barosu · Şm b d t o 2018 t1 İzmİr dergİsİ barosu yıl: 83 • ocak 2018 • sayı: 1 •...

www.izmirbarosu.org.tr

1İzmir Barosu Dergisi � Ocak 2018 �

İZMİR

DERGİSİBAROSUYıl: 83 • Ocak 2018 • Sayı: 1 • Dört ayda bir yayımlanır • ISSN 1305-757XHAKEMLİ BİR DERGİDİR

SAHİBİ

İzmir Barosu Adına Başkan

Av. Aydın ÖZCAN

YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ

Av. Nilay ERTEM DURLU

YAYIN KURULU

Av. Sinem TOP

Av. Buket YALÇIN

Av. Sinem HACIEMİNOĞLU

Av. Mehrigül KELEŞ

Av. Alper UYAR

Av. Ali BULUT

Av. A. Şakir UZUN

Av. M. Hakan ERİŞ

Av. Mutlu ÇAKIR

Av. Hakan DİMDİK

Av. Muhittin ÜSTÜNDAĞ

YAYINA HAZIRLAYAN

Umut Fırat GEÇGİL


İzmir Barosu Dergisi � Ocak 2018 �2

Prof. Dr. Faruk ACAR (Marmara Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Tayfun AKGÜNER (LefkeAvrupaÜ. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Ziya AKINCI (Galatasaray Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.) Prof. Dr. Şebnem AKİPEK ÖCAL (Ankara Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Mustafa ALP (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Osman Gökhan ANTALYA (Marmara Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Çetin ARSLAN (Hacettepe Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Zehreddin ASLAN (İstanbul Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Oğuz ATALAY (Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Murat ATALI (Türk Alman Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Murat AYDOĞDU (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Köksal BAYRAKTAR (Yeditepe Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Nurettin BİLİCİ (Çankaya Ü. Hukuk Fak. Mali Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Ali Cem BUDAK (Kocaeli Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Hacı CAN (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Mesut Hakkı CAŞIN (Özyeğin Ü. Kamu Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Selma ÇETİNER (Girne Amerikan Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Fevzi DEMİR (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Kamu Hukuku Bölümü)Prof. Dr. Ali Timur DEMİRBAŞ (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Meltem DİKMEN CANİKLİOĞLU (Girne Amerikan Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Bahattin Bahadır ERDEM (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Mustafa Ruhan ERDEM (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Güray ERDÖNMEZ (Galatasaray Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Şeref ERTAŞ (Yakın Doğu Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Şükran ERTÜRK (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Kadir Emre GÖKYAYLA (Bahçeşehir Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ (İstanbul Şehir Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Devrim GÜNGÖR (Ankara Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Yaşar GÜRBÜZ (Yeditepe Ü. Kamu Hukuku A.B.D)Prof. Dr. Ayşe HAVUTÇU (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Mehmet HELVACI (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Yasemin IŞIKTAÇ (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi A.B.D.)Prof. Dr. Sibel İNCEOĞLU (Marmara Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Yusuf KARAKOÇ (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Mali Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Yusuf KILDİŞ (Dokuz Eylül Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Mali Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Nevzat KOÇ (Yakın Doğu Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Ali Cengiz KÖSEOĞLU (Yıldırım Beyazıt Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Huriye KUBİLAY (İzmir Ekonomi Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Meltem KUTLU GÜRSEL (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Serkan ODAMAN (Dokuz Eylül Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Erdal ONAR (Bilkent Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Sibel ÖZEL (Marmara Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)

DANIŞMA KURULU(Soyadı sırasıyla)



Prof. Dr. Muharrem ÖZEN (Ankara Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Meral ÖZKAN (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Bahri ÖZTÜRK (İstanbul Kültür Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ (Galatasaray Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Mustafa SAKAL (Dokuz Eylül Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Bütçe ve Mali Planlama A.B.D.)Prof. Dr. Oğuz SANCAKDAR (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Suat SARI (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Füsun SOKULLU AKINCI (Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Ali Nazım SÖZER (Yaşar Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Melda SUR (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Hukuk ile İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Muzaffer ŞEKER (İstanbul Ticaret Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Durmuş TEZCAN (İstanbul Kültür Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku ile İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Ahmet TÜRK (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Halide Gökçe TÜRKOĞLU (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Roma Hukuku ile Hukuk Tarihi A.B.D.)Prof. Dr. Bilge UMAR (Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Ayfer UYANIK (MEF Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Prof. Dr. Sevilay UZUNALLI (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Yener ÜNVER (Özyeğin Ü. Hukuk Fak. Kamu Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Özlem YENERER ÇAKMUT (Özyeğin Ü. Hukuk Fak. Kamu Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Turan YILDIRIM (Marmara Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Prof. Dr. Aydın ZEVKLİLER (Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)

Doç. Dr. Müslüm AKINCI (Kocaeli Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Cenk AKİL (Antalya Bilim Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Mine AKKAN (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Ecehan YEŞİLOVA ARAS (Yaşar Ü. Hukuk Fak. , Ticaret Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Mustafa AVCI (Anadolu Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Özge AYAN (Manisa Celal Bayar Ü. Uygulamalı Bilimler Y.O. Uluslararası Ticaret Bölümü)Doç. Dr. Serkan AYAN (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Musa AYGÜL (Ankara Yıldırım Beyazıt Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Gaye BAYCIK (Ankara Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Herdem BELEN (Kocaeli Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Mustafa Erdem CAN (Akdeniz Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Sezer ÇABRİ (Kocaeli Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Serkan ÇINARLI (Manisa Celal Bayar Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Hukuk Bilimleri A.B.D.)Doç. Dr. Olgun DEĞİRMENCİ (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Burcu DÖNMEZ (Yaşar Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Rifat ERTEN (Ankara Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Emel HANAĞASI (Ankara Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Hakan KARAKEHYA (Anadolu Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Nedim MERİÇ (Akdeniz Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Sevtap METİN (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi A.B.D.)Doç. Dr. Güneş OKUYUCU ERGÜN (Ankara Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Cumhur RÜZGARESEN (Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku)Doç Dr. Ceyda SÜRAL (Kadir Has Ü. Hukuk Fakültesi, Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı)



Doç. Dr. Oğuz ŞİMŞEK (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Zeynep ŞİŞLİ (İzmir Ekonomi Ü. Hukuk Fak. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Banu ŞİT KÖŞGEROĞLU (Hacettepe Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Doç. Dr. Bilgehan YEŞİLOVA (Yaşar Üniversitesi Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Doç. Dr. Süleyman YILMAZ (Ankara Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)

Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Beşir ACABEY (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Özlem ACAR (İstanbul Kültür Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Kerem ALTIPARMAK (Ankara Ü. Siyasal Bilgiler Fak. Hukuk Bilimleri A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Eylem APAYDIN (Kocaeli Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ayşe ARAT (Selçuk Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Aziz Serkan ARSLAN (Kırıkkale Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi İsmail ATAMULU (Erciyes Üni. Hukuk Fakultesi, Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Özlem CANBELDEK AKIN (Yakın Doğu Üni., Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Fatih AYDOĞAN (İstanbul Ü. Hukuk Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Nur BOLAYIR (Galatasaray Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ramazan DURGUT (İstanbul Ü. İşletme Fak. Ticaret Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Koray DOĞAN (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Sevil DOĞAN (Celal Bayar Ü. İİBF, Ticaret Hukuku A.B.D)Dr. Öğr. Üyesi Evrim ERİŞİR (İstanbul Bilgi Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Kürşat ERSÖZ (Akdeniz Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Cemil GÜNER (Selçuk Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Nalan KAHVECİ (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ahmet KARAKOCALI (Anadolu Ü. Hukuk Fak. Roma Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Taylan Özgür KİRAZ (Maltepe Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Muhlis ÖĞÜTÇÜ (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. İdare Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Cem ÖZCAN (İzmir Ekonomi Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Yaşar Metin ÖZDEMİR (Dokuz Eylül Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fak. Hukuk Bilimleri A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Tijen DÜNDAR SEZER (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Anayasa Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Tuğçe TEKBEN (İstanbul Yeni Yüzyıl Üni. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Gamze TURAN BAŞARA (Çankaya Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Özlem TÜZÜNER (Afyon Kocatepe Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Çiğdem YAZICI TIKTIK (MEF Ü. Hukuk Fak. Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ali Haydar YAĞCIOĞLU (Dokuz Eylül Ü. Hukuk Fak. Medeni Hukuk A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Dilek Dulay YANGIN (Celal Bayar Ü. İİBF. İş Hukuku Sosyal Güvenlik A.B.D.)Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Cemil YILDIRIM (İstanbul Kemerburgaz Ü. Hukuk Fak. Milletlerarası Özel Hukuk A.B.D.)

Dr. Tuba KUTOĞLU (Medeni Hukuk)Dr. Meltem ÖZTÜRK (İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku)Dr. Hüsnü TURANLI (Ticaret Hukuku)

Av. Serkan CENGİZ (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Yargılaması ile İnsan Hakları Hukuku)Av. Talih UYAR (İcra-İflas Hukuku)



İzmir Barosu Dergisi’nde yayımlanmakta olan makaleler

Journal of Izmir Bar Association is being permanently indexed in

hukuk veritabanında taranmaktadır.law database.

İZMİR

DERGİSİBAROSU



İZMİR

DERGİSİBAROSU

YÖNETİM YERİ

İZMİR BAROSU

1456 Sokak No: 14

35220 Alsancak / İZMİR

Tel: 0232 400 00 00 - 463 00 14

Faks: 0232 463 66 74

e-posta: [email protected]

[email protected]


BASIMA HAZIRLIK - BASKI

Baskı Tarihi03.10.2018

YABANERİ MATBAACILIKAMBALAJ - YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.Bornova Cad. No: 9/6 B Öztim İş Merkezi 35070 IŞIKKENT / İZMİRTel: 0232 472 07 77 (Pbx)



1. Dergimizin”hakemli” olması, sadece hakem denetiminden geçmiş yazılara yer verileceği sonucunu getirmemektedir. Dergimizde”hakemli” ve”hakemsiz” yazılar birlikte yer alabilecektir.

2. Dergimize gönderilecek yazıların başka bir yerde yayımlanmamış ya dayayımlanmak üzere gönderilmemiş olması gerekmektedir.

3. İzmir Barosu Dergisinde bilimsel yazı ve makalelerin yanı sıra Yargıtay, Danıştay, Anayasa Mahkemesi, AİHM kararları ve kesinleşmiş mahkeme kararları, karar incelemeleri, yabancı makale çevirileri, seminer çözümlemeleri İzmir Barosu kurul raporları ve hukuk tartışmaları gibi yazılara Yayın Kurulunun kararı ile yer verilecektir.

4. İzmir Barosu Dergisinin yazı dili Türkçe’dir.

5. Yazarlar, unvanlarını, görev yaptıkları kurumlarını, haberleşme adresleri ile telefon numaralarını ve varsa e-posta adreslerini belirtmelidirler.

6. Yazıların uzunluğu dergi formatında Times New Roman karakterinde 12 punto (dipnot, kaynakça, özet, kısaltmalar cetveli 10 punto) yazılarak, A4 boyutunda iki adet bilgisayar çıktısı ile ve dijital gönderilmesi gerekmektedir. Dipnotlarda bold karakter kullanılmaz. Kaynakça bölümünde yazar soyisim ve isimleri bold karakterler kullanılarak yazılır.

7. Makalelerin en fazla 100 sözcükten oluşan Türkçe ve İngilizce, Almanca veya Fransızca özetlerin; her iki dilde yazı başlığı ile beşer anahtar sözcüğün yazının başına eklenerek gönderilmesi gereklidir.

8. Her yazar ile ilgili dipnot konulmalı, sadece yıldız ile işaretlenmeli, bununla ilgili numaralandırma yapılmamalıdır.

9.Yazar adı ve varsa ikinci adı ilk harfi kısaltılmış olarak, soyadı aynen yazılmalıdır. Tümü bold olmalıdır.

10. Dergiye gönderilecek / verilecek yazılar, yayın ilkeleri bakımından YayınKurulunda ön incelemesi yapıldıktan sonra, yazarı tarafından istenildiği takdirde, hakeme / hakemlere gönderilecek; hakemlerden gelecek raporlar doğrultusunda yazının”hakemli makaleler” bölümünde basılmasına karar verilecektir.

YAZI GÖNDERİM KURALLARI



11. Hakem incelemesi istenilen yazılar, en az iki hakem incelemesinden geçirilecek ve iki olumlu rapor üzerine yayımlanacaktır. Bir olumlu bir olumsuz rapor halinde üçüncü bir hakeme başvurulacaktır. Üçüncü hakemin görüşü doğrultusunda iki olumlu görüş ortaya çıktığında yazı yayımlanacaktır. Hakemler yazıları “biçimsel ve içerik olarak bilimsel ölçütlere uygunluk” yönünden denetleyeceklerdir. Hakem raporları yayım arşivinde saklanacaktır. Yazılar hakemlere gönderildiğinde yazarın adı soyadı bildirilmeyecektir. Aynı şekilde yazar da kimlerin hakem denetimi yaptığını bilmeyecektir. Hakemle yazarın bir konudaki görüşünün farklı olması, yazının hakem denetiminde olumlu sonuç alınmasına engel değildir. Hakemler yazılara ilişkin üç sonuç bildirebileceklerdir.” yayımlanması uygundur”,” yetersizliklerin giderilmesi için iade edilmelidir”,” yayımlanması uygun değildir”. Yazının hakem tarafından yetersiz bulunması halinde, hakem raporlarında”yazar nüshası”, yani hakem kimlik bilgilerinin olmadığı nüsha yazara verilecektir. Yazar, raporda saptanan eksiklikleri giderdikten sonra, yazı yeniden aynı hakeme verilecektir. Bunun sonucuna göre yazıyla ilgili gerekli işlem yapılacaktır.

12. Hakemli inceleme istenmeyen yazılar, Yayın Kurulu incelemesi ile yayımlanacaktır. Yayın Kurulunda her yazı en az iki üye incelemesinden geçirilecek, raportörler görüşlerini Kurul’a sunacak ve Yayın Kurulunca yazının yayımlanıp yayımlanmayacağına karar verilecektir. Gerektiğinde yazı oku-narak bütün üyelerce oylanmak suretiyle yayımlanıp yayımlanmamasına karar verilecektir. Yazardan Yayın Kurulunca eksik görülen konuların düzeltilmesi istenebilecektir. Yazım yanlışları Yayın Ku-rulu tarafından düzeltilecek, diğer eksiklikler bakımından yazarlarla bağlantı kurularak düzeltilmesi yazarından istenecektir.

13. Yayımlamayan yazılar, yazara geri gönderilmeyecektir. Ancak yazıların yayımlanıp yayımlanmayacağı ilgilisine en kısa sürede bildirilecektir.

14. Yazardan düzeltme isteğinde, düzeltmenin en geç 15 gün içinde yapılarak Yayın Kuruluna ulaştırılması gereklidir.

15. Dergi’ye gönderilen yazıların yazım bakımından son denetiminin yapılmış olduğu, yazarın dijital ortamdaki biçimiyle yazısının yayımlanmasına”olur” verdiği kabul edilecektir. Yazının baskı düzeltmeleri Yayın Kurulu tarafından yapılacak, yazarına bu düzeltmeler için yazı gönderilmeyecektir.

16. Gönderilen yazıların yayımlanmasına karar verildiği takdirde, yazının basılı ve elektronik yayım haklarına İzmir Barosu sahip olacaktır.



İZMİR

DERGİSİBAROSU

İÇİNDEKİLER INDEX

HAKEMLİ MAKALELER

MAKALELER

YARGI KARARLARI

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARLARI ................................................................................319YARGITAY HUKUK DAİRESİ KARARLARI ...............................................................................................347

Yüksek Mahkeme Kararlarinda Meşru SavunmaHakim Ersin ŞARE ........................................................................................................................... 13

Sigorta Şirketleri İle Yapılan İbra Sözleşmelerinin Karayolları Trafik Kanunum. 111/2 Uyarınca İptaliDr. Gülşah YILMAZ .......................................................................................................................... 59

Ceza Muhakemesi Hukukunda Uzlaştırma Kurumuna Kısa Bir BakışProf. Dr. Arzu AŞÇI ......................................................................................................................... 87

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Uygulamasında Tek Taraflı DeklarasyonDr. Öğr. Ü. Y. Metin ÖZDEMİR .............................................................................................111

Küreselleşme Dinamikleri Karşısında Ulusal Kimliğin Korunması ve Atatürk Milliyetçiliği İlkesiDr. Öğr. Ü. Serdar NARİN .........................................................................................................205

Aşırı Karasuları Genişliği İddialarına DairDr. Öğr. Ü. Anıl ÇAMYAMAÇ ................................................................................................255

Uluslararası Hukukta Paralı Asker Özel Güvenlik Ve Askeri Firmaların Hukuki DurumuAv. Sinem TOP ..................................................................................................................................... 295



HAKEMLİ MAKALELER



Hakim Ersin ŞARE*

YÜKSEK MAHKEME KARARLARINDA MEŞRU SAVUNMA

SELF DEFENCE IN THE VERDICT OF THE COURT OF CASSATION

ÖZET

* Adana Hakimi (2. Asliye Ticaret Mahkemesi Üyesi), [email protected]

Meşrusavunma;kanundaöngörülenkoşullarıtaşımakşartıyla,birkimseningün-celbirsaldırıkarşısındakendisinisavunmakiçinzorunluolarakgerçekleştirdiğifiilinhu-kukauygunolduğununkabuledilmesivebunedenlekişiyecezaverilmemesidir.Meşrusavunmanınşartlarınınvarlığıhalindegerçekleştirilenfiiltümhukukdüzeniyönündenhukukauygunhale gelir.Meşru savunmadüzenlemesiTürkCezaKanunu’nun25/1.maddesindeyeralmaktadır.Bumaddeesasalındığındameşrusavunmanınvarlığı içinsaldırı ile savunmaya ilişkinbirtakımkoşullarıngerçekleşmesigerekir.Saldırıya ilişkinkoşulları;saldırıniteliğindebirfiilinbulunması,bufiilinhaksızolması,saldırıniteliğin-dekibufiilinmeşrusavunmadanfaydalanacakkişininhakkınayönelikolması,saldırınıngüncelolmasışeklindesıralayabiliriz.Savunmayailişkinkoşularıise,savunmazorunlulu-ğunbulunması,savunmailesaldırıarasındauygunbiroranınbulunması,savunmafiilininsaldırıyıgerçekleştireneyönelikolmasışeklindesıralayabiliriz.

Anahtar Kelimeler: Meşru Savunma, Saldırı, Sınırın aşılması, Haksız Tahrik,Hata

ABSTRACT

Self defensemeans that anyperson compulsorily commits a crime against anycurrentattackinordertodefensehimself/herself,butthisactionmustbemadewithinthescopeof the termsandconditionsprescribed in the law,andthat thesaidpersoncannotbepunishedforthispurpose.Anyaction,whichisperformedintheeventoftheexistenceoftheconditionsofselfdefense,becomesappropriatetorelevantlawintermsofalltheentirelawsystem.ThearrangementofselfdefenseisincludedinArticle25/1oftheTurkishCriminalCode.OncethisArticleistakenessential,fortheexistenceofselfdefense,someconditionsrelatingtothedefenseagainsttheattackshouldbereali-zed.Wecandrawuptheconditionsrelatingtotheattackinsuchawaythatanyactionpartakingofattack,andthatthisactionisunjust,andthatthisactionpartakingofattackisfortherightofthepersontotakeadvantageofselfdefense,andthattheattackshouldbecurrent.Andwecandrawuptheconditionsrelatingtodefenseinsuchawaythatthedefensemustbecurrent,andthereshouldbeanappropriateratiobetweenthedefenseandtheattack,andthattheactionofdefenseismadeagainstthepersonwhomakesthisattack.

Keywords: Self Defence, Attack, Going Over the Limit, Unjust Provocation,Mistake



Meşrusavunmayadaeski ifadeedilişşekliyemeşrumüdafaa;birkimsenin,kendisineyönelenhaksızsaldırıyıdefetmekamacıylayaptığısavunmaanlamınagelmektedir.1Hukukianlamdameşrusavunmaise;kanundakişartlarıtaşımakşartıylabirkimseningüncelbirsaldırıkarşı-sındakendisinisavunmakiçinzorunluolarakgerçekleştirdiğifiilinhu-kukauygunkabuledilmesivebunedenlecezalandırılmamasıdır.

Meşrusavunmayailişkindüzenleme,TürkCezaKanunu’nun25/1.maddesindeyeralmaktadır.2Bumaddeyegöre, “gerek kendisine ve ge-rek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekra-rı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.”Meşrusavunmadüzenlemesine,kanunun“Ceza Sorum-luluğunu Kaldıran ve Azaltan Nedenler”başlığıaltındakibölümündeyerverilmiştir.“Ceza sorumluluğunu kaldırma”ifadesi,meşrusavunmanın,kanunkoyucutarafındanbir“mazeret sebebi”olarakkabuledildiğinidü-şündürtsede,öğretideittifakla,meşrusavunmanınbirhukukauygunluknedeniolduğukabuledilmektedir.3 Meşru savunmaya ilişkin düzenlemelere başka ülkelerin ceza ka-nunlarındadayer verilmiştir.Meşru savunmaya ilişkindüzenlemeninyer aldığı Alman Ceza Kanunu’nun (StGB) 32/2 maddesine göre;“gerek kendisine ve gerek bir başkasına yönelik, halihazırdaki ve hukuka aykırı olan saldırıyı bertaraf etmek için yapılması gerekli savunma, meşru

1FeritDevelioğlu,Osmanlıca-TürkçeAnsiklopedikLügat,AydınKitabevi,26.Baskı,Ankara/2010,s.733.

2KanunsistematiğindeAlmanCezaKanunu’nunizlerigörülmektedir.AlmanCezaKanunu’ndadameşrusavunmahukukauygunluknedeniolarakkabuledilmiştir.AncakAlmanCezaKanunu’ndayeralanmeşrusavunmahükmünde,“meşrusavunmahalindeişlenenfiilhukukaaykırıdeğildir”ifadesineyerverilmiş-tir.Bkz.(StGB)m.32/1,FeridunYenisey/GottfriedPlagemann,AlmanCezaKanunu,BetaYayınevi,İstanbul/2009,s.24.TCK’daise,“cezalandırılmaz” ifadesikullanılmıştır.YineAlmanCezaKanunu’naparalelolarak,hukukauygunluknedenindesınırınkorku,heyecanveyatelaşileaşılmasıyalnızcameşrusavunma için kabul edilmiştir.Kanunkoyucu, esasolarak eski kanundahukukauygunluknedeniolanhalleri,kusurluluğukaldıranbirnedenolarakdüzenlemekistemişvebunameşrusavunmadüzenlemesiyönündenistisnatanımıştır.

3Kayıhanİçel,CezaHukukuGenelHükümler,BetaYayınevi,İstanbul/2016,s.328.



savunmadır.”4 İtalyanCezaKanunu’nun52.maddesinde yer alandü-zenlemeyegöre; “haksız bir saldırının doğurduğu halen mevcut bir teh-likeye karşı, kendisinin veya bir başkasının hakkını savunma zorunluluğu altında fiil işleyen kimseye, savunma ile saldırı arasında uygun bir oranın bulunması şartıyla ceza verilmez.”5 Fransız Ceza Kanunu’nun 122/5.maddesine göre; “kendisinin ya da bir başkasının maruz kaldığı haksız saldırı karşısında, kendisinin ya da bir başkasının savunulması için zorunlu olan fiili işleyen kimsenin, savunma vasıtası ile saldırının ciddiyeti arasında orantısızlık bulunmaması koşuluyla cezai sorumluluğu yoktur.”6 Buçalışmadasırasıyla,meşrusavunmanınhukuksalniteliği,meşrusavunmada saldırı ve savunmaya ilişkin koşullar, üçüncü kişi yararınameşrusavunma,meşrusavunmadasınırınaşılmasıkonularınadeğinile-cekvesonolarakmeşrusavunmanınvarlığınailişkinhatahalikonusun-daaçıklamayapılacaktır.

A. Meşru Savunmanın Hukuksal Niteliği

Meşrusavunmanınhukukiniteliğiniaçıklamadanöncehukukauy-gunlukveaykırılıkkavramlarıüzerindedurulmasındafaydavardır.İn-sanlarınhertürlüfiilihukukdüzenibakımındanönemtaşımaz.Hukukuilgilendiren insan fiili, hukukun, o fiil neticesinde ortaya çıkan somutdurumabirsonuçbağladığıhallerdir.Hukukuilgilendirenfiilleri,huku-kauygunfiiller vehukukaaykırıfiillerolmaküzere iki grubaayırmakmümkündür.Herhangibirhukukdalınınemrettiğiveonayverdiğifiil,hukuka uygundur.Hukuka uygunluk bütün hukuk düzeni yönündengeçerlidir.Bunedenlebirfiilhukukauygunkabulediliyorsa,budurumgerçekleştirilenfiilintümhukukadallarıyönündenhukukauygunoldu-ğunu göstermektedir.Oysa hukuka aykırılıkta, gerçekleştirilen fiil bir

4Yenisey/Plagemanns.24,Aynımaddeninbirinci fıkrasındameşrusavunmaniteliğindekifiilinhukukaaykırıolarakkabuledilmediğihükmüyeralmaktadır.Bkz.(StGB)m.32/1,“her kim meşru savunmanın gerekli kıldığı bir fiil yaparsa bu fiili hukuka aykırı değildir.”Buhükümden,AlmanCezaHukukundameşrusavunmanın,birhukukauygunluknedeniolarakkabuledildiğisonucuçıkmaktadır.

5GianDomenicoPisapia,İtalyanCezaHukukuMüesseseleriGenelKısım,Çev:AtıfAkgüç,Padova/1965,s.143.

6CengizApaydın,MeşruSavunma,İstanbul/2016,s.51.

YÜKSEK MAHKEME KARARLARINDA MEŞRU SAVUNMAHakim Ersin ŞARE



hukukdalınaaykırıolduğuhaldebaşkabirhukukdalıyönündenhukukauygunkabuledilebilir.7

Hukukauygunolmayabağlanansonucaparalelolarakhukukauy-gunluknedenlerininvarlığıhalindegerçekleştirilenfiil,tümhukukdü-zenivedallarıyönündenhukukauygunhalegelir.8

Cezahukukununtemelprensiplerindenolan“suçta ve cezada kanu-nilik”ilkesihukukauygunluknedenleriiçingeçerlibirilkedeğildir.Zirahukukauygunluknedenininvarlığı,gerçekleştirilenfiilihukukauygunhalegetirir.Bunedenlehukukauygunluknedenlericezakanunundabe-lirtilenlerlesınırlıdeğildir.9Cezahukukuileilgiliolmayan,başkakanun-lardadahukukauygunluknedenlerineyerverilebilir.10Yazılıveyayazılıolmayanhukukauygunluknedenlericezahukukuyönündenaynıetkiyigösterir.Zaman içerisindeyenihukukauygunluknedenlerideortayaçıkabilir.11

7NurullahKunter,SuçunMaddiUnsurlarıNazariyesi,İstanbul/1954,s.9.Sahipsizbirsokakhayvanınazararvermeksuçolarakkabuledilmemektedir.Ancakböylebirfiilgerçekleştirenkişiidariparacezasıilecezalandırılmaktadır.Bunedenlesırfcezakanunundasuçolarakdüzenlenmemesivecezalandırılmamasınedeniylegerçekleştirilenböylesibirfiil,hukukauygunolarakkabuledilemeyecektir.

8NevzatToroslu,CezaHukukuGenelKısım,SavaşYayınevi,Ankara/2012,s.150.

9 Hans-Heinrich Jescheck, Alman Ceza Hukukuna Giriş, Çev: Feridun Yenisey, Beta Yayınevi, İstan-bul/2007s.33-34,“hukukauygunluknedenleridiğerhukukdallarındadayeralır.Devletler hukuku (savaş-ta misilleme yapma), örf ve adet hukuku (öğretmenin tedip ve terbiye hakkı), tabii hukuk (Anayasal düzeni ko-rumak için başkaldırma hakkı), hukuka uygunluk nedenlerinin kaynağı olabilir.”İzinverilenriskinkanundayeralmayanbirhukukauygunluknedeniolduğuifadeedilmiştir.Bkz.Öztürk/Erdems.243,“izinverilenrisk,üstünyararilkesinedayananbirhukukauygunluknedenidir.”Trafiğeçıkmadoğasıgereğitehlikelidirvesırfbunedenlekişiyecezaverilmez.Bütünkurallarauymasınaveözengöstermesinerağmenkazayapıpbaşkasınazararverenkişinincezalandırılmamasıizinverilenriskileaçıklanmaktadır.“İzinverilenriskin”hukukinitelendirilmesineilişkinayrıntılıdeğerlendirmeiçinbkz.YenerÜnver,CezaHukukundaİzinVe-rilenRisk,BetaYayınevi,İstanbul/1998,s.126-162,Ünver,izinverilenriskin,objektifisnatedilebilirlikölçütleriyleaçıklanabileceğiniifadeetmektedir.bkz.s.148.

10 Türk Medeni Kanunu’nun 981. Maddesinde yer alan “savunma hakkı” başlıklı düzenlemenin genel nitelikteki meşru müdafaanın özel bir hali olduğu ifade edilmiştir. M. Kemal Oğuzman/Özer Seliçi/Saibe Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul/2016, s. 81, Türk Me-deni Kanunu’nun 981. maddesine göre; zilyet, her türlü gasp ve saldırıyı kuvvet kullanarak defedebilir.

11AyhanÖnder,CezaHukukuGenelHükümler,CiltII-III,BetaYayınevi,İstanbul/1992,s.147.



Meşrusavunmanınhukuksalniteliğinibelirlemekönemlidir.Zirameşrusavunmanınbirhukukauygunluknedeniolduğununkabulüilemazeretsebebiolduğununkabulühallerinde farklı sonuçlarortayaçı-kacaktır.Hukukauygunluknedenlerinde suçortadankalkar.Mazeretsebeplerinde ise suç ve suçlu vardır ancakkusur azlığındanveyayok-luğundan fail hakkında cezaya hükmedilmez.12 Mazeret sebeplerininvarlığıhalindefiilhukukaaykırıolmayadevamedervebugibihallerdefailecezaverilmesebilegerçekleştirilenfiilinmeydanagetirdiğizararıntazminiistenebilecektir.13 Meşrusavunmadakişi,suçişlemekamacıylahareketetmediğindenkusursuzdur.Bununlabirliktemeşrusavunmahalindekikişinincezalan-dırılmayışınınesasnedeni,kişidekibukusursuziradeden(maneviun-surdan)öte,fiilinvarlığıveobjektifunsuruileilgilidir.14Meşrusavunmahalindegerçekleştirilenfiil,objektifolarakhukukauygunbirfiildir.Bunedenlemeşrusavunma,mazeretsebebindendeötebirhukukauygun-luknedenidir. Meşrusavunmanınbirhukukauygunluknedeniolduğununkabu-lünebağlıolarakbazısonuçlarortayaçıkacaktır.Meşrusavunmahalindeyapılansavunmafiiliobjektifolarakhukukauygunolduğundanbufiileiştirakedenlerdecezalandırılmayacaktır.15Bunedenlesaldırıyauğraya-nasavunmadabulunması içinsilahvererekbufiile iştirakedenkişiye,meşru savunmahükümleriuyarınca ceza verilmeyecektir.16Meşru sa-vunmahalindegerçekleştirilenfiil,birzararanedenolmuşsabuzararıntazminiistenemeyecektir.Zirameşrusavunmahalindegerçekleştirilenfiil,tümhukukadallarıyönündenhukukauygundur.

12FeyyazGölcüklü,“SuçtaKanuniUnsurunOrtadanKalkması:FiilinHukukaAykırılığıKavramıveHuku-kaUygunluk(Meşruiyet)SebepleriKonusundaBazıMülahazalar”,AnkaraÜniversitesiSiyasalBilgilerFakültesiDergisi,CiltXXIII,No:1,Mart/1968,s.193.

13TahirTaner,CezaHukukuUmumiKısım,ÜçüncüBasım,İstanbul/1953,s.442.

14DoğanSoyaslan,CezaHukukuGenelHükümler,YetkinYayınları,3.Baskı,Ankara/2005,s.351.

15NecdetYalkut,“Türk,İtalyanveFransızCezaHukukuAçısındanMeşruMüdafaa”,AdaletDergisi,Yıl69,Sayı1-2,1978,s.109.

16Bugibihallerde,silahıalıpkullanankişimeşrusavunmadanfaydalanabileceksederuhsatsızsilahbulun-durmasuçundancezaisorumluğusözkonusuolabilecektir.(Bkz.6136sayılıkanun,m.13)




Meşrusavunmanınvarlığıhalindefiil,yapıldığıandanitibarenhu-kukauygundur.Savunmafiilininhukukauygunolupolmadığıiseancakyargılama neticesinde belirlenebilecektir. Bu nedenle savunma fiilinigerçekleştirdiktensonrasuçşüphesininvarlığınedeniylehakkındatu-tuklamatedbirinekararverilenveyargılamaneticesindemeşrusavun-manedeniyleberaatinehükmedilenkişiyönündentutuklukalmasıne-deniyledevletaleyhinetazminatahükmedilebilecektir.17

B. Meşru Savunmanın Koşulları

MeşruSavunmanınvarlığıiçinbazıkoşullarıngerçekleşmesigere-kir.Bukoşullarısaldırıya ilişkinkoşullarvesavunmaya ilişkinkoşullarolmaküzereikigrubaayırabiliriz.

a. Saldırıya İlişkin Koşullar

Saldırıya ilişkin koşulları: saldırı niteliğinde bir fiilin bulunması,bufiilinhaksızolması,saldırıniteliğindekibufiilinmeşrusavunmadanfaydalanacakkişininhakkınayönelikolmasıvesaldırınıngüncelolmasışeklindesıralayabiliriz.

aa. Saldırı Niteliğinde Bir Fiilin Bulunması

Saldırıniteliğindekibirfiildenbahsedebilmekiçincezakanununcayadadiğerkanunlarcakorunanbirmenfaatiihlaledenveyaihlaletmetehlikesinitaşıyanveinsandankaynaklananiradibirdavranışınolmasıgerekir.18Saldırıniteliğindekibudavranışınmutlakainsandankaynak-lanmasıgerekmektir.Bunedenledoğaolaylarındayadasalthayvanlar-dankaynaklı saldırılardameşru savunmahükümlerideğil; zorunlulukhalihükümleriuygulanabilir.19Ancakgerçekleştirilensaldırıdahayvan,

17Aynı doğrultuda karar için bkz. Yargıtay 12. Ceza Dairesi 23.06.2015 tarih ve 2014/10461 Esas2015/11589Karar“davacının hukuka uygunluk halinde bulunduğu halde tutuklanması nedeniyle tazminata hak kazandığı gözetilerek tazminat istemi hakkında bir karar gerektiğinin gözetilmemesi”

18 İçel s. 329.

19BahriÖztürk/MustafaRuhanErdem,UygulamalıCezaHukukuveGüvenlikTedbirleriHukuku,SeçkinYayınevi,13.Baskı,Ankara/2013,s.215.



sahibitarafındanbiraraçolarakkullanılmışisesaldıranıninsanolduğukabuledileceğindenhayvansahibineyöneliksavunmafiilimeşrusavun-makapsamındadeğerlendirilecektir.20Saldırıniteliğindekibufiil,birey-selhakvemenfaatlereyönelikolmalıdır.21Bunedenlekikamudüzeniilehukukdüzeninintümünekarşıyapılansaldırılarda,savunmagörevibireyeaitolmayıpdevletveonunorganlarınaaittir22vebutürdensal-dırılarakarşıyapılanbireysel savunmalarmeşru savunmakapsamındadeğerlendirilemeyecektir.23

Saldırıniteliğindekifiil,icraidavranışlaolabileceğigibiihmalidav-ranış ilede gerçekleşebilir.Hukuka aykırı şekilde göz altına alınan vetutulan kimse yönünden durum böyledir.24 Kişiyi serbest bırakmadahareketsizkalıpihmalgösterengörevlilerinbudavranışlarısaldırıniteli-ğindedir.25

Saldırı niteliğindeki fiilin ağır ya da hafif nitelikte olmasının birönemi yoktur.26Ancakbudurum, saldırı ile savunmaarasındakioranbelirlenirkendikkatealınabilir.Saldırıniteliğindekifiilin, cebir, şiddet

20FarukErem/AhmetDanışman/MehmetEminArtuk,TürkCezaHukukuGenelHükümler,SeçkinYa-yınevi,OndördüncüBaskı,Ankara/1997,s.571.

21BerndHeinrich,CezaHukukuGenelKısımI,Editör:YenerÜnver,Çev:HakanHakeri,YenerÜnver,VeliÖzerÖzbek,ÖzlemYenererÇakmut,BarışErman,KorayDoğan,RamazanBarışAtladı,PınarBa-caksız,İlkerTepe,AdaletYayınevi,Ankara/2014,s.221,Yazarkitabında,saldırıniteliğindekifiilin,hangihukuksaldeğeriihlaleyönelikolduğununherzamanaraştırılmasıgerektiğiniifadeetmiştir.Bkz.Heinrichs.221.

22Jeschecks.34.

23Kamudüzeninisarsanşiddetolaylarınınönünegeçilmesindekiyeganesorumludevletorganlarıdır.Bi-reylerbukonudaölçülüaraçlarladevletorganlarınayardımcıolabilir.Ancakkamudüzeninisarsanşiddetolaylarına, zorunlu olmamasına rağmenbireyselmüdahalede bulunmak,meşru savunma kapsamındadeğerlendirilemeyecektir.

24MehmetEminArtuk/AhmetGökçen/A.CanerYenidünya,CezaHukukuGenelHükümler,AdaletYa-yınevi,7.Baskı,Ankara/2013,s.385.

25NurCentel,“TürkCezaHukukundaYasalSavunma”,AlmanCezaHukukuAçısındanTCK’nınKusurİlkesi,Cilt2,SeçkinYayınevi,2013,s.100.

26SulhiDönmezer/SahirErman,NazariveTatbikiCezaHukuku,BetaYayınevi,İstanbul/1997,s.113.




içermesi27vemaddibirşekildeortayaçıkmasınıngerektiği,hakaretgibisözleyapılansaldırılarınmeşrusavunmasebebiolamayacağıifadeedil-miştir.28

Saldırıniteliğindekifiilaynızamandabirsuçteşkilediyorsabusuçyönündenicrahareketinebaşlanılmışolmasıgerektiğiifadeedilmiştir.29 Yakıntehlikeoluşturmuyorsahazırlıkhareketiniteliğindekibirfiilekar-şımeşrusavunmamümkündeğildir.30Ancakkanunhükmünde“gerçek-leşmesimuhakkakbirsaldırı”ifadesineyerverilmesiveicrahareketiilehazırlıkhareketiarasındakiayrımınısağlayacakkesinbirölçütünbulun-mamasınedeniylenihayetinde,her somutolayda, saldırıniteliğindekifiilinbaşlangıcı,mahkemetarafındanbelirlenecektir.31Fiilinbaşlangıcı-nıtespitetmek,aynızamandameşrusavunmanındiğerbirkoşuluolansavunmadazorunluluğunbulunmasınıbelirlemededeönemtaşır. Meşrusavunmadanbahsedebilmekiçinsavunmanınimkansızveyaetkisiz kalamayacağı aşamaya kadar beklenmelidir.32Onunöncesindeyapılanhareketler,saldırıniteliğindebirfiilolmadığındanmeşrusavun-makapsamındadeğerlendirilemeyecektir.Kendisiniöldürmeamacındaolankişiylesokaktakarşılaşanveherhangibirsaldırıyamaruzkalmama-sınakarşınbukişiyiöldürenfail,meşrusavunmadanfaydalanamaz.Zirabugibibirdurumdameşrusavunmayıgerektirecek,başlamışbirsaldırıbulunmamaktadırvebaşkamakamlarabaşvurupkendinigüvenealmaimkanıvarkenbunuyapmayıpileridekendisinesaldıracakkişiyiöldür-mesi fiilinde savunmada zorunluluk unsuru bulunmamaktadır.Ancakkarşılaştığıbukişi,öldürmekiçinonasilahdoğrultsaydıvebununüze-rinekendisideöncedavranıpsilahınıateşleyerek,karşısındakikişiyiet-

27HamideZafer,CezaHukukuGenelHükümlerTCKm.1-75,BetaYayınevi,4.Bası,İstanbul/2015,s.293.

28 Dönmezer/Erman s. 113, Nur Centel/Hamide Zafer/Özlem Çakmut, Türk Ceza Hukukuna Giriş, Beta Yayınevi, 7. Bası, İstanbul/2011, s. 303.

29Artuk/Gökçen/Yenidünyas.384.

30Farklıgörüş içinbkz.Erem/Danışman/Artuks.575, “saldırınınbaşlamışsayılması için“teşebbüs”ve“hazırlıkhareketleri”ölçüsükullanılamaz.”

31ErsinŞare,“Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs”,TürkiyeBarolarBirliğiDergisi,Yıl30,Sayı120,Ma-yıs-Haziran/2017,s.136-137.

32Erem/Danışman/Artuks.575.



kisizhalegetirmişolsaydı,başlamışbirsaldırıdansözedilebilecektivemeşrusavunmahükümlerininuygulanmasımümkünolabilecekti. Halihazırdaortadasaldırıniteliğindebirfiilbulunmamaklabirliktesaltsaldırıihtimalinin33bulunduğuhallerdeönleyicimeşrusavunmaka-buledilemez.Gelecektegerçekleşecekbutürsaldırılar,önleyicikollukfaaliyetiyadabaşkatedbirlerleengellenmelidir.

Meşrusavunmanınvarlığı, failin soyut iddialarıdışındabaşkade-lillerle ispatlanamamışsa, böylesi bir savunmadabulunan failinmeşrusavunmadanfaydalanamamasıgerekir.Hernekadarcezahukukusiste-mimizde,gerçekleştiğiiddiaedilenfiil,hertürlüdelilleispatlanabiliyorvebazenyalnızca failinbeyanıhükmeesasalınabiliyor isede,hukukauygunluknedeniolanve istisnaibirhükümniteliği taşıyanmeşru sa-vunmanın yalnızca failin soyut iddialarınadayanılarak tatbik edilmesimüessesiningetirilişamacınaaykırıolacaktır.34

Karşılıklıolaraksilahlarınkullanıldığıveilkatışınhangitarafçager-çekleştiğininsaptanamadığıhallerdemeşrusavunmahükmününuygu-lanamayacağı,bugibidurumlardahaksıztahrikhükmününuygulanma-sıgerektiğiyönündeyüksekmahkemekararlarıbulunmaktadır.35

33Erem/Danışman/Artuks.575.

34 Farklı bir görüşe göre ise,meşru savunmanınbulunmadığına ilişkin şüphe yenilememişse, şüphedensanıkyararlanırilkesigereğisomutolaydameşrusavunmanınşartlarınınvarolduğukabuledilmelidir.Bkz.MetinFeyzioğlu,CezaMuhakemesindeVicdaniKanaat,YetkinYayınları,Ankara/2002, s. 208,Feyzioğlu’nagöre,öncelikleşüpheninyenilmesigereklidirvebununiçinhertürlüaraştırmayapılmalıdır.Re’sen tahkik ilkesi gereğiher türlü araştırmayapıldıktan sonra şüpheyenilmemişse, failin şüphedenfaydalanmasıgerekir.

35Bkz.YargıtayCezaGenelKurulu12.11.1984tarihve375,Yargıtay1.CezaDairesi14.06.2004tarihve1290/3215,aktaranHakanHakeri,KastenÖldürmeSuçlarıTCK81-82-83,SeçkinYayınevi,2.Baskı,Ankara/2007,s.48,ayrıcabkz.Parlars.17-18.Hakeri, ilksaldırınınkimintarafındangerçekleştiğinintespitedilmediğidurumlarda, şüphedensanıkyararlanır ilkesigereğiher iki tarafyönündendemeşrusavunmahükmününuygulanması gerektiği görüşündedir. bkz. s. 48.Aynı doğrultuda görüş için bkz.Dönmezer/Ermans.111.




ab. Saldırı Niteliğindeki Fiilin Haksız Olması

Saldırıniteliğindekifiilhaksızolmalıdır.Gerçekleştirilenfiilbirhak-kadayanıyorsafiilemaruzkalankişihaklıdavranışakatlamakzorunda-dırvemeşrusavunmadanbahsedilemeyecektir.36Vadesigelmişborcu,icravebunabağlıolarakhacizyoluileistemekyadakanundandoğanhapishakkınıkullanmakhaksızbirsaldırıolarakkabuledilemezvebufiillerekarşımeşrusavunmamümkündeğildir.37 Saldırıniteliğindekifiiligerçekleştirenkişikanundanaldığıyetkiyiyerinegetiriyoryadahukukauygunluk sebebi içerisindehareketedi-yorsa,buhareketihaksızdeğildir.Fiilhukukauygunolduğundanbufiilekarşımeşrusavunmadanbahsedilemeyecektir.Ancakhukukauygunluksebebiiçerisindekalanhareketinbusınırıaşmamasıgerekir.Sınırınaşıl-masıhalindeyapılanhareketlerhaksızbirsaldırıdır38vebutürdenhare-ketlerekarşıgerçekleştirenfiilleryönündenmeşrusavunmahükümleriuygulanabilecektir.39

Mazeretsebebininvarolduğubirfiilgerçekleştirildiğinde,bufiilekarşımeşrusavunmamümkündür.Zirabugibihallerdekişiyecezave-rilmesedefiilhukukaaykırıolmayadevametmektedir.40

36ZekiHafızoğulları/MuharremÖzen,TürkCezaHukukuGenelHükümler,USAYayıncılık,BeşinciBas-kı,Ankara/2012,s.244.

37 Güral s. 195, 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 68. maddesinde düzenlenen hayvanı alıkoyma hakkı ile 336. Maddesinde düzenlenen kiralayanın hapis hakkına karşı meşru savunmada bulunmak mümkün değildir.

38Önders.189.

39Aynıdoğrultudakarariçinbkz.Yargıtay4.CezaDairesi08.06.2011tarihve2009/10254Esas2011/8079Karar,“sanığın üzerini aramak isteyen şikayetçi polis memuruna yumrukla vurmak suretiyle direndiğinin id-dia ve kabul edilmesi, sanığın üzerinde kural olarak hakim kararı olmadan arama yapılamaması, diğer tanık-lar ile şikayetçinin sanığı aramak için mahkeme kararı gösterdiklerini söylemelerine karşın bahsi geçen kararın dosyada mevcut olmaması karşısında, şikayetçinin yerine getirmesi gereken hukuka uygun bir görev bulunup bulunmadığının tespiti açsından sanığa gösterildiği ifade edilen mahkeme kararının varsa dosyaya konulması ve kanıtlar birlikte tartışılarak sonuca göre TCK’nın 29 ya da 25/1 maddelerinin uygulanma olanağının bulu-nup bulunulmadığı da değerlendirildikten sonra sanığın hukuki durumunun belirlenmesi”

40Ceza kanununda “cezayı kaldıran nedenler” başlığı altında düzenlenen kurumların hukuka uygunluknedenimi yoksa kusurluluğu ortadan kaldıran nedenlerdenmi olduğu tespit edilmelidir. TürkCezaKanunu’nda düzenlenen zorunluluk halini ele alırsak, kanunda düzenlendiği hali ile zorunluluk hali,



Saldırıniteliğindekifiilinhukukaaykırıolmasımeşrusavunmadanfaydalanılmasıiçinyeterlidir.Saldırıniteliğindekifiiliyapankişininmil-letvekili olması ya da diplomasi dokunulmazlığının bulunmasımeşrusavunmadanfaydalanmayaengeldeğildir.Zirabukişilerbufiillerinede-niylecezalandırılmasalarbilefiillerihukukaaykırıolmayadevametmek-tedir.41 Saldırının varlığından bahsedebilmek içinmutlaka kasıtlı hareketedilmişolmasıgerekmez.Taksirlihareketlerilekusursuzgerçekleştiri-lenfillerekarşıdameşrusavunmadabulunulabilir.42

Saldırıkusuryeteneğiolmayanbirindenkaynaklansadafiil,objektifolarakhaksızbulunduğundanbukişilerinfiillerinekarşıgerçekleştirilenhareketler yönünden meşru savunma hükümleri uygulama alanı bu-

kusurluluğuortadankaldırannedenolarakkabuledilirse,bukapsamdayapılanfiillerekarşımeşrusa-vunmanınmümkünolabileceğinisöyleyebiliriz.Zorunlulukhalinihukukauygunluknedeniolarakkabuledersek,tehlikeanındayapılanveüçüncükişiyezararverenfiilleryönündenüçüncükişininmeşrusavun-mahakkınınbulunmadığınıveancakböyledurumlardahatahükümlerininuygulanmasınıngündemege-lebileceğinisöyleyebiliriz.Kangal,TürkCezaHukukundakidüzenlemeninhemhukukauygunluknedenihemdemazeretsebebiteşkilettiğigörüşündedir.“Kişinin tehlike nedeniyle korumaya çalıştığı hukuksal ya-rar, kurtarma fiili ile üçüncü kişiye ait olan ve ihlal edilen hukuksal yarardan önemli ölçüde üstünse zorunluluk durumunu hukuka uygunluk nedeni olarak kabulü gerekir. Korunmak istenen hukuksal yarar, kurtarma fiili ile zarar verilen hukuksal yarardan üstün değil ya da her iki yarar da eşitse zorunluluk durumunun mazeret sebebi teşkil ettiği kabul edilmelidir.”Bkz.ZeynelKangal,CezaHukukundaZorunlulukDurumu,SeçkinYayınevi,Ankara/2010,s.48.Silahlısaldırıdankaçanbirkişinintehlikedenkurtulmakiçinüçüncükişininevine rızasızgirmesihalinde, zorunluluknedeninimazeret sebebiolarakkabuledildiğinde,bukişininfiiline yönelik ev içerisindebulunanüçüncükişininmeşru savunmadabulunabileceğini söyleyebiliriz.Bkz.HakanHakeri,CezaHukukuGenelHükümler,AdaletYayınevi,19.Baskı,Ankara/2016,s.408.Zo-runlulukhalinihukukauygunluknedeniolarakkabuledersek,evezorlagirmefiilineyönelikolarakmeş-rusavunmanınmümkünolmayacağınıancakbudurumdaeviçerisindebulunanüçüncükişinin,meşrusavunmanınkoşullarınınoluştuğunailişkinhatahükümlerindenfaydalanabileceğinisöyleyebiliriz.Kimiyazarlarcazorunlulukhalibirhukukauygunluknedeniolarakkabuledilsede,TCK’dakidüzenlenişşek-liyleveuygulamadakihaliylekusurluluğuortadankaldıranbirmazeretsebebiolduğununkabulügerekir.Bunedenlezorunlulukhalindeyapılanfiilekarşımeşrusavunmadabulunmakmümkündür.

41TimurDemirbaş,CezaHukukuGenelHükümler, SeçkinYayınevi, 8. Baskı, 2012, s. 271,Demirbaşkitabındabukonuya ilişkinörnekbirolayvermiştir: “Milletvekili meclis kürsüsünde konuşma yaparken, kendisini bir yazısında eleştiren gazetecinin, hemen kürsünün önünde kendisini izlediğini görüp ona hakaret etmeye başlaması üzerine, gazeteci kayıt yaptığı teybi milletvekiline fırlatarak onu kafasından yaralaması du-rumunda, meşru savunmadan faydalanabilecektir.”bkz.Demirbaşs.271.Verilenbuörnekte,gazetecininşerefvesaygınlığınayöneliksaldırıniteliğindebirfiilbulunsada,meşrusavunmanındiğerkoşullarıolansavunmadazorunlulukvesaldırıilesavunmaarasındabellibiroranınbulunmasıkoşullarınınoluşmamasınedeniylemeşrusavunmahükmüuygulanamayacaktır.

42Öztürk/Erdems.215.




lur.43Kusuryeteneğiolmayanyetişkinlerinveçocuklarınfiillerinekarşıgerçekleştirilensavunmafiilleri,koşullarıbulunuyorsameşrusavunmakapsamındadır.44Bu itibarla,cezaiehliyetiolmayanbirakılhastasınınyadatemyizgücünesahipolmayanbirküçüğünyapmışolduğuhaksızhareketekarşıdameşrusavunmamümkündür.Bukişilerinyapmışol-duklarıhareketler,okişilere isnat edilemeyip subjektif yöndenhaksızsayılmasabileobjektifyöndenhukukdüzenininbirnormuileçatışıyorolması nedeniylehaksız kabul edilmelidir vebuhaksız harekete karşımeşru savunmada bulunulabilir.45 Ancak cezai ehliyeti olmayanlarınyapmışolduklarıbuhareketlerin“tehlike”olarakkabuledilipbuhare-ketlerekarşıyapılansavunmafiillerininzorunlulukhalikapsamındade-ğerlendirilmesigerektiğinibelirtengörüşlerdebulunmaktadır.46

Evliolaneşlerdenbirinincinselilişkiyegirmekistemesinerağmendiğereşinbunureddetmesidurumunda,cinselilişkiteklifindebulunanve bunun için cebri hareketlere girişen eşe karşı meşru savunmanınmümkünolupolmadığıöğretidetartışmalıydı.Evlenmeilebirlikteeş-lerinbirbirindencinselilişkidebulunmayıistemehakkınındadoğduğu,eşinböylebiristemininhukukauygunolmasınedeniylekocanın,evlen-meilebirliktecinselilişkidebulunmayıkabuledenkarısınınüzerinde,halinhaklıgösterdiğiölçüdecebirhareketlerindebulunabileceğivebudavranışıncebrencinselsaldırısuçunuoluşturmayacağı,ancakkocanınzührevibirhastalığınınolması,eşincinselilişkiyireddetmekhususun-dageçerli vehattaduygusalbir sebebininbulunmasıhallerindekoca,cebir ve şiddet hareketlerine başvurursa, bu durumun hakkın kötüyekullanılmasınıoluşturacağıvekocanınbufiilinekarşımeşrusavunma-nınmümkünolabileceği ifade edilmişti.47 5237 sayılıTCK’nın102/2

43Centel/Zafer/Çakmuts.305.

44GeorgesVidal/JosepheMagnol,CezaHukuku,Çev:ŞinasiDevrin,Ankara/1946,s.259.

45MuharremÖzen,TürkCezaHukukundaMeşruMüdafaa,Ankara/1995,s.94,Dönmezer/Ermans.108.

46 İçel s. 334, İçel’e göre, kanunda zorda kalış hukuka uygunluk nedeni bulunmasaydı; meşru savunmanın koşullarının sınırlarını genişletip kusur yeteneği olmayanlarının saldırılarını da bu kurumun içine sokma çabasına girilebilirdi.

47 Dönmezer/Erman s. 106, Erem/Danışman/Artuk s. 571.



maddesindedolaylıolarakeşekarşıdacinselsaldırısuçununmümkünolabileceğibelirtildiğinden, kocanın eşinin istememesine rağmencin-selilişkidebulunmakiçincebrihareketlerdebulunmasıhaksızbirsaldı-rıolaraknitelendirilecekvebugibidurumlardakadınınkocasınakarşımeşrusavunmahakkınındoğduğununkabulügerekecektir.48

Katılansanıklararasındabirsüredirduygusalyakınlıkolduğu,mek-tuplaştıkları, katılan sanıklardan erkek olanın kadından cinsel içeriklitaleplerininolduğu,kadınınisebirliktekaçmalarıhalindebunlarıyapa-bileceğini söylediği, olaygünüadamınherhangibir zorlamaolmadaniçeriyegirdiği,kadınileadamınevinkilerinegeçtikleri,buradaadamınkadınınrızasınaaykırıolarakcinseldavranışlardabulunmayabaşladığı,kadınıniserızasınaaykırıolarakyapılanbucinselsaldırıdankurtulmayaçalıştığı,busıradaçuvallarınarasınagizlediğitabancayaulaşarakbitişikatışmesafesinden adamın boyun ve göğüs bölgesine bir el ateş ettiğiolaydayüksekmahkeme;katılansanıkkadının,katılansanıkadamınevegelmesine gösterdiği rızanın, cinsel dokunulmazlığa ihlal eden cinselsaldırıyı da kapsamadığına, gerçekleşenbuolaydameşru savunmanınşartlarınınbulunduğunahükmetmiştir.49 Saldırıya uğrayan kimse, kendi hareketleriyle saldırıya sebebiyetvermişolsadakoşullarınınbulunmasıhalindeyinedemeşrusavunma-danfaydalanabilmelidir.Evlibirkadınlazinahalindeyakalanıpdaka-dınınkocasıtarafındanöldürülmeyeçalışılankimsekendisineyönelensaldırıyıdefetmek içinsavunmahareketlerindebulunabilirvekoşulla-rınınvarlığıhalindebuhareketimeşrusavunmakapsamındadeğerlen-dirilebilir.50Ancakyüksekmahkemevermişolduğubirkararında;olaygünüsanıkpolismemurunundiğerkişininkarısıilegayrimeşruilişkiyegirmekiçinkişininevinegündüzvaktiresmipoliselbisesivesilahıiledi-

48Centel102,Demirbaşs.271,TCK’nın102/2maddesinde,cinselsaldırıfiilinineşekarşıişlenmesiha-linde,soruşturmavekovuşturmayapılmasımağdurunşikayetinebağlıolduğuifadeedilerekeşekarşıdacinselsaldırısuçununmümkünolabileceğikabuledilmiştir.

49YargıtayCezaGenelKurulu17.02.2015tarihve2014/1-572Esas2015/2Karar.

50 Uğur Alacakaptan,SuçunUnsurları,Ankara/1975,s.108-109,“ilgili madde de saldırıya sebebiyet verme-miş olmak koşulu getirilmemiştir.”




ğerkişininküçükçocuğunundabulunduğusıradagirdiği,olayınoluşu-munuöncedengözealıpkabullendiği,haksızeyleminkendisindenkay-naklandığı,kendisinimeşrumüdafaaortamınadüşürecekşekildehaksızbirsaldırıkarşısındakalmadığıiçinsanığıncezalandırılmasıgerektiğinehükmetmiştir.51

Saldırıya sebebiyet veren kimsenin, her koşulda meşru savunmahakkının var olduğu söylenemez. Sonradan fiilinin hukuka uygun ol-duğunu iddia etmekkastıylahareket ederek, kendifiili ile tahrik edipmeşru müdafaa halindeyken karşısındaki kişiyi öldüren kimse meşrusavunmadan faydalanamaz.Zirakarşıdakikişininhareketibugibidu-rumlardahaksızsayılmaz.52Meşrusavunmahalinesokulmuşbirkişininfiilinekarşımeşrusavunmadabulunmakmümkündeğildir.53 ac. Saldırının Meşru Savunmadan Yararlanacak Kişiye Ait Bir Hakka Yönelik Olması

Meşru savunmadan bahsedebilmek için saldırının, kişiye ait birhakka yönelik olması gerekir.Hak, hukuk düzenince kabul edilen vehukukçakorunandeğervemenfaatüzerinde,hukukdüzenininçizdiğisınırlar içerisinde, kişiye tanınmış her türlü tasarruf yetkisidir. Saldırıniteliğindekifiilkişininmaddihaklarınayönelikolabileceğigibimane-vihaklarınadayönelikolabilir.54Kanundayalnızca“hak”ifadesikulla-nıldığıiçinbusaldırı,kişininşahsınayadavücutbütünlüğüneyönelikolabileceğigibimalvarlığıhaklarınayönelikdeolabilir.Zira765sayılıTCK’nınyürürlükteolduğudönemde,kanundayalnızca“nefisveırza”yöneliksaldırılardameşrusavunmanınmümkünolabileceğikabuledil-diğinden,malvarlığınayöneliksaldırılardameşrusavunmaniteliğindekifiillerinvedahadailerisindekişininhayathakkınasonverilmesininhiç

51Yargıtay3.CezaDairesi20.09.2012tarihve2010/13738Esas2012/30870Karar.

52 Dönmezer/Erman s. 110.

53Alacakaptans.109.

54Hafızoğulları/Özens.245.



birşekildemeşrusavunmakapsamındaolamayacağıifadeedilmektey-di.55 Yürürlüktekidüzenlemede,saldırınınhertürlühakkayönelikola-bileceği ifadeedilmiş isede,malvarlığınayöneliksaldırıyıbertarafet-mek için saldırganınöldürülmesi hallerinde,meşru savunmaya ilişkinhükmünuygulanıpuygulanamayacağıyinetartışmayaaçıkbirkonudur.Malvarlığınayöneliksaldırılarda,saldırıyamaruzkalankişininuğramışolduğuzararınsonradantelafisininmümkünolmasıvehırsızlıkveyağ-magibimalvarlığınayöneliksuçlardahilhiçbirsuçiçinkanundaölümcezasınınöngörülmemesinedeniylebugibisuçlarda,kişininhayathak-kına son verilmesininmeşru savunma kapsamında olamayacağı ifadeedilmiştir.56Yinebenzerbirgörüşegörede,yürürlüktekikanunagöremümkünolmaklabirlikte,malvarlığınayöneliksaldırılardasaldırganınöldürülmesiAvrupaİnsanHaklarıSözleşmesinin2/2-amaddesininih-lalinioluşturacaktır.57 Mal varlığına yönelik bir saldırının yanında, ayrıca kişinin şahsı-navevücutbütünlüğüneyönelenbirsaldırıdamevcutsa,tereddütsüzolarakkişi,meşrusavunmahükümleriuyarıncasaldırganınfiilinekarşıkoyabilir.Yağmasuçu,hemkişininşahsınahemdemalvarlığıhakkınayönelikbirsuçturvesaldırıilesavunmaarasındauygunoranınbulun-masışartıylabusuçakarşımeşrusavunmadabulunulabilir.Önemliolansaldırıfiiliilesavunmafiilininarasındasaldırıyıdefetmekyönündenuy-gunbiroranınbulunmasıdır.Saldırıyıdefetmeninötesinegeçilmemeli-dir.Bahçedenmeyveçalanhırsızınöldürülmesiolayındasaldırıfiiliile55Erem/Danışman/Artuks.572-573,765sayılıTCK’damalvarlığınayöneliksaldırılarda,meşrusavunma-

nınmümkünolabileceğiözelmeşrusavunmahükümlerineyerverilmişti.

56Tahir Taner, “MeşruMüdafaanınGenişliği veMala Karşı Yapılan TecavüzlerdeMüdafaa”, Ebül’ulaMardin’eArmağan,İstanbul/1944,s.633-634.

57Demirbaşs.274,Erdem,MustafaRuhan,“MalvarlığınaYönelikSaldırılaraKarşıMeşruSavunmaİçinİnsanÖldürmeVeYaşamHakkı(AİHSm.2)”,DokuzEylülÜniversitesiHukukFakültesiDergisi,Cilt9,ÖzelSayı,2007,s.998,Erdem'egöre,AvrupaİnsanHaklarıSözleşmesi,Devlet'ekarşıbireyinhaklarınıkorumaaltınaalmasınınyanısırakişilerarasındakiilişkilerdedeuygulanmakabiliyetinesahiptir.Devletbireyinyaşamhakkınıkorumaklayükümlüdür.Başkabireydengelecekhaksızsaldırılardakarşıbireylerikorumakdevletingörevidirvebununihmalisözleşmeninihlaliolacaktır.Anayasa'nın90.maddesiuya-rıncadaSözleşmeHükümleriTCK'yagöreöncelikliuygulanacaktır.s.997.




savunmafiiliarasındauygunoranbulunmamaktadır.Ancakhırsızcebirkullanılarakbahçedençıkarılsaydı,hırsızayönelikcebirfiili,meşrusa-vunmakapsamındadeğerlendirilebilirdi.

Şahıs varlığına yönelik olmayan ve yalnızcamal varlığına yöneliksaldırılaryönünden,hayathakkıilemalvarlığıhakkıarasındauygunbiroranbulunmadığındankanundakidüzenlemeuyarıncasırfmalvarlığınayönelik saldırıların bertaraf edilirken saldırganın öldürmesininmeşrusavunmakapsamındadeğerlendirilemeyeceğisöylenebilir.58

Başkabirtekelbayisinisoyanmaktulileyanındakikişilerinaraçilesanığaaitmarketinönünegeldikleri,demirkesmemakasıilemarketinkepenkleriniaçtıkları,kendisineaitmarketinkepenklerinaçıldığınıdu-yanvemarketinüstkatındaoturansanığınevinbalkonunaçıktığı,mak-tulvearkadaşlarınınmarkettekieşyalarıarabayataşıdıklarınıgördüğü,“neyapıyorsunuzomallarıbırakın”diyebağırdığı,bunarağmenmaktulvearkadaşlarınıneylemlerinedevamettirdikleri,maktulünsallamaola-raktabiredilenbıçağısanığagösterdiğiveküfürederekgiriçeridediği,bununüzerinesanığınevinegiripruhsatlısilahınıalarakbalkonatekrarçıktığı,şahıslarabağırarakhavayaüçelateşettiği,maktulünarkadaşları-nınsilahsesiileolayyerindenkaçtıkları,maktulünisekaçmayarakmar-kettentaşıdığıtekelmalzemelerininyüklüolduğuaracabinerekhareketettiği,sanığınaraç ilemallarınıgötürüldüğünügörmesiüzerinearacınarkasındanaracadoğruateşettiği,kurşunlarınsırtbölgesineisabetedenveşoförkoltuğundaoturanmaktulünöldüğüolayda,yüksekmahkeme;hırsızlıksuçungerçekleşmemesivevazgeçmeleriiçinçabalamasınarağ-mensaldırıyıdefedememesikarşısındaolayyerindenmalları ilekaçansanığınateşetmeeylemininmeşrusavunmakapsamındaolduğunahük-metmiştir.59

Mal üzerindeki zilyetliğe yönelik saldırılar Türk MedeniKanunu’nun981.maddesindedüzenlenenvezilyedetanınan,zilyetliği

58Artuk/Gökçen/Yenidünya,s.395.




korumahakkınadayanılarakbertarafedilebilir.60Ancakmalınzilyetliği-ninmeşrubirhakkadayanmasıgerekir.61Sahibinirızasıdışında,eşyayızilyetliğindebulunduranhırsızın,bueşyayayöneliksaldırılarıbertarafetmekhakkıyokturvebusaldırılarıönleyiciniteliktekifiillerimeşrusa-vunmakapsamındadeğildir.

TürkMedeniKanunu’nunkorumasıkapsamındaolmayan,zilyetlikdışındakalanvemalvarlığıhakkınayönelikolansaldırılar,TCK’dayeralanvegeneldüzenlemeniteliğindeolanmeşrusavunmahükmüuya-rıncakorunabilecektir.62

ad. Saldırının Güncel Olması

Saldırıilesavunmanıneşzamanlıolmasıgerekmektedir.Geçmiştemaruzkalınansaldırılarayadagelecekteyapılmasıihtimaliolansoyutsaldırılarakarşımeşrusavunmamümkündeğildir.63 Kanundaki düzenlemede gerçekleşen, gerçekleşmesi ve tekrarımuhakkaksaldırılar içinmeşrumüdafaanınmümkünolabileceği ifadeedilmiştir.Böylecesavunmanınyapılabileceğizamanaralığıdabelirlen-miştir.

Hukuksal bir yararı doğrudan ihlal etmemekle birlikte, ihlal ede-ceğinekesingözüylebakılanbirfiildebaşlamışbirsaldırıolarakkabuledilmişvebufiillerekarşımeşrusavunmanınmümkünolabileceğihü-küm altına alınmıştır. Gerçekleşmesi muhakkak olan saldırıda, kişiye

60Budüzenlemeniteliğiitibariyle,özelbirmeşrusavunmahükmüdür.Ayrıcaburadakanundankaynakla-nanbirhakkınkullanımısözkonusuolduğuiçinkanundankaynaklananhakkınkullanılması(TCKm.26/1)biçimindekihukukauygunluknedenidebulunmaktadır.Kanunkoyucubelliniteliktekizilyetlerebuhakkıtanımıştır.Yerigeldiğindekiracı,aslizilyetolanevsahibinekarşıbuhakkınıkullanabilecektir.Evsahibievineizinsizgirmişise,kiracı,evsahibinezorkullanarakdışarıyaçıkartabilir.Bkz.Gürals.194.(İstisnasıBorçlarKanunum.336)

61ErsanŞen,YeniTürkCezaKanunuYorumuCilt1,VedatKitapçılık,İstanbul/2006,s.71,“hırsızlıksonu-cueldeettiğieşyayızilyetliğinikoruduğundanbahisle,omalınmalikineveyakendisiniyakalamakisteyenpolisevuranfailinfiilindehukukauygunlukbulunmayacaktır.”

62Zafers.296.

63NecatiMeran,“YeniTürkCezaKanunuveTürkMedeniKanunu’ndaMeşru(Yasal)SavunmaveZorunlulukHali”,TeraziHukukDergisi,Yıl2,Sayı6,Şubat/2007,s.117.




yönelendoğrudanbirsaldırıfiiliyoktur.Gerçektebugibidurumlardasaldırıtehlikesindenbahsedilir.Ancakbusaldırıtehlikesiilesaldırıfiiliarasında;saldırınınbaşlamasıyadabaşlamamasıihtimalinibertarafede-cekderecedebiryakınlıkvardırkibuşekildekisaldırıtehlikesihallerin-dekişiyeyönelenbirsaldırıfiilininvarolduğukabuledilir.Ziraaksininkabulühalinde,savunmadagecikilmişolunacakvesaldırıdankorunmamümkünolmayacaktır.64

Gerçekleşmesimuhakkakolansaldırınıntespitindekesinbirölçütkoymakmümkündeğildirvebuyüzdensaldırınınbaşlayıpbaşlamadığıhersomutolayagöremahkemetarafındantespitedilecektir.65Kişi,orta-dabirsaldırıolmamasınarağmengerçekleşmesimuhakkakbirsaldırınınvarolduğunainanarakhareketetmişsehatahükümlerininuygulanmasımümkündür.

Sanıkilemaktulünarasındayaklaşıkonmetremesafeolduğu,bir-birleriylekonuştuklarısıradamaktulünelindekiavtüfeğinisanığadoğ-rulttuğu,busıradaelindedoluvaziyettetekkırmaavtüfeğiolansanığınmaktulatışyapmadanelindekisilahileateşederekmaktulüöldürdüğüolayda;yüksekmahkeme,sanığınkendisinekarşıgerçekleşmesimuhak-kakolanhaksızsaldırıyıoandakihalvekoşullaragöresaldırıileorantılıbiçimdedefettiğiiçineyleminmeşrusavunmakoşullarıaltındagerçek-leştiğinehükmetmiştir.66

Saldırı sona ermiş ancak yeniden vemuhakkakbir şekilde saldırıyapılması ihtimalivarsabudurumdadameşrusavunmamümkündür.Ancakkesinolaraksonaermişbirsaldırıyagösterilentepki,meşrusa-vunmakapsamındadeğildir.67


65AbdullahPulatGözübüyük,“VukuuMuhakkakTehlikeninMüdafaayıMeşruKılmasıÜzerineBirİnce-leme”,AdaletDergisi,Yıl36,Sayı8,Ağustos/1945,s.796.





Sanık ilemaktulün arasında geçmişe dayalı husumet bulunduğu,olaygünüsanıkveeşininçalıştığıtarlanınyakınındamaktulveannesi-nindeçalıştığı,birelsilahsesiduymasıüzerinesanığıntüfeğinideala-rakkayınpederininçalıştığıtarlayadoğrugittiği,kayınpederininkanlariçerisindeyerdeyattığınıgördüğü,maktulündeelindekitüfeklekayın-pederininyanındabeklediği,bununüzerinesanığınmaktuleateşedipöldürdüğüolayda,yüksekmahkeme,sanıktarafındanhenüzkayınpede-rininöldüğününbilinmemesi,kayınpederineyöneliksaldırınıntekrar-lanmasıolasılığınınbulunmasınedeniylesanığınfiilininmeşrusavunmakapsamındaolduğunahükmetmiştir.68 Saldırıdevamettiğisürecemeşrusavunmadabulunmakmümkün-dür.Saldırıniteliğindekifiilsuçteşkiletsevebusuçtamamlansadahibazısuçtipleriyönündenmeşrusavunmadabulunulabilir.Kişiyihürri-yetindenyoksunkılmasuçundabirkişininbellibirsürehürriyetindenyoksun bırakılması suçun oluşumu için yeterlidir. Suç, tamamlanmışolsadasuçunsonaermesikişininözgürlüğüneyenindenkavuşmasıilegerçekleşeceğindenkişininhürriyetindenmahrumbırakıldığısüreiçeri-sindemeşrusavunmadabulunmasımümkündür.Ziraihlalbusüreiçe-risindedevametmektedir.69

68 Yüksek mahkemece ayrıca bu kararda, maktulün kolaylıkla silah kullanma yapısı dikkate alındığında, sanığa karşı saldırısının başlamasının muhakkak olduğu ve başladığı takdirde savunmayı olanaksız hale getireceği, bu şekilde saldırının gerçekleştiği, saldırı ve savunma arasında oran ve savunmada zorunluluğun olduğu ifade edilmiştir. Bkz. Yargıtay Ceza Genel Kurulu 29.09.1998 tarih ve 1-176 Esas, 276 Karar, Karar için bkz: Ali Parlar, Ceza Hukukunda Meşru Savunma ve Haksız Tahrik, Bilge Yayınevi Ankara/2015, s. 19. Aynı kararda, bir kısım yüksek mahkeme üyesi, maktulün tüfeğinin haznesinde dolu bir fişek bulunması, koşarak yanına gelen sanığa ateş etme imkanı varken bunu yapmaması nedeniyle saldırıya ilişkin koşulun gerçekleşmediği ve sanığın fiilinin meşru savunma kapsamında olmadığı ifade edilerek karara muhalif kalınmıştır.

69Benzerkarariçinbkz.Yargıtay4.CezaDairesi12.01.2016tarihve2013/32263Esas2016/195Karar,“sanığın, reşit olmayan on altı yaşındaki kızını rızası ile yanında tuttuğunu öğrenmesi sonucunda mağdura te-lefon ederek, ‘kızımın saçının bir teline zarar verirsen seni vururum, yakarım’ biçiminde tehdit etmesi eylemini, kızını kendilerine bildirmeden yanında tutarak ya da zorla hürriyetinden yoksun bırakmak suretiyle gerçek-leştirilen, haksız ve suç oluşturan davranışını engellemek, kızına zarar verilmesini önlemek ve saldırıyı son-landırmak amacıyla hal ve koşullara göre, haksız eylemlerinin sürdürüldüğü sırada, kızının geri getirilmesine yönelik olarak işlendiğinin anlaşılması karşısında, sanık hakkında TCK’nın 25. maddesinde öngörülen meşru savunma hükümlerinin uygulanması gerektiği gözetilmeden, tehdit suçundan mahkumiyete hükmolunması”




Bir kimsenin eşyasını hırsızlara karşı koruması hukuk düzeni-nin verdiği bir haktır. Kişi yolda yürürken başka birinin saldırısınauğrar ve cüzdanını çaldırırsa saldırganı takip edip cüzdanını alma-sı hemhakkın icrası hemdemeşru savunma kapsamındadır. Zira bugibi durumlarda icra hareketleri tamamlanmamış ve suç sona erme-miştir. Ancak kişinin cüzdanı çalındıktan iki hafta sonra çalan kişiy-le karşılaşılması durumunda, suç daha öncesinde sona erdiğindenve güncel bir saldırı olmadığından bu kişiden cebir kullanılarak cüz-danın alınması meşru savunma kapsamında değerlendirilemeyecek-tir.70 Kişiden beklenen öncelikle devlet birimlerine haber vermesidir. Saldırı ile savunmanın eş zamanlı olması şartı hukuka uygunluknedeniolanmeşrusavunmayı,kusurluluğaetkiedennedenolanhaksıztahriktenayırmadaönemtaşımaktadır.Haksıztahrikte,sonaermişbirsaldırıyazorunlulukbulunmadığıhaldekarşılıkverilmektedir.71Meşrusavunmadaise,devamedenbirsaldırıyakarşıkişinin,kendisineyönelensaldırıyısavuşturmakiçinbaşkabiryolubulunmamaktadır.

b. Savunmaya İlişkin Koşullar

Savunmayailişkinkoşulunsağlanmasıiçin,savunmazorunluluğunbulunması,savunmailesaldırıarasındauygunbiroranınbulunmasıvesavunmafiilininsaldırıyıgerçekleştireneyönelikolmasıgerekmektedir.

ba. Savunmada Zorunluluk Bulunması

Meşrusavunmadanbahsedebilmekiçinsaldırıyısavuşturmazorun-luluğununbulunmasıgerekir.72Saldırıyıönlemekiçindevletorganları-

70Heinrichs.224,JaleGüral,“TürkHukukundaMalİçinMeşruMüdafaa”,AnkaraÜniversitesiHukukFakültesiDergisi,CiltVI,Sayı2-3-4,Yıl1949,s.195,“kuvvet hemen gasp ve sair tecavüzün gerçekleştiği anda kullanılmalıdır; bundan sonra zilyet ancak dava açabilir.”

71ErsinŞare,“TürkHukukSistemindeDüzenlenenHaksızTahrikÜzerineİnceleme”,YargıtayDergisi,Cilt42,Sayı1-2,Ocak-Nisan,2016,s.33.

72Taners.419,Taner’egöre;savunmadazorunlulukbulunmasıkoşulu,hukukauygunluknedeniolanmeş-rusavunmayıkusurluluğuetkileyenvecezayıazaltannedenolanhaksıztahriktenayıranbirunsurdur.



nabaşvurmayadabaşkatürlüyardımsağlamaimkanıvarsasaldırı,buseçeneklerebaşvurularakönlenmelidir.Hukukdüzeni,saldırıyamaruzkalankişiye,hakkınıkorumasıiçinkuvvetkullanmasınaherzamanizinvermez.73

Bununlabirliktekişininsaldırıyakatlanmaimkanınınvarlığı,savun-madazorunlulukkoşulunuortadankaldırmaz.74

Savunmadazorunluluğunbulunupbulunmadığısomutolayınözel-liklerinegörebelirlenecektir.Aynısavunmahareketibirolaydasaldıranvesavunanınkonumunagörezorunlusavunmahareketikabuledilebi-lirken,başkabirolaydakabuledilmeyebilir.75

Yalnızca saldırıdan kaçma imkanının bulunması, savunmada zo-runluluğu bulunmasını ve dolayısıyla savunmanınmeşruluğunu orta-dankaldırmaz.76Zirakişiyesaldırıdankurtulmakiçinkaçmayükümlü-lüğügetirilemez.Bunedenlekaçmaimkanınınvarolduğudurumlardasırf kaçmamasınedeniyle kişininmeşru savunmahükümlerinden fay-dalanamayacağı düşünülemez.Meşru savunmada zorunluluğun bulu-nupbulunmadığı,zaman,yervesaldırıyamaruzkalankişigözönündebulundurularak tespit edilecektir. Kişi, şerefini ihlal etmeden yolunudeğiştirmekgibirahatvekolaycayapabileceğibirhareketletehlikedenuzaklaşabilecekse, savunmada zorunluluğunbulunduğu söylenemez.77 Bununlabirliktegöreviniifaederkenbenzerbirtehlikeyemaruzkalangüvenlikgörevlisininkaçmayükümlülüğübulunmamaktadır.78

73TurhanTufanYüce,CezaHukukununTemelKavramları,Ankara/1995,s.40.

74Zafers.296.

75Zafers.296.

76Abdullah Pulat Gözübüyük, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Kazancı Yayınevi, Cilt I, Beşinci Bası, İstan-bul/1988,s.521.

77Centels.105,Centel,küçükveakılhastasıgibikusuryeteneğiolmayankişilertarafındangerçek-leştirilensaldırılardankaçıpkurtulmakimkanıvarkenbuyolutercihetmemenincezaisorumluluğugerektirebileceğini,ziraböylekişilerekarşıkahramanlıkgöstermeyegerekolmadığınıvekaçmanındaayıplanamayacağınıifadeetmektedir.Bkz.s.104.

78Pisapias.146.




Aralarındaki husumet nedeniylemaktulün sürekli sanığa hakaretettiği, sanık ileailesinerahatsızlıkverdiği,olaydan ikigünöncedesa-nığısilahlatehditettiği,olaygünümaktulün,sanığaaitevinaltmışmet-remesafesindebulunanharmanyerindekidutağacınınaltındasanığayönelik tehdit ve hakaretlerde bulunduğu, başka kişilerin olay yerinegelmesinerağmenmaktulündavranışlarınadevamettiği,olaylarıevininpenceresindenizleyensanığınevdebulunanvebabasınaaitolanavtü-feğinialarakolayyerinegittiği,sanığıntüfekle,maktulünisetabancailekarşılıklıateşetmelerisonucumaktulünöldüğü,sanığınisehayatitehli-keyenedenolacakderecedeyaralandığıolaydayüksekmahkeme;mak-tulün sanığın evine altmışmetremesafede bulunanharman yerindensanığa yönelik hakaret ve tehditlerde bulunduğunun sabit olduğunu;ancakmaktulün,sanığınevinesaldırıamaçlıgittiğineveyaevindebulu-nansanığayönelikfiilibireylemgerçekleştirdiğineilişkinherhangibiriddianınolmadığınıbelirtereksavunmadazorunluluğunbulunmamasınedeniyle sanığın eylemininmeşru savunma kapsamında olmadığınahükmetmiştir.79

bb. Savunma ile Saldırı Arasında Uygun Oranın Bulunması

Savunmailesaldırıarasındauygunbiroranbulunmalıdır.Savunmayapılırkenkanununöngördüğübuoranaşılırsa,aşıldığıandanitibarenhukukaaykırılıksözkonusuolur.80 Savunma ile saldırı arasındaki oranı konuya ve yapılan hareketegöreayrıayrıincelemekgerekir.

Saldırıyauğrayanyarar ile savunmanedeniyle karşı tarafa verilenzarar arasında bir oranın bulunması gerekir. Bu oranın tespitinde ke-sinölçütlerkoymakmümkünolmadığındansomutolayınözelliklerinegöredeğerlendirmeyapılmalıdır.Buoranınkesineşitlikyadasavunulanhakkınsaldırıdabulunanhaktankesinolaraküstünolmasıolarakkabul

79YargıtayCezaGenelKurulu22.03.2016tarihve2015/1-1160Esas2016/141Karar.




edilmesidoğrudeğildir.Aksi şekilde,oranlar arasındaeşitlik aranırsa,kendisinetecavüzedilmekistenenkişinin,tecavüzetmekisteyenkişiyiöldürmesi halindemeşru savunmanınmümkün olamayacağı peşinenkabuledilmişolur.81 Malazararvermesuçugibiyalnızcamalvarlığıhakkınayöneliksal-dırılarda,saldırıdabulunankişininyaşamhakkınasonverilmesihallerin-de,savunulanhakilesavunmanedeniylezararauğratılanhakarasındauygunoranınbulunmadığıkabuledilmelidir.Aksininkabulümalvarlığıhaklarının insan yaşamından daha değerli olduğu sonucunu doğurur.Arabanıncamınataşatanvetaşatmayadevamedenkişininöldürülmesiolayında,korunanhakilezararauğratılanhakarasındauygunbiroranyoktur.Kişininevineyanıcımaddeatansaldırganınöldürülmesiolayın-daisediğerşartlarınvarlığıhalindemeşrusavunmanınmümkünolabile-ceğisöylenebilir.Zirayanıcımaddeatmafiilihemkişininşahısvevücutbütünlüğünehemdemalvarlığınayöneliksaldırıniteliğindedir.Yağmasuçlarındadadurumböyledir.Yağmadahemkişininmalvarlığınahemdevücutdokunulmazlığınayönelikbirsaldırısözkonusudur.Buneden-leyağmasuçuyönünden,diğerkoşullarınbulunmasıdurumundasaldırıfiilinigerçekleştirenkişininhayathakkınasonverilmesihallerindeuy-gunbiroranınvarolduğukabuledilebilir. Saldırıniteliğindekifiil,kişilikhaklarınayönelikolabilir.Ancakbutür saldırılara karşı yapılan savunmaların ölçülü olması gerekir. Ken-disinehakaretedilenkişinin saldırıyıgerçekleştirenkişiyidarpetmesişeklindekifiilimeşrusavunmakapsamındakabuledilemez.Zirahakaretşeklindekisaldırıfiili ileyaralamaşeklindekisavunmafiiliarasındauy-gunoranbulunmamaktadır.82

Savunmafiilinin, saldırıyıdefedecekölçünün ilerisinegeçmemesigerekir.Başkabirifadeyleyapılansavunmahareketleriilekarşıdakikişi-ninsaldırganlıkyapmakabiliyetininsonlandırılmasıyeterlidirvebunun

81 İçel s. 346.

82 Süheyl Donay, Türk Ceza Kanunu Şerhi, Beta Yayınevi, İstanbul/2007, s. 41.




ötesinegeçildiğindehukukaaykırılıkortayaçıkar.83Bununtespiti içindekesinbirölçütkoymakmümkünolmadığındansomutolayınözellik-lerinegöredeğerlendirmeyapılmasıgerekir. Saldırıdakullanılanaraçilesavunmadakullanılanaraçarasındadaoranbulunmalıdır.Ancakkullanılanaraçlararasındaoranınbulunması,kullanılan araçların aynıolması anlamınagelmeyecektir.Önemliolansaldırıyıbertarafetmedetercihedilenaracınölçülü,başkabirifadeilesaldırıyı def edecek derecede kullanılmasıdır.84 Saldırı ile savunmadakullanılan araçlar arasındaki oran belirlenirken saldırıda bulunan ilesavunmadabulunankişilerin,fizikselgüçlerigibikişiselözelliklerinidedikkatealmakgerekmektedir.

Trafiktetartıştığıüçkişininsaldırısınauğrayankişi,saldırıyıgerçek-leştirenkişilerinsilahıolmasadasavunmayapmakiçinsilahkullanabilir.Yeter ki silahı saldırıyıdef edecekölçüdekullansın.Saldırıyauğrayankişininyanındaateşlisilahbulunuyorsa,saldırganlarıönlemekiçinöncehavayaateşetmeseçeneğinikullanmalı,saldırınınhalendevametmesidurumundaisesaldırganlarıetkisizkılacakderecedesilahınıkullanmalı(saldırankişileritamolarakhedefalmadansağınayadasolunaateşetmegibi), sonçareolaraksaldırganlarıhayatibölgesiolmayanbacaklarınadoğruateşetmetercihindebulunmalıdır.85Yinedebukonudakesinbirölçütbulmakmümkündeğildirvebuyüzdensomutolayınözelliklerinegöredeğerlendirmeyapılmalıdır.86

83Meşrusavunmada,saldırılarakarşıhangisavunmafiilinneölçüdesaldırıyıdurdurabildiğiniilişkinaraş-tırma içinbkz.ErdemOkdemir/SemraSavaşKeten/AbdullahAvşar/HakanÖnay,“MeşruSavunma-daOrantılılıkveDurdurucuGüçKavramı”,TürkiyeAdaletAkademisiDergisi,Yıl:6,Sayı:22,Tem-muz/2015, “Beyne ve üst omurilik kısımlarına yapılan atışlar dışındaki atışların fiziksel olarak saldırganı derhal durdurması mümkün değildi.”s.126.

84Hakeris.334-335,“saldırıdakullanılanaraçilesavunmadakullanılanaracınaynıolmasıgerekmez.Bunedenleelindebıçakolankimseyekarşıtüfeklesavunmadabulunulabilir.Yeterkibuaraçsaldırıyıdefedecekölçüdekullanılsın.”


86Öldürücünitelikte bir savunmanın ancak öldürücünitelikte bir saldırı karşısında yapılabileceği ifadeedilmiştir.Bkz.Hakeris.336.Elindesilaholmayanancakfizikselolarakgüçlüolanbirininsaldırısınauğrayankişi,ancakuygunoranölçüsündesilahkullanabilir.



Belirtmekgerekirki,yüksekmahkeme,basityaralamadanilerigit-meyen, herhangi bir silahın kullanılmadığı ve karşıdaki kişinin hayathakkınasonvermeyeyönelikolmayansaldırılarınkarşıdakikişiyimeşrusavunmahalinesokmayacağıyönündekararlarvermektedir.87

Polislerinmeşrusavunmahalindeykenneşekildesilahkullanacağı2559sayılıPolisVazifeveSelahiyetKanunu’nun16.Maddesindebe-lirlenmiştir.Bumaddeyegörepolis,meşrusavunmahakkınınkullanıl-masıkapsamında,bedenikuvvetvemaddigüçkullanaraketkisizhalegetiremediğidirenişkarşısında,budirenişikırmakamacıylavekıracakölçüde,hakkındatutuklama,gözaltınaalma,zorlagetirmekararıveyayakalamaemriverilmişolankişilerinyadasuçüstühalindeşüphelininyakalanmasını sağlamak amacıyla ve sağlayacak ölçüde, silah kullana-mayayetkilidir.(m.16/7,b-cfıkraları)Ancaksilahkullanmadanöncekişiye duyabileceği şekilde “dur” çağrısında bulunmalıdır. Kişinin buçağrıyauymayarakkaçmayadevametmesihalinde,önceuyarıamacıylasilahlaateşedebilecek,bunarağmenkaçmaktaısraretmesidolayısıylaelegeçirilmesininmümkünolmamasıhalindeisekişininyakalanmasınısağlamakamacıylavesağlayacakölçüdesilahlaateşedebilecektir.(m.16/8)Direnişikırmakyadayakalamakamacıylazorvesilahkullanmayetkisinikullanırken,kendisinesilahlasaldırıyateşebbüsedilmesihalin-de,silahlasaldırıyateşebbüsedenkişiyekarşısaldırıtehlikesinietkisizkılacakölçüdeduraksamadansilahlaateşedebilecektir.(m.16/9)88Bukanunhükmünden, polislerin silah kullanma yetkisinin ikincil planda

87Yargıtay2.CezaDairesi14.09.2006tarihve2913/14513,“mağdurun,sanığınarkadaşınayumrukatma-sıylabaşlayankavgada,sanığınmağdurabıçaksalladığıancakmağdurungeriçekilmesinedeniyleisabetettiremediği,ayrıcakavgayaayırmayagelendiğermağdurukolundanbıçaklayaraladığıolayda,tahrikhükümlerininuygulanabileceğigözetilmedenmeşrusavunmahükmüuyarıncaberaatinekararverilme-si”,Yargıtay2.CezaDairesi15.01.2007tarihve6943/40,“aynıişyerindeçalışanmüdahililesanığınbirbirleri haklarındadedikodu yapmaları nedeniyle çıkan tartışmanın kavgayadönüştüğü,müdahilinsanığa yumrukla, sanığın ise bardak ve eliyle vurması şeklinde gerçekleşen olayda sanığın eylemininhaksız tahrikhükümlerininuygulanmasını gerektireceknitelikteolduğu,meşrumüdafaakoşullarınınoluşmadığı”Kararlar içinbkz.SedatBakıcı,CezaHukukuGenelHükümleri,AdaletYayınevi, İkinciBaskı,Ankara/2008,s.576-577.Ayrıcabkz.Parlars.22.

88Diğerkollukkuvvetlerininsilahkullanmayetkisivebununkapsamına ilişkinaçıklamaiçinbkz.Yargı-tay1.CezaDairesi20.10.2014tarihve2013/5866Esas2014/4604Karar.Aynımaddenin7fıkrasına27.03.2015tarihve6638sayılıyasailedbendieklenmişvebubendkapsamındapolisinsilahkullanmayayetkiliolduğuhükümaltınaalınmıştır.




olduğu, ancak belli durumlarda ve kendisine yönelen silahlı saldırılarkarşısındasilahkullanmayetkisininolduğusonucuçıkmaktadır. bc. Savunma Fiilinin Saldırıyı Gerçekleştiren Kişiye Yönelik Olması

Savunmafiilisaldırıyıgerçekleştirenkişininüzerindegerçekleştiril-melidir.Savunmafiilininneticesindesaldırıyıgerçekleştirenkişidışın-da,üçüncübirkişizarargörmüşse,buüçüncükişininsaldırıniteliğindebirfiilinbulunmamasınedeniylebukişiyeyönelikfiil,meşrusavunmakapsamındadeğerlendirilemeyecektir.89

Hukuken yetki verilen bir savunmada bulunan kişi, hedefte sap-manedeniylekusurluhareketedereküçüncükişiyezararvermişsebuneticedenkusuruölçüsündesorumluolacaktır.90Hiçbirkusuruyokiseüçüncü kişiye gerçekleştirdiği fiil yönünden cezai sorumluluğu olma-yacaktır.91Şahıstasapmahallerindemeşrusavunmadabulunankişinintehlikeyesebebiyetvermemişüçüncükişilereyönelikbufiilininzorun-lulukhalikapsamındaolduğuvebunedenlekişiyeherhangibirkusurisnat edilemeyeceği baştan kabul edilemez. Zira zorunluluk halininkoşullarıveözelliklemenfaatinkorumasına ilişkinbulunmasıgerekenkoşullar buhalde çoğunlukla gerçekleşmemiştir.92Kendisine silah çe-89Apaydınsaldırıylailgisibulunmayanüçüncübirkişiyezararverilmesihalini,meşrusavunmadasınırın

aşılmasıkapsamındadeğerlendirmektedir.Bkz.Apaydıns.318

90Kişimeşrusavunmahalindeykenkendisinesaldırıdabulunankişiyerine,saldırıylailgisiolmayanüçüncübirkişiyezararvermişse,gerçekleşmeyensonuçbakımımdanbirhukukauygunluknedenininbulunma-sınedeniylebusuça teşebbüstendahi sorumluolmayacak,ancak istenmeyenveüçüncükişiüzerindegerçekleşensonuçyönündenolasıkastyadataksirdensorumluluğudoğabilecektir.Bkz.Güngörs.98

91Toroslus.159,Toroslu’yagöre;kişininüçüncükişiyegerçekleştirdiğifiilyönünden“özeltaksir”invarlığıtespitedildiğindekişitaksirlisuçtansorumluolacaktır.Saldırıyauğrayanındoğrunişanalmışolmasınarağmensaldırganınanişekildeyerdeğiştirmesiveyakendisininmücadeleettiğikişitarafındanitilmesisonucumermiüçüncübirkişiyeisabetetmişsetaksirsözkonusuolmayacaktır.Bunakarşılık,insanlarıngiripçıktığıbiryerderastgeleateşetmeksuretiylekendinisavunankimse,masumüçüncükişiningördü-ğüzarardansorumluolacaktır.

92Farklıgörüşiçinbkz.NevzatToroslu,CezaHukukundaZaruretHali,Ankara/1968,s.86“zaruri kılınmış fiilin farklı durumda bulunan birden fazla kimseye zarar vermesi halinde, bu fiilden zarar gören şahıslardan bir kısmı tehlikeye haksız bir şekilde sebebiyet vermiş olabilirler. Diğer bir kısmı ise tehlikenin gerçekleşmesinde hiçbir etkisi yolu yoktur. Birinci durumda bulunanlara karşı meşru savunmadan, ikinci durumdakilere karşı zaruret halinden söz edilir.”



kenveateşetmeküzereolankişidenöncedavranıpsilahınıateşleyenvekarşısındakikişiyietkisizhalegetirenancakbununyanındaateşlediğimermilerinbaşkabirkişiye isabetetmesinedeniylesaldırı ile ilgisiol-mayanüçüncübirkişininölümünenedenolankişinineyleminin, sal-dırıyıgerçekleştirenkişiyönündenmeşrusavunmakapsamındaolduğusöylenebileceksede,üçüncükişiyeyönelikfiilininzorunlulukhalikap-samındaolduğusöylenemez.Zirazorunlulukhalindenbahsedebilmekiçinkişinintehlikedenkurtulmakiçinçabagöstermesi,çabagösterirkendezorunluolaraktehlikeyleilgisiolmayanbirbaşkasınazararvermesigerekir.Ayrıcakorunanmenfaatin,fedaedilenmenfaattenüstünolmasıgerekir.Oysabuolayda,korunanmenfaatolankişininyaşamhakkıilefedaedilenmenfaatolanüçüncükişininyaşamhakkıarasındauygunbiroranınvarolduğusöylenemezvebununyanındakişi, tehlikedenkaç-mayıpbizzatkarşıkoymayıvebertarafetmeyitercihetmektevebunuyaparkendeüçüncübirkişiyezararvermektedir.93 Saldırıyauğrayankişi,saldırıdankaçarkenbaşkakişilerezararver-mişise;koşullarıbulunmasıhalindeüçüncükişilereyönelikeylemiyö-nündenzorunlulukhalininvarlığıilerisürülebilir.Bununlabirliktesal-dırıyauğrayanvekaçarkenkullandığıarabaylaüçkişiyeçarpıpölümünenedenolankişinineylemininzorunlulukhalikapsamındaolduğusöy-lenemez.Ziraburadazorunlulukhalikapsamındakorunanhakilefedaedilenhakarasındauygunbiroranbulunmamaktadır.94

93Ayrıcazorunlulukhalindenbahsedebilmekiçinkorunanhak,fedaedilenbaşkabirifadeilezararverilenhaktanönemliderecedeüstünolmalıveyaenazındanherikihakkındaeşitolmasıgerekmektedir.Bkz.ElifBekar,TürkveAmerikanCezaHukukundaZorunlulukHali,SeçkinYayınevi,2013,s.116.

94Belirmekgerekirkikişininyaşamhakkınıkorumayaçalışırkenbirbaşkasınınyaşamhakkınısonlandır-masızorunlulukhalikapsamındadeğerlendirilebilir.Kendinikurtarmakiçinkopmaküzereolanhalatıkeserekaşağıdabulunanarkadaşınınölümünenedenolandağcınınfiiliyönündenzorunlulukhalindenbahsedilebilecektir.Ancakherdurumdasomutolayagöredeğerlendirmeyapmakgerekir.İsabettesapmahallerinde,özellikledeölümneticesigerçekleşmişsezorunlulukhalindenbahsedilmesimümkündeğil-dir.Bizcebudurumdakorunanmenfaatilefedaedilenmenfaatarasındauygunoranyoktur.Bunailaveolarakyaşamhakkıkorunurkenorantısızolarakbaşkalarına zarar verilmişseyine zorunlulukhalindenbahsedilemeyecektir.Kişininhayatınıkurtarmak isterken tehlikeyle ilgisiolmayanbirden fazlakişininhayatınısonlandırmasındadurumböyledir.Ziraburadazorunlulukhalininbirkoşuluolankorunanmen-faatilefedaedilenmenfaatarasındauygunbiroranınbulunmasışartıgerçekleşmemiştir.




Meşrusavunmadabulunankişi,kendisinisavunabilmekiçinüçün-cübirkişininşahsınayadamalınazararvermişse,koşullarınınbulun-masıhalindezorunlulukhalihükümleriuyarıncacezaisorumluluğuol-mayacaktır.Kendinisavunmakiçinüçüncübirkişiyeaitbahçedemirinisökenvebunusavunmadakullanankişininzorunlulukhalindebulun-masınedeniylecezaisorumluluğuyoktur.95

bd. Savunma İradesinin Bulunmasına İlişkin Değ

barosu · Şm b d t o 2018 t1 İzmİr dergİsİ barosu yıl: 83 • ocak 2018 • sayı: 1 •...

Documents