1

“สอ” นบวามอทธพลตอการรบร และพฤตกรรมของคนในสงคมทงในเชงบวกและลบ ในปจจบนพฤตกรรม

การเสพสอของคนในทกกลมชวงอายมสดสวนเวลาการใชงานเพมมากขน โดยเฉพาะการใชสอออนไลน ซงเปนปจจย

ทสงผลใหเกดปญหาของการตดสอออนไลน และการตกเปนเหยอของภยออนไลน ถาใชดวยความไมรถงการเลอก

รบ ปรบ ใชสออยางถกตอง โดยเฉพาะในกลมเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมการเสพสอและสอออนไลนอยางมาก

จนมผลกระทบทงทางสงคม การศกษา การเรยนร และทางสขภาพจต อกทง พอแม ผปกครอง ครอบครวไทย ยงขาด

ความร ความเขาใจ ในการใชสออยางเทาทน และขาดความร แนวทางในการสงเสรมสรางความเขาใจเกยวกบ

การปองกนการใชสอประเภทตาง ๆ ทไมเหมาะสมของเดกและเยาวชนเทาทควร ซงในหลายกรณ วธการปองกน

ของพอแม ผปกครอง กลายเปนการควบคมอยางไมถกตองเปนผลใหเดกไมสามารถใชสอในทางสรางสรรคเพอให

เกดการเรยนรทงตอตนเอง ครอบครว ชมชน และสงคม

จากกรณดงกลาว มหนวยงานทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม ไดด�าเนนการสงเสรมใหความร

ดานการรเทาทนสอประเภทตาง ๆ แกเดกและเยาวชน เพอใหเกดกระบวนการปองกนและแกไขการใชสออยาง

ไมถกตองและเหมาะสมของเดกและเยาวชนอยางมประสทธภาพ ส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม ส�านกงาน

ปลดกระทรวงวฒนธรรม เปนหนวยงานหนงทมภารกจเกยวของในเรองดงกลาว คอ การสรางภมคมกนทางสงคมใน

มตวฒนธรรม และการพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค และเพอใหเกดการสรางภมคมกนดานการรเทาทนสอ

ใหแกคนในสงคมโดยเฉพาะในกลมเดกและเยาวชน ส�านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม จงไดจดท�าหนงสอ

“เดกไทยรเทาทนสอ” ขน โดยมวตถประสงคส�าคญในการเปนคมอใหองคความรแกประชาชน โดยเฉพาะ

กลมเดกและเยาวชน รวมถงผทอยใกลชดเดก ๆ ใหมทกษะในการรเทาทนสอตาง ๆ รจกวเคราะห ตความ

ประเมนคาสอ เพอการเขาใจผลกระทบทสงผลตอตนเองและสงคมไทย รวมถงสามารถใชสอใหปลอดภยและ

เกดประโยชนแกตนเองและชมชนตอไป

ในการน ส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม ส�านกงานปลดกระทรวงวฒนธรรม ขอขอบคณ ผศ.ดร.พรทพย

เยนจะบก สถาบนวจยและพฒนาแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผเขยนและเรยบเรยง ตลอดจนเจาของขอมลท

ไดถกน�ามารวบรวมอางองใน “เดกไทยรเทาทนสอ” น และหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจะเปนประโยชนตอผอาน

ทกทาน รวมถงผปฏบตงานดานวฒนธรรมในพนทจงหวดทจะน�าองคความรและทกษะดานการรเทาทนสอไปถายทอด

เพอสรางภมคมกนใหแกเดก เยาวชน และประชาชนในพนทตอไป

ค�ำน�ำ

2

สำรบญ

บทท ๑การรเทาทนสอ............................................................................................................................๓ ๑.๑ ความหมายของการรเทาทนสอ..............................................................................................๓ ๑.๒ องคความรการเทาทนสอ......................................................................................................๓ ๑.๓ มตการรเทาทนสอ................................................................................................................๕ ๑.๔ หลกการวเคราะหสอ.............................................................................................................๖ ๑.๕ การรเทาทนสารสนเทศ........................................................................................................๘บทท ๒ท�าไมตองรเทาทนสอ..................................................................................................................๑๐ ๒.๑ ความหมายของสอและสถตการใชสอในปจจบน..................................................................๑๐ ๒.๒ ประเภทของสอ..................................................................................................................๑๓ ๒.๓ ผลกระทบจากสอ...............................................................................................................๑๔ ๒.๓.๑ การพนนออนไลน..................................................................................................๑๕ ๒.๓.๒ การถกหลอกลวง-ลอลวงจาก Social Media...........................................................๑๖ ๒.๓.๓ การเลยนแบบ......................................................................................................๑๗ ๒.๓.๔ เสยการเรยน........................................................................................................๑๘ ๒.๓.๕ การตดเกม............................................................................................................๑๙ ๒.๓.๖ การทองกอนวย....................................................................................................๒๑บทท ๓การใชสออยางไรใหปลอดภยและเกดประโยชน......................................................................๒๔ ๓.๑ การปองกนตนเองจากสอ...................................................................................................๒๔ ๓.๒ การใชประโยชนจากสอ........................................................................................................๒๕บทท ๔กฎหมายจรยธรรมและความรบผดชอบทางสงคม.................................................................๒๙ ๔.๑ ขอควรรเกยวกบพระราชบญญตลขสทธฉบบใหม................................................................๒๙ ๔.๒ จรยธรรมและความรบผดชอบตอสงคม...............................................................................๓๐ ๔.๓ กรณศกษาโพสต / ไลค / แชร...............................................................................................๓๔บทท ๕การประยกตใชการรเทาทนสอในชวตประจ�าวน......................................................................๓๘ ๕.๑ ขนตอนการพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอ...........................................................................๓๘ ๕.๒ รปแบบการเรยนรเทาทนสอ................................................................................................๔๐ ๕.๓ การด�าเนนงานเพอเพมศกยภาพการรเทาทนสอ...................................................................๔๑ ๕.๔ กระบวนการท�ากจกรรมเพอการรเทาทนสอ.........................................................................๔๒ ๕.๕ กรณศกษา.......................................................................................................................๔๔ภำคผนวก...............................................................................................................................................๔๙ • พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘................................๔๙ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘ • พระราชบญญตวาดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. ๒๕๕๐.............................๕๕ • พระราชบญญตประมวลกฎหมายอาญา มาตราทเกยวกบลามกอนาจาร.....................................๕๖ • พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. ๒๕๕๑...................................................................๕๖ • พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖.................................................................................๕๘

เอกสำรอำงอง.........................................................................................................................................๖๐

3

๑.๑ความหมายของการรเทาทนสอ

เนองจากทกวนนสอสมยใหมไดรบการพฒนาหลากหลายรปแบบ และไดกลายเปนสวนส�าคญในชวตประจ�าวนของคนทกรนทกเพศทกวย เราจงควรเรยนรทจะเขาใจสอวามลกษณะทส�าคญอยางไรบาง เพอใหสามารถใชสอไดอยางสรางสรรค แมวาโทรทศนและสออเลกทรอนกสจะเสนอเหตผลเพอสงเสรมการรเทาทนสอในสงคมยคปจจบน แตหลกและการสอนเรองการรเทาทนสอนนคอ ตองใชไดกบทกสอ ตงแตโทรทศน แผนปายไปจนถงอนเทอรเนต เปนทยอมรบกนดอยแลววา สอมอทธพลกบเราทงดานดและดานบวก จากการศกษาของนกวชาการในหลายๆสถาบน พบวาเดกและเยาวชนใชเวลาอยกบสอมากทสด รองลงมา คอเพอน เนองจากสภาพทางสงคมทเปลยนไป สถาบนครอบครวทเปนสถาบนหลกในการขดเกลาทางสงคมไมสามารถท�าหนาทไดอยางเตมท สอ จงเปนทางเลอกส�าหรบเดก เพอใชในการคลายความเหงา และเพอความเพลดเพลน แตเนองจากกลมเปาหมายใหญของสอ ไมใชเดก เนอหาทสอน�าเสนอสวนใหญจงมความเหมาะสมกบผใหญมากกวา ดงนน การตระหนกถงความส�าคญของกระบวนการรเทาทนสอ จงเปนเกราะปองกนภย อนอาจจะเกดจากอทธพลของสอไดในระดบหนง การศกษาเรอง “การรเทาทนสอ” (Media Literacy) จะมค�าทมความหมายใกลเคยงกนโดยอาจใชวา “การศกษาสอMediaEducationหรอMediaStudy” ทงนขนอยกบวานกวชาการใชการอางองกบต�าราวชาการ เลมใด ของประเทศไหน หรอองคกรใด การรเทาทนสอ (Media Literacy) คอ การอานสอใหออกเพอพฒนาทกษะในการเขาถงสอ การวเคราะหสอ การตความเนอหาของสอ การประเมนคาและเขาใจผลกระทบของสอและสามารถใชสอใหเกดประโยชนได” ทกวนน ขอมลและเทคโนโลยบนเทงสงถงประชาชนในรปแบบของค�า ภาพ และเสยง ท�าใหเราตองพฒนาทกษะการรเทาทนสอเพราะจะชวยใหเราเขาใจสารทเราไดรบ และใชประโยชนจากเครองมอเหลานไดอยางมประสทธภาพ เพอการออกแบบและถายทอดสารของเรา การรเทาทนสอในยคนตองการทกษะการคดวเคราะห เพอเราจะไดเปน ผตดสนใจไดเอง๑.๒องคความรการเทาทนสอ

รปแบบของแบบจ�าลองถกปรบเปนแผนภมรปพรามด ทประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน

การใชสอใหเกดประโยชน

การประเมนคาสอ

การเขาใจสอ

การวเคราะหสอ

การเปดรบสอ

บทท ๑กำรรเทำทนสอ

4

องคความรการเทาทนสอ ในบรบทของสงคมไทยประกอบดวยองคประกอบ ๕ ดาน คอ • การเปดรบสอ • การวเคราะหสอ • การเขาใจสอ • การประเมนคาสอ • การใชสอใหเกดประโยชน โดยองคประกอบทง ๕ เกยวพนตอเนองตามล�าดบ เปนองคความร “การรเทาทนสอ” ทตองการการพฒนาและปรบใชใหเหมาะกบกระบวนการการเรยนรของทกกลมชนในสงคมไทยตอไป ๑.การเปดรบสอ การเปดรบสอ ตามทฤษฎการสอสารทวาดวยประสาทสมผสทง ๕ ตวกลางทเปนสอกลางในการสงผานสารจากผสงสารไปยงผรบอนไดแก ห ตา จมก ลน สมผส จะเปนสงทผรบสอใชเพอการรบสอของพวกเขา ขนอยกบวา การสอสารนนจะสงผานสอใด ถาเปนการสอสารระหวางบคคลจะใชครบ กรณของสอมวลชนทงหลายจะใชประสาทสมผสแค ตากบห เปนสวนใหญ มากกวาประสาทสมผสดานอน ๆ เนองจากขอจ�ากดของสอเอง และในการนประสาทสมผสจะสงขอมลไปยงระบบสมองเพอตความและรบรตอไป การรเทาทนสอคอการรเทาทนการเปดรบสอของประสาทสมผสของตนเอง เมอเปดรบแลว สมองจะสงการคด และปรงแตงใหเกดอารมณตาง ๆ ตามมา การรเทาทนสอในขนของการรบรอารมณของตนเองจงเปนสงส�าคญท ตองแยกความคดและอารมณออกจากกน ไมไปตามการชน�าของสอ เชน การท�าใหเกดความตองการสนคาทโฆษณาการเลยนแบบดาราทเหนวาสวย หลอ ตามแฟชน การแสดงอารมณ รก โลภ โกรธ หลง ตามภาพยนตรหรอละครตางๆ ความคดจะท�าใหเรารบรความจรงวาอะไรเปนสงทสอสรางขน อะไรเปนความจรงทมอยจรง อารมณทเกดขนจากการน�าเสนอสอทเราอารมณประเภทตาง ๆ เปนการรไมเทาทนสอ เพราะถาเรารเทาทนสอ เราจะเหนเหต และผลตาง ๆ อนเปนทมาของผลประโยชนทางธรกจของสอ ๒.การวเคราะหสอ การวเคราะหสอหรอการอานสอ หมายถง การแยกแยะองคประกอบในการน�าเสนอของสอ การวเคราะหประเดนตาง ๆ เหลานจะท�าใหเราเหนภาพความเปนจรงของสอไดอยางชดเจนขน • กลมเปาหมายของสอคอคนกลมใด • สอมวตถประสงคอยางไร เชน เพอแจงขาวสาร หรอชกจงใจ หรอบนเทง • สงทสอน�ามาเสนอสงผลกระทบตอสงคม เศรษฐกจและการเมองอยางไร • รปแบบการน�าเสนอของสอเปนอยางไร • ขอมลทน�ามาเสนอเปนขอเทจจรงหรอความเหน หรอเปนสงทสอสรางขนมาเอง • สออยภายใตบรบททางสงคม วฒนธรรม คานยมใดบาง ๓.การเขาใจสอ การเขาใจสอ หรอการตความสอ เปนสงทเกดขนในตวผรบสอหลงจากเปดรบสอไปแลว ผรบจะพยายามท�าความเขาใจในสงทสอน�าเสนอ ท�าความเขาใจภาษาเฉพาะของสอแตละประเภท หรอเพอทจะท�าความรจกทมาของขอมลประเภทตาง ๆ ซงผรบสอแตละคนจะมความเขาใจสอไดไมเหมอนกน ตความไปคนละแบบ ขนอยกบประสบการณเดม พนฐานการศกษาและความสามารถในการเรยนร ทมาจากการรบรขอมลของแตละบคคลทไมเทาเทยมกน ๔.การประเมนคาสอ หลงจากการทผรบสอผานการวเคราะหและการท�าความเขาใจสอแลว ผรบสอควรทจะท�าการประเมนคาในสงทสอน�ามาเสนอวามคณภาพหรอมคณคามากนอยเพยงใด ถกตองเหมาะสมกบสภาพสงคมนน ๆ หรอไม มคณธรรม

5

จรยธรรมหรอไม ตลอดจนดหรอไมด ชอบหรอไมชอบ โดยการประเมนคาจากสงทสอน�าเสนอ และวธการทน�าเสนอของสอกอใหเกดผลกระทบทดหรอไมดตอผรบสออยางไร ผลการน�าเสนอนนกอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทศทางใดบวกหรอลบ ๕.การใชสอใหเกดประโยชน ถาผรบสอไดใชการวเคราะหและท�าความเขาใจในองคประกอบตามขนตนทง ๔ มาไดเปนอยางดแลว เทากบวาผนนไดผานกระบวนการการรเทาทนสอทครบถวน แตยงไมเพยงพอเพราะเมอเราเขาใจองคประกอบสออานสอได ประเมนคาได การท�างานชนสงสดของเราทกคนทสามารถรเทาทนสอแลวนน เราควรทจะปฏบตไดดงน • น�าสงทตนวเคราะหจนเขาใจอยางถองแทไปใชประโยชนได • เลอกรบสอเปน • มปฏกรยาตอบกลบสอได • สงสารตอไดสดทายอาจเปนผผลตสอเองเพอทจะกอใหเกดสอดๆขนในสงคมไดโดยการ • วางแผนการจดการเพอใชสอใหเหมาะสม ใชภาพเเละเสยงใหมประสทธภาพ ตามลกษณะเฉพาะของสอ • เลอกขอมลเพอการคดเขยนและพดใหสอดคลองกบวตถประสงคทตองการ • ผลตสออยางมความรบผดชอบตอสงคม๑.๓มตการรเทาทนสอ การรเทาทนสอมมตทสมพนธกนอย ๔ ดาน คอ ๑. ดานการรบร ๒. ดานอารมณความรสก ๓. ดานความไพเราะหรอความสนทร ๔. ดานศลธรรม ความสามารถในการรเทาทนสอของแตละคน จะเกดขนในมตทง ๔ น โดยทมตแตละดานจะไมเกด ตอเนองกนอาจจะไมเรยงล�าดบกอนหลง อาจจะเกดมตหนงแลวไมเกดอกมตหนงกได แตระดบของการเกดมต ตาง ๆ นน สามารถระบไดวาอนไหนเกดมากกวา ทงน ขนกบภาวะการณทเกดขนทนททผรบสอเปดรบสอนน ๆ และจากสอเดยวกน การทจะเกดมตตางๆขนกบผรบสอแตละคนอาจไมเหมอนกนกได เพราะขนกบประสบการณการเรยนร ตลอดจนปฏกรยาของการตอบสนองตอสอของแตละบคคล ซงผทสรางสอใดขนมาเขามความตองการ ใหเกดมตตาง ๆ เหลานใหเกดกบผรบไมอยางใดกอยางหนงแนนอน มตท๑:ดานการรบร หมายถงการรบร เรองราวทถกสงมาจากการคดและวเคราะห ทเรมจากการท�าความเขาใจตอสญลกษณ ภาษาตาง ๆ อยางงาย ไปจนถงการท�าความเขาใจในสงทซบซอนทแฝงอยจากการทสอสรางขน เพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนง ของการน�าเสนอนนของสอตาง ๆ เพอกอใหเกดความร ความคด ความเขาใจ เรองราวตาง ๆ ทน�าเสนอออกมา มตท๒:ดานอารมณความรสก อารมณความรสกจะเปนผลจากการเปดรบสอ ทขนอยกบความออนไหว การตอบสนองตอสงทสอพยายามใหคนดเกดอารมณรวม อาจเปนไปเพอความสนกสนาน เพอความตนเตน เราใจ เศราสะเทอนใจ ในบางคนทออนไหวกจะแสดงอารมณตอบสนองตอสอออกมาในขณะเปดรบสออยางชดเจน แตในบางคนทไมออนไหวอาจไมมการแสดงอารมณความรสกขณะทรบสอเลยกได ดวยเหตนในบางคนกมอารมณรวมกบสอมาก อารมณทเกดขนจากการรบสอกมผลในทางลบดวย เชน เดกวยรนทดภาพยนตรสยองขวญและใชความรนแรง กจะประสบกบอารมณความหวาดกลวหรอภาพยนตรประเภทสะเทอนอารมณ กสามารถท�าใหเกดอารมณเศรา หดห แกผชมได ดงนน เราจงตองรใหเทาทนอารมณดวย ควบคมอารมณ

6

ไดทกระดบ ถงจะเปนการระบายอารมณใดๆกควรเปนทเหมาะสม และควรพยายามใหเกดความคดควบคกบการเกดอารมณไดอยางถกตอง มตท๓:ดานความไพเราะหรอความสนทร การจะสามารถเขาใจความไพเราะหรอความสนทรทสอน�าเสนอนน เปนศาสตรและศลปทตองไดรบ การเรยนรและการสะสม เพราะสอแตละประเภทตองใชองคประกอบศลปอยางมากเพอประกอบการน�าเสนอทสมบรณ มความหลากหลายตามลกษณะเฉพาะของสอนน ๆ เชน เสยงดนตร ภาพศลปะ สสนความงาม ค�าประพนธตามบทบรรยาย และบทพดของตวละคร เปนตน ผรบสอควรตองมการพฒนาความเขาใจ และเรยนรจกคณคา ความงามในเรองของศลปะแขนงตาง ๆ เพอทจะสามารถประเมนคณคาสอ แยกแยะความแตกตางระหวางสอทดและไมด ไดอยางแทจรง มตท๔:ดานศลธรรม ศลธรรม วฒนธรรม ประเพณ เปนรากฐานทส�าคญของสงคม สอทอยในสงคมใดตองค�านงถงองคประกอบนเปนส�าคญ สอจะน�าเสนอคณคาทางศลธรรมหรอท�าลายศลธรรม ผรบสอจะรบรได และจะมกระบวนการโตตอบตรวจสอบอยตลอดเวลา ในขณะเดยวกนสงคมทเปลยนแปลงไป การสอสารขามวฒนธรรมของสงคมหนงอาจกอใหเกดการท�าลายอกสงคมหนงได กรอบทางดานศลธรรมทมไวเพอความดงามในสงคมนนจ�าเปนตองคงไวอยางมคณคาในสอและผรบสอ๑.๔หลกการวเคราะหสอ การวเคราะห คอ การน�าเนอหาของสอมาผานกระบวนการคดอยางเปนขนตอนและมระเบยบแบบแผน โดยอาศยแนวทางของค�าถาม ๕ ขอ เพอการวเคราะหสอ ดงตอไปน ๑) ใครเปนผสรางเนอหาสาระของสอนนขนมา เนอหาสอ เชน ขาวในหนงสอพมพ รายการโทรทศน มสวนประกอบทผประกอบการสอสรางขน มความหลากหลายตามลกษณะของสอประเภทตาง ๆ เชน ขาวหนงสอพมพใชค�าทมขนาดและแบบตวอกษร ภาพถาย ส การจดหนาทแตกตางกน รายการโทรทศนหรอภาพยนตรทใชการตดตอ มมกลองและแสงส ไปจนถงเพลงประกอบและเสยงประกอบเขามาชวยเลาเรอง ดงนน การวเคราะหสอในประเดนน จงควรตอบค�าถามทวา - ใครเปนผสรางสอนขนมา - มผทเกยวของกคน และแตละคนมบทบาทหนาทอยางไร - สาระของสอคออะไร - ในการน�าเสนอรปแบบเดยวกนแตละรายการมความเหมอนหรอตางกนอยางไร - มการใชเทคโนโลยอะไรบางในการผลต - มอะไรทขาดหายไปบาง ๒) มการใชเทคนคอะไรในการดงดดความสนใจ และใชในในลกษณะเชนไร สอแตละแขนงไมวาจะเปนหนงสอพมพ รายการโทรทศนหรอภาพยนตร มการใชเทคนคทแตกตางกนไป เชน ภาพถายระยะใกล ๆ จะโนมนาวใจใหรสกถงความใกลชด (โทรทศนหรอภาพยนตร) ตวอกษรขนาดใหญในพาดหวขาว เปนสญญาณบอกวา เปนเรองทมความส�าคญ จะเหนไดวา ภาษาภาพและเสยงนจะท�าใหผรบสอเขาใจความหมายไดลกซง เหนคณคาและความนารนรมยของสอมากขนดงนน การวเคราะหสอในประเดนน จงควรตอบค�าถามทวา - มการใชสสนและรปลกษณอยางไร - อปกรณประกอบฉาก การจดฉาก เสอผา มลกษณะอยางไร มความสมจรงหรอไม - มการใชสญลกษณหรอไม และสญลกษณนนสอถงอะไร - มมกลองทใชแตกตางกนใหอารมณหรอความรสกทตางกนหรอไม อยางไร - เสยงดนตรประกอบ เพลงประกอบ บทสนทนา การเลาเรอง และความเงยบ

7

๓) การตความเนอหาสาระของสอนนเปนไปในลกษณะใดไดบาง ผเปดรบสอเปนผตความเนอหาสอ การตความจงแตกตางกนออกไปตามประสบการณ การด�าเนนชวต อาย เพศ การศกษา วฒนธรรม ของแตละคน ดงนน การวเคราะหสอในประเดนน จงควรตอบค�าถามทวา - การตความเนอหาสาระของสอคออะไร - เนอหาสาระของสอตรงกบประสบการณของเราอยางไร - เราเรยนรอะไรจากเนอหาสาระสอบาง - เราเรยนรอะไรบางจากการตอบค�าถามของคนอนทมตอเนอหาสาระของสอ - มมมมองอนใดอกบางไหมทมเหตผลเทากบของเราทใชในการตความแตละครง ๔) สอไดน�าเสนอวถชวต คานยมและมมมองอะไรบาง สอเปนสงทถกสรางขนมาจากบคคล หรอกลมบคคล ท�าหนาทในการเลาเรอง องคประกอบตาง ๆ ทประกอบกนขนมาเปนสอจะตองอาศยการเตรยมการการศกษาคนควาโดยกลมผผลต เพอใหสามารถบรรลวตถประสงค ของตนเองและผชมได เชน การคดเลอกตวแสดง โครงเรอง การเดนเรอง จะตองสอดคลองกบวถชวต ทศนคต และพฤตกรรมทางสงคม โดยผานทางภาพ บทสนทนา ค�าพด การเลอกใชสถานท การแสดงฐานะ ซงทงหมด ลวนแลวแตมสวนปลกฝงคานยมใหกบผรบสอ ดงนน การวเคราะหสอในประเดนน จงควรตอบค�าถามทวา - เกดค�าถามอะไรขนในใจเราบางขณะทเรารบสอ - สอน�าเสนอคานยมทางสงคม การเมอง หรอเศรษฐกจอยางไร - ความคดเหนทเกดขนสะทอนความสมพนธทางสงคมหรอสวนบคคลอยางไร - บรบททางสงคมและวฒนธรรมขณะนนเปนอยางไร - สอน�าเสนอความคดหรอคานยมใดบาง - สอสรางบคลกลกษณะของตวแสดงตาง ๆ อยางไร - เปาหมายของสอ คอ กลมใด - เมอรบสอแลว นาจะมพฤตกรรมหรอผลสบเนองอยางไร - มเรองใดบางในสอนนทไมไดน�าเสนอออกมา (ทง ๆ ทควรน�าเสนอ) ๕) ใครเปนผไดรบผลประโยชนอยางแทจรงจากการน�าเสนอของสอ สอถกสรางขนมาดวยเหตผลหลาย ๆ ประการ ประการหนง คอ เพอธรกจ หนงสอพมพและนตยสารจดหนาดวยโฆษณาเปนอนดบแรกกอนการจดพนทขาวหรอเนอหาสาระ ในท�านองเดยวกนโฆษณากเปนสวนหนงของรายการโทรทศน โดยมงทจะสรางกลมเปาหมายของตนเองขนหรอแมแตการขยายขนาดของกลมเปาหมายดวย สถานหรอผตพมพนตยสารหรอหนงสอพมพสามารถขายเวลาหรอพนทใหกบเจาของผลตภณฑสนคาทมความตองการท�าการตลาดโดยการโฆษณาสนคาของตน (โดยทวไปแลวจะเรยกกนวา ผสนบสนนรายการหรอสปอนเซอร) ผสนบสนนจะจายคาเวลาตามจ�านวนคนซงสถานคาดวาก�าลงดโทรทศนอยในชวงเวลานน ซงจะน�ามาก�าหนดอตราคาโฆษณาทสงต�ากนตามล�าดบ ดงนน การวเคราะหสอในประเดนน จงควรตอบค�าถามทวา - ใครคอเจาของสออยางแทจรง - สอก�าลงขายอะไร - การน�าเสนอของสอในครงน กอใหเกดผลประโยชนใดบาง - อะไรทมอทธพลตอการสรางหรอการน�าเสนอของสอ - ใครไดรบผลประโยชนอยางแทจรง - บรษทเจาของผลตภณฑ - สาธารณชน ประชาชน

8

๑.๕การรเทาทนสารสนเทศ การรเทาทนสารสนเทศ (Information Literacy) ซงในปจจบน สอใหมจะสงเสรมใหมการคนหาขอมล และสงตอเรองราวกนอยางมากมายใน Social Network ทกประเภท เปนสวนส�าคญพนฐานของการเรยนรดวยตนเอง และการเรยนรตลอดชวต เนองจากการรเทาทนสารสนเทศ หมายถง การรวาตองการสารสนเทศอะไร เมอใดสารสนเทศนนอยทใด รปแบบใด เมอศกษาคนควาและอานด แลวเชอถอไดมากนอยเพยงใด โดยการสงเคราะหกอนทจะน�ามาใชและสอสาร เผยแพรใหผอนเขาใจได จากการทขอมลขาวสารในยคปจจบนเพมขนอยางมหาศาล ทงจากรายการโทรทศน วทย คอมพวเตอร เวบไซตในอนเทอรเนต โทรศพทมอถอ หนงสอ วารสาร นตยสาร หนงสอพมพ แผนปายโฆษณา แผนพบ ใบปลวและเอกสารในรปแบบตาง ๆ ปรมาณขอมลขาวสารทเพมขนนมผลกระทบตอชวตประจ�าวน สงคม เศรษฐกจ และการเมอง อยางหลกเลยง ไมได เนองจากในชวตประจ�าวนของเราเกยวของกบการบรโภคขอมลขาวสารในรปแบบตาง ๆ ขางตนอยางหลกเลยงไมได ดงนน เราจงจ�าเปนตองพฒนาทกษะของประชากรในชาตใหมทกษะทจ�าเปนตอความอยรอดในยคทม ความทะลกทะลายของสารสนเทศอยางทวมทน และสามารถกอใหเกดโทษมากมายตอเยาวชน จนถงกอใหเกด การถายทอดวฒนธรรมขามชาต ท�าใหแบบแผนวฒนธรรมเดมๆมการเปลยนแปลงไป แตเดมนน ทกษะทจ�าเปนพนฐานคอ ทกษะการอานออกเขยนได ซงเรยกวา Literacy ปจจบนไดพฒนามาเปน ทกษะพนฐานทจ�าเปนตอความอยรอดในยคปจจบน คอทกษะการรเทาทนสารสนเทศ หรอเรยกวา Information Literacy จะเหนไดวา ผมทกษะความรสารสนเทศคอผทมความสามารถในการรวาเมอใดเขาตองการสารสนเทศและสามารถก�าหนด ระบ ประเมนผล จดการ และใชสารสนเทศ เพอแกไขประเดนหรอปญหา สงทส�าคญและมผลตอทกษะการรสารสนเทศคอ ทกษะในการสอสาร การคดวเคราะห และการแกปญหา องคการยเนสโก ไดอางถงความส�าคญของทกษะการรสารสนเทศ ในความหมายของการพฒนาความสามารถวา “ทกคนควรมโอกาสทจะแสวงหาทกษะความร เพอความเขาใจ มสวนรวมอยางเขมแขง และไดรบประโยชนจากการรวมตวของสงคมความร” ในป ๒๐๐๓ การประชมเกยวกบทกษะการรสารสนเทศของผเชยวชาญทกรงปราก ไดระบเกยวกบทกษะการรสารสนเทศวา เปนเครองมออนทรงคณคาในการเขาถงสารสนเทศ และมผลกระทบอยางมากตอสขภาพ ความมงคง และความเปนอยทด นอกจากน ความพยายามของการมทกษะการรสารสนเทศจะไดรบผลสมฤทธทดมากขน ถาเปนการประยกตใชในชมชนทมความตองการอยางชดเจน การรณรงคใหสงคมมความตระหนกรในการมทกษะการรเทาทนสารสนเทศ จ�าเปนจะตองแขงขนกบขาวสารอน ๆ ทแพรกระจายอยจ�านวนมาก สวนหนงของวธการทเราเคยพบเหนคอการพฒนาการสอสารการวจยทท�าใหกลมเปาหมายรบรและประยกตใชทกษะเหลานน การสอสารทเปนกระบวนการสอสารสองทาง จะท�าใหส�าเรจได ถาบคคลและชมชนมทกษะในการเขาถงและใชสารสนเทศไดอยางมประสทธภาพ เหลานเปนแนวปฏบตในการรสารสนเทศ จะเหนไดวา องคประกอบของการรเทาทนสารสนเทศประกอบดวย ความเขาใจ และความสามารถสวนบคคลทตระหนกถงความจ�าเปนของสารสนเทศ โดยตองมความสามารถ ดงตอไปน ๑) ความสามารถในการเขาถงสารสนเทศ ประกอบดวยความสามารถทางกายภาพ และสตปญญา

ในการเขาถงสารสนเทศ ในสภาพแวดลอมทมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ สามารถระบแหลงทมา และการสบคน ดวยการใชความรและกลยทธเพอคดสรร แกไข วเคราะห สงเคราะห สรางสรรค และสอสารกบฐานขอมลทวไป และฐานขอมลอเลกทรอนกส เชน ซดรอม อนเทอรเนต เปนตน

๒) ความสามารถในการใชสารสนเทศ รวมถงมารยาทการใชสารสนเทศ และประสทธภาพในการจดการสารสนเทศทสบคนไดตรงตามวตถประสงคทวางไว

9

๓) ความสามารถในการประเมนสารสนเทศ ประกอบดวยความสามารถในการสงเคราะห หรอตความ สามารถตดสนใจไดวาแหลงสารสนเทศใดมความนาเชอถอ โดยอาศยขอเทจจรงและความเทยงตรง

ซงเปนพนฐานส�าคญในการประเมนสารสนเทศ “การรเทาทนสารสนเทศ คอ ความสามารถในการเขาถง ประเมนและใชสารสนเทศจากแหลงสารสนเทศอนหลากหลาย” นอกจากน ยงก�าหนดคณสมบตของผรสารสนเทศไวดงน ๑) รวาสารสนเทศทถกตองสมบรณมความส�าคญตอการตดสนใจทชาญฉลาด ๒) ความตองการสารสนเทศของตน ๓) สามารถตงค�าถามจากความตองการสารสนเทศนนได ๔) สามารถระบแหลงสารสนเทศทจะเปนประโยชน ๕) พฒนากลยทธการคนหาทประสบความส�าเรจ ๖) เขาถงแหลงสารสนเทศ รวมทงจากคอมพวเตอรและเทคโนโลยอน ๆ ๗) ประเมนสารสนเทศ ๘) จดระบบสารสนเทศเพอน�าไปใช ๙) บรณการสารสนเทศใหมเขากบองคความรเดม ๑๐) ใชสารสนเทศในการคดเชงวเคราะหวจารณและการแกปญหา ดงนน หากเดกไทยสามารถทจะพฒนาทกษะในการรเทาทนสอและสารสนเทศได กจะเปนการสรางภมคมกนทดใหกบตนเอง

.......................................................

10

๒.๑ความหมายของสอและสถตการใชสอในปจจบน เราอยในสงคมทเรารบรโดยมสอเปนตวกลาง สงทเราเรยนรเกยวกบโลก เกยวกบเหตการณตางๆ ทเกดขนหรอแมแตคานยมตาง ๆ ทเรายอมรบ ไมไดมาจากประสบการณตรงเทาใดนก แตมกจะเปนการเรยนรผานสอ โดยเฉพาะ หนงสอพมพ โทรทศน วทย และอนเทอรเนตทสามารถเขาถงคนจ�านวนมากไดในเวลาเดยวกน ถาเปรยบเทยบจ�านวนบคคลทเรารจกในชวตจรง กบจ�านวนทเรารจกผานสอ จะเหนไดวาจ�านวนคนทเรารจกผานสอมมากกวา ไมวาจะเปนดารา นกรอง นกการเมอง นกเขยนทงในและตางประเทศ ทงทยงมชวตอยและทเสยชวตไปแลว รวมถงอกหลาย ๆ คนทเราไดรบรเรองราวเกยวกบเขา แตอาจจะไมไดใสใจจดจ�าชอ เชน เรองราวของคนทไดรบเงนลานจากเกมโชว ซงเราอาจจะมความผกพนกบบคคลทเรารจกผานสอเหลานไมนอยไปกวาคนทเรารจกในชวตจรง หลายคนรสกเศราใจเมอทราบขาวบคคลทเรานยมหรอทรจกผานสอประสบเคราะหกรรมแมวาเราจะไมเคยพบบคคลเหลานนในชวตจรงเลยกตาม ความเศราเหลานอาจมมากยงกวาความรสกทเรามตอคนทเรารจกในชวตจรง บางครงเราสามารถเกลยดหรอรกคนทเราไมเคยพบเลยทงชวตไดเพยงแคไดรบเรองราวของพวกเขาจากสอเทานน นอกจากรจกกบผคนแลว เรายงสามารถเรยนรเรองราวเกยวกบสตว สงของ สถานท หรอเหตการณมากมายผานสอไดเชนกน เชน เรารเรองราวเกยวกบปลาวาฬจากสารคดทางโทรทศน เราสามารถจนตนาการสภาพของทวปแอฟรกาเพราะภาพในขาวตางประเทศ เรารสกตนเตนกบการแขงขนยกน�าหนกในโอลมปกไดโดยทเรานงอยหนาจอโทรทศน นอกจากการเรยนรสงตาง ๆ แลว เรายงซมซบคานยมตาง ๆ จากสออกดวย เชน คานยมทวา การท�างานและหาเงนไดมาก ๆ เปนเปาหมายทมนษยควรยดถอ เพราะคอลมนในนตยสารทมกจะยกยองนกธรกจทประสบความส�าเรจ การรสกวาเพศหญงมหนาทตองรบผดชอบเลยงดบตรมากกวาเพศชาย เพราะหวขอขาวมกเรยกแม ททอดทงลกวา “แมใจยกษ” โดยไมไดกลาวโทษถงพอททอดทงลกเลย หรอแมแตคานยมทยอมจายเงนจ�านวนมากเพอแลกกบความพอใจไดกลายเปนเรองธรรมดาและยอมรบได เวลาทเราดโทรทศนเรามกเหนบคคลทสงคมยกยองขบรถยนตราคาหลายลานบาท ใสเสอผาแบรนดเนมหรอใชกระเปาถอแพง ๆ การเรยนรโลกแหงความเปนจรง หรอคานยมทางสงคมจากสอมวลชนมกจะเกดขนทละเลกทละนอยโดยทเราอาจไมรสกตวเลย เมอพจารณาค�าวา “สอ” ในภาษาไทยกบค�าในภาษาองกฤษ พบวามความหมายตรงกบค�าวา “media” (ในกรณทมความหมายเปนเอกพจนจะใชค�าวา “medium”) “สอ” (Media) เปนค�าทมาจากภาษาละตนวา “medium” แปลวา “ระหวาง” หมายถง สงใดกตามทบรรจ ขอมลเพอใหผสงและผรบสามารถสอสารกนไดตรงตามวตถประสงค ค�าวา “สอ” ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดให ความหมายของค�านไวดงน “สอ (กรยา) หมายถง ตดตอใหถงกน เชน สอความหมาย, ชกน�าใหรจกกน สอ (นาม) หมายถง ผหรอสงทตดตอ ใหถงกนหรอชกน�าใหรจกกน เชน เขาใชจดหมายเปนสอตดตอกน, เรยกผทท�าหนาทชกน�าใหชายหญงไดแตงงานกน วา พอสอ หรอ แมสอ; (ศลปะ) วสดตาง ๆ ทน�ามาสรางสรรคงานศลปกรรม ใหมความหมายตามแนวคด ซงศลปนประสงคแสดงออกเชนนน เชน สอผสม”

บทท ๒ท�ำไมตองรเทำทนสอ

11

สถตการใชสอในปจจบน ในปจจบนจ�านวนของคนทใชอนเทอรเนตเพมมากขนจากเดมเปนจ�านวนมาก เนองจากเทคโนโลย ไดกาวหนาไปไกล รวมถงความสะดวกสบายของอนเทอรเนตทตอบสนองความตองการของผคนได จงท�าใหพฤตกรรมการใชอนเทอรเนตของผคนมอตราเพมมากขนเรอย ๆ อางองไดจากขอมลของรายงานการมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในครวเรอน พ.ศ. ๒๕๕๗ ของส�านกงานสถตแหงชาต ดงน ๑. การใชคอมพวเตอรอนเทอรเนต และโทรศพทมอถอ ในประชากรอาย ๖ ปขนไปประมาณ ๖๒.๓ ลานคน ผลการส�ารวจพบวา มผ ใชคอมพวเตอร ๒๓.๘ ลานคน (รอยละ ๓๘.๒) ผ ใชอนเทอรเนต ๒๑.๗ ลานคน (รอยละ ๓๔.๙) และผใชโทรศพทมอถอ ๔๘.๑ ลานคน (รอยละ ๗๗.๒) เมอเปรยบเทยบระหวางเขตการปกครอง ในเขตเทศบาลมสดสวนผใช คอมพวเตอรรอยละ ๔๗.๘ ผใชอนเทอรเนต รอยละ ๔๔.๙ และผใชโทรศพทมอถอ รอยละ ๘๓.๙ ในขณะทนอกเขตเทศบาลมผใชคอมพวเตอรรอยละ ๓๐.๔ ผใชอนเทอรเนตรอยละ ๒๖.๗ และผใชโทรศพทมอถอ รอยละ ๗๑.๘ เมอพจารณาแนวโนมการใชคอมพวเตอร อนเทอรเนตและโทรศพทมอถอของประชากรอาย ๖ ป ขนไป ในชวงระยะเวลา ๕ ประหวางป ๒๕๕๓-๒๕๕๗ พบวาผใชคอมพวเตอรมสดสวนเพมขนจากรอยละ ๓๐.๙ (จ�านวน ๑๙.๑ ลานคน) เปนรอยละ ๓๘.๒ (จ�านวน ๒๓.๘ ลานคน) ผใชอนเทอรเนตเพมขนจาก รอยละ ๒๒.๔ (จ�านวน ๑๓.๘ ลานคน) เปนรอยละ ๓๔.๙ (จ�านวน ๒๑.๗ ลานคน) ผใชโทรศพทมอถอเพมขนจาก รอยละ ๖๑.๘ (จ�านวน ๓๒.๘ ลานคน) เปนรอยละ ๗๗.๒ (จ�านวน ๔๘.๑ ลานคน)

แมวาการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของประชากรมสดสวนเพมขนอยางตอเนอง แตยงม ชองวางในการใชของผทอยในเขตเทศบาลและนอกเขตเทศบาลในป ๒๕๕๓-๒๕๕๗ ผใชคอมพวเตอรทอยในเขตเทศบาล มสดสวนเพมขนจาก รอยละ ๔๓.๔ เปนรอยละ ๔๗.๘ สวนผใชคอมพวเตอร ทอยนอกเขตเทศบาลเพมขนจาก รอยละ ๒๕.๒ เปน รอยละ ๓๐.๔ ในขณะทผใชอนเทอรเนตทอยในเขต เทศบาลมสดสวนเพมขนจากรอยละ ๓๕.๑ เปนรอยละ ๔๔.๙ สวนผใชอนเทอรเนตทอยนอกเขตเทศบาล เพมขนจากรอยละ ๑๖.๕ เปนรอยละ ๒๖.๙ และผใช โทรศพทมอถอทอยในเขตเทศบาลมสดสวนเพมขน จากรอยละ ๗๒.๒ เปนรอยละ ๘๓.๙ ในขณะทผใชโทรศพทมอถอทอยนอกเขตเทศบาลเพมขนจาก รอยละ ๕๗.๐ เปน รอยละ ๗๑.๘

t2553

รอยละของประชากรอาย๖ปขนไปทใชคอมพวเตอรอนเทอรเนตและโทรศพทยมอถอพ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๗

๙๐

๘๐

๗๐

๖๐

๕๐

๔๐

๓๐

๒๐

๑๐

๐t2554 t2555 t2556 t2557

อนเทอรเนต

คอมพวเตอร

โทรศพทมอถอ

๖๑.๘๖๖.๔ ๗๐.๒ ๗๓.๓

๗๗.๒

๓๐.๙ ๓๒ ๓๓.๗ ๓๕ ๓๘.๒

๒๒.๔ ๒๓.๗ ๒๖.๕ ๒๘.๙๓๔.๙

12

ตาราง รอยละของประชากรอาย ๖ ปขนไปทใชคอมพวเตอร อนเทอรเนต และโทรศพทมอถอ จ�าแนกตามเขตการปกครอง พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๕๗

เมอพจารณาสดสวนของผใชคอมพวเตอร อนเทอรเนต และโทรศพทมอถอเปนรายภาค พบวา กรงเทพมหานคร มสดสวนผใชคอมพวเตอรมากทสด คอรอยละ ๕๔.๖ รองลงมาคอภาคกลาง รอยละ ๓๙.๒ ภาคใตรอยละ ๓๗.๓ ภาคเหนอ รอยละ ๓๔.๑ และนอยทสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ ๓๒.๕ สวนการใชอนเทอรเนตกรงเทพมหานครมผใชมากทสดคอ รอยละ ๕๔.๕ รองลงมาคอภาคกลาง รอยละ ๓๗.๕ และ ภาคใตรอยละ ๓๒.๗ ภาคเหนอ รอยละ ๓๐.๖ และ นอยทสดคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ ๒๖.๙ ในขณะทการใชโทรศพทมอถอกรงเทพมหานครมสดสวนของผใชมากทสดเชนเดยวกน คอรอยละ ๘๙.๒ รองลงมา คอ ภาคกลาง รอยละ ๘๑.๑ ภาคเหนอ รอยละ ๗๔.๔ ภาคใตรอยละ ๗๓.๒ และนอยทสดใน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ ๗๐.๗

๒. ลกษณะและพฤตกรรมการใชอนเทอรเนต เมอเปรยบเทยบการใชอนเทอรเนตระหวาง เพศชายและเพศหญง พบวาสดสวนการใชอนเทอรเนต ของเพศชายใกลเคยงกบเพศหญง โดยในระหวาง ป ๒๕๕๓-๒๕๕๗ สดสวนการใชอนเทอรเนตของเพศชาย เพมขนจากรอยละ ๒๑.๙ เปนรอยละ ๓๔.๙ สวนเพศ หญงเพมขนจากรอยละ ๒๒.๘ เปนรอยละ ๓๔.๙

ป

คอมพวเตอร อนเทอรเนต โทรศพทมอถอ

ในเขตเทศบาล นอกเขต

เทศบาล

ในเขตเทศบาล นอกเขต

เทศบาล

ในเขตเทศบาล นอกเขต

เทศบาล

๒๕๕๓ ๔๓.๔ ๒๕.๒ ๓๕.๑ ๑๖.๕ ๗๒.๒ ๕๗.๐

๒๕๕๔ ๔๔.๓ ๒๕.๕ ๓๖.๐ ๑๗.๒ ๗๔.๘ ๖๒.๐

๒๕๕๕ ๔๕.๔ ๒๗.๕ ๓๗.๗ ๒๐.๕ ๗๗.๗ ๖๖.๒

๒๕๕๖ ๔๖.๓ ๒๙.๑ ๓๙.๙ ๒๓.๒ ๘๐.๐ ๖๙.๘

๒๕๕๗ ๔๗.๘ ๓๐.๔ ๔๔.๙ ๒๖.๙ ๘๓.๙ ๗๑.๘

13

เมอพจารณาการใชอนเทอรเนตตามกลม อายตาง ๆ พบวา กลมอาย ๑๕-๒๔ ป มสดสวนการใช อนเทอรเนตสงสดรอยละ ๖๙.๗ รองลงมาคอ กลมอาย ๖-๑๔ ป รอยละ ๕๘.๒ กลมอาย ๒๕-๓๔ ปรอยละ ๔๘.๕ กลมอาย ๓๕-๔๙ ป รอยละ ๒๕.๙ และต�าสดในกลมอาย ๕๐ ปขนไป รอยละ ๘.๔

ตารางรอยละของประชากรอาย ๖ ปขนไปทใชอนเทอรเนต จ�าแนกตามกลมอาย พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๕๗

ส�าหรบสถานทใชอนเทอรเนตพบวาสวนใหญ ใชทบาน/ทพกอาศย รอยละ ๖๓.๙ รองลงมาคอ ใชตามสถานทตาง ๆ ผานโทรศพทมอถอ ๕๓.๔ ใน สถานศกษา รอยละ ๓๙.๖ และทท�างาน รอยละ ๓๒.๓ สวนกจกรรมทใชสวนใหญใชในการดาวนโหลด ดหนง ฟงเพลง วทย รอยละ ๗๙.๑ รองลงมาคอ ใช Social Network (Facebook, Twitter, Hi5, GooglePlus, Line, Instagram) รอยละ ๗๓.๙ เลนเกม/ดาวนโหลดเกม รอยละ ๗๐.๕ และตดตามขาวสาร/อานหรอดาวนโหลด หนงสอพมพ/นตยสาร (e-book) รอยละ ๕๑.๑ ส�าหรบความถในการใชอนเทอรเนตพบวา ผใชเปนประจ�า (๕-๗ วนใน ๑ สปดาห) รอยละ ๕๙.๖ รองลงมาใช อนเทอรเนตคอนขางบอย (๑-๔ วนใน ๑ สปดาห) รอยละ ๓๗.๔

๒.๒ประเภทของสอ ความหมายของการสอสารคอการทผสงไดท�าการสงสารผานสอถงผรบโดยมวตถประสงคอยางใดอยางหนง ท�าใหเหนวาสอคอตวกลางในการน�าสารจากผสงใหถงผรบ สอมการแบงประเภทไวหลายลกษณะดวยกน ขนอยกบวา ใชอะไรเปนตวเรยกชอและแบงกลมเปนกรอบหรอองคประกอบในการแบงสอ ค�าทใชเรยกสอในปจจบนมอยดวยกนดงน ตารางการแบงประเภทสอ

ปกลมอาย

๖-๑๔ ๑๕-๒๔ ๒๕-๓๔ ๓๕-๔๙ ๕๐ปขนไป

๒๕๕๓

๒๕๕๔

๒๕๕๕

๒๕๕๖

๒๕๕๗

๓๕.๙

๓๘.๓

๔๖.๕

๕๔.๑

๕๘.๒

๕๐.๐

๕๑.๙

๕๔.๘

๕๘.๔

๖๙.๗

๒๔.๖

๒๖.๖

๒๙.๗

๓๓.๕

๔๘.๕

๑๓.๖

๑๔.๓

๑๗.๑

๑๘.๗

๒๕.๙

๔.๒

๕.๕

๖.๒

๖.๖

๘.๔

14

ส�าหรบการเรยนรทเกยวของในคมอนจะเนนในสวนของสอประเภทตางๆทเกยวของกบความหมายของ ค�าวาสอกระแสหลก และสอใหม แตมค�าทเรยกสอทเกยวของกนดงน

สอดงเดม(TraditionalMedia) หมายถง สอมวลชนทมมาแตดงเดม ไดแก สอสงพมพ สอวทยกระจายเสยง สอโทรทศน และสอภาพยนตร เปนตน สอกระแสหลก (MainstreamMedia)หมายถง สอมวลชนทพจารณาจากความเปนเจาของสอนน ๆ (Ownership) อนมเปาหมายทางธรกจ เนนผลก�าไร เปนองคกรเชงพาณชย สอเกา(OldMedia) หมายถง สอทมมาแตเดมในลกษณะเดยวกนกบสอดงเดม สอใหม (NewMedia) หมายถง สอมวลชนทเกดขนใหม เกดจากการหลอมรวมเทคโนโลยการสอสาร ภายใตพฒนาการของเทคโนโลยการสอสาร และภาษาระบบตวเลข (Digital Language) กลาวคอ เทคโนโลยการสอสาร ๓ กลมหลก ไดแก ๑. เทคโนโลยดานการพมพ (Printing Technology) ๒. เทคโนโลยการแพรภาพและ กระจายเสยง (Broadcast Technology) และ ๓.เทคโนโลยสอสารโทรคมนาคมและคอมพวเตอร (Information and Communication Technology) เชน หนงสอพมพออนไลน โปรแกรม CHAT: MSN, ICQ, Perch, Skype รวมถงเครอขายสงคม (Social Media Network) เชน Hi5, Facebook, Multiply, Twitter Camfrog, Web board, Website, นกขาวมอถอ “โมโจ” (Mobile Journalist), MMS, SMS (ไมเกน 70ตวอกษร), E-Magazine, E-book, Blog, นกขาวพลเมอง (Citizen Reporter), ปจจยเรงใหเกดสอใหม ไดแก ความแพรหลายของอนเทอรเนต, การบรรจบหลอมรวมเทคโนโลยสอ (Convergence), การคาเสรขององคการการคาโลก (WTO: World Trade Organization) สอออนไลน(OnlineMedia) หมายถง สอทเปนสอทางเลอก สอเสรม หรอสอใหม เขาถงไดตลอดเวลา โตตอบกบผรบสารไดในทนท จดเกบสารสนเทศไวไดโดยงาย เชน เครอขายอนทราเนต (Intranet) เอกซทราเนต(Extranet) บรการสงขอความสน (SMS) บรการสงขอความสอผสม (MMS) เนนความสดใหมของขาว เนนขาวเชงลก(ขาวเชงสบสวน) เนนความมสวนรวมของผอานผานกระดานขาว (web board) เนนสวนรวมโดยสรางพนทสวนตวหรอ Blog เปดโอกาสใหบคคลทวไปไดเขามามสวนรวมในการรายงานขาวทเผยแพรผานทางเวบไซต สอดจตอล(DigitalMedia)หมายถง สอทอาศยระบบคอมพวเตอรเปนชองทางในการสอสาร ค�าวา “ดจทล” เปนค�าศพทบญญตของราชบณฑตยสถาน แตเกดขนภายหลงค�าวา “ดจตอล” ทใชในสอมวลชนอยางแพรหลาย อยกอน โดยบรษทผใหบรการโทรศพทมอถอ ท�าสอโฆษณาเผยแพรในสอ จนคนไทยคนเคยมากกวาค�าวา “ดจตอล” สออนเทอรเนต(InternetMedia) หมายถง สอทอาศยเครอขายคอมพวเตอร อนเทอรเนตเปนชองทาง การสอสารโดยเชอมโยงเปนเครอขายใยแมงมม เชอมโยงกนไดโดยใชการสอสารมวลชนแบบใชสายและไรสาย เปนทงสอบคคล (Inter-personal Communication) และสอมวลชน (Mass Communication) ไรพรมแดน สอสารแบบสองทาง (Interactive) และสอผสม(Multimedia)

๒.๓ผลกระทบจากสอ คงปฏเสธไมไดวาสอไมวาจะเปนสอใหม สอออนไลน รวมถงทกประเภทมอทธพลอยางรนแรงตอกระบวนการเรยนร ความคดเหน ทศนคต การพฒนาทางบคลกภาพและคานยมทางวฒนธรรมของเดก ๆ มทงดานทเปนคณและโทษ เพราะการน�าเสนอของสอแทบทกสาขาจะมลกษณะเสรและเปดกวางอยางไรขอบเขตจ�ากด ซงเปนประเดนส�าคญทผใหญยคนตองเพมความตระหนกและหาทางปองกนอยางรอบคอบ พงส�านกในความรบผดชอบมากขนทจะสอนใหเดกรจกเลอกรบสอทดดวยตวเขาเอง ผลกระทบของสอทสงผลตอผรบโดยเฉพาะเยาวชนของไทยในยคปจจบน ทเปนปญหาเรงดวนและส�าคญของประเทศ ไดแก

15

๒.๓.๑ การพนนออนไลน การพนนสงผลกระทบตอพฤตกรรมและพฒนาการของเดกและเยาวชนโดยเฉพาะดานสมอง งานวจยดานการแพทยระบชดเจนวา การพนนเปนเกมทสามารถท�าลายสมองของเดกและเยาวชนไดอยางถาวร องคการอนามยโลกก�าหนดใหพฤตกรรมตดการพนนเปนความผดปกตทางจตชนดหนง เรยกวา Pathological Gambling หรอ โรคตดพนน ซงผเลนการพนนจะมความทกขจากการเลนพนน แตกหยดไมไดยงคงตองเลนตอไป งานวจยทบทวนเอกสารทางวชาการเกยวกบผลกระทบระยะยาวจากการพนน พบขอมลทยนยนวา การพนนไมใชแคเกมสนก แตเปนเกมทสามารถท�าลายสมองของเดกไดอยางถาวร สถาบนวจยเกยวกบสขภาพจตในอเมรกา (National Institute of Mental Health) โดย Ernts และคณะ ไดศกษาโครงสรางสมองของวยรนดวยการถายเอกซเรยสมองดวยคลนแมเหลกไฟฟา (MRI) พบวา สมองของวยรนยงพฒนาไมสมบรณ ชใหเหนวา ชวงวยรนตอนตนเปนวยทยงขาดความยบยงชงใจ ซงสมองสวนหนาซงเกยวของกบกระบวนการคดทใชเหตผล (Prefrontal Cortex) จะพฒนาสมบรณในชวงอาย ๒๐ ปขนไป ถาวยรนหมกมนหรอตดการพนนจะสงผลใหสมองสวนหนา (Prefrontal Cortex) ไมเพมเนอสมอง สมองสวนหนาจะไมพฒนาอยางถาวรและยงอาจถกคดทง (Pruning) เพราะไมไดใชงาน สงผลตอระบบคดและพฤตกรรมทจะตดตวไปตลอดชวต คอ จะกลายเปนผใหญทไมอดทนรอความส�าเรจ หวงไดเงนมาอยางงาย ๆ และรวดเรว การพนนเปนเกมทยวยใหเกดอารมณความรสกไดมาก ไมวาผเลนจะอยในสถานการณทไดหรอเสย ดงนนเดกและเยาวชนจงเปนชวงวยทมความเสยงสงมากทจะตดการพนนไดงายและถอนตวไดยาก สาเหตทวยรนตดการพนนไดงาย มดงน ๑. สออนเทอรเนตออนไลน มโฆษณามากมายบนโลกอนเทอรเนตเพยงแคคลกกสามารถเขาไปใชบรการ

ไดอยางงายดาย ๒. เพอนเปนคนแนะน�าใหเลน และวยรนมแนวคดลองเลนดดกวา ๓. รอนเงน หรอ มความตองการวตถตามสมยนยมสง ๔. ปญหาครอบครวเกดจากการทตองการประชดพอแม หนออกนอกบานและหาเงนใชเอง บางคน

หาทางออกดวยการไปเลนพนนท�าใหตดหน นอกจากนเดกและเยาวชนยงเขาถงแหลงพนนไดงาย เยาวชนสวนใหญทเลนการพนนมสภาพแวดลอม ทเตมไปดวยการพนน เชน มโตะสนกอยใกลบาน และในรานสนกเกอรกมกจะมตมาอยดวยเสมอ ในรานสะดวกซอซงตงอยทกหนทกแหงมกมนตยสารฟตบอลทบอกอตราแตมตอส�าหรบเลนพนนฟตบอล ตามมหาวทยาลยมโตะบอลตงอยรอบ ๆ มเดกเดนโพยบอลไปชวนเลนพนนบอลถงในมหาวทยาลย สงเหลานคนทวไปรบร แตกปลอยใหเกดขนตอไป ส�าหรบประเทศไทยแลวการพนนออนไลนจดอยในประเภทการพนนทผดกฎหมาย โดยรปแบบการพนนออนไลนในปจจบนทไดรบความนยม ไดแก การพนนฟตบอลออนไลน การพนนคาสโนออนไลน และการพนนมาแขงปจจยทท�าใหการพนนประเภทนไดรบความนยมมากขนเรอยๆ มาจากการเขาถงอนเทอรเนตอยางรวดเรวและสะดวกผานโทรศพทมอถอสมารทโฟน แทบเลต และอปกรณอเลกทรอนกสตาง ๆ จงท�าใหยากตอการตดตาม ก�ากบ และควบคม โดยกลมผเลนการพนนออนไลนสามารถจ�าแนกไดเปน ๓ กลม คอ กลมนกศกษาในสถาบนตาง ๆ กลมเจาของกจการขนาดเลกและขนาดกลาง และกลมทเลนเปนครงคราว โดยชองทางการโอนเงนผานธนาคารพาณชยยงถอเปนชองทางหลกในการเลนการพนนออนไลนผดกฎหมายในประเทศไทย นอกจากนยงใชเวบไซตและเฟซบก กลายเปนสอใหมทนกศกษาใชเพอเปนแหลงในการศกษาขอมลทใชเปดรบขาวสารเรองการพนนมากขน อยางไรกตาม จากขอมลของศนยวจยความสขชมชน มหาวทยาลยอสสมชญ ไดระบสถตของการกระท�าทไมเหมาะสมของเยาวชนทตดพนนทงออนไลนและไมออนไลน ซงรอยละ ๖๑ จะปลนชงทรพยหรอลอลวงเงนจากคนใกลชด รอยละ ๑๒ ท�ารายรางกายคนใกลชด รอยละ ๙ ขายทรพยสนใชหนพนน รอยละ ๗ ขายบรการทางเพศรอยละ ๖ พยายามฆาตวตาย และรอยละ ๕ คายาเสพตดและสงผดกฎหมาย จงจ�าเปนอยางยงทเราจะตองรวมกนหามาตรการในการปองกนใหเดกและเยาวชนของเราหางไกลจากการพนนออนไลนใหได

16

ดาน นางศรดา ตนทะอธพานช ผจดการมลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทย กลาววา หลงจากทไดศกษาผลกระทบของการพนนออนไลนใน ๙ ประเทศของตางประเทศ พบวามปญหาทคลายคลงกนคอแนวทางในการควบคมก�ากบดแลการพนนออนไลน หากแตบางประเทศไดมการออกกฎหมายทเขมงวด อาท ประเทศฝรงเศสทอนญาตใหมการเปดบอนการพนนออนไลนได หากแตเจาของกจการและเครองสงสญญาณอนเทอรเนตจะตองตงอยในประเทศฝรงเศสเทานน และจะตองมกฎหมายควบคมเดกและเยาวชนไมใหเขาไปเลนการพนนออนไลนได นอกจากนแลวในหลายประเทศยงไดมการออกกฎหมายควบคมการพนนออนไลนทชดเจน และมการแยกประเภทวา แบบใดเรยกวาการพนนออนไลน และแบบใดทถกหรอผดกฎหมาย อกทงในหลายประเทศยงมการตงคณะกรรมการหรอหนวยงานทท�าหนาทควบคมดแลการพนนออนไลนทชดเจน รวมถงมการปดกนการเขาถงเวบพนนและการพนนออนไลนทผดกฎหมาย จดเรตตงเนอหา และระบบกรองขอมลผดกฎหมายบนอนเทอรเนต โทรศพทมอถอ และแทบเลต รวมถงมการหามและควบคมการโฆษณาทเกยวของกบการพนนออนไลน โดยเฉพาะส�าหรบเดก และเยาวชน ซงในประเทศไทยควรจะด�าเนนการในลกษณะนเพอปองกนไมใหเดกและเยาวชนทเขาถงการพนนออนไลนเพมจ�านวนมากยงขน ๒.๓.๒ การถกหลอกลวง-ลอลวงจากSocialMedia ในเวทสมมนาหวขอ “การปองกนเดกจากเนอหาทไมเหมาะสม” ณ มหาวทยาลยเซนตจอหน พ.ต.อ.นเวศน อาภาวศน กองบงคบการสนบสนนทางเทคโนโลย ส�านกงานต�ารวจแหงชาตเผยวาเดกไทยเผชญภยรายจากอนเทอรเนต มากขน ทงเรองเพศ เกมออนไลน และการฉอโกง ระบวามเดกไทยตกเปนเหยอประมาณ ๕๐ รายตอเดอน เดกผหญงตกเปนเหยอมากกวาเดกผชาย เหตรไมเทาทน “เทคโนโลยกาวกระโดดอยางรวดเรวท�าใหเกดปญหาเรองสงยวยส�าหรบเดกมากขนทงเรองเพศเกมออนไลนรวมถงการฉอโกงหลอกลวงทางออนไลนดวยโดยวยทอนตรายทสดคอเดกทสามารถออกไปนอกบานเองได ท�าใหเสยงตอการถกลอลวง เพราะคนรายเรมเหนชองโหววาเดกทใชอนเทอรเนตไมมความรเทาทนสอมากพอจงหลอกลอใหเดกตกเปนเหยอ” ขอจ�ากดของการจดการปญหาคอเรองบคลากร เนองจากเจาหนาทสวนใหญมความรเรองเทคโนโลย ไมเพยงพอท�าใหตองใชเวลาในการเกบพยานหลกฐานรวมทงปญหาการรกษาบคลากรใหอยกบองคกรดวย เนองจากต�ารวจทจบคอมพวเตอรเมอมาปฏบตดานน มกไดเงนเดอนนอยและไมมเงนประจ�าต�าแหนงนอกจากนยงมปญหาการขาดอปกรณททนสมย เนองจากตองรอจดซอตามรอบปงบประมาณ ซงบางครงไมทนตอการเปลยนแปลงทเกดขน อกขอจ�ากดส�าคญคอ การทกฎหมายตามเทคโนโลยไมทนการ ไมไดรบความรวมมอทงในและตางประเทศ โดยในประเทศนนมกเปนปญหาเรองการขอขอมลจากผใหบรการ ซงไดรบลาชา ในการปองกนและปราบปรามการลอลวงเดกทางออนไลนนน การเขาถงขอมลทางออนไลนมความส�าคญมาก เพราะจะท�าใหเจาหนาทสามารถใชเปนหลกฐานเพอด�าเนนการไดอยางรวดเรว นางศรดา ตนทะอธพานช มลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทย กลาวถงบทบาทของมลนธอนเทอรเนตรวมพฒนาไทยวา มลนธเปนหนงในสมาชกของสมาคมอนเทอรเนตฮอตไลนสากล ซงทผานมาไดไปอบรมเรองการวเคราะหภาพลามกเดก ซงในตางประเทศมโปรแกรมและผเชยวชาญทวเคราะหรปรางหรอสรระวาคนทอยในภาพเปนเยาวชนหรอไม นอกจากนมลนธฯ ยงท�างานสรางภมคมกนในการใชเทคโนโลยใหกบเดก ซงในปจจบนมศนยรบเรองรองเรยน ดานนโดยตรง ปญหาของการด�าเนนงานในปจจบนคอ หาคนท�างานยาก เนองจากงานดานนมความเครยดสงเพราะเจาหนาทอาจตองอยกบรปลามกเดกเปนเวลานาน ทงยงประสบปญหาเรองงบประมาณ และเรองการขาดความรวมมอ จากหนวยงานทเกยวของดวย เนองจากมลนธไมไดมอ�านาจทางกฎหมาย เมอมเรองขนจงตองประสานความรวมมอ ไปยงต�ารวจ ซงบอยครงคดกไมมความคบหนา ดงนนประเทศไทยควรตองมศนยกลางในการรบเรองรองเรยน การลอลวงเดกทางออนไลน ผปกครอง โรงเรยน รวมถงผทเกยวของควรเรงสรางการรเทาทนสอ และรฐกควรสนบสนนงบประมาณในเรองน

17

มลนธกระจกเงาเผย เดกหญงไทยมโอกาสถกลอลวงจากการสนทนาทางออนไลน ดวยวธหลอกใหตกหลมรกแลวลอลวงใหไปพบหวงท�าอนาจารและชงทรพย ซงสวนใหญหลงเชอและเตมใจไปกบผทพบปะในสงคมออนไลนเพราะคดวาไมเปนไร ดานพอแมวอนใหมมาตรการควบคมการใชอนเทอรเนตทเขมงวด ตรวจสอบและปดกนเวบไซตทไมเหมาะสมกบเยาวชนอยางจรงจง โดยวอนขอใหโรงเรยนรวมอบรมและสรางความเขาใจถงอนตรายจากสงคมออนไลน ปจจบนอนเทอรเนตไดเขามามบทบาทในชวตประจ�าวนของคนเรา ทงเดก เยาวชน ผใหญ โดยเฉพาะผทอยในสถานะนกเรยน นกศกษา ทจะตองใชคอมพวเตอรเพอการทองโลกในอนเทอรเนต หาความรใหม ๆ หรอความบนเทงตามประสาของผทมความอยากร ถอเปนการศกษาตอยอดความรเดมทตนมอย หรอจะเพอดหนง ฟงเพลง ฯลฯ นบวนผคนในสงคมทมความรความสามารถใชเครองคอมพวเตอรเพอเลนอนเทอรเนตดงกลาว จะมจ�านวนเพมมากขนเรอยๆ ซงจะสงเกตไดจากจ�านวนรานใหบรการอนเทอรเนตทเปดใหบรการกนอยางมากมาย ศนยขอมลคนหายเพอตอตานการคามนษย มลนธกระจกเงา เปดเผยวา เดกหญงไทยอายตงแต ๑๐-๑๘ ป มโอกาสถกลอลวงจากการสนทนาออนไลน ผานโปรแกรมตาง ๆ ซงการใหขอมลสวนตวเปนตนเหตของการถกลอลวง โดยปจจปนสแกมหรออยางทรจกกนวา สแกมเมอรนนเปนวธการลอลวง ทก�าลงแพรหลายทางอนเทอรเนต เชน หลอกใหรวมท�าธรกจดวยหรอบางรายใชความรกในการหลอกลอ วธการหลอกของมจฉาชพคอจะสงอเมลจ�านวนมากไปหาเหยอ ซงจะมเนอหาเชญชวน โนมนาว บางรายท�าใหเหยอหลงเชอคดวาเปนคนทมฐานะร�ารวยโดยใชเวลาพดคยใหเหยอตกหลมรกและโนมนาวจนเหยอเชอใจและยอมโอนเงนให ซงบางครงกมเหตการณลอลวงใหไปพบ โดยสวนใหญเตมใจไปกบผทพบปะในสงคมออนไลน โดยจากการศกษาพบวา เดกผหญงทงในเมองและนอกเมองมการใชเทคโนโลยสารสนเทศ ทแตกตางกน ท�าใหมโอกาสทจะไดพดคยกบคนแปลกหนาทางเครอขายสงคมออนไลน เชน เฟซบก (Facebook) และโปรแกรมการพดคยผานอนเทอรเนตตาง ๆ แตกตางกนไป ขณะทเดกผชายจะตดเกมทางอนเทอรเนตมากกวาและจากการส�ารวจการคยผานโปรแกรมทางอนเทอรเนต พบทงเดกผหญงและเดกผชายมการแลกเปลยนเบอรโทรศพทกนเพราะคดวาไมเปนไรและคงไมมอนตรายใด ๆ เกดขน ๒.๓.๓การเลยนแบบ ขาวตามหนาหนงสอพมพทมเดกอายแปดขวบผกคอตาย แหลงขาวบอกวาเดกไดดรายการโทรทศนทมภาพการแขวนคอตายหลายรายการซงเลยนแบบเลนแขวนคอเหมอนตวละคร พฤตกรรมเลยนแบบรายการโทรทศนดงกลาวท�าใหเกดขาวนาสลดใจ และท�าใหหลายคนหนมาพดคยและทบทวนผลกระทบของสอบนเทงทมตอพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ในเรองของความรบผดชอบทมตอสงคมหรอการอบรมสงสอนใหเยาวชนมการแยกแยะระหวาง ชวตจรงกบละคร ทางดาน ราชวทยาลยกมารแพทยขอเรยกรองใหสอโทรทศนและสอไอทเอาจรงกบการจดเรตตง และจ�ากดการออกอากาศรายการทมความรนแรง และผปกครองควรตรวจสอบรายการทลกด ใหค�าแนะน�าเดกขณะด เพราะเดกจะมพฤตกรรมเลยนแบบ ขาดความยงคดไดงาย มแนวโนมลงมอกระท�าตามได พฤตกรรมของคนเกดจากการเลยนแบบบคคลตาง ๆ ในสงคม ดงนนการสอสารการตลาดโดยใหดาราทมชอเสยงใชสนคา จะสงผลกบกลมลกคาบางกลมทมพฤตกรรมการเรยนรและท�าตามโดยการดพฤตกรรมของคนอนๆซงแทจรงแลวพฤตกรรมการเลยนแบบไมไดเกดจากคนทมชอเสยงเทานน บตรหลานถกเลยงดมาอยางไรในครอบครว กจะมพฤตกรรมเหมอนคนในครอบครว เดกบางคนททาเดน วธการพดจาเหมอนพอแม โดยไมมการสอนสง รวมไปถงอปนสยใจคอและการวางตวในสงคมดวย ดงนน กรณของเดกแปดขวบในขาวทแขวนคอตายนน ค�าถามคอ ท�าไมเดกถงไมเลอกทจะเลยนแบบ มนนทร ตวละครทเปรยว เกง ไมยอมคน แตกลบไปเลยนแบบ มตตา ตวละครทขาดความรกจากพอแมในครอบครว เพราะโดน เปรยบเทยบกบพสาวทฉลาดกวา เกงกวาในทกดาน ท�าใหมบคลกเรยบรอย ยอมคนอน แทจรงแลวคนทมบคลกภาพทยอมคนอนอยร�าไป ไมมปากมเสยง นนไมใชเพราะเปนคนโงทไมมความคดเหน แตคนเหลานเปนคนขาดความรก หวรก สาเหตทยอมทกอยางเพราะไมกลาพด เพราะกลวคนอนจะไมรก ไมชอบ พฤตกรรมของคนทอยในหมเพอน ๆ แลวเปนคนยอมคนอน อาจเปนเพราะไมไดรบความรกจากคนในครอบครวมากเพยงพอจนเกดบคลกภาพทยอม

18

ท�าตามคนอนและสงคม ทส�าคญคอ เลยนแบบผอนไดงาย พฤตกรรมการเลยนแบบนน จะเกดกเพราะการสอความนนไดไปโดนกระทบตรงจดทางดานจตใจของคน ๆ นน คนทมบคลกรปแบบอน ๆ เชน กาวราว ไมยอมคนอน หรอ บคลกภาพทชอบแยกตว ไมท�าตามกฎเกณฑของสงคม โอกาสทจะเกดพฤตกรรมการเรยนรแบบสงเกตการณแลวท�าตามเลยนน เปนไปไดยากดงนน เดกทเลยนแบบตวละครมตตา ในละครแรงเงา กนาทจะมบคลกภาพ หรอแรงจงใจทมสวนคลายคลงกบตวเอง จงท�าใหเกดพฤตกรรมการเลยนแบบไดงาย หรอ ในอกกรณหนง คนทเลยนแบบมกจะท�าตามไอดอล หรอคนทตวเองอยากจะเปน ในกรณของพฤตกรรมการเลยนแบบดารา หรอ บคคลทมชอเสยง มกจะเกดกบเดก วยรน ทยงไมมกระบวนการคดทเปนเหตและผล การท�าตามโดยแคสงเกตการณกบรโภคหรอท�าตามไดเลย ตวอยางเชน การสรางกระแส การเตนกงนมสไตล หรอ กระแสยอดขายไอตมแมกนม ท�าไดงายขนในกรณทลกคาเปนกลมเดก วยรน หรอกลมทเนน ประโยชนของสนคาทางดานอารมณเปนหลก และใชไดดกบสนคาทไมตองหาขอมลมากหรอมผลกระทบตอชวตนอย ปญหาเรองเดกเลยนแบบสอเปนปญหามายาวนาน บรรดาผผลตละคร สอทน�าเสนอ หรอหนวยงานทเกยวของมกจะออกมาพดในเวลาทเกดปญหาเมอสงคมออกมาตอวา ในทวงท�านองทวาเปนเรองทครอบครวควรใหความใสใจไมใชโทษละครหรอคนท�าสอ ท�าไมไมเลยนแบบพฤตกรรมด ๆ หรอทผลตละครกเพราะตองการสะทอนความเปนจรงในสงคม ฯลฯ ปจจบนสอและเทคโนโลยทลนทะลกเขามาท�าใหเดกสามารถเขาถงสอไดทกแขนง มหน�าซ�ายงเปนสอเคลอนไหวและสามารถดซ�า ๆ ไดหลาย ๆ ครง เราตองยอมรบวา สอเองกมปญหาอยางมากในยคปจจบน ทงขาดจตส�านกความรบผดชอบตอสงคม เกดอะไรขนกโทษวาเพราะครอบครวไมรจกดแล แตรายการละครทงหลายกเนนหนกไปทางละครชงรกหกสวาทและเนนไปทการตบต และฉากความรนแรงสะใจทงวาจาและทาทาง บางชองตองมการโปรโมทกอนจะถงฉากวนตบจรง พอวนตบจรงกออกซ�าอก ยงไมหน�าใจเลาขาวชวงเชาในชองเดมกน�าเอาฉากนนมาขยายผลตออกประหนงฉากเมอวานใครไมไดดกดซะ แลวจะบอกวาสอไมใชปญหาไดอยางไร ทแยไปกวานน เมอน�าเสนอขาววาเกดอะไรขนแลว กลบไมพยายามน�าเสนอขาวอยางรอบดานในการใหขอมลความรวาพอแมผปกครองควรจะดแลบตรหลานอยางไร หรอสมภาษณนกวชาการเพอใหขอคดในการเลยงดลกอยางเหมาะสม ตรงกนขาม รายการทวกลบขยายฉากประเภทตบตใหยดขยายจนนาเกลยด ประเภทนางรายตบมา นางเอกกตบกลบ แลวตองมทาจกตวทงหว ใชเทาถบหรอผลกตก เรยกวาเปนฉากไฮไลตและยดเอาไวใหนานเปนตอน ๆ ใหเหนทาตบตอยางละเอยด หรอฉากทผชายปล�าผหญงกตองจอกลองใหเหนทาปล�ากนทกทวงทา หรอแมแตฉากฆาตวตายกตองเออนท�าทาใหเหนวธการของการผกคอตายทกขนตอน

๒.๓.๔เสยการเรยน ปจจบน สมารทโฟนนนนบเปนศนยกลางของชวตนกศกษามหาวทยาลยทชวยท�าใหพวกเขาสามารถตดตอสอสารกบเพอนๆ ครอบครว และอนเทอรเนตไดตลอดเวลา ซงมอถอของนกศกษานนมกจะอยใกลตวอยตลอดเวลาไมวาพวกเขาจะอยในหองเรยน หองสมด หองสนทนาการ โรงอาหารหรอในหอพกกตาม เมอการใชงานโทรศพทมอถอนนเพมสงขน จงเปนเรองคมคาทจะค�านงวาการใชอปกรณดงกลาวนนเกยวของกบความส�าเรจของนกศกษาทสามารถวดได อยางเชนความสามารถทางการศกษา ความกงวล และความสข เหลานกวจยจาก Kent State University ในแผนกการบรการดานการศกษา ดานสขภาพ และมนษยนนไดท�าการส�ารวจนกศกษามหาวทยาลยกวา ๕๐๐ คน ซงขอมลการใชมอถอในแตละวนนนไดถกบนทกไวพรอมกบการตรวจวดความกงวลและความพงพอใจตอชวตของตวเอง ทายทสดแลวนน ผเขารวมการทดลองทกคนไดยนยอมใหนกวจยเขาถงบนทกผลการเรยนเพอทจะไดรคาของคะแนนเกรดเฉลยสะสมหรอ GPA โดยนกเรยนทงหมดทเขารบการส�ารวจนนเปนนกศกษาปรญญาตรทงหมด จ�านวนเทาๆกนตามชนป ซงทงหมดประกอบไปดวย ๘๒ สาขาวชา

19

ผลของการวเคราะหแสดงใหเหนวาการใชโทรศพทมอถอนนมผลกระทบในทางลบตอเกรดเฉลยสะสม และมผลกระทบในทางบวกตอความเครยดและความกงวล และ GPA ใหผลกระทบในทางบวกตอความสข สวนความกงวลนนมผลกระทบในทางลบตอความสข ดงนน ส�าหรบกลมประชากรทเขารบการส�ารวจนนพบวา การใชโทรศพทมอถอบอยครงนนมแนวโนมทจะท�าให GPA ลดต�าลง ความเครยดสงขน และความสขนอยลง เมอเทยบ กบนกศกษาดวยกนทใชมอถอนอยครงกวา อกทงโมเดลทงสถตทแสดงถงความสมพนธดงกลาวกชดเจนอกดวยส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานไดท�าการส�ารวจเดก ๆ ในกรงเทพมหานคร และตางจงหวดจ�านวน ๓,๐๕๘ คนเมอเดอนมกราคม ๒๕๕๘ พบวาชวตของเดกและวยรนยคใหมผกพนกบโทรศพทมอถอมากยงขน รอยละ ๕๑.๑ ของเดกในการส�ารวจหยบโทรศพทมอถอเปนสงแรกหลงตนนอน รอยละ ๓๕ ของเดก ๆ ใชโทรศพทมอถอเปนกจกรรมสดทายกอนเขานอน และรอยละ ๗๕.๗ ของเดก ๆ ใชโซเชยลเนตเวรกบอย หรอเปนประจ�า ดร.อมรวชช นาครทรรพ ผอ�านวยการสถาบนรามจตต แสดงความกงวลตอการตดโทรศพทมอถอวา พฤตกรรมดงกลาวจะไปดงเวลาการท�ากจกรรมรวมกนในครอบครวใหนอยลง นอกจากนการส�ารวจโดยส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานยงพบวามเดกรอยละ ๒๐.๓ แอบใชโทรศพทมอถอระหวางคาบเรยนบอย ถงประจ�า นอกจากนยงมเดกรอยละ ๔๒.๕ รสกทนไมได ถาตองอยคนเดยวโดยไมมโทรศพท ทนาตกใจคอมเดกรอยละ ๒๘.๗ ถกคกคามทางเพศผานสงคมออนไลน หรอโซเชยลเนตเวรก โดยในนพบวาเปนเดกชายมากกวาเดกหญง พฤตกรรมการใชโทรศพทมอถอทดสามารถสรางได ควรพดคยกบบตรหลานถงเรองการใชโทรศพทมอถอ และคอยสงเกตพฤตกรรมอยหาง ๆ ไดแก ๑) สอนบตรหลานใหรจกมวนยในตวเอง บางครงการใชโทรศพทนนไมตางอะไรกบการเลนเกมซงมทง

ประโยชน และโทษ บตรหลานตองรจกใชโทรศพทใหถกท ถกเวลา และถกกาลเทศะเชน เวลาเรยน ไมควรน�าโทรศพทออกมาใช เปนตน

๒) อยาลมสอนบตรหลานใหรวาชวงเวลาครอบครว เชน ระหวางมออาหาร ไมควรน�าโทรศพทออกมาเลน หรอใชโดยไมจ�าเปน ควรสอนใหบตรหลานรจกมารยาท กาลเทศะ และควรใหความสนใจกบคน ทอยตรงหนา

๓) พาบตรหลานไปท�ากจกรรมนอกบานกบครอบครวบาง เพอใหไดละมอจากโทรศพทมอถอ หรอแนะน�าใหรจกงานอดเรกตาง ๆ เพอไมใหหมกมนกบโทรศพทมอถอเพยงอยางเดยว

๔) สอนบตรหลานใหรวาไมควรรบคนไมเคยรจก หรอไมไดมเพอนรวมกนมาเปน “เพอน” ในโซเชยลเนตเวรก เพอปองกนการถกคกคาม (ไมวาจะทางเพศหรอไม) จากคนแปลกหนาในสงคมออนไลน

๕) อยาลมสอนใหบตรหลานรจกความปลอดภย อยาใชโทรศพทขณะเดนขามถนน หรอตอนอยคนเดยว (ไมวาจะอยในทเปลยวหรอไมกตาม) บางครงมจฉาชพกเลงเหยอทมวแตเลนโทรศพทโดยไมไดสงเกตระวงภยรอบตว

๒.๓.๕การตดเกม กลายเปนเรองทนาตกใจ กรณทผใชโทรศพทมอถอ หรอสมารทโฟน โดนเรยกเกบเงนคาบรการจากผใหบรการเครอขายถง 6 แสนบาท รวมถงอกสวนหนงกถกเรยกเกบเปนเงนหลายแสนบาท ตนตอกมาจากการเขาไปเลนเกมออนไลนผานเครอขายอนเทอรเนตแบบรเทาไมถงการณของบรรดาบตรหลาน จนพอแมผปกครองตองตก ทนงล�าบาก กยงนบเปนความโชคดทบรษทผใหบรการแสดงความรบผดชอบในเรองคาใชจายและแกไขระบบ เพอเปนการปองกนไมใหเกดความผดพลาดขนอก สงทเปนปรากฏการณครงนสะทอนใหเหนพฤตกรรมของเยาวชนทหลงใหลไปบนโลกออนไลน โดยเฉพาะเกมทเหลาบรรดาผสรางพยายามดงดดใหคนเขาไปเลน และเปาหมายใหญกอยทเยาวชน จนกลายเปนปญหา ของครอบครวและของสงคมไปดวย

20

การตดเกมออนไลนมดวยกนหลายสาเหต แตหลกๆ กมาจากเนอหาของเกม ความสนกของตวเกม อกทงผเลนตองแขงขนกนใหไดขนสระดบของเกมชนสงๆ ขน จงท�าใหผเลนตองแขงขนและใชเวลาไปอยางมาก บางครงเลนอยหนาจอทงวนทงคน สวนหนงเปนเพราะเดกมเวลาวางมากเกนไป และไมรจะไปท�าอะไร นอกจากนการเลนเกมออนไลนยงไดเพอนกลมใหม จนทสดกตดเกมออนไลน ปญหาทตามมากคอ เดกหมกมนกบเกมมากเกนไป ไมใชเวลาวางใหเกดประโยชนกบครอบครวหรอสงคม โดยเฉพาะเดกทไมมวฒภาวะพอหรอขาดการดแลเอาใจใสจะสรางปญหาสงคมดวยการลกเลกขโมยนอยไปจนถงการฉกชงวงราวทรพยสน เพอจะหาเงนไปเลนเกมออนไลน และมไมนอยทกาวเลยเถดเขาไปสเสนทางอาชญากรรมแบบนาเสยดายอนาคต นอกจากนเดกทเขาไปเลนเกมออนไลนอาจน�าพฤตกรรมความรนแรงจากเกมมาใชในชวตจรง เพราะขาดความยบยงชงใจ หรอบางสวนกไมสามารถแยกแยะโลกความเปนจรงกบโลกในเกมออนไลนได นบเปนเรองอนตรายมาก และเคยเกดขนเปนขาวมาแลว อกทงปญหาสภาพแวดลอมทเดกเขาไปใชบรการเกมออนไลน ซงกคอรานเกมทว ๆ ไปนน แมจะมกฎหมายบงคบ แตกขนอยกบเจาของรานวาจดการรานไดดแคไหน มการสอดสองดแลรานและเดก ทเขามาเลนเกมดเพยงพอหรอไม เพราะจ�านวนไมนอยทรานกลายเปนแหลงซองสม มทงยาเสพตดและสราบหร จนเปนสถานทท�าลายเดกและเยาวชนของประเทศไปโดยปรยาย สงผลใหตองสญเสยทรพยากรบคคลทมประสทธภาพในอนาคตของประเทศไปอยางไมควรจะเกดขน จากสถตของสถาบนสขภาพจตและวยรน กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข เกบขอมลเดกและเยาวชนกลมตวอยาง ๒ หมนคน ทวประเทศ เมอป ๒๕๕๖ พบวา มเดกตดเกม ๑๕ % เลนเกมออนไลน ไลน เฟซบก ๑๕ % และเมอเปรยบเทยบกบสถตจ�านวนเยาวชนทมอยในปจจบน ๑๘ ลานคน ท�าใหทราบวา มเดกไทยตดเกมแลวมากกวา ๒.๗ ลานคน เปนตวเลขทสงมาก ส�าหรบพฤตกรรมกจะกาวราวถงขนท�ารายพอแมผปกครอง พยายามฆาตวตายเมอถกหามไมใหเลนเกม หนเรยนเกบตวอยบานเพอเลนเกม ไมนอนในเวลากลางคน การเรยนตกต�า อารมณแปรปรวนงาย ดงนนปญหาเยาวชนตดเกมออนไลนควรถงเวลาทผใหญและครอบครว รวมทงหนวยงานเกยวของ ตองเขามา จดระเบยบและเปดโลกใหมคนความสขใหเดกไทยในหนทาง ทถกตองเหมาะสม “ตดเกม”คอพฤตกรรมทถกพดถงบอยครง โดยเฉพาะในหมวยรนและเดกทมพฤตกรรมตดเกมจนเกดเปนปญหาตาง ๆ ตามมา ดงขาวตาง ๆ ทหลายคนเคยเหน ซงในปจจบนกมเกมตาง ๆ มากมายทมาพรอมกบเทคโนโลยททนสมยมากขน ทงเกมออนไลน ออฟไลน ซงคงยากหากเราจะหามเดกไมใหสมผสกบสงเหลาน แลวผปกครอง จะมวธสงเกตพฤตกรรม และแกปญหาการตดเกมนไดอยางไร นพ. จตรน ใจด จตแพทยประจ�าศนยจตรกษกรงเทพ โรงพยาบาลกรงเทพ ไดบอกถงพฤตกรรมการตดเกมวาโดยธรรมชาตของเกมนนมกจะออกแบบมาเพอสนองความตองการของผเลนอยแลว คอ มกจะใหมการผานดาน เปนขน ๆ ขนไปเรอย ๆ และจะไดรบรางวลทนทเมอท�าภารกจของเกมส�าเรจ จนท�าใหผเลนรสกวาสงทตนก�าลงเลนอยนนมความกาวหนาและพฒนาขนเรอย ๆ ในเมอความตองการของตนเองไดรบการตอบสนองอยตลอดเวลา ดงนนผเลนกเลยอยากทจะเลนเกมตอไปโดยไมอยากหยด จนอาจเกด “ ภาวะตดเกม” ขนได ซงท�าใหสงผลเสยตามมาไดหลายประการขอเสยของการตดเกมตอตนเอง • รางกาย : ท�าใหเกดอาการปวดหลง ปวดศรษะ ออนเพลย • พฒนาการ(ในเดก) : พฒนาการทดนนตองอาศยปจจยกระตนหรอปจจยสงเสรมในหลายๆ ดาน

เชน โภชนาการ การเลน การมปฏสมพนธกบธรรมชาตและสงแวดลอม การออกก�าลงกาย โดยทการเลนเกมแตเพยงอยางเดยวจะท�าใหไดสงเหลานไมครบและสงผลกระทบตอพฒนาการของเดกได

• จตใจ: ในเดกอาจเกดพฤตกรรมเลยนแบบขนได และอาจมอารมณหงดหงด มพฤตกรรมกาวราวรนแรงหรอไมพอใจหากไมไดเลนเกมตามทตนตองการ

21

ตอครอบครว : อาจกอใหเกดปญหาความสมพนธในครอบครว การปฏสมพนธในครอบครวลดนอยลงท�าใหเกดความเหนหางตอสงคม : สงผลกระทบตอการเรยนและการท�างาน สวนส�าคญทสดในการปองกนปญหาเดกตดเกม คอ การตงกตกากอนเลนเกมครงแรก คอ กอนทจะซอเกมหรออนญาตใหเดกเลนเกมครงแรก ควรตงกตกากนกอนวาจะใหเลนไดกชวโมง หรอ จะใหเลนไดเฉพาะในวนไหนบาง เพราะการมาตงกตกากนทหลงเมอเดกตดเกมไปแลวเปนสงทท�าไดยาก อยางไรกตามหากเดกหรอผปกครองรจกเลอกประเภทและแบงเวลาในการเลนเกมใหเหมาะสม กอาจจะไดรบประโยชนอยบาง เชน ไดรบความสนกเพลดเพลน ไดพฒนาความคดสรางสรรค ไดชวยในเรองการวางแผน หรอสงเสรมทกษะดานภาษา แตผปกครองหรอผเลนเกมกควรตระหนกอยเสมอวา ทกษะตาง ๆ เหลานกสามารถ ทจะไดรบการพฒนาโดยวธอน ๆ อก เชน กจกรรมสนทนาการ กฬา ดนตร เปนตน นอกจากนผปกครองกตองคอยดแลและสงเกตพฤตกรรมการเลนเกมของเดกวาเรมเลนเกมมากเกนไปจนเกดการตดแลวหรอยง เพอทจะชวยเหลอและปรบเปลยนพฤตกรรมกอนเกดปญหาหรอผลเสยทกลาวไป

วธการสงเกตพฤตกรรมการตดเกม ๑. หมกมนอยกบการเลนเกมมากเกนไป ไมสามารถควบคมตวเองใหเลนในเวลาทก�าหนด ๒. ใชเวลาในการเลนนานขนเรอยๆ ๓. เมอถกบงคบใหหยดเลน จะมพฤตกรรมตอตาน ๔. สงผลตอหนาท ความรบผดชอบ การเรยน / ท�างาน ๕. แยกตวออกจากสงคม ไมคอยท�ากจกรรมรวมกบครอบครววธชวยเหลอเดกตดเกม ๑. ผชวยเหลอควรจะสรางความสมพนธทดกบเดกกอนเรมการปรบพฤตกรรม ๒. วธทดทสด คอ การตกลงกตกากนใหชดเจนกอนอนญาตใหเดกเลนเกม ๓. ควรเอาจรงเอาจงกบขอตกลงหรอกตกาทไดตงไว ๔. สรางแรงจงใจในการเลกใหกบเดก เชน หากก�าลงปรบลดชวโมงการเลนเกม กควรหากจกรรมทนาสนใจ

มาทดแทนการเลนเกมทนท และถาเดกท�าไดกควรชม /ใหก�าลงใจ หรอใหรางวล ๕. คอยๆปรบพฤตกรรมทละนอย แบบคอยเปนคอยไป แตสม�าเสมอ ๖. หากมขอสงสยควรขอค�าแนะน�าจากจตแพทยเดกและวยรน หรอศกษาเพมเตมจาก Website เชน http://www.healthygamer.net/ ๗. ปญหาเดกตดเกมนนสามารถปองกนและแกไขไดซงผปกครองตองใชความเขาใจและความอดทน

โดยไมวาเดกจะใชเทคโนโลยอะไรกควรใหค�าแนะน�าและดแลอยางใกลชด เพราะนอกจากเทคโนโลยจะมประโยชนแลว หากใชไมเหมาะสม กใหโทษไดเชนกน

๒.๓.๖การทองกอนวย สถานการณปญหาเดกและเยาวชนในสงคมไทยยคปจจบน ไดทวความรนแรงสงมากขนเกอบทกดาน ไมวาจะเปนดานการมทศนคตและพฤตกรรมเบยงเบน เหนหางศาสนา มคานยมแบบบรโภคนยมอยางฟมเฟอย การทะเลาะววาท ตดยาเสพตด การเสพสอลามกอนาจาร ตดเกม ฯลฯ ซงปญหาการมเพศสมพนธกอนวยอนควร และขาดความรความเขาใจในการคมก�าเนดและปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธในกลมเดกและเยาวชนไทย กเปนอกปญหาหนง ทมแนวโนมรนแรงและหนกหนวงจนนาตกใจ ซงปจจยหนงมาจากการแพรระบาดของสอ ทไมเหมาะสมหรอลามกอนาจารผานทางสอแตละประเภท จนท�าใหเดกและเยาวชนไทยซงขาดภมคมกนในการบรโภคสอ มการเลยนแบบพฤตกรรมและน�าไปสปญหาดงกลาว

22

ปญหาเดกและเยาวชนตงครรภกอนวยอนควร ยอมปฏเสธไมไดวา ปจจยหนง มาจากความไมสมดลของครอบครว เนองจากครอบครวจ�านวนไมนอย ขาดความรความเขาใจ เรองเพศศกษา จงไมสามารถเปนทปรกษาใหกบบตรหลานไดอยางเหมาะสม ส�าหรบบางครอบครวไดผลกภาระหนาทการใหความรดานเพศศกษาไปใหแกคร อาจารย หรอผอนสอนแทน ซงสวนหนงเปนเพราะมทศนคตวาเรองเพศเปนเรองนาอบอาย ตองปกปดไมสมควรพดอยางเปดเผย หรอเขาใจวาการสอนเรองเพศศกษาใหแกลกหลานในครอบครวอาจเปนดาบสองคม นอกจากนน การไมมเวลาดแลพดคยใหค�าแนะน�าปรกษากบลกหลาน เพราะหวงเรองเศรษฐกจและการประกอบอาชพเปนหลก (งานคอเงน เงนคองาน บนดาลสข) ซงในความเปนจรงแลว การใหความรหรอค�าแนะน�าทถกตองเรองเพศศกษานน ผปกครองในครอบครวสามารถใหความรกบลกหลานไดใกลชดกวาคนอน และเดกจะเชอฟงมากกวา เมอเกดการตงครรภกอนวยอนควรหรอยงไมพรอมนน ปญหาในสวนอนๆ ยอมตามมาอกมากมาย ไมวาจะเปนการเสยอนาคตทดในชวตของทงฝายชายและหญง ปญหาครอบครวแตกแยก ปญหาการท�าแทง การเปน โรคตดตอทางเพศสมพนธ การเลยงลกทไมถกวธเพราะตวพอแมเดกเอง ไมมวฒภาวะในการอบรมเลยงด การทอดทงลกใหเปนลกก�าพรา ซงเดกทถกทอดทงเหลานน ลวนมความเปราะบางทางสภาพจตใจ และอาจกลายเปนปญหาเรอรงของสงคมทไมสามารถคลายปมใหหลดได จากผลการศกษาสถตดานสาธารณสขพบวา ในระหวางป พ.ศ. ๒๕๔๔-๒๕๕๒ วยรนมการตงครรภกอนวย เพมขนจาก ๑๐% มาเปน ๔๐% และจากการส�ารวจ ในชวง ๗ ป ระหวาง พ.ศ. ๒๕๔๓-๒๕๕๐ พบวา ชวงอายการตงครรภกอนวยอนควร มแนวโนมลดลงดวย โดยพบวาเดกอาย ๑๐ ป มการตงครรภสงถง ๖๐ คน และเดกอายต�ากวา ๑๕ ป คลอดบตรจ�านวน ๕๕,๖๔๘ คน ซงเปนตวเลขทส�ารวจเฉพาะในโรงพยาบาลของรฐเทานน การตงครรภกอนวยอนควรของเดกและเยาวชน ถอเปนปญหาใหญและเปนเรองหนกใจของทงคณพอคณแมของเดก และรวมถงตวเดกเอง เพราะโดยปกตแลวเดกวยรนในชวงอาย ๑๐-๒๐ ป ยงไมพรอมตอการเปนพอแมคน ทงทางดานเสถยรภาพทางการเงน และวฒภาวะทางอารมณ ตลอดจนการดแลรบผดชอบหรอการอบรมเลยงด ซงนกวชาการดานสาธารณสขและนกจตวทยาเดกและวยรนหลายทาน ไดน�าเสนอวธการปองกนไมใหวยรนตงครรภกอนวยอนควร ดงน ๑.การใหความร กลาวคอ คณพอคณแมตองใหความรในเรองเพศศกษากบลกอยาถอเปนเรองนาอายและปกปดไว ลกอาจเรยนรในหองเรยนมาบาง แตคณพอคณแมเปนผใกลชด และเขาใจลกมากกวา จงท�าใหการสอน การพดคย ตลอดจนใหค�าแนะน�าทถกตองเหมาะสมไดอยางมประสทธภาพมากกวา ซงวธการเรมตนทดและงายทสด คอ คณพอคณแมควรหาจงหวะเวลาทเหมาะสม ชกชวนลกพดคยหรอเปดประเดนสนทนาโดยการสอบถามลกวา ทราบเกยวกบเรองเพศสมพนธและการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธมากนอยขนาดไหน เมอคณพอคณแมเขาใจและรวาลกมความเขาใจอยในขนไหนแลวกใหเสรมความรตอจากทลกม บอกลกถงขอพงระวงตว การแตงกาย และการวางตวใหเหมาะสมกบเพศตรงขาม รวมถงใหความรเกยวกบพฒนาการเปลยนแปลงของสรระรางกาย สภาพจตใจอนเปนผลจากฮอรโมนเพศและความตองการทางเพศของมนษย สงเหลานอาจดเหมอนเปนเรอง นาละอาย และยากตอการพดคย แตคณพอคณแมควรพดคยกบลกในเรองนโดยพยายามท�าใหเปนเรองปกตธรรมดา คอย ๆ พดทละเลกทละนอย เพราะจะชวยใหลกเกดความเขาใจ เชอและยอมรบไดมากกวาการอธบายทกอยาง ในครงเดยว อกทงยงท�าใหลกรสกชนวาเปนเรองธรรมดาของมนษย อกทงไมรสกกระอกกระอวนใจอกดวย ๒.การปองกน วธการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธและคมก�าเนดมมากมายหลายวธ ซงแตละวธกมทงขอดและขอเสยและเหมาะสมแตกตางกนไปในแตละสถานการณ อาจหาจงหวะเวลาหรอโอกาสทเหมาะสมใหลก ไดมโอกาสสอบถามพดคยกบหมอหรอผทมความรในเรองเพศศกษาเพอทจะเขาใจถงลกษณะทแตกตางกนของการคมก�าเนดในแตละวธเชน การใชถงยางอนามย หรอการใชยาคมก�าเนด ฯลฯ

23

๓.การจดกฎระเบยบหรอกตกาภายในครอบครว การดแลใหมผใหญอยดวยในเวลาทมการจดงานเลยงภายในบานหรอสถานทตางๆ หรอการสรางกฎกตกาใหลกโทรศพทกลบมาหาทกครงชวโมง หรอในวนเรยนหนงสอไมอนญาต ใหกลบบาน เกน ๓ ทม เปนตน สงตาง ๆ เหลาน แมลกซงเปนวยรนอาจคดวาเปนการลดรอนสทธ เสรภาพของเขา แตเปนวธการทจะชวยลดปญหาการม เพศสมพนธหรอการตงครรภกอนวยอนควร ไดอกทางหนง เปนทเขาใจกนดวา วยรนเปนวยทเขาใจยาก คกคะนอง อยากลองผดลองถก ชอบแสดงออกความเปนตวของตวเอง ตองการอสระเสรในการด�าเนนชวต และมโลกสวนตวคอนขางสง ดงนน การสรางความสมพนธทดระหวางพอแมลกหรอบคคลในครอบครว การประพฤตปฏบตเปนแบบอยางทดใหลกเหนอยางสม�าเสมอ อาท การเอาใจใสดแลซงกนและกน การแสดงความรกความเขาใจ หวงหาอาทร หรอการสรางความอบอนระหวางสมาชกภายในครอบครว สงเหลานคอ ภมตานทานทสรางไดภายในครอบครว และสามารถชวยใหลกหลานหางไกลจากปญหาดงกลาวไดเปนอยางด กลาวโดยสรป การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภกอนวยอนควรของเดกและเยาวชน ตองเรมจาก ตวเดกเองทตองพยายามขดเกลาตวเองใหมวฒภาวะทเหมาะสมตามชวงวย รจกการยบยงชงใจและมสตในการด�าเนนชวต พอแมบคคลในครอบครว หรอสงคมแวดลอมตองมสวนรวมในการพฒนาและบมเพาะวฒภาวะใหแกเดกและเยาวชน ในสวนของภาครฐ ตองมความจรงจงในการปองกนและแกไขปญหา โดยเฉพาะการแพรระบาดของ สอลามกหรอสอทลอแหลม ไมเหมาะสมทมการเผยแพรผานทางสอประเภทตาง ๆ รวมถงสถานทลอแหลมทางเพศ หรอสงยวยพฤตกรรมทางเพศ สงเหลานรฐบาลตองปราบปรามจบกมและลงโทษผกระท�าความผดโดยการบงคบใชกฎหมายอยางเดดขาดจรงจงและตอเนอง หนวยงานภาครฐทเกยวของตองเรงขยายหรอเปดพนทสอดใหกวางขวางและแพรหลายในสงคมไทย อกทงเรงปรบปรงพฒนากฎหมายใหทนสมยกบสถานการณปญหาเพอสรางสงคม ทปลอดภยและสรางสรรคใหแกเดกและเยาวชน เออตอการพฒนาการเรยนรของเดกและเยาวชน เพอเปนก�าลงส�าคญ ในการพฒนาชาตไทยตอไป

.......................................................

24

๓.๑การปองกนตนเองจากสอ

ในปจจบน เยาวชนสามารถเขาถงสออยางงายดาย การจะหามไมใหเลน หรอตกเตอนโดยไมมเหตผล อาจเปนวธการทไมถกตองนก ซงแนวทางการปฏบตเพอปองกนตนเองจากภยทเกดจากสอตาง ๆ มดงน

๑. การปองกนตนเองจากภยทเกดจากสอโฆษณา ๑.๑ อยาหลงเชอสอโฆษณาอยางงาย ๆ ๑.๒ ถาไมแนใจวาสอโฆษณานนเชอถอไดหรอไม กไมควรซอหรอใชบรการ ๑.๓ ตองหาขอมลใหดกอนทจะตดสนใจเชอหรอไมเชอ ๒. การปองกนตนเองจากภยทเกดจากสอสงพมพ ๒.๑ ไมหลงเชอขอมลจากสงพมพงาย ๆ โดยเฉพาะเรองทเกยวของกบสขภาพความงาม และความ

ปลอดภย ๒.๒ ควรอานรายละเอยดใหรอบคอบถายงมขอมลไมชดเจนหรอยงนอยไป ควรหาขอมลเพมเตมกอนท

จะตดสนใจเลอกซอใชหรอบรการ ๒.๓ ถาไมแนใจในขอมลนนควรน�าสงพมพไปใหผรไดอานและขอค�าปรกษา ๓. การปองกนตนเองจากภยทเกดจากสออนเทอรเนต ๓.๑ ไมบอกขอมลจรงใหแกบคคลทรจกกนทางอนเทอรเนต เพราะเขาอาจน�าขอมลไปใชในทางทไมดได ๓.๒ ไมควรหมกม นและเอาจรงเอาจงกบการสนทนากนทางอนเทอรเนต เพราะบางคนคยเพลน

หลายชวโมงบางครงอาจถงสวางกม ซงเปนการอดนอนทท�าใหเสยสขภาพ ๓.๓ ใหคดอยเสมอวาคนทรจกกนทางอนเทอรเนตเปนเพยงคนแปลกหนา ไมสามารถไวใจใครได ๓.๔ อยาสงรปตวเอง ครอบครว หรอคนรจกของเรา ใหบคคลทรจกกนทางอนเทอรเนต เพราะเขาอาจ

น�ารปไปตดตอภาพลามกออกทางอนเทอรเนตได ๓.๕ ไมควรนดหมายกบบคคลทรจกกนทางอนเทอรเนตตามสถานทตางๆ ๓.๖ ใหจดจ�ากรณตวอยางทมขาวใหเหนตามสอตาง ๆ เพราะเชอและไวใจผทรจกกนทางอนเทอรเนต ๓.๗ พงระวงเรองการขายบรการทางเพศทางอนเทอรเนต เพราะนอกจากจะเสยงตอการตดโรคทางเพศ

สมพนธแลว อาจจะถกมอมยารดทรพยได ๓.๘ พอแมผปกครองตองดแลใหค�าชแนะในการเลนอนเทอรเนตของบตรหลาน ใหชวยเตอนเรองถกหลอก

เปนพเศษ เพราะบางครงเดกคาดไมถง เนองจากยงเดกยงออนประสบการณ๔. การปองกนตนเองจากภยทเกดขนจากสอลามก ๔.๑ ผหญงไมควรไปดสอลามกกบผชาย เพราะดแลวอาจเกดอารมณทางเพศ หรออาจถกฝายชาย

ปลกปล�าขนใจได ๔.๒ ควรหลกเลยงการดสอลามก ๔.๓ ควรเตอนเพอนทชอบดสอลามก อยาใหเขาหมกมนกบเรองนมากเกนไป รวมทงตนเองกควรปฏเสธ

เมอเพอนชกชวนไปดดวย

บทท ๓กำรใชสออยำงไรใหปลอดภยและเกดประโยชน

25

๓.๒การใชประโยชนจากสอ การประยกตใชงาน Twitter เพอการเรยนการสอน จากการจดอนดบของเครองมอสารสนเทศทเหมาะสมเพอใชในการเรยนการสอนพบวาทวตเตอร เปนเครองมออนดบหนง ดวยเหตผลดงน ๑. ทวตเตอรท�าใหขาวสารและขอมลแพรกระจายไปสคนหมมากไดอยางรวดเรว ๒. ทวตเตอรท�าให การรบสงขอมลรวดเรวรวมทงสามารถแลกเปลยนการสนทนา ความคดกบผอนทมความสนใจไดด ๓. ขอความในทวตเตอรสนท�าใหไดรบขอมลทไมยาวเกนความจ�าเปน ๔. มแอพทท�าใหการเขาถงทวตเตอรและการเผยแพรขอมลททวตเตอรงาย เชน Google Chrome, Firefox ซงเปนเครองมอทท�าใหหวขอฟดไปแสดงทบญชทวตเตอรโดยอตโนมตขอดของทวตเตอร ๑. สามารถใชไดทงในหองเรยนและนอกหองเรยนเพอการสอสารถงกจกรรมการเรยนการสอน ๒. สามารถใชเปนเครองมอส�าหรบระดมความคดเหนและการสอสาร ๓. สามารถเปนชองทางส�าหรบฟงความคดเหน โดยนกเรยนสามารถสงค�าถาม ความคดเหน หรอขอสงเกต

เขาไปเครอขายเพอการเรยนรรวมกนได ๔. สามารถใชเปนเครองมอเพอการท�างานรวมกนระหวางโรงเรยน มหาวทยาลย ประเทศทหางกนได ๕. สามารถใชเปนเครองมอส�าหรบการประชม สมมนา การน�าเสนอความคดจากคนหมมาก ทสามารถ

อพเดทขอมลไดอยางรวดเรว ๖. สามารถใชเปนหองเรยนเสมอนส�าหรบการอภปรายแสดงออกทางความคด ๗. สามารถใชเปนเครองมอสรางประสบการณการเรยนร ทางเทคโนโลย เปนเครองมอการคนพบ

แหลงความรใหม ๆ ๘. สามารถใชเปนเครองมอส�าหรบสะทอนความคดเหนของผเรยนและผสอน

การประยกตใชงานYoutubeเพอการเรยนการสอน ๑. กวางขวางครอบคลม YouTube ส�าหรบโรงเรยนเปดโอกาสใหโรงเรยนตางๆ เขาถงวดโอเพอการศกษาฟรนบแสนรายการ จาก YouTube EDU วดโอเหลานมาจากองคกรทมชอเสยงตาง ๆ เชน Stanford, PBS และ TED รวมทงจากพนธมตรทก�าลงไดรบความนยมของ YouTube ซงมยอดผชมนบลาน ๆ คน ๒. ปรบแกได สามารถก�าหนดคาเนอหาทดไดในโรงเรยนของคณ โรงเรยนทงหมดจะไดรบสทธเขาถงเนอหา YouTube EDU ทงหมด ซงครและผดแลระบบอาจสรางเพลยลสตวดโอทดไดเฉพาะในเครอขายของโรงเรยนเทานนไดเชนกน ๓. เหมาะสมส�าหรบโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนและครสามารถลงชอเขาใชและดวดโอใด ๆ กได แตนกเรยนจะไมสามารถลงชอเขาใช และจะดไดเฉพาะวดโอ YouTube EDU และวดโอทโรงเรยนไดเพมเขาไปเทานน ความคดเหนและวดโอทเกยวของทงหมดจะถกปดใชงานและการคนหาจะจ�ากดเฉพาะวดโอ YouTube EDUเทานน ๔. เปนมตรกบคร YouTube.com/Teachers มเพลยลสตวดโอนบรอยรายการทไดมาตรฐานการศกษาทวไป และจดระเบยบตามหวเรองและระดบชน เพลยลสตเหลานสรางขนโดยครเพอเพอนครดวยกน ดงนนคณจงมเวลาในการสอนมากขนและใชเวลาคนหานอยลง

26

การประยกตใชงานFacebookเพอการเรยนการสอน เฟซบกเปนศนยแหงการเรยนรทยงคงเฟองฟและไดรบความนยมอยางตอเนองจงสงผลใหสถานศกษาตางๆ น�าเฟซบกไปประยกตใชเปนศนยแหงการเรยนรในสถานศกษาเพอแลกเปลยนประสบการณและแบงปนขอมล ดานวชาการในการเรยนการสอนรวมถงการสงเสรมความสมพนธทดตอกนระหวางครผสอนกบครผสอน ระหวางครผสอนกบผเรยน และผเรยนกบผเรยน เวบ “พซเทคแมกกาซน (www.pctechmagazine.com)” ไดอางถงเหตผล ๔ ประการทครผสอนควรพจารณาเลอกใชเฟซบกเปนศนยแหงการเรยนรในสถานศกษา ๑. การพฒนาดานภาษาซงครผสอนและผเรยนจ�าเปนตองใชเฟซบกในการตดตอสอสารและแสดงความ

เหนตาง ๆ เกยวกบวชาทเรยนบนเฟซบก ทงน การใชเฟซบกเปนประจ�าในการเขยนและอานขอความตาง ๆ จะชวยใหผเรยนไดฝกการเขยน การสะกดค�า และการใชไวยากรณทถกตอง

๒. การสอสารระหวางบคคลซงเปนการสรางสมพนธภาพทดระหวางครผสอนกบครผสอน ระหวางคร ผ สอนกบผเรยน และผเรยนกบผเรยนในการตดตอสอสารและแลกเปลยนประสบการณรวมกน รวมถงสนบสนนใหผเรยนกลาทจะแสดงความคดเหนตาง ๆ มากยงขน

๓. การท�างานรวมกนเปนกลมซงเฟซบกเปนอกชองทางหนงทเปดโอกาสให ผเรยนผใดผหนงจะตองรบผดชอบ งานทไดรบมอบหมายรวมกบผเรยนผอนเปนกลม ซงเปนการฝกทกษะการเปนผน�าและการเปนผตาม

๔. เพมทกษะดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การใชเฟซบกในการเรยนการสอน จะชวยใหผเรยนมความสนใจและมความกระตอรอรนทจะเรยนร เกยวกบการใชเทคโนโลยสารสนเทศใหมๆ สงทครผสอนพงปฏบตในการใชเฟซบกเปนศนยแหงการเรยนรรวมกบผเรยนนน เมอมถนายน ๒๕๕๔ เวบ “ออลเฟซบก (www.allfacebook.com)” ไดน�าเสนอเกยวกบวธปฏบตทดทสดไว ๗ ประการ เพอเปนแนวทางใหครผสอนใชเฟซบกไดอยางถกตองเหมาะสม ๑. หามครผสอนระบายอารมณและความรสกตางๆ ทมตอผเรยนในเชงลบผานเฟซบก ๒. ควรก�าหนดนโยบายและแนวปฏบตในการใชสอสงคมรวมกนระหวางครผสอนและผเรยนใหชดเจน ๓. ในกรณทยกเลกการเรยนการสอนในหองเรยนเพราะสภาพอากาศไมเอออ�านวย ครผสอนสามารถใช

เฟซบกเปนศนยแหงการเรยนรรวมกบผเรยนโดยการก�าหนดหวขอเกยวกบวชาทสอน เพอใหผเรยน รวมกนแสดงความคดเหน

๔. ไมควรใชขอความทรนแรงในการแสดงความคดเหนเกยวกบผเรยนและสถานศกษา ๕. หลกเลยงการแสดงขอความทกอใหเกดขอโตแยงทรนแรง ๖. ควรตงคาการแสดงความคดเหนตางๆ ทผเรยนทกคนสามารถเขาไปอานได ๗. ควรแสดงความคดเหนเกยวกบผเรยนในเชงบวกเทานน

เครอขายสงคมออนไลนกบหองเรยน เครอขายทใชเพอการศกษา ดวยขอมลจ�านวนมากทถกน�าเสนอในเครอขายสงคมออนไลนหากน�ามาสการจดการเรยนการสอนในชนเรยนยอมกอใหเกดผลส�าคญในหลากหลายลกษณะเชนกน เชน ๑. การสรางความสมพนธระหวางสงคมในชนเรยน เนองจากบรรยากาศของเครอขายสงคมออนไลน

เปนการแลกเปลยนขอมล ขาวสาร ผานมตความสมพนธของคนในเครอขาย ดวยเหตน เมอทงผสอนและผเรยนเขาสการสรางความสมพนธภายในระบบเครอขายสงคมออนไลนกจะน�าไปสการพฒนาความสมพนธในสงคมจรงในทศทางทใกลชดกนยงขน ซงเปนผลใหเกดการแลกเปลยนเรยนรทมประสทธภาพจรง นอกจากนลกษณะการน�าเสนอขอมล สถานภาพทเปนปจจบน ท�าใหทงผสอนสามารถตดตามพฤตกรรมและประสานขอมลไดอยางทนทวงท

27

๒. การกระตนใหเกดการศกษาคนควา การแลกเปลยนเรยนรทกวางขวาง การตงประเดนแลกเปลยน ขอสงสยตาง ๆ ผานเครอขายสงคมออนไลนท�าไดอยางทนทวงท และเปนเครองมอส�าหรบผสอนในการ กระตนผเรยนไดเปนอยางด ในขณะเดยวกนผสอนสามารถน�าเสนอเนอหาใหม ๆ ไดอยางตอเนอง และผเรยนสามารถตดตามไดอยางตอเนอง

๓. การสงเสรมการศกษาตามความสนใจและความถนด เครอขายสงคมออนไลนโดยเฉพาะอยางยง ในรปแบบของเวบบลอกเปนระบบทสงเสรมการเผยแพรผลงานตามความถนดและความสนใจของทงผสอน และผเรยน อกทงยงสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนขยายผลไดอยางมประสทธภาพ

๔. การสงเสรมการบนทกและการอาน การเผยแพรผานเครอขายสงคมออนไลนสวนใหญผานรปแบบของขอเขยนในหลายลกษณะ เชน ขอความสนในระบบทวตเตอร ขอความปานกลางของเวบเฟซบก หรอขอความยาว ๆ ของระบบเวบบลอก เปนตน

ในขณะเดยวกนเครอขายสงคมออนไลนกมขอเสยทอาจจะสงผลกระทบตอผใชดวยเชนกน โดยเฉพาะ อยางยงส�าหรบผเรยนทอาจจะมความจ�าเปนทผปกครองจะตองใหการดแลอยางใกลชด เชน ๑. การใชงานเพอความบนเทง เกม มากกวาการศกษาคนควา ทงน ระบบเครอขายสงคมออนไลน เชน

ในเฟซบกจะประกอบดวยเกมตาง ๆ มากมาย และสวนใหญตองการใชเวลาในการเลนทตอเนอง ๒. ความจ�าเปนของอปกรณการสอสาร ซงสวนใหญมราคาแพงและมคาใชจายทตอเนอง และหากผสอน

ใชเครอขายสงคมออนไลนในการน�าเสนอขอมลไปยงผเรยนเปนหลกอาจจะกอใหเกดการไมสามารถเขาถงแหลงขอมลของผเรยนได

๓. การรบขอมลทไมถกตองและการขาดวจารณญาณในการรบขอมล ทงน เมอผเรยนเขาสการเรยนร ในเครอขายสงคมออนไลน แหลงการรบขอมลจะไมสามารถจ�ากดไวเพยงจากผสอนเทานน ซงจ�าเปนทผสอนจะตองย�าถงแนวทางการตรวจสอบขอมลใหกบผเรยน

๔. การขาดวจารณญาณในการน�าเสนอขอมล เนอหาของผเรยน ดวยความสะดวกรวดเรวในการเผยแพรขอมลผานระบบเครอขายสงคมออนไลน จะพบวา หลายครงท�าใหหลายคนขาดความยงคดในการ เผยแพรขอมล ขาวสาร ภาพหรอเหตการณตาง ๆ และน�าไปสปญหาอน ๆ ตามมา

นอกจากการใชประโยชนทางการศกษาแลว สออนเทอรเนตยงมประโยชนตอดานอน ๆ ดงนดานการพาณชย ๑. คนหาขอมลตาง ๆ เพอชวยในการตดสนใจทางธรกจ ๒. สามารถซอขายสนคา ผานระบบเครอขายอนเทอรเนต ๓. ท�าการตลาดการโฆษณาผานเครอขายอนเทอรเนต ๔. ผใชทเปนบรษท หรอองคกรตาง ๆ กสามารถเปดใหบรการ และสนบสนนลกคาของตน ผานระบบ

เครอขายอนเทอรเนตได เชน การใหค�าแนะน�า สอบถามปญหาตาง ๆ ใหแกลกคา แจกจายตวโปรแกรมทดลองใช (Shareware) หรอโปรแกรมแจกฟร (Freeware) เปนตน

ดานการบนเทง ๑. การพกผอนหยอนใจ เชน การคนหาวารสารตาง ๆ ผานระบบเครอขายอนเทอรเนต อานหนงสอพมพ

และขาวสารอน ๆ โดยมภาพประกอบ ๒. การเลนเกมออนไลน ๓. สามารถฟงวทยหรอดการถายทอดสดผานระบบเครอขายอนเทอรเนตได ๔. สามารถดงขอมล (Download) ภาพยนตรตวอยางทงภาพยนตรใหม และเกามาดได

28

นอกจากทกลาวมาขางตนแลว ในระบบอนเทอรเนตยงมบรการอนๆ อกมากมาย พอจะสรปไดวา อนเทอรเนต มความส�าคญ ในการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศททนสมย การตดตอสอสารทสะดวก และรวดเรว แหลงรวบรวมขอมลแหลงใหญทสดของโลก อนเทอรเนตเปนเครองมอทจ�าเปนส�าหรบงานไอท ท�าใหเกดชองทางในการเขาถงขอมลทรวดเรว ชวยในการตดสนใจ และบรหารงานทงระดบบคคลและองคกร ปจจบนอนเทอรเนตไดเขามามสวนรวมในการสอสารและแลกเปลยนขอมลกอใหเกดประโยชนมากมายไดแก – ดานการตดตอสอสาร เกดการแลกเปลยนขอมล การสงไปรษณยอเลกทรอนกส หรอการพดคยดวยการ

สงสญญาณภาพและเสยง – เปนระบบสอสารพนทจ�าลอง (Cyberspace) ไมมขอจ�ากดทางศาสนา เชอชาต ระบบการปกครอง

กฎหมาย – มระบบการเรยนการสอนผานเครอขายอนเทอรเนต – สามารถคนหาขอมลในดานตางๆ ไดผานบรการ World Wide Web – การบรการทางธรกจ เชน สงซอสนคา หรอการโฆษณาสนคาตาง ๆ – การบรการดานการบนเทงตาง ๆ เชน การดภาพยนตรใหม ๆ การฟงเพลง ในระบบเครอขายอนเทอรเนต

การเกมออนไลน เปนตน

.......................................................

29

๔.๑ขอควรรเกยวกบพระราชบญญตลขสทธฉบบใหม

ขอควรรเกยวกบพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๕๘ (ธาม เชอสถาปนศร, ๒๕๕๘) อานเพมเตมท https://www.facebook.com/time.chuastapanasiri ๑. “รปของเรา ลขสทธของเรา” รปภาพ ขอความ ภาพถาย วดโอ คลป ทเราถายเอง หรอ จางถายจางผลต เปนลขสทธของเราโดยอตโนมตทนท สอใด ๆ จะเอาไปใชงาน “ตองขออนญาตเรากอน” และสามารถใหพวกเขาใชฟรๆ ได หรอจะเจรจาขอสวนแบงรายไดกยงไดดวย ๒. “เตอนใจนกกอป” ชาวเนตทงหลายทชอบกอป ส�าเนา ภาพ วดโอ เนอหาบทความ กราฟก ฯลฯ ตาง ๆ จากเวบไซตหรอแหลงอน ๆ มาแปะ วาง ใสทงเนอหานน ไวในชองทางสอของของตนเองนน “ผดกฎหมายลขสทธ” ๓. “เวบทา เวบปรสต” บรรดาเวบไซต “portal web” เชน กระปก สนก เอมไทย ถาจะเอาพวกภาพ ขอความ คลป วดโอ บทความ รายงาน สกป รายการโทรทศน เพลง มวสกวดโอ มาลงในเวบของตนเองนน ผดกฎหมาย เพราะเวบไซตเหลานมการหารายไดจากการโฆษณา ๔. “ขาวไมมลขสทธ จรงหรอ” ถาถามวา เราจะแชรขาว ผดไหม? คนธรรมดา แชรขาว ไมผด แชรไดตามปกต และควรแชรจากแหลงตนฉบบ ตนทาง ไมใช มาโพสตแชรใหม ๕. แฟนคลบ เซฟรปดาราในไอจ ผดไหม? หลายคนเปนแฟนคลบดารา ชอบและตดตาม บางคนเซฟรป ไวดในมอถอ คอมพวเตอรตนเอง ถามวา ผดกฎหมายลขสทธไหม ค�าตอบคอ “ผด - แตยอมความได” เพราะไมไดเอาไปใชท�าอะไร แตถาเอาไปเผยแพรซ�า ตดตอ อนนกยงผด ๖. คอเกาหล ซรสตางประเทศ เวบดหนง ดซรส เกาหล หนงตางประเทศ หนงแผน หนงออนไลน หนงชนโรง อนนผดกฎหมายลขสทธแนนอน ทงทไปเอามาจากตางประเทศ เอามาจากในประเทศ เอารายการโทรทศนมา แลวมาใสซบไทย ท�าแปล ท�าพากยภาษาเอง ๗. ขาวตางประเทศ ท�าอยางไร? ส�านกขาวเอาขาวหนงสอพมพมาอาน เอาขาวตางประเทศมาแปล ผดไหม? ถาแปลเฉพาะเนอหาขาว มารายงาน ไมมภาพประกอบ ไมผด แตถาเอาภาพ คลปวดโอเขามาใชประกอบ (แลวไมไดขอ ไมไดซอ) อนนผดกฎหมาย ๘. ถายคลปในโรงหนง ดหนงในโรงภาพยนตร ถายคลปหนงนน ๆ ทงหมดหรอบางสวน เอามาดเองทบาน ไมไดเอาไปขายท�าหนงแผน กผดกฎหมายลขสทธ ๙. อยากชวยคนพการเขาถงสอ อยากเปนคนจตใจด ชวยท�าซ�า ดดแปลง งานอนมลขสทธ เชนหนง รายการโทรทศน เพลง ฯลฯ เพอใหคนพการสามารถเขาถงงานนนได โดยมใชเปนการแสวงหาก�าไร ไมผดลขสทธ ๑๐. ขายของเปนมอสอง ส�าเนาเกบส�ารอง ซอหนง ซอเพลง ภาพวาด หนงสอ ภาพถาย อยางถกตองตามกฎหมายมาแลว ใชงานจนเบอ อยากเอาไปขาย เปนสนคามอสอง ไมผดกฎหมายลขสทธ ยกเวนวา ท�าส�าเนาซ�าจากตนฉบบทซอมา แลวเอาส�าเนาซ�านนไปขายเพอการคา หาเงน แบบนนกถอวาผดลขสทธ ๑๑. อาจารย นกศกษา ส�าเนาขอมล งานวจย สอภาพยนตร วดทศน เอาไปใชในการศกษา เพอการคนควา วจย ไมผดกฎหมายลขสทธ บรรณารกษส�าเนาหนงสอหายาก ไมผดกฎหมายลขสทธ แตถาบรรณารกษส�าเนาหนง เพลง หนงสอ ทยงอยในชวงของการหาประโยชนรายไดอย แบบนนบรรณารกษ ผดกฎหมายลขสทธ

บทท ๔กฎหมำย จรยธรรมและควำมรบผดชอบทำงสงคม

30

๑๒. ใสรหสปองกนละเมดสทธไดไหม ผลงานทกอยาง สามารถใสรหสปองกนการละเมดสทธได หรอเราสามารถก�าหนดวธการน�าไปใชงานได ตามทเราจะเหนสมควร เรายงมสทธใสลายน�า ลายเซน ขอมลดจทล หรอใสรหสปองกนการละเมดดจทลได และถาใครมาละเมดหรอท�าลายระบบปองกนนน กถอวาผดลขสทธเชนกน

๔.๒จรยธรรมและความรบผดชอบตอสงคม

ค�าวา“จรยธรรม” มาจากรากของค�าวา “จรยศาสตร” เปนค�าท พลตรศาสตราจารย พระเจาบรมวงศเธอ กรมหมนนราธปพงศประพนธ ทรงบญญตขนใชเปนครงแรก ส�าหรบค�าวา ethics และถอเปนศพทบญญต ในพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน แตคนสวนใหญจะคนเคยและใชค�าวา “จรยธรรม” มากกวา “จรยศาสตร” อาจสรปไดวา จรยธรรมหมายถงความเชอ คานยม และหลกศลธรรม ซงแตละสงคมก�าหนดขน เพอใชในการตดสนวา สงใดถกสงใดผด สงใดควรท�า สงใดไมควรท�า ทงน หมายถงแนวทางปฏบตของบคคลในสาขาอาชพตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงสอมวลชนทสงคมเรยกรองความรบผดชอบในเชงจรยธรรมสง

ประเดนปญหาทางจรยธรรมทมการพดถงกนอยเสมอ ไดแก การรายงานขาวทมผลกระทบตอบคคลอน ถงแมบางเหตการณขาวจะมคณคาทควรน�าเสนอ แตขาวกอาจกอใหเกดผลกระทบตอบคคลอนทงทเกยวของและไมเกยวของในเหตการณ ดวยสไตลการเขยนเนอขาว และความน�า การใหหวขาวหรอการใชภาพประกอบทอาจสรางความเจบปวดซ�าๆ ใหแกผเคราะหรายทเปนขาวได หลายครงทสอมวลชนถกวพากษวจารณ และมเสยงเรยกรองใหใชจตส�านก ชงน�าหนกระหวางสทธในการรบรขอมลขาวสาร และผลกระทบทจะเกดขนกบบคคล นกขาวจงตองใชวจารณญาณในการคดเลอกและรายงานขาวดวย ในหนงสอคมอจรยธรรม ส�าหรบทกสอในเครอเนชนฯ Nation Way ผดจากนไมใชเรา หมวด ๒ วาดวยจรยธรรมของสอในเครอเนชนฯ ขอ ๒.๑๐ เขยนไววา “ในการเสนอขาวหรอภาพใดๆ ตองหลกเลยง การลวงละเมดศกดศรความเปนมนษยของบคคลทตกเปนขาว โดยเฉพาะอยางยงตองใหความคมครองอยางเครงครดตอสทธมนษยชนของเดก สตร และผดอยโอกาส” ตวอยางเชน นายต�ารวจคนหนงน�าผตองหาคดยาเสพตดมาแถลงขาว โดยมการเขยนขอความตงวางไวหนาผตองหาวา “อมนษย” ซงแปลวา ผทไมใชคน หมายถงภตผปศาจ การกระท�าของต�ารวจนายนนถอวาเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยของผตองหา เชนเดยวกบหวขาวของหนงสอพมพ เมอมการจบกมตวผกระท�าความผดอาญา หนงสอพมพกใชหวขาวตดสนความผดของเขาทนท เชน พาดหว หรอบรรยายภาพวา ไอโหดเดนนรก ทงทในทางกฎหมายผตองหาหรอจ�าเลยตองสนนษฐานไวกอนวา เขาเปนผบรสทธ จนกวาจะม ค�าพพากษาของศาลวาเขาเปนผกระท�าผดจรง ฉะนน นกขาวหรอบรรณาธการพงหลกเลยงทจะตกเปนเครองมอ ในการละเมดศกดศรความเปนมนษยเชนนน ในหนงสอคมอจรยธรรม หมวดเดยวกน ขอ ๒.๑๑ “ตองไมเสนอภาพทอจาด ลามกอนาจาร นาหวาดเสยวหรอทอาจละเมดศลธรรม และขนบธรรมเนยมประเพณของสงคม” ในชวงเรมตนของ คม ชด ลก มขอตกลงรวมกนประการหนงวา หนงสอพมพหวสฉบบนจะไมมภาพทสยองและสยว ค�าวา “ไมสยอง” หมายถง หนงสอพมพจะไมตพมพภาพคนตาย ซงเคยเปนขนบของหนงสอพมพหวสยคกอนนน ทนยมน�าภาพศพทแสดงถงสภาพนาอเนจอนาถ มาตพมพไวทหนา ๑ เพอจงใจใหคนอานตดสนใจซอหนงสอพมพ สวนค�าวา “ไมสยว” หมายถง หนงสอพมพฉบบนจะไมมภาพโป อนาจาร หรอภาพทสอไปในทางเพศ ซงน กเปนหลกส�าคญอกขอหนงในเรองจรยธรรม ในการน�าเสนอขาว

สทธสวนบคคล สทธสวนบคคล (Right to Privacy) เปนเรองทคาบเกยวระหวางกฎหมายและจรยธรรม บอยครง ทนกขาวจะถกวพากษวจารณวาน�าเสนอขาวทเปนเรองสวนตวของบคคลตางๆในสงคม โดยเฉพาะคนทมชอเสยง หรอบคคลสาธารณะ (Public Figure) เชน นกการเมอง ดารานกแสดง นกรอง ฯลฯ นกขาวมกจะเฝาตดตามเสนอขาว ทงทเรองราวสวนตวของเขาไมเปนประโยชนตอสาธารณะเลย

31

เรองของสทธสวนบคคล นบวาเปนปญหาใหญมากขน เนองจากปญหาการตความวา แคไหน เพยงใดทนกขาวจะน�าเสนอไดในฐานะบคคลสาธารณะ เพราะความเปนบคคลสาธารณะจะท�าใหความเปนสวนตว (Privacy) นอยลง แตโดยหลกจรยธรรมแลวนน บคคลเหลานกยงไดรบความคมครองในการใชชวตสวนตวอยด ดงนน นกขาวตองแยกใหออกระหวางขอบเขตสทธสวนบคคลกบสทธในการรบรของประชาชน โดยนกขาวตองยดถอหลกการรายงานขาวดวยความรบผดชอบทางจรยธรรม คอ มความยตธรรมตอบคคล ทตกเปนขาว ขอมลและขอเทจจรง ทน�าเสนอในขาวตองมความถกตอง ตวอยางทเหนชดเจน คอ การเสนอขาวบนเทง ผบรโภคขาวสารมกเขาใจวา ขาวบนเทง คอ ขาว เรองราวชวตครอบครวของดารา ขาวรกๆใคร ๆ ซงในความเปนจรง นนเปนการละเมดสทธสวนบคคลทงสน นยามของความเปนขาวบนเทง นาจะเปนเรองบทบาทการแสดง หรอการทดาราบางคนเปนตวอยางทดในการด�าเนนชวต มความใสใจในการศกษา หรอมจตสาธารณะในการชวยเหลอสงคม แตขาวเหลานกลบปรากฏในพนทขาวบนเทงนอยมาก

ความรบผดชอบทางสงคม ความรบผดชอบ (Responsibility and Accountability) ของสอมวลชนเปนสงส�าคญทสอจะตองตระหนกในการปฏบตหนาทของสอ เนองจากสอมอ�านาจตอการรบรของประชาชนผรบสาร สามารถชน�าผรบสารไดหากสอมวลชนปฏบตตามแนวคดทคณะกรรมการฮทชน (Hutchins Commission) ไดวางไวกจะสามารถสรางสงคมประชาธปไตยขนไดแตในทางตรงกนขาม หากสอใชอ�านาจเพอแสวงอ�านาจทางเศรษฐกจและการเมองของตนเองและพวกพอง สงคมกจะขาดความไรระเบยบ จรรยาบรรณหรอหลกการพนฐานในการใหขอมลขาวสาร ประกอบดวย ความถกตอง ครบถวน เทยงตรง(Objectivity) และเปนกลาง (Impartiality) อยคกบสอมวลชนมาตงแตยคตนของหนงสอพมพ แตเมอสอมวลชน ซงมอ�านาจมากขน หลาย ๆ ฝายในสงคมจงพยายามเขาแทรกแซงเพอใชเปนชองทางในการสรางอ�านาจใหแกตวเองท�าใหสอถกวพากษวจารณวาขาดความรบผดชอบ (Accountability) สงผลใหความนาเชอถอของสอมวลชนในฐานะของแหลงขอมลขาวสารลดลง เปนไดเพยงสอทใหความบนเทงไดดเทานนเอง ประเทศก�าลงพฒนาเชนประเทศไทย ตองการสอทมความรบผดชอบตอสงคมดวยการปฏบตหนาทตามจรรยาบรรณ เพอการพฒนาระดบคณภาพชวตของประชาชน และสรางความมนคงใหกบประเทศ หากแตในทางปฏบตสอทไดรบเสรภาพสงขน ผนตนเองเขาสระบบเสรภาพนยม (Libertarian) ซงสอในระบบนมเสรภาพสงในการคดเลอกน�าเสนอขอมลขาวสาร สอจะบรหารจดการตนเองเพอสรางความนยมใหกบรายการเพออ�านาจทางเศรษฐกจและ/หรอ การเมอง การแสดงความคดเหนเขาขางฝายใดฝายหนงของสอมวลชนเปนเรองธรรมดา แตสอเชนนสามารถมอยไดในสงคมทประชาชนมความรความสามารถในการรเทาทนสอ (Media literacy) สงเชนกน (Watson, J., 2008) ดงนน หากสอขาดความนาเชอถอ ดวยการใหขอมลขาวสารทไมเทยงตรง ไมเปนกลาง หรอไมตรงตามความคาดหวงของตนเอง สอนนกจะไมไดรบความนยมจากผรบสารทตองการเสพสอเพอน�าขอมลเหลานนไปใชประโยชนในการตดสนใจในการด�ารงชวต ท�าใหสอตองปรบเปลยนเพอตอบสนองความคาดหวงของผรบสาร แตในทางปฏบตไมวาในสงคมใดกตามยอมมผรบสารทยงไมรเทาทนสออกมาก สอมความรบผดชอบในการปฏบตหนาทตามระบอบของสงคมประชาธปไตย เพอด�ารงรกษาเสรภาพ เนองจากเสรภาพในการแสดงออกทางความคด และการเคารพในเสยงของคนสวนมาก โดยไมละเลยเสยงของคน สวนนอย ภายใตกรอบกตกาของสงคมเปนหวใจหลกของการปกครองระบอบประชาธปไตย ดงนน สอมวลชนตองมความ รบผดชอบ (Responsibility) มเพยงแตน�าเสนอขอมลขาวสาร และความคดเหนของผเชยวชาญและผมอ�านาจในสงคมเทานน แตยงตองสงเสรมการแสดงออกทางความคดของประชาชนอยางเทาเทยมกนดวย พรอมทงการปฏบตตน ใหเปนแบบอยางทดน�าเสนอขอมลทถกตอง ครบถวน เพยบพรอมดวยเหตผลทเชอถอได สงเสรมการน�าเสนอความคดเหนทหลากหลาย โดยไมเขาขางฝายใดฝายหนง โดยเฉพาะในสงคมทประชาชนยงขาดขอมลความร ในเรองของการปกครองตามระบอบประชาธปไตยและไมรเทาทนสอ (Media Illiteracy) สง

32

เชน ประชาชนสวนใหญในประเทศไทย เนองจากสอมอ�านาจในการสรางการรบรและการตความหมายในประเดนตางๆของผรบสารไดสงมาก (Potter, 2011) หากสอไมรบผดชอบ (Responsibility) แลวประชาชนจะเกดความเขาใจ ในประเดนตาง ๆ เพยงแงมมเดยว หรอมโลกทศนทแคบ เปรยบเสมอนกบในกะลา ทไมเหน ไมรบรโลกอน ๆ ภายนอกวามอะไรอกบาง เชอวาทตนอยนนคอความถกตอง อาจน�าไปสความไรระเบยบของสงคม ซงสอไมสามารถปฏเสธความรบผดชอบ (Accountability) ได สอตองมมาตรฐานทางวชาชพและความตรงไปตรงมาสง ตลอดจนความถกตองและเทยงตรง ในสงคมทเตมไปดวยการแขงขนเพอเปนผน�าทางธรกจ ท�าใหสอมวลชน โดยเฉพาะสอโทรทศนขาดความเปนมออาชพไปในบางโอกาส พนฐานความเปนมออาชพของนกสอมวลชนคอ ความถกตอง เทยงตรง และครบถวนของขอมล แตเนองจากการแยงชงเรตตง (Rating) ท�าใหสอเรงรบในการน�าเสนอขอมลขาวสารไมวาจะเปนรปแบบของรายการขาว รายงานสนทนาบนเทง (Talk show) จนขาดการตรวจสอบเรองความถกตองของขอมล ท�าใหผรบสารไดรบขอมลท ผดพลาด จงเปนความรบผดชอบของสอในการตรวจสอบความนาเชอถอของแหลงขอมล ความถกตองของขอมล และความเทยงตรงของขอมล มหลาย ๆ กรณทบคคลปรากฏในขาวตองตกเปนจ�าเลยของสงคมโดยทตนเองไมได เปนผกระท�าผด แตถกสอน�าเสนอออกไปอยางรวดเรว ท�าใหตองเสยชอเสยงหรอความนาเชอถอ นอกจากนนเพอการสราง rating บางครงสอใสสสน (Sensationalization) เขาไปในเนอหา ไมวาจะดวยการเลอกใชภาษา หรอการเลอกภาพทสรางอารมณรวมของผรบสารไดดท�าใหผรบสารรบรความเปนจรงทเกดขนรนแรงเกนกวาเหตการณทเกดขนจรง ๆ (Gerbner et al., 1986) สรางความตระหนกตกใจใหกบสงคมไดดงนนถงแมการแขงขนจะสงเสรมให เกดการพฒนาในการน�าเสนอรายการทดขน แตตองแขงขนอยางมออาชพ มฉะนนผลเสยเกดขนกบผรบสารและสงคม นอกจากนนในทางปฏบตหากสอมวลชนไมควบคมตนเองใหดแลว อาจถกอทธพลทางเศรษฐกจ และการเมองเขามาครอบง�า ท�าใหสอขาดความเปนกลาง การคดเลอกเนอหาขาวสารมาน�าเสนอมกเปนกจกรรมทเกด จากความมอคต (Watson, J., 2008)

การบรหารจดการดวยความรบผดชอบตอสงคม(MediaSocialResponsibility) จากต�าราอบรมหลกสตรผประกาศในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศนระดบสงและโทรทศนไดใหขอมลวา องคกรสอวทยมลกษณะเปนองคกรทเรยกวา Content-led Organization คอเปนองคกรทตองน�าดวยเนอหาและมงก�าไรเปนเปาหมายสวนรอง แตวาเปาหมายหลกคอความเปนเลศในหนาท และเนอหาหรอผลผลตทเกดจากการสรางสรรคของมนษย ดงนนไมวาในฐานะของผประกอบกจการวทยหรอโทรทศนประเภทใดกตามตองมงสรางคณคาใหกบเนอหารายการและตวองคกร (กรรณกา รงเจรญพงษ, ๒๕๕๕) การบรหารจดการเนอหารายการซงถอวาเปนผลตภณฑหลกขององคกรเปนสงส�าคญทผประกอบการองคกรสอวทยและโทรทศนตองค�านงถง ผประกอบการไมสามารถใชหลกการบรหารโดยยดถอผลก�าไรเปนตวตงแลวใชวธการลดตนทนการผลตเพยงอยางเดยว เพราะบางครงการจ�ากดตนทนในการผลตงานวทยและโทรทศนมากจนเกนไปจะสงผลกระทบตอคณภาพของรายการ ดงนนผบรหารสอวทยและโทรทศนจงจ�าเปนตองมทงความรในเชงการบรหารจดการและความรในเชงทกษะการผลตรายการ เพอจะไดคดคนหาแนวทางในการบรหารจดการรายการใหเหมาะสมมประสทธภาพและสอดคลองกบงบประมาณทมอย นอกเหนอจากการสรางคณคาในตวเนอหาสอแลวผบรหารองคกรสอจะตองบรหารจดการใหผชม/ผฟง เกดความรสกวาองคกรสอนนมคณคา มความจ�าเปนตอชวต เพราะฉะนน องคกรสอตองไมท�าหนาทเพยงแคตอบสนองความตองการของผชม/ผฟงในเชงปจเจกรายบคคลหรอคนกลมใดกลมหนงเทานน แตตองสามารถท�าหนาท เพอสวนรวม หรอสงคมไดอกดวย ซงเครองมอทผประกอบการโดยเฉพาะผประกอบการวทยโทรทศนใชเพอสงเสรมการท�าหนาทสอเพอสงคมได เชน การเปนสอกลางระดมความชวยเหลอและลงพนทแจกจายสงของชวงน�าทวมเปนตน ซงกลไกหนงทองคกรรนใหมรวมถงองคกรสอน�ามาใชเปนแนวทางในการบรหารเพอความยงยนคอการท�า ‘CSR’ Cooperate Social Responsibility หรอการด�าเนนกจกรรมภายในและภายนอกองคกร ทค�านงถงผลกระทบตอคน ในองคกร (ผถอหน ผบรหาร พนกงาน) ในระดบใกล (ลกคา คคา ครอบครวพนกงาน ชมชนทองคกรตงอย สงแวดลอมรอบขาง)

33

และไกลองคกร (คแขงทางธรกจ ประชาชนทวไป สงคมโดยรวม) เพอท�าใหสงคมอยรวมกนไดอยางเปนสข (สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ๒๕๕๕)

บทบาทหนาทของผบรหารตอสงคม ผบรหารกจการดานสอวทยและโทรทศนจ�าเปนตองด�ารงบทบาทหนาทในเชงบรหารโดยยดหลกตามบทบาทหนาทหลกของสอมวลชนพงมดงน ๑. บทบาทในการใหขาวสารตอสงคม (Information) หมายถง บทบาทในการแจงใหทราบถงสงตาง ๆ ทเกดขนใหแกสมาชกในสงคม เชน การแจงขาวอาชญากรรมในชมชนหรอการบรหารขอมลขาวสารทมผลกระทบทงทางบวกและทางลบตอสมาชกในสงคม โดยตองใหความส�าคญถงความถกตองเทยงตรงของขอมลขาวสาร ๒. บทบาทในการประสานสมพนธและระดมก�าลงในสงคม (Correlation and Mobilization) หมายถง บทบาทในการรวมผคนใหเปนหนงไดดวยศกยภาพของสอทมพลงในการประสานใหสมาชกทอยกระจดกระจายในสงคม และมความแตกตางหลากหลายมารวมรบรถงวาระตาง ๆ ทส�าคญ เชน การรวมรบชมการออกมหาสมาคมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ การรวมรบชมรายการแขงขนกฬาระดบชาต การรวมตระหนกถงวกฤตพลงงานผานรายการรณรงค เปนตน ในฐานะผบรหาร มความจ�าเปนทจะตองรวมก�าหนดวาระทส�าคญตาง ๆ ในชวงเวลาทสงคมตองการการระดมก�าลงกน ๓. บทบาทตอการสรางความตอเนองทางวฒนธรรมในสงคม (Continuity) หมายถง บทบาทในการถายทอดและด�ารงวฒนธรรมตาง ๆ ของสงคมเอาไว รวมถงท�าใหเกดการเชอมโยงและผสมผสานระหวางวฒนธรรมดงเดมและวฒนธรรมใหม เชน การก�าหนดรายการวฒนธรรมทองถนในรายการ หรอแมแตรายการอพเดทเทรนดเทคโนโลยกถอวา เปนรายการทอธบายการเปลยนแปลงวฒนธรรมดวยเชนกน ๔. บทบาทการสรางความบนเทงและผอนคลายแกสงคม (Entertainment) หมายถง บทบาทในการสรางความผอนคลาย ท�าใหผฟงผชมไดหลกหนไปจากความเครงเครยดประจ�าวน ผบรหารมออาชพไมควรกดกนวารายการบนเทงคอรายการทไมมประโยชน โดยแทจรงแลวความทาทายของการบรหารกจการดานสอคอการสรางสรรครายการทมประโยชนและดสนกไปดวยพรอม ๆ กน

ความรบผดชอบ(ResponsibilityandAccountability) สอมวลชนมอย ๕ ประการ (McQuail, D., 1994) ดงน ๑. สอดสองดแล ระแวดระวง เหตการณทคาดวาจะมผลกระทบตอประชาชนแลวรายงานใหประชาชน ไดรบทราบ (Surveillance of the environment) สอจะตองตนตวในการสอดสองเหตการณส�าคญ ๆ เพอรายงาน ใหประชาชนไดรทนเหตการณส�าหรบการเตรยมพรอมในการรบมอและปองกนเหตการณทก�าลงเกดขนและคาดวาจะเกดขน ความรบผดชอบหลกตามหนาทนคอ การตรวจสอบรฐบาลแทนประชาชน ๒. ประสานความคดเหนจากภาคสวนตาง ๆ ในสงคมเกยวกบประเดนส�าคญทสอเลอกน�าเสนอ (Cooperation parts of society) เพอใหประชาชนผรบสารไดรบรความคดเหนในหลากหลายมตหลากหลาย แนวคด ส�าหรบการน�าไปประกอบการตดสนใจเกยวกบประเดนนน ๆ ๓. สงสอน ถายทอดมรดกทางวฒนธรรม และประเพณ (Transmission of social heritage) สอ ท�าหนาทในการถายทอดขอมลเพอกอใหเกดทศนคตทดตอมรดกทางสงคม อนจะเปนกระตนใหเกดการเรยนร ความเชอ คานยม และพฤตกรรมทางสงคมทเหมาะสมกบกาละและเทศะ ๔. ใหความบนเทง (Entertainment) เปนหนาทส�าคญของสอในสงคมทเตมไปดวยความเครยดจากปญหา ภยธรรมชาตเศรษฐกจ และการเมอง ดวยศลปะ เพอการจรรโลงใจและจรรโลงสงคม ใหประชาชนมทศนคตทดตอ การด�ารงชวตดวยวฒนธรรม และประเพณทเปนเอกลกษณ

34

๕. รณรงค (Mobilization) ทามกลางปญหาเกา ปญหาใหมทเกดขนมากมาย และแพรกระจายผลกระทบ ไดในวงกวางอยางรวดเรว จงเปนหนาทของสอในการท�าหนาทในการรวบรวมพลงและผลกดนประชาชนจ�านวนมาก ใหเกดทศนคตและพฤตกรรมทสรางสรรคทางสงคมรวมกน สรางความเปนน�าหนงใจเดยวกน

๔.๓กรณศกษาโพสต/ไลค/แชร

กรณศกษาท๑ต�ารวจออนไลนลย!!คนเลนไลนเฟซบคตองอานโพสตผดตดคก พ.ต.อ.สมพร แดงด รองผบงคบการกองบงคบการปราบปรามการกระท�าความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลย (รองผบก.ปอท.) ในฐานะผรบผดชอบและดแลการกระท�าความผดเกยวเทคโนโลยและคอมพวเตอร ลยเขมขจดการกระท�าผดกฎหมายบนโลกออนไลน หลงจ�านวนผกระท�าผดเพมขน ย�าชดหมดเวลาอางวลฮต “รเทา ไมถงการณ” จากนหากท�าผด จบแน ปรบแน คกแน ๆ

ส�าหรบขอมล ๑๐ พฤตกรรมเสยงคก ทกองบงคบการปราบปรามการกระท�าความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลยไดรวบรวมไวใหประชาชนมดงน ๑. Upload รปลามกอนาจารทงหลายทงปวงในสากลโลก ไมวาจะรปตวเองหรอรปคนอน คกเนน ๆ ไดถง หาป หรอปรบไดถงหนงแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ ๒. ตงตวเปนเจากรมขาวลอ ทชอบปลอยขาวใหบานเมองเกดความชลมนวนวาย มโอกาสไดไปนอนคดทบทวนพฤตกรรมตวเองอยางเงยบ ๆ ในคกไดถงหาป หรอปรบถงหนงแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ ๓. พวกทชอบใชวทยายทธเฉพาะตว ตดตอภาพคนโนนคนน ไมวาจะเปนภาพนงภาพวดโอ แลวน�ามา เผยแพรทางอนเทอรเนต ท�าใหเจาของภาพเสยหาย อบอาย ถกฟองขนมาอาจตองไปสงบสตอารมณในคกไดถงสามป หรอเจอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ�าทงปรบ ๔. แอบ Save ขโมยขอมลของคนอน แลวเอาไปใชเพอเปนประโยชนกบตวเอง เพอการหาก�าไร เพอน�าไปใชกลนแกลง / ถาถกจบไดมหวงถกด�าเนนคดขอหาลกทรพย รวมทงตามกฎหมายลขสทธ และพรบ. คอมพวเตอรแนนอน ๕. พวกชอบใสรายปายสคนอน กเรองตางๆนานา ใหคนอนเสยหาย อบอาย ขายหนา อาจตองไปนงสลด ในคกไดถงหาป หรอปรบไดถงหนงแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ ๖. มความอยากรอยากเหนสง เรองชาวบานคองานของเรา ชอบแอบเอา ID หรอ Password ผอนไปแอบดขอมลตาง ๆ นานาของบคคลอน/เจอฟองเรยกรองคาเสยหาย มสทธเจอทงคกทงปรบแลกกบความอยากรอยากเหนกนไปเลย ๗. เหน File งานของคนอนไมได มกมอบอนไปลบ เพมเตม หรอแกไขเนอหาใน File นน จะดวยเหตผลอะไรกตามแต แตสดทายเกดความเสยหายแกเจาของไฟลนน / แบบนเจอคกไดถงหาป หรอปรบไมเกน หนงแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบแนนอน ๘. ชอบสงอเมลลกโซโดยไมบอกทมา ประเภทวาถาไมท�าตาม ไมสงตอ ชวตทานจะตองตกทกขไดยากไป ชวกลปาวสานการสงอเมลโฆษณาขายของตางๆนานาทผรบไมตองการ สรางความนาเบอหนาย สดแสนร�าคาญ แกผไดรบ / นอกจากจะถกสาปแชงจากผรบแลว ถาถกจบได จดไปถงหนงแสนบาท ๙. ชอบตงส�านกขาวเปนของตวเอง เจออะไรทงใน Line, Facebook , Twitter เปนขอกดแชรไวกอน เรองจรงไมจรงไมเคยคดเชค ซงถาเกดดนไปสงตอขอความทไมชอบดวยกฎหมาย กไมมอะไรมาก/เจอคกพอ ๆ กบคนเรมขอความเหลานนรบโทษไปดวยกนทงคนท�าคนสงตอพรอม ๆ กนไปเลย ๑๐. การโพสตขอความใด ๆ ทเปนการหมนเบองสง หรอท�าเวบไซตหมนสถาบนเบองสงซงเปนทเคารพ ของประชาชนชาวไทยใหไดรบความเสอมเสยแหงเกยรตยศอนมผลกระทบตอความมนคงภายในราชอาณาจกร / ถอเปนความผดรายแรงทงกฎหมายอาญา และ พรบ.คอมพวเตอร มโทษจ�าคกสงสดไดถง สบหาป

35

กรณศกษาท๒“อน”ฉนฉะโซเชยลไมตลก!!กเรอง”เอ”เหวยงสนามบน อน-ศรพรรณ” โพสตไอจฉะโซเชยลทกเรองราวของ “เอ-อนนต” เหวยงเจาหนาทสนามบนท�าเหมอนมกข�าขน แตไมข�า ยนไมใชเรองทเกดขนจรง ถกแชรทวโลกโซเชยลเลยทเดยว ส�าหรบภาพของนกแสดง “เอ-อนนต บนนาค” พรอมขอความทเปนเรองราวของเอ ทเลาถงเหตการณทอางวาเอไดไปสนามบน แตเจาหนาทไมเรยกขนเครอง จงไปสอบถามเจาหนาทวาท�าไมเครองบนลาชา โดยเจาหนาทแจงวา ไดเรยกชอเอถง ๖ ครง โดยเอยนยนวาไมไดยนอยางแนนอน เพราะฟงอยตลอด และใหทวนวาเรยกวาอะไร ทงนพนกงานตอบกลบวา “มสเตอรแอนแอนท” (Anant) เอเลยบอกวาจรง ๆ ตองอานวา ‘อนนต’ ถงแมจะเปนขอความทเขยนขนเพอความตลกขบขน และถกน�ามาแชรทวโลกโซเชยล แตหลายคนอาจจะไมเขาใจ เนองจากไมแนใจวาเปนเหตการณทเกดขนจรงหรอไม และอาจสงผลเสยตอภาพลกษณของเอดวย ลาสด “อน-ศรพรรณ” หวานใจของเอไดโพสตภาพผานอนสตาแกรม @ohnsri1000 ยนยนวาเรองราวทถกเผยแพรในโลกโซเชยล ไมใชเรองราวของเอ และตนกไมรสกตลกขบขนกบขอความทเกดขนอกดวย “ไมใชเรองราวของพเอคะ!!!!! #ไมข�า #พเอไมพดหยาบคาย #ไมดวตฟร #อยามางานหยาบ!!! #เรองของใครกเอาหนาคนนนมาแปะ!!!” ทงนทางกองบงคบการปราบปรามการกระท�าความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลย (ปอท.) เคยระบวา การกระท�าทเผยแพรขาวลอตาง ๆ โดยไมมการตรวจสอบขอเทจจรง และอาจท�าใหผอนเสยหาย คนทรเรมและเผยแพรตอกมความผด พ.ร.บ. คอมพวเตอร พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๑๔ มโทษจ�าคก ๕ ป ปรบ ๑ แสนบาท หรอทงจ�าทงปรบอกดวย (อานตอท : http://www.dailynews.co.th/entertainment/361354)

กรณศกษาท3แชรผดๆโรคตดตอออนไลน โวยสนนโลกออนไลน ทนททขอมลเรอง “๑๑ ขอหามสงกรานต” ถกโพสตลงบนเฟซบกและแชรตอกน ไปเรอย ๆ ดวยรายละเอยดทระบวาเปนขอมลมาจากส�านกงานต�ารวจแหงชาต ออกกฎหามเลนสงกรานตบนรถกระบะ, หามเลนแปง, หามเปดเครองเสยง ฯลฯ ประชาชนชาวเนตไมพอใจ กนดาไปถงตนตอ รอนถงโฆษกส�านกงานใหวงโรออกมาแกขาววา ขอหามทแชร ๆ กนอยตอนน ทางต�ารวจไมไดจดท�า และไมเคยออกกฎหามขนาดนน จงเกดเปนค�าถามวาแลวขอมลผด ๆ เหลานมาจากไหน เมอมองยอนกลบไป จงเหนวานกไมใชครงแรกของการแชรขอมลผด ๆ จนกอใหเกดความโกลาหลขน แตยงมอกหลายกรณ ทสะทอนใหเหนพฤตกรรมเรอรงของคนไทย เกยวกบ“โรคตดตอออนไลน” ผดถกไมร ขอใหไดแชร

แชรไวกอนพอสอนไว “ขอความระบวาต�ารวจหามขนรถกระบะเลนน�านน ยนยนวาประชาชนสามารถขนรถกระบะเลนน�าได ตามปกตครบแตตองไมเปนการยนในลกษณะทหวาดเสยว อนตราย หรอเขาไปในเขตหวงหาม สวนเรองเปดเครองเสยงกสามารถกระท�าได แตตองไมเปนการรบกวนหรอสรางความเดอดรอนร�าคาญใหกบผอน สรปแลว ทกคนสามารถเลนสงกรานตไดตามปกตครบ แตถามการกระท�าทอาจจะกอใหเกดอนตรายหรอฝาฝนประเพณทดงาม หรอมผมาแจงความ ทางต�ารวจกตองด�าเนนการทนท” พล.ต.ต.ปยะ อทาโย โฆษกส�านกงานต�ารวจแหงชาต ออกมายนยนชดเจนเกยวกบขาวลอบนอนเทอรเนตทระบาดหนก ตองยอมรบวา บางขอมลอาจมความซบซอน ยากแกการตรวจสอบเกนกวาคนเสพขอมลทวไปจะตดตาม แตหากลองยอนมองพฤตกรรมการสงตอเรองราวตางๆ ของผบรโภคโดยไมยงคด มมาตงแตสมยคนนยมใชอเมลสงขอมลหากนแลว คอสงตอเรองหวอหวานาสนใจโดยผานรปแบบ “ฟอรเวรดเมล” นนเอง จนกลายเปนกระแสฟอรเวรดเมลจรง-ลวง ใหไดมานงถกเถยงกนอยชวงหนง ถงวนน สอในการสงตอขอมลเปลยนจาก ฟอรเวรด เปน รทวต (สงตอขอมลซ�าจากทวตเตอร) และ แชร (สงตอขอมลอกครงบนเฟซบก) วจารณญาณในการรบขอมลขาวสารของผใชกดเหมอนจะไมมววฒนาการเพมขนสกเทาไหร ยงคงมการแชรตอเรองบรจาคเลอด-บรจาคเงน โดยไรแหลงขอมลทมาอยางชดเจน ไดแตสงตอกนไปเรอยๆ ขอแคใหไดแชร ใหไดไลค แสดงความเหนอกเหนใจเปนพอ

36

สอมวลชนงงถกขอมลลวง เรองถกลวงดวยขอมลขาวสารอนมากลนบนอนเทอรเนต ไมไดเกดขนเฉพาะกบประชาชนชาวไซเบอรเทานน แมกระทงสอมวลชนผคร�าหวอดอยในวงขาวสารยงตกหลมพรางใหเหนเปนตวอยางมาแลวนบครงไมถวน ลาสด เปนหนงสอพมพส�านกหนง ลงขาวเกยวกบ “ดว เดอะ สตาร” ซงรอดจากการเกณฑทหารไดเพราะนวกอยขางซายสนผดปกต ตวเนอหาทเขยนนนไมไดผดประการใด แตทพลาดคอเลอกรป “ดว เดอะ สตาร ๙” มาลง แทนทจะเปน “ดว เดอะ สตาร ๔” แถมยงลงภาพใหญมาก สวนความผดพลาดทเกดขน นาจะมาจากการรบกระแสขาวจากอนเทอรเนตมารไรตเนอขาวกนอกท จากนนคนหาภาพมาประกอบ แตกลบตรวจสอบไมได ไปเอาภาพ ดว เดอะสตาร คนละ ซซนกนมา มนกเลยเปนเรอง ขาว “มนษยตางดาว” กเปนอกหนงขอมลผดๆ ทนาอายไมแพกนส�าหรบอาชพสอมวลชน ขณะนน หนงสอพมพหลายฉบบลงภาพขาวท ด.ต.ปรชา อนทรวเชยร ผบ.หมงานสบสวน บก.สส.ภาค ๙ ถายรปตดภาพสงมชวตลกษณะคลายมนษยตางดาว โพสตเลาเปนตเปนตะวาตอนถายรปไมเหน แตพอมาดภาพซ�าอกครงถงกบตกใจมาก เรองนถกเผยแพรออกไปในวงกวาง ทงสอสงพมพและสอออนไลน น�าภาพขาวนนมาลงเปนขาวเดน แตผลปรากฏวาหลงจากภาพนนถกแชรออกไปบนเฟซบก ประชาชนชาวออนไลนกชวยกนตรวจสอบจนได ค�าตอบวา มนษยตางดาวทสงคมก�าลงตนตระหนกนน แทจรงแลวเกดจากแอปพลเคชนตวหนงในมอถอสมารทโฟน ทชอ “Camera 360” นนเอง เลนเอาผน�าเสนอขาวหนาหงายกนไปตามๆ กน ความผดพลาดครงนน ถอเปนบทเรยนใหสอมวลชนไดเรยนรทจะตรวจสอบใหเขมงวดมากยงขน ประการแรก ตองพจารณาจาก “สามญส�านก” กอน “ถามตวเองดวา เรองนมความเปนไปไดทจะเกดขนมากนอยแคไหน อยางตอนมขาวเกาะภเกตจะจม กตองมานงคดกอนวา เปนไปไดไหม ในเมอเกาะคอผนเดยวกนกบแผนดนทหยงลงไปในทะเล ไมใชเรอทลอยอยกลางน�า เจาะรตรงกลางแลวจะจม” ประการทสอง ตอง Double Check หรอตรวจสอบขอมลอกครงกอนปกใจเชอ ตรวจสอบใหแนใจวาขอมลทไดรบ มทมาจากไหน โดยเฉพาะเรองทเกยวโยงกบการเมอง จะมกลมคนทพยายามหยบทกอยางโยงใหเขาทางกลมความเชอของตวเองเสมอ ไมวาจะเปนสไหน ประการทสาม เมอแนใจแลววาขอมลทไดรบมาเชอถอได กสามารถน�าเสนอขอมลออกไปได แตระหวางนนกตองเปดหเปดตาใหกวางไว คอยเชคดฟดแบกดวย เผอวาขอมลทน�าเสนอไปเกดผดพลาดขนมา จะไดไปสประการทส คอ Re-Check ซ�าอกรอบเพอใหพรอมตอการแกไขอกครงหากจ�าเปนนนเอง เจาของเพจกตอง“รบผดชอบ”

สงคมออนไลนทเนนเรว เนนขาย เนนยอดคนอานเปนหลก มมหนง ถอเปนขอดทตองรกษาไว เพราะใครๆกอยากรขอมลขาวสารททนเหตการณ แตกตองไมลมรกษาเรองความถกตองของขอมลไวดวย โดยเฉพาะขอมลทเกยวกบเรอง sensitive เกยวกบขาวการเสยชวตของคน หรอเรองทมผลกระทบตอสงคมมาก ๆ ส�าหรบเวบไซตทใหขอมลขาวสารกบประชาชน ถงแมจะไมไดท�าในนามสอมวลชนกระแสหลก แตถาไมมนใจวาขอมลทไดรบมาถกตองจรง ๆ แลวตองน�าเสนอขอมลนนออกไป แนะน�าใหเลยงไปใชค�าวา “มกระแสขาววา...” แทนจะดกวา เพอบอกให ผเสพขาวเผอใจไมเชอไวกอนโดยผเขยนขาวแสดงจดยนไปใหชดเจนวา ไมไดฟนธงขอมล แตถาจะใหดจรง ๆ ขอมลแบบนไมควรน�าเสนอบอย ๆ เพราะมนไมไดใหขอมลทชดเจนมประโยชนแคความฉบไวเทานน ความผดพลาดทเกดจากโซเชยลมเดยทกวนน เปนเพราะแตละคนมชองทางในการสอสารเปนของตวเอง คนทอยในเมองสวนใหญจะม account ในเฟซบก ทวตเตอร อยางใดอยางหนง เวลามความคดเหนเรองอะไรกจะเผยแพรลงไปในนน “แอดมนเพจ” (บนเฟซบก) กถอวามความส�าคญมากในการน�าเสนอขอมลขาวสารในโลกออนไลน ทกวนน

37

อยาสกแต“แชร”

คนทเลนโซเชยลมเดยทว ๆ ไปมกเลนเพอความสนก แชรขอมลทเหนมาจากคนอนอกท โดยทไมไดฉกคดวาขอมลเหลานนจรงเทจแคไหน ขาดการตรวจสอบ นสยเสพขาวสารแบบฉาบฉวยคลายจะเปนนสยปกตของคนไทยไปแลว สงเกตไดจากพฤตกรรม ตงแตไหนแตไรมา รายการขาวทรายงานขาวจรง ๆ ไมคอยมคนดแตจะนยมรายการทมคนมานงเลาขาวใหฟงกนมากกวา แลวกเชอกนตามนน “ในเมอรวาขอมลมนมเยอะ เรากตองรเทาทน เดนเขาหาขอมลใหไดมากทสด อยามวแตดละครหลงขาวอยางเดยว ดไดนะแตควรแบงเวลาใหรายการสารคดใหความรบาง ถาเรามความรพนฐานเกยวกบเรองตาง ๆ ในชวตกมสทธจะถกขอมลลวงไดยากขน สรางนสยไมหลงเชออะไรงาย ๆ ยกตวอยางเรอง ปฏทนมายา ทกลวกนไปวา วนท ๒๑ เดอน ๑๒ ป ๑๒ โลกจะแตก ถารทมาจรง ๆ จะไมกลวขนาดนน สาเหตทคนตความไปวาโลกจะแตกวนนน เปนเพราะคนทเขยนค�าท�านาย เขยนไวถงวนนนเทานนเองและไมไดเขยนตอไป คนจงตความวาโลกจะแตก จะไมมโลกแลวกเลยไมมค�าท�านาย ทง ๆ ทจรง ๆ แลว เขาไมไดเขยนระบลงไปในค�าท�านายสกหนอยวาโลกจะแตกวนนน และถาไดเคยดรายการสารคดจะไมเชอขอมลเหลานงาย ๆ สารคดวทยาศาสตรจะบอกเลยวา โลกเกดมา ๔,๐๐๐ ลานปแลวและจะอยไปตามวงจรของมน คงไมมาแตกอะไรรวดเรวเอาวน ๒๑-๑๒-๑๒ แน ๆ” ผคร�าหวอดวงการขาวออนไลนชใหเหนชด ๆ กอนหนาน ในชวงน�าทวมกเคยมกระแสขาวในทวตเตอรออกมาวา ในหลวงรบสง “ถาน�าเขาพระนคร ใหน�าผานวงสวนจตรไปเลย อยากน ใหผานไปเลย” มคนรทวตจ�านวนมาก ลามไปถงการเอาโพสตดงกลาว ไปโพสตและแชรในเฟซบก มคนกดไลคกดแชรมากมาย แตสดทาย ทางส�านกพระราชวงกออกมาแกขาว รตนาวธ วชโรทย ในฐานะทปรกษาฝายกจกรรมพเศษ ส�านกพระราชวง ออกมายนยนวาไมใชกระแสรบสงของพระองคแตอยางใด ความผดพลาดของขอมลขาวสารในกรณน ถงแมจะเปนการสงตอเรองด ๆ เพอสรางก�าลงใจในชวงวกฤต แตสดทายแลวความจรงยอมเปนสงทส�าคญทสด “เมอกอน อ�านาจในการสอสารอยในมอของสอมวลชน แตเดยวน โซเชยลมเดยท�าใหประชาชนคนธรรมดาสามารถบอกเลาเรองราวของตวเองไดงาย ๆ ผานทวตเตอร เฟซบก และอกหลายชองทาง เรองทเราบอกเลาตอ ๆ กน มนไมไดเปนแคมขปาฐะ เปนแค Oral Society หรอเปนเรองราวทเลา ๆ แลวกลม ไมมหลกฐานอะไรอกตอไป เพราะสมยน เราใชการพมพสอสารบนโลกออนไลน ทกอยางถกเกบไวในเซรฟเวอร ใครโพสตใครแชรแบบไหนกกระทบไปหมด เพราะฉะนน ทกคนตองเรยนรสอใหมน ตองเรยนรทจะรบผดชอบการกระท�าของตวเอง ตองเสพขอมลอยางมสต คดกอนแชร ทองไววาทกโพสต ทกแชร ทกไลค กถอเปนการแสดงจดยนของตวเราทางสงคม

.......................................................

38

การพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอจะท�าใหผรบสารปองกนตนเองจากผลกระทบทอาจเกดขนจากการเปดรบสอประเภทตางๆได การพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอเปนเปาหมายส�าคญทตองถกตงไว กอนน�ากระบวนการพฒนาทกษะการรเทาทนสอไปใช เปาหมายจะเปนตวก�าหนดทศทางวาสงทเราวางไวในการจดกระบวนการรเทาทนสอ มจดหมายปลายทางอยทใด ตวก�าหนดทศทางดงกลาวคอ

แผนภาพท 1: การพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอ

๕.๑ขนตอนการพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอ ๑.การกระตนใหตระหนกถงผลกระทบของสอ(Awareness) หมายถง การกระตนหรอเปดประเดนใหเกดแงคด เกดมมมองในการอานสอทพวกเขาไมเคยค�านงถงมากอน วาการน�าเสนอของสอแตละครงอาจสงผลกระทบตอผรบสอไดอยางไรบาง บางครงผลกระทบทเกดขนอาจรนแรงและขยายวงกวางมากขนอยางทเรานกไมถง เชน พฤตกรรมการเลยนแบบจากสอของอเมรกนท�าใหเกดการเปลยนแปลงตอวฒนธรรมบรโภคนยมหรอการทเยาวชนไทยมความสมพนธทางเพศกอนวยอนควร หรอการทโฆษณาสนคาบางประเภทมงโฆษณาสนคาจนเกนไป โดยไมค�านงถงการบรโภคทผดหลกสขอนามย เชน อาหารเสรมหรอครมไวทเทนนง(Whitening) ทอาจสงผลระยะยาวตอสขภาพไดแตเมอผรบสอหลงเชอกใชตามทโฆษณาชนนนบอกโดยขาดความตระหนกรตางๆ ๒.การวเคราะหความเปนจรงจากภาพทสอสรางขน(Analysis) เปนการอานภาษาของสอ เปนการอานสอเชงลกกวาการเขาใจความหมายหรอการตความ โดยอาศยแนวทางค�าถาม ๕ ค�าถาม ตอไปน ๒.๑ ใครเปนผสรางเนอหาสาระของสอขนมา ๒.๒ เทคนคทใชเพอดงดดใจ ๒.๓ คนอนๆ ตความเนอหาสาระของสอตางจากเราอยางไร ๒.๔ สอไดน�าเสนอวถชวต คานยม และมมมองอะไรบาง ๒.๕ ใครเปนผไดรบผลประโยชนอยางแทจรงจากการน�าเสนอของสอ

บทท ๕กำรประยกตใชกำรรเทำทนสอในชวตประจ�ำวน

การกระตนใหตระหนกถงผลกระทบของส (Awareness

การวเคราะหความเปนจรงกบภาพทสอสรางขน (Analysis)

การไตรตรองเรองคานยม มาตรฐานการดำรงชวหรอการยอมรบในสงคม (Reflection)

การกระทำใด เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสวนบคคหรอเพอรณรงคหรอตอตานกระแสสงคม (Action)

39

ซงเปนการตอบค�าถามเกยวกบการประกอบสรางสอ เปนการวเคราะหทจดพบกนของกระบวนการผลตสอกบการสรางเนอหาสอ ตลอดจนการวเคราะหถงกลมเปาหมายเฉพาะของสอ ๓.การไตรตรองเรองคานยมมาตรฐานการด�ารงชวตหรอการยอมรบในสงคม(Reflection) เปนการตอบค�าถามตอวาเราคดอยางไรหรอจะท�าอะไรเมอไดรบสอ ผลกระทบของสอสงผลตอพนฐานแนวคด ปรชญา ศาสนา ประเพณ ศลธรรม คณธรรมกระแสสงคม ตลอดจนแนวทางการด�าเนนชวตของผรบสาร หรอไมอยางไร เชน การน�าเสนอภาพโฆษณาเหลาและบหรเหมาะกบบรรทดฐานสงคมไทยหรอไม ๔.การกระท�าใดๆเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสวนบคคลหรอเพอรณรงคหรอตอตานกระแสสงคม(Action) เปนความเคลอนไหวเพอกอใหเกดการเปลยนแปลง หรอการโตตอบในประเดน และกระแสสงคม อนเปนผลจากการน�าเสนอของสอ หรอการสรางกระแสสงคมเพอกอใหเกดการตอตานหรอยอมรบหลกการตาง ๆ ทมาจากการน�าเสนอของสอ เคยมตวอยางความเคลอนไหวดงกลาวมาแลว เชน รายการเกมโชวบางรายการทไมเหมาะสมกบบรรทดฐานสงคมไทย เมอมนกจดรายการทวดงน�าไปพดคย วเคราะหในรายการถงความไมเหมาะสมตาง ๆ ประกอบกบนกเขยนคอลมนน�าไปเปนประเดนในการวจารณลงหนงสอพมพ ท�าใหรปแบบรายการเปลยนไปได เชน รายการก�าจดจดออนและพรหมลขตหมายเลข ๑ ในการพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอนน นอกจาก ๕ ขนตอนดงกลาวแลวมองคประกอบทส�าคญอก ๒ สวนคอ ๑. องคความรในเนอหาทจะวเคราะห (Knowledge) ๒. ทกษะการรเทาทนสอ (Media Education Skill)

องคประกอบการพฒนาศกยภาพการรเทาทนสอ

๑.องคประกอบดานองคความร องคความรทส�าคญ คอ ความรในเรองทจะน�าไปศกษาตวเนอหาของสอ ทมาจากพนฐานชวตครอบครว หรอพนฐานการศกษา การมประสบการณตรงหรอการเปดรบสอทท�าใหเกดการมประสบการณทางออมและขอเทจจรงทเปนศาสตรในสาขาวชานน ๆ ฉะนนถาจะศกษาวเคราะหเนอหาของสอ ผทเรยนรตองมพนฐานความร ดานสขภาพ สขศกษา ถาจะจบเนอหาทางดานวฒนธรรม บรโภคนยมกจะตองมความรดานวฒนธรรมและสงคมวทยา หรออาจเปนเรองการเมอง วทยาศาสตร จตวทยาหรอวทยาศาสตรทเกยวของควบคกนไปกบการพฒนาทกษะการเรยนรตางๆ ในการรเทาทนสอ

40

โดยเฉพาะการใชคมอเลมนใน มตทางวฒนธรรม ผรบสารควรสรางการรบรและมการเพมพนองคความรดานวฒนธรรมดวย

แผนทแสดงความสมพนธระหวางการรเทาทนสอกบผลทผเรยนไดรบ

๕.๒รปแบบการเรยนรเทาทนสอ เงอนไข ๔ ประการตอไปน เปนหลกส�าคญส�าหรบการสรางสรรคสถานการณหรอการเรยนเรองรเทาทนสอ ๑. การศกษาเปนกลม การรเทาทนสอไมสามารถทจะรไดตามล�าพง จรงอยทการวเคราะหอะไรบางอยาง และการคดพจารณาเกยวกบสงนนดวยตวคณเองกอน ซงเปนการเรยนรสารในสอเหลานน แตทงนสอไมไดน�าเสนอโลกสวนตวของใครคนใดคนหนงเทานนแตน�าเสนอภาพทงหมด ภาพสะทอนสงคมนจะชดเจนขนหากไดน�า “การอาน” หรอประสบการณของแตละคนมาเปรยบเทยบกบของคนอนหรอมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน ไมมใครมสทธพเศษหรอไดเปรยบ เสยเปรยบใคร แมวาแตละคนจะมความแตกตางกนทางดานประสบการณ อาย เพศ หรอฐานะทางสงคมกตาม ในทางกลบกนมมมองและความเหนทแตกตางกนสามารถสรางโอกาสในการเรยนรสงใหม ๆ ไดมากยงขน ๒. ความกระตอรอรนในการมสวนรวม เมอมการท�างานเปนกลมสมาชกในกลมควรรจกพด ฟงและโตตอบอยางเหมาะสม สมาชกบางคนมความสามารถในการฟงด บางคนมความถนดพดและถายทอดไดด ในการฝกอบรมดานการรเทาทนสอนแตละกลมจะตองรจกใชบคลกลกษณะเดนของสมาชกในกลมเพอปรบใหเขากบกระบวนการแลกเปลยนเรยนร ๓. เรยนรผานการแลกเปลยนของกระบวนการกลม หรอทเรยกวากระบวนการแลกเปลยนเรยนร การรเทาทนสอเปนกระบวนการเรยนรทตอเนอง เปนกระบวนการทเพมการตระหนกรใหสงขน และยงเปนกระบวนการทเกยวของกบการสอสารเปนหลก ยงไมม “ความร” ใดทเปน “ค�าถามทถกตอง” มเพยงความเขาใจอยางลกซงทไดมาจากการสนทนาผานกลมผเรยนทถกจดประกายโดยค�าถามทเลอกสรรมา การอธบายทชดเจนถงสงทบคคลหนงคดและท�าไมจงคด การฟงและการตอบสนองตอคนอนจะเปนกระบวนการซงสรางสรรค “ความรใหม” ดวยกน ดงนนการเปดใจรบฟงมมมองและความคดใหม ๆ ของผอนเปนสงทจ�าเปนทสด ๔. บทบาทของผสอน / ผน�าการอบรม ในการเรยนรเรองการรเทาทนสอ ไมเหมอนกบสถานการณสอนแบบดงเดม อาจารยตองใหความสะดวกในการเรยนและยงตองเปนผเรยนอกดวย ดงนนสงทกลาวมาแลวทงหมด ทงอาจารยหรอผน�าการอบรมตองน�ามาปรบใช

41

• ผน�าการอบรมจะอยในฐานะเปนผเรยนคนหนงทามกลางผเรยนคนอน ๆ ไมควรใชวธผลกดนความคดเหนของตวเองไปใสใหกบผอน แมวาผน�าการอบรมเองจะตองมสวนรวมและตองเรยนรจากบทสนทนาดวยกตาม

• ผน�าการอบรม จะเปนผสรางสรรคภาวะแวดลอมและสถานการณสมมตในการเรยนรโดยเลอกสอ หรอหวขอทอยในความสนใจของผเรยน/ อบรม และตองเตรยมวสดอปกรณใหพรอม บรรยากาศในการอบรมหรอในชนเรยนควรจะสนกสนานและนาตนเตน

• ความแตกตางหลกระหวางผน�าการอบรมและผเรยนคนอน ๆ คอประสบการณ และความรในเรองการรเทาทนสอ สอและเนอหาทใชในการฝกอบรม ดงนนผน�าการอบรมจะสามารถชวยใหการสนทนา ไปสระดบทลกมากยงขน และเนนทประเดนส�าคญซงเกดขนในการสนทนาและการน�าเสนอ พยายามน�าค�าถามปลายเปดเพอกอใหเกดบรรยากาศการแลกเปลยน

• บทบาทของผน�าการอบรม คอการพยายามท�าใหการสนทนาในกลมด�าเนนตอไป ซงอาจจะเปนการใชวธการถามค�าถามทมาจากกรอบแนวคดในการวเคราะหสอแบบตาง ๆ

๕.๓การด�าเนนงานเพอเพมศกยภาพการรเทาทนสอ การด�าเนนงานเพอเพมศกยภาพการรเทาทนสอใหกบเยาวชนไทยควรด�าเนนการดงตอไปน ๑. การสอดแทรกความรเขาในวชาเรยน การแทรกการรเทาทนสอในวชาเรยนนน เปนภาระอนหนกของครแตละวชา ดงนน หากผบรหารดานการศกษาทกระดบเหนความส�าคญ และสนบสนนใหครผสอนแทรกความรดานสอเขาในวชาเรยนตามปกตจะเปนการสรางก�าลงใจใหกบครผสอนใหมความมนใจในการสอนมากขน ซงจะสงผลโดยตรงตอนกเรยนใหรเทาทนสอมากขนอกดวย ๒. คายรเทาทนสอ กจกรรมคายรเทาทนสอเปนกจกรรมทจดไดครงละจ�านวนนอย แตเปนกจกรรมทมคณภาพ ซงในระยะตอไปสามารถน�านกเรยนทผานกจกรรมคายมาเปนแกนในการขยายผลในรปแบบอนๆ ได เชน เปนพเลยงในคายครงตอไป เปนผถายทอดในนทรรศการ การผลตสอ และการจดประกวด เปนตน ซงเปนการตอยอดใหเดกไดแสดงความสามารถในการถายทอดความรดานการรเทาทนสอไปยงเพอนนกเรยน และผอน ไดเปนอยางด ๓. ชมรม/ชมนม/ รเทาทนสอ กจกรรมลกษณะการตงเปน ชมรม/ชมนม นน จ�าเปนอยางยงทจะตองไดรบการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน เพอให ชมรม/ชมนม ไดรบการรบรองจากทางโรงเรยน รวมทงกจกรรมทเกดขนจากชมรม/ชมนม จะสามารถบรณาการเขากบกจกรรมอนๆ ไดอยางสอดคลอง เปนทยอมรบของโรงเรยนและภายนอกโรงเรยน นอกจากน โรงเรยนยงม สวนส�าคญในการเปดเวทใหแกนกเรยนทผลตผลงานดานการรเทาทนสอในนามชมรมของโรงเรยนอกดวย ๔. กจกรรมกบโรงเรยนเครอขาย เนองจากกจกรรมนเปนกจกรรมทไดรบความรวมมอจากหลายฝายอยแลว ซงท�าใหเกดประโยชนตอกลมผทมสวนรวม จงสมควรรกษาความสมพนธอนดกบกลมเดม และประสานความรวมมอกบหนวยงาน หรอ บคคลหรอกลมองคกรใหม ๆ ทเกยวของ เพอน�ามาซงความรวมมอด�าเนนการดานการรเทาทนสอในโรงเรยนเครอขาย ในระยะยาวตอไป ๕. นทรรศการ นทรรศการอาจยงไมเหมาะสมกบธรรมชาตของวชารเทาทนสอเทาทควร กลาวคอ สอนทรรศการเปนสอทอยนง ในขณะทการรเทาทนสอมความเปนพลวตร โดยเฉพาะอยางยง สออเลกทรอนกส จะมความเคลอนไหวตลอดเวลา ซงจ�าเปนตองใช “ตวสอ” ประกอบการเรยนการสอนเพอใหเหนความตอเนอง ความเคลอนไหว และจ�าเปนตองใชการถามค�าถามเพอวเคราะหวพากษสอ เพอสะทอนความคดแตละคนออกมา ซงจะท�าใหเกดความตระหนกร เกดความเขาใจ ชดเจนยงขนจากการสมผสสอนนจรงๆ (เขาใจสอไดจากการ ด ฟง สอ) โดยเฉพาะกรณทมผไมเคยรบสอนนมากอน

42

๖. การผลตสอรณรงค และการจดประกวดสอ การผลตสอรณรงคและการจดประกวดสอ แมสามารถสรางการมสวนรวมไดอยางกวางขวาง แตยง ไมสามารถสรางใหเกดการเปลยนแปลงในระดบทศนคตได ดงนน จงควรเสรมกจกรรมนดวยการเปดเวทแสดงผลงานใหมากขน พรอมดวยการเพมความรเชงลกเพอขยายผลอยางมประสทธภาพ นอกจากนยงอาจผลตสอททาทายความสามารถของผเรยน เพอใหเกดความเขาใจกระบวนการผลตสอทซบซอนมากขน ทงนผบรหารจ�าเปนตองสนบสนนกจกรรมดวย โดยเฉพาะดานอปกรณการผลตสอทจะใชในการผลตสอ หลกการรเทาทนสอกสามารถน�าไปปรบใชกบสงคมไทยทกภาคสวน โดยมนโยบายทจะสงเสรมและเผยแพรองคความรการรเทาทนสอ เพอกอใหเกดการใชสอใหเกดประโยชนไดอยางมคณคาและกอใหเกดการพฒนาประเทศตอไป

๕.๔ กระบวนการท�ากจกรรมเพอการรเทาทนสอ ในกระบวนการท�ากจกรรมควรก�าหนดดงน ๑. กจกรรมมวตถประสงคการเรยนรอะไรบาง ๒. สงทตองการในการท�ากจกรรมตางๆ ประกอบดวยอะไรบาง ๓. ก�าหนดขนตอนในการท�ากจกรรม วธการในการใชหลกการรเทาทนสอส�าหรบเยาวชนตองมการก�าหนดสอทจะน�าไปใช ตามประเภทของสอตอไปน

- ภาพยนตรสน คลป วดโอ จากสอตางๆ - หนงสอหรอสอทเปน นทาน/ การตน - รายการโทรทศนหรอวทย - ภาพขาวจากหนงสอพมพหรอสอออนไลน - ภาพถาย โปสเตอรขางทาง หางราน ปายโฆษณา วตถสงของตางๆ - สอใหม website facebook Twitter

43

44

๕.๕กรณศกษา กรณศกษา :อทธพลทว! เดกไทยอยากเปนพระเอกเพราะ “ขมขน” คนอนได (อางองขอมลจาก http://www.manager.co.th/QOL/ViewNews.aspx?NewsID=9510000050150)

๑.มตการรบร จากการน�าเสนอเรองเพศ ผานทางสอนน เดกมการรบรทผานสอ และเกดการจดจ�าตามภาพทสอน�าเสนอ โดยเนอหาละครแตละเรอง รนแรงขนเรอย ๆ พระเอกขมขนนางเอกไดไมผด มฉากตบตรนแรงในละครแทบทกเรอง บางคนอาจวาไมใชปญหา แตเคยสงเกตบตรหลานของตนเองหรอไม วาพวกเขามพฤตกรรมอยางไร จรงอยพอ แม ตองดแลลก แตสงคมจะไมมสวนรวมรบผดชอบเลยหรอละครสมยกอน แคพระ-นาง โนมศรษะเขาหากน กตดภาพไปทอน สมยนตองพยายามใหเลนจรง จบจรง ซงเปนการสรางการรบรทผดมาก

๒.มตดานอารมณความรสก เดกมการเลยนแบบพฤตกรรมทางดานอารมณความรสกไดเรวมาก ยงเปนเดกทยงอยในวยเรยนร เขาจะมการปฏบตตามสอทพบเหนและจดจ�าไดงาย ยงผปกครองใหการสนบสนน ปรบมอ ชอบใจ หวเราะ เดกยงคดวา ไมเปนอะไร สามารถท�าได หรอวยทโตขนมาหนอย กจะสงเกตถงความเปลยนแปลงของเพศตรงขามทละครหลายๆ เรอง สอออกมา ไมวาจะเปนการพดจา การแตงกายทไมถกกาลเทศะ กสงผลกระทบตอเดกไดเชนกน ตวอยางเชน “ทวไทย เจอแตภาพหวว กอดจบ ขมขน ใชค�าหยาบคาย แทบทกวน เดก ๒-๑๙ นงเฝาหนาจอถงเทยงคน ผงะเดกบอกอยากเปนพระเอกจะไดขมขนคนอนได แถมบางสวนรบไดขนใจเรองธรรมดา สวนเดกหญงอยากแตงตวเซกซ เหมอนพอม-หยาด-เปย เกอบครงเชอทวมสวนสรางปญหาสงคม”

๓.มตดานความไพเราะหรอความสนทร การจะเขาใจถงการน�าเสนอของสอนน ตองมองถงองคประกอบดานความสวยงามทปรากฏในละครแตละเรองดวย ละครบางเรองมบทประพนธทด ท�าใหการสอสารออกมา มความละเมยดละไม ดเขากบยคสมย ทงค�าพดค�าจา การแตงกาย กรยามารยาท เปนแบบอยางทดและมองเหนภาพในอดตได ละครบางเรองเพลงประกอบละครเปนทรจก ฟงแลวตดห หรอละครบางเรองน�าเสนอสถานททองเทยวออกมาอยางสวยงาม ท�าใหผชมอยากจะไปเทยวยงสถานทตามทละครน�าเสนอไปแลวบาง ซงผรบสอกตองสามารถแยกแยะไดวาสอไหนด และสอไหนไมด

๔.มตดานศลธรรม โทรทศนเปนสอส�าคญเขาถงคนทกกลม และมอทธพลสงตอเดก เดกอายนอยกวา ๒ ป ไมควรดทว หรอคอมพวเตอร เพราะมผลตอพฒนาการ ท�าใหพดชา กาวราว หากเดกไดรบสอไมเหมาะสมตอเนอง ผลวจย จากกมารแพทยทวโลก ชชดวา เดกจะมพฤตกรรมชอบใชความรนแรงโตตอบ รสกหวาดกลวสงคม รสกเคยชนกบความรนแรงกบสงทไมเหมาะสมทไดเหน ความเมตตาอยากชวยคนอนลดลง และเกดพฤตกรรมเลยนแบบทงความคด การกระท�า ค�าพด การแตงกายการมสอไมเหมาะสมจ�านวนมากในโทรทศน ผดในแงคมครองผบรโภค และผด ทไมคมครองสทธของเดก ปลอยใหถกท�ารายทางจตใจและอารมณ ตองเสพแตสอรนแรง ฉากการแสดงความรกโจงแจงเปดเผย หากปลอยใหสอรายรงแกสงคมไปเรอยๆ โลกยคตอไป จะกลายเปนโลกของเซกสและความรนแรง สงคมทกวนนทเดกชอบใชความรนแรง มเดกอายนอยลงเรอย ๆ เปนผตองหาคดขมขน กอยาโทษเดก เพราะผใหญหลอหลอมพวกเขาใหเปนแบบนเอง ตองยอมรบวาพอแมจ�านวนมากทเลยงลกหรอปลอยลกไวหนาจอทว ขณะททกษะการเลยงลกของพอแมในปจจบนออนแอ ตางคนตางด ไมพดคย สอนกน

45

กรณศกษา:ซรสฮอรโมนวยวาวน

๑. ใครเปนผสรางเนอหาสาระของสอนนขนมา ฮอรโมน วยวาวน เปนรายการโทรทศนประเภทละครชด ผลตโดยจทเอชและนาดาวบางกอก สรางเรอง และเขยนบทโดยทรงยศ สขมากอนนต โดยเปนเรองราวเกยวกบนกเรยนในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายของโรงเรยนนาดาวบางกอก ออกอากาศทางชองโทรทศนผานระบบดาวเทยมและสถานโทรทศนในระบบดจทลในเครอจเอมเอม แกรมม

เรมจากผบรหารจเอมเอมแกรมม ตองการใหทรงยศ สขมากอนนต ผก�ากบและโปรดวเซอร ผลตละครส�าหรบออกอากาศทางชองวนโดยเฉพาะ เขาใชเวลาเตรยมตวท�างานนานรวมป เนอเรองไดแรงบนดาลใจ มาจากประสบการณในชวตจรงของยง เมอครงศกษาชนมธยมตนและปลาย ทโรงเรยนอสสมชญศรราชา และโรงเรยนเซนตคาเบรยล ตามล�าดบ รวมกบการสมภาษณนกแสดง เพอเปนขอมลประกอบในการเขยนบท และการพฒนาบทบาทของแตละตวละคร

๒. มการใชเทคนคอะไรในการดงดดความสนใจ และใชในลกษณะใด แกนเรองหลก คอ “เพศ ยาเสพตด ความรนแรง” ฉะนน พงท�าความเขาใจในสงทตองการจะด หรอสามารถตดสนใจไดแตแรกวาจะด หรอไมด (ซงเปนคนละเรองกบ การหามเดกๆ ด เพราะนนอาจยากมากและท�าไมไดเลยดวยซ�าไป) เพราะฉะนนความรนแรงจงเปนเสมอนสารอนตรายทผดอาจจะตองรแตแรกวาจะเจออะไรหากหนงท�าด จะตองสอความรนแรงวาเปนสงทมสาเหตและผลลพธ และจะตองอธบายทมา ความเปนไปของความรนแรงนน ๆ และจะตองไมสอวา “คนเราควรแกปญหาทกอยางดวยความรนแรง” และทส�าคญ จะตองสอใหเหนวา ความรนแรงเปนสงทผด สงคมไมยอมรบ และผกระท�าความรนแรงตองไมน�าเสนอเปนเสมอนวรบรษ เปนฮโร หากมานงดทกตอนมากกวาจะมาดในบางตอนตามกระแสสงคมละก เรยกไดวามการน�าเสนอแงมมท หลากหลาย และสามารถใหแงคดได แตการทจะหวงวาคนดจะแยกแยะไดเทากนนนเปนเรองทยาก บางคนดกสกแตจะเอามนส บางคนดกเอามาฉกคด ดอยางมสตและตงค�าถาม สงส�าคญทสดคงหนไมพนดใหเทาทนสอ พยายามคดวาซรสเรองนผลตมาขนเพออะไร มจดประสงคอะไรในการผลตเรองน และผผลตเองตองการสออะไร ซงการ ทจะเลอกดใหเทาทนสอนน ไมใชเฉพาะเรองนเรองเดยวเทานน เหมาะแกการใชดละคร และภาพยนตรในทกเรอง เพราะสดทายแลว หากเปดใจรบสอและ รเทาทน สงเหลานนจะการเปนการเรยนรอกมมหนง และกลายเปนประโยชนอยางแนนอน

๓. การตความเนอหาสาระของสอนนเปนไปในลกษณะใดไดบาง ตองยอมรบวาสมยนครอบครวเดยวมมากขน ปญหาของวยรนจงไมใชเรองทพอแมแยกทางกนเพยง อยางเดยว แตปญหาหลกทส�าคญ คอ เรองสายสมพนธกบคนในครอบครว หากเดกไมมสายสมพนธทดในครอบครว ไมมความรกมากพอกจะเกดปญหา แมวาจะมทงพอและแม ซงสายสมพนธจะเปนตวหลอหลอมเดกสรางภมตานทาน ใหกบเขา อยางกรณซรสฮอรโมน สะทอนความจรงทแรง แตมบางมมทไมสะทอน ดงนน ครอบครวควรพลกวกฤตใหเปนโอกาสเตรยมรบแลวเรยนรไปพรอม ๆ กน บางครอบครวสามารถขามผานเรองเหลานมาได เพราะเดกสามารถควบคมไดดวยพลงในทางบวก แมพลงในดานมดจะออกมา แตหากไดรบการอบรมทถกตอง มพอแมพยายาม เปนแบบอยาง สงสายสมพนธทดระหวางกน กจะผานไปได แตถาไม นนหมายถงเขาจะผลกพอแมแลวเขาหา กลมเพอนซงพดภาษาเดยวกน

46

“จากซรสเรองดงกลาว ในประเดนทเดกคนหาวธการใชยาคมจากอนเทอรเนต การใชยาคมฉกเฉน ซงถาหากพอแมนงดอยดวย กควรใชจงหวะนอธบายใหเดก ๆ เขาใจถงขอเทจจรงของการใชซงพอแมตองพดคยกบลกอยางเปดเผยในเรองเพศศกษา เพราะการพดคยจะมผลดมากกวาผลเสยแนนอน”ในเรองความรนแรงนน เยาวชนสวนใหญใหความส�าคญกบความรนแรงทางกาย โดยเฉพาะการยกพวกตกนของวยรนชายมากกวาความรนแรงทางกายท เกดขนระหวางวยรนหญง และความรนแรงทางจตใจ ทงการเขยนขอความดาทอ การแสดงความเหนในลกษณะละเมดสทธสวนบคคลผานสอของโรงเรยน และการเผยแพรคลปทสรางความอบอายใหกบผตกเปนเหยอความรนแรง

๔. สอไดน�าเสนอวถชวต คานยม และมมมองอะไรบาง ผปกครองตองท�าความเขาใจวานเปนหนงทตองมการเพมสสน นคอภาพความจรงสะทอนสงคมบานเรา มดบางไมดบาง แตหนงเรองนกลาพดในเรองทพอแมอาจตกใจ ซงแลวแตวาจะหยบจดไหน และการเตมสสน เพอสอใหไดอรรถรสดานอารมณในการรบชม เทาทเหนกเปนเรองจรง แตสงส�าคญคอ ตองเลอกมอง อนไหนดไมด พอแมตองเชอมโยงกบลกในแตละประเดน ไมใชจบผด นนหมายถงดแลว ตองสอดสองดแลลกเชอมโยงกบชวตจรง จะสะทอนปญหากบลกเรองแบบไหน ซงมนเปนเรองทเราตองไวใจเพอใหเขามประสบการณดวยตนเอง กอนปลอยเขาเราตองฉดภมคมกนใหเขากอน และเมอเราไวใจกจะไดเขาใจเขา

เดก ๆ จะมการเลยนแบบหนงเรองนไดแนนอน หรออาจจะดแลวไมเลยนแบบเลยกได ขนอยกบ ๓ ปจจย คอ (๑) ประสบการณเดม – การเลยงด ปมชวต คานยม โลกทรรศน ความทรงจ�าเรองใดเรองหนงในอดต (๒) ความสามารถในการแปรความตความ – เชน ดแลวไมเขาใจ ไมคดตาม หรอตความรบเอาเฉพาะสวน ฉากความรนแรง หรอเอาเฉพาะสวนทชอบ หรออยากจะท�าตาม แตไมเอาสวนทเปนโทษ (๓) ปรมาณและการเปดรบสอ – เชน ถาเดกๆ ด เปดรบสอแตเนอหาทมความรนแรง เรองเพศมาก ๆ กจะไมมประสบการณรบสออน ๆ เลย การเปดรบ สอไมไดบอกวามากแลวไมด ขนอยกบเนอหาทรบชมดวย

สอทน�าเสนอเรองเพศนน ควรถกน�าเสนอมใชเพอหาผลประโยชนฉาบฉวยหรอเพอดงดดความสนใจ จากวยรน แตใหดวา ผผลตน�าเสนอในมมอยางไร? เชน – คานยมเพศเสร เพศทไมปองกน เพศทไมรบผดชอบ ไมควรเปนสงทยอมรบได! – ไมควรเสนอเรองเพศกอนวยเรยน วยทเหมาะสม วาเปนเรองปกต – ไมควรน�าเสนอวา พอแมเปนศตรในเรองเพศกบเดกๆ หรอ เสนอในภาพวา พอแมไมมวนเปดใจ พยายามเขาใจเดกๆ ไมควรน�าเสนอวา พอแมเปนผทปดรบ ไมพรอมทจะคยเรองเพศกบลก – ควรสอดแทรก ฉาก ตวละครทเปนคณหมอ นกจตวทยา ทไดเขามาแสดงใหทศนะการแกปญหาทถกตอง – ควรแสดงใหเหนวา คนทไมพรอมเรองเพศ ไดรบบทเรยนอยางไร – ไมควรละเลย หรอเพกเฉยการปองกนการตดตอโรคทางเพศ

๕. ใครเปนผไดรบผลประโยชนอยางแทจรงจากการน�าเสนอของสอ บรบทวยรนในยคนตางจากยคกอน การปดกน ไมใหเขาถงขอมล ความกลว ตระหนก อาการแสดงออกของผใหญภายใตอาการแบบนน ไมควรจะเกดขน เพราะจะท�าใหเขารสกอยคนละขาง สงทเราตองท�าคอ ใหเขา หนกลบมาหาเราพดคยปรกษา ตอยอดชวยเหลอ คลคลายปญหามากกวาปดประตใสเขา

ประเดนรเทาทนสอ ทไมควรมองขามในซรสเรองนคอ การโฆษณาแฝงทพอแม ตองอธบายใหลกเขาใจและเทาทนพฤตกรรมเลยนแบบวาไมควรท�าตามพรเซนเตอร ซงกคอตวละครทใชของตาง ๆ หรอ มโฆษณาแฝง เขามาอยในฉาก โดยพอแมตองคยกบลก ชใหเหนวาสนคามากมายเหลานนคอสปอนเซอร บรษทหนงตองการ สปอนเซอร เพอใหเดกรเทาทนและไมเลยนแบบตวละคร

47

ซรสเรองนแนะน�าวาใหพอแมไดด แลวเลอกมมทเปนประโยชน เชน เรอง เซกส แอบสบบหร เราควรเชอมโยงกบเขา พดคย ใหซรสเรองนเปนสะพานเชอมบอกสงทเปนประสบการณ กบพอแม แงคดเพอใหเขามภมคมกน ไมใชหาม แตตองเชอมโยงกบประสบการณของพอแม คยกนอยางเปนมตร อยาจบผด เพราะการพดคยจะได ค�าตอบ แนวคดทเปนประโยชนสงเสรมใหเทาทนลก หากใชอ�านาจ เดกจะไมเปดแนนอน มสออน ๆ อกมากมายทอยรายลอมชวตพวกเขาในวนน ทงละครตางประเทศ เกม เวบไซต มอถอ สอออนไลนทเปนอนตรายอกมากมาย เรองฮอรโมนนดกด ไมดกได, ขนอยกบการพจาณาตดสนใจ ชงน�าหนกของพอแม หรอเดก ๆ เอง ซงกควรประมาณก�าลงและถามทาทายตนเองวา ถาเราด เราจะสามารถรบมอกบมนอยางไรสวนประเดนเรองความรบผดชอบของสอ ของผผลต กควรเปนจรยธรรมส�านกของผผลต อยาเพกเฉย ละเลยตอความกงวลของพอแม, สวนพอแม กนาจะถอโอกาสทาทายตนเองวาจะรบมอกบสอนอยางไร เชอวา เจตนาดยอมเปนเครองตดสนชน�า เมอใดทรสกวาละครเรองน ไมดแน ๆ อนตรายแน ๆ กไมควรแนะน�าใหลกๆด เมอยงไมพรอมหรอไมถงเวลาเหมาะสม อยาดเพยงเพราะมนนยม แตจงดเพราะมนชวยใหเราเขาใจปญหา ดอยางคด มสต และตงค�าถาม(อางองขอมลจาก http://news.mthai.com/hot-news/general-news/374062.html , http://www.thairath.co.th/content/365842 , http://konkao.net/read.php?id=6264, บทความวจย ฮอรโมน วยวาวน รเทาทนความรนแรง)

กรณศกษา : หวงวยรนไทยคลงผอม เลยนแบบ ‘การตนญปน’(อางองขอมลจาก http://www.thairath.co.th/content/404065)

๑. การเปดรบสอ สมยดงเดม เยาวชนจะเปดรบสอการตนญปน ผานสอสงพมพอยางหนงสอการตน เมอหนงสอการตน ออกวางขาย ตามแผงหนงสอจะมเยาวชนไปรอซอหนงสอการตน หรอแมกระทงรานเชาหนงสอทไดรบความนยม ในชวขณะหนง ทจะเหนไดวามเยาวชนเดนเขาออกรานไปยมหนงสอการตนกนเปนเรองปกต แตในปจจบน การตนญปน สามารถหาอานไดตามสออนเทอรเนต จากหนงสอกกลายเปน E-book ไมจ�าเปนตองรอลขสทธจากส�านกพมพในไทย กสามารถอานการตนญปนแบบแปลไทยไดดวยความรวดเรวและตามทนโลกการตนในประเทศญปน กอนคนอนในประเทศไทยนนเอง

๒. การวเคราะหสอ กลมเปาหมายของคนทอานการตนญปน มทงวยเดกจนกระทงคนวยท�างาน ทตามการตนมาตงแตสมยยงเปนเดก แตยงไมจบเรอง จงยงคงอานตอ แมจะเลยวยทสงคมมองวา ไมนาจะอานหนงสอการตนอย เปนอยางทรกนวา การตน เปนสอเพอความบนเทง มทงขอดและขอเสย ถาการตนญปนเรองหนง ไดแสดงออกถงการมความรกในวยรน แตแฝงเรองเพศไปดวย เดกกอาจจะมองวาเปนเรองธรรมชาต และสามารถเลยนแบบตามการตนญปนได หรอการตนญปนจะถกวาดตามจนตนาการวา รปรางของตวการตนจะตองผอม สวย สง ยาว เขาด นารก มแตคนมาชอบ ท�าใหเดกตดภาพของการตนญปนมาใชในชวตประจ�าวน

๓. การเขาใจสอ การเขาใจสอนน แตละคนจะมพนหลงของประสบการณไมเทากน หรอเรยกงายๆวา ประสบการณทเคยพบเจอเรองตาง ๆ ของแตละคนไมเหมอนกนนนเอง การจะเขาใจสอแตละประเภทได ตองอาศยการตความจากคนแตละบคคล เดกบางคนอาจมองวา การตนเปนเพยงสอทสรางความบนเทง อานเพอคลายเครยดหลงจากการเรยน หรอเดกบางคนอาจจะมองวา การตนคอตนแบบของการแตงกาย การด�าเนนชวตในประจ�าวน ซงผรบสอแตละคนจะมความเขาใจสอไดไมเหมอนกน ตความไปคนละแบบ ขนอยกบประสบการณเดม พนฐานการศกษาและ ความสามารถในการเรยนร ทมาจากการรบรขอมลของแตละบคคลทไมเทาเทยมกน

48

๔. การประเมนคา หลงจากการวเคราะหและท�าความเขาใจสอแลว ตองน�าสอทเราเปดรบมาประเมนคาวา สอนนสงผลดตอเราในดานใด และสงผลเสยตอเราในดานใดบาง ในสวนของขาวทออกมารายวน มใหพบเหนถงขอเสยทมากขน ตวอยางเชน “สธ.เตอนวยรนทไมไดอวนจรง แตพงยารดไขมน หวงผอม-หนดเหมอนการตนญปน ชเสยงอนตราย ถงชวต หามเดกอายต�ากวา ๑๓ ปใช อาจมผลตอการเจรญพนธ รวมถงผปวยทมภาวะซมเศรา ระบฤทธของยา จะกระตนอาการซมเศราใหรนแรงขน” จากขาวทเกดขน ประเมนคาไดวา การตนญปนบางเรอง สรางคานยมผด ๆ ใหกบสงคมไทยเพราะท�าใหเดกเกดการเลยนแบบ และสงผลกระทบในระยะยาวตอตวผรบสออกดวย ๕. การใชสอใหเกดประโยชน การเลอกรบสอการตนแตละประเภทนน เปนขนสดทายของทง ๔ ขนตอนทผานมา เราจะสามารถแยกแยะไดวา การตนเรองไหนทเปดรบได และการตนเรองไหนทเปดรบแลวไมด เยาวชนบางคนมปฏกรยาตอบกลบกบการตนทมเชงเรองเพศวาไมเหมาะกบวยของตน แตเดกบางคนอาจจะชอบอาน เพราะสรางการเรยนรทางดานเพศได และเปนการเปดโลกทางการเรยนรเรองเพศสมพนธของเขาอกทางหนง ทางทด การเปดรบสอการตน ตองสามารถน�าขอดของการตนญปนเฉพาะเรองทดน�าไปปรบใชในชวตประจ�าวน เรองไหนทไมด และมขอคด กน�ามาเปนบทเรยน เพอทจะไมพลาดพลงเหมอนในการตน

......................................................

49

๑. พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๘ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๘ มาตรา ๖ งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนไดแกงานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด ภาพยนตรสงบนทกเสยง งานแพรเสยง แพรภาพ หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร หรอแผนกศลปะของผสรางสรรค ไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอขนตอน กรรมวธ หรอระบบ หรอวธใช หรอท�างาน หรอ แนวความคดหลกการ การคนพบ หรอทฤษฎทางวทยาศาสตรหรอคณตศาสตร มาตรา ๗ สงตอไปนไมถอวาเปนงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน (๑) ขาวประจ�าวน และขอเทจจรงตางๆทมลกษณะเปนเพยงขาวสาร อนมใชงานในแผนกวรรณคด

แผนกวทยาศาสตร หรอคณตศาสตร (๒) รฐธรรมนญ และกฎหมาย (๓) ระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ ค�าสง ค�าชแจง และหนงสอโตตอบของกระทรวง ทบวง กรม หรอ

หนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถน (๔) ค�าพพากษา ค�าสง ค�าวนจฉย และรายงานของทางราชการ (๕) ค�าแปลและการรวบรวมสงตางๆ ตาม (๑) ถง (๔) ทกระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐ

หรอของทองถนจดท�าขน

การไดมาซงลขสทธ มาตรา๘ใหผสรางสรรคเปนผมลขสทธในงานทตนไดสรางสรรคขนภายใตเงอนไข ดงตอไปน (๑) ในกรณทยงไมไดมการโฆษณางาน ผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทยหรออยในราชอาณาจกร หรอเปนผมสญชาตหรออยในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย ตลอดระยะเวลาหรอเปนสวนใหญในการสรางสรรคงานนน (๒) ในกรณทไดมการโฆษณางานแลว การโฆษณางานนนในครงแรกไดกระท�าขนในราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธ ซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย หรอในกรณทการโฆษณาครงแรกไดกระท�านอกราชอาณาจกรหรอในประเทศอนทไมเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธซงประเทศไทยเปนภาคอยดวย หากไดมการโฆษณางานดงกลาวในราชอาณาจกรหรอในประเทศทเปนภาคแหงอนสญญาวาดวยการคมครองลขสทธ ซงประเทศไทยเปนภาคอยดวยภายในสามสบวนนบแตวนทไดมการโฆษณาครงแรก หรอผสรางสรรค เปนผมลกษณะตามทก�าหนดไวใน (๑) ในขณะทมการโฆษณางานครงแรก ในกรณทผสรางสรรคตองเปนผมสญชาตไทย ถาผสรางสรรคเปนนตบคคล นตบคคลนนตองเปน นตบคคลทจดตงขนตามกฎหมายไทย มาตรา ๙ งานทผ สรางสรรคไดสรางสรรคขนในฐานะพนกงานหรอลกจาง ถามไดท�าเปนหนงสอ ตกลงกนไวเปนอยางอน ใหลขสทธในงานนนเปนของผสรางสรรคแตนายจางมสทธน�างานนนออกเผยแพร ตอสาธารณชนไดตามทเปนวตถประสงคแหงการจางแรงงานนน มาตรา ๑๐ งานทผสรางสรรคไดสรางสรรคขนโดยการรบจางบคคลอน ใหผวาจางเปนผมลขสทธ ในงานนน เวนแตผสรางสรรคและผวาจางจะไดตกลงกนไวเปนอยางอน มาตรา ๑๑ งานใดมลกษณะเปนการดดแปลงงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ใหผทไดดดแปลงนนมลขสทธในงานทไดดดแปลงตามพระราชบญญตน แตทงน ไมกระทบกระเทอนสทธของเจาของลขสทธทมอยในงานของผสรางสรรคเดมทถกดดแปลง

ภำคผนวกกฎหมายทเกยวของ

50

มาตรา๑๒งานใดมลกษณะเปนการน�าเอางานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มารวบรวมหรอประกอบเขากนโดยไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ หรอเปนการน�าเอาขอมลหรอสงอนใดซงสามารถอาน หรอถายทอดได โดยอาศยเครองกลหรออปกรณอนใดมารวบรวมหรอประกอบเขากน หากผทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนไดรวบรวมหรอประกอบเขากนซงงานดงกลาวขนโดยการคดเลอกหรอจดล�าดบในลกษณะซงมไดลอกเลยนงานของบคคลอน ใหผทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนนน มลขสทธในงานทไดรวบรวมหรอประกอบเขากนตามพระราชบญญตน แตทงนไมกระทบกระเทอนสทธของเจาของลขสทธทมอยในงาน หรอขอมลหรอสงอนใดของผสรางสรรคเดมทถกน�ามารวบรวมหรอประกอบเขากน มาตรา๑๓ ใหน�ามาตรา ๘ มาตรา ๙ และมาตรา ๑๐ มาใชบงคบแกการมลขสทธ ตามมาตรา ๑๑ หรอมาตรา ๑๒ โดยอนโลม มาตรา ๑๔ กระทรวง ทบวง กรม หรอหนวยงานอนใดของรฐหรอของทองถนยอม มลขสทธในงานทไดสรางสรรคขน โดยการจางหรอตามค�าสงหรอในความควบคมของตน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร การคมครองลขสทธมาตรา ๑๕ ภายใตบงคบมาตรา ๙ มาตรา ๑๐ และมาตรา ๑๔ เจาของลขสทธยอมมสทธแตผเดยว ดงตอไปน (๑) ท�าซ�าหรอดดแปลง (๒) เผยแพรตอสาธารณชน (๓) ใหเชาตนฉบบหรอส�าเนางานโปรแกรมคอมพวเตอรโสตทศนวสด ภาพยนตร และสงบนทกเสยง (๔) ใหประโยชนอนเกดจากลขสทธแกผอน (๕) อนญาตใหผอนใชสทธตาม (๑) (๒) หรอ (๓) โดยจะก�าหนดเงอนไขอยางใด หรอไมกได แตเงอนไข ดงกลาวจะก�าหนดในลกษณะทเปนการจ�ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมไมได การพจารณาวาเงอนไขตามวรรคหนง (๕) จะเปนการจ�ากดการแขงขนโดยไมเปนธรรมหรอไม ใหเปนไป ตามหลกเกณฑวธการและเงอนไขทก�าหนดในกฎกระทรวง มาตรา ๑๖ ในกรณทเจาของลขสทธตามพระราชบญญตนไดอนญาตใหผใดใชสทธ ตามมาตรา ๑๕ (๕) ยอม ไมตดสทธของเจาของลขสทธทจะอนญาตใหผอนใชสทธนนไดดวย เวนแตในหนงสออนญาตไดระบเปนขอหามไว มาตรา๑๗ ลขสทธนนยอมโอนใหแกกนได เจาของลขสทธอาจโอนลขสทธของตนทงหมดหรอแตบางสวนใหแกบคคลอนได และจะโอนใหโดยมก�าหนดเวลาหรอตลอดอายแหงการคมครองลขสทธกได การโอนลขสทธ ตามวรรคสองซงมใชทางมรดกตองท�าเปนหนงสอลงลายมอชอผโอน และผรบโอน ถาไมไดก�าหนดระยะเวลาไว ในสญญาโอน ใหถอวาเปนการโอนมก�าหนดระยะเวลาสบป มาตรา ๑๘ ผสรางสรรคงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรค งานดงกลาว และมสทธทจะหามมใหผรบโอนลขสทธหรอบคคลอนใด บดเบอน ตด ทอน ดดแปลงหรอท�าโดยประการอนใดแกงานนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยง หรอเกยรตคณของผสรางสรรค และเมอผสรางสรรคถงแกความตาย ทายาทของผสรางสรรคมสทธทจะฟองรองบงคบตามสทธดงกลาวไดตลอดอายแหงการคมครองลขสทธ ทงนเวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณอกษร อายแหงการคมครองลขสทธ มาตรา๑๙ ภายใตบงคบมาตรา ๒๑ และมาตรา ๒๒ ลขสทธตามพระราชบญญตน ใหมอยตลอดอายของผสรางสรรคและมอยตอไปอกเปนเวลาหาสบปนบแตผสรางสรรคถงแกความตาย ในกรณทมผสรางสรรครวมลขสทธในงานดงกลาวใหมอยตลอดอายของผ สรางสรรครวม และมอยตอไปอกเปนเวลาหาสบปนบแตผสรางสรรครวมคนสดทายถงแกความตาย ถาผสรางสรรคหรอผสรางสรรครวมทกคนถงแกความตายกอนทไดมการโฆษณางานนน ใหลขสทธดงกลาวมอายหาสบปนบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก ในกรณทผสรางสรรคเปนนตบคคล ใหลขสทธมอายหาสบปนบแตผสรางสรรคไดสรางสรรคขน แตถาไดม

51

การโฆษณางานนนในระหวางระยะเวลาดงกลาว ใหลขสทธมอายหาสบป นบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก มาตรา ๒๐ งานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนทไดสรางสรรคขนโดยผสรางสรรคใชนามแฝงหรอไมปรากฏชอผสรางสรรคใหลขสทธมอายหาสบปนบแตไดสรางสรรคงานนนขน แตถาไดมการโฆษณางานนนในระหวางระยะเวลาดงกลาว ใหลขสทธมอายหาสบปนบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก ในกรณทรตวผสรางสรรคใหน�ามาตรา ๑๙ มาใชบงคบโดยอนโลม มาตรา๒๑ ลขสทธในงานภาพถาย โสตทศนวสด ภาพยนตรสงบนทกเสยง หรองานแพรเสยงแพรภาพ ใหมอายหาสบป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน แตถาไดมการโฆษณางานนน ในระหวางระยะเวลาดงกลาว ใหลขสทธมอายหาสบป นบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก มาตรา ๒๒ ลขสทธในงานศลปประยกตใหมอายยสบหาป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน แตถาไดม การโฆษณางานนนในระหวางระยะเวลาดงกลาว ใหลขสทธมอายยสบหาป นบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก มาตรา ๒๓ ลขสทธในงานทไดสรางสรรคขนโดยการจางหรอตามค�าสงหรอในความควบคมตามมาตรา ๑๔ ใหมอายหาสบป นบแตไดสรางสรรคงานนนขน แตถาไดมการโฆษณางานนน ในระหวางระยะเวลาดงกลาว ใหลขสทธมอายหาสบป นบแตไดมการโฆษณาเปนครงแรก มาตรา๒๔การโฆษณางานตามมาตรา ๑๙ มาตรา ๒๐ มาตรา ๒๑ มาตรา ๒๒ หรอมาตรา ๒๓ อนเปนการ เรมนบอายแหงการคมครองลขสทธ หมายความถง การน�างานออกท�าการโฆษณาโดยความยนยอมของเจาของลขสทธ มาตรา๒๕ เมออายแหงการคมครองลขสทธครบก�าหนดในปใด ถาวนครบก�าหนดอายแหงการคมครองลขสทธไมตรงกบวนสนปปฏทน หรอในกรณทไมอาจทราบวนครบก�าหนดอายแหงการคมครองลขสทธทแนนอน ใหลขสทธยงคงมอยตอไปจนถงวนสนปปฏทนของปนน มาตรา๒๖ การน�างานอนมลขสทธออกท�าการโฆษณาภายหลงจากทอายแหงการคมครองลขสทธสนสดลงไมกอใหเกดลขสทธในงานนน ๆ ขนใหม

การละเมดลขสทธ มาตรา๒๗ การกระท�าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท�าดงตอไปน (๑) ท�าซ�าหรอดดแปลง (๒) เผยแพรตอสาธารณชน มาตรา ๒๘ การกระท�าอยางใดอยางหนงแกโสตทศนวสด ภาพยนตรหรอสงบนทกเสยง อนมลขสทธ ตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ทงนไมวาในสวนทเปนเสยงและหรอภาพ ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท�าดงตอไปน (๑) ท�าซ�าหรอดดแปลง (๒) เผยแพรตอสาธารณชน (๓) ใหเชาตนฉบบหรอส�าเนางานดงกลาว มาตรา ๒๘/๑การท�าซ�าโดยการบนทกเสยงหรอภาพหรอทงเสยงและภาพจากภาพยนตร อนมลขสทธตามพระราชบญญตน ในโรงภาพยนตรตามกฎหมายวาดวยภาพยนตรและวดทศน ไมวาทงหมดหรอ แตบางสวน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ในระหวางการฉายในโรงภาพยนตร ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ และมใหน�ามาตรา ๓๒ วรรคสอง (๒) มาใชบงคบ มาตรา ๒๙การกระท�าอยางใดอยางหนงแกงานแพรเสยงแพรภาพอนมลขสทธตามพระราชบญญตน โดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท�า ดงตอไปน (๑) จดท�าโสตทศนวสด ภาพยนตรสงบนทกเสยง หรองานแพรเสยงแพรภาพ ทงน ไมวาทงหมดหรอบางสวน (๒) แพรเสยงแพรภาพซ�า ทงนไมวาทงหมดหรอบางสวน (๓) จดใหประชาชนฟงและหรอชมงานแพรเสยงแพรภาพ โดยเรยกเกบเงนหรอผลประโยชนอยางอน ในทางการคา

52

มาตรา๓๐ การกระท�าอยางใดอยางหนงแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตนโดยไมไดรบอนญาตตามมาตรา ๑๕ (๕) ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท�า ดงตอไปน (๑) ท�าซ�าหรอดดแปลง (๒) เผยแพรตอสาธารณชน (๓) ใหเชาตนฉบบหรอส�าเนางานดงกลาว มาตรา31 ผใดรอยแลวหรอมเหตอนควรรวางานใดไดท�าขนโดยละเมดลขสทธของผอน กระท�าอยางใดอยางหนงแกงานนนเพอหาก�าไร ใหถอวาผนนกระท�าการละเมดลขสทธถาได กระท�าดงตอไปน (๑) ขาย มไวเพอขาย เสนอขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซอ หรอเสนอใหเชาซอ (๒) เผยแพรตอสาธารณชน (๓) แจกจายในลกษณะทอาจกอใหเกดความเสยหายแกเจาของลขสทธ (๔) น�าหรอสงเขามาในราชอาณาจกร

ขอยกเวนการละเมดลขสทธ มาตรา๓๒ การกระท�าแกงานอนมลขสทธของบคคลอนตามพระราชบญญตน หากไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธตามปกตของเจาของลขสทธ และไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมาย ของเจาของลขสทธเกนสมควร มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ภายใตบงคบบทบญญตในวรรคหนง การกระท�าอยางใดอยางหนงแกงานอนมลขสทธตามวรรคหนง มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดกระท�าดงตอไปน (๑) วจยหรอศกษางานนน อนมใชการกระท�าเพอหาก�าไร (๒) ใชเพอประโยชนของตนเอง หรอเพอประโยชนของตนเองและบคคลอนในครอบครวหรอญาตสนท (๓) ตชม วจารณหรอแนะน�าผลงาน โดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน (๔) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน (๕) ท�าซ�า ดดแปลง น�าออกแสดง หรอท�าใหปรากฏ เพอประโยชนในการพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอ�านาจตามกฎหมาย หรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว (๖) ท�าซ�าดดแปลง น�าออกแสดง หรอท�าใหปรากฏโดยผสอน เพอประโยชนในการสอน ของตน อนมใชการกระท�าเพอหาก�าไร (๗) ท�าซ�าดดแปลงบางสวนของงาน หรอตดทอนหรอท�าบทสรป โดยผสอนหรอสถาบนศกษา เพอแจกจายหรอจ�าหนายแกผเรยนในชนเรยนหรอในสถาบนศกษา ทงนตองไมเปนการกระท�าเพอหาก�าไร (๘) น�างานนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ (๙) ท�าซ�าหรอดดแปลง เพอประโยชนของคนพการทไมสามารถเขาถงงานอนมลขสทธ อนเนองมาจากความบกพรองทางการเหน การไดยน สตปญญา หรอการเรยนร หรอความบกพรองอน ตามทก�าหนดในกฎกระทรวง โดยตองไมเปนการกระท�าเพอหาก�าไร ทงนรปแบบของการท�าซ�าหรอดดแปลง ตามความจ�าเปนของคนพการและองคกรผจดท�ารวมทงหลกเกณฑและวธการด�าเนนการเพอท�าซ�าหรอดดแปลงใหเปนไปตามทรฐมนตรประกาศก�าหนดในราชกจจานเบกษา มาตรา ๓๒/๑ การจ�าหนายตนฉบบหรอส�าเนางานอนมลขสทธโดยผไดมาซงกรรมสทธในตนฉบบ หรอส�าเนางานอนมลขสทธนนโดยชอบดวยกฎหมาย มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ มาตรา๓๒/๒การกระท�าแกงานอนมลขสทธทท�าหรอไดมาโดยชอบดวยกฎหมายในระบบคอมพวเตอร ทมลกษณะเปนการท�าซ�าทจ�าเปนตองมส�าหรบการน�าส�าเนามาใชเพอใหอปกรณทใชในระบบคอมพวเตอร หรอกระบวนการสงงานอนมลขสทธทางระบบคอมพวเตอรท�างานไดตามปกต มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ มาตรา ๓๒/๓ ในกรณทมหลกฐานอนควรเชอไดว ามการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอร ของผใหบรการ เจาของลขสทธอาจยนค�ารองตอศาลเพอมค�าสงใหผใหบรการระงบการละเมดลขสทธนน เพอประโยชนแหงมาตราน ผใหบรการ หมายความวา

53

(๑) ผใหบรการแกบคคลอนในการเขาสอนเทอรเนต หรอใหสามารถตดตอถงกนโดยประการอน โดยผานทางระบบคอมพวเตอร ทงน ไมวาจะเปนการใหบรการในนามของตนเองหรอในนามหรอเพอประโยชน ของบคคลอน (๒) ผใหบรการเกบรกษาขอมลคอมพวเตอรเพอประโยชนของบคคลอน ค�ารองตามวรรคหนง ตองมรายละเอยดโดยชดแจงซงขอมล หลกฐานและค�าขอบงคบ ดงตอไปน (๑) ชอและทอยของผใหบรการ (๒) งานอนมลขสทธทอางวาถกละเมดลขสทธ (๓) งานทอางวาไดท�าขนโดยละเมดลขสทธ (๔) กระบวนการสบทราบ วนและเวลาทพบการกระท�า และการกระท�าหรอพฤตการณ ตลอดทง หลกฐานเกยวกบการละเมดลขสทธ (๕) ความเสยหายทอาจเกดขนจากการกระท�าทอางวาเปนการละเมดลขสทธ (๖) ค�าขอบงคบใหผใหบรการน�างานทท�าขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอร ของผใหบรการ หรอระงบการละเมดลขสทธดวยวธอนใด เมอศาลไดรบค�ารองตามวรรคหนง ใหศาลท�าการไตสวน หากศาลเหนวาค�ารองมรายละเอยด ครบถวนตามวรรคสาม และมเหตจ�าเปนทศาลสมควรจะมค�าสงอนญาตตามค�ารองนน ใหศาลมค�าสงใหผใหบรการระงบ การกระท�าทอางวาเปนการละเมดลขสทธหรอน�างานทอางวาไดท�าขนโดยละเมดลขสทธ ออกจากระบบคอมพวเตอรของผใหบรการตามระยะเวลาทศาลก�าหนด โดยค�าสงศาลใหบงคบผใหบรการไดทนท แลวแจงค�าสงนนใหผใหบรการทราบโดยไมชกชา ในกรณเชนน ใหเจาของลขสทธด�าเนนคดตอผกระท�าละเมดลขสทธภายในระยะเวลาทศาล มค�าสงใหระงบการกระท�าทอางวาเปนการละเมดลขสทธ หรอน�างานทอางวา ไดท�าขนโดยละเมดลขสทธออกจากระบบคอมพวเตอร ในกรณทผใหบรการมใชผควบคม รเรม หรอสงการใหมการละเมดลขสทธในระบบคอมพวเตอรของผใหบรการ และผใหบรการนนไดด�าเนนการตามค�าสงศาลตามวรรคสแลว ผใหบรการไมตองรบผด เกยวกบการกระท�าทอางวาเปนการละเมดลขสทธทเกดขนกอนศาลมค�าสงและหลงจากค�าสงศาลเปนอนสนผลแลว ผใหบรการไมตองรบผดตอความเสยหายใดๆ ทเกดขนจากการด�าเนนการตามค�าสงศาลตามวรรคส มาตรา ๓๓ การกลาว คด ลอก เลยน หรออางองงานบางตอนตามสมควรจากงาน อนมลขสทธ ตามพระราชบญญตน โดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในงานนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง มาตรา ๓๔ การท�าซ�าโดยบรรณารกษของหองสมดซงงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธหากการท�าซ�านนมไดมวตถประสงคเพอหาก�าไร และไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง ในกรณดงตอไปน (๑) การท�าซ�าเพอใชในหองสมดหรอใหแกหองสมดอน (๒) การท�าซ�างานบางตอนตามสมควร ใหแกบคคลอนเพอประโยชนในการวจยหรอการศกษา มาตรา ๓๕ การกระท�าแกโปรแกรมคอมพวเตอรอนมลขสทธตามพระราชบญญตน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธหากไมมวตถประสงคเพอหาก�าไร และไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง ในกรณดงตอไปน (๑) วจยหรอศกษาโปรแกรมคอมพวเตอรนน (๒) ใชเพอประโยชนของเจาของส�าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรนน (๓) ตชม วจารณหรอแนะน�าผลงานโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในโปรแกรม

คอมพวเตอรนน (๔) เสนอรายงานขาวทางสอสารมวลชนโดยมการรบรถงความเปนเจาของลขสทธในโปรแกรม

คอมพวเตอรนน (๕) ท�าส�าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรในจ�านวนทสมควรโดยบคคลผซงไดซอหรอไดรบโปรแกรม

นนมาจากบคคลอนโดยถกตอง เพอเกบไวใชประโยชนในการบ�ารงรกษาหรอปองกนการสญหาย

54

(๖) ท�าซ�าดดแปลง น�าออกแสดง หรอท�าใหปรากฏเพอประโยชนในการพจารณาของศาลหรอเจาพนกงานซงมอ�านาจตามกฎหมายหรอในการรายงานผลการพจารณาดงกลาว

(๗) น�าโปรแกรมคอมพวเตอรนนมาใชเปนสวนหนงในการถามและตอบในการสอบ (๘) ดดแปลงโปรแกรมคอมพวเตอรในกรณทจ�าเปนแกการใช (๙) จดท�าส�าเนาโปรแกรมคอมพวเตอรเพอเกบรกษาไวส�าหรบการอางอง หรอคนควา

เพอประโยชนของสาธารณชน มาตรา๓๖ การน�างานนาฏกรรม หรอดนตรกรรมออกแสดงเพอเผยแพรตอสาธารณชนตามความเหมาะสม โดยมไดจดท�าขน หรอด�าเนนการเพอหาก�าไรเนองจากการจดใหมการ เผยแพรตอสาธารณชนนน และมไดจดเกบคาเขาชมไมวาโดยทางตรง หรอโดยทางออมและนกแสดง ไมไดรบคาตอบแทนในการแสดงนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธหากเปนการด�าเนนการโดยสมาคม มลนธหรอองคการอนทมวตถประสงค เพอการสาธารณกศล การศกษา การศาสนา หรอการ สงคมสงเคราะหและไดปฏบตตามมาตรา ๓๒ วรรคหนง มาตรา๓๗ การวาดเขยน การเขยนระบายสการกอสราง การแกะลายเสน การปน การแกะสลก การพมพภาพ การถายภาพ การถายภาพยนตรการแพรภาพ หรอการกระท�าใด ๆ ท�านองเดยวกนน ซงศลปกรรมใดอนตงเปดเผยประจ�าอยในทสาธารณะ นอกจากงานสถาปตยกรรม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน มาตรา ๓๘ การวาดเขยน การเขยนระบายสการแกะลายเสน การปน การแกะสลก การพมพภาพ การถายภาพ การถายภาพยนตรหรอการแพรภาพซงงานสถาปตยกรรมใด มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ในงานสถาปตยกรรมนน มาตรา๓๙ การถายภาพหรอการถายภาพยนตรหรอการแพรภาพซงงานใด ๆ อนมศลปกรรมใดรวมอยเปนสวนประกอบดวย มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน มาตรา ๔๐ ในกรณทลขสทธในศลปกรรมใดมบคคลอนนอกจากผสรางสรรคเปนเจาของอยดวย การทผสรางสรรคคนเดยวกนไดท�าศลปกรรมนนอกในภายหลงในลกษณะทเปนการท�าซ�าบางสวนกบศลปกรรมเดม หรอใชแบบพมพภาพราง แผนผง แบบจ�าลอง หรอขอมลทไดจาก การศกษาทใชในการท�าศลปกรรมเดม ถาปรากฏวาผสรางสรรคมไดท�าซ�าหรอลอกแบบในสวนอนเปนสาระส�าคญของศลปกรรมเดม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในศลปกรรมนน มาตรา ๔๑ อาคารใดเปนงานสถาปตยกรรมอนมลขสทธตามพระราชบญญตน การบรณะอาคารนน ในรปแบบเดม มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ มาตรา ๔๒ ในกรณทอายแหงการคมครองลขสทธในภาพยนตรใดสนสดลงแลว มใหถอวาการน�า ภาพยนตรนนเผยแพรตอสาธารณชนเปนการละเมดลขสทธในวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสดสงบนทกเสยงหรองานทใชจดท�าภาพยนตรนน มาตรา ๔๓ การท�าซ�า เพอประโยชนในการปฏบตราชการโดยเจาพนกงาน ซงมอ�านาจตามกฎหมาย หรอตามค�าสงของเจาพนกงานดงกลาวซงงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตน และทอยในความครอบครองของทางราชการ มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธถาไดปฏบตตาม มาตรา ๓๒ วรรคหนง บทลงโทษ มาตรา๖๙ผใดกระท�าการละเมดลขสทธหรอสทธของนกแสดงตามมาตรา ๒๗ มาตรา ๒๘ มาตรา ๒๙ มาตรา ๓๐ หรอมาตรา ๕๒ ตองระวางโทษปรบตงแตสองหมนบาทถงสองแสนบาท ถาการกระท�าความผด ตามวรรคหนงเปนการกระท�าเพอการคา ผกระท�าตองระวางโทษจ�าคก ตงแตหกเดอนถงสปหรอปรบตงแตหนงแสนบาทถงแปดแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ มาตรา ๖๙/๑ ผใดกระท�าการละเมดลขสทธ ตามมาตรา ๒๘/๑ ตองระวางโทษจ�าคก ตงแตหกเดอน ถงสป หรอปรบตงแตหนงแสนบาทถงแปดแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ มาตรา ๗๐ ผใดกระท�าการละเมดลขสทธตามมาตรา ๓๑ ตองระวางโทษปรบตงแตหนงหมนบาท ถงหนงแสนบาท ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนการกระท�าเพอการคา ผกระท�าตองระวางโทษจ�าคกตงแตสามเดอนถงสองปหรอปรบตงแตหาหมนบาทถงสแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ

55

มาตรา๗๐/๑ ผใดกระท�าการละเมดขอมลการบรหารสทธตามมาตรา ๕๓/๑ หรอมาตรา ๕๓/๒ หรอละเมดมาตรการทางเทคโนโลยตามมาตรา ๕๓/๔ ตองระวางโทษปรบตงแตหนงหมนบาทถงหนงแสนบาท ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงเปนการกระท�าเพอการคา ผกระท�าตองระวางโทษจ�าคก ตงแตสามเดอนถงสองป หรอปรบตงแตหาหมนบาทถงสแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ” มาตรา๗๑ผใดไมมาใหถอยค�าหรอไมสงเอกสารหรอวตถใด ๆ ตามทคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการสงตามมาตรา ๖๐ วรรคสาม ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ�าทงปรบ มาตรา๗๒ ผใดขดขวางหรอไมอ�านวยความสะดวกแกพนกงานเจาหนาทซงปฏบต หนาทตามมาตรา ๖๗ หรอฝาฝนหรอไมปฏบตตามค�าสงของพนกงานเจาหนาทซงสงตามมาตรา ๖๗ ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหาหมนบาท หรอทงจ�าทงปรบ มาตรา๗๓ ผใดกระท�าความผดตองระวางโทษตามพระราชบญญตนเมอพนโทษ แลวยงไมครบก�าหนดหาปกระท�าความผดตอพระราชบญญตนอก ตองระวางโทษเปนสองเทาของโทษทก�าหนดไวส�าหรบความผดนน มาตรา๗๔ ในกรณทนตบคคลกระท�าความผดตามพระราชบญญตน ใหถอวากรรมการหรอผจดการ ทกคนของนตบคคลนนเปนผรวมกระท�าผดกบนตบคคลนน เวนแตจะพสจนไดวาการกระท�าของนตบคคลนน ไดกระท�าโดยตนมไดรเหนหรอยนยอมดวย มาตรา ๗๕ บรรดาสงทไดท�าขนหรอน�าเขามาในราชอาณาจกรอนเปนการละเมดลขสทธ หรอสทธ ของนกแสดง และสงทไดใชในการกระท�าความผดตามพระราชบญญตน ใหรบเสยทงสนหรอในกรณทศาลเหนสมควร ศาลอาจสงใหท�าใหสงนนใชไมไดหรอจะสงท�าลายสงนนกได โดยใหผกระท�าละเมดเสยคาใชจาย ในการนน มาตรา ๗๖ คาปรบทไดช�าระตามค�าพพากษา ใหจายแกเจาของลขสทธหรอสทธ ของนกแสดง เปนจ�านวนกงหนง แตทงนไมเปนการกระทบกระเทอนถงสทธของเจาของลขสทธ หรอสทธของนกแสดงทจะฟองเรยกคาเสยหายในทางแพงส�าหรบสวนทเกนจ�านวนเงนคาปรบ ทเจาของลขสทธหรอสทธของนกแสดงไดรบแลวนน มาตรา๗๗ความผดตามมาตรา ๖๙ วรรคหนง มาตรา ๗๐ วรรคหนง และมาตรา ๗๐/๑ วรรคหนง ใหอธบดมอ�านาจเปรยบเทยบได

๒.พระราชบญญตวาดวยการกระท�าความผดเกยวกบคอมพวเตอรพ.ศ.๒๕๕๐ มาตรา ๑๔ ผใดกระท�าความผดทระบไวดงตอไปน ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนหาป หรอปรบไมเกน หนงแสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ (๑) น�าเขาส ระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรปลอมไมวาทงหมดหรอบางสวน หรอขอมล

คอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหายแกผอนหรอประชาชน (๒) น�าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรอนเปนเทจ โดยประการทนาจะเกดความเสยหาย

ตอความมนคงของประเทศ หรอกอใหเกดความตนตระหนกแกประชาชน (๓) น�าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ อนเปนความผดเกยวกบความมนคงแหง

ราชอาณาจกรหรอความผดเกยวกบการกอการรายตามประมวลกฎหมายอาญา (๔) น�าเขาสระบบคอมพวเตอรซงขอมลคอมพวเตอรใด ๆ ทมลกษณะอนลามกและขอมลคอมพวเตอร

นนประชาชนทวไปอาจเขาถงได (๕) เผยแพรหรอสงตอซงขอมลคอมพวเตอรโดยรอยแลววาเปนขอมลคอมพวเตอรตาม (๑) (๒) (๓)

หรอ (๔) มาตรา๑๕ ผใหบรการผใดจงใจสนบสนนหรอยนยอมใหมการกระท�าความผดตามมาตรา ๑๔ ในระบบคอมพวเตอรทอยในความควบคมของตน ตองระวางโทษเชนเดยวกบผกระท�าความผดตามมาตรา ๑๔ มาตรา๑๖ ผใดน�าเขาสระบบคอมพวเตอรทประชาชนทวไปอาจเขาถงได ซงขอมลคอมพวเตอรทปรากฏเปนภาพของผอน และภาพนนเปนภาพทเกดจากการสรางขน ตดตอ เตม หรอดดแปลงดวยวธการทางอเลกทรอนกส หรอวธการอนใด ทงน โดยประการทนาจะท�าใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน ถกเกลยดชง หรอไดรบความอบอาย ตองระวางโทษจ�าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจ�าทงปรบ

56

ถาการกระท�าตามวรรคหนง เปนการน�าเขาขอมลคอมพวเตอรโดยสจรต ผกระท�าไมมความผด ความผดตามวรรคหนงเปนความผดอนยอมความได ถาผเสยหายในความผดตามวรรคหนงตายเสยกอน รองทกข ใหบดา มารดา คสมรส หรอบตรของผเสยหายรองทกขได และใหถอวาเปนผเสยหาย

๓.พระราชบญญตประมวลกฎหมายอาญามาตราทเกยวกบลามกอนาจาร มาตรา๒๘๗ ผใด (๑) เพอความประสงคแหงการคา หรอโดยการคา เพอการจายแจกหรอเพอการแสดงอวดแกประชาชน

ท�า ผลต มไว น�าเขาหรอยงใหน�าเขาในราชอาณาจกร สงออกหรอยงใหสงออกไปนอกราชอาณาจกร พาไป หรอยงใหพาไปหรอท�าใหแพรหลายโดยประการใด ๆ ซงเอกสาร ภาพเขยน ภาพพมพ ภาพระบายส สงพมพ รปภาพ ภาพโฆษณา เครอง หมาย รปถาย ภาพยนตร แถบบนทกเสยง แถบบนทกภาพหรอ

สงอนใดอนลามก (๒) เพอจะชวยการท�าใหแพรหลาย หรอการคาวตถหรอสงของลามกดงกลาวแลว โฆษณาหรอไขขาว

โดยประการใด ๆ วามบคคลกระท�าการอนเปนความผดตามมาตราน หรอโฆษณาหรอไขขาววาวตถ หรอสงของลามกดงกลาวแลวจะหาไดจากบคคลใด หรอโดยวธใด ตองระวางโทษจ�าคกไมเกน สามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจ�าทงปรบ

(๓) ประกอบการคา หรอมสวนหรอเขาเกยวของในการคาเกยวกบวตถหรอสงของลามกดงกลาวแลว จายแจกหรอแสดงอวดแกประชาชน หรอใหเชาวตถหรอสงของเชนวานน

เมอวนท ๘ กนยายน 2558 ราชกจจานเบกษา เผยแพรพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๒๔ ) พ.ศ.๒๕๕๘ โดยมผลบงคบใชเมอพนก�าหนด ๙๐ วนนบแตวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

สาระส�าคญมาตรา ๓ ใหเพมความตอไปนเปน (๑๗) ของมาตรา ๑ แหงประมวลกฎหมายอาญา (๑๗) “สอลามกอนาจารเดก” หมายความวา วตถหรอสงทแสดงใหร หรอเหนถงการกระท�าทางเพศ ของเดก หรอเดกซงมอายไมเกน ๑๘ ป โดยรป เรอง หรอลกษณะสามารถสอไปในทางลามกอนาจาร ไมวาจะอยในรปแบบของเอกสาร ภาพเขยน ภาพพมพ ภาพระบายส สงพมพ รปภาพ ภาพโฆษณา เครองหมาย รปถาย ภาพยนตร แถบบนทกเสยง แถบบนทกภาพ หรอรปแบบอนใดในลกษณะท�านองเดยวกน และใหหมายรวมถงวตถหรอสงตางๆ ขางตน ทจดเกบในระบบคอมพวเตอร หรอในอปกรณอเลกทรอนกสอน ทสามารถแสดงผลใหเขาใจความหมายได มาตรา ๔ ใหเพมความตอไปน เปนมาตรา ๒๘๗/๑ และมาตรา ๒๘๗/๒ ของลกษณะ ๙ ความผด เกยวกบเพศแหงประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๘๗/๑ ผใดครอบครองสอลามกอนาจารเดกเพอแสวงหาประโยชนทางเพศส�าหรบตนเอง หรอผอน ตองระวางโทษจ�าคกไมเกน ๕ ป หรอปรบไมเกน ๑ แสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ ถาผกระท�าผดตามวรรคหนงสงตอ ซงสอลามกอนาจารเดกแกผอน ตองระวางโทษจ�าคกไมเกน ๗ ป หรอปรบไมเกน ๑.๔ แสนบาท หรอทงจ�าทงปรบ มาตรา๒๘๗/๒ ผใด (๑) เพอความประสงคแหงการคา หรอโดยการคา เพอการแจกจายหรอเพอการแสดงอวดแกประชาชน ท�า ผลต มไว น�าเขาหรอยงน�าเขาในราชอาณาจกร สงออก หรอยงใหสงออกไปนอกราชอาณาจกร พาไป หรอยงใหพาไป หรอท�าใหแพรหลายโดยประการใด ๆ ซงสอลามกอนาจารเดก (๒) ประกอบการคา หรอมสวนหรอเขาเกยวของในการคาเกยวกบสอลามกอนาจารเดก จายแจก หรอแสดงอวดแกประชาชนหรอใหเชาสอลามกอนาจารเดก (๓) เพอจะชวยการท�าใหแพรหลาย หรอการคาสอลามกอนาจารเดกแลว โฆษณาหรอไขขาวโดยประการใดๆ วามบคคลกระท�าการอนเปนความผดตามมาตราน หรอโฆษณาหรอไขขาววา สอลามกอนาจารเดกดงกลาวแลว จะหาไดจากบคคลใด หรอโดยวธใด ตองระวางโทษจ�าคกตงแต ๓-๑๐ ป และปรบ ตงแต ๖ หมนบาท - ๒ แสนบาท

57

๔.พระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนพ.ศ.๒๕๕๑ มาตรา๔ ในพระราชบญญตน “ภาพยนตร” หมายความวา วสดทมการบนทกภาพ หรอภาพและเสยงซงสามารถน�ามาฉายใหเหนเปนภาพทเคลอนไหวไดอยางตอเนอง แตไมรวมถงวดทศน “วดทศน” หมายความวา วสดทมการบนทกภาพ หรอภาพและเสยงซงสามารถน�ามาฉายใหเหนเปนภาพทเคลอนไหวไดอยางตอเนองในลกษณะทเปนเกมการเลน คาราโอเกะทมภาพประกอบหรอลกษณะอนใดตามทก�าหนดในกฎกระทรวง “ภาพยนตรไทย” หมายความวา ภาพยนตรทใชภาษาไทยหรอภาษาทองถนของประเทศไทยทงหมด หรอเปนสวนใหญในบทภาพยนตรตนฉบบส�าหรบการแสดงภาพยนตรและเจาของลขสทธเปนผมสญชาตไทย “สรางภาพยนตร” หมายความวา การผลต ถาย อด บนทก หรอท�าดวยวธการใด ๆ เพอใหเปนภาพยนตร “ฉาย” หมายความวา การน�าภาพยนตรหรอวดทศนมากระท�าใหปรากฏภาพ หรอภาพและเสยง ดวยเครองฉาย หรอเครองมออนใด และใหหมายความรวมถงการถายทอดดวย “สอโฆษณา” หมายความวา สงทใชเปนสอในการโฆษณาหรอประชาสมพนธภาพยนตรหรอวดทศน แลวแตกรณ “โรงภาพยนตร” หมายความวา สถานทฉายภาพยนตร ดงตอไปน ทงน เทาทมไดอยภายใตบงคบ ตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน (๑) อาคารหรอสวนใดของอาคารทใชเปนสถานทส�าหรบฉายภาพยนตร (๒) สถานทกลางแจงส�าหรบฉายภาพยนตร (๓) สถานทอนตามทก�าหนดในกฎกระทรวง “รานวดทศน” หมายความวา สถานททจดใหมเครองมอหรออปกรณตลอดจนสงอ�านวยความสะดวก ในการฉาย เลน หรอดวดทศน “หมายเลขรหส” หมายความวา หมายเลขทก�าหนดส�าหรบภาพยนตรหรอวดทศนทผานการพจารณาและไดรบอนญาตจากคณะกรรมการแลว “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการภาพยนตรและวดทศนแหงชาต “กรรมการ” หมายความวา กรรมการภาพยนตรและวดทศนแหงชาต “นายทะเบยน” หมายความวา นายทะเบยนกลางหรอนายทะเบยนประจ�าจงหวด แลวแตกรณ “พนกงานเจาหนาท” หมายความวา เจาหนาทของรฐซงรฐมนตรแตงตงใหปฏบตการตามพระราชบญญตน พนกงานเจาหนาทซงรฐมนตรแตงตงตามวรรคหนงใหมอ�านาจเขาไปในสถานทสรางภาพยนตร จะตองเปนเจาหนาทของรฐซงด�ารงต�าแหนงไมต�ากวาขาราชการพลเรอนสามญระดบเจดหรอเทยบเทา “เจาหนาทของรฐ” หมายความวา ขาราชการ พนกงาน เจาหนาท หรอผปฏบตงานอนในกระทรวง ทบวง กรม ราชการสวนกลาง ราชการสวนภมภาค ราชการสวนทองถน หรอหนวยงานอนของรฐ “รฐมนตร” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน มาตรา ๒๕ ภาพยนตรทจะน�าออกฉาย ใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายในราชอาณาจกรตองผานการตรวจพจารณาและไดรบอนญาตจากคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศนการขออนญาตและการอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก�าหนดโดยประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา ๓๘ หามผใดประกอบกจการใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายภาพยนตรโดยท�าเปนธรกจ หรอไดรบประโยชนตอบแทน เวนแตไดรบใบอนญาตจากนายทะเบยน ใบอนญาตนน ใหออกส�าหรบสถานทใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายภาพยนตรแตละแหง การขอใบอนญาตและการออกใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก�าหนด ในกฎกระทรวง มาตรา๔๗ วดทศนทจะน�าออกฉาย ใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายในราชอาณาจกรตองผานการตรวจพจารณาและไดรบอนญาตจากคณะกรรมการพจารณาภาพยนตรและวดทศน

58

การขออนญาตและการอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทคณะกรรมการก�าหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา มาตรา๕๔ หามผใดประกอบกจการใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายวดทศนโดยท�าเปนธรกจ หรอไดรบประโยชนตอบแทน เวนแตไดรบใบอนญาตจากนายทะเบยน ใบอนญาตนน ใหออกส�าหรบสถานทใหเชา แลกเปลยน หรอจ�าหนายวดทศนแตละแหง การขอใบอนญาตและการออกใบอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก�าหนด ในกฎกระทรวง มาตรา๗๘ ผใดฝาฝนมาตรา ๒๕ วรรคหนง มาตรา ๒๘ วรรคสอง มาตรา ๓๔ วรรคหนงหรอมาตรา ๔๙ วรรคหนง ตองระวางโทษปรบตงแตสองแสนบาทถงหนงลานบาท มาตรา ๗๙ ผใดฝาฝนมาตรา ๓๗ วรรคหนง มาตรา ๓๘ วรรคหนง หรอประกอบกจการ ดงกลาว ในระหวางถกพกใชหรอถกเพกถอนใบอนญาต ตองระวางโทษปรบตงแตสองแสนบาทถงหนงลานบาท และปรบอกไมเกนวนละหนงหมนบาท ตลอดระยะเวลาทฝาฝนอย มาตรา๘๒ ผใดฝาฝนมาตรา ๕๓ วรรคหนง มาตรา ๕๔ วรรคหนง หรอประกอบกจการดงกลาว ในระหวางถกพกใชหรอถกเพกถอนใบอนญาต ตองระวางโทษปรบตงแตหนงแสนบาทถงหาแสนบาท และปรบอกไมเกนวนละหนงหมนบาทตลอดระยะเวลาทฝาฝนอย มาตรา ๘๔ บรรดาความผดตามสวนน ใหคณะกรรมการมอ�านาจเปรยบเทยบได และในการน คณะกรรมการมอ�านาจมอบหมายใหคณะอนกรรมการหรอพนกงานเจาหนาทด�าเนนการเปรยบเทยบได โดยจะก�าหนดหลกเกณฑในการเปรยบเทยบหรอเงอนไขประการใดใหแกผไดรบมอบหมายตามทเหนสมควรดวยกได ภายใตบงคบของบทบญญตตามวรรคหนง ในการสอบสวนถาพนกงานสอบสวนพบวาบคคลใดกระท�าความผดตามพระราชบญญตน และบคคลนนยนยอมใหเปรยบเทยบใหพนกงานสอบสวนสงเรองมายงคณะกรรมการหรอผซงคณะกรรมการมอบหมายใหมอ�านาจเปรยบเทยบตามวรรคหนงภายในเจดวนนบแตวนทผนนแสดงความยนยอมใหเปรยบเทยบ เมอผกระท�าความผดไดเสยคาปรบตามทไดเปรยบเทยบแลว ใหถอวาคดเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา๘๕ ใหน�าความในมาตรา ๗๔ มาใชบงคบแกกรณทนตบคคลตองรบโทษอาญาตามสวนนโดยอนโลม มาตรา๙๑บรรดากฎกระทรวง ประกาศ หรอค�าสงทออกตามพระราชบญญตภาพยนตรพทธศกราช ๒๔๗๓ หรอพระราชบญญตควบคมกจการเทปและวสดโทรทศน พ.ศ. ๒๕๓๐ ทใชอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหคงใชบงคบไดตอไปเทาทไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตนจนกวาจะมกฎกระทรวง ประกาศ หรอค�าสงตามพระราชบญญตนใชบงคบ การด�าเนนการออกกฎกระทรวง ประกาศ หรอค�าสงตามวรรคหนงใหด�าเนนการใหแลวเสรจภายในหนงปนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ หากไมสามารถด�าเนนการไดใหรฐมนตรรายงานเหตผลตอคณะรฐมนตร

๕.พระราชบญญตคมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖ มาตรา๔“ทารณกรรม” หมายความวา การกระท�าหรอละเวนการกระท�าดวยประการใด ๆ จนเปนเหตใหเดกเสอมเสยเสรภาพหรอเกดอนตรายแกรางกายหรอจตใจ การกระท�าผดทางเพศตอเดกการใชเดกใหกระท�าหรอประพฤตในลกษณะทนาจะเปนอนตรายแกรางกายหรอจตใจหรอขดตอกฎหมายหรอศลธรรมอนด ทงน ไมวาเดกจะยนยอมหรอไมกตาม มาตรา๒๖ภายใตบงคบบทบญญตแหงกฎหมายอน ไมวาเดกจะยนยอมหรอไม หามมใหผใดกระท�าการ ดงตอไปน (๑) กระท�าหรอละเวนการกระท�าอนเปนการทารณกรรมตอรางกายหรอจตใจของเดก (๒) จงใจหรอละเลยไมใหสงจ�าเปนแกการด�ารงชวตหรอการรกษาพยาบาลแกเดกทอยในความดแล

ของตนจนนาจะเกดอนตรายแกรางกายหรอจตใจของเดก (๓) บงคบ ขเขญ ชกจง สงเสรม หรอยนยอมใหเดกประพฤตตนไมสมควรหรอนาจะท�าใหเดกม

ความประพฤตเสยงตอการกระท�าผด

59

(๔) โฆษณาทางสอมวลชนหรอเผยแพรดวยประการใด เพอรบเดกหรอยกเดกใหแกบคคลอนทมใชญาตของเดก เวนแตเปนการกระท�าของทางราชการหรอไดรบอนญาตจากทางราชการแลว

(๕) บงคบ ขเขญ ชกจง สงเสรม ยนยอม หรอกระท�าดวยประการใดใหเดกไปเปนขอทาน เดกเรรอน หรอใชเดกเปนเครองมอในการขอทานหรอการกระท�าผด หรอกระท�าดวยประการใดอนเปนการแสวงหาประโยชนโดยมชอบจากเดก

(๖) ใช จาง หรอวานเดกใหท�างานหรอกระท�าการอนอาจเปนอนตรายแกรางกายหรอจตใจมผลกระทบตอการเจรญเตบโต หรอขดขวางตอพฒนาการของเดก

(๗) บงคบ ขเขญ ใช ชกจง ยยง สงเสรม หรอยนยอมใหเดกเลนกฬาหรอใหกระท�าการใด เพอแสวงหาประโยชนทางการคาอนมลกษณะเปนการขดขวางตอการเจรญเตบโตหรอพฒนาการของเดกหรอมลกษณะเปนการทารณกรรมตอเดก

(๘) ใชหรอยนยอมใหเดกเลนการพนนไมวาชนดใดหรอเขาไปในสถานทเลนการพนน สถานคาประเวณ หรอสถานททหามมใหเดกเขา

(๙) บงคบ ขเขญ ใช ชกจง ยยง สงเสรม หรอยนยอมใหเดกแสดงหรอกระท�าการอนมลกษณะลามกอนาจาร ไมวาจะเปนไปเพอใหไดมาซงคาตอบแทนหรอเพอการใด

(๑๐) จ�าหนาย แลกเปลยน หรอใหสราหรอบหรแกเดก เวนแตการปฏบตทางการแพทย ถาการกระท�าความผดตามวรรคหนงมโทษตามกฎหมายอนทหนกกวากใหลงโทษตามกฎหมายนน

มาตรา ๒๗ หามมใหผใดโฆษณาหรอเผยแพรทางสอมวลชนหรอสอสารสนเทศประเภทใด ซงขอมล เกยวกบตวเดกหรอผปกครอง โดยเจตนาทจะท�าใหเกดความเสยหายแกจตใจ ชอเสยง เกยรตคณ หรอสทธประโยชนอนใดของเดก หรอเพอแสวงหาประโยชนส�าหรบตนเองหรอผอนโดยมชอบ มาตรา๕๐ หามมใหผปกครองสวสดภาพหรอผคมครองสวสดภาพเดก เปดเผยชอตว ชอสกลภาพหรอขอมลใด ๆ เกยวกบตวเดก ผปกครองในลกษณะทนาจะเกดความเสยหายแกชอเสยง เกยรตคณหรอสทธประโยชนอยางใดอยางหนงของเดกหรอผปกครอง บทบญญตในวรรคหนงใหใชบงคบแกพนกงานเจาหนาท นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยาและผมหนาทคมครองสวสดภาพเดกตามมาตรา ๒๔ ซงไดลวงรขอมลดงกลาวเนองในการปฏบตหนาทของตนดวย โดยอนโลม หามมใหผใดโฆษณาหรอเผยแพรทางสอมวลชนหรอสอสารสนเทศประเภทใดซงขอมลทเปดเผย โดยฝาฝนบทบญญตในวรรคหนงหรอวรรคสอง

.....................................

60

เอกสำรอำงอง

กาญจนา แกวเทพ. (๒๕๓๙). สอสองวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: มลนธภมปญญา.___________. (๒๕๔๔). ศาสตรแหงสอและวฒนธรรมศกษา. กรงเทพมหานคร: เอดสนเพรสโปรดกส.เดลนวสออนไลน. (๒๕๕๘). “อน”ฉนฉะโซเชยลไมตลก!! กเรอง”เอ”เหวยงสนามบน, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.dailynews.co.th/entertainment/361354. ทนดอทคอม. (๒๕๕๘). ต�ารวจออนไลนลย!! คนเลนไลน เฟซบก ตองอาน โพสตผดตดคก, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://tnews.teenee.com/etc/128635.htmlไทยเอนจโอ. (๒๕๕๘). เผยเดกไทยตกเปนเหยอภยออนไลน เพศ-พนนสงขน วอนรฐออกกฎหมายคมสอลามกเดก

แนะตงหนวยงานเฉพาะดแลปญหาพนนออนไลน, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://thaingo.org/ thaingo/node/3053

นรนาม. (๒๕๕๔). สรปหลกส�าคญของ พ.ร.บ.ภาพยนตรและวดทศน พ.ศ. ๒๕๕๑, ๒๕ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://202.28.25.43/kms/sites/default/files/(03).doc

___________. (๒๕๕๕). เมอเดกไทย “ทองในวยเรยน” สงคมไทย จะเปนเชนไร, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://yah-lah.blogspot.com___________. (๒๕๕๗). กฎหมายทเกยวของกบประเดนการกระท�าความผดบนสอออนไลน, ๒๔ พฤศจกายน

๒๕๕๘.http://pantip.com/topic/31623960บลอคสปอตดอทคอม. (๒๕๕๕). อทธพลสงคมออนไลน ต อสงคมไทย, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘.

http://1991sailom2.blogspot.com/ประชาไท. (๒๕๕๘). ครอบครองสอโปเดก ผดกฎหมายใหม ค�าถามจากนกกฎหมาย หรอใครๆ กโดนได,

๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.prachatai.com/journal/2015/09/61328ปยะวน. (๒๕๕๗). ปญหาเดกตดเกมออนไลน, ๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๘ http://www.thaihealth.or.th/Content/24

831-ปญหาเดกตดเกมออนไลน.html. ผจดการออนไลน. (๒๕๕๖). แชรผดๆ โรคตดตอออนไลน, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.manager.co.th/

AstvWeekend/ViewNews.aspx?NewsID=9560000043167ฝายการศกษา อครสงฆมณฑลกรงเทพ. (๒๕๕๓). ผลกระทบของ..สอมวลชนตอเดก. เพอนอนบาล แผนกอนบาล.พรทพย เยนจะบก. (๒๕๔๘). หลกนเทศศาสตรทวไป. เอกสารประกอบการสอนสาขาสอสารมวลชน

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.__________. (๒๕๕๒). ถอดรหส ลบความคด เพอการรเทาทนสอ. กรงเทพฯ: แผนงานสอสรางสขภาวะเยาวชน (สสย.).พรทพย เยนจะบก และคณะ. (๒๕๔๘). การเรยนรสอ คมอสอนระดบมธยมศกษา. กรงเทพฯ: ยเนสโก.__________. (๒๕๔๙). เบญจทศน การรเทาทนสอ. โครงการขบเคลอนเรองเดกเยาวชนทนสอ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.พรทพย เยนจะบก. (๒๕๕๗). คมอการเรยนรเทาทนสอส�าหรบครปฐมวย. กรงเทพฯ : สถาบนสอเดกและเยาวชน (สสย.).มธรดา สวรรณโพธ. (๒๕๕๗). โรคตดพนนในวยรน (Adolescent pathological gambling). เพอนรกษสขภาพจต,

๑๔(๕๖).วชาการดอทคอม. (๒๕๕๖). การใชมอถอบอยครงถกเชอมโยงกบความกงวล ผลการเรยน และความสขทลดนอยลง, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.vcharkarn.com/vnews/447881.วเลศ ภรวชร. (๒๕๕๗). เลยนแบบแรงเงา มตตา โฆษณาทไดผล, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.spahakuhodo.com

/index.php/portal/knowledge/8/144

61

วระวรรณ วรรณโท. (๒๕๕๐). พฒนาตนเองใหเปนบคคลแหงการเรยนร , ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.bangkapi.ac.th/MediaOnLine/weerawanWMD/unit7_part18.htm

วฒชย กฤษณะประกรกจ, มนสชน โกวาภรต และธนพงศ ผลาขจร. (๒๕๔๕). สงคมไทย สายพนธปอป CULTURE. นตยสาร GM, ๔๑, ๑๓๕.

สรวงมณฑ สทธสมาน. (๒๕๕๕). สอตวการกระตนความรนแรงในเดก. ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.manager.co.th/Family/ViewNews.aspx?NewsID=9550000135119

ส�านกขาวอสรา. (๒๕๕๖). นกวชาการเผยเยาวชนไทยตดพนนออนไลนหนก ท�าทกทางเพอหาเงนใชหน, ๒๑ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.isranews.org/isranews-short-news/item/24537-นกวชาการเผย เยาวชนไทยตดพนนออนไลนหนก-ท�าทกทางเพอหาเงนใชหน.html

__________ (๒๕๕๘). อก ๓ เดอนบงคบใช แกกม.อาญา ครอบครองสอลามกอนาจารเดก เจอคก ๕ ป, ๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://www.isranews.org/isra-news/item/41238-child0902.html

ส�านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต. (๒๕๕๖). ต�าราอบรมหลกสตรผประกาศในกจการกระจายเสยง และกจการโทรทศน ระดบตน. กรงเทพฯ: ส. เจรญการพมพ.

__________ (๒๕๕๖). ต�าราอบรมหลกสตรผประกาศในกจการกระจายเสยง และกจการโทรทศน ระดบกลาง. กรงเทพฯ: ส. เจรญการพมพ.

ส�านกงานสถตแหงชาต. (๒๕๕๗). การมการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในครวเรอน พ.ศ. ๒๕๕๗, ๒๒ พฤศจกายน ๒๕๕๘. http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/service/survey/ICT-HouseExc57.pdf

หนงสอพมพรงสต. (๒๕๕๕, ๖-๑๒ กนยายน). รกผานเนตระบาดหนก เตอนวยรนระวงมจฉาชพลอลวง. รงสต, (ฉบบท ๖๕), น. ๘.

หนงสอพมพโลกวนน. (๒๕๕๑, ๒๓ พฤษภาคม). เดกไทยตองรการเอาตวรอดจากภยพบตทางธรรมชาต. โลกวนน.ไอท๒๔ชวโมง. (๒๕๕๖). ปญหาเดกตดเกม วธสงเกต ปองกนและแกไข, ๒๔ พฤศจกายน ๒๕๕๘.

http://www.it24hrs.com/2014/problem-of-gameAndersen, N. (2006). Integrating English and Media Studies. The Journal of Media Literacy, 53(2), 16-18.Biagi, S. (2005). Media/Impact: an Introduction to Mass Media. 7th ed. United States of America:

Thomson Wadsworth.Brunner, C., & Tally, W. (1999). The New Media Literacy Handbook: AN Educator’s Guide to Bringing

New Media into the Classroom. New York: An Anchor Book.Potter, W. J. (n.d). Theory of Media Literacy: A Cognitive Approach. California: Sage Publications, Inc.Rayner, P., Wall, Peter & S. Kruger. (2004). As Media Studies: the Essential Introduction. New York:

Routledge.Sparks, G. G. (2006). Media Effects Research: A Basic Overview. 2nd ed. United States of America:

Thomson Wadsworth.Straubhaar, Joseph and L. Robert. (2004). Media Now: Understanding Media, Culture, and Technology.

4th ed. United States of America: Wadsworth.UNESCO. (n.d). Media Development Indicators: A Framework for Assessing Media Development. En-

dorsed by the Intergovernmental Council of the International Programme for the Development of Communication (IPDC) at Its 26th Session (26-28 March 2008).

......................................

62

ทปรกษำ

๑. ศาสตราจารยอภนนท โปษยานนท ปลดกระทรวงวฒนธรรม

๒. นางสาววมลลกษณ ชชาต รองปลดกระทรวงวฒนธรรม

๓. นางยพา ทววฒนะกจบวร ผอ�านวยการส�านกเฝาระวงทางวฒนธรรม

คณะผจดท�ำ

๑. นางสาวฐตณฐ สมบตศร นกวชาการวฒนธรรมช�านาญการพเศษ

ผอ�านวยการกลมพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค

๒. นางสาวสภาวด พรอมพงษา นกวชาการวฒนธรรมช�านาญการ

๓. นายอานนท ค�าช นกวชาการวฒนธรรมช�านาญการ

๔. นางสาวจารภา กมลบรณ นกวชาการวฒนธรรมช�านาญการ

๕. นางสาวศรธนทษร กรณกจ นกวชาการวฒนธรรมปฏบตการ

๖. นางสาวชลลดา พมพฤกษ นกวชาการวฒนธรรมปฏบตการ

๗. นางสาวจฑารตน เกษมทวทรพย นกวชาการวฒนธรรม