Bi 1: Trong 8 gi cng nhn sn xut c 16 sn phm c tng gi tr l 80 la. Hi: gi tr tng sn phm lm ra trong ngy v gi tr ca 1 sn phm l bao nhiu, nu: a. Nng sut lao ng tng ln 2 ln b. Cng lao ng tng ln 1.5 ln. Tr li: 16 sn phm = 80 USD gi tr 1 sn phm = 80/16 = 5 USD

A ) Tng nng sut ch lm tng s lng sn phm sn xut ra trong 1 khung thi gian nht nh ch ko lm tng tng gi tr , v vy lc ny 8h s sn xut c 32 sn phm Gi tr 1 sn phm lc ny = 80/32 = 2.5 USD,Tng sn phm vn gi nguyn . S d tng gi tr khng thay i v theo pht trin ca TB, nng sut lao ng tng ln lm gi tr hng ha , dch v gim xung . Gi tr c bit ca hng ha 1 khi nh hn gi tr x hi s lm phn thng d tri hn gi tr thng d bnh thng ca x hi - Gi l gi tr thng d siu ngch . iu ny gii thch v sao nh TB chp nhn h gi sp. VD : 1 ngy 1 cng nhn lm trong 8 gi , tg lao ng tt yu = 4h , tg lao ng thng d = 4h. m = m/v = (tg lao ng thng d) / (tg lao ng tt yu) . 100% = (4/4).100% = 100%. tng nng sut tc l gim thi gian lao ng tt yu VD xung cn 2h nn lc ny thi gian lao ng thng d = 6h.vy: m = m/v = (6/2).100% = 300% Do vy tuy thi gian 1 ngy lao ng = const nhng t sut thng d tng nn gi tr thng d cng tng theo ( y cn gi l pp sn xut gi tr thng d tng i ) B ) Tng cng lao ng tc l ko di ngy lao ng ra , theo logic , ngy lao ng cng di th tin lng tng tc l gi tr 1 sn phm cng phi tng b chi ph nhng nh TB bc lt bng cch vn gi nguyn thi gian lao ng tt yu v ch tng tg lao ng thng d nn gi tr 1 sp vn gi nguyn , cch lm ny tt yu s lm hao tn sc lc ngi lao ng nn thng ch c p dng trong giai on u ca CNTB ( pp sx GTTD tuyt i ) Lc ny ko di ngy vi t s 1,5 tc l s lng sn phm tng ln : 80.1,5 =120sp; Gi sp = const = 5 USD. a. Gi tr tng sn phm trong ngy khng thay i; Gi tr ca 1 sn phm s h t 5 xung cn 2,5 la. b. Gi tr tng sn phm trong ngy l 120 la; Gi tr ca 1 sn phm khng i. Bi 2: Trong qu trnh sn xut sn phm, hao mn thit b v my mc l 100.000 la. Chi ph nguyn liu, vt liu v nhin liu l 300.000 la. Hy xc nh chi ph t bn kh bin nu bit rng gi tr ca 1 sn phm l 1.000000 la v trnh bc lt l 200%. W=c+v+m (1) W - Tng gi tr sp ; C - T bn bt bin ( chi ph u t nguyn vt liu + hao mn ) V - T bn kh bin ( tin lng ); M - Gi tr thng d C = 300k + 100k = 400k USD; m = (m/v).100% = 200% m/v = 2 .Ch : m th hin trnh bc lt ca TB 1000k = 400k + v + 2v 600k = 3v v = 200k (USD) Tr li: 200.000 la. Bi 3: C 100 cng nhn lm thu, sn xut 1 thng c 12.500 n v sn phm vi chi ph t bn bt bin l 250.000 la. Gi tr sc lao ng 1 thng ca 1 cng nhn l 250 la, m = 300%. Hy xc nh gi tr ca 1 n v sn phm v kt cu ca n. CT : w = c + v + m (1) t k l gi tr 1 sp Tng gi tr sp = 12500k Lng/ thng = 250 USD , c 100 CN v = 250.100 ( v chi ph tr lng cho CN ) m = (m/v).100% = 300% m/v = 3 lp vo (1) ta c : 12500k = 250,000 + 250.100 + 250.100.3 k = 28 Cch thit lp kt cu ca 1 sp, chia 2 v cho tng s sp : w(1 sp) = 20c + 2v + 6m . Tr li: 28 la; (20 c + 2v + 6m) Bi 4: Nm 1923, tin lng trung bnh ca 1 cng nhn cng nghip ch bin M l 1.238 la/nm, cn gi tr thng d do 1 cng nhn to ra l 2.134 la. n nm 1973, nhng ch tiu trn tng ln tng ng l 1.520 la v 5.138 la. Hy xc nh trong nhng nm thi gian ca ngi cng nhn lao ng cho mnh v cho nh t bn thay i nh th no, nu ngy lm vic 8 gi ? Tr li: Nm 1923 , t l m/v = 2.134 / 1.238 = 1.72 (1) t l trn cng bng t l ca thi gian lao ng thng d / thi gian lao ng thit yu : m + v = 8 (2) gii 1,2) , ta c : m = 5.06 (h) , v = 2.94 (h) Lm tng t vi nm 1973 , kt lun nh phn bi -Thi gian lao ng cn thit gim t 2,94 gi xung 1,83 gi - Thi gian lao ng thng d tng t 5,06 gi ln 6,17 gi Bi 5: T bn u t 900. 000 la, trong b vo t liu sn xut l 780.000 la. S cng nhn lm thu thu ht vo sn xut l 400 ngi. Hy xc nh khi lng gi tr mi do 1 cng nhn to ra, bit rng t sut gi tr thng d l 200%. T l m/v = 2 m = 2v TB kh bin = TB b ra TB bt bin = 900k 780k = 120k v = 120k m = 240k gi tr mi do CN lm ra = m + v = 360k USD 400 ngi sx ra 360k USD 1 ngi sx ra 900 USD Tr li: 900 la.

Bi 6: C 200 cng nhn lm vic trong 1 nh my. C 1 gi lao ng, 1 cng nhn to ra lng gi tr mi l 5 la, m= 300%. Gi tr sc lao ng mi ngy ca 1 cng nhn l 10 la. Hy xc nh di ca ngy lao ng. Nu gi tr sc lao ng khng i v trnh bc lt tng ln 1/3 th khi lng gi tr thng d m nh t bn chim ot trong 1 ngy tng ln bao nhiu? Tr li: Theo bi , gi tr sc lao ng ca mi cng nhn trong 1 ngy l 10 $ m/v = 3 m = 3v thi gian lao ng thit yu = thi gian lao ng Lu : thi gian lao ng = tg lao ng tt yu + tg lao ng thng d t tng gi tr 1 cng nhn lm ra trong 1 ngy l b : b = 10 b = 40 $ Do c 1h 1 cng nhn lm ra c 5 $ nn tng s gi 1 ngy 1 CN phi lm l:40/5 = 8h Ta c M = m.V vi m = 3 , V = 200.10 = 2000 $ ( V - Tin lng ) nu tng m ln 1/3 vy M tng 1 lng = 1/3 . m.V = 2000 $ 8 gi ; M tng ln 2000 la. Bi 7: T bn ng ra 1.000000 la, trong 700.000 la b vo my mc v thit b, 200.000 la b vo nguyn liu, m= 200%.Hy xc nh: S lng ngi lao ng s gim xung bao nhiu % nu: Khi lng gi tr thng d khng i, tin lng cng nhn khng i, m tng ln l 250%. Tr li: Tin lng cho CN ( V ) = 1000k 700k 200k = 100k $ M = m.V = 2.100k = 200k $ Khi m tng ln 250% tc l t l m/v = 2.5 Lc ny ta c M = 2.5.V Do M = M = const nn 2.5 V = 200k V = 80k Ta thy V gim t 100k 80k mt lng bng 20k $, do tin lng ko i nn s lng ngi lao ng s gim mt lng t l tng ng vi tng s tin lng l 0.2.100% = 20 % Bi 8: Ngy lm vic 8 gi, m = 300%. Sau nh t bn ko di ngy lao ng ln 10 gi. Trnh bc lt sc lao ng trong x nghip thay i nh th no nu gi tr sc lao ng khng i. Nh t bn tng thm gi tr thng d bng phng php no. Tr li: m tng n 400% ; phng php sn xut gi tr thng d tuyt i. Bi 9: C 400 cng nhn lm thu. Thot u ngy lm vic l 10 gi, trong thi gian mi cng nhn to ra gi tr mi l 30 la, m = 200%. Khi lng v t sut gi tr thng d ngy thay i nh th no nu ngy lao ng gim 1 gi nhng cng lao ng tng 50%, tin lng vn gi nguyn? Nh t bn tng thm gi tr thng d bng phng php no ? Tr li: 1 ngy lao ng 10h , tng gi tr 1 cng nhn lm ra trong thi gian l 30$ nn lng lm trong 1 h = 30/10 = 3 $ Do m = 200% nn m/v = 2 thi gian lao ng tt yu = 1/3 tng thi gian = 10/3 Theo bi : Gim 1h ngy lao ng tc l cn 10 1 = 9h nhng li tng tip 50% tc l phi lm trong 9 + 0,5.9 = 13.5h , tin lng gi nguyn tc l tg lao ng tt yu c gi nguyn = 10/3 h: M = m.V = 2 . 400 . 10/3 .3 = 8000 $ M = m.V= ( 13.5-10/3 ) / ( 10/3 ) . 4000 = 12200 $ vy khi lng gi tr thng d M tng t 8000 12200 v m = 3.05 .100% = 305 % M tng t 8.000 n 12.200 la ; m = 305% ; Phng php bc lt gi tr thng d tuyt i. Bi 10: Ngy lm vic 8 gi, thi gian lao ng thng d l 4 gi. Sau , do tng nng sut lao ng trong cc ngnh sn xut vt phm tiu dng nn hng ho nhng ngnh ny r hn trc 2 ln. Trnh bc lt lao ng thay i nh th no, nu di ngy lao ng khng i? Dng phng php bc lt gi tr thng d no? Tr li: m tng t 100% ln 300% ; phng php bc lt gi tr thng d tng i. Bi 11: Chi ph trung bnh v t bn bt bin cho 1 n v hng ho trong 1 ngnh l 90 la, chi ph t bn kh bin l 10 la, m = 200%. Mt nh t bn sn xut trong 1 nm c 1000 n v hng ho. Sau khi p dng k thut mi, nng sut lao ng sng trong x nghip ca nh t bn tng ln 2 ln. S lng hng ho sn xut cng tng ln tng ng. T sut gi tr thng d thay i nh th no trong x nghip ca nh t bn so vi t sut gi tr thng d trung bnh ca ngnh. Nh t bn trong nm thu c bao nhiu gi tr thng d siu ngch? Tr li: Ch : T sut thng d trung bnh tng ng vi m = 100 % Do tng nng sut nn i sng lao ng ca cng nhn tng 2 ln Thi gian lao ng thit yu gim 2 ln Theo bi ta c m = 200% m/v = 2 TB kh bin v = 10 $ m = 20 $ Do ngy cng ko thay i ( m+v = const ) nn khi v gim xung cn 5 $ th m tng ln 25 $

m (sau khi tng nng sut) = m/v = 25/5 .100% = 500% Nu sn xut vi t sut TB , m = 100% th gi tr thng d (m) s l 10 $ Khi sn xut vi iu kin bi ra th m = 25 $ Chnh lch gia GTTD mi ny vi GTTD TB = GTTD siu ngch = 15 $ Do sn lng tng theo tng ng vi nng sut nn lng sn phm sn xut c s = 2.1000 = 2000 sp m (siu ngch) = 2000.15 = 30000 $ m tng ln 500%, tng m siu ngch l 30.000 la. Bi 12: Trc kia sc lao ng bn theo gi tr. Sau tin lng danh ngha tng ln 2 ln, gi c vt phm tiu dng tng 60%, c gi tr sc lao ng do cng lao ng tng v nh hng ca cc yu t lch s, tnh thn tng 35%. Hy tnh tin lng thc t tht s thay i nh th no? Tr li: - tin cng tng 2 ln va gi c tng 60% th ch s tin cng thc t l 200.100%/160=125% - gi tr sc lao ng tng 35% nn tin cng thc t gim xung ch cn 125.100/135=92.6% so vi lc cha tng lng 92,6% Bi 13: T bn ng trc 600.000 la, c :v = 4 :1, m 100%. Hi sau bao nhiu nm trong iu kin ti sn xut gin n, t bn c bin thnh gi tr thng d t bn ho? Tr li: Sn xut vi quy m gin n tc l quy m ln sau ko i so vi ln sn xut trc . Nh TB chm dt chu trnh ny khi gi tr thng d bng ng vi TB ng trc , tc l = 600k $ Ta c : c/v = 4 , c + v = 600k $ nn v = 120k $ Do m/v = 1 nn m = 120k $ gi n l s nm tch ly lng GTTD = TB ng trc Ta c : 120k . n = 600k n = 5 nm Ch : ch khi s tin thng d tch ly c qua mt s qu trnh ti sn xut n gin nht nh bng vi TB ng trc th sau , TB mi bt u TB ha GTTD tc l bt u chi kiu bc lt theo pp tuyt i & tng sau 5 nm. Bi 14: Khi t chc sn xut, nh t bn kinh doanh ng trc 50 triu la, trong iu kin cu to hu c ca t bn l 9 : 1. Hy tnh t sut tch lu, nu bit rng mi nm 2,25 triu la gi tr thng d bin thnh t bn v trnh bc lt l 300%. Tr li: Tng t Bi 13 , ta tnh c v = 5tr $ , do m = 300% nn m = 3v = 15tr $ Do TB trch ra t 15 tr ny 2.25 tr tip tc u t vo sx cho ln ti sx sau ( hay phc v TB ), phn cn li TB dng tiu dng (u t ch khc , mua qun o, xe my v.v.) nn : T sut tch ly = 2,25/15 .100% = 15 % Bi 15: T bn ng trc l 100.000 la, c :v = 4 :1, m = 100%, 50% gi tr thng d c t bn ho. Hy xc nh lng gi tr thng d t bn ho tng ln bao nhiu, nu trnh bc lt tng n 300%. Tr li:ging bi 14. Tng 20.000 la Bi 16: T bn ng trc l 1.000000 la, c : v l 4 :1. S cng nhn lm thu l 2.000 ngi. Sau t bn tng ln 1.800000 la, cu to hu c ca t bn tng ln l 9 :1. Hi nhu cu sc lao ng thay i nh th no, nu tin lng ca mi cng nhn khng thay i. Tr li: Tng t cc bi trc ta tnh c v1 = 200000, v2 = 180000 v1 tng ng vi 2000 cng nhn nn v2 tng ng vi 1800 cng nhn gim 200 ngi Bi 17: T bn ng trc 500.000 la. Trong b vo nh xng 200.000 la, my mc, thit b l 100.000 la. Gi tr ca nguyn liu, nhin liu v vt liu ph gp 3 ln gi tr sc lao ng. Hy xc nh tng s: t bn c nh, t bn lu ng, t bn bt bin, t bn kh bin. Tr li: TB lu ng = Gi tr nguyn , nhin , vt liu + tin lng TB c nh = Hao mn my mc , thit b TB bt bin = c (hao mn + tin mua nguyn nhin vt liu) TB kh bin = v (tin lng) Tng s t bn c nh l 300.000 la ; Tng s t bn lu ng l 200.000 la Tng s t bn bt bin l 450.000 la ; Tng s t bn kh bin l 50.000 la. Bi 18: Ton b t bn ng trc l 6 triu la, trong gi tr nguyn vt liu l 1,2 triu la, nhin liu, in l 200.000

la, tin lng 600.000 la. Gi tr my mc v thit b sn xut gp 3 ln gi tr nh xng v cng trnh. Thi gian hao mn hon ton ca chng l 10 v 25 nm. Hy tnh tng s tin khu hao sau 8 nm. Tr li: Tin mua my moc + thu nh xng = 6tr 1,2tr 0.2tr 0.6tr = 4tr Do t l l 3 : 1 nn : Tin mua my mc = 3 tr $ Hao mn ht trong 10 nm Tin thu nh xng = 1 tr $ Hao mn ht trong 25 nm Trong 8 nm : My mc hao mn ht 3/10 . 8 = 2,4 tr $ Nh xng = 1/25 . 8 = 0,32 tr $ Tng cng hao mn ht 2,72 tr$ Bi 19: Mt c my c gi tr 600.000 la, d tnh hao mn hu hnh trong 15 nm. Nhng qua 4 nm hot ng gi tr ca cc my mi tng t gim i 25 %. Hy xc nh s tn tht do hao mn v hnh ca c my . Tr li: Hao mn hu hnh trong 1 nm l 600000/15 = 40000 $ Sau 4 nm gi tr ca ci my d tnh s gim i 1 lng = 40000.4=160000 $ Vy gi tr hot ng ca ci my ny cn sau 4 nm l 600k 160k = 440k $ Do hao mn v hnh l 25% trong 4 nm nn lng hao mn v hnh l 0,25.440k = 110k Bi 20: T bn ng trc l 3,5 triu la, trong t bn c nh l 2,5 triu la, t bn kh bin l 200.000 la. T bn c nh hao mn trung bnh trong 12,5 nm, nguyn nhin vt liu 2 thng mua 1 ln, t bn kh bin quay 1 nm 10 ln. Hy xc nh tc chu chuyn ca t bn. Tr li: TBCD hao mn trong mt nm l 2,5/12.5 = 0.2tr TBKB chu chuyn trong nm = 200k * 10 = 2tr Lng NVL chu chuyn trong nm l (3,5-2,5-0,2)*(12/2)=4,8tr Tng t bn chu chuyn trong nm = 0.2+ 2 + 4.8 = 7tr Tc = 3,5/7 = 0.5 nm/vng Tc chu chuyn = TB ng trc / TB chu chuyn Bi 21: Gi s gi tr ca nh xng, cng trnh sn xut l 300.000 la. Cng c, my mc, thit b l 800.000 la, thi hn s dng trung bnh ca chng l 15 nm v 10 nm. Chi ph 1 ln v nguyn liu, nhin liu, vt liu l 100.000 la, cn v sc lao ng l 50.000 la. Mi thng mua nguyn nhin vt liu 1 ln v tr tin thu cng nhn 2 ln. Hy tnh : a. Thi gian chu chuyn ca t bn c nh b. Thi gian chu chuyn ca t bn lu ng. c. Thi gian chu chuyn trung bnh ca ton b t bn ng trc. Tr li: a ) TBCD Hao mn trong 1 nm = 300000/15 + 800000/10 = 100000 $ Tg chu chuyn l ( 300k + 800k ) / 100k = 11 nm b ) Tng t ta ra 0,625.365 = 22,5 ngy c ) Tng t = ( 1100k + 150k ) / ( 100k + 2400k ) .365 = 180 ngy = 6 thng Bi 22: T bn ng trc l 500.000 la. Cu to hu c ca t bn l 9 :1. T bn bt bin hao mn dn trong 1 chu k sn xut l 1 nm, t bn kh bin quay 1 nm 12 vng, mi vng to ra 100.000 la gi tr thng d. Hy xc nh khi lng gi tr thng d v t sut gi tr thng d hng nm. Tr li: Tng t cc bi trn , ta c 12 ln trong nm quay c 100000 $ GTTD vy Tng Klg GTTD = 12.100000 = 1,2 tr $ Ta tnh ra c v = 50k $ vy m = 1,2 tr / 50k .100% = 2400% Bi 23: T bn ng trc ca khu vc I l 100 t la, ca khu vc II l 42,5 t la. c :v v m ca c 2 khu vc nh nhau l 4 :1 v 200%. khu vc I, 70% gi tr thng d c t bn ho. Hy xc nh lng gi tr thng d m khu vc II cn phi b vo tch lu cui chu k sn xut. Bit rng cu to hu c ca t bn trong x hi khng thay i. Tr li: Theo bi ta xy dng c cng thc CT hu c ca KV I l = 80c + 20v + 40m Do tch ra 70% m = 28 t $ , nn TB cn 12 t $ , 28 t $ tch ra c chia theo t l c : v = 4:1 nn sau khi ht 1 chu k , CTHC mi l 102,4c + 25,6v + 12m Nhu cu tch ly ca khu vc I chu k tip theo l 12 + 25,6 = 37,6 t $ (do quy m s c m rng hn nn tch ly phi cao dn ln ) Cu to hu c ca KV II : 34c + 8,5c + 17m Theo tch ly ca KV I , khu vc II s phi tch ly 1 lng c = 37,6 34 = 3,6 t $ . do t l hu c = const = 4 : 1 nn v = 3,6 /4 = 0,9

Vy khu vc II phi tch ly 1 lng ( c+v) = 4,5 t $ Bi 24: T bn ng trc trong khu vc II l 25 t la, theo cu to hu c ca t bn l 4 :1, cui nm s gi tr thng d t bn ho l 2,4 t la vi c :v = 5 :1. khu vc I, chi ph cho t bn kh bin l 10 t la. Gi tr tng sn phm x hi l 115 t la, trong gi tr sn phm ca khu vc II l 35 t la. T sut gi tr thng d c 2 khu vc nh nhau l 200%. Xc nh t sut tch lu khu vc I, bit rng vic bin gi tr thng d thnh t bn y xy ra vi c :v = 8 :1 Tr li: 45 % Bi 25 :Trnh bc lt l 200% v cu to hu c ca t bn l 7 :1. Trong gi tr hng ho c 8.000 la gi tr thng d. Vi iu kin t bn bt bin hao mn hon ton trong 1 chu k sn xut. Hy xc nh: chi ph sn xut t bn v gi tr hng ho . Tr li: Do m = 8000 $ m m = 2v nn v = 4000 $ , do v = 1/8 TB ng trc nn TBUT = 32000 $ Gi tr hng ha = c + v + m = 40000 $ Bi 26: C s t bn l 100.000 la, vi cu tp hu c ca t bn l 4 :1. Qua 1 thi gian, t bn tng ln 300.000 la v cu to hu c tng ln l 9 :1. Tnh s thay i ca t sut li nhun nu trnh bc lt cng nhn trong thi k ny tng t 100% ln 150%. V sao t sut li nhun gim xung mc d trnh bc lt tng ln. Tr li: Ch : T sut li nhun = m / ( c+v ) , p dng CT 2 thi im m = 100% & m = 150 % ri theo t l m tnh ra m , c , v sau suy ra t sut li nhun Gim t 20% xung 15%; do nh hng ca cu to hu c ca t bn tng ln. Bi 27:Tng s t bn cng nghip v t bn thng nghip l 800 n v, vi t sut li nhun bnh qun l 15%, li nhun thng nghip l 108 n v. Cc nh t bn thng nghip cn phi mua v bn sn phm theo gi bao nhiu h v cc nh t bn cng nghip thu c li nhun bnh qun? Tr li: Ta c TB Cng nghip ng ra l 108/0,15 = 720 v , vy 80 v l ca TB thng nghip ng ra Vy c 2 nh TB Cng nghip v Thng nghip u thu c li nhun bnh qun th: TB thng nghip s phi mua hng ha vi gi 720 + 108 = 828 v TB thng nghip s phi bn hng ha vi gi 828 + 80.0,15 = 840 v Bi 28: Tng t bn hot ng sn xut l 500 t la, trong 200 t l vn i vay. Hy xc nh tng s thu nhp ca cc nh t bn cng nghip v li tc ca cc nh t bn cho vay, nu t sut li nhun bnh qun l 12% v t sut li tc tin vay l 3% c nm. Tr li: Li nhun thu c = 0,12 .500 = 60 t $ N li phi tr l 0,03.200 = 6 t $ TB thu c 60 6 = 54 t $