başkan yılmaz'ın bakanlar kurulu ile tbmm plan ve bütçe komisyonunda yaptığı sunum 24...

1

24 Haziran 2010

TÜRKĐYECUMHURĐYET MERKEZ

BANKASI

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

2

I. Genel Değerlendirme

II. Küresel Kriz ve Türkiye’ye Etkileri

III. Türkiye Ekonomisindeki Son Geli şmeler

IV. Para Politikası

V. Maliye Politikası

VI. Enflasyon Görünümü




IV. Para Politikası

V. Maliye Politikası

VI. Enflasyon Görünümü

Sunum Planı

3


44

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Reel GSYĐH(2004 1.Ç – 2009 4.Ç, 2008 1.Ç=100)

Đktisadi Faaliyette Toparlanma Devam Ediyor

Kaynak: TÜĐK, TCMB

100

86.6

96.9

75

80

85

90

95

100

105

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

2004 2005 2006 2007 2008 2009

55

Đstihdamda Canlanma Sinyalleri Alınıyor

12.6

18.3

15.9

9.9

14.9

12.7

8

10

12

14

16

18

2001

-07

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Đşsizlik Oranları(Ocak 2007 - Mart 2010, yüzde)

Tarım DışıĐşsizlik Oranı

Đşsizlik Oranı


66

Krediye Eri şim Đmkanı Artıyor

Firma ve KOB Đ Kredileri(Ocak 2008 – Nisan 2010, Ocak 2008=100)

90

100

110

120

130

140

150

160

17001

-08

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

KOBĐ HariçFirma Kredileri

KOBĐKredileri

Kaynak: BBDK, TCMB

7

9.5

6.96.3

6.05.6 5.5 5.4 5.3 5.1

4.6 4.44.0 4.0

3.12.8

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

9.0

10.0

Yu

na

nis

tan

Đzla

nd

a

Ro

ma

nya

Le

ton

ya

Po

rte

kiz

Đrla

nd

a

Tü

rkiy

e

Litv

an

ya

Ma

caris

tan

Đsp

an

ya

Po

lon

ya

Đta

lya

Slo

vaky

a

Fra

nsa

Alm

an

ya

7

Düşük Faiz Ortamı Devam Ediyor

Kaynak: Bloomberg, TCMB

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

Reel Politika Faiz Oranları(Haziran 2010, yüzde)

-3.0 -2.0 -1.0 0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

BrezilyaÇin

PolonyaG.Afrika

MacaristanMalezyaMeksikaFilipinler

KoreÇek C.

Türkiye*Tayland

Şili

* Borçlanma Faiz OranıKaynak: Bloomberg, TCMB


Türkiye ve Yunanistan 5 Yıllık CDS Primleri(Nisan 2009 – Haziran 2010)

Yunanistan

Türkiye

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

08-0

1

02-0

2

08-0

2

02-0

3

08-0

3

02-0

4

08-0

4

02-0

5

08-0

5

02-0

6

08-0

6

02-0

7

08-0

7

02-0

8

08-0

8

02-0

9

08-0

9

02-1

0

Reel Piyasa Faizi(Gösterge DĐBS Faizi, Ağustos 2001 – Haziran 2010, yüzde)

* 12 Aylık Enflasyon Beklentileri kullanılmıştır.Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB

7


Seçilmi ş Ülkelerde 10 Yıllık Euro Cinsi Tahvil Getirisi(Haziran 2010, yüzde)

88


0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

10

-09

11

-09

12

-09

01

-10

02

-10

03

-10

04

-10

05

-10

06

-10

* 2 Yıl VadeliKaynak: Bloomberg, TCMB

Yunanistan’da Devlet Đç Borçlanma Faiz Oranı* ve Avrupa Merkez Bankası Politika Faiz Oranı

(Şubat 2009 – Haziran 2010, yüzde)

Yunanistan 2 Yıl Vadeli Faiz Oranı

Avrupa Merkez BankasıPolitika Faizi

6

8

10

12

14

16

18

20

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

10

-09

11

-09

12

-09

01

-10

02

-10

03

-10

04

-10

05

-10

06

-10

Türkiye’de Devlet Đç Borçlanma Faiz Oranı*ve TCMB Borçlanma Faizi Oranı

(Şubat 2009 – Haziran 2010, yüzde bileşik)

* 2 Yıl VadeliKaynak: BDDK, TCMB

TCMB Borçlanma Faizi

Gösterge DĐBS Faizi

9

0

20

40

60

80

100

120

140

Yunanistan Türkiye

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Yunanistan ve Türkiye’nin Borç Stoku(2006 – 2011*, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

*Orta Vadeli Program Hedefleri (2010-2011) ve Avrupa Komisyonu beklentileriKaynak: Avrupa Komisyonu, Hazine Müsteşarlığı, TCMB

Bu Noktaya Nasıl Gelindi?

Maastricht kriteri

*Orta Vadeli Program Hedefleri (2010-2011) ve Avrupa Komisyonu beklentileriKaynak: Avrupa Komisyonu, Hazine Müsteşarlığı, TCMB

-16

-14

-12

-10

-8

-6

-4

-2

0

Yunanistan Türkiye

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Maastricht kriteri

Yunanistan ve Türkiye’nin Bütçe Açı ğı(2006 – 2011*, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

10

Nominal Faiz

Reel Faiz

Enflasyon

Risk Primi

Basiretli para ve maliye politikaları, rekabeti artırıcı düzenlemeler

Kamu Borcu Sürdürülebilirli ği ve Mali Disiplin

Yurtiçi tasarrufları artıracak yapısal reformlar

10

Piyasa Faizi Dü şük Seviyelerde Nasıl Kalabilir?

11

Kamu Borcu ve Mali Disiplin

� Orta Vadeli Program’daki öngörülerin ve yapısal reformların

hayata geçirilmesi,

� Mali Kural ile ilgili yasal düzenlemelerin tamamlanması,

� Kamu borcunun sürdürülebilirliği ile ilgili kaygıların oluşmasını

önleyecek, maliye politikasında orta ve uzun vadeli

öngörülebilirliği sağlayacak ve güven ortamını pekiştirecek diğer

uygulamalar,

Türkiye’nin risk priminin dü şmesine ve faizlerin uzun süre

düşük seviyelerde kalmasına yardımcı olacaktır.

12

Yurtiçi Tasarruflar Nasıl Artırılabilir?

� Bireysel emeklilik sistemine katılımın artması,

� Emeklilik yaşının 42’den 65’e yükseltilmesi,

� Sermaye piyasalarının geliştirilmesi,

� Finansal eğitime daha fazla önem verilmesi

gibi atılan ve ileride atılabilecek adımlar Türkiye’ de tasarruf

eğilimini olumlu yönde etkileyecektir.

13

-10

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

09

-08

12

-08

03

-09

06

-09

09

-09

12

-09

03

-10

06

-10

09

-10

12

-10

03

-11

06

-11

09

-11

12

-11

03

-12

06

-12

09

-12

12

-12

03

-13

Tahmin Aralığı*

Çıktı Açığı

Yıl Sonu Hedefleri

Belirsizlik Aralığı

*Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.Kaynak: TCMB

Geçici unsurların kademeli olarak ortadan kalkmasıy la enflasyonun dü şüş eğilimini

sürdürece ği tahmin edilmektedir.

KontrolUfku

Enflasyon Görünümü

Enflasyon Gerçekle şmeleri, Tahminler ve Hedefler(Eylül 2008 – Mart 2013, yüzde)

14


15

Küresel Krizin Çıkı ş Nedenleri


ABD’de Reel Politika Faizi ve Hanehalkı Borçluluk Oranında Yıllık De ğişimin GSY ĐH’ye Oranı

(Ocak 1984 – Aralık 2008, yüzde)

Hızlı büyüme dönemlerinde reel politika faizlerinin uzun süre dü şük düzeylerde tutulması,

borçluluk oranlarında a şırı artı şa neden olabilece ğinden finansal istikrar için bir risk

unsurudur.

Aşırı düşük faiz(2002-2006)

Aşırı Borçlanma(2003-2007)

Borçluluk Oranı

Reel Politika Faizi

15

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

1984

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

16

-20.0

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Küresel Ekonomide Toparlanma Sinyalleri

Küresel ekonomide 2009 yılının son çeyre ğinde belirginle şen toparlanma e ğilimi,

2010 yılının ilk çeyre ğinde de devam etmi ştir.

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelerde Sanayi Üretimi

(Ocak 2005 – Nisan 2010, yıllık yüzde değişim)


Gelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmiş Ülkeler

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelerde PMI Gerçekle şmeleri

(Ocak 2005 – Mayıs 2010)

35

40

45

50

55

60

2005 2006 2007 2008 2009 2010


Gelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmiş Ülkeler

17

1.9

0.0-0.3

1.5

3.1

1.5

0.5

3.7

4.2

3.1

1.0

5.2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

Dünya ABD AB Türkiye

Küresel Ekonomide Toparlanma Sinyalleri

Kaynak: IMF, TCMB

2010 Yılı Büyüme Tahminleri(yıllık yüzde değişim)

En büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birli ği’ne ili şkin büyüme beklentilerinin görece

düşük seyretmesi, dı ş talepteki toparlanmanın yava ş olacağına işaret etmektedir.

Nisan 09

Ekim 09

Nisan 10

90

92

94

96

98

100

102

104

106

108

03-0

6

07-0

6

11-0

6

03-0

7

07-0

7

11-0

7

03-0

8

07-0

8

11-0

8

03-0

9

07-0

9

11-0

9

03-1

0

07-1

0

11-1

0

03-1

1

07-1

1

11-1

1

Türkiye’nin Dış Talep Endeksi

Küresel Đktisadi Faaliyet Endeksi

Türkiye’nin Dı ş Talep Endeksi*(Mart 2006 – Aralık 2011, Haziran 2008=100)

* Türkiye’nin dış talep endeksinin hesaplanmasında, ülkelerin Türkiye’nin ihracatıiçindeki payları ile ağırlıklandırılmış GSYĐH verileri kullanılmıştır.Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecasts, IMF WEO, TUĐK, TCMB

18

-10.00

-5.00

0.00

5.00

10.00

15.00

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

ABD ve Euro Bölgesi Kredi Geli şmeleri(Ocak 2000 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)


Kredi piyasalarındaki sorunların kısmen devam etmes i ve i şsizlik oranlarının yüksek

seviyelerini koruması gelece ğe dönük belirsizlikleri artırmaktadır.

Küresel Riskler – Krediler ve Đşsizlik

Euro Bölgesi

ABD

ABD ve Euro Bölgesinde Đşsizlik Oranı(Ocak 1995 – Mayıs 2010, yüzde)

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010


Euro Bölgesi

ABD

19

Küresel Riskler – Kamu Maliyesi

Özellikle geli şmiş ülkelerde uygulanan geni şleyici maliye politikalarının bir sonucu olarak

hızla artan bütçe açıkları ve kamu borç stokları, uzu n vadeli faiz oranlarını artırarak özel

talebi olumsuz yönde etkileyebilecek önemli bir ris k unsurudur.

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 20150

20

40

60

80

100

120

140

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Faiz Dışı Fazla*(2005 - 2015, GSYĐH’ye oranı)

Kamu Borç Stoku(2005 - 2015, GSYĐH’ye oranı)

*Devresel etkilerden arındırılmışKaynak: IMF WEO Nisan 2010

Gelişmiş G-20 Ülkeleri

Gelişmekte olan G-20 Ülkeleri

Gelişmekte olan G-20 Ülkeleri

Gelişmiş G-20 Ülkeleri

Kaynak: IMF WEO Nisan 2010

20

Küresel Riskler – Risk Primleri

Son dönemde borç yükü yüksek ülkelerin risk primlerin de sert yükseli şler gözlenmektedir.

Türkiye’nin risk primi ise, güçlü bankacılık sistemi ve düşük borçluluk oranının verdi ği

destek ile göreli olarak istikrarlı seyrini korumu ştur.

Seçilmi ş Ülkelerin CDS Primleri*(Nisan 2009 – Haziran 2010)

*5 YıllıkKaynak: Bloomberg, TCMB

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

Yunanistan

Türkiye

Đspanya Portekiz

Đtalya

21

1.0

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

1.9

2.0

2.1

06-0

7

08-0

7

10-0

7

12-0

7

02-0

8

04-0

8

06-0

8

08-0

8

10-0

8

12-0

8

02-0

9

04-0

9

06-0

9

08-0

9

10-0

9

12-0

9

02-1

0

04-1

0

06-1

0

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

0.00

0.01

0.02

0.03

0.04

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Seçilmi ş Ülkelerin Kur Oynaklı ğı*(Ocak 2006 – Haziran 2010)

*50 Günlük standart sapma; Brezilya, Şili, Çek Cum., Macaristan, Meksika, Yeni Zelanda, Polonya, G. Afrika, G. Kore (en yüksek ve en düşük değerler) Kaynak: Bloomberg, TCMB

Döviz Kuru Sepeti ve EMBI+ Türkiye(Haziran 2007 – Haziran 2010)


TL / Kur Sepeti (0,5 Euro+0,5 ABD doları)

EMBI+ Türkiye (sağ eksen)

Tarihsel olarak oynaklı ğı en yüksek ve küresel risk i ştahına en duyarlı para birimlerinden

olan Türk lirasının küresel kriz boyunca sergiledi ği göreli istikrarlı seyir, 2010 yılının ilk

çeyreğinde de devam etmi ştir.

Türkiye

Gelişmekte olan ülkelerde kur oynaklığı aralığı

Türkiye’de Finansal Đstikrar

22

ABD Doları Kar şısındaYerel Para Birimlerinin De ğer Kazancı(Ocak 2010 tarihinden itibaren, yüzde değişim)

7 7 75

43

2 2 2 2

-1-2

-3-3

-5

-12 -13-14

-17

-23

-1

- 2

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

Mal

ezya

Kol

ombi

ya

Hır

vatis

tan

Mek

sika

End

onez

ya

Tay

land

Per

u

Hin

dist

an

Ukr

ayna

Fili

pinl

er

G.A

frik

a

G.K

ore

Bre

zily

a

Vie

tnam

Arja

ntin

a

Tür

kiye Şili

Çek

Cum

.

Pol

onya

Rom

anya

Mac

aris

tan

Sır

bist

an


ABD Doları Kar şısındaYerel Para Birimlerinin De ğer Kazancı(Ocak 2009 tarihinden itibaren, yüzde değişim)

2724

19 18 16

10 10 8 7 7

2

-1

-8-10

-13

-17 -17

-28

-8

26

5

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

Bre

zily

a

G.A

frik

a

End

onez

ya Şili

Kol

ombi

ya

Per

u

Mek

sika

Mal

ezya

Tay

land

G.K

ore

Hin

dist

an

Hır

vatis

tan

Fili

pinl

er

Ukr

ayna

Tür

kiye

Çek

Cum

.

Vie

tnam

Pol

onya

Arja

ntin

a

Rom

anya

Mac

aris

tan

Sır

bist

an

Diğer geli şmekte olan ülkelerle kıyaslandı ğında, Türk lirasının de ğerinde önemli bir

değişim gözlenmemektedir.

Türkiye’de Finansal Đstikrar


23

2001 ve 2008 Krizi Kar şılaştırması

2001 ve 2008 Krizlerinde GSY ĐH*(Reel Seviye, Mevsimsellikten Arındırılmış)

*t dönemi değeri 100 olarak alınmıştır. t dönemi 2001 krizi için 2000Ç4 ve mevcut durum için 2008Ç3’tür.Kaynak: TÜĐK, TCMB

2001 krizine kıyasla mevcut durumda iktisadi faaliy ette daha hızlı bir

toparlanma ya şanmaktadır.

85

90

95

100

105

t-2 t-1 t t+1 t+2 t+3 t+4 t+5 t+6 t+7 t+8 t+9

Mevcut Durum

2001 Krizi

24

2001 ve 2008 Krizi Kar şılaştırması

2001 Krizi ve Türkiye Ekonomisi(2000 2.Ç – 2003 1.Ç, Mevsimsellikte Arındırılmış)

2008 Krizi ve Türkiye Ekonomisi(2008 1.Ç – 2009 3.Ç, Mevsimsellikte Arındırılmış)

Mevcut durumun 2001 krizi ile farkı, Türkiye ekonom isinin ola ğanüstü bir küresel talep

şokuna maruz kalmasıdır. Yurt içi talep, 2001 krizin in aksine daha sınırlı oranda daralırken,

net ihracatta dü şüş daha yüksek oranda gerçekle şmiştir.

80

85

90

95

100

105

110

115

t-2 t-1 t t+1 t+2 t+3 t+4 t+5 t+6 t+7 t+8 t+9

GSYĐH

Nihai Yurt Đçi Talep

Net Đhracat

80

85

90

95

100

105

110

115

t-2 t-1 t t+1 t+2 t+3 t+4 t+5 t+6 t+7 t+8 t+9

GSYĐHNihai Yurt Đçi TalepNet Đhracat

*t dönemi değeri 100 olarak alınmıştır. t dönemi 2001 krizi için 2000Ç4’tür.Kaynak: TÜĐK, TCMB

*t dönemi değeri 100 olarak alınmıştır. t dönemi mevcut durum için 2008Ç3’tür.Kaynak: TÜĐK, TCMB

25

Đşgücü Piyasası

2001-2008 Krizleri ve Tarım Dı şı Đstihdam*(Kişi, Mevsimsellikten Arındırılmış)

Yurt içi talebin verdi ği destek ile tarım dı şı istihdamda dü şüş, 2001 krizine göre daha sınırlı

olmu ş, dış talep şoku nedeniyle sanayi istihdamında daha sert bir aza lış yaşanmıştır.

2001-2008 Krizleri ve Sanayi Đstihdamı*(Kişi, Mevsimsellikten Arındırılmış)

*t dönemi değeri 100 olarak alınmıştır. t dönemi 2001 krizi için 2000Ç4 ve mevcut durum için 2008Ç3’tür.Kaynak: TÜĐK, TCMBc

*t dönemi değeri 100 olarak alınmıştır. t dönemi 2001 krizi için 2000Ç4 ve mevcut durum için 2008Ç3’tür.Kaynak: TÜĐK, TCMB

88

92

96

100

104

108

t-2 t-1 t t+1 t+2 t+3 t+4 t+5 t+6 t+7 t+8 t+9

Mevcut Durum

2001 Krizi

94

96

98

100

102

104

t-2 t-1 t t+1 t+2 t+3 t+4 t+5 t+6 t+7 t+8 t+9

Mevcut Durum

2001 Krizi

26


27

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Reel GSYĐH(2004 1.Ç – 2009 4.Ç, 2008 1.Ç=100)

Türkiye Ekonomisi

Büyümenin Bile şenleri(2008 1.Ç – 2009 4.Ç, bir önceki yılın aynı dönemine göre,

yüzde katkı)

Kaynak: TÜĐK, TCMBKaynak: TÜĐK, TCMB

Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki ılımlı toparlanma sürecinin

devam etti ğini göstermektedir.

100

86.6

96.9

75

80

85

90

95

100

105

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

2004 2005 2006 2007 2008 2009

-15

-10

-5

0

5

10

1 2 3 4 1 2 3 4

2008 2009

Nihai Yurt Đçi Talep

Net Đhracat

28

2009 Yılı Dördüncü Çeyrek Büyüme Oranları(yıllık yüzde değişim)

Türkiye Ekonomisi

2010 Yılı Büyüme Oranı Beklentileri(yıllık yüzde değişim)

Kaynak: Consensus Forecasts, Mart 2010

Türkiye, Do ğu Asya ülkeleriyle birlikte 2009 yılının dördüncü çe yreğinde en hızlı büyüyen

ülkeler arasında yer almı ştır. Türkiye’nin 2010 yılında da hızlı büyüyen ekono miler

arasında yer alması beklenmektedir.

Kaynak: Consensus Forecasts, Mayıs 2010

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

10

12

Çin

Ko

re

Tayl

and

Tür

kiye

Hin

dist

an

End

one

zya

Mal

ezy

a

Bre

zily

a

Po

lon

ya

Filip

inle

r

Kol

om

biy

a

Đsra

il

Yen

i Ze

lan

da

Gü

ney

Afr

ika

Rus

ya

Mek

sika

Çek

Cu

m.

Mac

aris

tan

Rom

anya -1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Çin

Hin

dist

an

Bre

zily

a

Mal

ezya

End

onez

ya

Per

u

Tür

kiye

G. K

ore

Rus

ya

Arja

ntin

Tay

land Şili

Mek

sika

Fili

pinl

er

Đsra

il

Kol

ombi

ya

Pol

onya

G. A

frik

a

Çek

Cum

h.

Mac

aris

tan

29

Đlk çeyre ğe ili şkin GSY ĐH verilerinin, özel tüketim harcamalarındaki kademe li toparlanmanın

yılın ilk çeyre ğinde de devam etti ğini teyit etmesi beklenmektedir.

Özel Tüketim

Reel Özel Tüketim Harcamaları*(2005 1.Ç – 2010 1.Ç, 2007 4.Ç = 100)

*Mevsimsellikten ArındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB

97.1

89.2

100

80

85

90

95

100

105

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Tahmin

30

Özel Yatırım

Reel Özel Yatırım Harcamaları*(2005 1.Ç – 2010 1.Ç, 2008 1.Ç = 100)


Özel yatırım harcamaları, 2009 yılının ortasından b u yana artı ş eğilimi sergilemekle birlikte

düşük seviyesini sürdürmektedir.

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Sabit Sermaye Yatırım Harcama Beklentisi(Nisan 2007 – Mayıs 2010, yüzde)

Kaynak: TCMB

Tahmin

50

60

70

80

90

100

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Özel Makine-Teçhizat Yatırımları

Özel Đnşaat Yatırımları

31

94.4

79.6

100.0

75

80

85

90

95

100

105

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

Üretim Geli şmeleri


Mevsimsellikten Arındırılmı şSanayi Üretim Endeksi

(Ocak 2005 – Nisan 2010, Mart 2008=100)

Sanayi üretimi, 2009 yılının ikinci çeyre ğinden itibaren artı ş eğilimine girmi ştir.

Bununla birlikte dı ş talebe ili şkin belirsizlikler sanayi üretiminin kriz öncesi

seviyelere geri dönmesini geciktirmektedir.

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Đmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı

(Ocak 2007 – Mayıs 2010, yüzde)

Kaynak: TCMB

71.5

79.4

61.0

55

60

65

70

75

80

85

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

32

70

80

90

100

110

120

130

140

150

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

Üretim Geli şmeleri

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB

Ara Malları Üretimi

Dayanıksız Tüketim Malları

ÜretimiSermaye Malları

Üretimi

Ara Malları, Dayanıksız Tüketim Malları ve Sermaye M alları Üretimi*(Ocak 2005 – Nisan 2010, 2005=100)

Sermaye malları, ara malları ve dayanıksız tüketim ma lları üretiminde ılımlı bir toparlanma

süreci gerçekle şmektedir.

33

Talep Göstergeleri

Đhracat Beklentileri*(Ocak 2008 – Haziran 2010)

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TCMB

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

01

-08

03

-08

05

-08

07

-08

09

-08

11

-08

01

-09

03

-09

05

-09

07

-09

09

-09

11

-09

01

-10

03

-10

05

-10

10

20

30

40

50

60

70

80

Talep Göstergeleri(Ocak 2008 – Haziran 2010)

ĐYA Gelecek Üç Aydaki Đç Piyasa Sipariş Beklentisi

PMI Yeni Siparişler Endeksi (sağ eksen)

Gelecek 3 aya ili şkin iç piyasa ve ihracat sipari ş beklentilerinde ılımlı bir artı ş

gözlenmektedir.

ĐYA Gelecek Üç Aydaki Đhracat SiparişMiktarı

ĐYA Son Üç Aydaki Đhracat SiparişMiktarı

Kaynak: Markit, TCMB

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

34

94

95

96

97

98

99

100

101

102

103

104

2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2008 2009 2010 2011

Ancak küresel büyümede belirgin bir iyile şme olmadan, dı ş talepte güçlü bir toparlanma

beklenmemektedir. Özellikle Euro Bölgesinde iktisad i faaliyette gözlenen toparlanmanın

izledi ği zayıf seyir, ihracata ili şkin bir risk unsurudur.

* Mevsimsellikten arındırılmış, 2 aylık hareketli ortalama, Nisan ayı tahmini kullanılmıştır.Kaynak: TÜĐK, TCMB

Đhracat ve Đthalat Miktar Endeksleri*(Ocak 2006 – Nisan 2010, Ocak 2006 = 100)

80

90

100

110

120

130

140

150

01-

06

04-

06

07-

06

10-

06

01-

07

04-

07

07-

07

10-

07

01-

08

04-

08

07-

08

10-

08

01-

09

04-

09

07-

09

10-

09

01-

10

04-

10

Đthalat MiktarEndeksi

Đhracat Miktar Endeksi (Altın hariç)

Tahmin

ABD

Euro Bölgesi

ABD ve Euro Bölgeleri Ekonomilerinde Büyüme Tahminleri

(2008 2.Ç – 2011 2.Ç, 2008 2.Ç = 100)

Kaynak: Concensus Forecast Haziran 2010, TCMB

Talep Göstergeleri

35

Talep Göstergeleri

50

55

60

65

70

75

80

03

-07

06

-07

09

-07

12

-07

03

-08

06

-08

09

-08

12

-08

03

-09

06

-09

09

-09

12

-09

03

-10

80

100

120

140

160

180

200

220

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Hizmetler kesiminde ve iç piyasaya yönelik üretim ya pan imalat sektöründe iktisadi

faaliyetin daha hızlı toparlandı ğı gözlenmektedir.

Sektörel Kredi Geli şmeleri (Ocak 2007 – Nisan 2010, Ocak 2007 = 100)

Đç ve Dış Piyasaya Yönelik Firmaların Kapasite Kullanım Oranları

(Mart 2007 – Nisan 2010)

Hizmetler

Sanayi

Đç Piyasaya Yönelik Üretim Yapan Firmalar

Dış Piyasaya Yönelik Üretim Yapan Firmalar

Kaynak: BDDK, TCMB Kaynak: TCMB

36

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2005 2006 2007 2008 2009 2010

-3.0

-2.5

-2.0

-1.5

-1.0

-0.5

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

Tahmin

StoklarToplam talebe ili şkin belirsizlikler stok biriktirme konusunda firmal arın, güçlü büyüme

dönemlerine kıyasla daha isteksiz davranmalarına ne den olmaktadır.

Mamul Mal Stok Göstergeleri(Ocak 2007 – Haziran 2010)


-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

40

45

50

55

60

PMI Nihai Ürün Stoku(sağ eksen)

ĐYA- Mamul Mal StokNormal Üstü- Normal Altı

Stok Değişimi*(2005 1.Ç – 2010 1.Ç,1998 sabit fiyatlarıyla, milyar TL)


Stok Değişimi

Stok Düzeyi (sağ eksen)

37

12.6

18.3

15.9

9.9

14.9

12.7

8

10

12

14

16

18

20

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

Đşsizlik Oranları*(Ocak 2007 – Mart 2010, yüzde)


Tarım DışıĐşsizlik Oranı

Đşsizlik Oranı

Đstihdam ko şullarında sınırlı bir iyile şme gözlenmekle beraber, i şsizlik oranları

halen yüksek seviyesini korumaktadır.


Tarım Dışı Đstihdam*(Ocak 2007 - Mart 2010, milyon kişi)

15.6

15.8

16.0

16.2

16.4

16.6

16.8

17.0

01-

07

03-

07

05-

07

07-

07

09-

07

11-

07

01-

08

03-

08

05-

08

07-

08

09-

08

11-

08

01-

09

03-

09

05-

09

07-

09

09-

09

11-

09

01-

10

03-

10


38

Krizden en çok etkilenen ve tarım dı şı istihdamdaki daralmanın temel belirleyicisi olan

sanayi istihdamındaki artı ş devam etmektedir.


Tarım Dışı Đşsiz Sayısındaki De ğişimin Da ğılımı(Şubat 2007 - Mart 2010, yıllık yüzde katkı)


10.2

10.3

10.4

10.5

10.6

10.7

10.8

10.9

11.0

11.1

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

3.8

3.9

4.0

4.1

4.2

4.3

4.4

4.5

4.6

Sanayi ve Hizmetler Đstihdamı*(Ocak 2007 – Mart 2010, milyon kişi)

Sanayi (sağ eksen)

Hizmetler

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

0207

0507

0807

1107

0208

0508

0808

1108

0209

0509

0809

1109

0210

Đstihdam Kaybının Etkisi

Katılım Oranı Etkisi

Nüfus Artışı Etkisi

Tarım Dışı Đşsizlik Oranı Yıllık Fark

39

Reel Ücret Geli şmeleri

11.5

12.0

12.5

13.0

13.5

14.0

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

2005 2006 2007 2008 2009

90.0

95.0

100.0

105.0

110.0

115.0

120.0

* Sanayi, inşaat, ticaret, lokanta-otel ve ulaştırma-haberleşme sektörlerindeki toplam ücret ödemelerinin ağırlıklı ortalaması, mevsimsellikten arındırılmış.Kaynak: TÜĐK, TCMB.

Reel Ücret Ödemeleri ve Özel Tüketim(2005 1.Ç – 2009 4.Ç, 1998 sabit fiyatlarıyla, milyar TL)

Đktisadi faaliyetteki ılımlı toparlanmayla birlikte r eel ücret ödemeleri yeniden

artış eğilimine girmi ştir.

Reel Ücret Ödemeleri*(sağ eksen)

Tüketim Harcamaları

40

Güven Endeksleri ve Öncü Göstergeler

Öncü Göstergeler (Ocak 1992 – Mayıs 2010)

Kaynak: TCMB

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksleri(Ocak 2007 – Haziran 2010)

Kaynak: CNBC-e, TCMB

Tüketici Güven Endeksi CNBC-e

Reel kesim ve tüketici güven endeksleri, beklentile rdeki iyile şmeyi teyit etmektedir.

Reel Kesim Güven Endeksi-TCMB

Tüketici Güven Endeksi – TCMB

75

80

85

90

95

100

105

110

115

92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

41

2010 yılının ikinci çeyre ği, bir önceki çeyrekte kredi piyasalarında gözlenme ye başlanan

olumlu e ğilimlerin sürdü ğü bir dönem olmu ştur.

Toplam Kredi Hacminin Haftalık De ğişimi*(Ocak 2007 – Haziran 2010, yıllıklandırılmış 13 haftalık hareketli ortalama)

* Mevduat, kalkınma, yatırım ve katılım bankaları ile tüketici finansman şirketlerinin toplamı; kur etkisinden arındırılmışKaynak: BBDK, TCMB

Kredi Geli şmeleri

-20

-10

0

10

20

30

40

50

01

-07

03

-07

05

-07

07

-07

09

-07

11

-07

01

-08

03

-08

05

-08

07

-08

09

-08

11

-08

01

-09

03

-09

05

-09

07

-09

09

-09

11

-09

01

-10

03

-10

05

-10

.

42

Firmalara Verilen Krediler

Firma ve KOB Đ Kredileri(Ocak 2008 – Nisan 2010, Ocak 2008=100)

80

90

100

110

120

130

140

150

160

170

01-0

802

-08

03-0

804

-08

05-0

806

-08

07-0

8

08-0

809

-08

10-0

811

-08

12-0

801

-09

02-0

903

-09

04-0

905

-09

06-0

907

-09

08-0

909

-09

10-0

9

11-0

912

-09

01-1

002

-10

03-1

004

-10


KOBĐ Kredileri2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

7.0

8.0

01-0

802

-08

03-0

804

-08

05-0

806

-08

07-0

808

-08

09-0

810

-08

11-0

812

-08

01-0

902

-09

03-0

904

-09

05-0

906

-09

07-0

908

-09

09-0

910

-09

11-0

912

-09

01-1

002

-10

03-1

004

-10

KOBĐ Kredileri

TGA’ya Dönü şüm Oranı(Ocak 2008 – Nisan 2010, yüzde)

yüzde KOB Đ KredileriKOB Đ Hariç

Firma Kredileri

04.2009 6.2 3.7

04.2010 6.6 3.6


milyar TL KOB Đ KredileriKOB Đ Hariç

Firma Kredileri

04.2009 80.0 163.6

04.2010 92.6 189.1

Sıkı kredi ko şulları KOB Đ’leri di ğer firmalara kıyasla daha çok etkilemi ştir.

Son dönemde ise hem KOB Đ’lere kullandırılan kredi miktarında, hem de TGA’lar da

olumlu geli şmeler gözlenmeye ba şlanmıştır.

Kaynak: BDDK, TCMBKaynak: BDDK, TCMB

43

50

75

100

125

150

175

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

Yılın ikinci çeyre ğinde tüketici kredilerindeki toparlanma e ğilimi sürmü ş ve

takipteki bireysel kredi oranları gerilemeye devam e tmi ştir.

Bireysel Kredilerin Alt Kalemleri(Ocak 2008 – Haziran 2010, Ocak 2008=100)

* Mevduat BankalarıKaynak: TCMB

Kredi Kartları

Konut

Đhtiyaç

Taşıt

Milyar TL (aylık ort.)

TOPLAM Konut Ta şıt Đhtiyaç Kredi Kartı

06.08 108.9 37.8 6.0 35.0 30.1

06.09 119.9 40.3 4.8 40.1 34.7

06.10 145.7 51.2 4.3 51.0 39.1

Bireysel Kredilerin TGA’ya Dönü şüm Oranı

(Ocak 2008 – Haziran 2010, yüzde)

Bireysel Krediler

0

2

4

6

8

10

12

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

Kredi Kartları

Konut

Đhtiyaç

Taşıt

yüzde TOPLAM Konut Ta şıt Đhtiyaç Kredi Kartı

06.08 1.6 0.8 4.5 2.1 6.1

06.09 3.4 1.8 8.5 4.3 9.0

06.10 3.4 1.6 8.6 4.7 9.5* Mevduat BankalarıKaynak: TCMB

44

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

10

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

Kredi Faiz Oranları*(Ocak 2008 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

Tüketici Kredileri Faiz Oranları*(Ocak 2008 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

Konut

Taşıt

ĐhtiyaçBireysel Kredi

Faizi

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

Kredi faizleri dü şük seviyelerini korumaktadır.

Ticari Kredi Faizi

Kredi Ko şulları

45

Finansal sıkılık göstergelerinde 2009 yılı dördüncü ç eyreği itibarıyla belirginle şen

olumlu görünüm sürmektedir.

Kredi Ko şulları

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Ticari Kredi Faizleri ve Mevduat Faizleri*(Ocak 2006 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

* 4 haftalık hareketli ortalama, Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır.Kaynak: TCMB

Mevduat Faizleri

Ticari Kredi Faizleri

6

8

10

12

14

16

18

20

22

24

26

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Konut Kredisi Faizleri ve Gösterge D ĐBS Faizi*(Ocak 2006 – Haziran 2010, 4 haftalık hareketli ortalama,

yıllık yüzde)

Gösterge DĐBS Faizi

Konut Kredisi Faizleri

* 4 haftalık hareketli ortalama, Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır.Kaynak: TCMB

46

Kredi E ğilim Anketleri, i şletmelerin kredi talebinde bir miktar güçlenme ya şandığınıve yatırım talebinden kaynaklı olumsuz katkının azal makta oldu ğunu görülmektedir.

Kredi Ko şulları

60

80

100

120

140

160

180

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2007 2008 2009 2010

Đşletmelerin Kredi Talepleri(2007 1.Ç – 2010 1.Ç)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2007 2008 2009 2010

Đşletmelere Verilen Kredilerin Standartları(2007 1.Ç – 2010 1.Ç)

Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB

Gerçekleşme

Beklenti Gerçekleşme

Beklenti

47

Anket sonuçları, tüketicilerin kredi taleplerinin ar ttığını ve tüketici kredilerine uygulanan

standartlardaki sıkıla ştırmanın sona erdi ğini göstermektedir.

Kredi Ko şulları

Konut Kredisi Talebi ve Beklentiler(2007 1.Ç – 2010 1.Ç)

Bireylere Verilen Kredilerin Standartları(2007 1.Ç – 2010 1.Ç)

Kaynak: TCMB

0

25

50

75

100

125

150

175

200

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2007 2008 2009 2010

Konut

Taşıt

Diğer

0

25

50

75

100

125

150

175

200

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2

2007 2008 2009 2010

Kaynak: TCMB

Gerçekleşme

Beklenti

48

Karşılıksız çıkan çek sayısı, son dönemde belirgin bir azalma e ğilimi sergilemektedir.

Yeni kurulan şirket sayısındaki hızlı artı ş da iktisadi faaliyette canlanmaya i şaret etmektedir.

*Mayıs 2010 itibarıylaKaynak: BTOM , TCMB

Ticari Faaliyetler

Karşılıksız Çıkan Çek Adedinin Takas Odasına Đbraz Edilen Toplam Çek Adedine Oranı

(Ocak 2005 – Mayıs 2010, yüzde)

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

99 Ç

1

99 Ç

4

00 Ç

3

01 Ç

2

02 Ç

1

02 Ç

4

03 Ç

3

04 Ç

2

05 Ç

1

05 Ç

4

06 Ç

3

07 Ç

2

08 Ç

1

08 Ç

4

09 Ç

3

-75

-60

-45

-30

-15

0

15

30

45

Açılan Şirket Sayısı ve GSY ĐH Đmalat Sanayi(1999 1.Ç – 2009 4.Ç, bir önceki yılın aynı çeyreğine

göre yüzde değişim)


2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

01-0

5

04-0

5

07-0

5

10-0

5

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

3 Aylık hareketli ortalama

2007 2008 2009-I 2009-II 2009-III2009-VI 2010-I 2010-II*5.04 5.60 10.40 9.15 6.79 6.34 4.82 4.52

Yüzde Değişim 08-IV 09-I 09-II 09-III 09-IVĐmalat Sanayi -12.0 -22.3 -11.7 -4.5 12.8Açılan Şirket -31.4 -30.6 -15.8 -2.8 30.5

Đmalat Sanayi

Açılan Şirket Sayısı(sağ eksen)

49

Ödemeler Dengesi Geli şmeleri

2009 yılının ikinci yarısında iktisadi faaliyetinin canlanmasıyla birlikte dı ş ticaret açı ğı

artış eğilimine girmi ştir.

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Kaynak: TÜĐK, TCMB*2010 Ç2 tahminiKaynak: TÜĐK, TCMB

Cari Đşlemler Dengesi*(Ocak 2000 –Nisan 2010, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

Cari Açık

Enerji Hariç Cari Açık36.2

21.3

41.4

28.1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

Dış Ticaret Dengesi(Ocak 2005 – Nisan 2010, milyar ABD doları)

Enerji

Enerji HariçDış Ticaret Açığı

50

60

70

80

90

100

110

120

130

140

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

-50

0

50

100

150

200

250

Özel sektörün borç çevirme oranı 2010 yılının ilk çeyr eğinde, yüzde 100 seviyesi civarında

istikrar kazanmaya ba şlamıştır.



Özel Sektörün Borç Çevirme Oranı(Ocak 2008 – Nisan 2010, dış borç kullanımının

anapara ödemelerine oranı, 3 aylık hareketli ortalama, yüzde)

Bankalar

Ticari Krediler

Banka Dışı Kesim (sağ eksen)

Ödemeler Dengesi Alt Kalemleri (Ocak 2008 – Nisan 2010, 12 aylık kümülatif toplam,milyar dolar)

* 32 sayılı Kararda yapılan değişikliğin etkisinden arındırılmışKaynak: TÜĐK, TCMB

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

Özel Sektör Kredileri*

Doğrudan Yatırımlar

Portföy Yatırımları

51

0

50

100

150

200

250

09-08 11-08 01-09 03-09 05-09 07-09 09-09 11-09 01-10 03-10

-15

-10

-5

0

5

10

15

09-08 11-08 01-09 03-09 05-09 07-09 09-09 11-09 01-10 03-10

32 Sayılı Karar’da yapılan de ğişikli ğin etkisinden arındırıldı ğında, banka dı şı kesimin

dış kredi yenileme oranının yüzde 100 civarında oldu ğu tahmin edilmektedir.


Yurt içi Bankaların Yabancı Para Cinsi Kredileri(Eylül 2008 – Nisan 2010, birikimli toplam, milyar ABD Doları)

32 Sayılı Kararda Değişiklik


Yurt içi Şubelerden Alınan YP Cinsi

Krediler

Yurt dışıŞubelerden Alınan YP Cinsi Krediler

Banka Dışı Kesimin Dı ş Borç Çevirme Oranı(Eylül 2008 – Nisan 2010, yüzde)

32 Sayılı Kararda Değişiklik


Banka dışı Kesimin DışBorç Çevirme Oranı

Banka dışı Kesimin Dış BorçÇevirme Oranı (32 sayılı

Kararda yapılan değişikli ğin etkisinden arındırılmış)

52

Ocak 2009 – Aralık 2009 Arası Ödemeler Dengesi Geli şmeleri

13,9(1,2)(4,1)(-0,9)(9,5)

Krediler(Ticari krediler)

(Bankacılık kredileri)(Kamu kesimi kredileri)

(Reel sektör kredileri)

2,7Diğer

KULLANIM Milyar ABD Doları

Cari Đşlemler Dengesi 14,0

7,5(2,8)(0,1)(7,5)

Portföy Yatırımları(Hisse senetleri)(Borç senetleri)

(Banka mevduatları)

KAYNAK Milyar ABD Doları

Net Hata Noksan 5,0

Doğrudan Yatırım 6,1

Rezerv Varlıklar(Resmi rezervler)

(Bankaların döviz varlıkları)(Diğer Sektör mevduatları)

12,0(-0,1)(6,1)(6,0)



53

IV. Para Politikası Duru şu

54

Para Politikası Duru şu

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

Gelişmekte Olan Ülkelerde Kısa VadeliFaiz Oranlarının De ğişimi

(Kasım 2008 – Haziran 2010, yüzde puan)

Türkiye’de finansal sistemin göreli sa ğlamlığı, fiyat istikrarını sa ğlama temel amacımız ile

çeli şmeksizin, küresel krizin ekonomimiz üzerinde yarata bilece ği olumsuzlukları

sınırlamaya odaklanmamıza imkan sa ğlamıştır.

-1.75

-2.00-2.00

-2.25-2.25

-2.50-2.50

-3.00-3.25

-3.75-3.75-3.75

-4.00

-4.75-5.50

-6.25-7.00

-7.25-10.25

-12 -10 -8 -6 -4 -2 0

TayvanFilipinler

Çek CumhuriyetiĐsrail

G. KoreTayland

PolonyaEndonezya

Rusya

Mı sı rMeksikaBrezilya

Romanya

PeruGüney Afrika

MacaristanKolombiya

Şil iTürkiye

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Geli şmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de Kısa Vadeli Faiz Oranları

(Ocak 2007– Mayıs 2010, yüzde)

Türkiye

Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Gelişmekte Olan Ülkeler

55

6

8

10

12

14

16

18

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

10

-09

11

-09

12

-09

01

-10

02

-10

03

-10

04

-10

05

-10

06

-10

TCMB Borçlanma Faiz Oranı

Tüm dünyada kamunun artan borçluluk oranlarının fai zler üzerinde yukarı yönlü baskı

yapmasının beklendi ği bir dönemde, Türkiye’de piyasa faizlerinin temel b elirleyicisinin

TCMB’nin politika faizleri olması, para politikasını n etkinli ğinin bir göstergesidir.


Borçlanma Faizi

Değişim

Kasım 08 16.25 -0.50

Aralık 08 15.00 -1.25

Ocak 09 13.00 -2.00

Şubat 09 11.50 -1.50

Mart 09 10.50 -1.00

Nisan 09 9.75 -0.75

Mayıs 09 9.25 -0.50

Haziran 09 8.75 -0.50

Temmuz 09 8.25 -0.50

Ağustos 09 7.75 -0.50

Eylül 09 7.25 -0.50

Ekim 09 6.75 -0.50

Kasım 09 6.50 -0.25

Aralık 09 6.50 0.00

Ocak 10 6.50 0.00

Şubat 10 6.50 0.00

Mart 10 6.50 0.00

Nisan 10 6.50 0.00

Mayıs 10 6.50 0.00

Haziran 10 6.50 0.00

TCMB Borçlanma Faiz Oranı ve Gösterge D ĐBS Faiz Oranı(13 Şubat 2009 – 17 Haziran 2010, yüzde bileşik)

Kaynak: BDDK, TCMB

Gösterge DĐBS Faiz Oranı

56

Reel faizin durgunluk dönemlerinde dü şmesi, sa ğlıklı i şleyen ekonomilerde beklenen bir

gelişme olmakla birlikte, Türkiye ekonomisinde daha önce gözlenmemi ş bir durumdur.

Seçilmi ş Ülkelerde Enflasyon ve Politika Faiz Oranları(Haziran 2010, yüzde)

Politika Faiz Oranları

2010 Enflasyon

Beklentileri

Reel Politika Faiz Oranları

Şili 1.00 3.50 -2.42Tayland 1.25 3.50 -2.17Türkiye* 6.50 8.01 -1.40Çek C. 0.75 1.50 -0.74Kore 2.00 2.75 -0.73Filipinler 4.00 4.60 -0.57Meksika 4.50 5.00 -0.48Malezya 2.50 2.10 0.39Macaristan 5.25 4.40 0.81G.Afrika 6.50 5.40 1.04Polonya 3.50 2.30 1.17Çin 5.31 3.40 1.85Brezilya 10.25 5.45 4.55

* Borçlanma Faiz OranıKaynak: Bloomberg, TCMB


57

-1.1

-0.6

-0.1

0.4

0.9

1.401

-08

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

1.9

2.0

2.1

TL Kar şılığı Döviz Alım ve Satım Đhaleleri ve Döviz Sepeti(Ocak 2008 – Haziran 2010*)

Döviz Alım Đhaleleri (Toplam 9,7 milyar ABD Doları)

Döviz Satım Đhaleleri (Toplam 1 milyar ABD Doları)

Eşit Ağırlıklı ABD Doları ve Euro Sepeti

(sağ eksen)

Para Politikası Duru şu4 Ağustos 2009 tarihinden bu yana gerçekle ştirilen döviz alım ihaleleri ile toplam

9,7 milyar ABD doları döviz alınmı ş ve piyasaya yakla şık 14,6 milyar TL likidite verilmi ştir.

*18 Haziran 2010 itibarıylaKaynak: TCMB

58

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

4.5

5.0

5.5

6.0

6.5

7.0

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

TCMB’nin faiz indirimleri sonucunda istikrarlı biçimd e azalan reel piyasa faizlerinin iktisadi

faaliyetteki toparlanmaya ra ğmen yükseli ş eğilimi göstermemesi, Türkiye’de kriz sonrası

süreçte reel faizlerin kriz öncesine göre daha dü şük seviyelerde kalabilece ğinin

göstergesidir.

Türkiye’de Reel Faiz Oranı*(Haziran 2009 – Haziran 2010, 2 yıllık, yüzde)

* Getirisi eğrisi ile elde edilen 2 yıllık nominal faizler ile 24 aylık enflasyon beklentileri kullanılmıştır. Kaynak: TCMB, TUĐK

Reel Faiz

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Bre

zily

a

Pol

onya

Tür

kiye

Mac

aris

tan

G.

Afik

a

Şili

Mek

sika

G.

Kor

e

Mal

ezya

Çek

Cum

h.

Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecast TCMB

Gelişmekte Olan Ülkelerde Reel Faiz Oranları*(2 yıllık, yüzde)

59

Çıkış StratejisiMerkez Bankası 2008 yılı ikinci çeyre ğinden bu yana bankacılık sistemine ihtiyacının

üzerinde likidite sa ğlamıştır. Küresel piyasaların kademeli olarak normalle şmesi ile birlikte,

14 Nisan 2010 tarihinde Çıkı ş Stratejisinin ana hatları kamuoyuna açıklanmı ştır.

Kaynak: TCMB

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

30

01-0

8

02-0

8

03-0

8

04-0

8

05-0

8

06-0

8

07-0

8

08-0

8

09-0

8

10-0

8

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

Haftalık REPO Fonlaması

3 Aylık REPO Fonlaması

Bankalararası Para Piyasasından Çekilen

Verilen Net Likidite

TL Likiditesi(Ocak 2008 – Haziran 2010, milyar TL)

60

Çıkış Stratejisi – Döviz Likiditesi

• Yabancı para zorunlu karşılık oranları ölçülü ve kademeli olarak

arttırılmaya devam edilebilecektir.

• Merkez Bankası’nın döviz depo piyasasında ilan ettiği döviz depo

borç verme faiz oranları, küresel faiz oranlarındaki gelişmelere

bağlı olarak artırılabilecektir.

• Gelişmiş ülke merkez bankalarının çıkış stratejilerinin etkileri

gözlendikten sonra, Merkez Bankası’nın döviz depo piyasasındaki

aracılık işlevine son verilecek ve döviz depolarının vadesi 3 aydan

1 haftaya indirilecektir.

61

Çıkış stratejimizin ilk a şamasında piyasanın ihtiyacından daha fazla fonlanma sı

kademeli olarak azaltılmı ş, ikinci a şamasında ise teknik faiz ayarlaması gerçekle ştirilmi ştir.

Buna göre, bir haftalık repo faiz oranı politika fai z oranı niteli ği kazanmı ştır.

Teknik Faiz Ayarlaması

Teknik Faiz Ayarlaması – Đlk Adım

SaatlerSaatler

TCMB Borç Verme Oranı

10:00 16:00 17:00

TCMB Borçlanma Oranı

Interbank+AP Đ Geç Likidite Penceresi

11:00

PY Borç Verme Oranı

250 bp

50 bp

100 bp

100 bp

GLP Borç Verme Oranı

GLP Borçlanma Oranı

�kincil Piyasa Faiz Oranı

TCMB POLĐTĐKA FAĐZ ORANIHaftalık Repo Đhale Faiz Oranı

500 bp

450 bp

16:00

62

Likidite açı ğının mevcut öngörüler çerçevesinde artması halinde, bir hafta vadeli repo

faiz oranı ile gecelik i şlemler için ilan edilen borçlanma faiz oranı arasınd aki fark

artırılabilecektir. Đkincil piyasa gecelik faiz oranları ortalamasının bi r hafta vadeli

repo faiz oranı civarında olu şması hedeflenecektir.

Teknik Faiz Ayarlaması – Đkinci Adım

Örnek: Teknik Faiz Ayarlaması – Đkinci Adım

SaatlerSaatler

TCMB Borç Verme Oranı

10:00 16:00 17:00

TCMB Borçlanma Oranı

Interbank+AP Đ Geç Likidite Penceresi

11:00

PY Borç Verme Oranı

250 bp

75 bp

75 bp

100 bp

GLP Borç Verme Oranı

GLP Borçlanma Oranı

�kincil Piyasa Faiz Oranı

TCMB POLĐTĐKA FAĐZ ORANIHaftalık Repo Đhale Faiz Oranı

63

IV. Maliye Politikası

64

Kamu Maliyesi

Türkiye ve Geli şmekte Olan Ülkelerde Kamu Borcu ve Bütçe Açı ğı

(2003-2012, yüzde)

Türkiye ve Geli şmiş Ülkelerde Kamu Borcu ve Bütçe Açı ğı

(2003-2012, yüzde)

Küresel krize kar şı alınan önlemler ve dü şen vergi gelirleri nedeniyle tüm dünyada bütçe

açıkları ve kamu borçları yüksek artı şlar göstermi ştir. Önümüzdeki dönemde Türkiye’nin

düşük kamu borcu ile olumlu şekilde ayrı şacağı düşünülmektedir.

20

40

60

80

100

-2 0 2 4 6 8 10

2012

2003 2003

2012

2008

2008

Bütçe Açığı / GSYĐH

Kam

u B

orcu

/ G

SYĐH

35

40

45

50

55

60

65

70

-2 0 2 4 6 8 10

2012

2003 2003

2012

2008

2008

Bütçe/GSYĐH

Kam

u B

orcu

/ G

SYĐH

Gelişmiş Ülkeler Ortalaması

Türkiye

Gelişmekte olan Ülkeler Ortalaması

Türkiye

Kaynak:IMF, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Orta Vadeli Program (2010-2012), 2009 Yılı Programı

Kaynak:IMF, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Orta Vadeli Program (2010-2012), 2009 Yılı Programı

65

48.8

0 20 40 60 80 100 120 140

EstonyaBulgaristan

LüksemburgRomanya

ĐsveçÇek Cum. SlovakyaSlovenyaLitvanyaTürkiye

DanimarkaFinlandiya

LetonyaPolonya

Güney KıbrısHollandaĐspanya

MaltaAvusturyaMacaristan

AlmanyaĐngiltereIrlanda

Euro BölgesiFransa

PortekizBelçikaĐtalya

Yunanistan

Kamu Maliyesi

2011 Yılı AB Ülkelerinde ve Türkiye’de Kamu Borcu Tahminleri

(GSYĐH’ye oranı, yüzde)

Kaynak: AB Komisyonu, OVP, TCMB

2011 Yılı AB Ülkelerinde ve Türkiye’de Bütçe Açı ğı Tahminleri

(GSYĐH’ye oranı, yüzde)

-4.0

-12-10-8-6-4-20

ĐsveçBulgaristan

EstonyaFinlandiya

MaltaLüksemburg

MacaristanTürkiye

AvusturyaAlmanya

DanimarkaBelçikaĐtalya

HollandaSlovenyaSlovakya

Çek Cum. PolonyaFransa

RomanyaGüney Kıbrıs

PortekizLitvanyaĐspanya

YunanistanLetonyaĐngiltereIrlanda

Kaynak: AB Komisyonu, OVP, TCMB

Küresel kriz sırasında alınan önlemler ve dü şük büyüme oranları, Avrupa ülkelerinde kamu borcu ve bütçe açıklarının yüksek seviyelere çıkmas ına neden olmu ştur.

Maastricht Kriteri

Maastricht Kriteri

66

5

10

15

20

25

30

35

40

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2007 2008 2009 2010

Dolaylı Vergi Gelirleri(2007 1.Ç – 2010 1.Ç, milyon TL, 3 aylık reel toplam )

Kaynak: Maliye Bakanlığı, TCMB

2009 yılının son çeyre ğinde ba şlayan vergi gelirlerindeki toparlanma, 2010 birinci çeyrekte

de sürmü ş ve faiz dı şı bütçe dengesinin yüksek performansında önemli rol oynamı ştır.

Vergi Gelirleri(2007 1.Ç – 2010 1.Ç, milyon TL, 3 aylık reel toplam )

Dolaysız Vergiler

Kaynak: Maliye Bakanlığı, TCMB

Dolaylı Vergiler

Kamu Maliyesi

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2007 2008 2009 2010

Özel Tüketim Vergisi

Dahilde Alınan KDV

Đthalat Vergisi

67

Mali Kural

∆a = -0,33 (at-1 – 1) – 0,33 (b – 5)

∆a : Genel yönetim açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranında yapılacak uyarlama

at-1 : Bir önceki yıl genel yönetim açığının gayri safi yurt içi hasılaya oranı

b : Reel gayri safi yurt içi hasıla artış oranı

Türkiye’de 2011 yılından itibaren hayata geçirilmes i öngörülen mali kuralın, ülkemizde

mali disiplini daha da güçlendirerek makroekonomik istikrarın sa ğlanması ve

sürdürülmesine önemli ölçüde katkıda bulunaca ğı, dolayısıyla para politikasının etkinli ğini

artıraca ğı düşünülmektedir.

68

73.7

67.4

59.2

52.3

46.1

39.4 39.5

48.849.0

45.547.8

20

30

40

50

60

70

80

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Kamu Maliyesi

Mali kuralda öngörüldü ğü biçimde iktisadi büyümenin e şik değer olan % 5’i a ştığı yıllarda

vergi gelirlerindeki ilave artı ş ile ortaya çıkan hareket alanının, a ğırlıklı olarak kamu

borcunun azaltılmasında kullanılması dengeleyici bir para politikası

izlenmesine imkan verecektir.

Avrupa Birli ği Tanımlı Kamu Borcu (2002 – 2012, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

Maastricht Kriteri: %60

*Orta Vadeli Program (2010 -2012) HedefleriKaynak: Hazine Müsteşarlığı, TCMB

Orta Vadeli Program

Merkezi Yönetim Bütçe Açı ğı(2002 – 2012, GSYĐH’ye oranı, yüzde)

*Orta Vadeli Program (2010 -2012) HedefleriKaynak: Maliye Bakanlığı, Orta Vadeli Program

11.911.5

8.8

5.2

1.10.6

1.6 1.8

5.5

3.2

4.0

4.9

0

3

6

9

12

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

*

2011

*

2012

*Maastricht Kriteri: %3

Orta Vadeli Program

69

IV. Enflasyon Görünümü

70

0

2

4

6

8

10

12

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

12.0

9.1

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Enflasyon Geli şmeleri


Tüketici Enflasyonu(Ocak 2007 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)

Nisan ayında tüketici fiyatları yıllık enflasyonu yü zde 9,10 olarak gerçekle şmiştir.

ÖKTG-I Endeksi(Ocak 2007 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)

I Endeksi

Vergi Etkisinden arındırılmış I Endeksi

*Vergi oranlarındaki değişimin etkisinden arındırılmış ÖKTG-I göstergesi.Kaynak: TÜĐK, TCMB

71



Yıllık TÜFE Enflasyonuna Katkı(Ocak 2005 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)

2010 yılı Mayıs ayı itibarıyla, gıda ve enerji kaleml erinin yıllık enflasyona yaptı ğı katkı

bir puan azalarak dört puana gerilemi ştir.

Gruplar Đtibarıyla TÜFE(Đlk 5 aylık yüzde değişim)


-6

-4

-2

0

2

4

6

8

Enerji Gıda Temel Mallar Alkol TütünAltın

Hizmet

2006-2008 Ortalaması

2009

2010

0

2

4

6

8

10

12

14

01

/05

05

/05

09

/05

01

/06

05

/06

09

/06

01

/07

05

/07

09

/07

01

/08

05

/08

09

/08

01

/09

05

/09

09

/09

01

/10

05

/10

Temel Mallar Hizmet Gıda Enerji Alkol Tütün Altın

72



Hizmet Grubu Fiyatları(Şubat 2008 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)

Hizmet grubu yıllık enflasyonu, haberle şme grubu fiyatlarındaki azalı şın etkisiyle

yüzde 6,05’e gerilemi ştir.

Gerçek Kira(Mart 2008 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)


0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

02-0

8

04-0

8

06-0

8

08-0

8

10-0

8

12-0

8

02-0

9

04-0

9

06-0

9

08-0

9

10-0

9

12-0

9

02-1

0

04-1

0

Yemek ve Ulaştırma hariçHizmet

Yemek ve Ulaştırma

0

2

4

6

8

10

12

14

16

02-0

8

04-0

8

06-0

8

08-0

8

10-0

8

12-0

8

02-0

9

04-0

9

06-0

9

08-0

9

10-0

9

12-0

9

02-1

0

04-1

0

73

3.5

10.2

-5

0

5

10

15

20

25

30

11-0

8

12-0

8

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

Gıda Fiyatları(Kasım 2008 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)



Đşlenmemiş Gıda

Đşlenmiş Gıda

Ülkemizde i şlenmemi ş gıda fiyatları oldukça dalgalı bir seyir izlemekte ve bu görünüm

önemli bir tahmin belirsizli ğine neden olmaktadır.


33.8

28.6

18.1

-5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

11

-08

12

-08

01

-09

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

10

-09

11

-09

12

-09

01

-10

02

-10

03

-10

04

-10

05

-10

Đş lenmemiş Et Fiyatları

Đş lenmiş Et Fiyatları

Peynir ve Diğer Süt Ürünleri

74


* TÜFE içinde fiyatı artan maddelerin oranı ile fiyatı azalan maddelerinoranı arasındaki farkın mevsimsellikten arındırılmış 2 aylık ortalamasıKaynak: TÜĐK, TCMB.

Đşlenmemi ş gıda fiyatlarındaki sert dü şüşler yıllık enflasyondaki azalı şta etkili olurken,

temel enflasyon göstergeleri orta vadeli hedeflerle uyumlu seyretmi ştir.

0

10

20

30

40

50

01-0

7

07-0

7

01-0

8

07-0

8

01-0

9

07-0

9

01-1

0

Enflasyon Yayılma Endeksi*(Ocak 2007 – Mayıs 2010)

Ortalama

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

1.6

04

-07

07

-07

10

-07

01

-08

04

-08

07

-08

10

-08

01

-09

04

-09

07

-09

10

-09

01

-10

04

-10

* Mevsimsellikten ve vergi indirimlerinden arındırılmış 3 aylık ortalamalarKaynak: TÜĐK, TCMB

Temel Enflasyon Göstergeleri*(Nisan 2007 – Mayıs 2010)

ÖKTG-H

ÖKTG-I

75

*Grafikte anılan dönemde Türkiye ile birlikte AB-27 içerisinde en yüksek oynaklığa sahip ilk dokuz ülke sunulmaktadır. Kaynak: Eurostat, TCMB.

Enflasyon Geli şmeleri Ülkemizde i şlenmemi ş gıda fiyatlarındaki oynaklı ğın boyutu di ğer ülkelere kıyasla

belirgin ölçüde yüksektir.

Đşlenmemi ş Gıda Aylık Enflasyon Oynaklı ğı: AB-27 Ülkeleri ve Türkiye Kar şılaştırması*

(2006-2009 Dönemi, Standart Sapma)

Akdeniz Ülkelerinde Đşlenmemi ş Gıda Aylık Enflasyon Oynaklı ğı

(2006-2009 Dönemi)

0.0 1.0 2.0 3.0 4.0 5.0

Türkiye

Macaristan

Bulgaristan

GKRY

Malta

Letonya

Finlandiya

Polonya

Yunanistan

Slovenya

AB27

En Düşük

En Yüksek

-15

-10

-5

0

5

10

15

Tür

kiye

GK

RY

Mal

ta

Yun

anis

tan

Slo

veny

a

Fra

nsa

Đspa

nya

Đtal

ya

Sta

ndar

t S

apm

a

Kaynak: Eurostat, TCMB.

76

Enflasyon Geli şmeleri Gıda sektöründeki da ğıtım zincirlerinin uzunlu ğu, altyapı eksiklikleri ve kayıt dı şılık gibi

sorunlar, fiyat istikrarına giden yolda yapısal düz enlemelerin önemine i şaret etmektedir.

OrtalamaEn

DüşükEn

YüksekGenişlik

Standart Sapma

Oynaklık Sıralaması*

(AB-27'ye Göre)

Đşlenmemi ş Gıda 1.0 -10.4 10.4 20.8 4.1 1

Meyve 1.5 -22.3 31.0 53.3 9.4 2

Sebze 0.9 -20.1 23.4 43.5 9.1 3

Et 1.2 -7.0 6.4 13.3 2.7 1

Đşlenmemi ş Gıda 0.2 -1.5 1.4 2.8 0.7

Meyve 0.2 -4.7 4.3 8.9 1.8

Sebze 0.2 -4.2 4.8 9.0 2.3

Et 0.2 -0.3 0.8 1.1 0.3

Türkiye

AB-27

* En yüksekten en düşüğe oynaklık sıralamasını ifade etmektedir.Kaynak: Eurostat, TCMB

77

Enflasyondaki yükseli ş dolayısıyla yılın ilk dört ayında artan enflasyon b eklentileri, geçici

unsurların kademeli olarak ortadan kalkmasıyla olum lu yönde etkilenmi ştir.

Enflasyon Beklentileri

0

2

4

6

8

10

12

14

01

-07

03

-07

05

-07

07

-07

09

-07

11

-07

01

-08

03

-08

05

-08

07

-08

09

-08

11

-08

01

-09

03

-09

05

-09

07

-09

09

-09

11

-09

01

-10

03

-10

05

-10

Enflasyon Beklentileri(Ocak 2007 – Haziran 2010, yıllık yüzde değişim)

TÜFE

24 Aylık Beklenti

I Endeksi


78

Enflasyon Tahminleri :Enflasyon Tahminleri :

Baz senaryo varsayımları:Baz senaryo varsayımları:

% 7% 7% 9Gıda Fiyatları

90 $90 $85 $Petrol Fiyatları

201220112010

% 5,42011

% 5,02012

% 8,42010

*Enflasyonun tahmin aralığı içinde kalma olasılığı yüzde 70’tir.Kaynak: TCMB

Enflasyon Gerçekle şmeleri, Tahminlerve Hedefler

(Eylül 2008 – Mart 2013, yüzde)

Enflasyon Tahminleri 2010 yıl sonu itibarıyla yıllık enflasyonun % 6,5’lik hedefin üzerinde, 2011 ve 2012 yıllarında

ise, sırasıyla, % 5,5 ve % 5 hedefleri ile uyumlu d üzeyde gerçekle şmesi beklenmektedir.

-10

-8

-6-4

-2

0

2

4

68

10

12

14

09

.08

12

.08

03

.09

06

.09

09

.09

12

.09

03

.10

06

.10

09

.10

12

.10

03

.11

06

.11

09

.11

12

.11

03

.12

06

.12

09

.12

12

.12

03

.13

Yü

zde

Tahmin Aralığı* Belirsizlik Aralığı

Yıl Sonu Hedefleri Çıktı AçığıKontrolUfku

79

� 2010 yılının ilk çeyreğine ilişkin veriler iç talepteki

toparlanmanın giderek istikrar kazandığına ve genele

yayıldığına işaret etmektedir.

� Đstihdam artışları ile birlikte gözlenen toplam iş gücü

ödemelerindeki yükselişler özel tüketim talebindeki

toparlanma eğilimine destek vermektedir.

� Yakın dönemde kredi piyasasındaki gelişmelerin yurt içi

iktisadi faaliyete verdiği desteğin giderek arttığı

görülmektedir.

Sonuç

80

� Bununla birlikte, küresel ekonomiye ilişkin belirsizlikler

sürmekte ve dış talepte henüz kayda değer bir ivmelenme

gözlenmemektedir.

� Son dönemdeki kısmi toparlanmaya rağmen, kaynak

kullanımı düşük düzeylerde seyretmeye devam etmekte,

bu durum, yatırım ve istihdam imkanlarını sınırlamaktadır.

� Bu nedenle iktisadi faaliyetteki canlanmanın kademeli

olacağı, ekonomideki kaynak kullanımının bir süre daha

kriz öncesi seviyeye ulaşamayacağı tahmin edilmektedir.

Sonuç

81

� Önümüzdeki aylarda enflasyon, Nisan Enflasyon Raporu’nda öngörülene

kıyasla daha düşük seviyelerde seyredebilecektir. Bunun yanı sıra et

ithalatına yönelik düzenlemenin olası etkileri ve petrol fiyatlarındaki

gelişmeler göz önüne alındığında, Enflasyon Raporu’nda 2010 yılsonu için

sunulan tahmine kıyasla gerçekleşme yüzde 6,5’lik hedefe daha yakın

olabilecektir.

� Bununla birlikte, enflasyon beklentilerinin halen orta vadeli hedeflerin

üzerinde seyretmesi nedeniyle fiyatlama davranışları yakından takip

edilmektedir.

� Öte yandan, küresel ekonomiye ilişkin artan belirsizlikler ve enflasyondaki

olumlu gelişmeler ışığında politika faiz oranlarının bir süre daha mevcut

düzeylerde tutulması ve uzun süre düşük düzeylerde seyretmesi

gerekebileceği düşünülmektedir.

Sonuç

82

24 Haziran 2010

TÜRKĐYECUMHURĐYET MERKEZ

BANKASI

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

başkan yılmaz'ın bakanlar kurulu ile tbmm plan ve bütçe komisyonunda yaptığı sunum 24...

Spiritual