“พิพิธภัณฑ์ดนตรีเพื่อ ......บทค ดย อ พ พ...

ว า ร ส า ร ด น ต ร บ า น ส ม เ ด จ ฯ | 125

“พพธภณฑดนตรเพอการศกษา” ของวทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา หายไปไหน ?

Where is music museum for education of teachers college Bansomdejchaopraya Rajabhat University ?

พชชาณฐ ตจนดา*1

Pitchanat Toojinda *1

บทคดยอ

พพธภณฑดนตรเพอการศกษา เปนโครงการวชาการดานดนตรของภาควชาดนตรศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา ด าเนนการกอตงโดยคณาจารยในภาควชาดนตรศกษา น าโดยอาจารยสงด ภเขาทอง จดแสดงเครองดนตรไทย ดนตรตะวนตก ดนตรชาตพนธ และดนตรโลก โดยเครองดนตรทงหมดสวนหนงเปนของภาควชาดนตรศกษา เครองดนตรทไดมาจาก การเปดรบบรจาค และเครองดนตรทไดรบความอนเคราะหใหยมน ามาจดแสดง โดยอาจารยประทวน เจรญจตต อาจารยวชาศลปะและดนตร โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (ปทมวน) นกเขยนภาพ นกวชาการดนตรและ นกสะสมรวบรวมเครองดนตร พพธภณฑดนตร เพอการศกษาถอเปนความคดกาวหนาทางวชาการดนตรและไดรบความสนใจจากประชาคมชาวดนตรสมยนน ทงน โครงการรอฟนพพธภณฑดนตรของวทยาลยการดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา ถอเปนเครองระลกถงความบากบนบกเบกสรางความเปนดนตรในบานสมเดจฯ ของครอาจารยในยคแรกเรม และท าใหเหนถงความส าคญดานวชาการในการศกษารวบรวมเครองดนตรตางชนด ใหสมกบเปนสถาบนดนตรเทยบเทาคณะแหงแรกและแหงเดยวของมหาวทยาลยราชภฏ

ค าส าคญ : เครองดนตร / พพธภณฑดนตรเพอการศกษา / วทยาลยการดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา * corresponding author, email: [email protected] 1 ผชวยศาสตราจารย ประจ าภาควชาดนตรไทย วทยาลยการดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา 1 Asst. Prof., Thai Music Department, College of Music, Bansomdejchaopraya Rajabhat University

126 | B a n s o m d e j M u s i c J o u r n a l

Abstract Music museum for education was academic project of Music Education Department, Faculty of Humanities, Bansomdejchaopraya Rajabhat University, which was established by group of music teachers from music education department led by Aj.Sa-ngad Phukhaothong. Some music instruments were provided by music education department and used to perform in events of Thai music, western music, ethnic music and world music show. Some were from donation and most of them were borrowed from Aj. Prathuan Charoenchit, art and music instructor from Srinakharinwirot University Prasarnmit Demonstration School (Pathumwan), paint artist, music educator and music instrument collector. Music museum for education was considered as progressive idea in academic music and it also received musician’s interest in world community at that time. Therefore, this academic project is on process of re-establishment in College of Music Bansomdejchaopraya Rajabhat University to be memorial of instructors in music education department and it shows the importance of academic music and gathering music instruments to be the first and unique Rajabhat University. Keywords: Music instruments/ Music museum for education/ College of music/ Bansomdejchaopraya Rajabhat University ควบคกบการบกเบกการเรยนการสอนดนตรเปนวชาเอกสถาบนแรก ในระดบอดมศกษา ในหลกสตรประกาศนยบตรการศกษาชนสง (ป.กศ.ชนสง) ของวทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา ตงแต พ.ศ. 2513 กจกรรมส าคญทไดรบความสนใจจากนกเรยนนกศกษาและเปนความคดกาวหนาทางวชาการดนตรสมยนน คอ “นทรรศการดนตร ” จดคร งแรกเมอ พ.ศ. 2514 คร งท 2 เมอ พ.ศ. 2522 อนเปนหมดหมายตงตนทภายหลงท าใหเกด “พพธภณฑดนตรเพอการศกษา” เพอพสจนหลกการตามทคณะผจดนทรรศการดนตร ครงท 2 เนนย าเปนใจความส าคญในขอเขยนค าน าจากเลมสจบตรจดงานวา “ดนตรเปน


วชาการสาขาหนงทมความจ าเปนและไมยงหยอนไปกวาสาขาอนๆ” (วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ภาควชา ดนตรศกษา, 2522) หลกฐานสมดภาพถายบนทกเหตการณงานนทรรศการดนตร ครงท 1 ท าใหทราบวา กจกรรมยอยทเกดขนภายในงานตลอดทงวน ตงแตวนท 29 กนยายน จนถงวนท 1 ตลาคม พ.ศ. 2514 ไดแก ขบรองและบรรเลงดนตรทงไทยและตะวนตก แสดงนาฏศลปไทย บรรยายวชาการ เรอง “ดนตรกบชวตประจ าวน” โดยอาจารยอวบ เหมรชตะ ศกษานเทศกกรมการฝกหดคร บรรยายความรเบองตนดนตรไทยและตะวนตก โดยอาจารยสงด ภเขาทอง อาจารยวาสษฐ จรณยานนท โดยเฉพาะพนทใตอาคารหองสมดทจดแสดงเครองดนตรพรอมค าอธบาย ทงเครองดนตรไทย ดนตรพนบาน ดนตรตะวนตก สวนหนงเปนเครองดนตรทใชท าการเรยนการสอนของวทยาลยครบานสมเดจฯ2 อกสวนไดรบอนเคราะหจากส านกดนตรพาทยโกศล3 โดยครเทวาประสทธ พาทยโกศล หากพจารณารายการแสดงประจ าวนในเลมสจบตร4 งานนทรรศการดนตร คร งท 2 ระหวางวนท 26 -28 กนยายน พ.ศ. 2522 ยงท าใหทราบอกวา แมลกษณะกจกรรมทเกดขนจะคลายคลงกบการจดงานครงแรก หากแตหวข อบรรยายวชาการและประเภทวงดนตรทท าการแสดงครงนมความหลากหลายกวางขวางมากกวา ทงยงไดรบความรวมมอจากหลายหนวยงานภายนอกดานดนตร ทงภาครฐและเอกชน ไมวาเปน บรรยายวชาการ เรอง “การเรยนดนตรในยโรป” โดย เรอเอกวระพนธ วอกลาง บรรยายและสาธตดนตรจน โดยอาจารยคย คสมทธ บรรยายและสาธตดนตรไทย โดยอาจารยเสร หวงในธรรม บรรยายและสาธตดนตร 2 อาท เครองดนตรตะวนตกจ านวนไมมาก ทงกลมเครองลมทองเหลอง เครองลมไม เครองสาย และเครองกระทบ เครองดนตรไทยประเภทละ 1 ชน ทงกลมเครองดด เครองส เครองต เครองเปา และเครองประกอบจงหวะ 3 อาท ชดเครองเปาไทยประดบมก ไดแก ปมอญ ปใน ปกลาง ปนอกต า ปนอก ปนอกกลาง ปชวา ปไฉน ชดเครองมโหรเลยมงาประดบมก ไดแก ระนาดเอก ระนาดทม ฆองกลาง จะเข ชดเครองหนงและเครองประกอบจงหวะ ไดแก ตะโพนไทย กลองทด กลองแขก กระจงโหมงประดบมกสญลกษณอกษร พศ ตะโพนมอญ เปงมางคอก และพณน าเตา 4 เนอหาภายในเลมสจบตรงานนทรรศการดนตร ครงท 2 ประกอบดวย ค าน าจากคณะผจดงาน ในนามภาควชาดนตรศกษา คณะมนษยศาสตรฯ วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา วตถประสงคการจดงาน รายการแสดงประจ าวน บทความ เรอง “ไหวครและครอบดนตรไทย” โดยครมนตร ตราโมท (ส าเนา) ประกาศส านกพระราชวง เรอง ระเบยบการบรรเลงดรยางคในการพระราชพธหรอพธการตางๆ รายชอหนวยงานและบคคลทมอปการะคณในการจดงาน และกวนพนธ


แจส การบรรเลงมโหรหญง ดนตรรวมสมย ขบรองประสานเสยง หสดนตร วงพนเมองประจ าภาค ปพาทยไมแขง และโยธวาทต (วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ภาควชาดนตรศกษา, 2522) โดยเฉพาะทส าคญอยางยง เพราะการจดแสดงเครองดนตรพรอมค าอธบายครงน ไดจดแสดงเครองดนตรโลกบางชนดจากประเทศเมยนมาร เวยดนาม จน อนเดย เครองดนตรตางภมภาคของไทยและเครองดนตรชาตพนธหายากหลายชน โดยไดรบอนเคราะหจากอาจารยประทวน เจรญจตต อาจารยวชาศลปะและดนตร โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ (ปทมวน) นกเขยนภาพ นกวชาการดนตรและนกสะสมรวบรวมเครองดนตร เคยมผลงานเขยนบทความดนตรตพมพลงนตยสาร “ดนตรกาล” เรอง “พระอภยมณไมไดเปาปใน” และ “ใครวาผหญงเลนดนตรน าเตาไมได” (ประทวน เจรญจตต, 2526ก) ทท าใหการจดแสดงเครองดนตรของวทยาลยคร บานสมเดจฯ จากทเคยเปนไปอยางชวครงชวคราวมาสการจดแสดงถาวรแบบพพธภณฑในเวลาตอมา

ผชวยศาสตราจารย ดร.สดารตน ชาญเลขา ขาราชการบ านาญ ภาควชาดนตรไทย มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจฯ รวมงานนทรรศการดนตร ครงท 1 ตงแตเปนนกเรยนเอกดนตร หลกสตรประกาศนยบตรการศกษาชนสงของวทยาลยครบานสมเดจฯ และเปนลกศษยอาจารยประทวน เจรญจตต ในชนเรยนปรญญาตร สาขาดรยางคศาสตร (รนแรก) ของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร เลาล าดบเหตการณ วา .

“เรยนจบแลวถงมาบรรจทบานสมเดจฯ ป 2520 กลบมาเลาใหอาจารยสงดฟงวา อาจารยประทวนเกงวาดภาพประกอบเพลง ใชน ามนใสผมผสมสแลววาดลงบนกระดานดวยมอ ยงไมเทาไหร เลาถงตรงน สทอาจารยสงดสนใจมาก คอไดไปเหนเครองดนตรทบานอาจารยประทวนเยอะมากๆ มทกภาคของไทย แลวยงมอกของหลายประเทศ เมอสองทานมโอกาสไดพบกน คยกนถกคอมาก อาจารยสงดเลยถาม ‘อาจารยมเครองดนตรสะสมไวเยอะเลยหรอครบ ผมอยากดจงเลยครบอาจารย’ รสกวาอาจารยจะไดไปดดวยถาจาไมผด นทรรศการดนตรคร งท 2 จงเชญอาจารยประทวนมาวาดภาพประกอบเพลง แลวคดเครองดนตรบางสวนมาจดแสดง”


“นานเขาอาจารยประทวนกพดวา ‘เครองดนตรพวกน เกบไวกไมไดใชประโยชน ผมไมมทน’ ใจจรงอาจารยสงดอยากซ อไวทบานสมเดจฯ แตราคาคอนขางสง วทยาลยกไมไดเหนความสาคญเรองน มาก อาจารยสงดเลยถามอาจารยประทวนวา ‘อยางน นนามาโชวไวทบานสมเดจฯ ดไหมครบ ผมจะทาพพธภณฑให’ จรงๆ เรมตนจดประกายต งแตงานนทรรศการดนตร คร งท 2 แลวละ เมอพดอยางน นอาจารยประทวนกเหนชอบตอบตกลง คอนามาจดแสดงไวทบานสมเดจฯ จนกวาอาจารยจะขายเครองดนตรเหลาน ได หรอไมกสรางพพธภณฑของตวเอง คนสมยกอนเชอใจกนมากนะ เพราะการนาเครองดนตรมาคร งน น จาไดวาไมมการทาบนทกลงลายลกษณอกษรใดๆ อาจารยสงดกบอาจารยประทวนทานทากนดวยใจจรงๆ” (สดารตน ชาญเลขา, สมภาษณ)

จงเปนจดตงตนใหเครองดนตรจ านวนมากของอาจารยประทวนไดรบการ ขนยายมาเกบรกษาไวทวทยาลยครบานสมเดจฯ ใน พ.ศ. 2529 (อนรกษ บญแจะ, สมภาษณ ) เ พอจดต ง พ พธภณฑดนตร รวมกบเคร องดนตรท ไดรบบรจาค โดยมอาจารยสงด ภเขาทอง อาจารยภาควชาดนตรศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เปนผน าความคดและลงมอลงแรงขนเตรยมการเองทงหมด ไมวา จะเปน สรางกลองไมส าหรบตงเครองดนตรขนาดใหญ สรางชนเหลกและแปนไมพรอมแกนเหลกส าหรบวางเครองดนตรตางขนาด ผลงานความส าเรจครงแรก คอ พ.ศ. 2532 สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจฯ ทอดพระเนตรการจดแสดงเครองดนตรดงกลาวในพธเปดศนยศลปะและวฒนธรรม วทยาลยครบานสมเดจฯ (สกร เจรญสข, 2547) โดยมรบสงกบอาจารยสงดซงเปนผถวายรายงานวา “ขอใหพพธภณฑเกดข นเปนรปธรรมจรงๆ” (สดารตน ชาญเลขา, สมภาษณ) และครงนนเปนครงแรกทมการจดแสดงเครองดนตรดวยวธการจดหมวดหมตามระบบอรค ฟอน ฮอรน บอสเตล (ศกดชย หรญรกษ, สมภาษณ) แนนอนวา สงคมภายนอกและประชาคมดนตรยอมตองรบทราบ การเกดขนของการจดแสดงเครองดนตรทวทยาลยครบานสมเดจฯ เพราะอยางนอยสอโทรทศนและหนงสอพมพยอมตองเสนอขาวเสดจฯ ซงอก 2 ป ตอมา เครองดนตรทงหมดไดน ามาวางจดแสดงถาวร แบบพพธภณฑภายในหองโถงชน 2


อาคารวเศษศภวตร ใชชออยางเปนทางการวา “พพธภณฑดนตรเพอการศกษา” โดยเครองดนตรส าคญบางชนจดแสดงในตกระจกตดดวงไฟอยางดทไดรบบรจาคจากคณจงกล พลายนอย มพธเปดใหเขาชมเมอวนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2534 โดย ดร.นเชต สนทรพทกษ อธบดกรมการฝกหดคร (สดารตน ชาญเลขา, 2547) ถอเปนความกาวหนาทางวชาการครงประวตศาสตรของสถาบนระดบอดมศกษาทมการเรยนการสอนดานดนตรสมยนน

ท งน เ ม อย อนกลบ ไป อานข อ เข ยนของอาจารย ส ง ด ภ เ ขาทอง ใน “อนตยสารรายไมแนนอน” ฉบบรายงานความลมเหลว จดพมพโดยภาควชาดนตรศกษา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ลงวนท 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2529 จงท าใหทราบมมมองความคดและขาวการจดหาสถานทตงพพธภณฑดนตรหรอ ชอขณะนน คอ “หอวฒนธรรมดนตร” ทวทยาลยครบานสมเดจฯ ความวา

“ขาวการจดหอวฒนธรรมดนตร ผมตองขอขอบคณทานรองอธการฯ ฝายบรหาร อ.สรชย สงขศร ทไดเตอนผมเปนระยะ ๆ หองไดจดไวใหแลว ผมบอกวา ไมลมหรอกครบแตตองใจเยน ๆ ตอนน ผมตองการไปรถหวานเยนไมอยากไปรถดวน ผมคดวธไวตามแบบของผมกมาก แตตอนน ผมขอเวลาศกษางานใหม ทเกดจากการเปลยนแปลงท งผบรหารและระบบบรหาร ซงผมยงงง ๆ อย ยงเปนตวเลขยงเวยนหวใหญ เพราะผมโงทางตวเลข ดอะไร ๆ เปนตวเลขไปหมด เฉพาะอยางยงเกยวกบการจดซ อ จดจาง เพราะจะตองเอาไปถายทอดใหกบบรวาร เขาจะไดชวยทาตอไป “งานหอวฒนธรรมดนตร เปนงานทาทายอย ไม เบา ผมจะตองทาแนตามแบบความคดของผม แตจะไมใชวธเนรมตเอาเงนเขาลอ ครบานสมเดจฯ แก ๆ จาไดไหมครบ สมยทเหออาคาร 7 ผมเหนภาคตาง ๆ สมยน น เชน ภาษาไทย ภาษาองกฤษ สงคม วทยาศาสตร คณตศาสตร และอะไรอกหลายอยาง ประชนกน จดหองในเชงวชาการ แตละหองผมคดวาลงทนหลายทเดยว แต ลงทายดวยเวลาปกวา ๆ ผมกลาพดไดเตมปากวา... ลมเหลว จะอางวาเพราะตองเอาหองไปสอนพวกภาคคากฟงไมข นครบ


กลายเปนทอยของฝน ทรพยสนทมคาคอย ๆ โทรมไป แลวกหายไปทเหลอกลายเปนขยะ “สงตาง ๆ ทผมไดเหนมาอยางน ทาใหผมคดมาก เพราะเมอทาท งท ไมอยากให เปนแค พ พธภณฑ อนวาพพธภณฑ ในเมองไทยไมวาในบางกอก สโขทย เชยงแสน อยธยา หรอแมแตทบานเชยง คงเปนแคพพธภณฑเทาน นเอง แตสงทผมคดสาหรบหองดนตรจรงอยมนไมแคลวเปนพพธภณฑ แตอยากจะใหไดรบประโยชนมากกวาน น เชน เปนทคนควา ศกษา บรการและเผยแพร ประสมกนใหเกดคณคาของศลป สงของตาง ๆ หากมมใชจะเอามากอง ๆ เปนดนแสม ใจเยน ๆ ไวกอนนะครบ น าหยดทละถงกเตมตมไปเอง “เหนหองทปรบปรงอยางสวยงามใหชนใจ บรรยากาศทางเทา ทางเดน สนามหญา เหนกาลงปรบปรงคงงามแน เสยอยางเดยวทพ นหองคอนขางดาไปหนอย ถาไดกระเบ องทเปนส ๆ ลายๆ คงจะงามกวาน และถาจะใหดข นไปอกตดแอรใหดวยยงวเศษใหญ ผมจะไดหอบทนอนหมอนมงมาขออาศย ประพฤตพรหมจรรย แบบสตยาเคราะหอยางมหาตมคานธ ไมกลบบานแลว. . . ” (สงด ภเขาทอง, 2547)

ผชวยศาสตราจารย ดร.สนอง คลงพระศร อาจารยประจ าแขนงวชาดนตรไทยและดนตรตะวนออก วทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล เปนผหนง ทมโอกาสชมพพธภณฑดนตร เพอการศกษา ตงแตเปนนสตคณะศลปกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทงยงเปนลกศษยและรวมท างานกบอาจารยสงดทวทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล เลาวา

“ตนตวชด คอนขางฮอฮา มเครองดนตรตนตาตนใจทไมเคยเหนมากอน ตอนน นความร Ethnomusicology ยงไมเตบโต เพงมาพดชวงป 2532 ตอนอาจารยหมอพนพศ อมาตยกล กบอาจารยสกร เจรญสข ทาหลกสตรทมหดล แตเครองดนตร ทปรากฏทบานสมเดจฯ มนอลงการแลว ทาใหรสกวา ความเบงบานของความรทเกดข น นอกเหนอดนตรไทย ราชสานก พ นบาน


มนคอดนตรนานาชาต มนคอฟลปปนส มนคอนอรเวย เครองเลกเคร องนอยรวมอย ในท เ ด ยว ถามว าความแปลกใหอะไร ความแปลกทาใหรสกวา มนมอะไรอกมากทคณไมรจก แลวคณไดสมผสไดรจกมนผานพพธภณฑดนตร วเศษไหมละ

“สาเรจในสงทอาจารยสงดทา เพราะอาจารยบกเบกไง อาจารยนาพพธภณฑดนตรไปต งไวในบานสมเดจฯ ได ผมวาเทมากนะ แนนอนวามนม พ พธภณฑท อนบาง แตแคจดหน งของพพธภณฑท งหมด มนไมใชพพธภณฑดนตร แลวไมใชเรองงายทคณจะรวบรวมของเหลาน คณตองมความคดกอน ตองเดนทาง มเงนมเครอขาย ตองคดกอนวาดนตรคออะไร บางคนบอกดนตรคอการปฏบต แตบางคนบอกดนตรไมใชแคปฏบต ดนตรมเรองอนๆ ดวย กคอการพดถงดนตรวชาการ เพราะถาไมมความคด กสรางงานไมได คณคดอะไรไมได คณกปฏบตไมได คณไมรจะเลนอะไรแลวคณจะเลนอะไรได มวสคมวเซยมทมหดล สวนหนงจงเกดข นจากความคดต งใจ แลวกความมงมนของอาจารยสงด” (สนอง คลงพระศร, สมภาษณ)

แมวาพพธภณฑดนตรจะกอตวความคดและเกดขนเปนรปธรรมคร งแรก ทวทยาลยครบานสมเดจฯ หากแตเครองดนตรจ านวนไมนอยในพพธภณฑ เปนสมบตสวนตวของอาจารยประทวน เจรญจตต ซงใน พ.ศ. 2538 อาจารยประทวนตอบตกลงขายขาดมอบเครองดนตรดงกลาวแก ศนยสงเสรมและพฒนาวชาการดนตร มหาวทยาลยมหดล (สนอง คลงพระศร, สมภาษณ) ซงตอมาพฒนาเปนวทยาลยดรยางคศลป น าโดยรองศาสตราจารย ดร.สกร เจรญสข ไดมการน าไปจดแสดงนทรรศการครงแรกในนามมหาวทยาลยมหดล ทโครงการศกษาดนตรส าหรบบคคลทวไป ณ ศนยการคาเสรเซนเตอร ครงท 2 ทชน 4 อาคารบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล ครงท 3 งานระดมทนจดตงพพธภณฑดนตร วทยาลย ดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล กอนขนยายไปจดเกบรวมกบเครองดนตรอนๆ ในอาคารมวสคมวเซยวอษาคเนย ทวทยาลยดรยางคศลป มหาวทยาลยมหดล ทงน จากการส ารวจเครองดนตรท เคยจดแสดงในพพธภณฑดนตร เพอการศกษาททกวนนบางสวนยงคงหลงเหลออยในคลงทรพยสนของวทยาลย การดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจฯ สวนหนงเปนเครองดนตรเดมของ


วทยาลยครบานสมเดจฯ อกสวนเปนเครองดนตรทไดรบมาจากการบรจาค แตละชนปดกระดาษพมพรหสหมายเลข ชอเครองดนตรและชอผบรจาคชดเจน อาท วทยาลยครเพชรบรณ สงด ภเขาทอง จงกลน ถกวงศ ศกดชย หรญรกษ เฉลมศกด พกลศร สกร เจรญสข แบงออกเปนเครองดด ส ต เปา และเขยา รวมจ านวนทงสน 91 ชน พรอมเครองเปาทองเหลองประทบตรากรมต ารวจ ยหอบ เซแอนดฮอคส ทโรงเรยนมธยมบานสมเดจฯ ไดรบมอบจากกรมต ารวจตงแตกอน พ.ศ. 2500 (อนรกษ บญแจะ, สมภาษณ) ตามรายการตอไปน

เครองดด จ านวน 10 ชน เครองส จ านวน 14 ชน เครองเขยา จ านวน 11 ชน กระจบปประกอบงา 2 ตว ตรวอ 2 คน องกะลง 5 ตบ กระจบปไม 2 ตว ตรวอ 2 คน ลกซดไม 1 อน ซง 3 ตว ซอบง(อสานเหนอ) 2 คน ลกซดฝกพช 1 อน พณอสาน 1 ตว สะลอ 6 คน กระดงส ารด 1 ลก เตหนาปกาเกอญอ 1 ตว สะลอกอบ 1 คน กระดงส ารด 1 ลก พณเปยะ 1 ตว โกร (ซอมอญ) 1 คน กระดงพวง 2 พวง

เครองต จ านวน 22 ชน ไดแก ตะโพน 2 ใบ ขมดรยบรรณ 3 ตว กรบไม (กลม) 1 ค กลองทดหมดกระดก 2 ใบ ขมเหลก 1 ตว ฉาบเลก 1 ค กลองชนะ (กลองแดง) 1 ใบ บณเฑาะวอนเดย 1 ลก กบแกบ 1 อน กลองกนตรม 2 ใบ กรบไม 1 ขาง เกราะไมไผ 1 อน กลองแขก 2 ใบ กรอโตะ 1 ตว เครองเปา จ านวน 34 ชน ไดแก ขลยเพยงออ เทลายรวม 1 เลา โหวด 1 เลา ขลยโอคารนา 1 เลา ขลยเพยงออ เทลายหน 2 เลา ปซอ (ปจม) 13 เลา ขลยอกอ (อาขา)1 เลา ขลยเพยงออไมไผ 1 เลา ปออ 1 เลา ขลยอนเดย 1 เลา แคน (หลายขนาด) 5 ดวง ปหนงตะลง 1 เลา หอยสงข 1ขอน เตาแคนเปลา 3 ชน แคนน าเตา (ลายอ) 2 ดวง


บนทกเปนหมายเหตวา เครองดนตรทง 91 ชน เคยท าหนาทครงสดทาย ในนทรรศการดนตรขนาดยอมชวคราวเมอ พ.ศ. 2539 ในโอกาสทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร เสดจฯ เปดอาคาร 100 ป ศรสรยวงศ มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจฯ (สดารตน ชาญเลขา, สมภาษณ) และทงน เมอภาควชาดนตรไทยและดนตรตะวนตกไดรบพฒนายกสถานะเปน “วทยาลย การดนตร” เมอ พ.ศ. 2557 ถอเปนสถาบนดนตรเทยบเทาคณะแหงแรกและ แหงเดยวของมหาวทยาลยราชภฏ ทงยงเปนผน าความคดกาวหนาทางวชาการและกจกรรมดนตรอกมากในอดต ถามวาควรฟนคนพพธภณฑดนตรและทบทวน การบรหารจดการเครองดนตรเหลานหรอไมอยางไร เพอเปนแรงบนดาลใจและเครองระลกถงความบากบนบกเบกสรางความเปนดนตรในบานสมเดจฯ ของครอาจารยในยคแรกเรม ผชวยศาสตราจารย ดร.สพตรา วไลลกษณ คณบดวทยาลยการดนตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจฯ ใหสมภาษณแผนปรบปรงอาคารพระยาสหราชเดโชชย (อาคาร 27) ทตงท าการวทยาลยการดนตรและคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เพอรองรบงานพพธภณฑดนตร หองสมด และรานคาวทยาลยฯ ทจะเกดขนบนชน 14 ในอนาคต วา

“คณะมนษยศาสตรฯ จะยายททาการบางสวนเมอตกใหมแลวเสรจ ในสภาพเปนจรง คอหองสมดของเราใชงานได ไมเตมท ปจจบนเปนท เกบหนงสอ แตไมมพ นทคนอาน เชนเดยวกบพพธภณฑดนตร ทจดสรรพ นทไดประมาณหนง เนองจากสถานทคอนขางจากด คดรวมไปถงรานคาวทยาลยฯ เพอทวาจะไดเบดเสรจในช นเดยว ถามวาเกดข นจรงไดมากนอยและเมอไหร หนง ข นอยวาคณะมนษยศาสตรฯ ยายททาการเรวชาเมอไหร สอง ผบรหารใหความสาคญและจดสรรใหสถานท เทาไหร เพราะเดมทางมหาวทยาลยบอกใหเรา 6 ช น ซงถานอยกวาน สงทอยากใหเกดคงเกดยาก แตอยางไรกยงมหวง เพราะเราเสนองบฯ ป 63 ปรบปรงช นดงกลาวเรยบรอยแลว อยทวามหาวทยาลยจะเล งเหนความสาคญเรองน มากนอยเพยงใด” (ส พตรา วไลลกษณ, สมภาษณ)


เมอฟนเปนพพธภณฑดนตรเตมตวไมไดดวยขอจ ากดงบประมาณสถานท เครองดนตรเหลานกควรเปนสวนหนงท าหนาทบอกเลา “ความเปนมาของวชาดนตรในบานสมเดจฯ” รวมกบขอมลอนๆ รอบดานทบรรจไวในหองเดยว ไมวาเปน ประวตการกอตง บานสมเดจฯ ในบรบทสงคมดนตร คณาจารย ผบรหาร นกศกษา ผลงาน ถวยโลรางวลเกยรตยศ รวมถงขอมลภาพถายเกากจกรรมดนตรบานสมเดจฯ ตงแต พ.ศ. 2514 จ านวน 8,636 ใบ5 ทถอเปนบนทกจดหมายเหต ชนเยยมอยางด เทปคาสเซท วดโอ ซดและดวดเพลงรวมกวา 1,000 รายการ 6 ท างานรวมกบหองสมดดนตรท วทยาลยฯ ตงชอแลววา “สงด ภเขาทอง” ออกแบบเปนหองทบหรอกระจกททกคนตองเดนผานเพอไปสหองสมดหรอรานคาวทยาลยฯ แลวจดการเชอมโยงเปดเปนเครอขายกบพนท วฒนธรรมอนๆ ของมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจฯ ไมวาเปน หอเกยรตยศ แหลงเรยนรธนบรศกษา บานเอกะนาค เพอเคลอนไหวไมปดตายกลายเปนทอยของฝน อยางทอาจารยสงด ภเขาทอง เขยนบอกใน “อนตยสารรายไมแนนอน” ฉบบรายงานความลมเหลว

ภาพท 1 งาน “นทรรศการดนตร” วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา

จดครงแรกเมอ พ.ศ. 2514 (ทมา: พชชาณฐ ตจนดา, วนท 27 มนาคม พ.ศ. 2562)

5 ประกอบดวยภาพถายจ านวน 233 อลบมเลก และอก 3 อลบมใหญ ภาพปลกๆ ทไมไดใสอลบมอกจ านวน 479 ใบ โดยแตละอลบมระบล าดบหมายเลข วน/ เดอน/ ป ทบนทก และชอกจกรรม อาท พธไหวครดนตร รบนองนกศกษาใหม แขงขนดนตร การเรยนการสอนงานแสดงมทตาจต แสดงดนตรไทยและสากล บนทกเสยง ดนตรสญจร งาน 72 ป และพระราชทานเพลงอาจารยสงด ภเขาทอง 6 ประกอบดวยเพลงไทย เพลงสากล เพลงพระราชนพนธ เพลงเทดพระเกยรต เพลงลกทง เพลงลกกรง เพลงพนบาน บนทกการบรรเลงสด การแขงขนดนตร และสารคดดนตร






ภาพท 4 งาน “นทรรศการดนตร” วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา จดครงแรกเมอ พ.ศ. 2514

(ทมา: พชชาณฐ ตจนดา, วนท 27 มนาคม พ.ศ. 2562)



จดครงท 2 เมอ พ.ศ. 2522 บคคลกลางภาพ คออาจารยประทวน เจรญจตต (ทมา: พชชาณฐ ตจนดา, วนท 27 มนาคม พ.ศ. 2562)

ภาพท 6 งานเปดพพธภณฑดนตรเพอการศกษา เมอ พ.ศ. 2534

บคคลท 3 จากซายคอ ดร.นเชต สนทรพทกษ บคคลท 4 จากซายคอ อาจารยสงด ภเขาทอง


ภาพท 7 ภาพการจดแสดงเครองดนตรถาวรแบบพพธภณฑ

ภายในโถงชน 2 อาคารวเศษวเศษศภวตร วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา ใชชออยางเปนทางการ วา “พพธภณฑดนตรเพอการศกษา”



บรรณานกรม ประทวน เจรญจตต. (มถนายน 2526ก). ใครวาผหญงเลนดนตรน าเตาไมได. ดนตร

กาล. 1. หนา 15-23. ประทวน เจรญจตต. (มถนายน 2526ข). พระอภยมณไมไดเปาปใน. ดนตรกาล. 1.

หนา 43-52. วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ภาควชา

ดนตรศกษา. (2522). ค าน า นทรรศการดนตร ครงท 2 26-28 กนยายน 2522 ณ วทยาลยครบานสมเดจเจาพระยา กรงเทพมหานคร (สจบตร). (ม.ป.ท).

ศกดชย หรญรกษ. (2535). โครงสรางทางกายภาพของเครองลมไม และการจดแบงหมวดหม. วทยานพนธหลกสตรปรชญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวฒนธรรมศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สงด ภเขาทอง. (2547). ดนตรบานสมเดจฯ จากความทรงจ า ในอนสรณพระราชทานเพลงศพ นายสงด ภเขาทอง ณ ฌาปนสถาน วดประยรวงศาวาสวรวหาร วนพฤหสบดท 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2547. นครปฐม: โรงพมพเพชรเกษมการพมพ.

สงด ภเขาทอง. (2547). อนตยสารรายไมแนนอน ฉบบรายงานความลมเหลว ในอนสรณพระราชทานเพลงศพนายสงด ภเขาทอง ณ ฌาปนสถาน วดประยรวงศาวาสวรวหาร วนพฤหสบดท 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2547.

(ม.ป.ท). สกร เจรญสข. (2547). อาจารยสงด ปชนยบคคลครดนตร ในอนสรณ

พระราชทานเพลงศพนายสงด ภเขาทอง ณ ฌาปนสถาน วดประยรวงศาวาสวรวหาร วนพฤหสบดท 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2547. (ม.ป.ท).

สดารตน ชาญเลขา. (2547). ปกณกะคนดนตร: อาจารยสงด ภเขาทอง ในอนสรณพระราชทานเพลงศพนายสงด ภเขาทอง ณ ฌาปนสถาน วดประยรวงศาวาสวรวหาร วนพฤหสบดท 20 พฤษภาคม พ.ศ. 2547.

(ม.ป.ท).


สมภาษณ สนอง คลงพระศร. (24 กมภาพนธ 2562). สมภาษณ. สดารตน ชาญเลขา. (13 มนาคม 2562). สมภาษณ. สพตรา วไลลกษณ. (28 กมภาพนธ 2562). สมภาษณ. ศกดชย หรญรกษ. (15 มนาคม 2562). สมภาษณ. อนรกษ บญเเจะ. (27 กมภาพนธ 2562). สมภาษณ.

“พิพิธภัณฑ์ดนตรีเพื่อ ......บทค ดย อ พ พ...

Documents