2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207) YНЭ: 1000₮~ МОНГОЛ ХҮН БҮР БАЯЖИГТУН ~

ЗГМ

АНУ-ын компаниуд гадаад зах зээлээ тэлэх боломж хайж байна

Данийн загварын эрэлдШаардлагатай гэвэл Ерөнхийлөгчийн саналыг хэлэлцэж болно

Монголын эдийн засгийг зах зээлийн зарчмаар хөгжин дэвжихийг хүсэж байна.

Данид цалингийн доод хэмжээний тухай хуульд зааж өгөөгүй.

Ард нийтийн санал асуулгын зардлыг дахин хэлэлцэхээр боллоо.

Алдаагаа таньж, буруугаа хүлээн зөвшөөрч чаддаг хүмүүс баяждаг

FULL ENGLISH PAGE INSIDE > 7> 11> 6> 2

Жорж Сорос

ubinfo.mnБҮРЭЛДЭХҮҮНКОМПАНИ

THE OFFICIAL GAZETTE

АМ.ДОЛЛАР ЮАНЬ РУБЛЬ

2671.81 372.70 40.10

АЛТ ЗЭС 10-ЧИНГИС БОНД ХУРАЛДАЙ БОНД

110.700.12%

98.7000.13%

1,493.41+0.51%

ГЭРЭГЭ БОНД

99.3300.12%

5,825.00+0.17%

Өргөн хэрэглээний инновацлаг цахим бүтээгдэхүүнтэй дэлхийн шилдэг Apple компани iPhone 11-ийг танилцууллаа. Тус компани бүтээгдэхүүнүүдийнхээ үнийг бууруулж, санаанд оромгүй бэлэг барив. Урьд нь Apple үнээ ингэж хямдруулж байсан удаагүй. 9

ОНЦЛОХ

УЛС ТӨРЕрөнхийлөгч Х.Баттулга зарлигаар Прасанна Ди Силваг "Найрамдал" медалиар шагналаа. Эрүүгийн ял шийтгэлийг гадаад улсад эдлүүлэх тухай конвенцид Монгол Улс нэгдэнэ.Ард нийтийн санал асуулгын төслийг УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэж дэмжив. Нэр бүхий иргэд ТЕГ-ын даргын томилгооны асуудлаар Үндсэн хуулийн цэцэд дахин хандлаа.

ЭДИЙН ЗАСАГЗасгийн газрын дотоодод арилжсан 21 бондын хугацаа энэ онд дуусна. Ургац хураалт есдүгээр сарын 10-15-нд жигдэрнэ гэж салбарын яам мэдээлэв. “Багануур” ХК арилжааны банкнаас 15 тэрбум төгрөг зээлэхээр төлөвлөж байна. Топ 20 индекс 0.32 хувиар буурч, 19443.8 нэгжид хүрлээ.

НИЙГЭМ84 дүгээр сургуулийн сурагчдад өгсөн тарагнаас гэдэсний халдвар үүсгэгч илэрчээ. Баасан гарагт Монгол Улс, БНХАУ-ын хилийн боомтууд ажиллахгүй. Налайхын замын хөдөлгөөнийг ирэх сарын 25-нд нээхээр төлөвлөж байна. “Багахангайн үйлдвэрлэл, технологийн парк” ОНӨТҮГ байгуулахаар болжээ.

ДЭЛХИЙХятадын тал АНУ-ын зарим төрлийн барааг тарифаас чөлөөлөхөөр шийдвэрлэжээ.Өмнөд Солонгост экспортын хориг тавьсан учир ДХБ-д Японы эсрэг зарга үүсгэхээ мэдэгдэв.Хонконгт эсэргүүцлийн хөдөлгөөн хурцдахын хэрээр үл хөдлөхийн үнэ доошилж байна.Boeing-ийн онгоцыг худалдан авах эрэлт доошилсоор 2009 оны түвшинд иржээ.

Бүх эрх хуулиар хамгаалагдана ©0 1 2 0 7

УЛААНБААТАР2019.09.12

БОРООТОЙ

14° 10°

ЦАГ АГААР

НҮБ: Ядуурлын түвшнээс ч доогуур амьдралтай хүмүүс сэтгэл түгшээж байна

Зэсийн зах зээлд тодорхойгүй байдал үүслээ

Өнөөдрийн байдлаар Монгол Улсын нийт гадаад өр ДНБ-ий 220 хувьтай, Засгийн газрын гадаад өр 58.9 хувьтай тэнцэж байна. Мөн хувийн салбарын өр дотоодын нийт өрийн (ипо тек, хэрэглээ, компанийн өр)тал хувийг эзэлж байгаа бол үлдсэн 50 хувийг уул уурхайн корпорацуудын гадаад өр эзэлж байгаа аж. “Энэхүү өрөө төлөхийн тулд Засгийн газар төсвийн бүрдүүлэлтээ хийж, хүний эрх,

Аж үйлдвэрийн гол металл болох зэс энэ он гарснаас хойш хамгийн их савлагаатай таваараар тодорлоо. Мөнхийн хөдөлгөөнтэй буюу зүрхний бичлэг шиг хэлбэлзсэн улбар металлын ойрын ирээдүй сайнгүй зурагтай байна. АНУ, БНХАУ-ын хооронд өрнөж буй худалдааны маргаан уул уурхайн салбарт хүчтэй нөлоөөлж эхэллээ. Үүнд манай улсын экспортын голлох түүхий эд зэсийн баяжмал ч өртөхөөр байна.

Г.Санжааханд@sanjaakhandZGM

ЦАГ ҮЕ

ЭДИЙН ЗАСАГ

Топ 20 индекс(нэгжээр)

19443.810,000

15,000

20,000

25,000

30,000

ЦАГ АГААРЫН ДЭЛГЭРЭНГYЙ МЭДЭЭЛЛИЙГ 8 ДУГААР НҮҮРЭЭС УНШИНА УУ.

нийгмийн асуудлыг орхигдуулж, энэ чиглэлийн төсвийн хөрөнгийг танах үзэгдэл түгээмэл ажиглагдаж байна” хэмээн НҮБ-ын Хүний эрхийн комиссын Гадаад өр, хүний эрх хариуцсан хараат бус шинжээч Хуан Пабло Бохолавски өчигдөр мэдэгдлээ.

Дэлхийн улс орнууд манайх-тай адил өрөө төлөхийн тулд эрүүл мэнд, боловсрол зэрэг салбаруудад хуваарилах төсвөө ингэж бүдүүлгээр танадаггүй гэдгийг тэрбээр онцолсон юм.

3

АНУ өмнөд хөршийн зарим бараа, бүтээгдэхүүнд импортын тариф ногдуулж, уг жагсаалт өнгөрсөн сард цахилгаан хөдөлгүүр, хөргүүр болон гэр ахуйн хэрэгслийн эд ангиар тэлсэн билээ. Энэхүү үйл явдал зэсийн баяжмал экспортлогч орнуудад гэнэтийн цочир мэдээлэл байв.

Зэсийн зах зээлийн чухал тоглогч Хятадын үйлдвэрлэлийн салбараар дамжиж худалдааны сөргөлдөөн хөгжиж буй орнуудын эдийн засагт хүртэл ийнхүү шууд бусаар халдах нь.

12

2019 оны 09-р сарын 11

Засгийн газрын 2019 оны 9-р сарын 11-ний өдрийн ээлжит хуралдаанаар Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын нутагт орших Ноён уулыг тусгай хамгаалалтад авч дархан цаазат газар болгон ангилал ахиулахдаа тус бүс нутагт байрлах Ноён уултай огт хамаагүй ашигт малтмалын лицензийн асуудлыг цуцлах тухай асуудлыг хэлэлцсэнтэй холбогдуулан "Сентерра Гоулд Монголиа" ХХК-аас доорх мэдэгдлийг гаргаж байна.

Гадаадын хөрөнгө оруулалттай "Сентерра Гоулд Монголиа" ХХК нь Гацууртын алтны үндсэн ордод хамаарах тусгай зөвшөөрлийг 1997 оноос хойш эзэмшиж байна. 1992-2000 онд "Гацуурт" ХХК нь эдгээр тусгай зөвшөөрлийн талбайд алтны шороон ордын олборлолт, ашиглалтын үйл ажиллагаа явуулсан байдаг. "Сентерра Гоулд Монголиа" ХХК нь 1998-2016 онд буюу 18 жилийн турш олон улсын стандарт, Монгол Улсад дагаж мөрдөгддөг холбогдох бүхий л дүрэм журмын хүрээнд хайгуул хийхийн сацуу 100 гаруй сая ам.доллар зарцуулан холбогдох төрийн байгууллагаар үндсэн ордын нөөцийг батлуулж, бүртгүүлсэн байдаг.

Захиргааны хэргийн шүүхэд 2016 онд үүссэн “Ноён уулаа аваръя” ТББ-ын нэхэмжлэлтэй Монгол Улсын Засгийн газрыг хариуцагчаар татсан шүүхийн маргаан өнөөг хүртэл үргэлжилж байна. Энэхүү маргаанд манай компани гуравдагч этгээдийн статустайгаар оролцож байна.

Гацууртын ордын тусгай зөвшөөрлийн талбай нь Ноён уулын түүхийн дурсгалт газраас 15км, орон нутгийн иргэдийн шүтээн болсон Ноён уулаас 10км-ын алсад оршдог бөгөөд дээрх бүс нутгийг УИХ, Засгийн газрын шийдвэрээр улс, аймгийн тусгай хамгаалалтад аль хэдийн авсан байдаг. Тухайлбал, 2012 оны 4 дүгээр сарын 4-ний өдрийн “Хүннүгийн язгууртны дурсгалт цогцолбор газрын хамгаалалтын бүсийн хил тогтоох тухай” Засгийн газрын 104 дүгээр тогтоол, 2016 оны 2 дугаар сарын 4-ний өдрийн “Зарим газар нутгийг улсын тусгай хамгаалалтад авах тухай” УИХ-ын 13 дугаар тогтоол, 2017 оны 3 дугаар сарын 15-ны “Байгалийн нөөц болон дурсгалт газрын хилийн заагийг тогтоох тухай” Засгийн газрын 90 дүгээр тогтоол тус тус батлагдсан. Түүх, соёлын өвийг авран хамгаалах, дурсгалт газрыг хөндөхгүй байх нь манай компанийн үндсэн бодлого болно.

Харамсалтай нь Монгол Улсын Засгийн газар өөрийн гаргасан шийдвэрээ шүүхийн өмнө санаатайгаар хамгаалахгүй байх, өмнөх шийдвэрүүдээ давхардуулж эзэнгүйдүүлэх, шүүхийн шийдвэр эцэслэгдээгүй байхад санаатайгаар олон нийтэд зөрүүтэй мэдээллийг түгээж байна. Цаашид энэ байдал хэвээр үргэлжилбэл Монгол Улсын нэгдэн орсон Хөрөнгө Оруулалтыг Харилцан Хамгаалах тухай Олон улсын гэрээ хэлэлцээрийн дагуу компанид үүссэн, ирээдүйд үүсэх бодит хохирлоо нэхэмжлэх болно гэдгийг хариуцлагатайгаар мэдэгдэж байна.

Сентерра Гоулд Монголия ХХК

МЭДЭГДЭЛ

Apple үнийн хямдралаар сюрприз барилаа

Б.БаяртогтохЗГМ

зүйтэй байх гэв. Түүнчлэн Ард нийтийн санал асуулга явуулах зардалтай холбоотой асуудлыг дахин ярилцах шаардлагатай байгаа учраас хэлэлцэх асуудлын дараалалд оруулж өгнө үү гэсэн юм.

УИХ-ын Тамгын газрын Хууль, эрх зүйн хэлтсийн дарга Э.Түвшинжаргал тайлбар өгөхдөө, Ерөнхийлөгчийн санал Төрийн байгуулалтын байнгын хороо уг тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг явуулж, санал, дүгнэлтээ гар-га сан хойно ирсэн гэдгийг онцлов. Улмаар одоо энэ асуудал чуулганы нэгдсэн хуралдаа-наар хэлэлцэгдэх бөгөөд чуул-ганы нэгдсэн хуралдаанаас шаардлагатай гэж үзвэл Төрийн байгуулалтын байнгын хороонд

буцаавал асуудлыг хэлэлцэх боломж бий гэсэн юм.

Харин ард нийтийн санал асуулга явуулах зардал мөнгө, санал асуулга явуулах өдөртэй холбоотой асуудлыг хэлэлцэх боломжтой гэдгийг дурдлаа.

Тус хуралдаанаар Үндсэн хуу лийн 6.2 дах хэсэг буюу

байгалийн баялагтай холбоотой заалтыг үргэлжлүүлэн хэлэлцлээ. УИХ-ын нэр бүхий 20 гаруй гишүү ний гаргасан саналыг тусгаад дараагийн хэлэлцүүлэгт бэлт гэхдээ анхаарах чиглэлийг дэгийн хуульд заасны дагуу өгсөн аж.

Тодруулбал, тэдгээр 20 гишүүн “Стратегийн ордын 50-иас дээш хувь нь ард түмний мэдэлд, төрийн эзэмшилд байна” гэсэн томъёолол оруулах саналыг Ажлын хэсэг гаргасан байна. Тэгвэл уг саналыг Төрийн бай-гуу лалтын байнгын хорооны хуралдаанаар хэлэлцээд “Страте-гийн орд, байгалийн баялгийг ашиглахдаа байгалийн баялаг ард түмний мэдэлд байх заалтад нийцүүлэн түүний өгөөжийн дийлэнх нь ард түмэнд ногдож

байх эрх зүйн үндсийг хуулиар тогтооно” хэмээн найруулахаар болов.

Мөн ард нийтийн санал асуулга явуулах зардалтай холбоотой асуудлыг дахин хэлэл-цэхээр боллоо. Харин өчиг дөр үдээс хойш хуралдсан чуул-ганы хуралдаан дээр Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга С.Бямбацогт энэ талаар тайлбар өгөв. Учир нь ард ний-тийн санал асуулга явуулах нь сон гуу лиас өөр тул зардлыг нь харьцуулж таарахгүй хэмээв. Гэхдээ зардлыг бууруу лах талаар судалж байгаа аж. Эх сурвал жийн хэлснээр зар дал өсөх болсон шалтгаан нь улсын бүрт гэл болон цагдаагийн байгуул ла гаас нэмэлт зардал бүхий хүсэл т ирүүлсэн байна.

2 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Улс төр

Шаардлагатай гэвэл Ерөнхийлөгчийн саналыг хэлэлцэж болно

БАЙНГЫН ХОРОО

Ард ний тийн санал асуулга явуулах нь сон гуу лиас өөр тул

зардлыг нь харьцуулж таарахгүй

ЗГМ ТОВЧХОН » ШАГНАЛ Даян дэлхийн байгаль хамгаалах сангийн Ази, Номхон далайн бүс нутаг хариуцсан захирал Прасанна Ди Силваг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын зарлигаар “Найрамдал” медалиар шагналаа.

» ЭРХ ЗҮЙ Монгол Улс Эрүүгийн ял шийтгэлийг гадаад улсад эдлүүлэх тухай Америкийн улсууд хоорондын конвенцид нэгдэхийг Засгийн газар дэмжжээ. Тус байгууллагад нэгдсэнээр АНУ, Канад, Бразил, Мексик зэрэг нийт 21 улстай конвенцид тусгагдсан харилцааг үүсгэх боломж бүрдэнэ. Тус конвенцид ялтан шилжүүлэх нөхцөл, ялтны мэдээлэл, ялтан шилжүүлэх хүсэлт гаргах, хүсэлтэд тавигдах шаардлага, ялтан шилжүүлэхээс татгалзах үндэслэл, ялтныг шилжүүлэхдээ гуравдагч улсаар дамжин өнгөрүүлэх нөхцөл, ялыг үргэлжлүүлэн эдлүүлэх зэрэг асуудал тусгагдсан байдаг.

» ХАРИЛЦАА Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Засгийн газар хоорондын “Терроризмтой тэмцэхэд хамтран ажиллах тухай хэлэлцээр”-ийг баталж, Засгийн газрын тогтоол гаргалаа.

» ӨМЧ Төв аймгийн Зуунмод сумын Нацагдорж багийн нутаг дэвсгэрт байрлах Зэвсэгт хүчний … дугаар ангийн 91 айлын орон сууцыг хувьчлахаар шийдвэрлэж, хувьчлалд үл хамаарах орон сууцны жагсаалтаас хасахаар боллоо.

-Үндсэн хуулийг өөрчлөх шалтгаан болсон бүх заалтыг унагачихлаа шүү дээ. Ерөн-хийлөгч болон АН-аас оруулсан саналаас гадна МАН-ын 62 гишүүний өргөн барьсан санал бий. Эдгээрээс Үндсэн хуулийг өөрчлөх шалтгаан, шаардлагыг хангасан, шинэчлэл, реформ хийх саналууд ч уначихсан. Ерөнхий сайдын эрх мэдлийг нэмэгдүүлэх замаар Засгийн газрыг тогтвортой ажиллуулах асуудал, давхар дээлийг тайлах заалт гээд бүгд унасан. Өөрөөр хэлбэл, Үндсэн хуульд тусгаж өөрчлөх ёстой байсан хэдхэн заалтыг бүгдийг нь унагачихаар Үндсэн хуулийг өөрчлөх шаардлагагүй болж байгаа юм.

АН-ын дарга С.Эрдэнэ

Одоо ард нийтийн санал асуулга явуулах тогтоолын төсөлтэй холбогдуулж, сана-луудыг нь ярилцана. Төсөв санхүү, зохион байгуулалт зэрэг асуудлыг хэлэлцэж, санал хураалт явуулна. Харин засаглалын хэлбэрийг асуух талаар бид ярих боломжгүй. Ерөнхийлөгч хэрэв засаглалын хэлбэр асуух гэж байгаа бол хуулийн дагуу Засгийн газар болон бусад холбогдох байгууллагаас санал авч, хуулийн төслийг холбогдох танилцуулга, үзэл баримт лал, холбогдох тооцоололтой нь хамт УИХ-д өргөн мэдүүлэх ёстой. УИХ-ын Дэгийн тухай хууль болон бусад хуулиар Ерөнхийлөгчийн засаглалын хэлбэрийг хэлэлцэх боломжгүй.

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга

С.Бямбацогт

ЭШЛЭЛ

Төрийн байгуулалтын байнгын хорооны хуралдаанаар Ард нийтийн санал асуулгын төслийг хэлэлцүүллээ.

Хуралдааны эхэнд УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн горимын санал гаргаж, Ерөнхийлөгчийн тавьсан засаглалын хэлбэрийг хамт асуух талаар ярилцаад явах нь

Ард нийтийн санал асуулгын зардлыг дахин хэлэлцэхээр боллоо

Б.Энхжаргал@enkhjrglZGM

Д.Тогтохсүрэн: Санал асуулгын зардал гаргах боломж Засгийн газарт бий

УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэнгээс бүх нийтийн санал асуулгын талаар тодрууллаа.

-Ард нийтийн санал асуулга явуулах төслийг УИХ хэлэлцэж байна. Гэтэл тухайн төслөөс Ерөнхийлөгч болон Ардчилсан нам саналаа татаад авчихлаа. Тэгэхээр асуулгад өөрчлөлт орно гэсэн үг үү?

-Хоёрдугаар хэлэлцүүлэг дуусчихсан. Улмаар ард ний-тийн санал асуулга явуулах шийдвэрийг парламент гар-гачихлаа. Ард нийтийн санал асуулга явуулах шийдвэр гарсны дараа төслөөс ямар нэгэн зүйл, заалт татна гэсэн зүйл хуульд байхгүй.

Ерөнхийлөгч, Ард чил сан намд ч ялгаагүй ийм боломж байхгүй. Би Ардчил сан намыг гайхаж байна. Анх наасаа ард нийтийн санал асуулга явуул гэж шаардчихаад, тэр шийдвэрийг

нь гаргахаар больё гэж буйд харамсаж байна. Ерөнхийлөгчийн тавьсан ард нийтийн санал асуулгатай хамт засаглалын хэлбэрийг хамт явуулаач гэсэн. Үүнийг ард нийтийн санал асуулгын зөрчлийн дараа хэлэлцэх боломжтой.

-Ард нийтийн санал асуулга явуулахад шаардлагатай 29.9 тэрбум төгрөгийг гаргах боломж Засгийн газрын нөөцөд байхгүй гэж мэдэгдсэн?

-Засгийн газарт боломж байгаа. Зардлуудыг хооронд нь гүйлгэж

шийдэж болно, эсвэл төсвийн тодотгол хийж болно. Энэ бол Засгийн газрын мэдлийн асуудал.

-Ард нийтийн санал асуулгыг хоёр өдөр зохион байгуулахаар болж байгаа нь ямар учиртай юм бэ?

-Аравдугаар сарын 30, 31-нд зохион байгуулахыг Төрийн байгуулалтын байнгын хороо дэмжиж байна. Амьдрал гэдэг баян. Цаг агаарын нөхцөл байдал ч юу болох билээ. Тиймээс хоёр өдөр ард нийтийн саналыг авах нь зөв юм гэж үзсэн.

ЗГМ:ТОДРУУЛГА

Б.Сэлэнгэ ЗГМ

С.Батсайхан / ЗГМ©

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: “Шинэ нисэх буудлын ангар дахь агуулахын тоног төхөөрөмжүүд” нийлүүлэх ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: МИАТ/201901102

МИАТ ХК эрх бүхий тендерт оролцогчдоос: “Шинэ нисэх буудлын ангар дахь агуулахын тоног төхөөрөмжүүд” нийлүүлэх нийлүүлэх тухай тендер ирүүлэхийг урьж байна. Энэхүү тендер дараах 5 багцтай. Үүнд:

Багц 1: Стандартын багаж, төхөөрөмжБагц 2: Багажны агуулахын багаж, төхөөрөмжБагц 3: Сэлбэгийн агуулахын багаж, төхөөрөмжБагц 4: Дугуйн агуулахын багаж, төхөөрөмжБагц 5: Нийтлэг эд анги засварын цехийн багаж, төхөөрөмж

Энэхүү барааны тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул http://www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу.

Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50,000 төгрөг, төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх шаардлагатай. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил /2017, 2018 он/ гэрээний хуулбар, гэрээ дүгнэсэн акт

Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жилийн борлуулалтын орлого нь санал болгож буй үнийн дүнгээс 100% -аас багагүй /2017он, 2018он/Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 60%-аа багагүй байна

Тендерийн хамт Багц 1 дээр 2,474,000 төгрөг Багц 2 дээр 1,816,400 төгрөг Багц 3 дээр 3,023,600 төгрөг Багц 4 дээр 494,000 төгрөг Багц 5 дээр 3,094,000 төгрөгийн дүнтэй тэнцэх тендерийн баталгаа ирүүлнэ.

Тендерийг 2019 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн 10.00 цаг–аас өмнө цахим системээр илгээх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2019 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн 10.10 цагт нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэйДотоодын давуу эрх тооцохгүй.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

МИАТ ТӨХКХан-Уул дүүрэг, 10 дугаар хороо, Буянт-Ухаа, МИАТ ТӨХК-ийн төв байр

Хангамж, үйлчилгээний хэлтсийн 103 тоот өрөө, www.tender.gov.mnУтас: 70049860, Факс: 70049919

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА Огноо: 2019 оны 09 дугаар сарын 12

2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Цаг үе

3ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Монгол, Францын дипломат харилцаа тогтоосны 55 жилийн угтаж нийслэлд “арисын нэрэмжит гудамжийг байгуу-лахаар болжээ. Тодруулбал,

Энхтайваны өргөн чөлөөнөөс урагш, Сэлбэ голын баруун талаар Нарны зам хүртэлх 1235 метр урттай замыг Парис хотын нэрэмжит гудамж болгох саналыг нийслэлийн ИТХ-ын тэргүүлэгчдийн өчигдрийн хуралдаанаар баталлаа. Тус гудамж нь Францын онцлог, өнгө

төрхийг илэрхийлсэн хэв маягтай байх төдийгүй автомашины зогсоол, ногоон байгууламж, гэрэлтүүлэг зэргийг шийдэж өгөх аж. Парисын нэрэмжит гудамжийг тохижуулах ажлыг ирэх оноос хийж эхлэхээр боллоо.

Нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүргийн 20 дугаар хороо, Төв цэвэрлэх байгууламжийн хоёрдугаар сараалжны хэсэгт хүний цогцос байна, гаргаж өгнө үү гэсэн дуудлага Онцгой байдлын ерөнхий газарт энэ сарын 9-ний өдрийн 11.14 цагт иржээ. Дуудлагын дагуу нийслэлийн

Аврах ангийн зургаан алба хаагч, нэг автомашинтай 11.42 цагт очиж, тус цэвэрлэх байгууламжийн хоёрдугаар сараалжны 1.5х2 мет-рийн хэмжээтэй төмөр хийц дээр нэр, нас, харьяалал нь тодорхойгүй эрэгтэй хүний цогцос байсныг гаргаж цагдаагийн байгууллагад шилжүүлэн өгсөн байна.

Энэ талаар ЦЕГ-ын Хэвлэл мэдээллийн төвийн дарга, дэд хурандаа Б.Баатархүүгээс тодруулахад “Төв цэвэрлэх байгууламжаас олдсон цогцсыг шалгаж байна. Урьдчилсан байдлаар осол биш урсаж орж ирсэн байх магадлалтай гэж үзэж байна” гэсэн юм.

Нийслэлийн ИТХ-ын Тэргүү-лэгчдийн энэ удаагийн хуралд “Хүүхдэд ээлтэй Улаанбаатар хот” дэд хөтөлбөр батлах тухай танилцуулгыг ИТХ-ын төлөө-лөгч Ц.Одонтунгалаг хийлээ. Хөтөлбөрийн хүрээнд нийт 15 зорилт дэвшүүлсэн байна. Тухайл-бал, 2021 он гэхэд нийслэлийн сургуулийн өмнөх боловсролын

хамрагдалтыг 100 хувьд хүргэх, бүх сургууль 1-2 ээлжид шилжиж, хүүхэд бүр чанартай, стандартад нийцсэн боловсролын үйлчилгээ авах боломжийг бүрдүүлнэ гэв. Мөн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн сургууль, цэцэрлэгт хамрагдалтыг 20 хувиар нэмэг-дүүлэхээр эл хөтөлбөрт тусгасан байна. Эх хүүхдийн эрүүл

мэнд, хоол тэжээлийн байдлыг сайжруулах, өсвөр насны хүүх-дийн халдварт бус өвчний тархал-тыг бууруулах, аливаа осол гэмтэл, эрсдэлд өртөхөөс сэр гийлэх, чанар, стандартад нийцсэн тоглоомын талбайн тоог нэмэгдүүлэх зэрэг зорилтуудыг дэвшүүлжээ. Энэхүү хөтөлбөр нь 2019-2022 оны хооронд хэрэгжих юм.

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

УЛААНБААТАР

Ирэх оноос Парисын гудамжийг тохижуулж эхэлнэ

Төв цэвэрлэх байгууламжаас цогцос олджээ

“Хүүхдэд ээлтэй Улаанбаатар хот” дэд хөтөлбөрийг баталлаа

1Энэ нь эргээд иргэдэд дарамт

учруулж, ядууралд автах гол шалтгаан болдог аж. Тус асуудалд хэрхэн хандах ёстой талаар шинжээч Хуан Пабло Бохославскигоос тодруулахад “Өрийн хэмжээ бол Засгийн газрын өөрийнх нь эрх мэдлийн асуудал. Тиймээс энэ асуудалд ямар нэгэн зөвлөмж өгөх зохимжгүй юм. Дэлхийн ихэнх улс оронд “Өрхийн тогтвортой байдлын дүн шинжилгээ” хийж үзэхэд их хэмжээгээр авч байгаа өр, зээл нь хүний эрхэд ямар нөлөө үзүүлэх вэ гэдэгт дүн шинжилгээ төдийлэн хийдэггүй болох нь анзаарагдсан. Өр төлбөрийн асуудалд Засгийн

НҮБ: Ядуурлын түвшнээс ч доогуур амьдралтай хүмүүс сэтгэл түгшээж байна

газрын төлөх чадвар чухал нөлөөтэй байдаг. Тиймээс гадаад, дотоод өрийн талаар нарийн дүн шинжилгээ хийж, боловсрол, иргэдийн амьдралын түвшинг салбар салбарын үзүүлэлтээр гаргах нь чухал. Энэ өрийг эргэн төлөх нь тухайн улс орны нийгмийн бодлого, хүний эрхийн асуудалд хэрхэн нөлөөлөхийг бодолцох шаардлагатай Засгийн газарт санал болгож байна” гэв.

Тэрбээр энэ сарын 2-11-ний өдрүүдэд Монгол Улсын гадаад өр, эдийн засгийн бодлого, дэд бүтэц, уул уурхайн төслүүдэд олгосон зээл болон гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтыг хүний эрхийн үүднээс авч үзжээ. “Монгол Улсын нийт хүн амын гуравны нэг нь ядуу амьдарч байна. Тэр тусмаа зарим бүс нутагт нийт хүн амын бараг тал хувь нь ядуурлын төвшнөөс доо гуур төвшинд амьдарч буйд сэт гэл зовниж байна” хэмээн НҮБ-

ын тайланд дурджээ. Нийгмийн салбарт өнгөрсөн

арван жилд хуваарилсан төсвийн хөрөнгө хумигдсаар иржээ. Тухайлбал, улсын нийт төсвийн 18 хувь нь бага болон дунд сургуулийн санхүүжилтэд зарцуулагдаж байна.

Харин эрүүл мэндийн салбарт өнгөрсөн онд гэхэд гэр бүл төлөвлөлтийн чиглэлийн үйл ажиллагаанд 1.8 тэрбум

төлөвлөсөн нь 2010-2017 онтой харьцуулахад буурсан үзүүлэлт аж. Мөн эрүүл мэндийн салбарт гэр бүл төлөвлөлтийн чиглэлээр хүн амд үзүүлэх үйлчилгээний эрэлт хэрэгцээг хангах боломжгүй болсны улмаас үр хөндөлтийн хувь шууд өссөн болохыг НҮБ-ын тайлангаас харж болно.

Томоохон хөрөнгө оруулалт, зээлийн гол зорилго нь тухайн улсын эдийн засгийн хөгжлийг дэмжихэд чиглэсэн байх ёстой. Ингэснээр төслийн үр шимийг тухайн орны хүн ам жинхэнэ утгаар нь хүртдэг аж. Гэтэл гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд Сэлбэ гол орчимд гэхэд нүүлгэн шилжүүлэлтэд өртсөн хэд хэдэн өрхийн нэлээд олон хүний эрх, түүний дотор орон байртай байх эрх ноцтой зөрчигдсөн болохыг Хуан Пабло Бохославски хэлсэн юм. Тэрбээр нөхөн олговрын хэмжээнд сэтгэл ханамжтай бус

үлдсэн оршин суугчдын асуудлыг шийдэх шаардлагатай гэв. Төсөл хэрэгжүүлэгчдийн зүгээс иргэдэд орон байртай болоход нь хүрэхүйц хэмжээний нөхөн олговор олгох хэрэгтэй. Эс бөгөөс эдгээр хүмүүс гудамжинд гарч, ядуусын тоог нэмэх эрсдэлтэйг анхааруулж байлаа.

НҮБ-ын Хүний эрхийн комиссын Гадаад өр, хүний эрх хариуцсан хараат бус шинжээч Хуан Пабло Бохолавски Монголд ажилласан судалгааны бүрэн тайлангаа энэ оны арваннэгдүгээр сард бичиж дуусгаад Монгол Улсын Засгийн газарт хүргүүлэх аж. Үүний дагуу Засгийн газар санал бүхий хариугаа өгнө. Эцэст нь, НҮБ-ын Хүний эрхийн комисст танилцуулах юм байна. Цаашид Монголд ажилласан судалгааны ажлаа үргэлжлүүлнэ гэдгээ тэрбээр мэдэгдсэн юм.

Нийгмийн салбарт хуваарилсан мөнгө хумигдсаар иржээ

С.Батсайхан / ЗГМ©

ЗГМ ТОВЧХОН » ШИНЖИЛГЭЭ Нийслэлийн 84 дүгээр сургуульд үдийн цай хөтөлбөр хэрэгжүүлэгч “Коко десерт” ХХК зориулалтын бус саваар тараг тээвэрлэж, түгээж байсан зөрчил илэрсэн. Зөөвөрлөж ашигласан сав болон тарагийг лабораторийн шинжилгээнд хамруулахад гэдэсний халдвар үүсгэгч энтеробактери илэрсэн байна.

» СИСТЕМТээврийн хэрэгслийн нэгдсэн цахим үйлчилгээ Smartcar системээр дамжуулан "Авто тээврийн хэрэгслийг улсын бүртгэлээс хасуулах" үйлчилгээг авах боломжтой боллоо.Улсын хэмжээнд энэ оны хагас жилийн байдлаар нийт 990 гаруй мянган авто тээврийн болон өөрөө явагч хэрэгсэл байгаагаас хөдөлгөөнд оролцдоггүй 95 мянган тээврийн хэрэгсэл бүртгэлтэй байна.

» СУДАЛГАА Сүхбаатар дүүрэгт эхний ээлжинд гэр хорооллын 19693 өрхийн хэрэгцээнд 39,820.53 тонн сайжруулсан түлш шаардагдах тооцоо, судалгаа гарчээ. Тус дүүрэгт түлш борлуулах 50 цэг байгуулахаар төлөвлөжээ.

» АЯН“Хурд” хамтлагийнхан Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулж буй иргэдийг соён гэгээрүүлэх, хүүхэд залуучуудад зөв ухамсар, хүмүүжлийг төлөвшүүлэх зорилготой “Хайртай” аяны хүрээнд 18 аймаг, 22 суманд ажиллажээ.

» ҮЙЛЧИЛГЭЭ Энэ сарын 14-ний 09.00-18.00 цагийн хооронд Говь-Алтай, Завхан аймагт эрчим хүчний “0” зогсолт хийж, тоног төхөөрөмж, шугам сүлжээнд засвар үйлчилгээ хийхээр болжээ. » ОСОЛ Өчигдөр Төв аймгаас Улаанбаатар руу зорчих чиглэлийн замд том болон бага оврын гурван автомашин мөргөлдсөн ноцтой осол гарчээ. Ослын улмаас 4-5 хүн гэмтсэн бөгөөд хоёр нь маш хүнд гэмтэл авсан байна.

Судалгааны тайлангаа

арваннэгдүгээр сард Засгийн газарт

хүргүүлнэ

Монгол Улсын нийт хүн амын гуравны нэг нь ядуу амьдарч байна. Тэр тусмаа зарим бүс нутагт хүн амын бараг тал хувь нь ядуурлын төвшнөөс доогуур төвшинд амьдарч байна.

О.ДаваасүрэнЗГМ

4 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Сурталчилгаа

Absolute амжилтын эхлэл

Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооноос энэ сарын 17-нд “Илүү сайхан ирээдүйн төлөө” анхдугаар чуулга уулзалтыг төрийн ордонд зохион байгуулах гэж байна. Чуулганд Төрийн болон ТББ, олон улсын байгууллагууд, есөн дүүрэг, 21 аймаг, 330 сумын төлөөлөл болсон 1000 гаруй төлөөлөгч оролцох юм. Нэлээн өргөн хүрээг хамарч, олон чухал асуудал хэлэлцэх энэхүү чуулганы талаар Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооны ерөнхийлөгч Б.Оюунгэрэлтэй ярилцлаа.

-Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооноос “Илүү сайхан ирээдүйн төлөө” анхдугаар чуулга уулзалтыг зохион байгуулах гэж байна. Чуулга уулзалт хийх болсон шалтгаан, ач холбогдлын талаар ярилц-лагаа эхлэх үү?

-Энэ жил Монголын эмэг-тэйчүүдийн холбооны 95 жилийн ой тохиож байгаа. Монголын эмэгтэйчүүдийн холбоо бол Азийн анхны эмэгтэйчүүдийн байгууллага юм. 1924 онд анхны Үндсэн хуулиа батлах үеэр Монголын эмэгтэйчүүд Ази тивд анх удаа сонгох, сонгогдох эрхээ баталгаажуулсан түүхтэй. Өнгөрсөн 95 жилийн хугацаанд Монгол Улсын өнөөгийн

болдог. Тиймээс энэ орны турш-ла гаас судлах боломж гарах байх.

Өнөөдөр төрсөн эцэг нь охиноо хүчинддэг нийгэмд бид амьдарч байна. Тиймээс цаашид эцэг эхийн үүрэг хариуцлага, ял завших явдлыг хэрхэн таслах зэрэг бодлогын түвшний асуудлыг мэргэжлийн экспертүүд хэлэлцэх болохоор шийдэл олно гэж найдаж байгаа.

Бидний хөндөх дараагийн асуудал бол эмэгтэйчүүдийн эдийн засаг. Энэ асуудлыг ярихаар нөгөө л хүчирхийлэлтэй холбогддог. Эмэгтэйчүүд эдийн засгийн хараат байхаараа хүчирхийлэлд өртдөг. Тиймээс эмэгтэйчүүдийг чадавхжуулах, хөгжүүлэх, гарааны бизнесийг дэмжих чиглэлээр ямар гарц гаргалгаа байгааг хэлэлцэж, олон улсын байгууллагуудын туршлагыг судлах юм. Энэ хэлэлцүүлэгт Азийн хөгжлийн банк, Европын холбоо, төрийн байгууллагын төлөөллөөс гадна туршлагатай банкирууд оролцож байна. Өнөөдөр жижиг, дунд бизнесийн асуудал нийгэмд хурцаар яригдаж байна. Энэ зээлийг хэдхэн улстөрч хуваагаад авчихсан нь олны дургүйцлийг төрүүлсэн. Гэтэл жирийн иргэд, эмэгтэйчүүдэд энэ зээл олддоггүй. Тиймээс энэ асуудлыг төр засгийн түвшинд ярилцаж, ирэх сонгуульд орол-цох намууд энэ талаар мөрийн хөтөлбөртөө тусгах байх гэж найдаж байна.

Гурав дахь асуудал бол шийдвэр гаргах түвшин дэх эмэгтэйчүүдийн оролцоо. Тун удахгүй УИХ-ын сонгууль болох гэж байгаа үед энэ асуудлыг хөндөж ярих нь зөв байх. Шийдвэр гаргах түвшний эмэгтэйчүүдийн оролцоо гэхээр бид УИХ-д суух эмэгтэйчүүдээр төсөөлөөд байдаг. Гэхдээ бид энэ асуудлыг арай өөр өнцгөөр

юм. Хэрэв тэр эмэгтэй өөрийн гэсэн орлоготой байсан бол ийм байдалд хүрэхгүй байв.

Өнөөдөр бага насны хүүхдийн бэлгийн хүчирхийлэл ярихаар нийгмээрээ нийлж байгаад өөрсдөө хүчирхийлж байна. Тэр сумын тэддүгээр ангийн сурагч тийм хүүхэд хүчирхийлэлд өртжээ гээд сошиалаар зарлаад хаячихдаг. Ингэснээр тухайн хүүхдийг цааш амьдрах аргагүй болгож байна. Тиймээс бид фэйсбүүктээ бичиж байгаа сэтгэгдэл, хуваалцаж байгаа мэдээллээ хүртэл бодолцох цаг болжээ. Нийгмийн хүчирхийлэл тухайн хүнийг амьдрах аргагүй байдалд оруулж байгааг хэзээ ойлгох вэ.

-Эмэгтэйчү үд хү үхэд төрүүлж, цэцэрлэгт ортол нь асардаг болохоор хөдөлмөр эрхлэлтийн тал дээр эрчүүдээс яах аргагүй хоцордог. Гаднын хөгжилтэй орнууд энэ асуудлаа хэрхэн шийдсэн байдаг бол. Манайд хэрэгжүүлж болохоор ямар арга туршлага байна вэ?

-Манайд аавын долоо хоног гэж цалинтай чөлөө өгдөг. Харин ээжүүдэд хүүхдийг нь гурван нас хүртэл сар бүр 50 мянган төгрөг өгч байна. Монголд ерөнхийдөө эмэгтэй хүн л хүүхдээ харна гэсэн ойлголт давамгайлдаг. Гэхдээ одоо нийгэм өөрчлөгдсөн. Магадгүй хэн илүү орлоготой нь ажлаа хийж, нөгөөх нь хүүхдээ харах зохицуулалт байж болно. Зарим улсад бага насны хүүхэдтэй аавуудыг илүү цагаар ажиллуулдаггүй, эхнэр нь төрөхөөр урт хугацааны чөлөө өгдөг орон ч байна. Тиймээс бид хандлагаа өөрчилж, тохиромжтой шийдэл, гарц хайх нь л чухал юм.

Төрсөн эмэгтэйчүүдийн ажил эрхлэлтийг ярихаар ясли, цэцэрлэгийн хүртээмж бас

яригдана. Өнөөдөр хүүхдээ сэтгэл амар үлдээгээд ажлаа хийгээд явах орчин ямар байгаа билээ. Хүүхдээ харж байгаа ээжүүд гэртээ бичил бизнес эрхэлж, зах зээлд гаргах боломжийг л хангаж өгмөөр байгаа юм. Харин халамж хараад сууна гэдэг зөв шийдэл биш.

Үүнээс гадна өрх толгойлсон эмэг тэйч ү үд, хү ү хдийн тэтгэмжийн асуудал заавал яригдах ёстой. Өнөөдөр Монголд өрх толгойлсон 72 мянган ээж байна. Үүний цаана насанд хүрээгүй 36 мянган хүүхэд хагас өнчирч үлдсэн. Эдгээр хүүхдийн 80 гаруй хувь нь тэтгэмжээ авч чаддаггүй гэсэн статистик бий. Шүүхийн шийдвэр гарчихаад

байхад яагаад тэтгэмжээ авч чадахгүй байна вэ. Тиймээс заавал төлүүлдэг болгохын тулд юу хийх ёстой вэ гэдгийг ч бас ярилцах ёстой.

-Улс төр дэх эмэгтэйчүүдийн оролцооны талаар олон жил ярилаа. Их, дээд сургуульд сурч буй хүмүүсийн дийлэнх нь эмэгтэйчүүд байна. Уг нь дээд боловсрол эзэмшихийн хэрээр өндөр албан тушаалд очих ёстой ч бодит байдал дээр эсрэгээрээ байдаг шүү дээ. Чухам хаана гажуудал үүсээд байна вэ?

-Дээд боловсрол эзэм-шигч дийн 80 орчим хувь нь эмэгтэйчүүд гэсэн статистик байдаг. Гэтэл шийдвэр гаргах түвшинд харахаар 20 хүрэхгүй хувь буюу урвуу хамааралтай байдаг. Дээд боловсрол эзэмшсэн тэр олон эмэгтэйчүүд хаана байна вэ. Хэрэв та анзаарсан бол төрийн байгууллагын удирдах ажлыг эрэгтэйчүүд хийж, гүйцэтгэх ажилд эмэгтэйчүүд илүү жин дарж байна. Өөрөөр хэлбэл, төрийн албаны дундаж шатанд эмэгтэйчүүд олноороо байгаа юм. Эдгээр боловсролтой эмэгтэйчүүдийнхээ оролцоог шийдвэр гаргах түвшинд нэмэгдүүлэх тухай яриад байгаа юм.

Өнөөдөр 21 аймгийн хэд нь эмэгтэй Засаг даргатай билээ. Монгол Улсын Засгийн газрын сайд нарын дунд ганцхан эмэгтэй хүн байна. Агентлагийн даргаар хэдэн эмэгтэй хүн ажиллаж байна вэ. Төрийн өмчит компанийн ТУЗ-д эмэгтэйчүүд байна уу. Үнэндээ хангалтгүй л байгааг хүн бүр мэддэг.

-Улс төрийн намууд та бүг-дийг дэмжиж, санал санаа чил-гуудыг ажил хэрэг болгох тал дээр хэр сэтгэл гар гаж ажил-ладаг вэ. Нэг уулзахаа раа “за”

гэж толгой дохичихоод дараа нь мартаж орхиод байна уу?

-Монголын эмэгтэйчүүдийн хол боо аль нэг улс төрийн харьяа биш. 95 жилийн түүхтэй үндэсний хэмжээний эмэгтэйчүүдийн байгууллага. Харин улс төрийн намуудын дэргэд эмэгтэйчүүдийн бай-гууллага байдаг. Тиймээс цаа-шид шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлэхийн тулд эдгээр байгууллагатай хамтран ажиллах төлөвлөгөөтэй байгаа.

Мэдээж бид улс төрийн намуудад нөлөөлөхийн тулд бүхий л түвшинд ажиллана. Бидний саналыг хүлээж авах уу, үгүй юу гэдэг тухайн намын бодлогын асуудал. Ер нь эмэгтэйчүүдэд хэр ээлтэй нам байх нь цаашдын сонгуулийн дүнд нөлөөлөх болов уу гэж бодож байна. Удахгүй болох УИХ-ын сонгуульд эмэгтэй-чүүдийг дэмжиж байгаа намд Монголын эмэгтэйчүүдийн холбоо дэмжлэг үзүүлж ажиллах чиглэлтэй байгаа.

Бид энэ удаагийн чуулга уулзалтаар “Илүү сайхан ирээдүйн төлөө” гэсэн тунхаг бичиг гаргана. Гэхдээ энэ нь зөвхөн тунхаг төдий болоод үлдэх биш, шийдэл, ажил болгохын төлөө бүх түвшинд ажиллах болно. Чуулганаар хэлэлцэх гурван сэдэв бол эмэгтэйчүүдийн асуудлын өнгөцхөн хэсэг нь. Үүнээс гадна ярьж, хэлэлцэж, гарц шийдэл хайх шаардлагатай маш олон сэдэв байгаа. Гэхдээ гуравхан сэдэв гэж чамлаж болохгүй. Бид олон талаас нь хэлэлцэж, шийдэл хайснаар дараагийн Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгуулах, ажил хэрэг болгох тал дээр ахиц гарна гэж найдаж байгаа.

Шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүд оролцсоноор нийгмийн асуудал сайжирч, авлига буурдаг

хармаар байна. Тухайлбал, шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүд оролцсоноор улс орны хөгжил, нийгмийн байдалд ямар нөлөө үзүүлж байна вэ гэдэг өнцгөөс хармаар байгаа юм.

Энэ удаагийн хэлэлцүүлэгт парламентад суудалтай улс төрийн намуудын ерөнхий нарийн бичгийн дарга нар оролцож байгаа. Тиймээс эмэг-тэйчүүдийн квотын асуудлыг намын хэмжээнд ярьж, мөрийн хөтөлбөртөө баг таах байх гэж найдаж байгаа. Ер нь олон улсын жиш гээс харахад шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүд оролцсоноор нийгмийн асуудал сайжирч, авлига буурах байдал ажиглагддаг. Чуулга уулзалтад НҮБ-ын Ази, Номхон далайн бүс хариуцсан захирал ирж, шийдвэр гаргах түвшинд эмэгтэйчүүдийн оролцоог нэмэгдүүлсэн улс орнуудад гарч буй эерэг өөрчлөлтийн талаар мэдээлэл хуваалцах юм.

-Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийлэл улам нэмэгдсээр байгаа нь сэтгэл зовоож байна. Хүчирхийллийн эсрэг тэмцсэн бусад орны сайн туршлагаас Монголд хэрэгжүүлж болохуйц ямар арга байж болох вэ?

-Хүчирхийлэлд өртсөн хүмүүсийн 95.6 хувь нь эмэгтэйчүүд байгаа нь яах аргагүй анхаарал татсан асуудал мөн. Монголд хүчирхийллийн эсрэг сайн хууль байна уу гэвэл байна. Гэхдээ хуулийн хэрэгжилт ямар байна вэ гэдэг өөр асуудал. Шүүхээс гаргасан судалгаа байна лээ. Бага насны хүүхэд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн 80 хэргийг 80 өөр байдлаар шийдсэн тохиолдол байна. Зарим нь найман жилийн ял авч байхад зарим нь тэнсэн аваад өнгөрөх жишээтэй.

Бэлгийн хүчирхийлэлтэй холбоотойгоор арваад хуульд өөрчлөлт оруулах санал гаргасан

Г.Баярсайхан@bayarsaikhanZGM

Өрх толгойлсон ээжүүдийн 80

хувь нь хүүхдийн тэтгэмжээ авч

чаддаггүй

хөгжил цэцэглэлтэд манай холбооны оруулсан хувь нэмэр их. Тухайлбал, монголчууд нийтээрээ бичиг үсэгтэй болох, дараа нь соёлын хувьсгал хийхэд Монголын эмэгтэйчүүдийн холбоо зохион байгуулалтад биечлэн оролцож байлаа.

Энэ чуулганаар өнгөрсөн 95 жилийн хугацаанд хийсэн бүхнээ баталгаажуулахаас гадна олон улсын эмэгтэйчүүдтэй хамтран ажиллах, түншлэх, гарц гаргалгаа хайна. Товчхондоо өнөөгийн эмэгтэйчүүдэд тул-гамдаад буй асуудлыг хэлэлцэж, цаашид хийх ажлын гарц шийдлийг эрэлхийлэх юм.

Бид энэ чуулганаар үнд сэн гурван сэдвийг хэлэл цэнэ. Нэг-дүгээрт, охид, эмэгтэй чүүдийн бэлгийн хүчирхийлэл. Ер нь охид, эмэгтэйчүүд, хүүхдийн хүчирхийлэл, тэр тусмаа бэлгийн хүчирхийлэл нийгмийг цочроох хэмжээнд хүрлээ. Өнгөрсөн хавар УИХ-ын даргын нээлттэй сонсголын үеэр бид бага насны хүүхдийн бэлгийн хүчирхийлэлтэй холбоотойгоор найм, есөн хуульд өөрчлөлт оруулах саналаа гаргасан.

Бэлгийн хүчирхийлэлтэй тэмцэнэ гэдэг хэн нэгний толгой, эрхтнийг тасдах асуудал биш. Харин энэ асуудал юунаас болж үүсээд байгаа, аль хуульд доголдол байна вэ, цаашид яах ёстой вэ гэдэг дээр илүү анхаарч ажиллах нь зөв байх. Яг энэ асуудлаар бид гадаадаас зочид урьсан. Тухайлбал, Шведийн Гадаад хэргийн яамны хүчирхийлэл, хүний наймаатай тэмцэх асуудал эрхэлсэн сайд манай арга хэмжээний үндсэн илтгэгчээр оролцож байгаа. Яагаад Шведийг онцлов гэхээр Скандинавын хойгийн орнуудын хүчирхийлэлтэй тэмцэж байгаа арга олон улсад сайн туршлага

• Төрийн байгууллагын удирдах ажлыг эрэгтэйчүүд хийж, гүйцэтгэх ажилд эмэгтэйчүүд илүү жин дарж байна.

• Эмэгтэйчүүд эдийн засгийн хараат байхаараа хүчирхийлэлд өртдөг.

• Улс төрийн намуудад нөлөөлөхийн тулд бүхий л түвшинд ажиллана. Хэр ээлтэй нам байх нь цаашдын сонгуулийн дүнд нөлөөлөх болов уу.

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

ЗГМ: Зочин

5ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

Агуул гын хувьд нэг л хэрэг мөртлөө шүүх яагаад өөр өөрөөр шийдээд байна вэ. Үүн дээр дүн шинжилгээ хийж, процессийн хувьд өөрчлөлт оруулмаар байгаа юм. Бага насны хүүхэд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн тохиолдлын 85 хувь нь ойр дотны хэн нэгэн үйлдсэн хэрэг байдаг. 19.8 хувь нь хойд эцэг, 10 хувь нь төрсөн эцэг нь байна гээд төсөөл дөө. Энэ нь эргээд эцэг эхийн үүрэг хариуцлагатай холбогдож байна. Хүүхдүүд ихэвчлэн зуны улиралд буюу долоо, наймдугаар сард хүчирхийлэлд өртсөн байна. Сургууль, цэцэрлэг амарч, хүүхдүүдэд тавих хараа хяналт суларсан үед хүчирхийлэл нэмэгдээд байгаад бид анхаарах ёстой.

Нөгөөтэйгүүр эмэгтэйчүүд эдийн засгийн хараат байхаараа хүчирхийлэлд өртөөд байна гэх асуудал яригддаг. Энэ жил болсон нэг жишээ хэлье. Долоон настай охинтой эмэгтэй нэг залуутай гэр бүл болоод долоон жил болсон байна. Гэтэл саяхан олон улсын сэтгэлзүйчид ажиллаж байгаад тэр охин долоон жилийн турш хойд эцэгтээ хүчирхийлүүлснийг яриулсан байгаа юм. Ингээд ээжтэй нь очоод уулзахад уйлаад “Та нар шүүх цагдаад битгий хэлээч. Энэ хүн шоронд орчихвол ажилгүй бид яаж амьдрах юм бэ” гэсэн байгаа

дотно учир айх юмгүй, тэднийхээ асуудлыг ягштал мэдэж ойлгодог” гэдгээ хүн арддаа мэдрүүлдэг, итгэл өгдөг хэмээн хүмүүс нь ярьцгаах аж.

Улстөрч, улс төр гэдэг нь нэг талаасаа их энгийн. Тийшээ бүгдээрээ хошуураад байхгүй, сонирхох, оролцох нь хувь хүний эрх, улстөрчид онцгойрно, тодорно, од болно, амьдрал нь сайжирна, харшид сууна гэх явдал огт байхгүй, тэгсэн хэрнээ улс нь хөгжөөд, хууль нь хэрэгжээд явахыг л тэднийхнээр сайн засаглал гээд байх шиг. Шийдвэр гаргагчдын хариуцлага, хувийн зан чанар, өндөр сахилга бат нэн их ач холбогдолтой гэж байна. Тэд бусдадаа үлгэрлэдэг. Гэхдээ тодорч үлгэрлэдэггүй. Ялангуяа, залуучуудад үлгэр дуурайл болох нь улс орны хөгжил, соёл, иргэдийн хүмүүжил, харилцаанд нөлөөлж чаддаг гэж үздэг тул улстөрчдөд тавих шалгуур өндөр, нэг бүдэрвэл өндийхгүй алга болохоос өөр замгүй. Улс төр нь өөрөө ийм байх тавилантай тул улсынх нь хөгжил, ард түмнийх нь аз жаргал, амар амгалан, бие биедээ итгэх, бие биенээ гэх сайхан сэтгэл бүрдэж төлөвшдөг болов уу гэх сэтгэгдэл төрж байлаа.

Авлига хээл хахуулийн торон сүлжээнд орчихсон манай улсын хувьд Данийн бас нэг туршлагыг сурвалжиллаа. Авлигын индексээр хамгийн авлигагүй орны тоонд oрдог үзүүлэлт байна. Авлига нь аль XIX зуунд алга болсон гэх яриа сонслоо. 1800-аад онд эдийн засгийн хямралынхаа үеэр хууран мэхлэгчдээ цээрлүүлэн байж авлига багатай уламжлал гэдгийг Хаант засаг нь тогтоожээ. Данид XIX зуунд Фредерик VI хаан, Христиан VIII хаан нэрээ мөнхөлжээ. Тэд авлига авсан албан тушаалтнуудыг хатуу ширүүн шийтгэдэг байсан хуучны түүхийг даничууд гавьяа болгон ярьцгаах нь цаг тооны мэдрэмжтэй надад сонин л сонсогдож байв. Зуун тавь жаран жилийн өмнө шүү дээ. Тэр үед хамгийн жижиг луйврыг хүртэл бүх насаар нь хорих ялаар шийтгэж, албан тушаалтнуудын цалин, тэтгэвэр тэтгэмжийн талаарх шинэ горим, дүрэм нэвтрүүлж, тэр нь хэвшил болж Данийн газар нутгаас авлигыг зайлуулсан гэж байна. Албан ёсоор авлигагүй нийгэм бий болгох соёлыг хүн амдаа суулгаж чадсан. Энэ соёлыг зөрчөө л бол илрэх, шившиглэгдэх эрсдэл өндөр, шийтгэл нь хүндхэн бууна. Улс даяараа иргэд нь авлига авсан, өгснөө мэдээлэх хатуу үүрэгтэй гэхчлэн туршлага зөндөө байна.

Төгсгөлд нь сонирхуулахад, Данид маниустай адил царай, харваас ази, халтардуу хувцас хунартай хүмүүс их харагдана лээ. Зарим нь мэндэлж, үг өдөж ч байх шиг. Тэд бол нөгөөх Гренланд арлын уугуул цаатангууд, эскимосчууд аж. Тэд хүн амынх нь нэгээхэн хэсгийг бүрдүүлдэг юм байна.

гадна боловсрол, эрүүл мэнд гэхчлэн чухал салбарын бодлогын зохицуулалтыг тусгана. Ингээд нийгмийн том гэрээгээр Дани улс хөдөлж, хөдөлмөрлөж, бүтээдэг аж.

Цалин хөлс, ажлын нөхцлийн гэрээг хоёр жил тутамд шинэчлэх буюу шинээр хийнэ. Дани улс Европын Холбоонд элсэхээс өмнө хөдөлмөрийн зөрчил маргаан багатай, гэрээгээ мөрдөөд болоод байснаас гадна баялаг хангалуун амьдралаа түвэг чирэгдэлгүй аваад явж болоод байж. Гэтэл Европын Холбооны миграцын хууль үйлчилж, баахан асуудал үүсгэсэн аж. Юу гэвэл, Данийн загварт тэнцэхгүй хямд ажиллах хүч ороод иржээ. Тэдэнтэй гэрээнийхээ дагуу ажиллахад хүндрэлтэй, хямд үнээр ажиллах асуудал өнөө хүртэл нийгэмд маргаан дагуулж байдаг ажээ.

Данийн загвар гэх үү, бүү мэд. ТББ-ууд, элдэв сонирхлын бүлгүүд маш их, бас эрч хүчтэй нийгэмдээ оролцож нөлөөлж байдаг юм байна. Дани-Монголын нийгэмлэгийн урилгаар тэнд зорчсоных маш идэвхтэй ТББ болохыг нь мэдлээ. Монголд 20 жилийн турш төрөл бүрийн төсөл хөтөлбөр хэрэгжүүлсэн, Данийн Засгийн газраас санхүүжилтийг нь гаргуулсан төслүүд ярайна. Яг одоо “Тогтвортой, хариуцлагатай нийгэм” төсөл Монголын орон нутгийн 13 газарт хэрэгжиж байна. Монголын талаас “Нийгмийн түншлэлийн сүлжээ” ТББ хамтран ажиллагч нь юм байна. Монголын бизнес эрхлэгчдийг сургах, зохион байгуулах чиглэлээр явагдаж буй төсөл байна. Мөн Улаанбаатарт Данийн сонгодог бүжгийн

Хөдөө аж ахуйгаа тордож тойлж, нэр хүндтэй байлгаж, эрхэмлэж байгаа нэг улс бол Дани гэлтэй. Тэр салбарт нь ямагт элитүүд шилдгүүд нь ч ажилладаг юм шиг. Эдийн засгийн өнцгөөс бол хөдөлмөр эрхлэлтийн хамгийн чухал ач холбогдолтой салбар нь олон зуун жил байсан хөдөө аж ахуй, хойшдоо ч байна гээд өргөмжилчихсөн. Гэтэл тэр салбарт нь хөдөлмөр эрхлэгчдийн ердөө хоёр хувь (63.000 хүн) ажилладаг хэрнээ экспортын нийт бүтээгдэхүүний 25 хувийг гаргаж, жилдээ 157 тэрбум дани крон улсдаа нийлүүлдэг гэхээр ид шид, зүүд зэрэглээ ч юм шиг. Хөдөө аж ахуй, цэцэрлэгжүүлэлт нь хамт бичигдэнэ. 5000 хүн буюу 0.2 хувь нь ойн аж ахуйд ажиллана. Данид тариалангийн талбай нь 2018 онд нийт хуурай газрынх нь 63 хувийг эзэлж, дэлхийн хамгийн өндөр тариалалттай бүсэд тооцогджээ.

Дан арлуудаас бүрдэх хуурай газар нь цомхон, гэхдээ газрын хэвлий нь газрын тос, байгалийн хий, элс, шохой, шавар, давстай. Бүгдийг олборлоно, бүгдийг нь ашиглана. Түүхий газрын тос, байгалийн хийгээ Умард тэнгис дэх Данийн хэсгээсээ олборлодог. Газрын тос гэхэд л жилд 10 тэрбум литр тос боловсруулж гаргадаг гэхээр нефть, бензинээр гадны хараат байх нөхцөлгүй гэсэн үг.

Өмнө би нэг удаа дурдаад өнгөрсөн загвар зохион бүтээх чадавх гэж байна, даян дэлхийг тэргүүлдэг нэг салбар нь. Явуулын бидэнд гаднаас нь хараад дотор нь хальт ороод гарахад л орон сууцны дотор, гаднах загвар гэж ёстой бахдам бишрэм. Ард түмэн нь юуг хүсэн хүлээж байдгийг илтгэх мэт мэт санагдана. Австралийн Сидней хотын Оперын театрын уран барилгыг данийн нэрт архитектор Йорн Утзон барьж бүтээсэн түүх нэгийг өгүүлнэ. Bang & Olufsen гэж Данийн өндөр зэрэглэлийн компани бий. Хөгжмийн технологи, чанга яригч, телевиз гэх мэтийг зохион бүтээдэг, хөгжүүлдэг, зах зээлд нийлүүлдэг дэлхийд алдартай компани.

Ерөөсөө Данийн дизайн, чанар, үзэмж, ашиглахад хялбараараа гайхамшигтай. Орон сууцны гэрэлтүүлэг, мебель, шаазан сав суулга, хувцасны загварын зохион бүтээлт, алдартай алт мөнгөний уран дархад гээд мянга мянган алдар цуутай, хөдөлмөрөөрөө нэрд гарсан хүмүүс байдаг боловч тэр улсад хөдөлмөрийн баатар, улсын баатар, гавьяат, ардын, тэргүүний цолтнууд гэх мэтийг олж харахгүй. Тийм алдар цолгүйгээр дэлхийг дэлдийтэл нь уран сайхандаад, дизайндаад байхад тэд яаж урамшуулал хүртдэг байнаа хэмээн гайхмаар.

Данид хамгийн авах юм нь аз жаргалын индекс гэх үзүүлэлт юм. Ямагт эхний нэг, хоёрдугаар байрт явдаг. Могенс Люккетофт гэж Данийн Парламентын спикер байхдаа НҮБ-ын Ерөнхий Ассамблейн чуулганыг даргалж явсан, бас 2013 онд манай улсад айлчлан ирж байсан ахмад улстөрч нөхөр “Даничууд яагаад тийм их аз жаргалтай, аз жаргалын индексээр тэргүүлж байдаг вэ” гэсэн асуултад хариулт өгсөнөөс эшлэе. Тэрбээр “Манайд татвар хэдийгээр өндөр байдаг ч ард иргэддээ үзүүлэх халамж үйлчилгээний бодлогоо бид зөв зохистой зохион байгуулж, хэрэгжүүлж чадсанаараа ихэнх иргэд амар тайван орчинд, нийгмийн болон эрүүл мэндийн үйлчилгээнд хамрагдаж, үнэ төлбөргүй сурч боловсрох боломжтой. Хэрэглэж байгаа хүнс маань баталгаатай, уух ус аюулгүй, агаар харьцангуй цэвэр. Авлига манайд бараг байхгүй, даничууд бие биендээ их итгэдэг” гэжээ. Товч бөгөөд тодорхой хариулт л даа.

Ноён Могенс Люккетофтыг би 2015 онд Нью-Йоркт олонтаа харж, тааралдаж ч байлаа. Тэрбээр олон жил засаг төрийн дээгүүрх алба хашсан, нэр нөлөө бүхий, улс төрийн талбарт яах аргагүй энэ улсдаа аварга нь мөн боловч өмсөж зүүсэн нь, эдэлсэн хэрэглэсэн нь, хүнтэй харилцах нь тун энгийн бөгөөд эелдэг, ямар ч харуул хамгаалалтгүй явж байв. Данид очоод олж сонссоноор дугуйгаараа хотоороо чөлөөтэй зорчингоо “Ард түмэнтэйгээ ойр

• 1899 оны хуулиа одоо ч мөрддөг. 1910 oнд “Ажлын зөрчлийг боловсноор шийдвэрлэх” гэрээ гэдгийг нэмж батлаад одоо хүртэл мөрдөж байна.

• Хамгийн жижиг луйврыг хүртэл бүх насаар нь хорих ялаар шийтгэж, албан тушаалтнуудын цалин, тэтгэвэр тэтгэмжийн талаарх шинэ горим, дүрэм нэвтрүүлж, тэр нь хэвшил болж Данийн газар нутгаас авлигыг зайлуулсан.

• Улстөрчид онцгойрно, тодорно, од болно, амьдрал нь сайжирна, харшид сууна гэх явдал огт байхгүй, тэгсэн хэрнээ улс нь хөгжөөд, хууль нь хэрэгжээд явахыг л тэднийхнээр сайн засаглал гээд байх шиг.

хамтлагийг урьж тоглуулсныг бид мэднэ.

Данид монголчууд нэр хүнд сайн ч үгүй, муу ч үгүй. Сайн муугаар нэрээ дуурсгаж явдаг манайхны хүүхнүүд Данид хулгайн хэрэгт оролцоод хөөгдөж гарсан түүх байдаг юм байна. УИХ-ын даргыг айлчлахад бүр тавиулаа оччихсон, цаадуул нь гайхаад “Танайх чинь ядуу улс биз дээ. Тэгээд яахаараа тавийн тавин хүн айлчилж явдаг байна” хэмээн ам асуусан, УИХ-ын даргыг дагалдан явсан албаны зарим нөхөд баахан тамхи (хар тамхи биш шүү, бүү гуйвуулаарай) авч оччихоод борлуулж мөнгөтэй залгах гэж хөглөсөн гэх яриа чихийг дэлсэж би ч хэрдээ ичиж шаналж явлаа.

Данийн Вант Улс гэсэн тэр нэрэнд хаант засаглал гэх агуулга шууд бууна. Гэхдээ 1849 оны Үндсэн хуулиараа ардчилсан засаглалын хэлбэрийг сонгож хөгжүүлж ирсэн гэхээр бараг Америкийн ардчилалтай нас ойролцоо мэт. Бас 1870 онд аж үйлдвэржилт эхэлсэн, үр дүн нь төмөр замын шигүү сүлжээ, бүс нутгийн хооронд олон тооны хүн болон ачаа тээврийн усан онгоцны холболтыг бий болгосон гээд эртний түүх бичигдэнэ. Данийн механик инженер, зохион бүтээгч Ларс Кристиан Нильсен 1878 онд “тасралтгүй центрифуг” хэмээх центрифугийн патент олж авсан нь тус улсад үүссэн олон хоршоолол, аж ахуйд асар их нэмэр болжээ. Центрифуг гэдэг нь хорших хамтрах гэсэн утгыг илэрхийлэх ба орчуулагддаггүй нэр томъёо болж бүтэн зууныг элээсэн гэж байна.

Хорших хамтрах нь явсаар, хөгжсөөр нэг том цогцолбор болдог ч юм шиг. Сүүний центрифуг төхөөрөмж буй болгосноор хөдөө аж ахуйн хоршооллын хөдөлгөөнийг өргөнөөр хөгжүүлжээ . Хамтран ажиллахын давуу талыг нотолж, хөдөөгийн хүн амын худалдан авах чадварыг нэмэгдүүлж чаджээ. Өдийг хүртэл хоршооллын аж ахуй

6 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Судлаачийн үг

Олхонуд Баярхүүпрофессор

Данид хэд хонохдоо хөгжлийн туршлага загварыг нь сонирхож, бас ч үгүй элдэв мэдээлэл хайж уншлаа. Дани-Монголын ний-гэм лэгийн ерөнхийлөгч, хатагтай Н.Булгантай уулзаж, учир байдлаа ярьж ойлгуулав. Монгол уншигчдад шууд буулгаад өгөхөд ойлгомжтой ярьсныг нь тэмдэглэн авч, дор сийрүүллээ. Таалан соёрхоно уу.

Даничууд коллектив буюу хамтын гэрээгээр хөдөлмөр-лөсөөр энэ хангалуун нийгмээ байгуулжээ. Хөдөлмөрийн талбарт ажлын нөхцөл, цалин хөлс тогтоох, олгох үйл явц нь онцлогтой. Ажил олгогч ба ажил эрхлэгчийн эрх ашгийн зохицолдоо, өөрийн удирдлага, өөрсдийгөө удирдан зохион байгуулах, ажлын хариуцлага, эрх үүргийг хуулиар айхтар тогтоож өгдөггүй. Засгийн газар нь оролцож байж, олгогч ба эрхлэгчийн аль алиныг дэмжиж хөдөлмөрийн асуудлыг зохицуулагддаг. Тэр тухай заасан 1899 оны хуулиа одоо ч мөрддөг. 1910 oнд “Ажлын зөрчлийг боловсноор шийдвэрлэх” гэрээ гэдгийг нэмж батлаад одоо хүртэл мөрдөж байна. Бид л зөрчил гэдэг болохоос тэр гэрээн дээр мөргөлдөөн гээд биччихсэн байхыг бодоход хөдөлмөр эрхлэлт гэдэг нь ямар их дарамттай, хариуцлагатай ажил болохыг илтгэх мэт. Мөргөлдөөнийг давж байж зохицолдоонд хүрэх юм байна. Мөргөлдөөн юунаас үүсдэг вэ гэвэл цалин хөлс, ажлын нөхцлөөс аж.

Хөдөлмөрийн сахилга бат, ажлын хариуцлага, хөдөлмөрийн бүтээмж нь нэг ёсондоо хуулийн хатуу дарангуйлал дор явагддаг гэж ойлгогдлоо. Тэнгэрээс мөнгө бууж ирээд жаргуулчихсан биш, хуримтлал үүстэл ажиллаад, хуримтлалаа баяжуулаад байдаг бололтой.

Данид цалингийн доод хэмжээний тухай хуульд зааж өгөөгүй. Талуудын хамтын коллектив шийдвэрээр л цалин олгодог. Данийн хөгжлийн загвар гэдэг нь үндсэндээ гуравхан шалгууртай.

1. Хөдөлмөрийн нөхцөл цалинг тусгасан гэрээ;

2. Өндөр оролцоо ба зохион байгуулалт;

3. Хамтын ажиллагааны цаашдын төлөв. Хөгжлийн загвар гэдэг нь бас хоршооллын хөдөлгөөний үр дүн далайц, бүтээмжийг нь хэлнэ.

Хөдөлмөрлөх нөхцөл, гэрээ гэхээр төрөл бүрийн тусгай гэрээнүүд дагалдана. Үйлдвэрчний эвлэл ажил эрхлэгчдийнхээ талд ажил олгогчтой гэрээлээд байх нь тэр. Өндөр оролцоо гэдэг нь тэдний хэлэнд тэгж бичигддэг болохоос монгол хэлнээ буулгавал идэвх санаачилга, хоёр талдаа нэн идэвхтэй харилцан ажиллах, гишүүн бүр хөөцөлддөг, овсгоотой байхыг хэлж байх шиг. 2010 oны нэг үзүүлэлт байна. Одоо ч бараг хэвээрээ гэнэ лээ. Юу гэвэл, ажил эрхлэгчдийн 67.4 хувь нь ҮЭ-д гишүүнчлэлтэй, гэхдээ 1995 оныхоо үзүүлэлтээс 10 хувиар буурчихаад байгаа гэсэн. Манайд үе үе дуулдаад байдаг гурвалсан хамтын ажиллагаа болох Засгийн газар ба ажил олгогч, мөн ажил эрхлэгчдийн байгууллагын гурвалсан гэрээ Данид чухам төгс төгөлдөр хэрэгждэг. Улс төрийн намуудаас хавьгүй илүү ҮЭ-ийн нэр хүнд өндөр. Гурвалсан гэрээнд ажлын нөхцөл, цалингаас

ДАНИЙН ЗАГВАРЫН ЭРЭЛД

улам өсөж томроод хөдөө аж ах ахуй, хүнсний үйлдвэрлэл, олон тооны том жижиг хүнсний борлуулалтын супермаркет, банк санхүүгийн салбар, орон сууцны салбар гээд бүхэл бүтэн цогц болжээ. Олон зуун мянган гишүүддээ үйлчилж байдаг давуу чанартай.

ДНБ-д нь тэр центрифугуудын оролцоо нэн их. Өмнөх нэг нийтлэлд ДНБ-ийг нь ам.доллараар илэрхийлж бичсэнээ крон руу шилжүүлж, дахин тайлбарлая. Данийн ДНБ 2018 онд 2,218.3 тэрбум дани крон байсан бол нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүн нь 382,900 крон, харин гадаадаас их хэмжээний цэвэр хүүгийн орлого олдог тул үндэсний нийт орлого нь 2,271.8 тэрбум дани крон, тиймээс Дани бол харьцангуй баян улс. Иргэдийнх нь орлогын түвшин харьцангүй жигд боловч орлогын жигд бус байдал үзэгддэг.

Данийг баян байлгадаг бас нэг хүчин зүйл бол хүн амынх нь хөдөлмөр эрхлэлт нэн өндөр байдаг явдал. Эмэгтэйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн түвшин бүр өндөр, ажилгүйдлийн түвшин харьцангуй бага. Гадаадад Данийн хөрөнгө оруулалт их, харин улсын гадаад өр бага.

Бизнесийн бүтэц, зохион байгуулалт ёстой гайхамшигтай. Данид том том компани, банкны эзэд, тэдний гэр бүл, элит энэ тэр гэж алга. Тиймийг хэн ч сонирхохгүй, өөрсдөө ил гарахгүй, тэрбумтан нөхөр дугуй унаад ажилдаа очиж байх нь ердийн үзэгдэл. Гангарах, баярхах, найрлах наадамлах, онцгойрох, нэг үгээр нийгэмдээ нэр хүндтэй тодорч явах ямар ч шаардлага хэрэгцээ байхгүй.

Данийн ажиллах хүчний тоо 2.85 сая орчим. Бараг тэр чигтээ дунд анги, дундаж давхарга. Ажиллагсдын 79.8 хувь нь үйлчилгээний салбарт ажилладаг, 17.6 хувь нь аж үйлдвэр, барилгын салбарт ажилладаг. Барилгын салбараа ч аж үйлдвэр гэчихсэн байх юм билээ.

Данид цалингийн доод хэмжээний тухай хуульд зааж өгөөгүй

Бизнесийн бүтэц, зохион

байгуулалт ёстой гайхамшигтай

ZGM DAILY2019.09.12, THURSDAY~ №155 (1207) 7THE OFFICIAL GAZETTE

Mattia Romani: Mongolia’s been excellent partner in projects

Government debt accounts for 54.5 percent of GDP

Government set the debt to account for less than 55.3 percent of GDP.

Top 20 index falls 0.32 percent, to 19,443.8 points

ADB to promote private sector opportunities

Market cap stands at MNT 2,48 trillion.ADB discussed potential future collaboration with selected companies.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSCabinet meeting resolves to make Noyon Mountain, located in Mandal soum of Selenge province, to be ‘Strictly protected’.

Minister of Foreign Affairs Tsogtbaatar Damdin receives UN Resident Coor-dinator in Mongolia Beate Trankmann in connection with the latter’s completion of the mission in Mongolia.

ECONOMYThe Cabinet decides to submit Budget for 2020, Health insurance fund for 2020, budget framework statement for 2020 general budget of Mongolia and amendments to budget assumptions for 2021-2021 to the Parliament after discussed the bills.

The United Nations Independent Expert on foreign debt and human rights, Juan Pablo Boho-slavsky presents findings on Mongolia’s financial and economic issues.

Share prices of Turquoise Hill Resources soar for the fourth consecutive day since March 2018. Shares in the Toronto Stock Ex-change (TSX) increased by 1.72 percent to CAD 0.59.

Top 20 index falls 0.32 percent, to 19,443.8 points. MSE A index decreases 0.17 percent, to 8,997.25 points. MSE B index drops 0.67 percent, to 7,688.45 popints. Market cap stands at MNT 2,48 trillion.

SOCIETYMongolian Authority Against Corruption settles 42 cases related to customs and officials over the last three years.

Cabinet supports draft law on ratifying Inter-American Convention on Serving Criminal Sentences Abroad and resolved to submit it to the Parliament.

Aminaa.UZGM

The government paid MNT 702 billion to debt in the first half of the year

In the first half of 2019, the Government debt reached 54.5

EBRD invested over EUR 1.6 billion in the economy of Mongolia.

percent of GDP at the present value. It is a decrease of 4.4 percentage points from late 2018.

The government paid MNT 702 billion to debt in the first half of this year. Of these, MNT 265 billion were principal payments and MNT 437 billion were interest payments, according to the Ministry of Finance. As a result, the volume of government debt in the gross domestic product has decreased.

The Government aimed to reduce the debt to 55.3 percent of GDP when approving this year’s

budget. Also the Government managed to reduce interest expense by raising equity management and redeeming higher-rate securities over time. As estimated, one out of MNT 13 of 2019 budget expenditure will be spent on interest rate payment. In the upcoming years, high-yield foreign debt is expected to be a major challenge for the Government and the Bank of Mongolia (BoM). For example, the Government and the private sector will pay a total debt of USD 14.4 billion

in 2020-2024. The government and BoM will pay a debt of USD 6.7 billion.

Mazaalai, Chinggis, Gerege, and Khuraldai are Mongolia’s main international bonds. These bonds are worth USD 2.9 billion and payable by 2024. In specific, Mazaalai bond which is worth USD 500 million is due in 2021, Chinggis bond worth USD 1 billion in 2022, Gerege bond worth USD 800 million in 2023, and USD 600 million of Khuraldai bond will expire in 2024. According to market data,

Gerege bond price has increased by 7 percent, to USD 102 since the beginning 2019. The rate of return to investors was reduced by 27 percent, to 5.035.

The Parliament approved a st rategic document of government debt management 2019-2022. “The payment of foreign securities is due to be paid from the cash deposit, repurchase, repayment, and repayment of long-term debt to try to use the resources,” the document included.

Government debt accounts for 54.5 percent of GDP

Top 20 index(by units)

19,443.810,000

15,000

20,000

25,000

30,000

ZGM: INTERVIEW

Mattia Romani: Mongolia’s been excellent partner for EBRD

The Official Gazette sat down with Mr. Mattia Romani, Managing Director of Economy, Policy, and Governance at the European Bank for Reconstruction and Development (EBRD). He talked about EBRD’s projects in Mongolia and possibilities to change the policy in a particular sector.

-The European Bank for Reconstruction and Development is one of the major investors of Mongolia. What further projects EBRD is planning to implement in the country?

-I am happy to say that we have projects across all sectors in Mongolia. We started working with SME’s but now expanded to infrastructure, especially renewable energy sector. And

of course, we invest quite a lot in financial institutions as well. Across the board, we have now quite a balanced project activities in the country.

-Could you mention a few successful projects in specific?

-I would like to focus on something that we have done now in Mongolia for a while, which is not strictly focused on only investments. We invested over EUR 1.6 billion in the economy of Mongolia. What we also do a lot is to combine our investments with policy engagement, so that we can cooperate with a number of sectors, government agencies, and institutions. It’s interesting that we can reach a client and make a real difference with that client. For example, Gobi JSC, one of our clients who are demonstrating other investors to invest in the cashmere sector. What we are doing now with policy engagements is important.

If we take the learnings from the projects, we talk to the government about changing regulations and laws, so that the changes and experience of that project can become law across the sector. In other words, the impact of our projects is really systemic.

-EBRD has been a long term partner of Mongolia since its transition to democracy. Is Mongolia a good partner, including both the SME’s and the government?

-Well, Mongolia has been an excellent partner for EBRD. There are three reasons to assume so. Firstly, SME’s have the growth aspiration. There are companies that want to grow and improve their standards. Secondly, Mongolia has the freedom of democracy, where people can say what they want freely. And the third reason is that state entities always try to solve the problems and cooperate with us, even though there are some obvious difficulties.

Namun.AZGM

BUSINESS OPPORTUNITY

ADB to promote private sector opportunities

The Asian Development Bank (ADB) and the Ministry of Finance of Mongolia co-hosted a private sector opportunities workshop today in Ulaanbaatar. Over 150 local and foreign private sector companies operating in the country have attended the event.

Representatives from ADB’s private sector teams on infrastructure, agribusiness, health and education, and early-stage ventures presented on relevant case studies, eligibility criteria, typical financing modalities, and terms, and application processes for ADB’s financing. ADB Ventures helps early-stage companies scale technology in Asia and the Pacific for sustainable development impact. ADB discussed potential future collaboration with selected companies during in-depth one-on-one sessions.

“The growth of Mongolia’s private sector is very much aligned with ADB’s new long-term corporate strategy, Strategy 2030, where ADB aims to increase its private sector operations to reach one-third of its operations

by 2024,” said Advisor at ADB’s Private Sector Operations Department Ms. Hisaka Kimura. “By actively engaging with Mongolian companies across infrastructure, agribusiness, health care, and education, as well as early-stage ventures, ADB can explore opportunities to support the diversification of Mongolia’s economy.”

Through its private sector operations, ADB catalyzes and funds investments in private and state-sponsored companies across the energy, transport, water, telecom, financial, agribusiness, health care, and education sectors throughout developing Asia. The emphasis is on commercially viable transactions that generate financial returns while promoting environmentally sustainable and inclusive economic growth. In 2018, ADB committed $3.1 billion of its own funds for 32 private sector transactions and mobilized a further $7.4 billion through cofinancing partners.

Mazaalai, Ching-gis, Gerege, and Khuraldai are Mongolia’s main international bonds. These bonds are worth USD 2.9 billion and payable by 2024.

FX MARKET

RUB/MNT rate(one month to date)

USD/MNT rate(one month to date)

CNY/MNT rate(one month to date)

40.8

40.6

40.4

40.2

2673

2672.5

2672

VII/15VII/13VIII/13 21 IX/2 IX/8 2319 25 VIII/31IX/2 IX/088

380₮

378

376

374

09/09 374.49₮ 09/09 2,671.57₮ 09/09 40.76₮

Batsaikhan.S / ZGM©

Өдрийн хэмнэл

8 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Хар зүрхний хөх нуурын аялалХаана: UBH CenterХэзээ: 2019.09.13Тасалбарын үнэ: ^85 мянга

"Надтай үлдээч" уянгын драмХаана: УДЭТХэзээ: 2019.09.06-15Тасалбарын үнэ: ^10-25 мянга

Галзуу хот шоу драмХаана: МҮЭСТОХэзээ: 2019.09.11-15-ны 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^15-18 мянга

"Naki's Special Night & New Album Release Party" шоуХаана: On'n Off Production HouseХэзээ: 2019.9.14-ний 20.00 цагтТасалбарын үнэ: ^ 40 мянга

ТВ ХӨТӨЛБӨР

ЗУРХАЙ

Билгийн тооллын 14Намрын илүү тэргүүн сарын долоон улаан мэнгэтэй хар хулгана өдөрҮс засуулбал: Эд мал арвиднаНаран ургах, шингэх: 06.22-19.10Барилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: СансарСуудал: Ус

Аргын тооллын есдүгээр сарын 12, Бархасвадь гараг. Билгийн тооллын 14, Яруу эгшигт одтой, хар хулгана өдөр. Өдрийн наран 06.22 цагт мандан, 19.10 цагт жаргана. Тухайн өдөр бич жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба гарагийг тахих, хүүхэд үрчлэн авах, хур оруулах, дарханы үйлд сайн. Улааны үйл, төлөг тавих, морь уралдуулах, хиншүү хярвас гаргахад муу. Өдрийн сайн цаг нь хулгана, үхэр, туулай, морь, бич, тахиа болой. Хол газар яваар одогсод зүүн зүгт мөрөө гаргавал зохистой.

07.00 “Өглөө” хөтөлбөр

10.00 “Мартах учиргүй”

16.00 “Улаан уулс” Оросын олон ангит кино 9-р анги

19.20 Билгийн мэлмий: “Хүрээ цам- Даншиг наадам”

21.10 “Баримт” эрэн сурвалжлах нэвтрүүлэг /Сурагчийн дүрэмт хувцасны мөрөөр.../

21.55 “София” Оросын олон ангит кино 4-р анги

07.00 “Цахиурын хөндийгөөс цааш” нэвтрүүлэг

09.00 “Бизнесийн хэмнэл” мэдээний хөтөлбөр

14.00 “Боломжгүйг өөрчлөх төсөл” нэвтрүүлэг

17.00 “Bloomberg Technology ”

20.00 “Америкийн суутнууд” нэвтрүүлэг

21.00 “Мөнгөний урсгал” мэдээний хөтөлбөр

07.05 “Тобот” хүүхэлдэйн кино 2.26-р анги

09.00 Хятад хэлний “Алсын зайн сургалт” анхан шат

/3-р хичээл/

11.35 Солонгос хэлний “Алсын зайн сургалт” анхан шат /3-р хичээл/

14.05 “Гал тогоо” шоу нэвтрүүлэг

20.35 “Cамрын үүр” Хүүхэлдэйн киноны тухай

23.15 “Ээж” ОАК 14-р анги

10.00 “Бяцхан оцон шувуу Пороро” хүүхэлдэйн кино

/season-5/ 9-12-р анги

12.30 “Авьяаслаг Монголчууд-1” шоу нэвтрүүлэг 4-р хэсэг

17.10 “Ан амьтдын ертөнцөөр” /season-8/ 11-р хэсэг

21.00 “DNA” шоу нэвтрүүлэг 1-р дугаар

22.00 “Тэрбумын ертөнц” АОК /season-1/ 4-р анги

23.00 “Бүтэлгүй Севкат” ТОАК 134-р анги

ЗГМ: СҮДОКҮ

384271965

651984732

912865347

243756819

798312456

475628193

567439281

129543678

836197524

(Өмнөх дугаарын хариу)

8

7

386

5

6

9

6

2

9

32

94

5

9

7

1

7

9

5

ФОТО АГШИН

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

Ж.Гэрэлчулуун / ЗГМ©

Чамдаа яараад байна тоглолтХаана: Улаанбаатар паласХэзээ: 2019.09.27-ны 19.00 цагтТасалбарын үнэ: ^20 мянга

ЦАГ АГААР

УЛААНБААТАР IX.16 13o

3o9 м/с

6 м/с

Багавтар үүлтэй

IX.13 13o

9o9 м/с

8 м/с

Бага зэргийн бороотой

IX.12 25o

11o9 м/с

7 м/с

Үүлшинэ Үүлшинэ

IX.14 14o

4o 9 м/с

5 м/с

8 м/с

6 м/с

Үүл багасна

IX.15 15o

3o

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

БОСООГООР:1. Тайланд улсыг 1988 оноос өмнө нэрлэж асан нэр2. Монголчууд өөрсдөө бие дааж хийсэн

анхны бүрэн хэмжээний уран сайхны киноны гол дүр3. Бүдүүн ширхэгтэй ноос, олсон утсаар нэхэж хийсэн нэгэн

зүйл эд5. Гурван Мэргэдийн нэг7. МУСГЗ эрдэмтэн орчуулагч

ХӨНДЛӨНГӨӨР:1. Хурдан

шинжээрээ өөр гурав дөрвөн бүлгээс бүрдсэн хөгжмийн зохиол4. Уулсыг хүндэтгэж нэрлэх нэр8. ОХУ-ын

бүрэлдэхүүнд буй урианхай гаралт ястан9. Халх голын дайчин, улсын баатар казах эр10. Монгол улсад ирж үзүүлбэр хийсэн ОХУ-ын

нисэх онгоц11. Тэнгэрийн байдал гэнэт хувирах үзэгдэл12. ...цөм

ТАШУУГААР:1. Эртний Грекийн гүн ухаантан,

эрдэмтэн, өнөөгийн системтэй шинжлэх ухааны мэдлэгийг үндэслэгч3. Нэгэн зүйл угалзан зангилаа

Өмнөх дугаарын хариу / 09.11

Urban Live GIGХаана: Хар сувд хөлөг онгоцХэзээ: 2019.09.13-ны 18.00 цагт Тасалбарын үнэ: ^20 мянга

ЖОНОН

Ө

ДҮРС

А

И

А

УУЛ

А

АСМАН

Ч

Ү

А

САЛАНГИ

А

М

Я

ЗҮҮНГАР

Р

Г

У

ВАН

Х

ХӨХӨӨ

Г

А

А

Т

А

У

А

А

А

Ө

А

ЛИТ

А

Н

У

НАРАН

И

НОХОИ

Г

Д

УРГАЦ

УӨР

Салхи эцэж, саран хоноглох уудам талд хөмөрсөн аяга шиг хоёр гэр ажин түжин үзэгдэх нь Монголын их амар амгалан гэлтэй.

1

4

5

10 11 12

8

6 7

2 3

9

ОНЦЛОХ ҮЗВЭР

“Lion King” наймдугаар сарын 18-ны байдлаар 1,351,247,241 ам.долларын орлого олж, “Frozen”-ий дээд амжилтыг эвдсэн талаар Box Office Mojo цахим хуудас мэдээлсэн. Ийнхүү “Lion King” хүүхэлдэйн киноны шинэчилсэн хувилбар хамгийн өндөр орлоготой хүүхэлдэйн кино болж байна. Найруулагчаар нь жүжигчин, найруулагч Jon Favreau ажиллаж, харин дуу оруулагчдын багт жүжигчин Donald Glover, Seth Rogen, John Oliver нар ажилласан “Walt Disney” компанийн шинэхэн уран бүтээл яг одоо бүх кино театрын дэлгэцнээ гарч байгаа юм. “Walt Disney” кино компанийн хамгийн алдартай бүтээл болох уг хүүхэлдэйн кино 1994 онд дэлгэцнээ анх гарч байсан түүхтэй. Тус бүтээлийн 25 жилийн ой энэ онд тохиож байна.

“Lion King” хамгийн өндөр орлоготой хүүхэлдэйн кино боллоо

УБ - БЭЭЖИН 17.55 20.10БЭЭЖИН - УБ 21.10 23.40УБ - БЕРЛИН 09.15 13.35БЕРЛИН - УБ 14.55 06.55УБ - МОСКВА 09.15 10.55МОСКВА - УБ 19.40 06.55УБ - СӨҮЛ 08.40 12.50СӨҮЛ - УБ 14.20 17.00УБ - ХОНКОНГ 06.25 10.55ХОНКОНГ - УБ 12.05 16.45УБ - БУСАН 07.30 12.05БУСАН - УБ 13.05 16.10

МОСКВА - УБ 21.35 07.30УБ-ЭРЭЭН 18.00 11.15УБ-БЭЭЖИН 07.15 14.04УБ-ЭРХҮҮ 21.10 02.40ЭРХҮҮ-УБ 15.35 06.20УБ - ЗАМЫН ҮҮД 17.20 07.05ЗАМЫН ҮҮД - УБ 17.35 08.55УБ - САЙНШАНД 09.15 19.15САЙНШАНД - УБ 20.25 07.01УБ - СҮХБААТАР 10.55 19.52СҮХБААТАР - УБ 06.30 15.35УБ - ЭРДЭНЭТ 20.30 07.45ЭРДЭНЭТ - УБ 19.10 05.48

2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

ЭДИЙН ЗАСАГ9ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

> 10 > 10 > 10

Алтны үнэ өсөж буйтай зэрэгцэн шинэ технологийн ачаар өмнөд Австралийн олборлолт цэцэглэж байна.

Зах зээлд нэвтрэх боломж болон гадаадад ажиллах хүч оруулах асуудал гол бэрхшээл үүсгэжээ.

Шинэ SUV орчин үеийн стандартын шаардлагад төдийгүй Land Rover-ын үнэнч хэрэглэгчдийн таашаалд нийцэх учиртай.

Мартагдсан уурхайгаас их баялаг олборлож байна

Энэтхэг, Хятадын маргаан Азийн түншлэлийн гэрээг саатуулав

Land Rover компани Defender-ийг дахин сэргээлээ

Катрина НиколасСингапурт нийтийн орон

сууцны хангамжийг сайж руу-лахын тулд үнэ өртгийг нь хямд-руулах төлөвлөгөө боловсруулжээ. Уг арга хэмжээний үр дүн ирэх жилээс мэдрэгдэж, орон сууцны хүртээмж дээшилнэ гэж албаныхан мэдэгдэв. Үндэсний хөгжлийн сайд Лоренс Вон мягмар гарагт хэлсэн үгэндээ “Энэ алхам доогуур ба дунд орлоготой өрхүүдэд тусалж, анхны байраа худалдан авах боломж олгоно” хэмээн онцоллоо. Орон сууцны асуудал хариуцсан Орон сууц, хөгжлийн газар 2020 онд шинэчлэлээс үүдэх эрэлтийг хангахын тулд нэмэлт байр зах зээлд гаргахаар төлөвлөжээ.

Сингапурын олон иргэн хувийн орон сууц бус төрийн мэдэлд байдаг нийтийн байранд амьдардаг. Засгийн газар хувийн орон сууц-ны хангамжийг бууруулна гэж мэдэгдсэн тул нийтийн байрны эрэлт эрс нэмэгдээд буй. Хувийн

Мэтью КаррЦахилгаан эрчим хүчний үнэ

хямдарч байгаа нь нарны эх үүсвэрийг хязгаарлаж, ойрын жилүүдэд байгалийн хийн хэрэглээг таамагласнаас илүү өсгөх төлөвтэй байна. Цэвэр эх үүсвэрийн эрчим хүчний нийт хэмжээнд эзлэх хувь 2050 онд 29 хувьд хүрнэ гэж DNV GL эрсдэлийн үйлчилгээний фирмийн судалгаанд дурджээ. Жилийн өмнө уг үзүүлэлтийн таамаг 25 хувьтай байсан юм. Үүнээс нарны эрчим хүчний эзлэх хувийн таамаг

жилийн өмнө 16 хувь байсан бол 12 болж буурав.

DNV GL-ын захирал Реми Эриксен цахилгааны үнэ нэлээд доошилсон учир нарны хүчин чадалд оруулах хөрөнгө оруулалт таамгаас багасах байх гэж тайлбарлав. Хийн эрэлт ийнхүү нэмэгдсэнээр дэлхий даяар Парисын уур амьсгалын гэрээний зорилтыг хэрэгжүүлж чадахгүйд хүрч магадгүй юм. Түүнчлэн McKinsey зөвлөх фирм 2028 оноос хойш шингэрүүлсэн хийн эрэлтийг хангахын тулд

400 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт шаардана гэж тооцсон байна. Эрчим хүчний шилжилтийн үед хүлэмжийн хийн ялгаруулалт 2025 онд дээд цэгтээ хүрч дэлхийн уур амьсгал цельсийн 2.5 хэмээр дулаарна гэж DNV GL-ын шинэ таамагт тэмдэглэжээ.

Тус фирмийн бусад таамгаас үзвэл нефтийн хэрэглээ 2020-иод онд оргилдоо хүрнэ. 2025 оноос сэргээгдэх эрчим хүчний хөрөнгө оруулалт олборлодог түлшнийхээс давах аж. 2026 онд байгалийн хий нефтийг давж,

эрчим хүчний эх үүсвэрийн хувьд тэргүүлэх байр суурьтай болно. Дэлхийн үйлдвэрлэл өссөөр байх боловч 2030 оноос эрчим хүчний үйлдвэрлэл буурч эхлэх эргэлтийн цэг дээр ирнэ. Харин батарейн технологид дэвшил гарснаар хийн хэрэглээг хязгаарлаж магадгүй байна. Улмаар эрчим хүчний хэрэглээ аажмаар багасаж, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэх бодлогод зарцуулах хөрөнгийн нөөц нэмэгдэх хандлага үүсэхийг DNV GL-ын шинжээчид таамаглажээ.

Сингапур нийтийн орон сууцыг хямдруулах шинэчлэл хийнэ

Эрчим хүчний хямд үнэ хийн хэрэглээг нэмэгдүүлнэ

тал дээр Apple нь дэлхийн шилдэг компанийн нэг. Гэсэн хэдий ч тус компани цагтаа их эрэлттэй байсан iPhone-ын борлуулалтыг хадгалж үлдэхийн тулд хүчээ дайчилсаар. Өрнөдийн болон Хятадын хэрэглэгчид шинэ технологийн хувьсгал бүхий орлуулах арай хямд загвар ховор гарч буйгаас одоо хэрэглэж байгаа ухаалаг утсаа шинэчлэх с о н и р х о л г ү й болжээ. ICD-гийн судлаачдын тооцоог үзвэл энэ онд шинэ утасны нийлүүлэлт гурав дахь жилдээ буурч, 2.2 хувиар багасах төлөвтэй байна. Харин iPhone-ын нийлүүлэлтийг бүр 15 хувиар унана хэмээн шинжээчид таамаглав.

Цар хүрээ нь ихэссээр байгаа дижитал үйл чил гээн-дээ шинэ үйлч лүүлэгчдийг ахиу хамруулангаа бүтээг-дэхүүнийхээ үнийг бууруулах нь зарим хэрэглэгч хуучин ухаалаг утсаа iPhone-оор шинэчилж солих магадлалыг ихэсгэнэ. Apple-ын хувьцаа мягмар гарагт Нью-Йоркт 1.2 хувиар дээшилж 216.70 ам.доллар болсон нь 11 дүгээр сараас хойш тохиолдоогүй өсөлт болов.

“Харьцангуй хямд дивайс худалдаж авсан олон хэрэг-лэгч яваандаа Apple-ын үйлчилгээнд шилжих байх” хэмээн IDC-гийн судалгааны менежер Житеш Убрани үзлээ. “Техник хангамжтай холбоотой

иймэрхүү үзэгдэл урьд нь гарч байсан. Хүн iPhone худалдаж авсан л бол iPad юм уу AirPods авах магадлал ихэсдэг” хэмээн тэрбээр тайлбарласан юм.

Гэхдээ үйлдвэрлэж буй цахим төхөөрөмж, шинэ үйлчилгээний хооронд ийм уялдаа үүсгэх нь Apple-д хялбар бус. Учир нь дижитал үйлчилгээ эрхлэгчид одоо ч асар олон төдийгүй үйлчилгээ нь iPhone зэрэг Apple-ын бүтээг дэхүүнтэй хан галт тай нийцэж ажилладгийг Убрани анхааруулав.

Энэхүү бэрхшээлийг Apple мөн л үнийн түрэмгий бодлогоор шийдэх бололтой. Apple Arcade видео тоглоомын үйлчилгээний сарын төлбөр Apple Music, Apple News+ үйлчилгээний төлбөрийн яг хагас буюу ердөө

4.99 ам.доллар. Apple удахгүй

нэвтрүүлэх TV+ видео стриминг

үйлчил гээнээсээ сард 4.99 ам.дол ларын төлбөр

авах гэж байгаа нь ихэнх шинжээчдийн хувьд гайхмаар

зүйл. Apple TV+ нь Netflix Inc, Amazon.com Inc-ийн Prime Video, Disney+ үйлчилгээнд халгаатай. Apple-ын iPhone, iPad, Mac компьютер юм уу Apple TV худалдаж авсан хэрэглэгч TV+ үйлчилгээг жилийн турш үнэгүй ашиглана гэдгийг гүйцэтгэх захирал Тим Кук мэдэгдлээ.

TV+ үйлчилгээг “шоу сүйрүүлэгч” хэмээн тодор-хойлсон Wedbush Securities-ийн шинжээч Дэн Ив хямд үнэ нь Apple-ын үйлчилгээ захиалагчдын тоог өсгөж өгөх сайн талтай хэмээн үзэж байна.

“Нийт 900 сая iPhone идэвхтэй хэрэглэгчийн бааз-суурь нь Cook & Co-д ойрын 3-4 жилийн дотор стриминг үйлчилгээний салбарт 100 сая хэрэглэгчийг талдаа татах боломж олгоно” хэмээн Ив хөрөнгө оруулагч нарт хандсан тайлбартаа бичжээ.

Apple үнийн хямдралаар сюрприз барилаа

АНУ Хятадтай тохиролцохын тулд Huawei-тэй хэлэлцээ хийх ёстой гэвЗолтан СаймонХятадын технологийн тэргүүлэгч Huawei компанийн аюулгүй байдлын захирал Энди Пурди “АНУ бидэнтэй хэлэлцээ хийлгүйгээр худалдааны гэрээ байгуулж чадах уу гэж асуувал би үгүй гэж хариулна” хэмээн мэдэгдэв. Тус компани хоёр их гүрний хэлэлцээнд гол асуудлын нэг болж буйн дээр наймаалцах хэрэгсэл болсон гэж ажиглагчид үздэг. Вашингтон Huawei-д Америкийн технологи худалдахыг хориглосноос тус компани Qualcomm-ын чипүүд, Google-ын Андройд системийг авах боломж хаагдсан.АНУ иргэдийн өгөгдөл алдах эрсдэлийг эш татан бусад улс болон компанийг Huawei-н дараа үеийн утасгүй холбооны технологиос татгалзахыг уриалсан. Тус компани үүнийг улс төрийн учир шалтгаантай хэмээн буруутгаж буй. Ноён Пурди Будапештэд хэлсэн үгэндээ “Өнгөрсөн оны байдлаар манайх АНУ-д 11 тэрбум ам.доллар зарцуулж, 40000 хүнийг ажлын байраар хангасан” хэмээн онцолжээ. Huawei өөрийн болон өрсөлдөгчдийн тоног төхөөрөмжийг бүх талаас нь шалгахыг санал болгож байгааг тэрбээр мэдэгдэв.

Трамп Талибаны асуудлаарх маргааны улмаас зөвлөхөө халлааНик ВадхамсАНУ-ын Ерөнхийлөгч Дональд Трамп хатуу бодлоготой үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөх Жон Болтоныг халснаа мэдэгдлээ. Тэрбээр түүний олон байр суурьтай санал зөрдөг, АНУ-ын гадаад бодлогод ухралт гарсан хэмээн тайлбарлажээ. Болтон Америктай сөргөлдөгч Иран, Хойд Солонгос болон Венесуэлийн Ерөнхийлөгч Николас Мадурогийн эсрэг хатуу шугам баримталдаг байв. Тэрбээр Трампын захиргаанд үндэсний аюулгүй байдлын асуудлаар дээд албан тушаалд байсан юм. Трамп твиттертээ “Би урд шөнө түүний ажил үүрэг Цагаан ордонд цаашид хэрэггүй болсныг хэллээ. Хичээл зүтгэлийнх нь төлөө Жонд талархлаа илэрхийлсэн” хэмээн жиргэжээ. Ирэх долоо хоногоос үндэсний аюулгүй байдлын шинэ зөвлөхийг танилцуулах аж.Цагаан ордны хэвлэлийн төлөөлөгч Стефани Гришам хэлэхдээ Трамп, Болтон нар олон асуудлаар зөрөлддөгийг дурдаад Афганистан дахь дайныг дуусгахын тулд Талибаны төлөөлөгчдийг Ерөнхийлөгч Кэмп Дэвидэд хүлээн авч уулзахыг Болтон эрс эсэргүүцсэн хэмээн тайлбарлав. Болтон түүнчлэн Хойд Солонгосын удирдагчтай хэлэлцээ хийхэд дурамжхан байжээ. Трампыг хоёр Солонгосын завсрын цэрэггүй бүсэд Кимтэй уулзахад Болтон байлцаагүй бөгөөд мөн үеэр Монголд ирсэн юм. Болтонтой байнга сөргөлддөг Төрийн нарийн бичгийн дарга Майкл Помпеогийн хувьд гадаад бодлогын асуудлаар Ерөнхийлөгчийн хамгийн ойрын зөвлөгч болох нөхцөл бүрдлээ.

Хэвлэлийн хамгийн цензуртай улсаар Эритрейг нэрлэв

Самуэл Гебре Африкийн Эритрей улс үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөгөөр Хойд Солонгосоос ч доогуур болохыг Сэтгүүлчдийг хамгаалах байгууллагын сүүлийн тайланд дурджээ. Тус улс 2001 оноос хойш бие даасан бүх хэвлэл мэдээллийг хаасан бөгөөд 2018 оны байдлаар 16 сэтгүүлчийг барьж хорьсон байна. Зургадугаар сард Африкийн 100 гаруй зохиолч, эрдэмтэн, хүний эрхийн төлөө тэмцэгч гарын үсэг зурж, Эритрейн Ерөнхийлөгч Исайас Афвэркид захидал илгээн шоронгийн хоригдлуудтай уулзуулахыг хүссэн боловч татгалзсан хариу авсан.Хатуу цензуртэй бөгөөд хэвлэл мэдээлэл, сэтгүүлчдийн ажиллагааг хязгаарладаг, хянадаг, сүрдүүлдэг, дарамталдаг, заримдаа бүр тамладаг улсуудын тоонд Туркменистан, Саудын Араб, Хятад, Экваторын Гвиней болон Куба бичигдэв. Эритрейн Мэдээллийн сайд Иемане Мескел үүнд хариулт өгсөнгүй.

Марк ГурманApple Inc мягмар гарагт олон

ний тэд хамгийн санаанд ором гүй бэлэг болгосон зүйл бол шинэ технологи, дивайс, үйлчил-гээний аль нь ч биш, үнийн шинэ стратеги байлаа. Тус компанийн iPhone 11 загвар 699 ам.доллараас эхэлж буй нь 2018 оны iPhone XR-ийнх 749 ам.доллараас эхэлж байсантай харьцуулахад харьцангуй доошилсон үнэ болов. XR загварын үнэ 599 ам.долларын түвшинд хүрч буурсан нь ердөө жилийн өмнөх загвар 150 ам.доллараар хямдарсан гэсэн үг юм. Урьд нь iPhone-ын үнэ ганц жилийн дотор ингэж огцом хямдарч байсан удаагүй.

“Apple-ын танилцуулах арга хэмжээний гол сонин нь iPhone 11-гийн үнэ доогуур байгаа явдал” хэмээн Raymond James & Associattes-ын аналист Крис Касо хөрөнгө оруулагчдадаа хандан хэллээ. Энэ удаагийн үнийн жиш гийг “Apple жилийн өмнө бүтээгдэхүүнийхээ үнийг хэт өндөр тогтоосноо зөвшөөрсний илрэл гэж ойлговол зохино” хэмээн тэрбээр тайлбарлав.

Бүр 2017 онд гарсан iPhone 8 загвар өдгөө 449 ам.доллар болж байгаа нь бас л 150 ам.доллараар буусан үзүүлэлт. Мөн онд худалдаанд гарсан Apple Watch Series 3 загвар 279 ам.доллараас 199 боллоо. Ийм үнэ Fitbit Inc-ийн ижил төрлийн бүтээгдэхүүнтэй өрсөлдөхөд тустай. Өргөн хэрэглээний инновацлаг цахим бүтээгдэхүүний дизайн хийцийн

орон сууцны зах зээлд үл хамаарах шинэ арга хэмжээг энэ сарын 11-нээс эхлэн хэрэгжүүлж байна. Үүнд анх удаа байр авч буй гэр бүлд 95 нас хүртэл төлөгдөх 80000 сингапур долларын орон сууцны зээл олгоно.

Түүнчлэн 35 ба түүнээс дээш насны ганц бие, 4500 сингапур дол лараас доош орлоготой хүмүүст 40 мянгын хөнгөлөлттэй зээл олгох аж. Шинэ нөхцөлөөр зээлж суух буюу буцаан худал-дах өрхийн орлогын таазыг 12000

сингапур доллар байсныг 14000 болгож дээшлүүлжээ. Эдгээр арга хэмжээний үр дүнд зах зээлд оролцогчдын тоо нэмэгдэж ний-тийн орон сууцны борлуулалт болон хүртээмж сайжирна гэж тооцсон байна.

Филип ХейжмансХүн амын тоогоор тэргүүлэгч

гүрнүүд болох БНХАУ, Энэтхэгийн маргаан дэлхийн худалдааны гуравны нэгийг хамрах пан Азийн худалдааны гэрээ байгуулах ажлыг гацааж байна. Ази, Номхон далайн 16 орны Худалдааны сайд нар энэ долоо хоногт уулзаж, арваннэгдүгээр сард болох бүс нутгийн дээд хэмжээний чуулганы өмнө чухал алхам хийснээ зарласан байна. Гэвч үйл явцад оролцсон албаны хүмүүсийн ярьснаар зах зээлд нэвтрэх боломж болон гадаадад ажиллах хүч оруулах асуудал гол бэрхшээл үүсгэжээ.

Хятад, Энэтхэгийн маргааны гол шалтгаан нь хөнгөлөлттэй тарифтай барааны хэмжээн дээр тохирохгүй байгааг нэрээ хэлэхийг хүсээгүй эх сурвалж мэдээлэв. Тэрээр “Шинэ Дели мэргэжлийн ажилтнуудын чөлөөт хөдөлгөөний талаар Зүүн Өмнөд Азийн орнуудын байр сууринд таагүй хандаж, ялангуяа IT-гийн мэргэжилтнүүдийн чөлөөтэй зорчих эрхийг хангахгүй бол гэрээнд оролцох хэрэг байна уу, үгүй юү гэдгээ бодоход хүрч байгаа” хэмээв. 2012 онд энэхүү хэлэлцээ эхлэхэд дэлхийн чөлөөт худалдааны хамгийн том гэрээ хэмээн тунхаглаж, “Бүс нутгийн өргөн хүрээтэй эдийн засгийн түншлэл” гэж нэрлэж байв.

2016 онд Дональд Трамп албан тушаалаа авсны дараа АНУ Ази, Номхон далайн түншлэлээс гарсан тул Хятадын дарга Ши Жиньпин Азийг хамарсан хэлэлцээг идэвхжүүлж, нөлөө бэхжүүлэхийг оролдсон. Гэвч

хэлэлцэгчид тохиролцоонд хүрч чадалгүй хугацаа нь хойшилсоор ирсэн. Энэтхэгийн Ерөнхий сайд Нарендра Модигийн Засгийн газар Хятадтай хийж буй худалдааны алдагдал болон Азийн орнууд зах зээлээ нээсний хариуд Энэтхэгийн ажилчдыг олон тоогоор авахаас түтгэлзэж буйд санаа зовдог.

Хэлэлцээнд АСЕАН-ы гишүүн 10 улсаас гадна Япон, Өмнөд Солонгос, Австрали, Шинэ Зеланд, Энэтхэг, Хятад оролцож байгаа. Малайзын Санвуй их сургуулийн эдийн засгийн профессор “Оролцогч орнууд ялгаатай. Уг түншлэлээс олох ашиг үүсгэж буй асуудлын харьцааг харахад хэлэлцээ амжилтад хүрэх талаар өөдрөг сэтгэл төрөхгүй байна” хэмээн тайлбарлав. Тэрбээр цааш нь

“Энэтхэггүйгээр урагшиллаа гэхэд Шинэ Зеланд, Австралийн зүгээс томоохон эсэргүүцэлтэй тулгарна. Энэ нь эргээд хэлэлцээг сунжруулж магадгүй” гэжээ.

Албан ёсоор бол түншлэлд оролцогчид хамтдаа байгаа. Тайландын Худалдааны яамнаас даваа гарагт нийтлүүлсэн мэдэгд-лээс үзэхэд “Оролцогч орнууд ирэх онд гэрээ байгуу лахад суурь болох шийдээгүй асуудлуудыг зөвшилцөхөөр ажил лаж байна”. Гэвч Энэт хэгийн Гадаад хэргийн сайд Субрахманям Жашанкар Хятадыг шууд буруутгаж, “Шударга бус худалдааны бодлого явуулж байгаа нь асар их худалдааны алдагдал авчирдаг” хэмээн шүүмжилсэн.

Хятадын тал сүүлийн уул-залтын талаар албан ёсны

тайлбар өгсөнгүй. Худалдааны яамны хэвлэлийн төлөөлөгч Гао Фен хэлэлцээ эхлэхээс өмнө “Хятад улс хэлэлцээг хугацаанд нь багтаан үр дүнд хүргэхэд үр бүтээлтэй оролцоно” гэснээс өөр үг хэлээгүй. Харин Хятад ба глобалчлал төвийг үндэслэгч, Засгийн газрын зөвлөх Ван Хуияо “Манай тал өөдрөг бодолтой байгаа. Хятад, АНУ-ын худалдааны дайны улмаас бид үүнийг хүсэж байна. Гэрээ байгуулснаар тус бүс нутаг дангаар тэргүүлэх бодлогыг сөрж буйг харуулах болно” хэмээн өгүүлсэн юм. Индонезын Худал-дааны сайд Энггартиасто Лукита “Энэ онд тохиролцоонд хүрч чадахгүй бол хэлэлцээ дэл хийн эдийн засагт дэвшил гар гах эрчээ алдана” хэмээн анхаарууллаа.

10 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Эдийн засаг

ажиллаад зогссон ил уурхайгаас хожим бүтэн зууны турш хааяахан олборлодог байжээ. Газар доорх гүний уурхай бүр 2006 онд нээгдсэн юм.

“Алтны аль уурхай нөөц сайтай нь хугацаа өнгөрөх хэрээр тодорч байгаа”-г Сиднейд төвтэй BakerSteel Precious Metal Fund-ын захирлын албыг давхар хашдаг Бэйкер тайлбарлав. BakerSteel Precious Metal Fund нь Kirkland-ын хувьцааг оролцуулаад нийт 450 сая ам.долларын актив хариуцдаг. Фостервиллийн орд бол “доторх нь ихэссээр байгаа эрдэнэсийн хайрцаг” хэмээн захирал тодорхойлж байна.

Анх нэг тонн хүдэрт тав орчим

грамм байсан Фостервиллийн уурхайн алтны агуулга 2014, 2015 оны турш аажим өссөөр 2016 оны эцэс гэхэд эрс ихэссэн тул Kirkland уг ордыг хуучин эзэмшигчээс нь 756 сая ам.доллараар худалдаж авчээ. Өнгөрсөн оны эцсийн байдлаар алтны агуулга тонн тутамд 31 граммаар хэмжигдэж байсан нь дэлхийд тэргүүлэх үзүүлэлтийн нэг юм. Sumitomo Metal Mining Co олборлолт явуулдаг Японы Хишикари уурхай л алтны агуулгаар Фостервиллийн урд ордог.

Олборлолт өссөнтэй зэрэгцэн хүдэр дэх алтны агуулга ихэссэн нь дэлхийн зах зээлд

Мартагдсан уурхайгаас их баялаг олборлож байна

Land Rover компани Defender-ийг дахин сэргээлээСиддхарт Викрам Филип

Франкфуртын авто шоуны дуулиант үзмэрийн нэг нь сая долларын супер машин, масс зах зээлийн гүйлгээтэй загварын аль нь ч биш, дөрвөлжин хийцтэй, элдэв тоноггүй бөгөөд фермер, аянчин, цэргийнхэн дурладаг машины сайжруулсан хувилбар юм.

Түүх нь дэлхийн II дайны дараахнаас эхэлдэг Land Rover Defender машины шинэ загварыг мягмар гарагт нийтэд сонирхууллаа. Утааны ялгарал, аюулгүй байдлын хатуу стандартад нийцэхээ больсон анхны загвар нь түүхийн номоос өөр очих газаргүй болсноос хойш гурван жилийн дараа шинэ хувилбар гарч байна. .

Land Rover-ын үнэнч фэнүүдийн таашаалд төдийгүй орчин үеийн техник технологийн хатуу шаардлагад өрсөлдөгч Mercedes-Benz G класс загвартай адилаар нийцүүлэх нь шинэ машин бүтээх ажилд тулгарсан гол сорилт байсан биз. Шинэ Defender нь дизайн хийцийн уламжлалт олон элементээ хадгалж үлдсэн бөгөөд ангилалдаа шилдэг офроуд чадвартай х э м э э н

үйлдвэрлэгч нь тайлбарлаж байна. Мөн цахилгаан хангамжийн сүлжээнд холбогддог нэмэлт сонголт (option), гүйдэг цонхон дээвэр, инфотэйнмент систем зэрэг аналог “өвөг дээдэст нь” байгаагүй орчин үеийн гайхуулах юмтай болжээ.

Brexit-ийн таагүй нөлөө, БНХАУ-д борлуулалт муудсан, дизель тэргийг шахах бодлогын улмаас Их Британид эрэлт багассан зэрэг олон шалтгаанаар нэгдсэн вант улсын тэргүүлэх авто үйлдвэрлэгч Jaguar Land Rover-н хүнд цаг үед шинэ загвар гаргалаа.

Шинэ Defender-ийг худалдааны татвар орохгүйгээр 35 мянган фунт стерлингээр (43 мянган ам.доллар) үнэлсэн нь зарим шинжээчийн таамгаас хямд байгаа юм. Урт аралтай загварын үнэ 45 мянган фунт стерлингээс эхэлнэ. Том загвар болох долоон хүний суудалтай шинэ Defender хуучин загвартайгаа адилаар зах зээлийн ялгаатай хэсэгт нийцүүлсэн Explorer, Adventure, Country, Urban гэсэн тусдаа тоноглолтой байх юм.

Дэвид СтринтгерӨмнөд Австралид XIX зуунд

алтны эрэлчдийг ивээж байсан хуучин уурхай дахиад аз хийморь даллах болсон нь тэрбумтнуудаас авхуулаад дэлхийн тэргүүлэх олборлогч, гудамжны гуйлгачдыг хүртэл өөртөө татаж байна.

Үнэ өссөнтэй уялдан Виктория мужийн алтны ордуудын ажиллагаа сэргэж компаниуд шинэ технологиор илүү гүн ухах хэрээр олборлолт 1914 оноос хойш тохиолдоогүйгээр өслөө. Нуугдмал баялаг орд шинээр илрэх тусам Калифорнийн “алтны халуурал”-тай өрсөлдөж байсан 100-аад жилийн тэртээх дуулиант үе эргэн ирсэн мэт санагдана.

“Амьдралдаа ийм юм үзсэнгүй. Газар доороос сэйф гаргаж ирээд байна уу даа гэмээр” хэмээн Baker Steel Capital Managers LLP-гийн захирал, алтны уурхайнуудаар сүүлийн 30 гаруй жил аялж буй Дэвид Бэйкер өнгөрсөн сард Kirkland Lake Gold Ltd-гийн Фостервиллийн уурхайтай танилцсаныхаа дараа ярьсан юм. “Форт Ноксыг ухдаггүй л юм бол ийм их баялаг гарч ирэхгүй” хэмээн захирал өгүүлэв. (Форт Нокс – АНУ-ын алтны нөөцийн сан байрладаг газар).

Тус бүс нутагт дахиад 80 сая унц алтны нөөц байж болзошгүй гэсэн тооцоог Виктория мужийн Засгийн газар гаргасан нь 1851 оноос эхэлсэн алтны чичрэгийн үед олборлосонтой бараг дүйцэж байгаа юм. Шинэ тооцоо Newmont Goldcorp, тэрбумтан Жина Райнхарт зэрэг Австралийн тэргүүлэх олборлогчдын анхаарлыг татлаа.

Бүс нутагт алт олборлолт сэргэсэн нь дэлхийн бусад томоохон хаягдмал хуучин уурхайнуудад ч асар их далд нөөц байгаа юм биш биз гэсэн горьдлогыг компаниудад төрүүлэв.

Бүр анхны “алтны чичрэг”-ийн үед баригдсан Викториан дэгжин барилга бүхий Бендиго хотоос дорно зүгт машинаар 30 минут давхиад хүрэх газарт орших газар доорх хуучин уурхайг Kirkland компани дэлхийн алт олборлолтын хамгийн олз омогтой газар болгосон байна.

Газрын гадаргаас доош 1.2 километрийн гүн дэх хар бараан асга чулуунуудад алтны агуулгатай кварцын цагаан өнгөт бүдүүн судал хөндлөн зурайж харагдана. Алтны хүдрийн

алтны үнэ өссөн үетэй давхцаж ашиг орлогыг эрс сайжруулав. Kirkland-ын үйл ажиллагааны ашиг 2019 оны нэгдүгээр хагаст хоёр гаруй дахин сайжирсныг долдугаар сард гаргасан тайланд дурджээ.

Канадад мөн уурхай ажил-луулдаг Торонтод төвтэй Kirkland нь Фостервиллийн гүнээс алтны баялаг агуулгатай өөр бусад бүсийг илрүүлэх итгэл төгс байна. Орчин үеийн агаарын цахилгаан соронзон болон геохимийн хайгуулын технологи нь уурхайчдад газрын гүн дэх өөр бусад хад чулуулаг дор нуугдаатай алтны нөөцийг илрүүлэх боломж олгодог.

Фостервиллийн уурхайн хүдэр дэх алтны агууламж 2016 оноос хойш эрс ихэссэн. Нэг тонн хүдэр дэх алтны дундаж агуулга

хэлтэрхий уурхайн шалаар ч цагаан өнгөөр туяаран гялбах ажээ.

Илүү гүнд нуугдаатай, агуулга-

концентрацтай илүү их баялгаас хутгах болсноор Фостервиллийн хувь заяа эрс хувирчээ. Анх 1894 онд нээгдэж арав орчим жил

Австралийн Виктория мужийн Фостервил-лийн гүний уурхайг сонирхож буй зочид.

Энэтхэг, Хятадын маргаан Азийн түншлэлийн гэрээг саатуулав

2013/12

2014/12

2015/12

2016/12

2017/12

2017/06

2018/12

5

6

7

10

18

23

31

эрх баригчидтай уулзаж, ил тод байдлын гэрээнд анхаарал хандуулахыг зөвлөсөн. Хоёр тал хэзээ нэгэн цагт уг гэрээг байгуулна гэж найдаж буй. Учир нь ил тод байдлын гэрээ зэрэг нь гадаадын хөрөнгө оруулалт татахад түлхэц үзүүлдэг. АНУ-ын хөрөнгө оруулагчид төлөөлөн удирдах зөвлөлийн хандлагаас илүү ил тод байдалд итгэлтэй байхыг чухалчилдаг.

-Хоёр улсын хамтын ажилла-гааны идэвхжилээс ойрын үед ямар бодит ахиц дэвшил бий болох вэ?

-Монголын эдийн засаг уул уурхайн салбарт төвлөрч байна. Тиймээс энэ салбар нь Монгол Улсын давуу тал буюу эдийн засгийн нөөц бололцоо юм. Бид уул уурхайгаас өөр салбаруудыг ДНБ-д хувь нэмэр оруулдаг бол-го хоор ярилцсан. Ноолуураас гадна Монгол Улсын үйлдвэрлэж болох бүтээгдэхүүн, хөрөнгө оруу-лалтын боломж бололцоог хоёр улс хамтран судалж, эрэл хийлэх боломжтой.

Би Монгол Улсын Гадаад

2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Эдийн засаг

11ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН

ЗГМ ТОВЧХОН» ГАДААД ХУДАЛДАА

1.1 Хувь. ОХУ-ын нүүрсний экспорт оны эхний найман сарын байдлаар 128 сая тоннд хүрсэн гэж тус улсын Холбооны эрчим хүчний яам мэдээллээ. Зөвхөн наймдугаар сард тус улсын экспорт 17.1 сая тоннд хүрсэн нь 1.1 хувиар буурсан үзүүлэлт болжээ.

» УУЛ УУРХАЙ

95.6 Хувь. БНХАУ-ын тэргүүлэх 10 аж ахуйн нэгжийн нүүрсний үйлдвэрлэл 980 сая тонн хүрсэн нь нийт дүнгийн 95.6 хувийг бүрдүүлж байна.

» ТҮҮХИЙ ЭД

1.1 Хувь. Хөнгөн цагааны ханш Лон-доны металлын биржид 1.1 хувиар өсөж, 1820 ам.долларт хүрлээ.

1.2 Хувь. Олон улсын зах зээлд цайрын ханш лхагва гарагийн байдлаар 1.2 хувиар дээшилж, 2338 ам.доллартай тэнцсэн байна.

» ТАВААР

57Ам.доллар. АНУ-ын түүхий газрын тосны WTI-ийн ханш 0.6 хувиар өсөж, 57 ам.доллар давсан бол дэлхийн эрчим хүчний таваарын жишиг болох Brent-ийн үнэ 0.5 хувиар дээшилж, 62 ам.долларт хүрлээ.

» ХӨДӨӨ АЖ АХУЙ

420 Мянган. Ургац хураалт, хадлан тэжээлийн бэлтгэл улсын хэмжээнд есдүгээр сарын 10-15-нд жигдэрнэ гэж ХХААХҮЯ мэдээллээ. Ургацын урьдчилсан балансаар энэ намар нийт 420 мянган тонн үр тариа хурааж авах төлөвтэй.

» САНХҮҮГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛ

3Нэгж. Олон улсын зах зээлд юанийн ханш гурван нэгжээр өсөж, 7.0843 ам.доллартай тэнцлээ.

» ҮНЭТ ЦААС

99.9 Хувь. 2019 оны эхний найман сарын байдлаар үнэт цаасны данс нээлгэн хөрөнгийн зах зээлд 479 мянган иргэн, аж ахуй нэгж хөл тавьсан байна. Үүний 99.9 хувийг иргэд бүрдүүлжээ.

» ГАДААД ХУДАЛДАА

19Хувь. АНУ-ын нүүрсний экспорт энэ онд өмнөх жилийнхээс 19 хувиар буурч, 94.2 сая тоннд хүрэх төлөвтэйг тус улсын Эрчим хүчний мэдээллийн удирдах газар онцоллоо.

АНУ-ын доллар 2,671.57

Евро 2,947.28

Японы иен 24.98

ОХУ-ын рубль 40.76

БНХАУ-ын юань 374.49

БНСУ-ын вон 2.24

ВАЛЮТЫН ХАНШ

лэ сэн өсөлтийг дэмжинэ хэмээн дурдсан. Энэ нийтлэг ашиг сонирхлын утга учрыг та тайлбарлахгүй юү?

-Энэ нь АНУ-ын Энэтхэг, Номхон далайн стратеги, загвартай холбоо той. БНХАУ-д өөрийн гэсэн загвар бий. Тус улс төрийн өмчит компани, үйлдвэрийн газ раар дамжуулан бизнесийн үйл ажил-лагаа эрхэлдэг. Энэ нь АНУ-ын загвараас өөр. Манай Засгийн газар компаниудыг хөгжин цэцэглэхэд нь туслах арга зам, платформуудыг бий болгодог. Бид хувийн хэвшилдээ зааж зааварладаггүй. Төрийн эзэмшлийн үйлдвэр, аж ахуйн газар бидэнд байхгүй. Манай хувийн хэвшил бие даасан. Бид тэднийг Энэтхэг, Номхон далайн орнууд, Монгол Улсад хөрөнгө оруулахыг дэмждэг. Ингэснээр энэ бүс нутгийн орнуудын тусгаар тогтнолд халдахгүйгээр эдийн засгийг нь тэлэх боломжтой. Бид арилжааны зориулалттай хөрөнгө оруулалт хийхийг хүсэж байна. АНУ-ын компани болон хөрөнгө оруулагчдын сонирхол Монголын уул уурхайд төвлөрч байна.

-АНУ нь Төв болон Зүүн Азийн урт хугацааны түнш байсаар ирсэн. Энэ бүс нутгийн эдийн засгийн нөхцөл байдлыг та хэрхэн дүгнэж байна вэ?

-Энэ бүс нутагт хязгааргүй боломж бий. Би өнгөрсөн онд Дундад Азид ажилласан. Казахс-танд айлчлах үеэрээ нэгэн чухал сэдвийг хөндсөн нь хууль журам, үр нөлөөтэй шүүхийн тогтолцоо, ил тод байдлыг бий болгоход анхаарснаар сайн засаглал тогтдог. Энэ нь барууны хөрөнгө оруулагчдыг татахад чухал нөлөөтэй. АНУ-ын компаниуд гадаад зах зээлээ илүү тэлэх боломж бололцоог хайж байна.

Монголын эдийн засгийг зах зээлийн зарчмаар хөгжин дэвжихийг хүсэж байна

харил цааны сайдтай уулзах үеэр түүний хэлсэн нэг өгүүлбэр надад сэтгэгдэл төрүүлсэн. “Ард иргэд эрх чөлөөтэй байхдаа л илүү ихийг хийж бүтээж, шинэ бүхнийг эрэлхийлдэг” гэж тэрбээр хэлсэн юм. Манай хоёр улсын эдийн зас-гийн түнш лэлийн нэг суурь нь бид чөлөөт эдийн засагт итгэдэг. Бас хүмүү сийг өөрсдийн хувь заяагаа сонгодог гэдэгт итгэж найддаг.

-Ноолуурын салбарыг дэмжих Гуравдагч хөршийн худалдааны хуулийн төсөлд Монгол Улс ихээхэн найдлага тавьж байна. Та уг төсөлд ямар бодолтой байна вэ?

-АНУ-ын Сенатаас өргөн барь-сан уг хуулийн төслийг бид хянан, нягталж, Америк улс ямар байр суурьтай оролцохыг хэлэлцэж байна. Уг хуулийн төслийг удирдан хариуцах байгууллага нь АНУ-ын Худалдааны төлөөлөгчийн газар болон миний ахалдаг Төрийн депар таментын эдийн засгийн товчоо. Манай хоёр байгууллага энэ чиг лэлээр нягт хамтран ажиллаж буй.

Хамгийн гол нь АНУ-ын засаг захиргаа Монголын эдийн зас гийн салбарууд чөлөөт зах зээлийн зарчмаар хөгжин дэвжиж буйг харахыг хүсэж байна. Энэ нь БНХАУ-ын эдийн засгийн загварын эсрэг гэсэн үг. АНУ ялангуяа, Ерөн хийлөгч Д.Трампын засаг захир гааны Энэтхэг, Ном-хон далай дахь стратегийн нэг чухал хэсэг нь БНХАУ-ын энэ бүс нутагт танилцуулж буй бод-логоос өөр боломжийг санал болгох юм. Чөлөөт эдийн засаг болон зах зээлийн дүрэм журмаар бизнес эрхлэх нь нийгмийг урагш хөтөлдөг гэдэгт би итгэдэг.

-Хоёр талын баталсан тунхаг бичигт хувийн хэвшлийг чиг-

Б.Батманлай

Хүний эрх, чөлөөт эдийн засгаар ижилссэн Монгол, Америкийн харилцаа стратегийн түншлэлд хүрээд удаагүй энэ үед АНУ-ын Төрийн департаментын эдийн засаг, бизнесийн асуудал хариуцсан туслах, Төрийн нарийн бичгийн дарга Маниша Сингийн ярилцлагыг хүргэж байна. Тэрбээр өнгөрсөн сарын сүүлчээр Монгол Улсад айлчилж, хоёр орны худалдаа, эдийн засгийн түншлэлийг бэхжүү-лэхээр яриа хэлэлцээ хийсэн юм.

-Монгол, АНУ стратегийн түншлэлийн тунхагт гарын үзэг зурлаа. Ингэснээр хоёр улсын харилцаанд ямар дэвшил бий болох вэ?

-АНУ, Монголын харилцаа өндөр түвшинд хүрээд байна. Өнгөрсөн сард хоёр орны Ерөнхийлөгч нар Вашингтон хотод маш үр дүнтэй уулзалт хийсэн. Энэ уулзалтаар өрнөсөн эдийн засгийн яриа хэлэлцээг үргэлжлүүлэхийн тулд Монгол Улсад айлчилсан минь энэ. Би АНУ-ийн Төрийн департаментын эдийн засаг, худалдааны протоколыг хариуцдаг.

Манай хоёр улс худалдаа, эдийн засгийн түншлэлээ сайжруулах шаардлага бий. Хэдийгээр хоёр улсын хамтын ажиллагаа хүчир-хэг цаг үед ирээд байгаа ч эдийн засгийн түншлэлийг гүнзгий рүү-лэхийн тулд илүү олон зүйл хийх боломжтой нь харагдаж байна.

Монголын эдийн засаг тэлсээр байгаа. Энэ нь сүүлийн 30 жилд Монгол Улсын хийж хэрэгжүүлсэн шинэчлэлтэй холбоотой. Монгол бол эдийн засгийн амжилт дагуулж буй үлгэр жишээ орон. Чөлөөт эдийн засаг бий болсноор ард иргэд илүү сайхан амьдарч, нийгэм урагшилдгийг дэлхий дахинд батлан харуулж буй улс.

Монголд үйл ажиллагаа явуулж буй АНУ-ын компаниуд бидэнд зах зээлийн боломж бий болгож байна. Бид АНУ-ын компаниудыг Монголд үйл ажиллагаагаа тэлэ хийг уриалж, хариуд нь Америк дахь бизнест нь давуу байдал олгож буй. Энэ нь

ЗГМ ©

АНУ-ын компаниуд гадаад зах зээлээ тэлэх боломж хайж байна

Чөлөөт эдийн засаг бий болсноор ард иргэд илүү сайхан амьдарч, нийгэм урагшилдгийг Монгол Улс дэлхий дахинд батлан харуулж буй улс.

аль аль талдаа харилцан ашигтай. Монголын эдийн засаг тэлэхийн хэрээр Америкийн компаниуд энд ирж, бизнес эрхэлнэ. Ингэснээр америк ажилт нуудад шинэ боломж бий болгож, дотоодын ажлын байрыг нэмэгдүүлэх юм.

-АНУ нь Монгол Улсын стра-те гийн түвшний дөрөв дэх түнш. Тэгвэл АНУ-ын хувьд Монгол ямар байр суурь эзлэх бол?

-Хоёр орны харилцаа маш хүчирхэг цаг үед ирснийг би дээр дурдсан. Гэвч ил тод байдал, хууль дүрэм зэрэг жижиг асуудлыг харвал цаашид ч гүнзгийрүүлэх шаардлага байсаар. Би Монгол дахь айлчлалынхаа хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газрын

АНУ, Монголын худалдаа(сая ам.доллар)

экспорт

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

импорт 20

17.5

15

12.5

10

7.5

5

2.5

600

500

400

300

200

100

0

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

ҮСХ©

АНУ-ын санал болгож буй боломжууд

БНХАУ-ынхаас өөр

Олон улсын Санхүүгийн хүр-тээмжийн нийгэмлэг /СХН/-ийн захир луудын зөвлөлд Санхүү-гийн зохицуулах хорооны дарга С.Даваасүрэнг улираан томиллоо. Бүгд Найрамдах Руанда Улсын нийслэл Кигали хотноо хуралдаж буй “Дэлхийн бодллогын форум 2019” чуулганы үеэр Монгол Улсын санхүүгийн нөхцөл байдлыг сайшаан үнэлжээ. Тухайлбал, санхүүгийн орчин таатай, хүр-тээмж өндөр, данс эзэмшилт зэрэг нь хөгжилтэй орнуудын түвшинд хүрсэн, тэгш бус байдал үүсээгүй зэрэг давуу талуудыг онцолж байв.

З а х и рл у уд ы н з ө вл ө л нь нийт есөн гишүүнтэй бөгөөд дэлхийн санхүү гийн хүртээмжийг сайжруулах

стратеги, бодлогыг тодорхойлох, түүнийг хэрэгжүүлэхэд гишүүн орнуудын оролцоог хангах, гүй-цэтгэх удирдлага, зөвлөл хороо-ны гишүүдийг томилж, батлах, үнэлгээ өгөх болон олон улсын санхүүгийн хүртээмжийн талаарх бүхий л хамтын шийдвэрийг

баталгаажуулах чиг үүрэгтэй. Ийм “зангарагтай” байгууллагын зөвлөлд манай улсаас багтсан нь нийгэмлэгийн явуулж буй үйл ажиллагаанд манлайлагч байр сууринаас хандаж, хүртээмж, оролцоогоор тэргүүлэх нөхцөлийг нээж өгсөн юм.

Энэхүү уулзалтаар гишүүн орнуудын төлөөлөл дижитал сан-хүү, шинэ технологийн тус ламж-тайгаар санхүүгийн хүртээмжийг хэрхэн нэмэгдүүлэх чиглэлээр өөрсдийн сайн туршлагаасаа солилцож, ирэх жилийн ажлын төлөвлөгөөг хэлэлцсэн байна.

Түүнчлэн Захирлуудын зөвлөлийн ээлжит хурлаар нийгэмлэгийн үйл ажиллагаа, зардал, санхүүжилтийн тайлан, “Санхүүгийн хүртээмжийн тоон өгөгдөл”, “Дижитал санхүү гийн үйлчилгээ”, ажлын хэсгүүдээс боловсруулсан “Хүртээмжийн тоон өгөгдлийн үндсэн бүрэлдэхүүн”, “Цахим мөнгөний бодлого” зэрэг баримт бичгүүд, Санхүүгийн хүртээмжийн нийгэмлэгийн оффисыг Европ тивд байгуулах болон удирдах зөвлөлийн удир-дамж, төсөв, үйл ажиллагаатай холбоотой менежментийн асууд-луудыг хөнджээ. Мөн СЗХ-ны дарга, доктор С.Даваасүрэн “Дижи тал платформ ба финтекийн эко систем дэх зохицуулалтын болом жууд” сэдэвт хэлэлцүүлгийг даргалсан нь Монгол Улс дахь санхүүгийн шинэчлэлийг үнэлж буйн илрэл байв.

Чуулганы үндсэн ажиллагаа болон салбар хуралдаанууд, уул залт, яриа хэлэлцээнүүдийн агуулгыг дүгнэвэл Кигалигийн “дэвжээнд” Монгол Улс амжилтаа улам бататгалаа.

Дэлхийн санхүүгийн байгууллагын захирлуудын зөвлөлд С.Даваасүрэн дахин сонгогдлоо

ФОРУМ

Монгол Улсын санхүүгийн хүртээмжтэй, тэгш үйлчилгээг үнэлэв

Захирлуудын зөвлөл нь нийт есөн гишүүнтэй бөгөөд дэлхийн санхүүгийн хүртээмжийг сайжруулах стратеги, бодлогыг тодорхойлох болон олон улсын санхүүгийн хүртээмжийн талаарх бүхий л хамтын шийдвэрийг баталгаажуулах чиг үүрэгтэй.

12 ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ СОНИН 2019.09.12, ПҮРЭВ ~ №155 (1207)

Эдийн засагЗэс хамгийн найдвартай орлогын эх үүсвэр байсан цаг алсарч эхэллээ

байгаа. Статистик мэдээллээр, Хятадын нийт экспортын 17 хувийг АНУ бүрдүүлдэг. Зэсийн зах зээлийн тодорхойгүй байдал ноёрхож, хөрөнгө оруулагчдыг няхуур хөдлөхөд хүргэж байна.

Зэсээр хөгжсөн, хөлжсөн Чили, Австрали мөн л худал даа ны дайныг ажигласаар. Манай улсын хувьд “Оюутолгой” төслийн хоёр дахь шатны бүтээн байгуулалт ид үргэлжилж буй. Үүнээс гадна Цагаан суваргын орд газрыг эдийн засгийн эргэл тэд оруулах, гаднын хөрөнгө оруулалт татах хэрэгцээ, шаард лага бий. “Оюутолгой”

төслийн хувьд богино хугацаанд хөрөнгө оруулалтаа нөхөж байж сая хувь цаа эзэмшигчид ногдол ашиг хүртэхээр байгаа. Гэтэл АНУ, БНХАУ-ын худал дааны маргаан газар авснаар зэс найдвартай

экспортын бүтээгдэхүүн гэх ойлголт суларч байна. Зэсийн ханшийн тааварлашгүй байдал төсвөө тодотгох, төслөө зогсоох хүртэл зам руу хөтөлж мэдэх бодит эрсдэл ч байж болзошгүй.

Улсын төсөвт уул уурхайн таваа-рын хамгийн өөдрөг өсөлтийн төсөөллийг зэсээр зурагладаг. Тэгвэл ийм таатай цаг худалдааны дайнаас үүдэн нүүрээ бууруулж мэдэхээр байна. Зэсийн зах зээлийг жолооддог өмнөд хөрш худалдааны дайнаас хүлээх эрсдэлээ хумих үүднээс юанийн ханшийг ч хүртэл суллаж буй.

1Тэргүүлэгч гүрнүүдийн тэмцэл

зэс, нүүрс, хөнгөн цагаан, төмрийн хүдрийн ханшид хүртэл халтай гэдгээ дахин мэдрүүлсээр.

Дэлхийн зэс баяжуулах үйлдвэрлэлийн 40 гаруй хувь нь өмнөд хөршөөс хамаардаг. Ийм нөхцөлд худалдааны маргаан хэрхэн шийдэгдэхээс зэсийн дунд хугацааны үнийн төлөв тодорхой болно. Худалдааны зөрчил улам даамжирвал зэсийн ханшийн түвшин одоогийнхоос ч уруудаж магадгүйг Citigroup тайландаа анхааруулсан байна.

Манай улс 2019 он гарснаас хойших эхний долоон сарын байдлаар улсын төсөвт 1.7 их наяд төгрөг уул уурхайн сал-бараас татвар, хураамж хэлбэрээр төвлөрүүллээ. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад энэ нь бага ч гэсэн өссөн дүн. Энэхүү өсөлтийг бүтээгдэхүүний нэр төрлөөр нь авч үзвэл, зэс 97.9 тэрбум төгрөгийн өсөлт авчирсан нь илүүтэй нөлөөлсөн байгаа юм. Тайланд тусгаснаар дээрх хугацаанд 867.7 мянган тонныг экспортолсон байна. Мөн өнгөрсөн жилтэй харь цуулахад экспортын орлого 20 гаруй сая ам.доллараар өсжээ.

Төсөвт зэсийн үнийг энэ онд 6272 ам.доллар байхаар тооц сон. Bloomberg-ийн мэдээллээр, зэсийн ханш сүүлийн өдрүүдэд хамгийн их өөрчлөлттэй байна. Тухайлбал, лхагва гарагт 5825 ам.долларт хүрч, 0.17 хувиар өссөн бол энэ жилийн турш ихэвчлэн буурч, үргэлж хэлбэлзсээр. Үүнийг дээр дурд сан худалдааны дайнтай холбон зарим шинжээч тайлбарлаж буй. БНХАУ жилд 10 орчим тэрбум ам.доллараар үнэлэгдэх автомашины сэлбэг хэрэгслийг АНУ-д нийлүүлж

Зэсийн зах зээлд тодорхойгүй байдал үүслээ

Зэсийн ханш сүүлийн нэг жилийн байдлаар( Ам.доллараар )

6400.00

6200.00

6000.00

5800.00

09/09 5.815.00

BBM©

“Вагнер Ази Тоног Төхөөрөмж” компани дэлхийн жишигт нийцсэн Металл хийц боловсруулах төвийг Монголд нээлээ

“Вагнер Ази Тоног Төхөөрөмж” ХХК бүтээгдэхүүн дэмжих үйлчилгээнийхээ төрлийг шинээр нэмж “Металл хийц боловсруулах төв”-ийг ашиглалтад оруулж, нээлтийн үйл ажиллагаагаа 9 дүгээр сарын 10-ны өдөр хийлээ. Тус компани Катерпилларын стандарт шаардлагын дагуу чанартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээг санал болгож байна. Металл хийц боловсруулах төв нь хүнд машин механизмын эд анги болон жижиг хэсгүүдийг хамгийн сүүлийн үеийн тоон болон автомат удирдлага бүхий тоног төхөөрөмжөөр сэргээн засварлах юм. Одоогийн байдлаар тус төвд зорох, өнгөлөх, өрөмдөх, нүх, ховил гаргах, зүсэлт хийх зэрэг олон төрлийн өндөр хүчин чадалтай машин суурилагдсан.

Ингэснээр чанарын өндөр түвшний үйлчилгээг харилцагчдадаа

үзүүлээд зогсохгүй, сэлбэг захиалж цаг хугацаа алдахгүй, зардал бууруулах зэрэг олон давуу талтай. Нээлтийн үйл ажиллагаанд уул уурхай, барилга, хүнд машин механизмын чиглэлийн нийт 400 орчим харилцагч, төлөөлөгчид болон Катерпилларын Ази Номхон далайн бүс нутгийн менежерүүд хүрэлцэн ирж оролцлоо. Өнгөрөгч жил “Вагнер Ази Тоног Төхөөрөмж” компани Агрегат үйлдвэрлэлийн төвийн үүдээ нээж уул уурхай, барилгын салбарын гол зэвсэг болох САТ машиныг Монголд бүрэн засварлах боломжтой болсон бол одоо ихэнх металл хийцийн сэлбэгүүдийг өөрсдийн роботжсон тоног төхөөрөмжөөр бүрэн засварлаж, шинэчлэх боломжтой боллоо.

Уг арга хэмжээний үеэр “Багануур”, “Өсөх зоос”, “Монгол

Майнинг Эксплорэйшн” зэрэг зургаан компанитай 38,5 тэрбум төгрөгийн хамтран ажиллах гэрээнд гарын үсэг зурлаа. “Вагнер Ази Тоног Төхөөрөмж” ХХК нь 1996 оноос хойш 22 дахь жилдээ Монгол Улсад тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд Монгол Улсын ТОП 100 аж ахуйн нэгжийн 17-д эрэмбэлэгдэж байна. Мөн барилга, уул уурхай, зам дэд бүтцийн хүнд даацын тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгч дэлхийн хамгийн том үндэстэн дамнасан Америкийн CATERPILLAR корпорацын Монгол дахь цорын ганц диллер бөгөөд худалдаа, засвар үйлчилгээ, сэлбэгийн бэлэн байдал, санхүүгийн шийдэл, бүтээгдэхүүн дэмжих үйл ажиллагаа зэрэг иж бүрэн цогц үйлчилгээг харилцагчдадаа тогтвортой хүргэдэг.

Худалдааны дайн зэсийн ханшид

сөргөөр нөлөөлж мэдэхээр байна