art แนวคิด

5/16/2018 art �� - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/art-5572001d49795991699ed20c 1/36

1

กล ุมสาระการเรียนรู ศิลปะ ระดับประถมศึกษา

1. วิธีสอนศลิปศึกษา

1.1

การสอนศลิปะปฏิบัติ (Studio Art Teaching Approaches)

- การสอนแบบเน นประสบการณ (Art Approached Experimentally)

มีแนวคามคดิที ่จะพัฒนาการจัดการศกึษาใหดียิ ่งขึ ้น จากแนวการสอนที ม่ีอยู นั ้น มักเนนการกาํหนดผลสําเร็จของการสอนแนนอนไวลวงหนา เชน วาดภาพทิวทัศน หรือ ป นภาชนะเปนตน และการเรียนรู จะเปนแบบการในขอเท็จจริง ขอความรู หรือทฤษฎีตางๆ การสอนในลักษณะดังกลาวนี ้ จะจบในตัว ในแตละตอน และไมไดชวยสงเสริมพัฒนาการอยางตอเนื ่อง ดังนั ้นวิชาการจึงแสวงหาแนวทางใหมๆ ที ่ดีย ิ่งขึ ้น จึง

เกิดแนวโนมมาใหความสนใจการจัดการเรียนการสอนที ่เนนประสบการณ โดยการทดลอง การลงมือปฏิบัติจริง และกระบวนการคิดแกปญหา ซึ ่งผลจากการสอนแนวนี ้ผู เรยีนจะพัฒนาทั ้งดานทักษะ และความเขาใจ

ลักษณะการสอนเชิงประสบการณนี ้ประกอบดวยขั ้นตอนในการเรียนรู หลายอยางดวยกัน กลาวคือ การสํารวจ การแสวงหาความเปนไปไดตางๆ การสรุปเปนสมมุติฐาน และการทดสอบสมมุติฐาน เพื ่อการยอมรับหรือปฏิเสธสมมุติฐาน ซึ ่งวงจรการเรียนรู นั ้นจะตอเนื ่องกันไป ไมมีวันจบสิ ้น วิธีดําเนินการเรียนรู ตามวงจรนี ้จะเกิดจาก

การสังเกต เปรียบเทียบ แยกแยะ และการหาความสัมพันธในแง มุมใหมๆ ของเร ื่องราว สื ่อ และกระบวนการตางๆ

คุณคาของการสอนแนวนี ้ นอกจากจะเปนการพัฒนาทักษะ และความเขาใจแลว ยังชวยสรางทัศนคติ ที ่ดีตอกระบวนการทํางาน เพราะผลลัพธของการเรียนรู เปดกวางและไมมีการกําหนดคําตอบ หรือผลลัพธที ่ตายตัวไวลวงหนา ทําใหรู สึกวาการเรียนการสอนเปนการทาทาย ทําใหเกิดความต ื่นตัวอย ูเสมอ สงเสริมความคิดริเร ิ่ม

สรางสรรค

ทําใหนักเรียนกลาเสี ่ยงในการตัดสินใจ

การยอมรับขอจํากัดตางๆ

ตลอดจนการยอมรับความลมเหลว หรือความผิดพลาด โดยมองวาเปนเพียงขั ้นตอนหนึ ่งในขบวนการเรยีนรู ที ่จะพัฒนาตนเองตอไปมใิชเปนบทสรุปวาตนไรความสามารถและทําใหเกิดความม ั่นใจในความสามารถของตนเอง

ถึงแมวาการสอนในแนวนี ้จะมีประโยชน มีคุณคาตอการเรียนรู ดังที ่กลาวมาแลวนั ้น หากจัดการสอนไมเหมาะสมแล ว อาจกอใหเกิดผลที ่ไมพึงประสงคไดหลายประการ



2

ประการแรก คือ อาจเปนการสอนที ่มีผลตายตัว ไมสรางสรรค หากกิจการตางๆเกิดจากการครูเปนผู สั ่ง หรือจัดเตรียมไวลวงหนา เชน การกําหนดวัสดุ วิธีการ ขั ้นตอนการปฏิบัติที ่แนนอนใหนักเรียนทําตามดังนั ้น บทเรียนจะกลายเปนการปฏิบัติ

ตามหลักสูตรสําเร็จที ่ครเูตรยีมไวให ประการที ่สอง การสอนแนวนี ้อาจกอใหเกิดผลราย คือ ขาดความตอเนื ่อง

เชน การจัดกจิ -กรรม ป น พิมพ วาดภาพ เปนตอนๆ สลับกันไป ซึ ่งจะทําใหนักเรียนเกิดความลําบากในการเชื ่อม-โยง หรอื หาความสัมพันธ ในสิ ่งที ่เรยีนรู จากแตละกิจกรรม

ประการสุดทาย คือ ความไมรอบคอบในการคัดกิจกรรมหรือประสบการณ เพราะประสบการณ บางอยาง ไมเอื ้อเฟ อตอการเรยีนรู เชนกิจการที ่มีระดับความยาก หรือความซับซอนเกินกวาวุฒิภาวะ อาจกอใหนักเรียนเกิดความรู สึกถดถอย

ขาดความม ั่นใจ หากกิจกรรมงายเกินไป อาจกอใหเกิดความเบื ่อหนายชินชา และขาดความสนใจหรือในกรณีที ่ ประสบการณมีความคับแคบ ไมกวางขวาง หรือไมเปดชองใหใชความคิดที ่หลากหลายเทาที ่ควร จะทําใหนักเรียนไมสรางสรรค ไมสามารถสรุปการเรียนรู หรือขาดความไวตอการรับรู จากที ่กลาวมาขางตนนี ้ จะเห็นไดวา การสอนเชิงประสบการณ นี ้ มีทั ้งประโยชน และโทษดังนั ้นครูจึงเปนผู ที ่มีบทบาทสําคัญที ่จะ ทําใหการสอนเปนไปตามแนวที ่พึงประสงค ครตูองวางแผนหาขอมูล จัดลําดับการเรียนและมี

ความสามารถ ในการแกปญหาเฉพาะหนาสิ ่งที ่ครูตองเนนในการจัดการสอนคือการจัดประสบการณ ที ่สงเสรมิใหนักเรียน แกปญหา การตัดสินใจและการทํางานจนสําเร็จ ทั ้งนี ้ควรเนนกระบวนการทํางานของนักเรียน และการสงเสริมใหนักเรียนกลาเผชิญหน ากับความลมเหลวกลาวคือใหนักเรยีนใหนักเรยีนมองความลมเหลว ในแงดี นอกจากนั ้นแลว

ควรกระตุ นใหนักเรียนสนใจที ่จะทดลองตอๆไปอยางไมหยุดยั ้งซึ ่งไดแก ไมหยุดพึงพอใจ ตอผลงานในขณะใดขณะหนึ ่ง แตตองการที ่จะสรางปญหาใหมๆอย ูเสมอและเกิดการ เรยีนรู อยางตอเนื ่อง

ตัวอยางการจัดการสอนในแนวนี ้ไดแกการจัดประสบการณปด (Closure

experience) ไดแก ประสบการณเฉพาะที ่จบในตัวของมันเองซ ึ่งฉีกรูปแบบและไมเกี ่ยวของโดยตรงกับการปฏิบัติงาน ศลิปะตามปกติ เชน การสอนเก ี่ยวกับการวาดภาพโดยปกติแลว จะวาดดวยดินสอ ปากกา หรือพู กัน และสี แตในประสบการณปดนั ้น ครูจะชี ้นําใหนักเรียนหาวัสดุที ่แปลกไปจากปกติมาทําการวาด เปนตนวา กิ ่งไม กอนหิน หรือกาบมะพราว สิ ่งที ่นักเรียนจะเรียนรู คือ การทําใหเกิดเสน หรือลวดลายในลักษณะตางๆ



3

สิ ่งที ่แปลกไปจากปกต ิซึ ่งนักเรียนยังไมเคยสัมผัส จะนําไปสู ผลที ่แปลกใหม ไมมีขีดจํากัด จึงไมมีขอบเขตหรือเกณฑมาตรฐานจากภายนอกมาเปนตัวตัดสินคุณภาพของงาน นักเรียนจะทํางานดวยความอิสระ ปราศจากความกังวล และทุ มเท

ความสนใจในการเรยีนรู ไดอยางเต็มที ่ - แนวการสอนแบบมีศลิปนเปนแบบอยาง (The Artist as Model)

แนวความคิดนี ้เกิดจากความพยายามที ่จะจัดประสบการณการเรียนการสอนใหใกลกับการทํางานศิลปะในโลกอาชีพ ในชีวิตจริงใหมากที ่สุด กลาวคือการเปดโอกาสใหนักเรียนไดสัมผัสและไดเรียนรู ชีวิต และกระบวนการทํางานในอาชีพทางศิลปะจากศิลปนจริงๆ การเรียนรู ของนักเรียนดวยวิธีการสอนในแนวนี ้นั ้น นักเรยีนจะไดสัมผัสประสบการณตรง แทนที ่จะเรียนแบบทุติยภูม ิเชน จากการบอกกลาวจากคร ูหรือการ

อานตํารา การสัมผัสนั ้น จะเปนทั ้งทางดานกระบวนการการทํางาน ความคิด ความรู สึก

ตลอดจนการแสดงออกของศิลปน การเรียนรู นั ้น มาจากกิจกรรมหลายๆรูปแบบ ไดแก การทําความรู จักศิลปนจริงๆ การสังเกตการทํางานศิลปะ การสนทนาหาความรู แลกเปลี ่ยนความคิดเห็น การประยุกตวิธีการของศิลปนมาใชในการทํางานของตน การขอคําแนะนํา การวิเคราะหงานของตน เพื ่อหาแนวทางในการพัฒนาความรู ความสามารถ สิ ่งที ่นักเรียนจะเรียนรู จากศิลปนที ่สําคัญๆคอื ลักษณะการทํางานศลิปะ

และบุคลิกลักษณะของตัวศิลปนตามรายละเอยีดดังนี ้

คือ

ลักษณะการทํางานศิลปะ

1. ขั ้นตอนการทํางาน ตั ้งแตเริ ่มหาแนวคดิ แรงบันดาลใจ การแสดงออก

จนถึงขั ้นทําสําเรจ็ เปนผลงานในที ่สุด

2. ทักษะ และความชํานาญในการใชสื ่อ และอปุกรณ ตางๆ

3. การทํางานอยางมีเปาหมาย ความพยายามควบคมุสมาธใินการทํางานใหตรงประเดน็ที ่ตรงประเดน็ที ่ตองการ และสรางความกาวหนาในการทํางาน

4. ความพยายามพัฒนาความคดิของตนเองจากจุดหนึ ่งๆ หรอื จากงานชิ ้นหนึ ง่ๆ โดยจะ พัฒนา และปรับปรุงใหดีขึ ้นเรื ่อยๆ ในการทํางานขั ้นตอๆไป หรือ ในการทํางานชิ ้นตอไป

5. การรู จักวิเคราะห วิจารณ และ ประเมนิผลการทํางานของตนในแตละขั ้นตอน

6. ความเปนอิสระในดานความคดิ และการแสดงออก

บุคลิกลักษณะของศลิปน

1. การเปนคนที ่เปดกวาง ใครรู ตอการสัมผัส รับรู สิ ่งแปลกๆ ใหมๆ



4

2. การเปนคนที ่มีประสาทสัมผัสพิเศษ คือ มคีวามไวตอการรับรู 3. การเปนคนที ่มีประสบการณ เชิงสุนทร ี4. การทุ มเทชีวิตในการสังเกต สัมผัส และ การแสดงออก

5. การเปนคนชอบแสวงหา คนพบ สังเคราะห วิเคราะห และสรางสรรค 6. การเปนคนที ่มทีักษะ ความชํานาญเชิงเทคนิค

7. การเปนคนที ่มกีําลังใจทุ มเทตองานหนัก และมคีวามตอเนื ่อง 8. การเปนคนที ก่ลาเสี ย่งตอการทําในสิ ่งที ่แปลกใหม และไมคุ นเคย โดย

ไมกังวลตอความลมเหลว อาจเกดิขึ ้น

9. การเปนคนที ่รู จักบังคับ และจัดระเบียบจิตใจของตน

รูปแบบของการจัดโครงการสอนอาจทําได 2 วิธี คือ รปูแบบแรก คอื การมีศิลปนมาประจําการและทํางานอย ูในโรงเรียน เปนระยะเวลาตอเนื ่องกันนานพอสมควร อาจจะเปนตลอดภาคการศึกษา หรือตลอดปการศึกษา แลวแตความเหมาะสม และความเปนไปได

จุดสําคัญอยู ที ่การคัดสรรศลิปนที ่สามารถสนองตอจุดมุ งหมายของโครงการ ทั ้งนี ้ควรคํานึงถึง การเปนที ่ยอมรับของสังคมในดานความสามารถ และผลงาน ซึ ่งจะกอใหเกิดความประทับใจตอนักเรียนในเบื ้องตน นอกจากนั ้นแลว ควรพิจารณาลักษณะ

และกระบวนการทํางานที ่สมควรเปนแบบอยางใหกับนักเรียน และสิ ่งที ่สําคัญมากอีกประการหนึ ่งคือ บุคลิกภาพสวนตัวของศิลปน ควรมีความอบอ ุน เปดกวางที ่จะใหนักเรียนไดสัมผัส และสนทนาแลกเปลี ่ยนความคดิเห็นอยางใกลชิด

อีกวิธีหนึ ่งคือ การจัดโครงการตามความเหมาะสมกับเวลาระยะสั ้น และการมีงบประมาณที ่จํากัด คือแทนที ่จะเชิญศิลปนมาประจําที ่โรงเรียน ก็อาจใชวิธีเชิญศิลปนมาเปนครั ้งคราว หรือจัดทัศนศึกษาพานักเรียนไปเย ี่ยมชมการทํางานของศิลปน ณ สถานที ่ทํางานของศิลปนเอง

ขอดีในการใชวิธีที ่สองนี ้คือ การเปดโอกาสใหนักเรียนไดสัมผัสศลิปนหลายๆคน เพื ่อสังเกตการใชทักษะ และความชํานาญที ่หลากหลายกันออกไป แตมีขอจํากัด คอื การขาดความลึกซึ ้ง และขาดความตอเนื ่อง กลาวโดยสรุปวาเปนการศึกษาแนวกวาง ในขณะที ่วิธแีรกนั ้น เปนการศกึษาแนวลึก

บทบาทหนาที ่ของครูในการจัดการสอนในแนวที ่มีศิลปนเปนแบบอยางนี ้ คือ เปนผู ที ่แสวงหา และคัดสรรศิลปนที ่มีลักษณะที ่ตองการ คอืเปนไปตามวัตถุประสงค ของโครงการ เชน ตองการเนนการแสดงออกที ่แปลกใหม หรือ ตองการเนนการเปนผู มีทักษะ ความชํานาญในการใชสื ่อเฉพาะอยาง นอกจากนั ้นแลว ครูยังมีหนาที ่



5

ประสานงานกับศิลปนระหวางการสอน โดยควรไวตอความรู สึกของนักเรยีน และเปดการสนทนาใหเกดิขึ ้นระหวางศิลปนกับนักเรยีน

- แนวการสอนแบบมีนักเรียนเปนศูนยกลาง (Student-centered

approaches)

หลักการพื ้นฐานสําหรับการสอนแนวนี ้ คือ การใหความสําคัญตอลักษณะเฉพาะของนักเรยีนแตละบุคคล กลาวคือ นักเรียนแตละคนยอมมีความแตกตางกันในแตละคน ในหลายดาน เปนตนวา ดานวัฒนธรรม ความเปนอย ู ความตองการทางดานรางกาย ความสนใจ ระดับสตปิญญา ทักษะ และความถนัด การแสดงออกทางอารมณ ความรู สึก และความไวตอการรับรู

แนวการสอนนี ้เริ ่มไดรับความสนใจในยคุ progressive education โดย

วิคเตอร โลเวนเฟลด (Viktor Lowenfeld) ไดชี ้ใหเห็นความสําคัญของพัฒนาการของเด็ก

และความเจริญเติบโตที ่เกิดขึ ้นในตัวเด็กเอง ดังนั ้นหากถูกกาวกายกระบวนการเจรญิเตบิโต จากภายนอกมากเกนิไป อาจทําใหเดก็เกดิทัศนคตทีิ ่ไมดตีอการเรียน และมีผลตอความเตบิโตทางดานความสามารถ และความคดิสรางสรรค

จากแนวคิดที ่กลาวนี ้ จึงสามารถสรุปไดวาควรมองการสอนในแงของการถวงดุลย ระหวาง บทบาทหลักของคร ูกับการปลอยใหนักเรยีนแสดงออกโดยเสร ี

(Self-expession)

การสอนที ่มนีักเรียนเปนศูนย กลางนี ้ มี 2 แบบ คือ แบบเปดเสร ี(Open classroom) และแบบแนวลึก (Indepth Apporoach) ทั ้ง 2 แบบนี ้ตางก็เนนความสําคัญที ่ตัวนักเรียนแตมีลักษณะเฉพาะแตกตางกัน ออกไป ดังรายละเอยีดดังนี ้ แบบเปดเสรี เปนการสอนที ่เร ิ่มตนใชในประเทศอังกฤษ โดยใหนักเรียนมีบทบาทในตนเองอยางเต็มที ่กลาวคือ นักเรียนจะเปนผู เลือกเรียนในสิ ่งที ่ตนสนใจ และจะเปนผู วางแผนและดําเนินการเรียนดวยตัวเอง สวนบทบาทของครูนั ้น จะเนนการเปนผู จัด

สิ ่งแวดลอมที ่เอื ้อตอการเรยีน จัดวัสดอุุปกรณ ใหพรอม เพื ่อใหนักเรยีนเปนผู เลือก และครูจะปอนคําถามตางๆที ่ทาทาย กระตุ นความคิดและทําใหนักเรียนสามารถ สรุปความสนใจ และความตองการของตนเองไดอยางชัดเจน หรือครูอาจปลอยใหนักเรียนคิด และ

ลงมือทํางานตามลําพังโดยอิสระหากนักเรียนตองการ และครูจะมีสวนชวยแนะนํา หรือใหขอเสนอแนะ เพียงเล็กนอยเทานั ้น

แบบการศึกษาแนวลึก เปนการสอนที ่มีนักเรียนเปนศูนยกลางอีกแบบหนึ ่งโดยการใหความสําคัญ ตอศักยภาพทางศลิปะของนักเรียนแตละบุคคล ในขณะที ่แบบแรก ซึ ่งไดแกแบบเปดเสรีนั ้นเปนการ ใหอิสระแกนักเรียนอยาวงเต็มที ่ และบทบาทของครูเสมือนหนึ ่ง



6

เปนผู ชวยเหลืออยู ภายนั ้น แบบการศึกษาแนวลึกนี ้ ถึงแมวาจุดศูนยกลางจะอย ูที ่ตัวนักเรียน แตการเรียนการสอนจะเปนในรูปที ่ครูมีสวนรวมอยางใกลชิด ตั ้งแตการเสนอขั ้นตอน และการแนะนําใหนักเรียนสามารถดําเนินการ และวิเคราะห ประเมินผลการ

ทํางานในแตละขั ้นตอน ขั ้นตอนที ่ครสูามารถชวยแนะนําไดแก 1.ใหนักเรยีนหัดสังเกตตนเองในการแสดงออกทางศลิปะ ทั ้งในระหวางที ่กาํลัง

ทํางาน และในผลงานของตนเองในที ่สุด

2. ใหนักเรียน บันทึกขอด ีขอเสียของการปฏบิัตงิาน และการแสดงออกทางศลิปะ

3. ใหนักเรียนรู จักประยกุต แนวทางการแกปญหาในการทํางานศิลปะของตนเองในอดตี หรือของผู อื ่น มาใชในการแกปญหา

4. ใหนักเรียนหัดแกปญหาในดานการใชสื ่อศลิปะที ่ตนเลือก

5. ใหนักเรียนหัดวิเคราะห ปญหา และความสําเรจ็ของตน

6. เกดิการเรยีนรู ขอคิด และทักษะที ่เกี ย่วโยงกับการทํางาน และความกาวหนาของตน

7. การมสีวนรวมอภปิรายปญหาทางกระบวนการ และผลงานของตน และของผู อื ่น

โดยสรุปแลว บทบาทของครู คือชวยนําทางใหนักเรียนไปสู การขยาย

กรอบความคิดในตัวนักเรียนเองใหกวางขวางยิ ่งขึ ้น และชวยเจาะเขาไปถึงศักยภาพในการเรยีนศลิปะของนักเรียนแตละบุคคล

คณุคาของการสอนแบบเปดเสรนีี ้ คือ การตอบสนองความตองการ และความพอใจของผู เรยีนชวยสงเสริมใหผู เรยีนกระตุ นตนเองในการเรยีน รู จักการสรปุความคดิ และวางแผนการทํางาน นั ่นคอื การรับผิดชอบตัวเอง ทําใหเกดิความม ั่นใจในตนเองและเปนการเปดโอกาสใหนักเรยีนสํารวจ คนหา และรู จักตนเอง ขอควรคาํนึงในการจัดการสอนแบบเปดเสรนีี ้ มีหลายประการ

ประการแรกคอืโดยลักษณะการสอนศลิปะโดยทั ่วไปแลว มักเปนการปฏบิัติ (studio learning) ดังนั ้นหากเปดโอกาสใหนักเรียนทําความสนใจของแตละบุคคลแลว อาจมีความหลากหลายสูง ยากตอการควบคมุดแูล และสิ ่งที ่ตามมาคอืหยอนเรื ่องระเบียบวินัย ตลอดจนการใชวัสดอุุปกรณ ตางๆ ซึ ่งอาจทําใหผู บรหิารไมพอใจ หรือ ไมใหความสนับสนุนเทาที ่ควร

ประการที ่สอง คอื การเรยีนรู ที ่พึงประสงค อาจถกูมองขาม หรือถูกทอดทิ ้ง

ความรู เก ี่ยวกับหลักการทางศิลปะ การสัมผัส และมีประสบการณตรงตอการทํางาน



7

ศลิปะในรปูแบบที ่หลากหลาย ทั ้งนี ้เพราะโดยหลักการแลวเราใหอิสระแกนักเรียนในการเลือกทํางานในเรื ่องที ่ตนสนใจ ซึ ่งนักเรยีนอาจเลือกซ้ ําๆเฉพาะในสิ ่งที ่ตนชอบ

ประการสุดทายคือ โอกาสที ่ครูจะชวยเสริมสรางความสามารถทั ้ง

ทางดานการรับรู และการปฏิบัตินั ้นจะมีจํากัด มิเชนนั ้นแลว อาจกลายเปนวาครูเขาไปกาวกายความคดิ และการทํางานของนักเรยีน

- การศกึษาแบบประสมประสาน (Interdisciplinary Studies)

หลักการสําคัญคือ ความเชื ่อที ่วาการศึกษากวางขวางเทาชีวิต ซึ ่งสวนประกอบของชีวิตนั ้นรวมปจจัยตางๆ เขาดวยกันอยามากมาย เชนการกิน การอยู และการอยู ในสังคม ดังนั ้น ในสวนของการศึกษาจึงควรมีการประสมประสานศาสตร ตางๆจากแหลงตางๆเขาดวยกัน อยางไรกต็าม การเรยีนรู ในแตละศาสตร นั ้น ควรมีความ

ลึกซึ ้งเพียงพอดวย มิฉะนั ้น เมื ่อนํามารวมกันแลว ภาพรวมจะไมคอยชัดเจน และเปนเรื ่องที ่เกดิขึ ้นอยางผิวเผินเทานั ้น ในการจัดการเรียนการสอน สู หองเรียนจริงนั ้น จะตองคํานึงถึงการประสมประสานกันระหวางศาสตรตางๆอยางแทจริงแทนที ่ จะเปนเพียงการปะติดปะตอเร ื่องเขาดวยกันโดยการนําเสนอในชั ้นเรียนทีละเรื ่องโดยอาจไมมี ความสัมพันธ กันโดยตรง การสอนแบบใชผู สอนเปนทีมนั ้น จะตองรวมมือกันหาขอตกลงถึงแกนที ่ประสมประสานแตละศาสตร เขาดวยกัน ซึ ่งจะไมใชเปนเพียงการผลัดเปลี ย่นกัน

สอนทีละชวง

ดังนั ้นในบางครั ้ง

มีครสูอนเพียงคนเดยีวอาจสามารถประสมประสานกันไดดีกวามีครูสอนหลายๆคนเสียอีก ทั ้งนี ้โดยอาจเพียงใชวิธีเชิญวิทยา หรือผู เชี ่ยวชาญเฉพาะมาเสรมิความรู ในบางเรื ่องก็พอ

รปูแบบการสอนแบบประสมประสานนี ้สามารถทําไดหลายวิธี ซึ ่งจะขอ

เสนอแนะในที ่นี ้ไว2 วิธคีือการใหครกูับนักเรียนรวมมอืกัน และการนําหลักสูตรระยะสั ้น

สําหรับวิธีแรกนั ้นครูกับนักเรียนจะรวมมือกับพัฒนาแผนการเรียนการสอนโดยครูจะเร ิ่มตน ดวยการแนะนํา ศาสตรตางๆแลวจึงประชุมวางแผนกันกับนักเรียนถึง

เรื ่องตางๆที ่จะจัดอย ู ในโครงการหลักการสําคัญในการดําเนินการดังกลาวคือจะตองมีความยืดหย ุนสูงในการตัดสินใจ วางแผนและ ครูตองสามารถนํานักเรยีน ไปสู ขอสรุปที ่ชัดเจน และเปนที ่ยอมรับของทุกๆฝาย

สําหรับวิธหีลัง ซึ ่งไดแกการจัดหลักสูตรระยะสั ้นนั ้นโดยหลักการแลวเพื ่อเปนการกระตุ นความคดิใหมๆ และ สนองความตองการที ่หลากหลายของนักเรียนซึ ่งตางจากวิธแีรกในแงที ่วาครูจะเปนผู วางแผน การเรียนการสอน ใหนักเรียนเอง ยกตัวอยางเชนเรื ่องการถายทําภาพยนตร จะประกอบไปดวยการรวม ความรู หลายๆ แขนง



8

เขาดวยกัน เชน เทคนิคการถายทํา การจัดการ การแสดง การจัดแสงเสียง การออกแบบเครื ่องแตงกาย

ผู สอนจะประกอบดวยผู เชี ่ยวชาญในแขนงตางๆ มารวมกันใหความรู

แกนักเรยีน เชน ชางกลอง ผู -กาํกับการแสดง นักออกแบบ และนักแสดง เปนตน

ไมวาจะจัดการเรียนการสอนโดยวิธีใดก็ตาม หากจะไดบรรลุผลแลวจะตองคํานึงถึงการสื ่อสารกับ บุคคลที ่เกี ่ยวของ ประการแรกคือ การสื ่อสารกับนักเรียนครูจะตองชี ้แจงโครงการใหนักเรียนไดรับรู อยาชัดเจน ปลูกฝงการแลกเปลี ่ยนความคิดเห็นของนักเรยีน ทั ้งในหมู นักเรยีนดวยกันเอง กับคร ูและบุคคลอื ่นๆที ่เกี ่ยวของครูตองเนนใหนักเรียนมีความเปนตัวของตัวเองใหคํานึงถึงเอกลักษณของ แตละคน และตองสงเสรมิความรับผิดชอบ และการตัดสินใจอยางมีหลักการ

อีกประการหนึ ่งที ่ตองคํานึงคือ การสื ่อสารในกลุ มผู รวมงานของคร ูควรมีการประชุม วางแผนรวมกัน จัดสรรเวลา และเตรียมความพรอมในดานอุปกรณ และสถานที ่ ตลอดจนการตดิตอกับหนวยงานที ่เกี ่ยวของ

ขอเสนอแนะในการจัดการเรยีนการสอน

1. การจัดหลักสูตรนั ้น ควรเนนการเปนหลักสูตรแบบที ่มีประเด็นความคิดเปนศูนย กลาง (Idea-centered)มากกวาการเปนการสอนโดยทั ่วไป หรอืการวางแผนตาม

กําหนดการที ่จัดไวลวงหนา อยางเบ็ดเสรจ็

2. ควรมองวาหลักสูตรเปนกลาง เนื ่องจากจุดเนนมุ งไปที ก่ารใชประเดน็ความคดิเปนศูนย กลาง ตามที ่กลาวไปแลว ดังนั ้นจึงไมขึ ้นกับหนวยงานใด โดยเฉพาะในแงของการบรหิาร

3. ควรจัดเตรียมงบประมาณ และคาใชจายที ่เปนเอกเทศ ไมเกี ่ยวพันกับหลักสูตรอื ่นใด

4. ควรสงเสรมิใหเกดิความรวมมอืระหวางทีมผู สอน และนักเรยีนอยางแทจรงิ

5. หากเปนไปไดแลว การประเมนิผลควรเปนแบบ ผาน/ไมผาน มากกวาการใหระดับคะแนนเปน เกรด ทั ้งนี เ้พราะการมสีวนรวม หรือจุดยนืของนักเรียนแตละคนอาจแตกตางกันออกไป

6. ควรไดรับการสนับสนุนอยางจรงิจังจากผู บรหิาร เพราะตองมกีารทํางานกับบุคลากรจากหลาย หนวยงาน และตองมกีารจัดสรรงบประมาณอยางเปนเอกเทศ

7. ควรไดรับความรวมมือ และการเล็งเห็นคุณคา และความสําคัญจากบุคคลทุกๆฝายที ่เกี ่ยวของ

8. การดาํเนินงาน ควรมคีวามยดืหยุ นสูง พรอมที ่จะปรับแนวทางตามความสนใจ



9

และตามความเหมาะสม

9. ควรมกีารจัดกจิกรรมในรปูแบบที ่หลากหลาย

กลาวโดยสรปุแลว แนวการสอนแบบประสมประสานนี ้ สายวิชาทางศลิปะควรเปน

ผู นําความคดินี ้มาใช เพราะเหมาะสมกับลักษณะวิชาตางๆที เ่กี ่ยวของสัมพันธ กับศลิปะ ซึ ่งโยงใยไปสู แทบทุกแงมุมของชีวิต และการเรยีนรู เกี ่ยวของกับบุคคลโดยภาพรวม ทั ้งดานพุทธพิิสัย จิตพิสัย และทักษะ กลาวคือจะชวยหลอหลอมสตปิญญา อารมณ และความรู สึก เปนหนทางตอการนํามาซึ ่งความรู

1.2 การสอนประวัตศิาสตรศิลป ( Teaching Art History )

การสอนประวัติศาสตรศิลป เปนการสอนเรื ่องราว ความเปนมาทางศิลปะที ่ผานมาในอดีต ซึ ่งเปนการใหความรู จากภายนอก กลาวคือ การถายทอดขอเท็จจริงตางๆ เปน

การสอนที ่เนนความรู ในเชิงพุทธิ-ปญญา (Cognitive domain) อยางไรก็ตาม ในการสอนจริงนั ้น อาจมีการสอดแทรกเรื ่องความรู สึก และทักษะเขาไปดวย เพื ่อเสริมความเขาใจใหดียิ ่งขึ ้น

แนวการสอนประวัติศาสตรศิลปนั ้น มีหลายวิธี สมาคมศิลปศึกษาในสหรั ฐอเมรกิา (Paterakis,1979) ไดเสนอ

1. แนวการสอนตามยคุสมัยทางศลิปะ

2. แนวการสอนตามแงมุมเฉพาะ

3. แนวการสอนตามความสนใจ

4. แนวการสอนรายบุคคล

2.1 แนวการสอนตามยุคสมัยทางศลิปะ (Chronological Survey)

การสอนในแนวนี ้ยึดเอายุคสมัยทางศิลปะเปนแกนซึงเปนแนวการสอนที ่นิยมใชกันในปจจุบัน โดยการบรรยายทีละยุคสมัย เริ ่มตนจากสมัยที ่เกาแกที ่สุด แลวไลลงมาตามลําดับ ทั ้งนี ้กรอบของเนื ้อหาสําหรับการสอนในแตละยุคนั ้น ผู สอนจะเปนผู กําหนด

ขึ ้น เชน ลําดับของงานศิลปะตามวัน เดอืน ป สภาวะสังคม ศิลปน รูปแบบการแสดงออกในงาน เปนตน แนวการสอนแบบนี ้ เหมาะสําหรับหลักสูตรที ่เนนการเรียนรู ในเชิงพุทธิปญญา โดยลักษณะแลว จะสะดวกตอการจัดการสอน เพราะสามารถเตรียมไวลวงหนาได ซึ ่งหนังสือตําราทางประวัติศาสตรศิลป สวนใหญมักจัดลําดับเนื ้อหาตามแนวนี ้อย ูแลวนอกจากนั ้นยังสะดวกตอการเรียน เพราะหากพิจารณาถึง วิธีการเรียนแลว จะเปนวิธีที ่ผู เรียนคุ นเคย กลาวคือ มีความคลายคลึงกับการเรียนวิชาอ ื่นๆในหลักสูตร โดยเฉพาะอยางย ิ่ง ในวิชาประวัติศาสตร และวิชาอารยะธรรมอยางไรก็ตามการสอนในแนวนี ้เหมาะสําหรับ การใหความรู ในแนวกวางมากกวาในแนวลึก เพราะชวงเวลาใน



10

แตละภาคการศึกษานั ้นสวนใหญจะไม เพียงพอในการเจาะลึกถึงสาระตาง ๆ ในแตละสมัยโดยละเอยีดได

2.2 แนวการสอนตามประเดน็ (The Thematic Approach)

ในขณะที ่การสอนในแนวการสอนในแนวแรกยดึยคุสมัยเปนแกนการสอนตามประเด็นเฉพาะ ใหอิสระกับผู สอนในการสอนที ่เนนเฉพาะจุดมากขึ ้น กลาวคือ ผู สอนสามารถคัดสรรแงมุมหรือประเด็น เฉพาะมาเปนแกนตามที ่เห็นวาเหมาะสม เชนเนนหลักการทางศิลปะเนนสภาพความเปนอย ูในสังคม หรือเนนศิลปะกับศาสนา เปนตน

เมื ่อคัดสรรประเด็นไดแลว จึงจัดเนื ้อหาตามแกนนั ้น เชนเรื ่องศิลปะกับ ศาสนา ผู สอนจะกลาวถึงบทบาทและอิทธิผลของศาสนาที ่มีตอรปูแบบของงานศิลปะ ความคดิของศิลปน โดยจัดเตรียมเนื ้อหาตามแนวนี ้มาอภิปราย เปรียบเทียบ จะเห็นไดวาสาระตางๆที ่

เกี ่ยวของจะเปนตัวแปรตามแกนที ่กําหนดขึ ้นเปนประเด็นในแตละบทเรียน คุณคาของการสอนในแนวนี ้คือ จะสามารถเราใหผู เรียนเกิดความสนใจและเกิดความคิดในเชิง เปรยีบเทียบ วิเคราะห สังเคราะห และหาความสัมพันธที ่เกี ่ยวของกับประเด็นที ่เปนแกน อยางไรก็ตาม ขอจํากัดของการสอนในแนวนี ้คือ อาจจะยากตอการสรางความตอเนื ่องของบทเรียนดังนั ้นอาจนํามาใช ในการสอนในวิชาที ่ตอเนื ่องจากการสอนวิชาพื ้นฐาน

เพื ่อใหเกิดความลึกซึ ้งในแงมุมเฉพาะ หรือ ประเด็นที ่ตองการเนน นอกจากนั ้นยัง

สามารถนําแนวการสอนนี ้มาใชสอดแทรกหรือสลับกับการสอน

ตามยุคสมัยเพื ่อใหบทเรียนนาใจ ไมจําเจ หรือยดึตดิกับการสอนตามยคุสมัยมากเกนิไป

กลาวโดยสรุปแลว การสอนตามแนวยุคสมัย เปนการใหความรู ในแนวกวางในขณะที ่แนวสอนโดยเนน แงมุมเฉพาะเปนการสอนแนวลึก หากนําทั ้งสองแนวนี ้มาผสมผสานกันจะชวยเสริมสราง และพัฒนาความรู ความเขาใจไวยากรณ ทางศิลปะใหดียิ ่งขึ ้น คือ เขาใจความหมายของคํา หรือความคิดรวบยอดตางๆ จากการคิดในเชิงเปรียบเทียบ หาความสัมพันธ วิเคราะห สังเคราะห ตลอดจนการนําความรู ความเขาใจ

มาประยกุต ใชวิเคราะห สังเคราะห เหตกุารณ หรอืแงมมุตางๆได 2.3 แนวการสอนตามความสนใจ (Spontaneous Approach)

แนวการสอนตามความสนใจนี ้ คลายกับแนวการสอนตามประเด็นคือเนนการสอนเฉพาะประเดน็สิ ่งที ่ ตางกันคือ ในแนวที ่กลาวไปแลวนั ้น ผู สอนเปนผู คัดสรรประเด็น สวนในแนวตาความสนใจนี ้ เปนความรวมมือกันระหวางผู สอนกับผู เรยีน โดยสอนจะนําอภปิรายใหผู เรียนแสดงความคิดเห็น ถึงเรื ่องที ่ผู เรียนสนใจ จากนั ้นจึงหาขอสรุปของชั ้นเรยีน และผู สอนจะสนองตอบตอขอสรปุนั ้นๆ โดยนําไปเปนแนวในการจัดบทเรยีน



11

คุณคาของการสอนแนวนี ้คือ ทําใหผู เรียนสนใจติดตามเพราะเปนเร ื่องที ่ตนสนใจและมสีวนรวมในการ กําหนดเร ื่อง อยางไรก็ตาม สิ ่งที ่ควรคํานึงคือศักยภาพในตัวผู สอนกลาวคือผู สอนควรมีความรู ที ่กวางขวางสูงเพียงพอ และมีความพยายามในการ

จัดบทเรียนที ่สามารถสนองความสนใจของนักเรียนได ซึ ่งอาจเปนเร ื่องหรือแงมุมที ่ตางไปจากการสอนปกต ิที ่ตองใชเวลาในการคนควาและจัดเตรยีมการสอนมากนอกจากนั ้น

การนําการสอนแนวนี ้ไปใชนั ้นขึ ้นอย ูกับความยืดหย ุนของหลักสูตร จึงเหมาะกับหลักสูตรรายวิชาที ่มีความยืดหย ุนสูง ซึ ่งใหอิสระในการกําหนดบทเรียน แตอาจไมเหมาะกับรายวิชาที ่มีขอบเขตเนื ้อหาตายตัว เชนในรายวิชาระดับพื ้นฐาน

ขอควรคาํนึงอีกประการหนึ ่งคือ พื ้นความรู ของผู เรียน ในบางกรณีนั ้น ถึงแมวาผู เรียนสนใจอยางจริงจัง ในบางเรื ่อง แตหากวาความรู ไมเพียงพอ ก็อาจทําใหยากตอ

การเขาใจ ประการสุดทายคือขนาดของชั ้นเรียน หากจํานวนผู เรียนมีมาก เชน 100 คนขึ ้นไป ความสนใจอาจมีความหลากหลายสูง ทําใหยากตอการหาขอสรุป ผลที ่ตามมาคือไมสามารถสนองความสนใจของผู เรยีนสวนใหญ และยากที ่จะทําใหทุกคนมสีวนรวมได

2.4 แนวการสอนรายบุคคล (The Independent Approach)

หลักการสอนรายบุคคลนี ้สามรถแกขอจํากัดของแนวการสอนแบบตามความ

สนใจที ่กลาวขางตนนี ้ได

กลาวคือ

ในแนวนั ้นตองหาขอสรุปของชั ้น

ซึ ่งอาจตรงกับความสนใจของผู เรียนมากบาง นอยบาง หรือในบางกรณี อาจไมตรงเลยก็เปนได แนวการสอนรายบุคคลนี ้ สนองความสนใจของแตละบุคคลอยางแทจริง ซึ ่งคลายกับการสอนวิชาศิลปะปฏบิัติที ่ผู สอนเปดโอกาสใหผู เรยีนแสวงหาเรื ่องที ่ตนสนใจโดยอสิระ

ในการดําเนินการสอนนั ้น ผู สอนจะใหผู เรียนกําหนดเร ื่อง เปาหมาย ขั ้นตอน และวิธีการศึกษาเอง ซึ ่งอาจทําขึ ้นมาในรูปของโครงการ ผู สอนจะชวยปรับโครงการใหกระชับ และมีความไปไดในการศึกษา แนะนําแหลง และวิธีการคนควา ตลอดจนทํา

ความตกลงกับผู เรียนในการประเมินผล โดยปกติก็คือการประเมินผลจากโครงการที ่ผู เรยีนไดเสนอไวนั ่นเอง

คุณคาของแนวการสอนรายบุคคล คอืการสนองตอความสนใจของผู เรียนแตละบุคคลอยางแทจริง เปนการปลูกฝงความรับผิดชอบ และการมีวินัยในตนเองการดําเนินงานตามขั ้นตอนความพยายามในการ แกปญหา และการประเมินความสําเร็จของตนเอง จากโครงการที ่ตนไดวางไว

สิ ่งที ่ตองคํานึงถึงจะคลายคลึงกับที ่กลาวถึงในแนวการสอนตามความสนใจคือ

ศักยภาพของผู สอน ระดับความยืดหย ุนของหลักสูตร ความพรอมของผู เรียน และขนาด



12

ของชั ้นเรียนโดยเฉพาะในสอง ประเด็นหลังนี ้จะเปนปจจัยสําคัญตอความสําเร็จในการเรียนการสอน กลาวคือ ในดานความพรอมของผู เรียนนั ้น นอกจากจะตองมีพื ้นความรู เพียงพอสําหรับการศกึษาในบางเรื ่องแลว ยังครอบคลุมไปถึงความคุ นเคยตอวิธีการศึกษา

ที ่ตองชวยตนเอง และทํางานอยางมีระบบ สวนในดานขนาดของชั ้นเรียนนั ้น หากใหญมากจะทําใหผู สอนไมสามารถดแูลผู เรยีนไดทั ่วถึง เพราะตองดแูลเปนรายบุคคล

1.3 การสอนศลิปะนิยม (Teaching Art Appreciation)

การสอนศลิปะนิยมนั ้น โดยธรรมชาติของวิชา มีลักษณะรวมกับวิชาประวัติศาสตร ศิลป คือมีสาระความรู ที ่เก ี่ยวของกับศิลปะในยุคสมัยตางๆ ตั ้งแตในอดีต จนถึงยุครวมสมัย อยางไรก็ตาม ทั ้งสองวิชามีจุดเนนที ่ตางกันออกไป กลาวคือ การสอนประวัติศาสตร ศิลป ดังที ่กลาวไปแลวนั ้น จะเนนการใหความรู ในเชิงพุทธิปญญา (Cognitive domain)

สวนการสอนศิลปะนิยม จะเนนดานจิตพิสัย (Affective domain) ไดแกการสรางความตระหนัก ใหรู ถึงคณุคาและความสําคัญของงานศิลปะ และการเกดิความซาบซึ ้ง

แนวทางในการสอนศิลปะนิยม อาจใชแนวการสอนทํานองเดียวกันกับการสอนประวัติศาสตรศิลป นอกจากนั ้นแลว ยังสามารถใชแนวการสอนแบบอ ื่นๆ ไดอีก (Michael, 1983)ไดเสนอแนะแนวการสอน ศิลปะนิยมหลักๆ ไว 5 แนว คือ

1. แนวการสอนที ่เนนความชื ่นชอบ

2. แนวการสอนที ่เนนสภาวการณ 3. แนวการสอนที ่เนนโครงสรางภายในงาน

4. แนวการสอนที ่เนนความนิยม

5. แนวการสอนแบบผสมผสาน

1 . แนวการสอนแบบเน นความชื ่นชม ( Hedonistic Approach )

การสอนในแนวนี ้มีพื ้นฐานความเชื ่อวา คุณคาเชิงสุนทรียะความรู สึกภายในของบุคคล ทั ้งนี ้โดยไดรับการกระตุ น และการเราจากภายนอก ในที ่นี ้หมายถึงตัวงานศลิปะ

อันเปนการกระตุ นที ่เกี ่ยวของกับความรู สึกที ่เกี ่ยวของ และผูกพันกับแตละบุคคล

การจัดการสอนในแนวนี ้จึงเปนการจัดสถานการณที ่เอื ้อตอการที ่ผู เรียนจะมีโอกาสแสวงหา และบังเกิดความรู สึกใดหนึ ่ง ซึ ่งอาจเปนความรู สึกชอบ ไมซาบซึ ้ง ระทึกใจ หรือความรู สึกอ ื่นๆ จากจุดที ่เกิดความรู สึกเหลานี ้ ผู สอนจะนําเสนอแงมุมตางๆที ่เกี ่ยวของกับงานศิลปะนั ้นๆ

จากแนวทางที ่กลาวถึงขางตนนี ้ จะเห็นไดวา เปนการเนนใหผู เรียนเกิดความรู สึกโดยอิสระ ซึ ่งอาจจะแตกตางกันไปในแตละบุคคล ดังนั ้นผู สอนจึงตองไวตอความรู สึกตางๆของผู เรียน นอกจากนั ้นแลวผู สอนยังตองมีความพรอมที ่จะโยงความรู สึกเหลานั ้น



13

เขาสู การนําเสนอขอมลู และตัวอยางตางๆ ซึ ่งอาจเปนในรูปของการยืนยันความรู สึกของผู เรียนอยางไรก็ตาม หากพบวา ความรู สึกของผู เรยีนยังไมชัดเจน หรือคลาดเคลื ่อนไปจากหลักการตางๆผู สอนชี ้นําใหผู เรียนไดสัมผัส กับความรู สึกที ่สอดคลองกับหลักการ

แหงสุนทรียะ

คุณคาของการสอนในแนวนี ้ จึงไดแกการสนองตอบตอความรู สึกของผู เรียนโดยตรงซึ ่งจะชวยเพิ ่ม ประสิทธิภาพในการเรยีนรู

จากการที ่เนนความรู สึกของแตละบุคคล จึงเหมาะสําหรับการสอนผู เรียนกลุ มเล็กหากใชแนวนี ้ สอนผู เรียนกลุ มใหญ อาจเกิดความลําบากตอการสัมผัสความรู สึกของผู เรียนอยางท ั่วถึงนอกจากนี ้ยังอาจ เกิดความลําบากในการควบคุมปจจัยตางๆที ่เกี ่ยวของ เชน พื ้นความรู ของผู เรยีนแตละคน เวลา และสถานที ่ เปนตน

ขอควรคํานึงอีกประการหนึ ่งคือ ผู สอนตองคนหา และพัฒนาเทคนิคการสอนที ่สามารถเรา หรือชี ้นําใหผู เรียนไดสัมผัสความรู สึกของตนเองอยางแทจริง เพราะหากผู เรยีนทําตามเพื ่อน หรือแสรงทําแลว การสอนในแนวนี ้จะไมบรรลุผลเทาที ่ควร

2. แนวการสอนแบบเน นสภาวการณ ( Contextualistic Approach )

แนวการสอนนี ้มีสวนคลายกับการสอนในแนวความชื ่นชม คือการเนนที ่ความรู สึกของผู เรยีน แตลักษณะเฉพาะคอืการสรางสภาวะใหผู เรยีนมีความรู สึกรวม โดยมแีนวความเชื ่อวา สภาวการณ หรือสิ ่งแวดลอมตางๆเปนปจจัยสําคัญในการทําใหผู เรียนเกิดความรู สึกชื ่นชมงานศลิปะ กลาวคือ สภาวการณตางๆจะมีคุณสมบัติเฉพาะตัว โดยถือวาผู เรียนเปนตัวคงที ่ หรือมีจุดเริ ่มตนเดียวกัน เมื ่อผู เรียนถูกจัดใหอย ูในสภาวการณ หนึ ่งๆจะทําใหเกิดความรู สึกเฉพาะใดหนึ ่ง

จากหลักการที ่กลาวมาแลวนี ้ แสดงใหเห็นวาผู สอนจะตองเรียนรู คุณสมบัติของการจัดสภาวการณ หรือสิ ่งแวดลอมตางๆ และผู สอนจะตองสามารถคัดสรรสิ ่งแวดลอมตางๆ เพื ่อใหเกดิความรู สึกตาม เปาหมายที ่วางไว ซึ ่งไดแกความรู สึกที ่ตองการใหเกดิขึ ้นใน

ตัวผู เรยีน ตัวอยางของสิ ่งแวดลอมที ่ผู สอนจะจัด และควบคมุ ไดแกสถานที ่เรียน แสง เสียง

อณุหภมูิ สื ่อประกอบการสอนตางๆ และลีลาตลอดจนรปูแบบ การนําเสนอ เปนตน ซึ ่งหากสามารถจัดไดอยางเหมาะสมแลว จะทําใหผู เรียนเกิดความรู สึกต ื่นเตน ฉงน ตกอยู ในภวังค เคลิบเคลิ ้ม หรือ อื ่นๆ

สามารถสรุปไดวา การสอนที ่เนนสภาวการณนี ้ คือการสรางสิ ่งแวดลอมใหเปนสภาวการณที ่ทําใหผู เรียนไดสัมผัส และบังเกิดความรู สึกใดหนึ ่ง ซึ ่งแตกตางไปจากการสอนในแนวอื ่น ดังนั ้นผู สอนจําเปนตอง ใชความคดิสรางสรรค ในการจัดสภาวการณ ตางๆที ่

นาสนใจ



14

ข อควรคาํนงึในการสอนแนวนี ้ คือ

ผู สอนควรมกีารวางแผนระยะยาวเปนอยางดีเพื ่อใหเกดิความตอเนื ่องของบทเรยีน

ซึ ่งอาจเปนการบูรณาการการสอนในแนวนี ้กับการสอนในแนวอื ่น ตามที ่เห็นสมควรเพื ่อให

ครอบคลุมเนื ้อหาในรายวิชา

3. แนวการสอนแบบเน นโครงภายใน ( Organistic Approach )

หลักการพื ้นฐานในแนวการสอนแนวนี ้ยึดโครงสรางภายในงานเปนแกนในการจัดการเรียนการสอน ซึ ่งไดแกการเนนความสัมพันธ ขององค ประกอบตางๆในงาน การจัดวางและความผสมผสานของสวนยอย ๆซึ ่งนําไปสู ภาพความกลมกลืน เปนตน ในขณะที ่แนวการสอนสองแนวแรกเนนความรู สึกของผู เรียนโดยตรง แนวการสอนแบบเนนโครงสรางภายในนี ้จะใชการพิจารณาความสมบูรณของโครงสรางเปนหลกัในการตัดสิน

และสัมผัสงาน ซึ ่งจากจุดนี ้อาจนําไปสู การขยายความรู สึกตางๆเฉพาะในแตละบุคคลได กระบวนการสอนในแนวนี ้ตามความคดิเห็นของผู เขยีนนั น้สามารถกลาวไดวาเปน

การสอนที ่มวิีธีการ ตามทฤษฎ ีGestalt ทางจิตวิทยา คอืการมุ งเนนใหผู เรยีนเห็นภาพรวมโดยพิจารณาจากความสัมพันธ ของ สวนประกอบยอยๆ ภายในภาพรวมนั ้น เปนกระบวนการที ่เนนการจัดบทเรยีนใหผู เรยีนตดิและบังเกดิ ความรู สึกที ่มาจากความเกี ่ยวเนื ่องของสิ ่งที ่ควรจะเปน และสิ ่งที ่ปรากฎอยู จริงผู เรยีนจะตดิตามวิถทีาง ของความสําเรจ็ของผลงาน

ผู สอนจะจัดสื ่อประกอบการสอนหลายๆรปูแบบที ่เอื ้อตอผู เรยีนในการที ่จะตั ้งประเดน็พิจารณา องค ประกอบยอยๆ จะตองสัมพันธ กัน และนําไปสู คณุคาของงานโดยภาพรวม ผู สอนตองศึกษาเตรยีมขอมลู ไวอยางด ีตองมคีวามเขาใจ และชัดเจนในหลักการทางศิลปะและมทีักษะในการคัดสรรสื ่อประกอบ การสอนที ่เอื ้อตอการชี ้นําใหผู เรยีนไดสัมผัสโครงสราง และสวนประกอบของงานอยางชัดเจน

4. แนวการสอนตามความนยิม ( Normistic Approach )

หลักการพื ้นฐานนั ้น สามารถกลาวไดวา มาจากแนวคิดเชิงปรัชญาแบบอุดมคตินิยม (Idealism) ซึ ่งไดแกการเนนความเปนสากล หรือสิ ่งที ่สังคมยอมรับ และถือปฏิบัตสืิบตอกันมา ดังนั ้น เนื ้อหา และ รูป-แบบการนําเสนอจะมาจากแบบแผนซึ ่งผู ที ่เปนที ่ยอมรับของสังคมไดกําหนดขึ ้น ซึ ่งมีแบบแผน และขั ้นตอนที ่กําหนดไวแลวอยางชัดเจน

ขอมลูอางอิง http://pioneer.chula.ac.th/~tampai1/ampai/cont3.htm

ผู สืบคนขอมลู คณุครสุูวสา ตุ มเงิน



15

2. เทคนิคการสอนรูปแบบตางๆ

1. การสอนโดยการแสดงบทบาทสมมต ิ

การสอนโดยการแสดงบทบาทสมมติ (Role Playing) คอื เทคนิคการสอนที ่

ผู เรยีนแสดงบทบาทในสถานการณ ที ่สมมตขิึ ้น นั ่นคือ แสดงบทบาทที ่กําหนดให การแสดงบทบาทสมมติม ี2 ประเภท ประเภทแรก ผู แสดงบทบาทสมมตจิะตองแสดงบทบาทของคนอื ่นโดยละทิ ้งแบบแผนพฤตกิรรมของตนเอง บทบาทของบุคคลอื ่นอาจเปนบุคคลจรงิ เชน คนที ่มีชื ่อเสียงในประวัติศาสตร เพื ่อนรวมหอง หรือการเปลี ่ยนบทบาทซึ ่งกันและกันกับเพื ่อน หรือเปนบุคคลสมมต ิเชน สมมตวิาเปนครใูหญ สมมตวิาเปนชาวนา เปนตน ผู แสดงบทบาทสมมตจิะพูด คิด ประพฤตหิรอืมีความรู สึกเหมอืนกับบุคคลที ่ตนสวมบทบาท ประเภทที ่สอง ผู แสดงบทบาทจะยังคงรักษาบทบาทและแบบแผนพฤตกิรรมของตนเองแต

ปฏบิัติอยู ในสถานการณ ที ่อาจพบในอนาคต เชน การสมัครงานสัมภาษณ กลุ มตัวอยางผู แนะแนวใหคาํปรึกษาแกนักเรียน บทบาทสมมตปิระเภทนี ้เปนประโยชน ตอการฝกฝนทักษะเฉพาะ เชน การแนะแนว การสัมภาษณ การสอน การจูงใจ การควบคมุความขัดแยง

เปนตน การแสดงบทบาทสมมตแิตกตางจากเกมจําลองสถานการณ ตรงที ่ไมมีกฎเกณฑ และการแขงขัน

2. การสอนโดยใช เกมจาํลองสถานการณ

การสอนแบบเกมจําลองสถานการณ (Simulation Gaming) เปนวิธสีอนที ่พัฒนามาจากการแสดงบทบาทสมมต ิการเลนเกม และการจําลองสถานการณ

เกมจําลองสถานการณ คอื วิธีสอนที ่ผู สอนนําเอาสถานการณ จรงิมาจําลองไวในหองเรยีนพยายามใหมสีภาพเหมอืนจรงิมากที ่สุด และกาํหนดกตกิา กฎ หรือเงื ่อนไขสําหรับเกมนั น้ แลวแบงผู เรยีนออกเปนกลุ มๆ เขาไปแขงขันหรือเลนในสถานการณ จําลองนั ้น ผู เรยีนจะตองเผชิญกับปญหาและตองแขงขันกับฝายตรงขามจึงตองมกีารตัดสินใจของกลุ มเพื ่อมุ งเอาชนะกัน

3. การสอนโดยใช การระดมความคดิ

การสอนโดยใชการระดมความคดิ (Brainstorming) คอื การใหผู เรยีนทุกคนไดแสดงความคดิเห็นใหขอเสนอแนะในการแกปญหามากที ่สุดเทาที ่จะทําไดโดยมกีารวิพากษ วิจารณ ความคดิเห็นหรือขอเสนอแนะที ่ผู เรยีนเสนอมานั น้ มีการบันทึกความคดิหรอืขอเสนอแนะทั ้งหมด

4. การสอนแบบค นพบความรู

การสอนแบบคนพบความรู (Discovery) คือ วิธสีอนที ่ผู เรยีนคนพบคําตอบหรือความรู ดวยตนเอง คาํวาคนพบความรู ไมไดหมายถงึวาผู เรยีนเปนคนคนพบความรู หรือ



16

คําตอบนั ้นเปนคนแรก สิ ่งที ่คนพบนั ้นจะมผูี คนพบมากอนแลวและผู เรยีนกค็นพบความรู หรือคาํตอบนั ้นดวยตนเอง ไมใชทราบจากการบอกเลาของคนอื ่นหรือจากการอานคาํตอบที ่มีผู เขยีนไว ในการใชวิธีสอนแบบนี ้ผู สอนจะสรางสถานการณ ในรูปที ผู่ เรยีนจะเผชิญกับ

ปญหา ในการแกปญหานั ้นผู เรยีนจะใชขอมลูและปฏบิัติในลักษณะตรงกับธรรมชาตขิองวิชาและปญหานั น้ นั ่นคอื ผู เรยีนจะศกึษาประวัติศาสตร ในวิธเีดยีวกับที ่นักประวัตศิาสตร กระทํา ศกึษาชีววิทยา ในวิธีเดยีวกันกับที น่ักชีววิทยาศึกษา เปนวิธสีอนที ่เนนกระบวนการซึ ่งเหมาะสมสําหรับวิชาวิทยาศาสตร คณติศาสตร แตกส็ามารถใชไดกับวิชาอื ่นๆ

5. การสอนแบบแก ป ญหา

การสอนแบบแกปญหา (Problem Solving) คอื วิธีสอนที ่ใชวิธกีารทาง

วิทยาศาสตร โดยใชทั ้งการแกปญหาของจอห น ดิวอี ้ (John Dewey) อันไดแก 1. ให

นิยามปญหา 2. ตั ้งสมมติ ฐาน 3. รวบรวม ประเมนิ จัดระบบและตคีวามหมายขอมูล 4.

สรปุผล และ 5. ตรวจสอบผลสรปุ

6. การสอนแบบปฏิบัตกิาร

การสอนแบบปฏบิัตกิาร (Laboratory) คือ การสอนที ่ใหผู เรยีนกระทํากจิกรรมการเรยีนภายใตการแนะนําชวยเหลืออยางใกลชิด โดยทําการทดลองปฏบิัติฝกการใชทฤษฎโีดยผานการสังเกตการทดลอง ภายใตสภาพที ่ควบคมุ

7. การสอนโดยใช โสตทัศนปูกรณ การสอนโดยใชโสตทัศนูปกรณ (Audio – visual Media) หมายถงึ การสอนโดย

ใชอุปกรณ การสอนตางๆ เชน รูปภาพ สไลด ภาพยนตร วีดทิัศน หุ นจําลอง เทปบันทึกเสียง เครื ่องฉายภาพขามศรีษะ เปนตน เนื ่องจากโสตทัศนูปกรณ แตละชนิดตางก็มีจุดเดน ขอจํากัดเฉพาะตัว จึงไมขอกลาวถึงจุดเดนและขอจํากัดโดยรวมๆ ในการ

8. การสอนแบบให ผู เรียนเสนอรายงานในชั ้นเรียน

การสอนแบบใหผู เรยีนเสนอรายงานในชั ้น คอื เทคนิคการสอนที ่มอบหมายให

ผู เรยีนไปศกึษาคนควาสาระความรู เรื ่องราย ฯลฯ แลวนํามาเสนอรายงานในชั ้น โดยทั ว่ไปจะเสนอดวยวาจา ผู สอนอาจมอบหมายใหผู เรยีนไปศกึษาคนควาเปนรายบุคคลหรอืกลุ มกไ็ด

9. การสอนโดยใช คาํถาม

การสอนโดยใชคําถามเปนการสอนที ่ผู สอนปอนคาํถามใหผู เรยีนตอบ อาจตอบเปนรายบุคคลหรอืตอบเปนกลุ มยอย หรือตอบทั ้งชั ้น การตอบใชวิธีพูดตอบผู สอนจะพิจารณาคาํตอบแลวใหขอมลูสะทอนกลับ หรือถามคนอื ่นหรือกลุ มอื น่จนกวาจะไดคาํตอบที ่ถูกตองเหมาะสม



17

เทคนิคการสอนหลากหลายวิธีดังกลาวมาแลว เปนเพียงแนวทางการสอนที ่มผูี คนคิดขึ ้น ซึ ่งผู สอนเองจะตองทําความเขาใจ และเลือกใช ประยกุต ใช ปรับปรงุและพัฒนาใหเหมาะสมกับเนื ้อหาสาระของการสอน ผู เรยีน วัตถปุระสงค เชิงพฤตกิรรม เวลา

เครื ่องมอื บรรยากาศ สถานที ่ และขอจํากัดตางๆ รวมถงึความถนัดของผู สอน แตทั ้งนี ้ในการเลือกใชที ่ดคีวรจะผสมผสานหลายเทคนิคที ่เหมาะสมเขาดวยกัน จะกอใหเกดิประสิทธิภาพสูงสุดได พัฒนาการใชสื ่อตางๆ

ผู สืบคนขอมลู คุณครูศิรริัตน ฉวยฉาบ



18

กลุ มสาระการเรียนรู ศิลปะ ระดับมัธยมศึกษา

1. การคิดอยางมีวจิารณญาณ (Critical Thinkink) กับการสอนดนตรี ไทย โดย นันธิดา จันทรางศ ุ จากหนังสือเพลงดนตรี Music Journal

เร ื่องของความคิด เปนสิ ่งที ่นักการศึกษาทั ่วไปใหความสนใจ เพราะถือวาเปนสิ ่งสําคัญในการศึกษาทุกระดั บ วิชาดนตรีจึงเปนวิชาหนึ ่งที ่ควรใหความสําคัญเร ื่องนี ้ เพราะการเรียนรู ดนตรีเปนการเรียนรู จากศาสตรภายใน (learning in Music) ลวนแลวแตเปนเนื ้อหาสาระทางดนตรี ที ่ตองอาศัยทักษะการคิดหลายดาน อันนําไปสู การเรียนรู สุนทรียภาพอยางแทจริง การคิดอยางมีวิจารณญาณ (Critical Thinking) เปนกระบวนการคดิที ่นํามาศกึษาวิจัย โดยนํามาใชในการเรยีนการสอนดนตรไีทยและมีคาํถาม

ตามมาเสมอวา การคดิอยางมีวิจารณญาณคอือะไร และเกี ่ยวของกับวิชาดนตรอียางไร การคดิอยางมีวิจารณญาณ คืออะไร การคิดอยางมีวิจารณญาณ เปนกระบวนการคิดที ่เก ี่ยวของกับดนตรีมากกวาวิชา

อื ่น เนื ่องดวยธรรมชาตขิองดนตรลีวนเปนเรื ่องของการคดิทั ้งสิ ้น นักการศกึษาอยาง เบเยอร (Beyer)กลาวถึงการคิดอยางมีวิจารณญาณ วา หมายถึง การพิจารณาดวยเหตุผล โดยพื ้นฐานของเบเยอร มองวาการคิดอยางมีวิจารณญาณ เปนการใชมาตรฐานเพื ่อพิจารณาคุณสมบัติบางอยางจากการกระทําเพื ่อนําไปยังขอสรุป ปจจัยหลักในการคิด

อยางมีวิจารณญาณคือ การฝกฝนบุคคลใหสามารถประเมินประสิทธิภาพของการกระทําที ่เกดิขึ ้นได

ดวยธรรมชาติของวิชาดนตรี ผู เรียนไดใชทักษะการคิดตลอดเวลา ไมวาจะเปนความคิดในระดับต ่ําสุดจนถึงสูงสุด ยกตัวอยางเชน ในการบรรเลงดนตรีสิ ่งหนึ ่งที ่ผู บรรเลงแสดงออกมาคอื ตัวดนตร ีในการบรรเลง ผู บรรเลงไมไดปฏิบัติแบบการกดปุ มแลวบทเพลงจะบรรเลงออกมาได แตการบรรเลงดนตรี ผู บรรเลงตองใชกระบวนการคิด เพื ่อใหบทเพลงที ่บรรเลงนั ้น สามารถแสดงออกถงึอารมณความรู สึกทางดนตรี(Expressively) ออกมา

ใหประจักษ ดังนั ้นนักดนตรีตองใชกระบวนการทางสติปญญาที ่หลายหลาย โดยกระบวนการนี ้เร ิ่มตั ้งแตการอานโนต การปรับปรุงการบรรเลงของตนใหมีคุณภาพ ตองหม ั่นฝกซอมเปนเวลานาน สิ ่งสําคัญที ่นักดนตรีตองมีในการแสดงและการฝกซอมคือ ตองรู ตัวเสมอวา ตนกําลังจะซอมเพื ่ออะไร เพื ่อแกไขสิ ่งใด และรู วาทําไมตองแกไข ซึ ่งเปนที ่รู กันดวีา กวานักดนตรีผู นั ้นจะเปนนักดนตรีที ่มีความชํานาญ มีชื ่อเสียงเปนที ่ยอมรับ ตองผานกระบวนการคดิมามากนอยเพียงใด และการคดิอยางมีวิจารณญาณก็เปนการคิดหนึ ่ง

ที ่อยู ในระบบความคดิของผู บรรเลงดนตรดีวย



19

การคดิอยางมีวิจารณญาณ เปนรูปแบบหนึ ่งของสติปญญา (Intelligence) ซึ ่งสามารถสอนใหเกดิกับทุกคนได การคิดอยางมีวิจารณญาณ กับการสอนดนตรี

ผู เขียนขอยกตัวอยางการเรียนดนตรีปฏิบัติ ในการแสดงดนตรีหรือการฝกซอมนั ้น ควรมีการสงเสริมใหผู เรียนไดใชความคิดอยางมีวิจารณญาณ ครูที ่ดีและมีความสามารถในการสอน จะรู ถึงวิธีการสอนเพื ่อใหผู เรียนไดฝกฝนทักษะความคิด จะมีการตั ้งคําถามถงึสิ ่งที ่อยู ในบทเรียน หรอืบทเพลงที ่กําลังฝกซอม เชน สิ ่งที ่บรรเลงอยู นั ้นคืออะไรในเนื ้อหาสาระทางดนตร ี คุณภาพเสียงที ่บรรเลงออกมานั ้นดีหรือไม และอะไรที ่แสดงออกมาไมดี ปญหาในการบรรเลงอยู ที ่ไหนจะแกไขอยางไรในการแสดง หรือบรรเลงครั ้งหนาควรทําอยางไรใหดีขึ ้น หรือใหพัฒนาไปจากครั ้งนี ้ มีการแลกเปลี ่ยนความคิดเห็นในการฝกซอม

ซึ ่งจะสงผลให เกิดการขยายความคิด เกิดความเชื ่อในความคิด มีการแลกเปลี ่ยนความคิดระหวางครูกับผู เรียน ทําใหการพัฒนาระบบความคิดสุกงอม และสงผลถึงการฝกซอมที ่มีประสิทธิภาพขึ ้นดวย

ในการปฏบิัตเิคร ื่องดนตรี ครูควรฝกใหผู เรียนรู จักควบคุมตนเอง ( monitor)

และสามารถที ่จะพัฒนาการบรรเลงของตนเองใหดีขึ ้น ซึ ่งกระบวนการดังกลาวตองใชความคิดทั ้งสิ ้น กระบวนการสรางงานดนตรีดังกลาวไดแก

1.เนื ้อหาสาระทางดนตรี (contents) ไดแกการตัดสินใจวาจะแสดงหรอืบรรเลง อะไรออกมา

2.การทําใหเกิดเปนงานดนตร ีหรอื กระบวนการผลิต (context) หมายถงึ ใน

การแสดงหรอืบรรเลงนั ้นผู เรยีนจะตองมุ งผลิตเสียงใหดทีี ่สุด 3.คณุภาพของงานดนตร ี(quality) ไดแกคณุภาพที ่สามารถแสดงออกมาในการ

บรรเลงบทเพลงนั ้นของผู เรยีน

รูปแบบและกระบวนการทั ้ง 3 ขางตนไมวาจะเปนเรื ่องของเนื ้อหาสาระทางดนตรี

การทําใหเกิดเปนงานดนตรี และคุณภาพของงานดนตรี เปนพื ้นฐานของกระบวนการคิดรวมทั ้งการพัฒนารูปแบบการสอนของครูดนตรีและการพัฒนาหลักสูตรดนตรี ซึ ่งในโลกแหงความเปนจริงนั ้น การเรียนรู ดนตรีไมไดมี เพียงแค 3 สิ ่ง ที ่กลาวมา แตการที ่แบงออกเปนกระบวนการทั ้ง 3 นั ้นชวยทําเขาใจวา ถาหากตองการสอนใหผู เรียนไดใชทักษะการคิดหรือแมกระทั ่งการคิดขั ้นสูง อยางการคิดอยางมีวิจารณญาณนั ้นควรทําอยางไร ซึ ่งจะชวยใหโลกของดนตรีซึ ่งเปนโลกของการแสดงออกทางดานอารมณ และความรู สึกกับโลกของเนื ้อหาสาระนั ้นสามารถรวมเขามาเปนหนึ ่งเดียวกันไดภายใตการจัดกิจกรรมการ

เรยีนการสอน



20

ผู เขยีนตั ้งขอสังเกตในการเรยีนการสอนดนตรไีทย ซึ ่งเปนการถายทอดแบบ “มุขปาฐะ” โดยผู ศึกษาดนตรีไทยจะตองอาศัยการสังเกต การลอกเลียนแบบ การถามปากตอปาก โดยเฉพาะการปฏิบัติเคร ื่องดนตรีไทยนั ้นเปนการปฏิบัติตามที ่ตอมาจากครู

ดังที ่อาจารยส งัด ภูเขาทอง ไดกลาวไวในหนังสือประชุมบทความวิชาการดนตรีวา

การศึกษาดนตรีไทยและดนตรีพื ้นเมืองในอดีตที ่ผานมา มักนิยมใชหลักสําคัญ 3 ประการคือ

1.ชี ้แนะ คอืการทําตามที ่ครสูั ่ง 2.การทองจําทั ้งที ่เปนบทเพลงและเทคนิคทาทางการบรรเลง 3.ยดึม ั่นจารีตประเพณ ี

ซึ ่งหาจาพิจารณาใหดีจะพบวา การเรยีนการสอนดังกลาวเปนวิธีการสอนที ่สําคัญ

ของการเรียนดนตรีไทย ซึ ่งแตกตางไปจากการเรียนการสอนการทองจําในวิชาอ ื่นๆเนื ่องจากดนตรีนั ้นเปนเร ื่องของทักษะ ดังนั ้นในการสอนระยะแรกหรือขั ้นเร ิ่มตนจึงอย ูในรูปแบบของการเลียนแบบจากตัวอยาง (copy) คือครู โดยครูปฏิบัติใหดูเปนตัวอยางตอจากนั ้นผู เรียนจึงปฏิบัติตาม เม ื่อผู เรียนปฏิบัติตามที ่ครูบอก ครูจะทําหนาที ่คอยติติง แกไขวาสิ ่งที ่ผู เรียนทําไปนั ้นดีหรือบกพรองและตองแกไขอยางไร เม ื่อผู เรียนสามารถปฏิบัติไดตามที ่ครูตองการครูจึงสอนสิ ่งตอไปซึ ่งทางดนตรีไทยเรียกวา “การตอเพลง” ซึ ่ง

รปูแบบจะดําเนินไปเชนนี ้ซ้ ําๆการเรียนดนตรีไทยในระดับเร ิ่มตนผู เรียนสวนใหญไมรู วาสิ ่งที ่บรรเลงไปนั ้นผิดหรือถูก ไมรู วาเสียงที ่ผลิตออกมานั ้นดีหรือไมตองทําอยางไรจึงจะผลิตเสียงออกมาไดดีที ่สุด ไมรู วิธีแกไขสิ ่งที ่ผิดพลาด ผู เรียนไมสามารถพัฒนาการบรรเลงของตนไดโดยไมมีครคูอยบอก ไมเกดิกระบวนการคดิ เพราะคร(ูสวนใหญ)ไมไดสอนและฝกใหผู เรยีนไดใชทักษะการคดิการเรียนการสอนในระดับเริ ่มตนอย ูในรูปของการทองจําและการลอกเลียนแบบเทานั ้น

นอกจากนั ้นยังมีขอสังเกตอีกวา รูปแบบการสอนแบบทองจําและการเลียนแบบ

ของการเรยีนดนตรไีทยนั ้น การสอนอยู ในรปูแบบของครู 1 คน ตอผู เรยีนที ่มจํีานวนไมมาก หรืออาจจะเปนครู 1 คน ตอผู เรียน 1-2 คน ซึ ่งมีผู เรียนจํานวนไมมากเหมือนปจจุบัน และยังมีสิ ่ ง ที ่พัฒนาควบค ู ไปกับรูปแบบการสอนแบบทองจําและการเลียนแบบคือ ความสัมพนัธใกลชิดระหวางครูกับศิษย เม ื่อครูพบวาศิษยของตนเร ิ่มมีความชํานาญในเครื ่องมอืนั ้นๆ ครจึูงเริ ่มสอนใหเกิดความคิดสรางสรรค การแปรทาง และคอยๆบอกวาสิ ่งที ่เรียนไปนั ้นคืออะไร ซึ ่งตองอาศัยระยะเวลาเรียนเปนเวลานาน และมีความสนใจอยางแทจริง การเรียนจึงจะประสบความสําเร็จ อีกทั ้งสภาพแวดลอมทางดนตรีในสมัยกอนยัง

เอื ้อตอการเรยีนรู ผู มาเรยีนไดผานประสบการณ การฟงจากสภาพแวดลอม เชน



21

การชมมหรสพ หรือแมแตดนตรีชาวบาน งานบวช งานศพ งานแตงงาน งานบุญ และงานพิธีกรรมตางๆมากกวาในสภาพสังคมปจจุบัน

และเมื ่อการศกึษาเกดิการเปลี ่ยนแปลงจากระบบการสอนของครู 1 คน หรอืตัวตอ

ตัว มาเปนการเรยีนการสอนในลักษณะ General Music Education จํานวนผู เรยีนที ่เพิ ่มมากขึ ้น จุดม ุงหมายในการเรียนดนตรีที ่เปลี ่ยนไปความจํากัดในเร ื่องเวลา และผู เรียนไมไดมีจุดม ุงหมายที ่จะประกอบอาชีพนักดนตรีแตอยางใด การสอนแบบทองจําและการเลียนแบบจากคร ูจึงเกดิปญหาสําคัญหลายประการ

1.การสอนแบบครเูปนตนแบบในการปฏบิัติ(model)ผู เรยีนปฏิบัตเิลียนแบบ

(copy) เริ ่มใชไมไดกับการสอนที ่มีผู เรยีนจํานวนมาก 2.เวลาที ่กําหนดใหในชั ้นเรียนมรีะยะเวลาสั ้น ทําใหครไูมสามารถดแูลนักเรียนได

อยางทั ่วถึงครไูมสามารถแกไขขอบกพรองของผู เรยีนไดทุกคน

3.ผู เรยีนนั ้นไมไดอยากเปนนักดนตร ีไมไดเรยีนดนตรเีปนวิชาเอก แตเปนการ สอนสําหรับผู เรียนทุกคนในกรณีที ่เปน General Music Education ซึ ่งเปนหลักสูตรดนตร ี ภาคบังคับในระบบการศกึษาทั ่วไปรวมทั ้งชมรมดนตรตีางๆ

4.สภาพแวดลอมทางดนตรไีมม ี ผู เรยีนสวนใหญไมมีประสบการณ ทางดนตรีใน

สิ ่งที ่ตนจะเรยีนมากอนเลย 5.การเรยีนการสอนไมตอเนื ่องครไูมสามารถสอนใหผู เรยีนไปถงึระดังที ่

แสดงออกใหเห็นถึงความชํานาญอยางเพียงพอได เม ื่อเร ิ่มปฏิบัติไดก็จบชั ้นเรียนไป

หรอืไมมีชั ่วโมงเรยีนในการปฏบิัติ ทําใหการเรยีนการสอนไมประสบความสําเรจ็ 6.ปญหาจากตัวครผูู สอนเนื ่องจากครผูู สอนคุ นเคยกับการเรยีนแบบทองจําและ

การเลียนแบบจากครูเกิดปรัชญา คานิยม และความเชื ่อวาระบบนี ้สามารถนํามาสอนใหกับผู เรยีนได เนื ่องจากตนเองสามารถบรรเลงดนตรีได เพราะตนเองเรียนมาดวยระบบนี ้ โดยอาจลืมไปวา การสอนดนตรีในปจจุบันนั ้น เปนการสอนผู เรียนจํานวนมาก เม ื่อใช

วิธีการสอนแบบทองจําและการเลียนแบบจากครูจึงเกดิปญหาในขอ 1-5 เปนวัฏจักรซ้ ําตอไป

การเปนครูดนตรีที ่ตองอย ูในกระแสของความเปลี ่ยนแปลงทางการศึกษาในดานตางๆ ที ่เกิดขึ ้นอยางรวดเร็ว นอกจากมีความเชี ่ยวชาญในเร ื ่องการปฏิบัติเครื ่องดนตรีแลว ควรตองศึกษาคนควาหาเทคนิควิธีการสอนในรูปแบบอ ื่นๆที ่คิดวาเหมาะสมและสามารถนํามาใชกับการเรียนการสอนดนตรีของตนเองได มาพัฒนาการสอนของตนเองอย ูเสมอ และการคดิอยางมีวิจารณญาณเปนทางเลือกหนึ ่งที ่ควรนํามาใชในยุคแหงกาเปลี ่ยนแปลง



22

ไดดวยตนเอง และเกิดกระบวนการคิดทางดนตรี ซึ ่งการคิดอย างมีวิจารณญาณมีความสําคัญกับการเรยีนการสอนดนตรปีฏบิัติดังนี ้

1.กระตุ นใหผู เรยีนสนใจในสิ ่งที ่ตนกาํลังปฏบิัติอยู (contents , context ,

quality ของดนตรี )2.กระตุ นใหผู เรยีนตระหนักถงึปญหาที ่เกดิขึ ้นในการปฏบิัตเิครื ่องดนตรขีองตนเอง 3.ผู เรยีนสามารถคดิวิเคราะห ปญหาที ่เกิดขึ ้น รวมทั ้งสามารถหาแนวทางแกไขได 4.ผู เรยีนสามารถประเมนิการปฏบิัติเครื ่องดนตรขีองตนเองได 5.สงเสรมิ และเกดิพัฒนาการปฏบิัติเครื ่องดนตรขีองตนเองได 6.ชวยใหนักเรยีนเกดิพันธะกับตนเองที ่จะตองปฏบิัติใหไดดตีามจุดประสงค ที ่ตั ้ง

ไว ทําใหการฝกซอมมีประสิทธิภาพและชวยยนระยะเวลาในการฝกซอม

ทั ้ง 6 ขอที ่กลาวมาคูสามารถนําไปประยุกตใชในกิจกรรมการเรียนการสอนของตนเองได โดยอาจจะนําไปใชในการสรางกิจกรรม การสรางสื ่อการสอนหรืออาจเสริมเร ื่องของกระบวนการกลุ ม เขาไปในการจัดกิจกรรม เนื ่องจากกระบวนการกลุ มเปนอีกประสบการณหนึ ่งที ่ทําใหเกิดทักษะการคิดอยางมีวิจารณญาณไดลึกซึ ้งมากขึ ้น เม ื่อนักเรียนไดรวมกิจกรรมเปนกลุ ม กลุ มจะมีอิทธิพลตอการบรรเลงของแตละคนในกลุ ม มีอิทธิพลและปฏิสัมพนัธตอกันและกันนําไปสู การวิเคราะหปญหาที ่เกิดขึ ้นในการบรรเลงดนตรขีองสมาชิกในกลุ ม ชวยกันเรยีนรู แกไขและพัฒนาการบรรเลงเครื ่องดนตรไีด

รูปแบบการสอนให ผู เรียนเกิดการคดิอยางมีวิจารณญาณทางดนตรี รูปแบบการดาํเนินการสอนนั ้น ควรวางเปาหมายของการจัดกิจกรรมการเรียนการ

สอนใหผู เรยีนอยางชัดเจน เชน กําหนดจุดประสงคของการเรียนรู วาตองการอะไร และจะบรรลุจุดประสงคเหลานั ้นไดอยางไร เพื ่อใหเกิดการทํางานของสมองในการคิดอยางมีเหตุผล สํารวจการบรรเลงของตนเอง ไตรตรองอยางรอบคอบเก ี่ยวกับขอมูลที ่เปนปญหา

ในการบรรเลง

สรุปตีความโดยอาศัยความรู

ความคิด

ประสบการณของตน

และกระบวนการกลุ ม เพื ่อตัดสินใจนําไปสู การสรุปและปฏิบัติอยางสมเหตุสมผล โดยผู สอนอาจใชกลยุทธในการกระตุ นให ผู เรียนใชทักษะการคิดอยางมี วิจารณญาณ สํารวจขอบกพรองของตนเองในการปฏบิัต ิเชน

1.นําการบันทึกเทป หรอืการบันทึกวีดีทัศน มาใชซึ ่งเปนหนทางหนึ ่งที ่จะชวยให เกิดการเรียน การสอนแบบการคิดอยางมีวิจารณญาณ ผู เรียนจะเกิดความสนใจในสิ ่งที ่ตนกําลังปฏิบัติอย ูและสงผลใหผู เรียนเกิดการตระหนัก เกิดการพัฒนาการบรรเลงของ

ตนเอง การวิเคราะห ผลงานของตน การกระทําดังกลาวชวยใหผู เรียนเกิดพันธะกับตนเอง



23

ที ่จะตองปฏิบัติใหไดดีตามจุดประสงคที ่ตั ้งไวและนอกจากนี ้การวิเคราะหขอดีขอเสียของตนเอง ยังชวยยนระยะเวลาในการฝกซอมใหนอยลงรวมทั ้ง ทําใหการแสดงประสบความสําเร็จในระดับที ่ตองการ

2.มกีารประเมนิตนเองในการบรรเลง ครคูวรใหผู เรยีนไดฝกประเมนิตนเอง เพื ่อให ผู เรียนทําการประเมินระดับความสามารถของตน โดยศึกษาแตละหัวขอในการปฏิบัติเครื ่องดนตรีวาตนเองมีความสามารถความเขาใจ และมีทักษะในการบรรเลงของตนอย ูในระดับใด เพื ่อใหผู เรยีนรู ขอพรองของตนเองวาตนเองสามารถทําไดดีมาก ด ีหรืออยู ในขั ้นที ่ตองปรับปรุง ในการสรางวิธีการประเมินตนเอง เพื ่อใชในการสอนการคิดอย างมีวิจารณญาณนั ้น เคร ื่องมือสําคัญที ่ครูใชคือ การตั ้งคําถาม คําถามที ่ครูใชควรมีจํานวนและหลายหลาย เพื ่อใหผู เรียนไดฝกคิดหลายระดับ อีกทั ้งขณะทํากิจกรรมครูควรสราง

บรรยากาศที ่สงเสริมการกลาคิดกลาพูด ผู เรียนตองรู สึกปลอดภัยที ่จะแสดงความคิดและใหเหตผุลในการประเมนิตนเอง รวมทั ้งการประเมนิเพื ่อนในการทํากิจกรรมกลุ มดวย

3.มกีารนําแบบบันทึกการบรรเลงเปนรายบุคคล และแบบบันทึกการบรรเลงเปน

กลุ มยอยมาใชซึ ่งเปนแบบบันทึกที ่ทําใหผู เรียนทราบขอมูลในการเรียนของตนเอง เพื ่อใหทราบขอด ีขอบกพรองของตนเองเพื ่อนําไปแกไขและพัฒนาการบรรเลงตอไป และเมื ่อมีการรวมกลุ ม กลุ มจะนําไปสู การวิเคราะหปญหาที ่เกิดขึ ้นในการบรรเลงของสมาชิก สามารถชวยกันเรียนรู ไดและกอนบรรเลงครูควรใชวิธีสรุปความคิดของผู เรียนโดยใชแบบบันทึกการคดิ เปนแบบบันทึกใหผู เรียนบันทึกขอมูลกอนการบรรเลง สิ ่งสําคัญผู เรียนตองมคีวามรู อยางถูกตองและเพียงพอ ในสิ ่งที ่ตนจะบรรเลง เพื ่อใหการเรียนนั ้นมีประสิทธิภาพ

อีกทั ้งเปนการสั ่งสมและฝกใหผู เรียนไดใชความคิดกอนการบรรเลง เพื ่อใหการบรรเลงที ่ออกมานั ้นไมเกดิการผิดพลาด หรือเกิดการผิดพลาดนอยที ่สุด

ในการสอนให ผู เรียนได ใช ทักษะการคดินั ้นเปนเรื ่องที ่ทําได ยาก

แตจําเปนต องสอน ตองทําใหทักษะการคิดนั ้นเกิดกับผู เรยีน ครูควรสอนเพื ่อใหผู เรียน

มีองคความรู และประสบการณเ พียงพอ ที ่จะสามารถนําเอาองคความรู ที ่มีนั ้นไปใชในกระบวนการคิดเพื ่อการวิเคราะหและแกปญหาในการบรรเลงของผู เรียนเองได และเพื ่อใหการเรยีนการสอนมปีระสิทธภิาพอยางแทจริง

โดย นันธิดา จันทรางศจุากหนังสือเพลงดนตร ีMusic Journal

สืบคนขอมลูโดย คุณครูนันทวัน ตอบงาม



24

2. การเรียนการสอนแบบรวมมือ

การเรียนการสอนแบบรวมมือ มีองคประกอบการเรียนรู แบบรวมมือ 5ประการดังกลาว ขางตน

ตัวอยาง การสอนแบบรวมมือ เฉลิม อาจกลา (2547:36) ไดเสนอวิธีการจัดการเรยีนการสอนแบบรวมมือ โดยแบงเปน 6 ขั ้นตอน คือ

1) ขั ้นแจงจุดประสงค การเรยีนรู แจงจุดประสงค การเรยีนรู ใหผู เรยีนทราบ 2) ขั ้นนําเขาสู บทเรยีน สรางความสนใจใหผู เรยีนอยากเรยีน 3) ขั ้นดาํเนินกิจกรรมการเรยีนการสอน อธิบายชี ้แจงเกี ่ยวกับงานของกลุ ม

4) ขั ้นผู เรียนรวมมือชวยเหลือกันเรียนรู ผู เรียนชวยกันวิเคราะหเนื ้อหาสาระจากใบงาน

5) ขั ้นสรุป ผู เรยีนรวมกันสรุปความรู ที ่ไดเรยีน

6) ขั ้นวัดผลประเมนิผล วัดผลประเมนิผลเปนระยะๆ

ถาผู สอนจัดกิจกรรมการเรียนการสอนที ่สงเสริมทักษะการคิดวิเคราะหโดยใชคําถามกระตุ นใหผู เรยีนไดรวมกันอภปิราย สงสัยใฝรู แสดงขอคดิเห็น แลกเปลี ่ยนเรยีนรู รวมกัน และสามารถตัดสินใจแกปญหา รวมทั ้งใชวิธีการสอนที ่หลากหลายใหเหมาะสมกับผู เรียน ทําใหผู เรียนสามารถคิดวิเคราะห สรางความรู ดวยตนเอง สรางสรรคผลงาน

ตามความสนใจ และพัฒนาทักษะการคดิระดับที ่สูงขึ ้น จะสามารถคดิในระดับสูงไดตามที ่หลักสูตรกาํหนด

ตัวอยาง การทดลองใชแผนการเรียนรู กลุ มสาระการเรียนรู การงานอาชีพและเทคโนโลยทีี ่เนนวิธสีอนใหเกิดทักษะการคดิวิเคราะห มีจํานวนนอยมาก จึงควรศึกษาวิจัย เก ี่ยวกับการจัดกิจกรรมที ่สงเสริมทักษะการคิดวิเคราะห และเผยแพรวิธีการจัดกิจกรรมการเรียนรู ที ่สงเสริมทักษะการคิดวิเคราะหอยางหลากหลายรูปแบบ/วิธี เปนวิธีการสอนที ่ออกแบบกิจกรรมการเรียนรู โดยสงเสริมใหผู เรียนไดรวมมือกันในกลุ มยอยๆ เนนการสราง

ปฏิสัมพันธระหวางผู เรียน ในแตละกลุ มสมาชิกที ่มีความรู ความสามารถแตกตางกัน

ผู เรียนแตละคนจะตองรวมมือในการเรี ยนรู รวมกัน มีการชวยเหลือและแลกเปลี ่ยนความคดิเห็น ใหกําลังใจซึ ่งกันและกัน

เทคนิคการจัดการเรยีนรู แบบรวมมือ มหีลายเทคนิค แตจะนําเสนอเพียง 13 เทคนิค ดังนี ้ 1) เทคนคิการตอเรื ่องราว (Jigsaw) เปนเทคนิคที ่ใชในการจัดกจิกรรมที ่สงเสริม

ใหมีการรวมมอืระหวางสมาชิกในกลุ ม และมกีารถายทอดความรู กันระหวางกลุ ม เทคนิคนี ้เหมาะสําหรับการเรียนการสอนในเนื ้อหาจากตําราซึ ่งไมยากเกินไปนัก ผู เรียนสามารถรวมมอืกันศกึษา



25

2) เทคนิคการจัดทมีแข งขัน (TGT : Team Games Tournament)เหมาะสําหรับการเรยีนการสอนที ่ตองการใหกลุ มผู เรยีนไดศกึษาประเด็น หรือปญหาที ่มีคําตอบที ่

ถูกตองเพียงคําตอบเดียว ซึ ่งเปนคําตอบที ่ชัดเจน เชน คณิตศาสตร การใชภาษา

ภมูศิาสตร ผู เรยีนมีโอกาสไดชวยกันศึกษาหาคําตอบ เปนการแบงปนความรู รวมกัน

3) เทคนิคแบงป นความสําเร็จ (STAD : Student Teams Achievement

Division)เปนการรวมมือกันระหวางสมาชิกในกลุ ม โดยทุกคนจะตองพัฒนาความรู ของตนเองในเร ื่องที ่ผู สอนกําหนด ซึ ่งจะมีการชวยเหลือติวความรู ใหแกกัน มีการทดสอบความรู เปนรายบุคคลแทนการแขงขัน และรวมคะแนนเปนกลุ ม กลุ มที ่ไดคะแนนมากที ่สุดจะเปนฝายชนะ เหมาะสําหรับใชกับการเรยีนการสอนในบทเรียนที ่มีเนื ้อหาไมอยากเกินไป

นัก

4) เทคนิคกลุ มสืบคน ( GI : Group Investigation)เปนเทคนิคการเรียนรู แบบรวมมือที ่จัดผู เรียนออกเปนกลุ ม เพื ่อเตรียมทํางานหรือทําโครงงานที ่ผู สอนมอบหมาย

เทคนิคนี ้เหมาะสําหรับการฝกผู เรียนใหรู จักสืบคนความรู หรือการวางแผนสืบสวนเพื ่อแกปญหา หรือการหาคาํตอบในประเด็นที ่สนใจ กอนการดําเนินกิจกรรมผู สอนควรฝกทักษะการสื ่อสาร ทักษะการคดิ ตลอดจนทักษะทางสังคมใหแกผู เรยีนกอน

5) เทคนิคคู คิด (Think ? Pair ? Share)เปนเทคนิคที ่ผู สอนใชคู กับวิธีสอนแบบอื ่น เรียกกันวา เทคนิคคู คิด เปนเทคนิคที ่ผู สอนตั ้งคําถามหรือกําหนดปญหาใหแกผู เรียน

ซึ ่งอาจจะเปนใบงานหรอืแบบฝกหัดกไ็ด และใหผู เรียนแตละคนคิดหาคําตอบของตนกอน

แลวจับคู กับเพื ่อนอภปิรายหาคาํตอบ เมื ่อม ั่นใจวาคําตอบของตนถูกตองแลวจึงนําคําตอบไปอธบิายใหเพื ่อนทั ้งชั ้นฟง

6) เทคนิคคู คิดส ี่สหาย (Think ? Pair ? Square)เปนเทคนิคที ่ผู สอนตั ้งคําถามหรือกําหนดปญหาใหแกผู เรียน ซึ ่งผู สอนอาจจะทําเปนใบงาน หรือแบบฝกหัดก็ได ให

ผู เรียนแตละคนตอบคําถามหรือตอบปญหาดวยตนเองกอน แลวจับค ูกับเพื ่อนนําคําตอบไปผลัดกันอภปิรายกับเพื ่อน ตอจากนั ้นไปจับคู กัน 2 คู รวมเปน 4 คน ผู เรยีนทั ้ง 4 คน ผลัดกันอธิบายคาํตอบดวยความม ั่นใจ

7) เทคนิคคู ตรวจสอบ (Pairs Check)เปนเทคนิคที ่ผู สอนตั ้งคําถามหรือกําหนดปญหา (โจทย ) ใหกับผู เรยีน จัดทําเปนใบงานหรือแบบฝกหัดที ่มีคาํถามหรือโจทย หลายขอ

จํานวนขอจะเปนเลขค ู ผู เรียนจะจับคู กันเม ื่อไดรับโจทย หรือปญหาจากผู สอน คนหนึ ่งจะทําหนาที ่ตอบคาํถามหรอืแกปญหาโจทย อีกคนหนึ ่งจะทําหนาที ่สังเกตและตรวจสอบ และ

ในคําถามขอตอไปก็จะสลับหนาที ่กัน เมื ่อตอบคําถามหรือแกปญหาโจทย ครบ 2 ขอ แลว



26

ใหสมาชิกทั ้งสองค ู (ซึ ่งจัดในกลุ มเดียวกัน) เปรียบเทียบคําตอบซึ ่งกันและกันเหมาะสมกับใบงาน หรือแบบฝกหัดที ่ไมยากและไมซับซอน

8) เทคนิคการสัมภาษณ 3 ขั ้นตอน (Three ? Step Interview)เปนเทคนิคที ่ฝก

ใหผู เรียนแตละคนไดมีประสบการณในการสัมภาษณบุคคลและเก็บใจความสําคัญ หรืออาจจะเปนการสรปุความคิดรวบยอดในเรื ่องที ่เรยีน

9) เทคนิครวมกันคิด (Numbered Heads Together)เหมาะสมกับการทบทวนความรู หรือตรวจสอบความรู ความเขาใจ ผู สอนใชคําถาม ถามผู เรียน และใหผู เรียนแตละกลุ มชวยกันคิดหาคําตอบ และผู สอนสุ มเรียกสมาชิกคนหนึ ่งของกลุ มใดกลุ มหนึ ่งออกมาตอบคาํถาม

10) เทคนคิเลาเรื ่องรอบวง (Round robin)เปนเทคนิคที ่สมาชิกทุกคนในกลุ มได

ผลัดกันเลาประสบการณ ความรู ที ่ตนเองไดศึกษามา ตลอดจนสิ ่งที ่ตนประทับใจใหแกเพื ่อนๆ ในกลุ มฟงทีละคน หรืออาจจะเปนเร ื่องที ่สมาชิกในกลุ มตองการจะเสนอแนะแสดงความคิดเห็น แนะนําตนเอง พูดถึงสวนดีของเพื ่อน ยกตัวอยางการกระทําของบุคคลที ่สอดคลองกับเรื ่องที ่เรยีนไปแลวหรือที ่กําลังจะเรยีน เปนตน โดยสมาชิกทุกคนไดใชเวลาในการเลาเทาๆ กัน หรือใกลเคียงกัน ซึ ่งจะเปนการฝกใหผู เรียนเปนคนมีความรู และเทคนิคการเลาเรื ่องเปนอยางดี

11) เทคนิคโตะกลม (Roundtable)เปนเทคนิคที ่ฝกใหผู เรียนไดรวมมือกันตอบคาํถามหรือตอบปญหา โดยใชวิธีเขียนตอบรวมกัน โดยเริ ่มจากสมาชิกคนหนึ ่งเปนผู เริ ่มเขยีนตอบกอนแลวสงตอไปยังสมาชิกคนอ ื่น แลวสมาชิกคนตอไปจะอานคําตอบของเพื ่อนแลวเขียนเพิ ่มเติม และสงตอไปยังสมาชิกคนตอไป ซึ ่งจะอานคําตอบของเพื ่อนๆ ที ่ตอบมาแลวจึงจะเขยีนเพิ ่มเตมิ ทําเชนนี ้ไปเรื ่อยๆ จนหมดสมาชิกในกลุ ม

12) เทคนิคการเรียนรวมกัน (Learning Together)เปนเทคนิคที ่ผู เรียนชวยกันทํางานโดยมีการแบงหนาที ่กัน โดยแตละคนจะมีโอกาสไดทําหนาที ่ที ่แบงกันนั ้นทุกหนาที ่

เปนจํานวนเทาๆ กัน ถือวาผลงานที ่ทํารวมกันนั ้นสมาชิกทุกคนยอมรับและเขาใจแบบ

ฝกหรืองานชิ ้นนั ้น หลังจากนั ้นก็มีการตรวจคําตอบ ซึ ่งผู สอนจะเปนคนตรวจหรืออาจจะใหกลุ มอื ่นเปนผู ตรวจ โดยผลัดกันตรวจหรอือาจจะหมุนเวียนกัน

13) เทคนคิชวยกันคดิชวยกันเรียน (TAI : Team Assisted Individualization)

เปนเทคนิคที ่ใชกับการทบทวนบทเรียนหรืออธิบายบทเรียน เม ื่อผู สอนและผู เรียนไดอภปิรายความรู ในบทเรียนหรือทบทวนบทเรียนจนเขาใจดแีลว ผู สอนจะนําแบบฝกหรือใบงานใหผู เรียนแตละคนทํา เมื ่อทําเสร็จแลวใหผู เรียนจับค ูกันภายในกลุ ม เพื ่อตรวจสอบ

ความถูกตองจากแบบเฉลยที ่ผู สอนแจกใหและผลัดกันอธิบายสิ ่งที ่สงสัย ตอจากนั ้นผู สอน



27

จะทําการทดสอบพรอมกันทุกคนและนําคะแนนของสมาชิกของกลุ มมารวมกันและหาคาเฉลี ่ย กลุ มใดไดคะแนนสูงสุดจะไดรับรางวัลหรือไดรับการประกาศชื ่อติดปายนิเทศ

แหลงที ่มาของขอมลู ศิรวิรรณ สมนันชัย

http://www.budmgt.com/budman/bm01/learner.html

ผู สืบคนขอมลู คณุครไูพบูลย เจรญิกิจจานุวัฒน

3. การสอนแบบโครงงาน

แนวคิด

การสอนแบบโครงงานเปนการเปดโอกาสใหผู เรยีน เรยีนรู เรื ่องใดเรื ่อง หนึ ่งตามความสนใจของผู เรยีนอยางลุ มลึก โดยผานกระบวนการหลักคอื กระบวนการ

แกปญหา ผู เรยีนจะเปนผู ลงมอืปฏบิัตเิพื อ่คนหาคาํตอบดวยตนเอง จึงเปนการเรยีนรู จากการไดมีประสบการณ ตรงจากแหลงเรยีนรู

ความหมาย

การจัดการเรยีนการสอนแบบโครงงาน คือ การจัดกจิกรรมการเรยีนการสอนที ่จัดประสบการณ ใหแกนักเรยีนเหมอืนกับการทํางานในชีวิตจรงิ

วัตถุประสงค การจัดการเรยีนการสอนแบบโครงงานมวีัตถปุระสงค เพื ่อใหนักเรียน

1. มีประสบการณ โดยตรง

2. ไดทําการทดลองและพิสูจน สิ ่งตาง ๆ ดวยตนเอง 3. รู จักการทํางานอยางมรีะบบ มีขั ้นตอน

4. ฝกการเปนผู นําและผู ตามที ่ด ี

5. ไดเรยีนรู วิธกีารแกปญหา

6. ไดรู จักวิธีการตาง ๆ ในการแกปญหา

7.

ฝกวิเคราะห

และประเมนิตนเอง

ประเภทของโครงงาน

1. โครงงานแบบสํารวจ

2. โครงงานแบบทดลอง 3. โครงงานสิ ่งประดษิฐ 4. โครงงานทฤษฎ ี



28

รูปแบบการจัดทาํโครงงาน

1. ชื ่อโครงงาน

2. คณะทํางาน

3. ที ่ปรกึษา

4. แนวคดิ / ที ่มา / ความสําคัญ

5. วัตถปุระสงค / จุดมุ งหมาย

6. ขั ้นตอนการดาํเนินงาน / วิธีการศกึษา

7. แหลง / สถานศกึษา (ถามี) 8. วัสดุ อปุกรณ 9. งบประมาณ

10. ระยะเวลาการดาํเนินงาน

11. ประโยชน ที ่คาดวาจะไดรับ

ขั ้นตอนในการสอนทาํโครงงาน

การจัดการเรยีนการสอนแบบโครงงานมี 4 ขั ้นตอน คือ

1. กําหนดความมุ งหมายและลักษณะโครงงานโดยตัวนักเรียนเอง

2. วางแผนหรือวางโครงงาน นักเรียนตองชวยกันวางแผนวาจะทําอะไร ใชวิธีการ หรอืกจิกรรมใด จึงจะบรรลุจุดมุ งหมาย

3. ขั ้นดําเนินการ ลงมือทํากิจกรรมหรอืแกปญหา

4. ประเมนิผล โดยประเมนิวากจิกรรมหรอืโครงงานนั น้บรรลุผลตามความมุ งหมายที ่กาํหนดไวหรอืไม มีขอบกพรอง และควรแกไขใหดขีึ ้นอยางไร

วิธีการทาํโครงงาน

1. ประชุมปรกึษาหารอื เพื ่อหาขอสรปุเกี ่ยวกับหัวขอของโครงงาน จากสิ ่งตอไปนี ้ - การสังเกต หรอืตามที ่สงสัย

- ความรู ในวิชาตาง ๆ

- จากปญหาใกลตัว หรือการเลน

- คาํบอกเลาของผู ใหญ หรือผู รู 2. เขยีนหลักการ เหตผุล ที ่มาของโครงงาน

3. ตั ้งวัตถปุระสงค ของการทําโครงงาน

4. กาํหนดวิธีการศกึษา เชน การสํารวจ การทดลอง เปนตน



29

5. นําผลการศกึษามาอภปิรายกลุ ม

6. สรปุผลการศกึษา โดยการอภปิรายกลุ ม

7. ปรับปรุงชื ่อโครงงาน ใหครอบคลุม นาสนใจ

การประเมินผลการทาํโครงงาน

ครผูู สอนจะเปนผู ประเมนิการทําโครงงานของนักเรียนแตละกลุ ม โดยใช แบบประเมนิแผนผังโครงงานพิจารณาตามรายละเอยีดดังนี ้

1. ชื ่อเรื ่องแสดงถงึความคดิรเิริ ่มสรางสรรค 2. ชื ่อเรื ่องมีความสัมพันธ กับเนื ้อหาคาํถามมกีารกระตุ นใหนักเรียนเกดิความคดิ

3. สมมติ ฐานมกีารแสดงถงึพื ้นฐานความรู เดมิ

4. วิธีการ เครื ่องมือที ่ใชในการศกึษา เหมาะสมสอดคลองกับจุดมุ งหมายและเนื ้อหา

5. แหลงศกึษาสามารถคนควาคาํตอบได 6. วิธีการนําเสนอชัดเจน เหมาะสมกับเนื ้อหาและเวลา

แหลงที ่มาของขอมูล email address:[email protected]

address://gotoknow.org/blog/vilasinee7

ผู สืบหาขอมูล คุณครูวัฒนา ไชยรักษ

4. เทคนิคการสอนแบบ CIPPA

ความหมายของ CIPPA

C มาจากคําวา Construct หมายถึง การสรางความรู ตามแนวคิดของ Constructiviism กลาวคือ เปนกิจกรรมการเรียนรู ชวยใหผู เรียนเปนผู สรางความรู ดวยตนเอง ทําความเขาใจ เกิดการเรียนรู ที ่มีความหมายแกตนเอง และคนพบความรู ดวยตนเอง เปนกิจกรรมที ่ใหผู เรยีนมสีวนรวมทางสติปญญา

I มาจากคําวา Interaction หมายถึง การชวยใหผู เรียนมีปฏิสัมพันธกับผู อื ่นและสิ ่งแวดลอม กิจกรรมการเรียนรู ที ่ดีจะตองเปดโอกาสใหผู เรียนไดมีปฏิสัมพันธกับบุคคล และแหลงความรู ที ่หลากหลาย ไดรู จักกันและกัน ไดแลกเปลี ่ยนขอมูลความรู ความคิดประสบการณ แกกันและกันใหมากที ่สุดเทาที ่จะมากได ชวยใหผู เรียนมีสวนทางสังคม

P มาจากคําวา Physical Participation หมายถึง การชวยใหผู เรียนมีบทบาท มีสวนรวมทางดานรางกาย ใหผู เรียนมีโอกาสเคลื ่อนไหวรางกาย โดยการทํากิจกรรมในลักษณะตางๆ ชวยใหผู เรยีนมีสวนรวมทางดานรางกาย



30

P มาจากคาํวา Process Learning หมายถงึ การเรยีนรู กระบวนการ ตางๆ

ของกิจกรรมการเรียนรู ที ่ดี ควรเปดโอกาสใหผู เรียนไดเรียนรู กระบวนการตางๆ ซึ ่งเปนทักษะที ่จําเปนตอการดาํรงชีวิต

A มาจากคําวา Application การนําความรู ที ่ไดไปประยุกต ใช ซึ ่งจะชวยใหผู เรียนไดรับประโยชนจากการเรียน เปนการชวยผู เรียนนําความรู ไปใชในลักษณะใดลักษณะหนึ ่งในสังคม และชีวิตประจําวัน ซึ ่งจะชวยใหผู เรียนเกิดการเรียนรู เพิ ่มเติมขึ ้นเรื ่อยๆจากแนวคิดในการจัดการเรียนการสอนที ่เนนผู เรียนเปนศูนยกลางของทิศนา แขมมณี (2542) หรือเรยีกอกีอยางหนึ ่งวา หลักของโมเดลซิปปา (CIPPA MODEL) ซึ ่งไดรูปแบบการเรียนการสอนซึ ่งสามารถประยุกตใชจัดกิจกรรมการเรียนการสอนมีขั ้นตอนสําคัญดังนี ้

1. ขั ้นทบทวนความรู เดมิ ขั ้นนี ้เปนการดึงความรู ของผู เรียนในเร ื่องที ่เรียนเพื ่อชวยใหผู เรยีนมคีวามพรอมในการเชื ่อมโยงความรู ใหมกับความรู เดมิของตน

2. ขั ้นแสวงหาความรู ใหม ขั ้นนี ้เปนการแสวงหาขอมลู ความรู ใหมที ่ผู เรยีนยังไมมจีากแหลงขอมูลหรอืแหลงความรู ตางๆ ซี ่งครูอาจเตรียมมาใหผู เรียนหรือใหคําแนะนําเกี ่ยวกับแหลงขอมลูตางๆ เพื ่อใหผู เรยีนไปแสวงหากไ็ด

3. ขั ้นการศึกษาทําความเข าใจข อมูล/ความรู ใหม และเช ื่อมโยงความรู ใหม กับความรู เดิม ขั ้นนี ้เปนขั ้นที ่ผู เรียนเผชิญปญหา และทําความเขาใจกับขอมลู ผู เรยีนจะตองสรางความหมายของขอมูล ประสบการณใหมๆ โดยใชกระบวนการตางๆ ดวยตนเอง เชนใชกระบวนการคิด และกระบวนการกลุ มในการอภิปรายและสรุปผลความเขาใจเกี ่ยวกับขอมลูนั ้น ซึ ่งอาจจําเปนตองอาศัยการเชื ่อมโยงความรู เดิม มีการตรวจสอบความเขาใจตอตนเองหรือกลุ ม โดยครูใชสื ่อและย ้ํามโนมติในการเรยีนรู

4. ขั ้นการแลกเปลี ่ยนความรู ความเข าใจกับกลุ ม ขั ้นนี เ้ปนขั ้นที ่ผู เรยีนอาศัย

กลุ มเปนเคร ื่องมือ ในการตรวจสอบความรู ความเขาใจของตนเอง รวมทั ้งขยายความรู ความเขาใจของตนใหกวางขึ ้น ซึ ่งจะชวยใหผู เรยีนไดแบงปนความรู ความเขาใจของตนเองแกผู อื ่นและไดรับประโยชน จากความรู ความเขาใจของผู อื ่นไปพรอมๆกัน

5. ขั ้นการสรุปและจัดระเบียบความรู ขั ้นนี ้เปนขั ้นของการสรุปความรู ที ่ไดรับทั ้งหมด ทั ้งความรู เดิมและความรู ใหม และจัดสิ ่งที ่เรียนรู ใหเปนระบบระเบียบ เพื ่อชวยใหจดจําสิ ่งที ่เรยีนรู ไดงาย



31

6. ขั ้นการแสดงผลงาน ขั ้นนี ้เปนขั ้นที ่ชวยใหผู เรียนไดมีโอกาสไดแสดงผลงานการสรางความรู ของตนเองใหผู อ ื่น รับรู เปนการชวยใหผู เรียนตอกย ้ํา หรือตรวจสอบ เพื ่อชวยใหจดจําสิ ่งที ่เรยีนรู ไดงาย

7. ขั ้นประยุกต ใชความรู ขั ้นนี ้เปนการสงเสริมใหผู เรียนไดฝกฝนการนําความรู ความเขาใจของตนเองไปใชในสถานการณตางๆที ่หลากหลายเพื ่อเพิ ่มความชํานาญ ความเขาใจ ความสามารถในการแกปญหาและความจําในเรื ่องนั ้น ๆ

ขั ้นตอนการจัดการเรียนรู 1. รูปแบบการจัดกระบวนการเรียนรู แบบซิปปา (CIPPA Model)

เปนการจัดกิจกรรมการเรียนรู ที ่ชวยใหผู เรียนสรางความรู ดวยตนเอง โดยสงเสริมใหผู เรียนไดเรียนรู จากการปฏิสัมพนัธ กับบุคคลและสิ ่งแวดลอมรอบตัว ผานกิจกรรม

หลากหลายที ่เอื ้อใหผู เรียนเกิดความต ื่นตัวในการเรียนรู และชวยใหผู เรียนไดเรียนรู สาระควบคู ไปกับการเรี ยนรู กระบวนการ รวมทั ้งสงเสริมใหผู เรียนฝกฝนการประยุกตใชความรู และทักษะกระบวนการนั ้น ๆจนเกิดเปนความสามารถในการนําไปใชในชีวิตประจําวัน

ขั ้นตอนการจัดกจิกรรมการเรยีนรู มี 7 ขั ้นตอน คอื

ขั ้นที ่ 1 การทบทวนความรู เดิม ผู สอนสํารวจความรู เดิมและความรู พื ้นฐานที ่จําเปนสําหรับการเรียนรู ใหม โดยใชหลักการสรางความรู (Construction) เพื ่อตรวจสอบความพรอมในการเรียนรู สิ ่งใหม หากผู เรียนขาดความรู พื ้นฐานที ่จําเปนในการเรียนรู สิ ่งใหม จําเปนตองชวยใหผู เรยีนมคีวามรู พื ้นฐานดังกลาวกอนสอนสิ ่งใหม นอกจากนี จ้ะชวยใหผู สอนรู ปญหาของผู เรียนจะไดไมสอนซ้ ํากับสิ ่งที ่ผู เรียนรู แลว และสอนไดสอดคลองกับปญหาความตองการของผู เรยีน

ขั ้นที ่ 2 การแสวงหาความรู ใหม ผู เรียนแสวงหาขอมูลจากแหลงขอมูลหรือแหลงความรู ตาง ๆโดยใชหลักการเรียนรู ทักษะกระบวนการ(Process Learning) เพื ่อใหผู เรียนไดฝกทักษะกระบวนการแสวงหาความรู ดวยตนเอง อันเปนทักษะที ่จําเปนในการ

เรยีนรู ตลอดชีวิต ขั ้นที ่ 3 การศกึษาทาํความเข าใจข อมูล ความรู ใหม และเชื ่อมโยงความรู ใหม

กับความรู เดิม โดยใชหลักการสรางความรู (Construction) เพื ่อชวยใหผู เรียนไดฝกทักษะกระบวนการสรางความรู ดวยตนเองอันเปนทักษะการเรยีนรู ตลอดชีวิต

ขั ้นที ่ 4 การแลกเปลี ่ยนความรู ความเข าใจกับกลุ ม ผู เรียนแลกเปลี ่ยนความรู ความคิด อาศัยกลุ มเปนเคร ื่องมือในการตรวจสอบความรู ความเขาใจของตน

รวมทั ้งขยายความรู ความเขาใจของตนใหกวางขึ ้น โดยใชหลักการปฏิสัมพันธ

(Interective)



32

ขั ้นที ่ 5 การสรุปและจัดระเบียบความรู ผู เรียนสรุปและจัดระเบียบความรู ที ่ไดรับทั ้งหมดทั ้งความรู เดิมและความรู ใหมและจัดสิ ่งที ่เรียนใหเปนระบบระเบียบเพื ่อชวยใหผู เรียนจดจําสิ ่งที ่ไดเรียนรู ไดงาย โดยใชหลักการสรางความรู (Construction) และ

หลักการเรยีนรู ทักษะกระบวนการ(Process Learning)

ขั ้นที ่ 6 การปฏิบัติและ/หรือการแสดงความรู และผลงาน ผู เรียนแสดงผลงานการสรางความรู ของตนใหผู อื ่นรับรู เปนการชวยใหผู เรียนไดตรวจสอบความเขาใจของตนและชวยสงเสริมใหผู เรียนใชคิดสรางสรรค ขั ้นนี ้จะเปนขั ้นปฏิบัติ และมีการแสดงผลงานที ่ไดปฏิบัตดิวย

ขั ้นท ี่ 7 การประยุตใชความรู ผู เรียนนําความรู ความเขาใจของตนไปประยุกตใชในสถานการณตาง ๆ ที ่หลากหลาย เพื ่อเพิ ่มความชํานาญ ความเขาใจ

ความสามารถในการแกปญหาและความจําเปนในเร ื่องนั ้น ๆ โดยใชหลักการประยุกต ใชความรู (Appplication) ชวยใหเกดิการเรยีนรู ที ่ลึกซึ ้งจากการปฏบิัตจิริง

แหลงที ่มาของขอมลูhttp://www.stp.ac.th

ผู สืบคนขอมูล คุณครูวีรวัฒน ศรเกตุ

5. แนวคิด / ทฤษฎีพหุป ญญา (Theory of Multiple Intelligences)

ทฤษฎีพหปุ ญญา (Theory of Multiple Intelligences) มีแนวคดิเกี ่ยวกับเชาว

ปญญาของมนุษย เชาวปญญาของมนุษย ประกอบดวยความสามารถ 3 ประการ ไดแก ความสามารถในการแกปญหา ความสามารถในการสรางสรรค ผลงาน และความสามารถในการแสวงหาหรอืตั ้งปญหาเพื ่อหาคาํตอบและเพิ ่มพูนความรู (แขมมณ ี,2547:85-90)

การ ดเนอร ไดแบงเชาว ปญญา เปน 8 ดาน ดังนี ้ 1) เชาว ปญญาดานภาษา

2) เชาว ปญญาดานคณิตศาสตร หรอืการใชเหตุผลเชิงตรรกะ

3) เชาว ปญญาดานมิติสัมพันธ 4) เชาว ปญญาดานดนตร ี5) เชาว ปญญาดานการเคลื ่อนไหวรางกายและกลามเนื ้อ 6) เชาว ปญญาดานการสัมพันธ กับผู อื ่น

7) เชาว ปญญาดานการเขาใจตนเองา

8) เชาว ปญญาดานความเขาใจธรรมชาต ิ

วิธีจัดการเรียนการสอนที ่สอดคลองกับทฤษฎีพหุปญญา (Theory of Multiple

Intelligences) ไดแก วิธีจัดการเรียนการสอนแบบแกปญหา และวิธีจัดการเรียนการสอนที ่เนนทักษะกระบวนการ ดังนี ้



33

1. วิธีจัดการเรียนการสอนแบบแก ป ญหา จอห น ดิวอี ้ ไดเสนอวิธจัีดการเรยีนการสอนแบบแกปญหา มีขั ้นตอน 5 ขั ้นตอน

ดังนี ้(วารี ถิระจิตร, 2534:73 )

1) กําหนดขอบเขตของปญหา

2) ตั ้งสมมติ ฐานการแกปญหา

3) ทดลองและรวบรวมขอมลู

4) วิเคราะห ขอมลู

5) สรุปผล

สุวารี คงม ั่น (2543:3) ไดประยุกตใชทฤษฎีพหุปญญาและแนวคิดของดิวอี ้ โดยเสนอวิธจัีดการเรยีนการสอนแบบแกปญหา ดังนี ้

1) ขั ้นกําหนดปญหา

2) ขั ้นคิดหาทางเลือก

3) ขั ้นเลือกทางเลือก

4) ขั ้นทดลองปฏิบัตติามทางเลือก

5) ขั ้นประเมนิผลการปฏบิัติตามทางเลือก

2. วิธีจัดการเรียนการสอนที ่เน นทักษะกระบวนการ

กรมวิชาการไดเสนอวิธีจัดการเรยีนการสอนที ่เนนทักษะกระบวนการ

ดังนี ้

(กรมวิชาการ, 2544 :26)

ขั ้นที ่ 1 ตระหนักในปญหาและความจําเปน

ขั ้นที ่ 2 คิดวิเคราะห วิจารณ ขั ้นที ่ 3 สรางทางเลือกอยางหลากหลาย

ขั ้นที ่ 4 ประเมนิและเลือกทางเลือก

ขั ้นที ่ 5 กาํหนดและลําดับขั ้นตอนในการปฏบิัติ

ขั ้นที ่ 6 ปฏิบัตดิวยความชื ่นชม

ขั ้นที ่ 7 ประเมนิผลระหวางปฏบิัต ิ

ขั ้นที ่ 8 ปรับปรงุใหดีขึ ้นอยู เสมอ ขั ้นที ่ 9 ประเมนิผลรวมเพื ่อใหเกดิความภาคภมูิใจ

แหลงที ่มาของข อมูล http://www.stp.ac.th

ผู สืบคนขอมลู คุณครูอรณุี บุณยะพุกณะ

http://www.stp.ac.th/

http://www.stp.ac.th/



34

6. เทคนิคการสอนการสอนแบบจิ ๊ กซอว เปนการสอนที ่นักเรียนทุกคนไดใชกระบวนการคิด การทํางานอยางพรอมเพรียง

กัน ขั ้นตอนการสอน ดังนี ้ 1. แบงนักเรยีนออกเปนกลุ ม ๆ ละ เทา ๆ กัน ใหแตละกลุ มมสีมาชิกที ่มคีวาม

หลากหลาย

2. กําหนดหัวขอเรื ่องที ่จะศกึษา

3. ผู นําแตละกลุ มเลือกหัวขอเรื ่องที ่จะศกึษากลุ มละ 1 หัวขอเรื ่อง โดยศกึษาใหเขาใจถาไมเขาใจใหอภปิรายในกลุ ม

4. สมาชิกแตละคนกลับมากลุ มเดิม แลวอธิบายเร ื่องที ่ไดศึกษามาใหสมาชิกในกลุ มจนเขาใจ

5. เลือกสมาชิกคนใดคนหนึ ่งออกมาอธิบายความรู ใหเพื ่อน ๆ ฟงเพื ่อทดสอบความเขาใจ

ตัวอยางกระบวนการเรียนการสอน

1. แจงผลการเรียนรู ที ่คาดหวังใหผู เรียนทราบว าคาบนี ้จะศึกษาเกี ่ยวกับสภาพภมูิศาสตร ของทวีปเอเชีย

2. สนทนากับนักเรียนเก ี่ยวกับขาวความเคลื ่อนไหวของประเทศตาง ๆในทวีปเอเชียประมาณ 3-5 นาที

3. แบงนักเรยีนออก 5 กลุ ม กลุ มละเทา ๆ กัน

4. สมาชิกแตละกลุ มใหนักเรยีนนับ 1 – 4 เมื ่อนับถึง 4 แลว คนตอไปเริ ่มนับ 1 -4

ใหม จนครบทุกคน

5. ใหสมาชิกที ่นับ 1 และ 2 และ 3 และ 4 ของแตละกลุ มออกมารวมกันเปนกลุ มใหม (กลุ มเยือน) แลวใหศกึษาใบความรู

สมาชิกที ่ นับ 1 ศกึษาเรื ่อง ที ่ตั ง้ของทวีปเอเชีย

สมาชิกที ่ นับ 2 ศกึษาเรื ่อง ลักษณะภูมิศาสตร ของทวีปเอเชีย

สมาชิกที ่ นับ 3 ศึกษาเรื ่อง ลักษณะภูมิอากาศของทวีปเอเชีย

สมาชิกที ่ นับ 4 ศกึษาเรื ่อง แผนที ่ทวีเอเชีย

โดยใหสมาชิกทุกคนศกึษาและอภปิรายขอสงสัยภายในกลุ มใหเขาใจถูกตองตรงกัน

6. สมาชิกทุกคนกลับกลุ มเดมิ (กลุ มเหยา) แลวนําความรู ที ่ไดจากการศกึษาในกลุ มเยือนมาอธบิายและตอบขอซักถามของเพื ่อนในกลุ มใหเขาใจ



35

7.ขออาสาสมัครกลุ มละ 1-2 คน ออกมาสรปุหัวขอเรื ่องที ่ไดอภปิรายในกลุ มหนา

ชั ้นเรยีน

8. นักเรียนและครสูรุปเรื ่องสภาพภมูิศาสตร ของทวีปเอเชียบันทึกลงสมดุจดงาน

การจัดกจิกรรมแบบ Jigsaw

เทคนิคการจัดกจิกรรมแบบ Jigsaw เหมาะสมสําหรับการเรยีนเนื อ้หาใหม มีขั ้นตอนในการดาํเนินการดังนี ้

1.ครูแบงหัวขอที ่จะเรียนเปนหัวขอยอย ๆ ใหเทากับจํานวนสมาชิกของนักเรียนแตละกลุ ม

2.จัดกลุ มนักเรียนกลุ มละประมาณ 4 คน โดยใหสมาชิกของกลุ มมีความสามารถคละกัน กลุ มนี ้เรยีกวา “กลุ มประจํา” (Home group หรือ Original group)

3.มอบหมายใหสมาชิกแตละคน อาน/ศึกษาหัวขอยอยที ่จัดแบงไว เชน ในกลุ ม A มสีมาชิก A1, A2, A3 และ A4

นักเรียน A1 อานเฉพาะหัวขอยอยที ่ 1นักเรียน A2 อานเฉพาะหัวขอยอยที ่ 2นักเรยีน A3 อานเฉพาะหัวขอยอยที ่ 3นักเรยีน A4 อานเฉพาะหัวขอยอยที ่ 4

กลุ มอื ่น ๆ ที ่เหลือก็ดาํเนินการมอบหมายความรับผิดชอบในลักษณะเดยีวกัน

4.ใหนักเรียนที ่อานหัวขอ /หัวเรื ่องเดียวกัน แยกออกมารวมกันเปนกลุ มชั ่วคราว เพื ่ออภิปรายซักถาม และทํากิจกรรมรวมกันใหเกิดความรอบรู ในหวัเร ื่องนั ้น ๆ

กลุ มใหมนี ้เรียกวากลุ มผู เชี ่ยวชาญ (Expert group หรือ Mastery group) ในกรณีนี ้ถามีกลุ มประจํา อยู 5 กลุ ม คือ A, B, C, D และ E

กลุ มผู เชี ่ยวชาญกลุ มที ่ 1 ก็จะประกอบดวยสมาชิก A1, B1, C1, D1 และ E1

กลุ มผู เชี ่ยวชาญกลุ มที ่ 2 ก็จะประกอบดวยสมาชิก A2, B2, C2, D2 และ E2

อยางนี ้ไปเรื ่อย ๆ

5.มอบหมายหนาที ่ใหนักเรียนในกลุ มผู เชี ่ยวชาญ เชน

นักเรยีนคนที ่ 1 อานคําถาม/คาํสั ่ง/คาํชี ้แจง นักเรียนคนที ่ 2 จดบันทึกขอมูลสําคัญที ่กําหนดให และอธิบายวากลุ ม

จะตองทําอะไร นักเรียนคนที ่ 3 และ 4 หาคําตอบ/เหตผุล/คาํอธิบาย

นักเรียนคนที ่ 5 สรปุทบทวน และตรวจสอบคาํตอบอกีครั ้ง



36

เมื ่อนักเรยีนทําแตละขอ (ประเดน็) เสรจ็แลวใหนักเรียนหมนุเวียนเปลี ่ยนหนาที ่กันจนครบทุกขอ (ประเดน็)

6.นักเรียนในกลุ มผู เชี ่ยวชาญ (Expert group) แยกตัวกลับไปยังกลุ มประจํา

ของตน (Home group) แลวผลัดกันอธิ บายความรู ที ่ไดจากการทํากิจกรรม (ในขอ 5)

ใหเพื ่อนสมาชิกของกลุ มฟงตามลําดับหัวขอยอย โดยเร ิ่มจากหัวขอที ่งายหรือเปนความรู พื ้นฐานกอน

7.นักเรียนทุกคนทําแบบทดสอบยอย (Quiz) เพื ่อวัดความรู ทุกหัวขอยอย (เปนการสอบเดี ่ยว) แลวนําคะแนนของสมาชิกแตละคนมารวมกันเปน “คะแนนของกลุ ม”

8.กลุ มที ่ไดคะแนนรวม (คาเฉลี ่ย) สูงสุด จะไดรับการยกยองชมเชย อาจจะเขยีนตดิประกาศไวที ่บอร ดของหอง และบันทึกสถิตไิวเพื ่อมอบรางวัลเปนระยะ ๆ

แหลงที ่มาของข อมูล http://pirun.ku.ac.th/~faginkj/Technique.html

ผู สืบค นข อมูล คุณครูอํานวย พันธ ผูกบุญ

art แนวคิด

Documents