bai giang vekt cokhi 2

Vuõ Tieán Ñaït Veõ Kyõ thuaät Cô Khí Chöông 1 : CÔ SÔÛ VEÀ BAÛN VEÕ KYÕ THUAÄT CÔ KHÍ

Chöông 2

CÔ SÔÛ CUÛA BAÛN VEÕ KYÕ THUAÄT CÔ KHÍ

MÔÛ ÑAÀU

Baûn veõ kyõ thuaät laø phöông tieän thoâng tin kyõ thuaät roäng raõi treân toaøn theá giôùi. Ngaøy nay vôùi söï trôï giuùp cuûa coâng ngheä tin hoïc, baûn veõ kyõ thuaät ñaõ trôû thaønh coâng cuï thoâng tin vaø chæ ñaïo saûn xuaát tröïc tieáp ngöôøi - ngöôøi, ngöôøi - maùy vôùi ñoä tin caäy, chính xaùc raát cao.

Ñaëc ñieåm ñieån hình cuûa baûn veõ kyõ thuaät ñöôïc theå hieän roõ raøng thoâng qua caùc pheùp chieáu vaø tieâu chuaån cuøng vôùi caùc phaàn meàm ñoà hoïa kyõ thuaät chuyeân ngaønh .

Chính vì nhöõng ñaëc tính treân neân moân hoïc Veõ Kyõ Thuaät coù tính thöïc haønh cao vaø ñöôïc ñaøo taïo töø baäc phoå thoâng, trang bò hoaøn chænh keùo daøi trong suoát caùc baäc ñaøo taïo Ngheà, Cao Ñaúng, Ñaïi Hoïc. Ñoàng thôøi trong töøng ngaønh coâng nghieäp ñeàu coù nhöõng quy ñònh rieâng veà caùch trình baøy vaø boá trí caùc loaïi hình bieåu dieãn. Do ñoù, ngaønh Kyõ Thuaät Cô Khí coù nhöõng quy ñònh rieâng ñeå thoûa maõn caùc yeâu caàu chuyeân ngaønh.

1.1 CAÙC TIEÂU CHUAÅN VEÀ BAÛN VEÕ KYÕ THUAÄT

1.1.1 Khoå giaáy vaø caùch trình baøy

Theo TCVN 2-74 ñaõ quy ñònh nhieàu loaïi khoå giaáy veõ daønh cho caùc baûn veõ vaø taøi lieäu kyõ thuaät thuoäc nhieàu ngaønh coâng nghieäp trong ñoù coù ngaønh Kyõ thuaät Cô Khí. Do yeâu caàu rieâng moân hoïc, neân nhöõng quy ñònh veà khung teân chæ duøng thöïc hieän caùc baøi taäp veõ kyõ thuaät trong phaïm vò nhaø tröôøng.

1


Hình 1.14 : Boä duïng cuï veõ truyeàn thoáng baèng tay

Toaøn boä quùa trình veõ, thieát keá töø tröôùc tôùi nay ñeàu ñöôïc thöïc hieän treân caùc duïng cuï veõ baèng tay vôùi caùc phöông phaùp döïng hình hình hoïc truyeàn thoáng laøm cô sôû.

Treân hình 1.14 giôùi thieäu boä duïng cuï veõ hoaøn chænh duøng chính taïi caùc phoøng veõ, thieát keá, bao goàm :

1. Vaùn veõ : Goã meàm, mòn, tuyeät ñoái phaúng, choáng aåm, khoâng moác, khoâng bò bieán daïng duø nhieät ñoä trong phoøng thieát keá thay ñoåi

2. Thöôùc T : Loaïi thöôùc T chuyeân duøng thieát keá, chaát löôïng cao, caùc meùp tuyeät ñoái thaúng, khoâng coù loãi gai-gôïn

3. Hoäp compa chuyeân duøng4. Eâke : Baèng nhöïa trong5. Eâke : Baèng nhöïa trong6. Eâke loaïi caân : Baèng nhöïa, coù loã ñeàu duøng ghi kích

thöôùc vaø vieát chöõ soá7. Thöôùc tyû leä : Baèng goã toång hôïp, duøng ño, veõ tyû leä

treân baûn veõ.8. Thöôùc cong : Baèng nhöïa trong, duøng veõ caùc ñöôøng cong

trôn ñeàu baäc cao 9. Thöôùc ño ñoä : Baèng nhöïa trong, dung veõ, xaùc ñònh goùc 10. Vieát chì ñen : Baèng goã11. Mieáng nhaùm : Duïng cuï coù daùn giaáy nhaùm mòn duøng

maøi söûa ñaàu ruoät chì12. Taåy chì : Taåy chì ñen13. Mieáng che taåy : Duøng phaân loaïi khu vöïc caàn taåy chì 14. Taåy möïc : Taåy veát muïc ñen treân baûn veõ

2


15. Choåi quyeùt : Loaïi choåi meàm, duøng laøm saïch buïi chì, buïi taåy

16. Ngoøi buùt saét : Vieát chöõ baèng tay treân baûn veõ17. Möïc veõ : Möïc ñen chuyeân duøng ñeå veõ kyõ thuaät18. Giaáy veõ : Giaáy traéng, meàm chuyeân duøng veõ kyõ

thuaät19. Baøn chaûi : Loaïi meàn, duøng chaûi saõch buïi treân toaøn

boä baûn veõ

b) Vieát vaø söû duïng buùt chì caùc loaïi Veõ truyeàn thoáng baèng tay, ñaõ töø raát laâu buùt chì ruoät ñen

(boät grafites) trôû thaønh quen thuoäc, gaàn guõi moïi löùa tuoåi, trình ñoä vaø nhieàu ngaønh xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät khaùc nhau.

Theo ñoä cöùng, ñaäm nhaït loõi chì ñen trong veõ kyõ thuaät chia laøm 3 loaïi chính vaø kyù hieäu H, B (hình 1.15):

Hình 1.15 : Caùc loaïi ruoät chì ñen

Buùt chì ruoät grafit coù nhöôïc ñieåm hay bò gaõy, caùc haït boät chì lôùn, do vaäy luoân maøi söûa vaø goït ñaàu chì ñuùng tieâu chuaån

môùi baûo ñaûm ñöôøng neùt ñaäm, ñeàu …. (Hình 1.16)Hình 1.16 : Caùc kieåu ñaàu loõi chì ñen

Ñeå coù ñaàu loõi chì ñuùng, ngöôøi veõ neân thöïc hieän ñuùng caùch goït vaø maøi ñaàu loõi chì ñuùng kyõ thuaät (Hình 1.17)

3


Hình 1.17 : Caùch goït vaø maøi ñaàu chì

Phöông phaùp buùt chì vaø thöôùc T : (Hình 1.18, hình 1.19)Hình 1.18 : Caùch veõ ñöôøng thaúng naèm ngang vôùi thöôùc T

Hình 1.19 : Caùch veõ ñöôøng thaúng ñöùng vôùi thöôùc T vaø Eke

4


Khi döïng caùc ñoaïn thaúng nghieâng so vôùi phöông ngang cuûa baûn veõ neân thöïc hieän keát hôïp giöõa chieàu keùo buùt theo caùc caïnh cuûa thöôùc eâke (hình 1.20)

5


Hình 1.20 : Caùch döïng caùc ñoaïn thaúng nghieâng

6


Hình 1.21 : Caùch döïng ñöôøng thaúng ñöùng keát hôïp thöôùc T vaø eâke

Ñeå naâng cao hieäu xuaát khi veõ baèng tay, ngöôøi ta coøn söû duïng caùc loaïi buùt chì baám töï ñoäng. Buùt chì baám kieåu naøy coù

nhieàu loaïi, phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính loõi chì : Hình 1.22 : Buùt chì töï ñoäng ruoät lôùn veõ caùc ñöôøng bao, maët caét

…Hình 1.23 : Buùt chì baám ruoät nhoû (min) veõ ñöôøng truïc, neùt maûnh

töï do …

c) Compa caùc loaïi vaø caùch söû duïng

7


Trong suoát quùa trình veõ ñeå döïng hình, vieäc söû duïng compa chieám hôn 85% thôøi gian veõ vaø ñoùng vai troø cao veà ñoä chính xaùc kyõ thuaät cuûa caùc hình hình-hoïc ñöôïc thieát keá, theå hieän … Do vaäy, choïn vaø söû duïng ñuùng kyõ thuaät caùc loaïi compa laø raát caàn thieát ñoái vôùi caùc nhaø thieát keá, döôùi ñaây chuùng toâi giôùi thieäu sô boä caùch söû duïng vaø kieåm tra chaät löôïng compa khi thöïc hieän caùc baøi taäp veõ kyõ thuaät :

Hình 1.24 : Compa chì (moät chaân gaäp)

Veõ ñöôøng troøn coù baùn kính nhoû, goùc löôïn … ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao, duøng loaïi compa nhoû, baùn kính hoaëc goùc löôïn seõ ñöôïc tinh chænh bôûi ñai-oác.

Hình 1.25 : Compa tinh chænh

a) Chænh ñai-oác ngoaøib) Chænh ñai-oác trong

a) b)

Hình 1.26 : Compa veõ ñöôøng troøn coù baùn kính R < 75mm

8


Hình 1.27 : Compa veõ ñöôøng troøn coù baùn kính D töø 80 – 120 … mm

d) Thöôùc caùc loaïi vaø caùch söû duïng

Thöôùc duøng khi veõ kyõ thuaät nhaèm xaùc ñònh ñoä lôùn, vò trí töông ñoái giöõa caùc hình hoïc trong heä toïa ñoä Decarte treân giaáy veõ. Thöôùc coù nhieàu loaïi duøng vaøo nhieàu muïc ñích khaùc nhau trong caùc ngaønh kyõ thuaät :

- Theo heä ño löôøng : heä Met, heä Inch- Theo hình daùng hình hoïc ñöôøng cong caàn veõ : Thöôùc

thaúng, thöôùc cong, thöoùc goùc, thöôùc meàm …

d.1 : Thöôùc thaúng vaø tyû leä

Hình 1.28 : Thöôùc tyû leä

9


Hình 1.29 : Thöôùc deït (nhöïa trong) ño khoaûng caùch

Hình 1.30 : Thöôùc eâke (nhöïa trong) ño khoaûng caùch vaø döïng goùc

Khi döïng caùc ñoaïn thaúng nghieâng so vôùi phöông ngang cuûa baûn veõ neân thöïc hieän keát hôïp giöõa chieàu keùo buùt theo caùc caïnh cuûa thöôùc eâke (Hình 1.20). Neân söû duïng thöôùc nhöïa trong vaø hai caïnh ghi roõ heä Met, Inch ñeå deã veõ, kieåm tra. Caùc caùnh meùp thöôùc saïch, trôn, khoâng gôïn - söùt … Baûo quaûn toát sau khi söû duïng thöôùc, vì moïi loãi treân tröôùc (caùc meùp)

10


duø raát nhoû cuõng aûnh höôûng tôùi hieäu quûa vaø söï chính xaùc khi veõ.

d.2 : Thöôùc (döôõng) veõ caùc ñöôøng coânic

Hình 1.31 : Thöôùc (nhöïa trong) duøng laøm döôõng veõ nhieàu voøng troøn coù R khaùc nhau

Hình 1.32 : Thöôùc (nhöïa trong) duøng laøm döôõng veõ ellip

11


Ellip laø ñöôøng coânic baäc hai ñöôïc baèng thöôùc vaø compa vôùi nhieàu phöông phaùp khaùc nhau.

Treân hình 1.32 laø loaïi döôõng veõ ellip thöôøng duøng khi döïng hình chieáu truïc ño thaúng goùc ñeàu. Ñöôøng kính lôùn nhaát cuûa caùc ellip ghi treân döôõng thì töông ñöông vôùi ñöôøng kính voøng troøn cho treân hình chieáu truïc ño ñaúng traéc thaúng goùc ñeàu caàn bieåu dieãn.

d.3 : Thöôùc cong caùc loaïi

Khi veõ caùc ñöôøng cong ña thöùc baäc cao (gaàn ñuùng) ñi qua moät soá ñieåm xaùc ñònh do thöïc nhieäm tìm ñöôïc, coù nhieàu duïng cuï vaø phöông phaùp töø veõ truyeàn thoáng baèng tay vaø coù söï trôï giuùp caùc phaàm meàn ñoá hoïa.

Treân caùc hình döôùi ñaây giôùi thieäu vaøi duïng cuï vaø phöông

phaùp thoâng duïng :Hình 1.32 : Thöôùc cong caùc loaïi

12


Hình 1.33 : Caùch noái caùc ñieåm thöïc nghieäm baèng thöôùc cong

Ñöôøng cong ña thöùc baäc cao thöôøng gaëp trong kieán truùc, xaây döïng : goùc löôïn taïi maùi voøm, chaân – ñænh coät hoaëc caùc hoïa tieát trang trí ñöôïc xaùc ñònh qua nhieàu ñieåm thöïc nghieäm. Nguyeân taéc veõ noái caùc ñoaïn cong theo meùp thöôùc laàn löôït töø 3 – 5 ñieåm thöù töï noái tieáp nhau (hình 1.33).

Caùch duøng thöôùc cong coù nhieàu haïn cheá vì soá löôïng ñieåm tìm coù haïn, thöôøng xuyeân thay ñoåi caùc kieåu thöôùc cong cho “thích hôïp” (theo höôùng löïa choïn ), maát thôøi gian, khoâng ñaûm baûo thaåm myõ vaø chính xaùc. Khaùc phuïc nhöôïc ñieåm naøy duøng caùc loaïi thöôùc meàm luoân keát hôïp caùc mieáng chaën (hình 1.34).

13


Veõ caùc ñöôøng ña thöùc baäc cao hoaëc ñöôøng cong töï do (SPLINE). Phöông phaùp naøy thöôøng aùp duïng ñeå veõ caùc ñöôøng tuyeàn hình trong taàu thuûy , voû oâtoâ, maùy bay … Hình 1.34 : Thöôùc meàm vaø caùc con chaën

Hình 1.35 : Thieát keá tuyeán hình taàu thuûy treân saøn hoïa

Treân hình 1.35 moâ taû xöôûng veõ. Trong ñoù, caùc kyõ sö khi veõ caùc ñöôøng cong tuyeán hình taøu thuûy vôùi moät soá ñieåm thöïc nghieäm maø nhaát thieát ñöôøng cong phaûi qua caùc ñieåm naøy ; ñeå hieåu chænh ñöôøng cong naøy, cuøng vôùi vieäc duøng thöôùc meàm “spline”, keát hôïp nhieàu con chaën baèng gang (töø 2-4kg) ñeå ñònh vò vaø hieäu chænh cuïc boä ñoaïn cong caàn thieát.

Treân hình ta thaáy, quùa trình thieát keá raát vaát vaû, maø ñoä chính xaùc laïi khoâng cao, khoù hieäu chænh, khoâng theå baûo quaûn vaø khoâng khoâi phuïc ñöôïc caùc döõ lieäu naøy cuûa ñöôøng cong khi coù nhu caàu. Ngaøy nay, caùc phaàn meàm ñoà hoïa ñaõ cho pheùp giaûi quyeát caùc yeâu caàu treân baèng caùc taäp tin “Spline”.

14


Hình 1.36 : Hoï ñöôøng cong khaùc nhau ñi qua cuøng maät ñoä ñieåm thöïc nghieäm

Treân hình 1.36 laø thí duï, duøng chöùc naêng Spline cuûa AutoCAD giuùp ngöôøi thieát keá veõ ñöôïc nhieàu hoï ñöôøng cong theo yeâu caàu.

Ñöôøng cong ñöôïc söû duïng trong ñoà hoïa vi tính laø caùc ñöôøng cong tham soá : Ñöôøng Bezier, Spline hoaëc B-Spline. Khi veõ chuùng, ngöôøi ta khoâng caàn phaûi söû duïng caùc coâng cuï truyeàn thoáng nhö caây thöôùc, compa hoaëc buùt chì … Maø hoaøn toaøn nhaäp tham soá vò trí toïa ñoä caùc ñieåm maø ñöôøng cong phaûi ñi qua, öu ñieåm cho pheùp ngöôøi thieát keá coù theå hieäu chænh (Pedit hoaëc Splinedit trong phaàn meàm AutoCAD) ñöôøng cong ; Vaø chöông trình töï ñoäng noäi suy, tinh chænh theâm soá löôïng, taêng maät ñoä ñieåm thöïc nghieäm ñeå thoûa maõn yeâu caàu thieát keá mong muoán.

1.2.3 Trang bò phoøng veõ thieát keá

Ñeå coù ñöôïc nhöõng baûn veõ kyõ thuaät, taøi lieäu thieát keá chuaån ñuùng tieâu chuaån thì cô sôû caàn thieát ñaàu tieân laø heä thoáng baøn veõ, baøn thieát keá, maùy vi tính, maùy in, maùy sao chuïp …

15


Döôùi ñaây, chuùng toâi giôùi thieäu vaøi trang thíeát bò ñieån hình vaø thoâng duïng cho nôi thieát keá :

a) Baøn veõ vaø thieát keá baèng tay :

Trong nhaø tröôøng hoaëc gia ñình khi thöïc hieän caùc baûn veõ kyõ thuaät khoâng ñoøi hoûi cao veà yeâu caàu thieát keá, thöôøng duøng loaïi vaùn veõ coù keøm theo thanh tröôït song song trong quùa trình veõ, nhaèm taïo ñöôïc nhöõng ñöôøng thaúng song song phöông naèm ngang.

Vaùn veõ loaïi naøy coù kích

thöôùc lôùn hôn khoå (1350 x 1000), maët vaùn luoân phaúng ñeàu, mòn, khoâng quaù cöùng.

Hình 1.37 : Baøn veõ coù thanh tröôït

Khi thieát keá coù yeâu caàu cao, duøng loaïi baøn veõ coù trang bò heä thoáng thöôùc vaïn naêng gía thaønh cao (Hình 1.38)

Hình 1.38 : Baøn thieát keá vaø thöôùc vaïn naêngHình 1.39 : Baøn veõ cô baûn trang bò cho tröôøng hoïc

16


Hình 1.40 : Kyõ sö thieát keá söû duïng thöôùc veõ vaïn naêngBaøn veõ thieát keá vaïn naêng (hình 1.40) hieän ñang söû duïng

roäng raõi vaø tieáp tuïc hoaøn chænh nhaèm phuïc vuï vaø naâng cao hieäu quûa veõ – thieát keá cho ngöôøi söû duïng. Treân hình 1.41 giôùi

thieäu phoøng thieát keá hoaøn chænh cho nhöõng thaäp nieân tröôùc naêm 1960, hieän nay nhöõng

Hình 1.41 : Phoøng thieát keá

17


phoøng nhö vaäy ñöôïc trang bò theâm caùc thieát bò hoïc nhaèm naäng cao hieäu quûa vaø naêng xuaát cho ngöôøi thieát keá (kieâm laäp trình vieân) ; ñoàng thôøi môû roäng söï giao tieáp tröïc tieáp giöõa Ngöôøi vôùi Ngöôøi, Ngöôøi vôùi Maùy (CNC) trong phaïm vi toaøn caàu ngay treân baøn thieát keá.

b) Trang bò veõ - thieát keá hieän ñaïi

Hình 1.42 : Veõ vaø thieát keá baèng maùy vi tính

18


Hình 1.43 : Phoøng thieát keá hieän ñaïi

19

bai giang vekt cokhi 2

Documents