bekiçe boran savunma

7/31/2019 Bekie Boran Savunma

1/70

TP 4. Byk Kongresinde nemli kararlar almt. Bu kararlar, zellikle Krtler zerine oynanan

oyunlarn Parti tarafndan grlmesi ve Krt meselesinin (Dou Meselesi) tespit edilmesi ve zmne

dnk; sendikal hareketin nndeki engellerin kaldrlmas ve rahtlatlmas amacyla, daha ok genlerin

kapld iki aamal MDD hareketini mahkum eden ve sosyalist devrime dnk tespitlerin yerald

kararlardr. "Ordu" daha beklenen muhtray vermeden; TP, dier ync ve MDD'ci kadrolarn

tersine, askere dayal bir hareketin, "faizan" bir dneme iaret olduunu grr. "Faizme Hayr"

kampanyalarn balatr, halk faizme kar olmaya arr. Ama ok gemeden, muhtra verilir, darbe

yaplr. Gelen "12 Mart faizmi"dir. TP'in muhtra sonrasnda kurulan baskc "faist" dzen tarafndan

kapatlmas gerekiyordu. Bylece savunduu dnceler ve daha nemlisi sol, sosyalist harekete en

nemli darbe vurulmu olacaktr.

nce skynetim ilan edilir, siyasi yasaklamalarla TP'in faaliyetleri, sendikal faaliyetler vb fiili olarak

durdurulur. Yetmez. TP iin gerekeler bulunur ve kapatma davas alr.

Aadaki metinler, Boran'n bu davadaki ifadesi ve baz yoldalarnn da katld "tarihi" savunmasdr.

Dnemin zellikleri dnldnde, deiik sol kesimlerden, belki komnizmin aka savunulamad,

ara sra atrkle kimi referanslar verildii, parlamentarizme, reformizme sapld gibi kimi sulamalar

yaplsa da; Boran'n 1971 ylnda TP'in kapatlmas ile ilgili yneticilerinin yargland davada yapt

"Savunma", 12 Mart Faizmini yarglayan, mahkum eden bir "savunmadr. Daha nemlisi, lkenin iinde

bulunduu sosyal, ekonomik koullarn tarihsel ve maddeci bir dille tespitininiyapld ve barn,

bamszln, demokrasinin ve btncl olarak kapitalizme kar sosyalizmin savunulduu derli ve toplu

"kuramsal" bir metin olmas dolaysyla nemlidir.

(Nezih Kazankaya ve ahin Aar'a katklarndan dolay teekkr ederiz.)

POLTK AIDAN TRKYE PARTS DAVASI

Behice Boran

Trkiye i Partisi davas politik bir dava idi. Hukuk yan deil, politik yan ar basmtr. Bu yan ar

basm olduu iindir ki, hukuk dzeyinde dava ilgililerce bir trl tutarl, salam bir raya oturtulamam,

iddia makam, mahkeme, askeri yargtay dairesi ve daireler kurulu birbiriyle elien, birbirini eletiren

grler, gerekeler ileri srmlerdir. Fiili dzenin, 1961 Anayasas'nn getirmek istedii dzenin deil,

fiilen varolan dzenin ii snf partisine, sosyalist partiye tahamml yoklu. Trkiye i Partisi ve onun

temsil ettii sosyalist hareket tasfiye edilmeliydi-edildi.Veya edildii sanld. Bilinmiyor, ya da unutuluyordu ki, toplumsal, politik hareketler toplumun objektif

artlarndan, ihtiyalarndan doar. Bu objektif durum varolduka, hele gelitike, bunlarn insanlarn

bilinlerinde yansmamas, onlar zm arama ve bulma yolunda harekete geirmemesi imknszdr. Bu

artlar ve ihtiyalardan doan hareketler, somutta biimsel deiikliklere urasa da znde srer gider.

Trkiye'de de, mahkeme kararlar her ne olursa olsun, sosyalist hareket politik dzeyde mutlaka ifadesini

bulup su stne kacakt. Trkiye i Partisi hareketi yeni artlarda yeni bir biim alarak tarihin akna


2/70

kaplacakt. Bunun iin, Trkiye i Partisi'nin varl bir tzel kii olarak sona ererken, bu geni adan

noktalamay yapmak gerekliydi.

Bu gereklilii vurgulayan bir baka husus daha vard. Parti kapatlmt ama, askeri mahkemede yine de

Parti tzel kiilii yarglanyordu ve bizler Parti yneticisi, temsilcisi sfatyla sank sandalyasna

oturtuluyorduk. Demek ki, TP'nin somut art ve durumlarda demokrasi ve sosyalizm iin verdii yasal

mcadele henz tam kesintiye uram deildi. Bunun iin, son derece nemli olan bu durumda da -bu

davada da- Parti yesi, yneticisi olarak Trkiye i Partisinin niteliini grlerini aklamam,

savunmam, kapitalizmin karsna sosyalizmi, burjuva ideolojisinin karsna ii snf ideolojisini dimdik

koymam gerekliydi. Mahkemede syleyeceklerim, Trkiye ii snf hareketinin deilse de bu hareketin

1961-71 aras ald somut rgtsel biim olan Trkiye i Partisi'nin son sz olacakt.

Mahkemedeki sorgumda ve savunmamda bunu yapmaya altm.

FADE

Skynetim Komutanl, 3 Nolu Askeri Mahkeme Bakanl'na KONU: ddianame zerine ifademdir.

Austos, 1971 ANKARA

DDANAMENN GENEL KARAKTER

ddianame hukuki bir belge niteliinde deildir. Hukuk anlay asndan, ne srlen ceza

maddelerindeki unsurlarn tahlili ve bu sularn ilenmi olmasnn ispat asndan son derece zayf,

tutarsz, mesnetsiz ve delilsizdir. Hatt dpedz hukuk anlayndan yoksundur. stelik, peinhkmlerden hareket edilerek T..P.ni ve biz parti ynetici ve yelerini her ne ekil ve surette olursa

olsun, mutlaka sulamak gayretiyle tanzim edilmitir. Oysa savcnn devi sank hakknda sadece

aleyhteki deil, lehteki delilleri ve hususlar da dikkate almak, ortaya koymaktr, iddianame hukuki

geerlii olmayan bir politik polemik nitelii tamaktadr.

ddianamenin bu karakteri, daha ilk paragrafnda aa kmaktadr. Gerekten de iddianamenin giri

cmlelerinde milliyeti-toplumculuk, yani nasyonal sosyalizm, Trk milletinin Kendi felsefesi, dnya

gr, kendi bilin ve karakteri olan milliyeti-toplumcu gr olarak sunulmaktadr ve bizler, milleti,

bu kendi felsefe, dnya gr, bilin ve karakteri olan milliyeti-toplumculuktan, nasyonal sosyalizmden,

koparmak amacn gtmekle sulanmaktayz. Bylece, iddianamenin nasl bir zihniyetle hazrland daha

ilk satrlarnda ak, seik ve kesin belirmektedir, iddianamenin bu nasyonal sosyalist (Nazi) zihniyeti vetutumu ayn paragrafta liberal kapitalizme kar alnan vaziyetle de belirmektedir. Gerekten de nasyonal

sosyalizm, ksa ad ile Nazizm, kapitalizmin liberal aamasndan sonra gelen tekelci kapitalizm

aamasnda byk burjuvazinin, zellikle finans kapitalin, ak terre dayanan zorba ve zalim diktatoryas

ve bu diktatoryann ideolojisidir. talya'da Faizm, Hitler Almanya'snda Nazizm ad alanda olumu olan

bu kanl diktatrlk rejimlerine genel olarak faizm ad verilir.


3/70

Hemen belirteyim ki, Faizmin ve onun yerel bir eidi olan Nazizm'in Trk milletinin Kendi felsefesi,

dnya gr, kendi bilinci ve karakteri olduunu kesinlikle ve iddetle reddederiz. Trkiye i Partisi

olarak ve bupartinin yneticileri ve yeleri olarak, bizim on yllk btn abamz, Trkiye'yi byle bir

musibetten uzak tutmak iin Faizm'in her eit grnt ve belirtisine kar, her trl faizan eilim akm

ve grlere kar amansz mcadele vermek olmutur. Emperyalizm'e ve Faizm'e kar bamszlk,

demokrasi ve sosyalizm iin mcadele, btn davran ve hareketlerimizin temel direi, mihveri olmutur,

Anayasay, demokrasiyi srarla, cesaretle, yllar boyu savunmu, bunun mcadelesini vermi olmamzn

bir gerekesi de budur. Bugn, partimizin kapanmas ve kendimizin sank sandalyesine oturtulmas

durumuyla karlam olsak dahi, biz, bu mcadele ve uralarmzdan onur ve kvan duyuyoruz.

Trkiye'nin politik ve fikir tarihi yazldnda, T.I.P. nin bu tarih sayfalarnda erefle yer alacana

inancmz tamdr.

DDANAMENN HUKUK ANLAYIINDAN YOKSUNLUU

ddianame hukuk nitelikten yoksundur. Btn sulama, bilgi ve mantk hatalaryla mall bir

muhakemeye, bir istidlller zincirlemesine dayandrlmaktadr. Yrtlen muhakeme zetle udur:

1- T..P. ve yeleri bilimsel sosyalizmden bahsetmektedirler, bilimsel sosyalisttirler. Bilimsel

sosyalizm, eit komnizmdir.

Komnizm, ii snf diktatoryasdr. Komnistler cebir ve iddet yoluyla iktidara gelmeyi ngrrler,

cebir ve iddete dayanan bir ynetim kurmay amalarlar ve iktidara geldiklerinde kurarlar da.

T..P. ve yeleri de komnist olduklarndan cebir ve iddet yoluyla iktidara gelmeyi amalamaktadrlar

ve/veya iktidara geldikten sonra cebir ve iddete dayanan bir ynetim kuracaklardr, zorla iktidarda

kalacaklar, iktidardan gitmeyi reddedeceklerdir.

Yrtlen bu muhakemenin, mantk silsilesinin unsurlarn ve balantlarn tahlil edip hatalarn

aklamadan nce, u hususu nemle, altn izerek belirtmek isterim ki, btnyle byle bir sulamann

hukuk ve kanun hi bir geerlilii yoktur. Hi bir rgte ve kiiye, mantk istidlallere dayanarakgelecee mtuf ve mefruz bir su ileme niyeti isnad edip, o rgt veya kiinin cezalandrlmas

istenemez. Oysa, cebir ve iddet yolundan iktidara gelmeyi ve/veya bu ekilde iktidarda kalmay

amaladmza dair sulamann iddianamedeki dayana, bu bilgi ve mantk bakmndan rk ve hatal,

hukuk ve kanun asndan geersiz olan istidlaller serisidir. ddia edildii yoldan iktidara gelme ve

iktidarda kalma niyet ve davranlarmzn somut, inandrc delilleri iddianamede gsterilmemitir.

Gsterilemezdi de, nk gerekten yoktur. O kadar ki, iddianame yer yer, tzk ve program incelerken,

iddialarnn aksine deliller bulunduunu kabul etmek zorunda kalmtr. Tzk ve programda, partinin

kanun yolundan iktidara yryen bir parti olduunun, oylarla iktidara gelip, oylarla iktidardan

ekileceinin aka ifade edilmi bulunduunu belirtmekten kanamamtr. Partinin on yllk

faaliyetlerinde de iddianamenin sulamalarn teyit edecek deliller bulamamtr. Durum byle olunca,iddianame ve tzk, program ve dier belgelerdeki ifadelerin birer aldatmaca olduu yolundaki mesnetsiz

iddialarn tekrar etmekten teye gidememitir. Bylece sayn savc bizlere isnad ettii suu ispat

edememi durumdadr.

ddianamenin mtemadiyen Marksizm'den, Leninizm'den szederek soyut sulamalarla sayfalar

doldurmasnn sebebi budur. Oysa insanlar byle genel ve soyut sulamalarla mahkemeye sevk edilip

yarglanamazlar. Bir kez Anayasann 20. maddesi dnce ve kanaat hrriyetinin ve dnce ve kanaatleri


4/70


5/70


6/70

intikal ve tecelli eder. Milli egemenlik ise, genel serbest seimler ile ifadesini bulur. Ama milli

egemenliin gereklemesi iin yalnz serbest genel seimler kendi bana yeterli deildir. ve d

politikada, iktisat, eitim vb. anlamlarda, sosyal sistemler konularnda eitli alternatiflerin renilmesi,

retilmesi, bilinmesi, tercihlerin yaplabilmesi imknnn salanmas gerekir. Fikir, doktrin, sz, siyasi

rgtlenme seme ve seilme hak ve zgrlkleri bunun iin vardr, ve var olmas elzemdir.

Milli egemenliin bir dier temel art yine milletin oyuna sunularak kabul edilmi Anayasalar ile milli

egemenliin somutta kullanl kurallarnn, biimlerinin, organlarnn tesbiti, hkme balanmasdr.

iktidar ise egemenliin bu temel artlar erevesi iinde ve ona riayet edilerek devlet mekanizmasn

ynetme, devlet ilerini yrtme yetkisidir. ok partili demokrasi rejimini kabul etmi toplumlarda, biraz

nce aklamaya altm zere, sosyal snf ve tabakalar siyasi dzeyde rgtlenerek bu siyasi rgtleri

aracl ile milli egemenliin artlan ve kurallar erevesi iinde iktidar alma mcadelesi verirler.

Seimler sonucu iktidar bu partilerden biri veya birkann koalisyonu alr. Bylece seimleri kazanan

partinin snfsal niteliine gre iktidar da bir snf karakteri, snf muhtevas tar. ktidar kazanan snfsal

siyasi rgt (parti) elindeki yetkileri temsil ettii snfn veya snflar koalisyonunun yararna, lehine

olarak kullanmaya alr. Milli egemenlik ile siyasi iktidar birbirinden farkl olduu iindir ki bizdeki

siyasi literatrde ve tartmalarda da AP iktidarndan CHP iktidarndan szedilir.

Baz hallerde ve zamanlarda iktidardaki siyas partinin snfsal karakteri o kadar ar basar ki iktidar temel

yasa olan Anayasa'y zorlama, ihll etme durumuna dahi debilir. Trkiye'de 1961-1971 arasnda,

zellikle AP iktidarlar dneminde durum byle olmutur. lerici, emeki halk kitlelerinden yana olan

1961 Anayasas toprak aalan, ticaret ve sanayi burjuvazisi snflarnn iine gelmemi, snfsal karlarna

uygun dmemitir. Bunun iin de bu snflarn siyas rgt olan AP, layiklie aykr hareket etmi,

reformlar yapmam, Anayasann alan vatanda kitlesine tand sosyal-ekonomik haklan

gerekletirmemi, Anayasann plnlama, iktisad hayatn dzenlenmesi konularndaki hkmlerini yerine

getirmemi, zel mlkiyetin ve teebbsn kamu yararna aykr olamyaca hkmn hi dikkate

almamtr. AP iktidar Ben milletin oylan ile geldim, milli iradeyi ben temsil ediyorum, istediimiyaparm zihniyeti ile hareket etmitir. ktidara gelme yolunun meruluunun, iktidara geldikten sonra

meruluu garantilemediini, iktidarda kalrken meru olabilmek iin Anayasa'ya riayet gerektiini bir

trl kabul etmek istememitir, istememitir nk onun snfsal karakteri ve politikas Anayasa ile atr

halde idi. Bylece AP iktidar Anayasa dna ve Anayasaya aykr bir duruma dmtr. Biz parti olarak

bu durumu, AP iktidarnn politikasn, tasarruflarn, icraatn tahlil ederek yllar boyu kamuoyuna

akladk ve protesto ettik. AP ounluu ile meclislerden kan Anayasaya aykr kanunlar hakknda iptal

davalar aarak AP iktidarn Anayasa izgisi iine sokmaya altk.

Trkiye'nin iine girdii ekonomik dar boazlarn, kalknma hznn dklnn, sosyal

huzursuzluklarn ve alkantlarn ve giderek anarik hareketlerin temelinde yatan sebeplerden biri de

budur. Sosyal huzursuzluun, direnilerin ald baz biimler tasvip edilmez nitelikte, olmutur, amaunutulmamaldr ki, bunlar dahi son tahlilde meruluk dna den ve toplumun temel meselelerine

zm getirmeyen bir iktidara ve onun anayasa d uygulamalarna kar bir tepkidir. Gerek sorumlu ve

sulu Anayasal meruluk dna dm, toplumun temel sorunlarna zm getirmemi, Atatrk'n

stiklli tam ilke ve politikasndan sapm, Trkiye'yi emperyalizmin siyas, asker, iktisad ve ideolojik

bask ve nfuzu altnda tutmu olan bu iktidardr.


7/70

Mill egemenlik ve iktidar kavram ve konularn bylece akladktan sonra snf tahakkm konusuna

geeyim. Bu daha basit ve kolay anlalr bir konudur. ktidara cebir ve iddet yolu ile gelip, cebir ve

iddet yntemlerine dayanarak iktidarda kalmak, Anayasal hak ve zgrlkleri kaldrmak, Anayasal

organlar ve kurumlan lavetmek veya ilemez hale getirmek, iktidarn bir tahakkm biimini almas

demektir. Ve bu eit bir tahakkm iktidar Anayasa'nn ve 141-1 ve 142-1 fkralar hkmlerinin

yasaklarna girer. Bylece, snf partisi olmaktan ve snf iktidarlarndan szetmek ne milli egemenliin

reddidir, ne de cebir ve iddete dayanan bir tahakkm amalamay ifade eder.

Trkiye i Partisi tznde, programnda, saysz yazl ve szl beyanlarnda iktidar kazand zaman

bu iktidarn ii snf ile birlikte btn kol ve kafa emekisi kitlelerin, yani milletin byk ounluunun

iktidar olacan belirtmitir. Sayn Savc, beden ve kafa emei ile toplumun maddi ve manevi

zenginlikler toplamnn btn retimini, hizmetlerini, kltr ve sanat yaptlarn meydana getiren deer

yaratan ve milletin ounluunu oluturan snf ve tabakalarn kendi partileri aracl ile

gerekletirecekleri iktidarn Anayasaya, demokrasiye aykr bir zorbalk iktidar olarak gryor da, bir

avu mutlu aznln iktidarn m demokratik ve hr bir iktidar olarak kabul ediyor? Hangisinden yanadr?

Ben hi kukusuz birincisinden yanaym.

Sol kanatta yer alan tartmalarda Trkiye i Partisine yneltilen ii snf partisi deilsiniz, bir kk

burjuva partisisiniz eletirilerine kar cevaplarmzda Trkiye i Partisinin ii snf partisi

olduunu belirtmiizdir, ama ayn zamanda bir ii snf partisi olmann ne anlama geldiini de izah

etmiizdir. Sayn Savcnn sosyalist teori ve pratik ile biraz lfeti olsayd ve bizde yaplan bu tartmalar

izlemi bulunsa idi bilirdi ki, ii snf partisi demek ii snfna mnhasr bir parti demek deildir. i

snfnn politik hareketini, sosyalist hareketi, ii snfnn dar snf snrlar iine sktrmak, sadece ii

snfna mnhasr meseleler ile, haklar ile, karlar ile megul olan bir hareket haline getirmek,

sosyalizmden sapma saylr ve buna Ekonomizm, Sendikalizm veya Uvriyerizm sapmas ad

verilir, Bu eit sapmalar ve sapma eilimleri ile kesin mcadele edilir. i snfnn politik partisi, ii

snfnn kendi gnlk dar karlar, meseleleri, snf snrlar dna kartp ona btn toplumun, zelliklekapitalist smrden, baskdan, hakszlklardan muzdarip dier btn emeki halk kitlelerinin sorunlarn,

haklarn kapsayan geni bir gr as vermeye alr. Sosyalizm ve Sosyalist Parti dier emeki

kitlelerin meselelerine de zmler nerir ve iktidara geldii zaman zmler getirir, ama burjuva

ideolojisi asndan deil sosyalizm asndan, ii snfnn sosyalist partisi dier kol ve kafa emekisi

kitlelerin ittifakn, desteini kazanmaya alr ve zamanla kazanr.

Ama btn bunlar ii snf partisi olduu iin yapar, ii snfnn ncl sorunu da bu noktada belirir.

Dier emeki snf ve tabakalar ne kadar smrlse, yoksullasa, hakszla urasa kendi snf gleri ve

hareketleri ile iktidara gelemezler, kendilerini smr ve baskdan kurtaramazlar, nk bunlar temel

snflar deillerdir. Feodal, otokratik dzenlerde bu snflar gelien ve glenen burjuvazi ile birlikte

feodal beyler snfna ve otokrasiye kar hareket ederler, burjuva demokratik devrimin kitle gc olurlar.Kapitalist smrnn ve basknn younlat dnemlerde ise ii snfnn sosyalist ideolojisine ve

politik hareketine meylederler ve giderek ii snfnn mttefiki, destekleyicisi durumuna girip sosyalizm

mcadelesine katlrlar.

Bylece, ii snf ncl tarihsel, sosyolojik bir olgu (bir vaka) olarak ortaya kar. i snf

bilinlendii lde de bu ncl bir tarihsel grev olarak yklenir ve yerine getirir. Bunun iindir ki

ii snfnn ncl, parti programnda da belirtildii zere, ii snfna bir imtiyazl stnlk tanmak


8/70


9/70


10/70

demokratik yoldan iktidara gelmitir, ve ili Anayasas erevesinde iktidarda kalmaktadr; ama ili

toplumunun kapitalizmden sosyalizme geiini salayacak bir politika gttn de saklamam ak tadr.

Trkiye ii Partisinin Anayasa erevesi iinde, bar ve demokratik yoldan iktidara gelmesi ve

iktidarda kalmay ngrd partiyi balayc belgeleri ortadadr. Trkiye ii Partisinin 10 yllk davran

ve hareketleri de ortadadr. Bu uzun srede parti toplantlar, kongreleri, binalar kaba kuvvet saldrlarna,

basknlarna urad halde parti ynetimi bu eit mcadele usullerine rabet etmemitir. Anarist terrist

hareketlere kar kesin vaziyet almtr ve bu vaziyet aln defalarca kamuoyuna aklamtr.

Trkiye ii Partisinin Anayasa erevesi iinde mcadeleyi ve iktidara gelmeyi ngrnn sebebi,

sadece, ak yasal bir rgt oluundan deildir. Anarist terrist hareketleri, gerilla strateji ve taktiklerini

geerli, kar yol grmedii, bu yollardan meselelerin zmlenmesinin toplumsal gelimeyi sosyalizm

dorultusuna sokmann mmkn olmadn bildii iindir de. Bilime dayanan politika ilkesini

benimsediini, sosyalizme gei yollarnn ve sosyalizmi gerekletirme biimlerinin evrensel toplumsal

gelime kanunlarna ve her toplumun kendi tarihsel zgl artlarna gre olacan belirtmitim. Bu adan

da anarist terrist hareketler gerilla strateji ve taktikleri reddolunur.

Sras gelmiken una da iaret etmek isterim ki, politik Jevrimin bir biimi olan ihtill ile anarizmi,

terrizmi ve gerillacl da birbirine kartrmamak lzmdr, ikisi ayn ey deildir. Toplumlarn tarihinde

baarl ihtilller grlr. Bizim tarihimizde de Mill Kurtulu Sava ie dnk cephesi ile bir ihtilldi;

otokrasiye (saltanat ve hilfete) ve onu destekleyen tutucu snf ve glere kar bir ihtill hareketi idi.

htilllerin de bir sosyal kanuniyeli, determinizmi vardr. Toplumlarda belirli objektif artlar ve belirli

ideolojik artlar meydana gelmedike ihtilller vukua gelmez; ihtillci teebbsler belirse bile sonu

vermez, macerac klar olmaktan ileri gemez.

Bunun iin, Trkiye'nin 12 Mart arifesinde, beyinleri ykarcasna mtemadiyen tekrarlanan deyim ile bir

Kzl htill eiinde olduu iddias, ya sosyolojik bilgisizliin, ya politik demagojinin, veya her ikisinin

ifadesinden baka birey deildir. Anarist terrist hareketlerin ehir ve kr gerillas stratejisinin kesinlikle

baar ans yoktur. Ve bunlar mevcut kanunlarla nlenebilirdi. Zamann iktidar bu konuda aciz dedeildi. Ama egemen snflar tedirgin eden Anayasay deitirme, hi deilse hazrlad birtakm

kanunlarla Anayasal hak ve zgrlkleri kstlama, demokratik hak ve zgrlklerine sahip kma

hareketlerini nleme amacyla giritii ve niyetledii teebbslere kamuoyunu hazrlamak, gereke

gstermek iin olaylarn hzlanp iddetlenmesine iktidar gz yumuyor, hatta el altndan destekliyordu.

Szn ettiimiz olaylar arpc, heyecanlandrc olaylardr; gdlen maksat iin propaganda edilmeye

elverili olanlardr. Ne var ki, toplumsal gidi ve politika asndan en gze arpc, heyecanlandrc

olaylar mutlaka en nemli olaylar deildir. Derinden akan sular gibi, toplumsal yapda alttan alta olan

deimeler, ve gelimeler daha nemlidir, daha etkendir. Marifet yzeydeki rpntlar deil, derindeki

akntlar grebilmek, doru deerlendirebilmektir.

te bir yandan 1961 Anayasas ilerici, halktan yana Trkiyenin toplumsal gelimesine set ekemeyen birAnayasa olduu iin, te yandan yukarda zetlediim tahliller ve vardmz gereki sonular

dolaysyladr ki, T.I.P. Anayasa erevesi iinde mcadele vermeyi ve iktidara gelmeye almay

semiti. Anayasal hukuk dzeni, demokratik ortam devam etseydi, Anayasa gittike daha tam

uygulanarak, demokratik ortam srekli gelierek devam etseydi, kapitalizmden sosyalizme gei bar,

demokratik yoldan gerekleebilirdi. imdi, yeralmakta olan olumsuz gelimeler altnda, Trkiye'nin

gelecei iin ayn ey sylenemez. Btn toplumlar, imdi emperyalist-kapitalist dnyann lideri olan


11/70


12/70

imknlarn vermektedir. Binaenaleyh, Trkiye'de zel sektr tekellemeye doru gittiinde, iletmeler ve

bunlarn organizasyonu belli bir izgiye ulatnda bunlar devletletirmek hi phesiz kamu yaran

gerei olacaktr.

ddianamenin, zel sektrn pln dahilinde bir dzene balanmas, milli ekonominin yararl bir paras

haline getirilmesi konusundaki grlerimize kar kmas anlalr ey deildir. Hele bizi, tketime

mdahale, ie gre cret, emee gre gelir nerilerimizle sulamaya kalkmas, tabir mazur grlsn,

dpedz gln durmakta, Sayn Savc, Anayasann zel mlkiyet ve zel teebbs konularnda koyduu

kamu yararna aykn olamaz hkmnn anlamn ve nemini anlamam, Anayasann iktisad ve sosyal

hayatn dzenlenmesi, yatrmlarn ynetilmesi konularnda devlete ykledii grevleri ve tand

yetkileri hi incelememi grnyor. Anayasa'nn bu ok nemli hkmleri dikkate alnm, uygulamaya

geirilmi olsayd Trkiyenin bugn kalknmas, ekonomik durumu, ekonominin btn iinde zel

sektrn konumu ok farkl olurdu.

Gerek plnlama retim ve tketim alanlarn kapsar ekilde yaplr. Bugn bile, iletme vergisi tketime

mdahale deil de nedir? Resmi azlar tketimin kslp yatrmlara fon yaratlmas gerektiini,

vergilemenin bunu salayacan aka ifade etmiyorlar m? e gre cret, emee gre gelir ilkelerine

riayet edilmesinde parazitlerin haksz kazanlarna alabildiine msaade mi edilsin?

KRT HALKI KONUSU

iddianamenin, delil olarak 4 nc Byk Kongrenin 8 no'lu kararna ve partinin Faizme Hayr

kampanyasnda datlm bildiriye dayanarak T.C.K.'nun 141-4 ve 142-3 maddeleri asndan bizleri

sulamas da geerli deildir. Kongre kararnn hangi ifadelerinde hangi su unsurlar bulunduu ve

szgeen maddeler kapsamna girdii gsterilmi, ispatlanm deildir.


13/70


14/70


15/70


16/70

Anayasasn, onun getirdii demokratik hak ve zgrlkleri savunma durumundayz. Bunu grev

bildik, hl da grev biliyoruz. Yurtseverlii, halkmza ball byle anlyoruz.

Anayasal hak ve zgrlkler, demokrasi, sadece yasalardaki hkmlerle gereklemez, Yasal

zgrlklerin, haklarn kt zerinde kalmamas, toplumun hayaunda ifadesini, tecellisini bulabilmesi

iin, btn yurttalarn, kurumlarn, rgtlerin somut gnlk yaantlarnda, somut yaantnn getirdii

btn durumlarda bu hak ve zgrlklere sahip kmalar, Anayasann, demokratik hak ve

zgrlklerinin mcadelesini vermeleri gerekir. Bu dava tarihi bir davadr, denildi bu durumalarda

Bu bir edebiyat yapma sz deildir, demagojik bir sz deildir. Trkiye'de demokrasinin tarihinde

bu dava nemli bir yer alacaktr. leride Trkiyenin bu gnlerinin incelendii, deerlendirildii, tarihi

yazld zaman bu davann tarih nnde davas grlecektir. Dahas var, Trkiyenin ilerideki objektif

toplumsal gelimeleri, belki bu davann yeniden grlmesi eklini de alabilecektir. Bizim iin tarih

nndeki davada temiz hesap verebilmek, tarih nndeki davada, 1961 Anayasasn, demokratik hak

ve zgrlkleri sonuna kadar, her art ve halde savunmu olarak yer alabilmek nemlidir. nk

Trkiye'de? demokrasi iin, sosyalizm iin mcadele birbirine ilikin, i ie gemi bir mcadeledir.

Sayglarmla,Behice Boran

SAVUNMA

ANKARA SIKIYNETM KOMUTANLII NUMARALI ASKER MAHKEMESl'NE

Eyll, 1972 ANKARA

Mahkemenizce grlmekte olan bu dava benim ve bir ksm partili arkadalarm hakknda,

ahslarmz hakknda alm bir davadr. Zaten Mahkemeniz ancak gerek kiileri yarglayabilir.

Parti tzel kiiliini yarglayamaz. Oysa bugne kadar bu dava, sanki T.I.P. nin tzel kiilii

yarglanyormu gibi yrtlmtr, iddianame ve esas hakkndaki son mtalaa T.I.P. esas alnarak

dzenlenmi, ahslarmz hakknda ok sathi ve hafif bir iki iddiadan baka bir ey ortaya

konmamtr. Durumalarn byk arl da Parti zerinde olmutur.

Ayrca, sulandmz ve hkmlerine gre cezalandrlmamz istenilen kanun maddelerindeki su

unsurlarn birer birer ele alnp Parti'nin, ve tabii asl biz kiilerin, hangi beyan ve davranlarmzla bu

sulan ilemi olduumuz da iddianamede ak seik, delilli ispatl ele alnmam ve durumalarda da

kanunun vaz ettii su unsurlar asndan ve onlara mnhasr yarglama yaplmamtr. Mahkemedekisorgumda belirttiim zere, iddianame, genel, soyut sulamalardan teye gitmeyen, ileri srd

sulamalar kantlamaktan ziyade politik polemik yapan, tutarsz, dank bir yazdr.

Bu ksa aklamalarmla unu belirtmek istiyorum ki, davann al ve yrtl temelden usule

aykrdr.

Ama ne yapalm ki, dava byle alm ve byle yrtlmtr.

Bunun iin ben de savunmam esas itibariyle ayn dzeyde. Parti tzel kiilii dzeyinde yapmak

zorunluluundaym. stelik, ceza kanunu maddelerine mnhasr somut ve zgl hususlar zerinde

durulmayp Partinin nitelii, politikas, amalan zerinde snrlan, lleri, unsurlan belirsiz genel bir

biimde durulduundan, ben de Partinin grlerini, politikasn, ngrd iktidara geli ve iktidarda

kal biimini izah etmeye alacam. Bunu yapabilmek iin de nce Trkiye'nin artlarn gelime


17/70


18/70

hareketlerini balatmtr. Yneticiler ve aydnlar areyi nce orduyu, daha sonra mlki idareyi,

giderek hukuk sistemini, retim sistemini slah etmede aramlar, ekonominin ve ekonomik

sorunlarn nemini hi, ya da yeterince anlamamlar, bu konulara inememilerdir. Oysa eski

ekonomik dzeni Avrupa kapitalizminin basks altnda kp dalan ve hzl bir gelime ile kapitalist

bir dzene tam geemeyen bir toplumda ordu, idare, hukuk, eitim slahat gereince baarl

olamaz, imparatorluun kn nleyemezdi.

Bununla beraber, kapitalistleme sreci ar aksak srp gitmitir. Bunun en nemli belirtisi ve

ifadesi, mparatorluun toplum dzeninin temelini oluturan toprak mlkiyetindeki deiikliktir.

Sened-i ittifak 1808 ve daha sonra 1858 arazi kanunuyla toprak zerinde zel mlkiyet hukuken

tannd, imparatorluun snf yapsnda ticaret burjuvazisi - zellikle d ticaret- olulu ve geliti.

ken el sanayiinin yerine az sayda da olsa fabrikalar belirdi. irketler, bankalar kuruldu. Buna

paralel olarak da kyafette, hukukta, eitimde, idarede, sanat ve edebiyatta kapitalist Bat Avrupann

sosyal kurumlarndan ve kltrnden aktarmalar, uyarlamalar yer ald.

Bu deime ve gelimeler olumlu muydu, olumsuz muydu? Bir ilerleme miydi, deil miydi? Bu

sorular basit bir evet veya hayr ile cevaplanamaz. Btn bir imparatorluk dzeninin ekonomisive sosyal siyasal yaps ile kerek gelien Avrupa kapitalizmi karsnda yan smrge durumuna

dmesi bu olumann olumsuz yan idi. Ne var ki, 19. yzyl ve sonrasnda Osmanl imparatorluu o

yapsyla srp gidemezdi. Kapitalistlemesi, kapitalist dzene gemesi doald ve kapitalizm daha

ileri bir aama idi. O dnemde sosyalizme varacak bir kalknma yoluna girmesi de beklenemezdi. 19.

Yzyln artlan buna msait deildi.

Btn bu deime ve gelimelerde Trkiye asndan nem tayan ve mutlak surette olumsuz olan

husus bu kapitalistlemenin, dzen deiikliinin, da ekonomik, mal, siyas ve askeri bamllk

ilikileri altnda ve bamllk ilikileri zamanla glenerek yer alm olmasyd. Osmanl

mparatorluunun bu son dnemde nasl d borlanmalara batt, d ticaret yolu ile nasl

smrld, yabanc sermayenin imparatorluk zerinde ve iinde evirdii oyunlar ve iler, yabanc

devletlerin imparatorluun iilerine ne denli mdahale ettikleri ve byk devletlerin imparatorluu

nasl paralayp paylamaya hazrlandklar burada tekrarlanmasna gerek olmayacak kadar bilinen

hususlardr.

Merutiyet ve Cumhuriyet dnemleri szn ettiimiz kapitalistleme srecinin srd, gelitii ve

bir anlam ve lde tamamland dnemlerdir. Cumhuriyet dneminde feodalizm- kapitalizm

elikisi kapitalizm lehine kesin zmlenmitir. Feodal kalntlarn gnmze kadar srp gelmesi

zmn kesinliine halel getirmez. Kalntlar zamanla zayflayp eriyerek sregeldi ve toplum

dzenine damgasn basan artk feodal deil, kapitalist ilikilerdir. Saltanat ve hilfetin kaldrlmas,

Cumhuriyetin iln, hukuk, yarg sistemi, eitim, lik devlet alanlarndaki dnmler, tek dereceligenel seimler, sendikal rgtlenmeler, ok partili parlamenter rejim vb. bu kesin zmn sosyal

kurumlar, st yap, dzeyinde gze arpan belirtileri ve perinlenmesi olmutur, izlenen ekonomik

politika da - devletilik dahil- genellikle kapitalist gelimeyi, zellikle sanayilemeyi tevik politikas

olmutur. 1948 den itibaren tarmda kapitalist gelime zellikle genilemi ve hzlanmtr.

Bu tahlillere dayanaraktr ki T.I.P., Trkiye'de burjuva demokratik devrimin esas itibariyle yaplm

olduunu kabul etmi ve bundan sonraki devrim aamasnn sosyalist devrim olacan ileri srmtr.

Osmanl imparatorluu 19. yzylda bamsz bir kapitalist gelime, -bu konuda daima gsterilen

Japonya misali- yapabilir miydi, yapamaz myd sorusunu burada tartmyorum. Bugn nemli olan

ve bizim daima altn izerek belirttiimiz husus iki noktada toplanr. Birincisi, bugn 1972 ylnda

Trkiye iin ve dier az gelimi lkeler iin kapitalist yoldan kalknma, yani sosyal evrimin daha ileri


19/70

aamasnda olan toplumlara yetime ve onlarla eitlik ve bamszlk artlarnda ve dzeyinde yarma

imkn olmaddr, ikincisi, 20. yzyln ikinci yarsnda kalknmann tek yolu, kapitalizme gei ve

kapitalizmi gelitirme deildir. Sosyalizm ve sosyalizm dorultusunda kalknma belirmitir. 19.

yzyln Osmanl toplumunun kalknma sorunu ile 1972 Trkiyesinin kalknma sorunu ayn deildir.

Dnya artlar deimitir, Trkiye artlar deimitir.

Bir yandan, bat kapitalizmi emperyalizm aamasna girmi ve dnyann dier geri kalm toplumlarn

kuvvetle hkm altna almtr. Bir ok lkenin, zellikle 2. Dnya Sava'ndan sonra, birbiri ardna

bamszlna kavuarak birer devlet-millet haline dnmesi, temelde yatan, bu az gelimi

toplumlarn smrlmesi ve iktisad bamll durumunu deitirmemitir; nk nsb bamszlk

artlan altndada emperyalizm smr ve basksn srdrebilmektedir. Emperyalizmin bu ilikiler a

iinde geri kalm veya az gelimi lkelerin tam bamsz ve eit bir dzeye ulaabilmeleri

imknszdr. Bat'daki toplumlar nasl kalkndysa biz de yle kalknrz dncesi yanltr, nk

Bat Avrupada kapitalizm geliirken dnyada o lkelerden daha ileri aamada ve hkim ekonomiler

yoklu. Bat Avrupa toplumlan gelime dneminde de zamann en ileri, en gelimi lkeleriydi. Bat

kapitalizmini rnek alanlar gelime artlanndaki bu nitelik farkn anlamyorlar veya anlamakistemiyorlar.

te yandan sosyalizm, aydnlar arasnda teorik ve bilimsel alanda tartlan ve ii snf hareketine

ancak snrl llerde yansyan bir akm olmaktan kp, toplumlann deime ve gelimesinde

kapitalizme bir alternatif, kapitalizmden daha ileri bir aamann temsilcisi olarak tarih sahnesinde

yerini almtr. Bugn dnyada yer alan somut olaylar her ne olursa olsun, Gneydou Asya savalan,

Orta-Dou gerilimi, dolann sallants ve dnya para krizi, Sovyet-in anlamazl, Amerikan- Sovyet

ekimesi v.b. ne kadar nem tarsa tasn, sosyolojik adan temel olgu, toplumsal sistem tipleri

olarak kapitalizm-sosyalizm eliki ve mcadelesidir. Gerek dnya politikasnda ve ilikilerinde,

gerekse her toplumun i gelimesinde somut hibir olay, olumay bu temel sosyolojik olguyu ve bu

iki sistemin insanln tarihsel gidiindeki roln anlamakszn, dikkate almakszn doru anlamaya ve

deerlendirmeye imkn yoktur.

Kapitalizm mi, sosyalizm mi? Bu soru btn toplumlarn karsna dikilmi kanlmaz sorundur. Ne

biim bir kapitalizm ve ne biim bir sosyalizm sorunlar daha sonradan gelen, birinciye bal tali

nitelikte sorunlardr. Milli bamszlk sava veya mcadelesi veren, kalknmaya

abalayan az gelimi lkeler iin de temel sorun budur.

Az gelimi lkeler iin bu sorunun bir baka yan daha var; o da gelime veya kalknma sorununa

olan iliiidir. Gnmz dnyasnn bir zellii de gelime veya kalknma sorununun n plna km

olmasdr. Yirminci yzyln ikinci yarsnda toplumlar artan hzlarda deime halindedir; bu deime

bir yn, dorultusu olan bir deimedir, yani gelimedir; ve gnmz toplumlar genellikle budeime ve gelimenin bilincindedirler.

nsan toplumlar tarih ncesi alardan beri deiip gelimitir. Sosyal evrim sosyolojik bir olgudur;

bu evrimde eitli gelime aamalarn ilade eden eitli sosyal sistemler meydana gelmitir. Sanayi

devrimi ile birlikte toplumsal deime ve gelime hzlanm, bu hz gnmzde daha da artmtr. Bu

hzlanma ile birlikte toplumlar sosyal deime ve gelimenin farkna varmaya, bilincine varmaya

balamlardr, ikinci Dnya Sava'ndan sonra ise gelime sorunu, zellikle sosyal evrimde geri

kalm toplumlara ilikin olarak, en ok incelenen, tartlan sorunlar arasnda yer almtr. Sosyal

deimeyi kontrol altna alarak belli hedeflere yneltmek, hzla gelierek geri kalmlktan kurtulmak

bu toplumlarn deta tutkusu haline gelmitir. Bugn toplumbilimlerde bu konu inceleniyor, zerinde

ciltler dolusu yayn var. Fiil politika ve ilikilerde de gelimi ve az gelimi ayrm her admda,


20/70

her konuda kendini gsteriyor Birlemi Milletlerde, Dnya Ticaret Konferanslarnda, Bloksuz

lkeler Konferanslarnda vb. Son aylarda bu gelime sorunu, byme terimi kullanlarak gelimi

lkelere ilikin olarak da tartlmaya baland.

Gelimenin ne olduu, tanmlamas, kstaslar tartlyor, bu konuya burada giremeyiz. Yalnz

nemli bulduum iin unu belirtmek isterim ki, gelime ve az gelimi veya geri kalm

deyimleri bir deer yargs ifadesi deildir, bir toplumsal gerein ifadesidir. Gelime, sosyal evrim

kapsam iindedir. Bugn dnyadaki toplumlarn hepsinin ayn evrim aamasnda olmad bilinen bir

gerektir. Kapitalizmin eitsiz gelime kanunu aama farklarn daha belirgin hale getirmitir.

Kapitalizm mi, sosyalizm mi sorunu az gelimi toplumlar iin gelime sorunu ile ilikindir. Ne var ki,

kapitalizm-sosyalizm sorununu gelimeye (kalknmaya) ilikin olarak, o perspektif iinde ele alnca,

sorunun bir gelime veya kalknma yntemi, teknii sorunu olduu yanlgsna dlmemelidir. Sorun,

bir sosyal sistem ve sosyal evrimde bir aama fark sorunudur.

Bu ksa aklamadan sonra tekrar az gelimi toplumlarn durumuna dnebiliriz.'

Siyas anlamda bamszlk elde edildikten sonra, yani ayr bir devlet olma eklinin tesinde bir z, bir

muhteva kazandrabilmek, eitlik artlar iinde bu bamszl koruyabilmek az gelimilerinkarsna dikilen etin bir sorundur. Az gelimi veya gelimekte olan toplumlar, devlct-milletler, iin

kapitalist yoldan kalknmak, yani gelimiler dzeyine erimek ve onlar geme yarna katlmak

mmkn deildir. Bu olmaynca da siyasi bamszla ekonomik temel ve z kazandrmak, gerek bir

bamszl srdrmek imknszdr.

Trkiye'nin geirdii tecrbe ve bugn iinde bulunduu durum bu sosyolojik olgunun (vakann) ak

ve belirgin bir rnei ve kantdr. Bir buuk yzyllk kapitalistleme ve kapitalist sanayileme

abalarndan sonra Trkiye hl daha az gelimi toplumlar kategorisinde ve ekonomik bamllk

ilikileri iindedir. Kapitalizmde direndike, zaten, emperyalizm aamasndaki dnya kapitalizmin

ilikiler ann dnda, bunun iin de emperyalizmin bask, nfuz ve smrsnn dnda kalmak

mmkn deildir. Trkiye'nin NATO'ya giriinin, ikili anlamalarn, yabanc slerin, yabanc

sermayeyi tevik ve petrol kanunlarnn, Ortak Pazar ortaklnn ardnda ve altnda bu sosyolojik olgu

yatmaktadr. Bamszlk, iktisad ve siyas yanyla bir btndr ve tam bir siyas bamszlk iktisad

bamszl gerektirir, art koar.

Geri emperyalizm, siyas, asker, iktisad ve mal takntlaryla Trkiye'ye silh gc ve istil yolu ile

girmemitir. Gemi iktidarlar kendi istek, irade ve teebbsleriyle sz geen akitlere, balantlara,

ilikilere girmilerdir ve imdiki iktidar da kendi istek ve iradesi ile bu ereve ierisinde kalmaktadr.

ktidarlarn temsil ettikleri sermayeci snflar -burjuvazi- de kendi ve devlet kaynaklaryla

sanayilemeyi baarp milli pazar gereince gelitiremeyince, hem bunu baarmak, hem de, ncelikle,

iktidarn korumak, toplumun sosyalizme kaymasn nlemek iin diinya burjuvazisi ile ibirlii vedayanmaya girmeyi semi ve sz geen andlamalar, sleri, yabanc sermaye ve yardmlar

kabul etmitir. Bu anlamda burjuvazi ve iktidarlar bamsz hareket etmitir. Ama girilen, kabul

edilen akitler, ilikiler, sler, d kredi, sermaye ve yardmlar da bamll, d basklan birlikte

getiren, douran niteliktedir. Emperyalizm aamasndaki dnya kapitalist sisteminin kendi yapsnda,

niteliinde, hakim-baml, smren-smrlen ekonomiler aynm ve ilikileri vardr. Bunun iindir

ki biz sosyalistler mill bamszlk sorununu, son tahlilde, sosyal sistemler sorununa, kapitalizm mi,

sosyalizm mi sorununa ilikin grrz. Yirminci yzyln ikinci yansnda az gelimi 3. dnya

devletlerinin mill bamszlklann glendirmeleri, perinlemeleri, bir daha yitirmemeleri

emperyalizm-kapitalizm ann dna kmalarna, sosyalizme ynelmelerine baldr.


21/70

Bizden ok sonra mill kurtulu mcadelesi verip bamszlklarna kavumu Asya, Afrika

toplumlarnn da yakn tarih ve bugnk durumlar bu yargy dorulamaktadr. Kapitalist yoldan

kalknmada direndike emperyalizmin a iinde bocalamalar srp gitmekte ve politik bamszlktan

da sallantda kalmaktadr. Szn ettiimiz bu lkeler -ve Trkiye- arkada braktklan zaman

sresinde kendilerine gre bir geliim gstermilerdir. Ne var ki, gelimi kapitalist toplumlarla

aradaki mesafeyi kapatmaya balamamlardr bile. Sz konusu mesafenin gittike daha da

bydn batl iktisatlar ve Birlemi Milletler raporlan gibi resm belgeler kantlamaktadr.

Bunun da temel sebebi, yukarda iaret ettiimiz, dnya kapitalist sisteminin oluturduu ve yrtt

ilikilerdir, az gelimilerin gelimiler tarafndan smrlmesidir. Szn ettiimiz kaynaklann

verdikleri rakamlara gre az gelimilerden gelimilere giden fonlar, bu gelimi toplumlann yardm,

kredi, sermaye yatrm olarak az gelimilere saladklan fonlan gittike amaktadr. Bu smr iki

yoldan ilemektedir.

1) D ticaret hadlerinin srekli olarak az gelimiler aleyhine ak vermesi. Az gelimilerin

gelimilere sattklan ilk ve hammaddeler fatlan srekli dmekte gelimilerden satn aldklan

mamul maddeler fiyatlan ise srekli ykselmektedir. Bu yzden az gelimilerden gelimilere dorumilyarlan tutan bir fon akm vardr.

2) Zamanla eski yatrmlarn ve kredilerin faizleri, taksitleri, kr transferleri salanan yeni yabanc

fonlarn byk bir ksmn alp gtrmekte, hatta bazen yllk toplamn amaktadr.

Bu iktisadi-mali, bamlln doal sonucu politik bamszln da yitirilmesi, en azndan

zedelenmesi olmaktadr. Burada bir parantez aarak ksaca iaret edelim ki, az gelimilerin szn

ettiimiz ekonomik kanamas olmasa bile, kapitalistleme srecindeki lkelerin yeni, gen

sanayileri, aradaki teknolojik dzey, iletme byklkleri, emek gc retkenlii farklarndan dolay

gelimi kapitalist lkelerin rekabetine dayanamaz; Trkiye'nin Avrupa Ekonomik Topluluuna

(Ortak Pazar'a) girmesi konusunda ok nemli bir noktadr bu.

Az gelimi lkeler bu arada Trkiye, 19. yzyl Bat Avrupa rneinde kapitalist yoldan

kalknamayacaklarnn bir anlamda farkndadrlar. zel sermaye birikiminin yetersizlii, vergileme ile

byk i fonlarn ve d yabanc fonlarn devlet elinde toplan, Trkiye'yi ve yeni bamszlna

kavumu dier lkeleri ekonomide bir devlet sektr yaratmaya ve iktisadi devlet politikas izlemeye

itelemitir. Ortaya devletilik ve karma ekonomi olgular ve politikalar kmtr. Bu, Trkiye'ye

zg bir durum deildir, btn az gelimilerde grlmektedir. Buna ramen, bu lkeler iin de

kapitalizm mi, sosyalizm mi sorunu vardr ve kanlmazdr.

Karma ekonomide retim aralarnn hem kamu mlkiyetinin, hem de zel mlkiyetinin mevcut

bulunuundan, bu eit karma ekonomi dzeni, ne kapitalist, ne sosyalist olan, nc eit bir

toplum dzeni olarak grlmek ve gsterilmek istenmektedir. Bylece kapitalizm mi, sosyalizm miikileminden kurtulu yolunun bulunduu sanlmaktadr. Oysa karma ekonomi ikilemden ka,

kurtulu yolu vermez.

Karma ekonomi szn ettiimiz soruna bir zm deildir, nk toplumlar statik bir durumda

deillerdir, srekli deime ve gelime iindedirler. Kalknma da zaman iinde bir sretir. Bunun

dorultusu ne ynde olacaktr, veya daha dorusu, verili zaman blmnde hangi dorultudadr?

Gelimi dzeye eriildiinde varlacak veyavanlmak istenen toplum dzeni nedir? u andaki

gelime, gelimi bir kapitalizme mi, sosyalizme mi yneliktir? Baz toplumlarn baz dnemlerinde

kalknmann ynii ak seik ve kesin belli olmayabilir. Ama byle bir dnem ne kadar srerse srsn,

eninde sonunda bu yn saptanmas sorunu, zm gerekli bir sorun olarak az gelimilerin nne

kar. Daha dorusu, kalknma dneminde devlet sektrnn ve devletilik politikasnn hangi snfn


22/70

denetiminde ve hizmetinde olmas, bir baka deyile iktidarn snf muhtevas, toplumsal sistemin

niteliini ve gelime ynn belirler.

Esasen klsik kapitalist model gelimi kapitalist ekonomiler iin de artk geerli deildir. En gelimi

kapitalist ekonomilerde de devlet gittike artan llerde ekonomiye mdahale etmekte, ekonomik

grevleri yklenmektedir. (Zaten kapitalizm ilk aamalarnda da devlet himayesi altnda gelimi ve

tam, mutlak laisses-faire politikas hibir zaman uygulanmamtr.) kinci Dnya Savandan bu yana

kapitalist ekonomileri ayakta tutan, devresel byk krizlerin nlenmesinde nemli faktr olan silh

sanayii ve feza aratrma ve deneylerine ilikin sanayii, devlet siparileri, almlar, kredileri sayesinde

tutunup gelimektedir. Ve bugn tekellerin muazzam sermaye birikimleri dahi sanayiin en ileri

kollarnda kendi bana yeterli olmamakla, devlet yardmlarn gerektirmekte ve bu kollarn giderek

devletletirilecei gr ileri srlmektedir. Esasen, bir ksm kapitalist toplumlarda demiryollar,

PTT, kmr madenleri gibi kr getirmeyen ekonomi kollan imdiden devletletirilmitir. Ksacas,

gelimi kapitalist toplumlar da karma ekonomiye kaymaktadr. Bu durum, bu gelimi

ekonomilerin kapitalist niteliini deitirmemektedir; nk btn devlet mdahalelerinin ve

devletletirmelerin amac zel sermaye snfn ayakta tutabilmek, onun kr getiren sahalarda krl ilergrmeye devamn salamaktr.

Ana izgileri ile vermee altmz u ksa izahattan da anlalyor ki, karma ekonomi, kapitalizm

mi, sosyalizm mi sorununu ve tartmasn ortadan kaldrmyor ve karma ekonomi kapitalizm ve

sosyalizm temel sistemleri yannda ayn, kendine zg bir nc temel toplumsal sistem deil. Ya, az

gelimi toplumlarda kapitalizmin bu duruma zg bir biimi, belirtisi, veya sosyalizme geii

amalayan bir ara aamann ifadesi ve belirtisidir, ya da, gelimi toplumlarda kapitalist sistemi ayakta

tutmann bir aracdr.

Burada altm izerek nemle belirtmek istediimiz husus, ister 19. yzyl bat modelinde olsun, ister

az gelimilie zg karma ekonomi biiminde olsun, geri kalm lkeler iin kapitalist bir dzenle

ve gelimi kapitalizmi amalayarak kalknma yolu kapaldr, bunun bir sebebi, daha nce

belirttiimiz, kapitalist dnya sisteminde gelimiler ile gelimemiler arasndaki birincilerin yararna

ve karna ileyen ilikilerdir, ikinci bir sebebi de zel sermaye sahiplerinin kr etmesi esaslarna

dayanan kapitalist retim biiminin dengeli, ahenkli ve hzl bir kalknmaya, yani gelimilere

yetimeye ve gemek iin yarmaya imkn vermemesidir.

Trkiye'de devletilik batan beri devlet kapitalizmi niteliinde olmutur. 1923-1931 aras zel

sanayii, tarm iletmeciliini, bankacl tevik politikas izlenmitir. 1931'den sonra ise devletilik

politikas ekonomide bir devlet sektr meydana getirmeye ynelmitir. Her iki dnemde de

devletilik ve devlet sektr zel sektr gelitirici ve glendirici bir rol oynamtr. Bu devletilik

politikas ister zel teebbsn yapamadn devletin yapmas eklinde, ister devletin devlettarafndan yaplmasnda yarar bulunan ileri yapmas eklinde ifade edilmi olsun, her iki halde de

zel teebbs ve sermaye bu devletilikten yararlanm, yararlanarak glenmitir. Devletilik

politikasnn en kesin ve gl biimde ifadesini bulduu 1931-1940 aras dneminde zel sermaye

birikiminin hzl denecek tempoda artmas bu adan dikkate deer ve anlamldr.

Ticaret ve sanayi burjuvazisinin ve toprak sahipleri snfnn kendi snfsal karlar asndan daha

liberal, daha az mdahaleci bir ynetimi arzulaylarn temsil eden DP iktidarnda dahi devlet

yatrmlar ve sektr bymeye devam etmitir. nk daha nce iaret ettiimiz gibi devletilik az

gelimiliin ekonomik ve sosyal gereidir. te yandan, zel teebbs ve sermaye kendi karna

geldii yerde devletin mdahalesinden kurtulmak isterse de, devletin yardm ve desteinden yoksun

kalmay hi istemez.


23/70

imdi gelinen nokta nedir? Bunalmn nitelii, anlam nedir? Bu sorulara farkl soyutlama

dzeylerinde ama hepsi birbirine bal olarak cevap verilebilir. En genel dzeyde diyebiliriz ki,

Trkiye, tanzimattan beri sregelen, cumhuriyetin ilnndan bu yana yarm yzyla yakn zamanda ise,

zellikle son yirmibe ylda, hzlanan kapitalist yoldan kalknma ve ada uygarla erime

abalarndan sonra hl daha kalknma ve ada uygarla erime sorunuyla kar karyadr. Artk

ciddi hibir kimse bu olguyu inkr edememekte, grmezlikten gelememektedir. Bunalmn genel ve

temel nedeni, kalknma sorununun kapitalist yoldan zmlenememesidir.

Bu duruma are olarak ileri srlen zm nerileri -kalknma reeteleri-, aralarnda eitli

derecelenmeler olmasna ramen, balca gruba ayrlyor:

1- KAPTALST YOLDAN KALKINMA NERLER

Trkiye tanzimattan bu yana hep kapitalist yoldan gelime abas iinde olmutur. Ama bugn bu

yoldan kalknmada Trkiye iin yeni olan neriler ne srlmektedir. Kalknmann, temelde,

sanayileme demek olduu bugn artk tartlmaz biimde kabul olunmaktadr. imdi bize ok tabii,

ok olaan gelen bu yarg Trkiye iin yenidir. Daha bir kuak nce 1940'larda, ve ondan bir hayli

sonra da, Trkiye'nin bir tarm memleketi oluundan adeta vnlerek sz edilir, sanayileme gereinine srene phe ile baklrd. Tarm, ekonominin bir sektr olma tesinde bir sosyal deer, kutsal

deer tar gibiydi. Trkiye o zaman da, devletilik politikasna ve ekonomide devlet sektrne

ramen, yine kapitalist sistemde bir toplumdu; devletilik politikas ve devlet sektr, zel sektrn

gelimesine, zel sermaye birikimine yaryordu. Ne var ki sanayileme ok clzd, toplumun snf

yapsnda ve politikasnda toprak ve yansra emlk sahipleri snf ve ticaret burjuvazisi ar

basyordu. Sanayi burjuvazisi l hakim snflar koalisyonunun zayf orta idi. sz geen iki snf

ve zamann politik yneticileri, sanayilemeden, ii snfnn gelimesine, sendikal ve politik

hareketlerine yol aaca iin irkilirlerdi.

Trkiye'de kapitalizm nceleyin ticaret kapitalizmi olarak boy gsterdi. Bir yandan da toprakta zel

mlkiyet ve iletmecilik olutuundan ve fabrika mamul rnlerin deil, tarm rnlerinin i ve d

ticareti yapldndan, toprak sahipleri ile ticaret snflan arasnda tabii bir ittifak vard. 1948'den bu

yana bol tan m" kredileri ve makinalamayla tarm sektr de kapitalist iletmecilie yneldi, sanayi

bitkileri retimi geliti, bylece, toprak sahipleri snf ile ticaret burjuvazisi arasndaki ittifak

pekleerek srd gitti.

1950'den bu yana zel sektrde sanayileme hzland, zellikle ticari sermaye ve daha geriden tarmda

biriken bir ksm sermaye sanayie kaymaya balad. Uzun sre tarm, ticaret, sanayi burjuvazisi

birbirinden kesin farkllamam, az ok birbiri iine gemi vaziyette kald. Giderek glenen sanayi

burjuvazisi dierlerinden az ok farkllaarak l koalisyonun gl orta durumuna gelme ynnde

geliti. Burada nemli olan nokta, sanayi burjuvazisinin toprak sahipleri snfndan ve ticaretburjuvazisinden farkllama derecesinden ziyade, ekonomide sanayiin, tarm ve ticaretin nne geme,

ekonominin srkleyici sektr olma ynnde gsterdii gelimedir. Toprak mlkiyeli, arsa vesaire

emlk mlkiyeti, ticari ve snai sermaye, ayn kiilerin veya ailelerin elinde hl byk lde

toplanm olsa dahi -elimizde rakamlar yok- kapitalistleme srecinde gerek sanayileme aamasna,

yni, makina yapan makinal sanayi ve ar sanayi aamasna gelindiinden, bu da, modern teknolojili

byk sermayeli yatrmlar gerektirdiinden, artk byk burjuvaziden gelen neriler 1) bu

sanayilemeyi gerekletirecek, gerekli yatrmlar iin fonlar saklayacak, 2) sanayide, ticarette ve

tarmda byk kapitalist iletme ve rgtleri gelitirecek tedbirler toplam olarak ortaya kmaktadr.

Bununla beraber, sanayi burjuvazisi yine de tarm ve ticaret burjuvazisinden eskiye kyasla daha

farkllam, ayrlm durumdadr. Ayr sanayi odalar halinde rgtlenmeleri, birleik ticaret ve sanayi


24/70

odalar ve borsalar rgtnden ayrlma eilimleri, d ticaretin denetim altna alnmas, toprak ve arsa

vergileri konularnda burjuvazinin kolu arasnda kan gr ayrlklar ve anlamazlklar bu

farkllama ve ayrlmann belirtileridir.

Yakn zamanlara kadar burjuvazinin bu kolu arasnda, toprak, ticaret ve sanayi burjuvazisi arasnda

politik arlk ve etkinlik toprak sahipleri ile ticaret snfnda idi. Yukarda iaret ettiimiz gelime

sonucu sanayi burjuvazisi n plna kp politik arln koymaya balad. Bizde politik iktidarlar

ister tek parti devrinde, ister ok partili devrede olsun, burjuvazinin bu ii kollu kanadna

dayanagelmitir. ktisaden gl snflarn bu l koalisyonu, orta ve kk ticaret ve sanayi

burjuvazisini de kendi kontrolleri altnda ve bu koalisyon iinde tutabilmiti. Sanayileme ilerleyip

sanayi burjuvazisinin n plna kmas ile bu l koalisyonun i dengesi bozuldu. Sanayici sermaye

snf, sanayi burjuvazisi, n plna kmakla beraber, ticaret ve tarm burjuvazisini kendi hakimiyet ve

kontrol altna alarak l koalisyonu, sanayiin gerekleri asndan yeniden biimlendirip

btnletirecek kadar gl duruma gelmemitir.

Kapilalistleme srccinde Trkiye, sanayii ekonominin srkleyici sektr sayma,

sanayilemeye ncelik verme ve sanayilemede de ar sanayie, makina yapan makineli sanayiegeme izgisine gelmitir. Sanayi burjuvazisi artkkendince reform dedii bir takm tedbirlerden

yanadr. Sanayi yatrmlar iin tarmdan ve ticaretden sanayie fon aktaracak ve tarmda

kapitalistlemeyi gelitirecek, sanayi ve byk irketler iin teknik ve ynetici kadrolar yetitirecek,

devlet sektrn sanayilemenin bu aamasnda zel sektr sanayiine yardmc klacak ve krl devlet

iletmelerini zel sektre devredecek veya daha dorudan burjuvazinin denetimine sokacak

tedbirlerdir bunlar. Bu reformlar yaplrsa kapitalist yoldan kalknmann baarlaca iddia

olunmaktadr.

Kapitalistlemenin btn ekonomi sektrlerinde glenmesi ve tarmdan sanayie fon aktarlmas iin

tarmda feodal iletme biiminin son kalntlarn da tasfiye etmek ve tarmda retkenlii

(prodktivite) ve toplam geliri arttrmak gerei vardr. Bunun iin burjuvazi ve onun politik

temsilcileri toprak reformunu ancak feodal kalntlar, zellikle dou ve gneydou blgelerinde,

tasfiye edecek kadar istemekte, asl arl tarm reformuna, yni toprak mlkiyetine fazla

dokunmayp, tarmsal teknii ve iletmecilii gelitirecek tedbirlere vermektedir. Yine sanayilemeye

ynelmi burjuvazi ve onun grn dile getiren politik evreler d ticaretin zaptu rapt altna

alnp kolay vurguncu krlarn nlenmesinden, i ticarette byk maazalar ve benzeri rgtlenmelerle

kk araclarn ortadan kaldrlmasndan yanadrlar. Eitini reformu ile teknik ve mesleki retime

nem verilmesi nerisi de kapitalist iletmelerinin retimde ve idarede teknik, uzman kadrolara ihtiya

duymamasndandr. Vergi reformu konusunda da dikkat edilirse, sanayi ve byk ticaret evrelerinden

gelen neriler tarmn ve vergi karan veya az vergilendirilen orta ve kk ticaret ve sanayi erbabnnvergilendirilmesi ynndedir. Vergi reformu konusunda da yeni vergilerin konulmas deil, vergi

kaaklnn nlenmesi, vergi tahsil sisteminin iyiletirilip veriminin ykseltilmesidir. Vergilerin

arln emeki kitlelerden yksek gelirlere kaydracak, yni Anayasann 61. maddesi gereince

herkesin mali gcne gre vergi demekle ykml olaca bir vergilemeye asla taraftar deillerdir.

Yeniden dzenlenmesinde herkesin mutabk olduu devlet iletmelerinin ise holdingler haline

sokulup halka ak anonim irketler biiminde zel sektre devredilmesini, devletin zel sektr

sanayiinin ihtiyalarn karlayacak yatrmlar yapmasn nermektedirler. Devlet sektrnn

reformundan ve iktisadi devletilikten bunu anlamaktadrlar.

Burjuvaziden ve onun temsilcileri politik rgt ve evrelerden gelen reform nerileri temel izgileri

ile byledir. Bunlar, kapitalistlemenin eritii aamada kapitalizmi daha hzl, kendi erevesi iinde


25/70

daha rasyonel gelitirme tedbirlerinden baka birey deildir. Bu neriler eskiden beri sregelen

kapitalist yoldan kalknma abalarnn yeni aamada yeni biimlerde srdrlmesi isteidir. Bu

neriler, kalknma kmazna gerekten yolu aacak olan bir ekonomik sistem deiikliini

iermemektedir. nericilerin snf nitelii gerei ieremez de. Kapitalist yoldan kalknlamayacam,

yni gelimi lkelerle aray kapayp onlara yetimenin mmkn olamayacan daha nce belirttik,

rnein, imdi deniliyor ki nc be yllk plnda tesbit edilen kalknma stratejisi ile 1995'de

talya'nn bugnk dzeyine erieceiz, yle de olsa, asl sorun 1995'de talya ve dier gelimi

lkelerle aramzdaki mesafe ksalm, nemli lde kapatlm olacak m, yoksa daha da bym

m olacak? nk gelimi lkeler de hzl gelime temposu iindeler. Bugn gelimi lkeler,

kapitalisti, sosyalisti, bilimsel ve teknolojik devrim aamasna ynelmilerdir. Bu, yeni, niteliksel bir

srama aamasdr. Biz ise geleneksel veya 19. yzyl tipi sanayilemeyi henz baaramam

durumdayz. Bilimsel ve teknolojik devrimin yaratt sorunlar kapitalizm mi, sosyalizm mi sorununa

yeni boyutlar, faktrler getirmektedir. Bilimsel ve teknolojik devrimlerin kapitalist ve sosyalist

sistemlerdeki toplumlarda nasl olutuu, ne gibi sonular ve sorunlar yaratt bunlarn nasl

karland, toplumsal sistemler sorunu asndan son derece ilgin ve anlaml olacaktr. Dnyatoplumlarnn gelimesinde bilimsel ve teknolojik devrim aamasna gelinmi olmas, Trkiye'nin

sanayilemesi, kalknmas asndan da dikkate alnmas zorunlu bir olgudur. Trkiye iin elbette

nce geleneksel veya 19. yzyl tipi sanayileme, sonra bilimsel ve teknolojik devrim aamas

denilemez. Bir yandan ieride sanayiin hi deilse en nemli, temel kollarn en yeni teknoloji ile

kurma zorunluluu vardr, te yandan d toplumlarn bilimsel ve teknolojik devrim aamasna girmi

olmalar, Trkiye ile ilikilerini ctkilcyccektir. Trkiye sanayilemesini, tm sosyal kalknmasn

bilimsel ve teknolojik devrim aamas gereklerini hesaba katarak, bu aamay amalayarak plnlamak

ve gerekletirmek zorundadr, yoksa geri kalmlktan hibir zaman kurtulamaz.

Trkiye'de kapitalistlemenin ilerlemesi ynetici snflar lsnn kendi i dengesini deitirmek,

sanayi burjuvazisini n plna itip l arasndaki elime ve ekimeleri belirginletirmekle kalmad,

kk sermaye snflar ile, kk ve orta burjuvazi ile koalisyonu bozdu. Bir yandan kapitalizmin

genel gelimesi ile orta snflarda, anadolu tccar ve erafnda da bir gelime, sermaye birikimi oldu.

te yandan kapitalist gelime kanunu sermayenin younlamas ve merkezlemesi kanunu,

Trkiyede'de, kendi lleri iinde ileyerek sermayenin gittike daha byk miktarlarda daha az

ellerde ve daha byk iletmelerde ve idari birimlerde -irketlerde- toplanmasna yol at. Kk ve

orta sermaye ve iletmeler yok olma, bykler tarafndan masedilme tehlikesiyle kar karya kald.

Ayrca, gittike yoksullaan, ortadan kalkmaya mahkm el sanatlarnda alanlar, sanayide ii olarak

almak frsatn da bulamamaktadrlar, Trkiye'de kapitalizm o denli gelimi de deildir.

Osmanl imparatorluunda eski ekonomi dzeninin kntsnden ve kapitalistlemeninbalamasndan bu yana halk kitlelerinde grlen ve Trkiyede son dnemlerde glenen, dinsel

kisveye brnm gericilik, eriatlk denilen hareketlerin altnda ksaca belirttiimiz bu ekonomik

yapsal, snfsal gerek yatmaktadr. Kitleler, kendilerini yoksullamadan, geim sknasndan,

ekonomik tehditlerden kurtaracak gereki, rasyonel k yollan bulamadklar, yollann tkank

bulunduu durumlarda karlauklan zorluklarn, bunalmn sebebini eski dzenden ayrlm olunmada

ve kurtuluu da o eski dzene geri dnmede grrler. Bu gibi durumlarda yeni tarikatlar, mistik

akmlar -bizde ticanilik, nurculuk, sleymanclk v.b. gibi- belirir ve geliir. Bu yapsal duruma,

ynetici snflann sola ve sosyalizme kar bu grnrde dinsel ve eriat akmlar desteklemeleri;

dinsel inanlar, kendi karlanna olan snf dzenini srdrmek iin politikaya alet etmeleri;

emperyalizmin de girdii her lkede benzeri amalarla tutucu ve gerici ideolojileri ve hareketleri


26/70

desteklemesi eklenince Trkiye'nin bugnk sa kanat ideolojik tablosu tamamlanm olur. deolojik

sa kanat diyoruz, nk saclk eit eriatlk deildir. Sorunu byle grmek ve gstermek

temelden yanltr. Aslnda saclk, sermaye snflarnn emeki kitleler srtndan byk karlar

salayan bugnk ekonomik- sosyal dzeni srdrmek istek ve abasdr. Solculuk ise bu dzeni ii

ve emeki halk kitleleri lehine deitirmektir. Arada nemli eitlenme ve derecelenmeler bulunmakla

beraber, genel ve geni anlamyla saclk ve solculuk budur. Bu tutum ve davranlar ideolojilerde

ifadesini bulur. Bizde son zamanlarda ideoloji ve ideolojik kelimeleri bir ktleme, sulama anlam

tayarak kullanlmaya balanmtr. Oysa bir ideolojiye, yni belli bir fikirler, grler, inanlar

sistemine sahip olmayan insan yoktur. Kii, benimsedii ideolojinin bilinli olarak farknda olur veya

olmaz, o baka. deolojiler ve bunlan benimseyen kurumlar, rgtler, kiiler bu iki ana kutuba izafetle

ideolojik ve politik yelpazede yer alrlar. Bunun iin ne sacyz, ne solcuyuz tekerlemesinin hi bir

anlam yoktur, veya bir anlam vardr, o da, sacl maskelemektir.

Bu noktada sras gelmiken, unu belirtmek isterim ki, bu aklamalarmda dzeni derken, fiil,

somutta varolan dzeni kastediyorum, 1961 Anayasas hukuk dzenini deil. Gerici ve tutucu gler,

evreler, kiiler dzen deiikliinden sz edilince, bunu Anayasaya kar kmakm, Anayasayortadan kaldrmak istenirmi gibi gsterip. Anayasay kendilerine kalkan yaparak sulamaya

giriiyorlar. Oysa bugnk toplumsal bunalmn bir yan da, fiil dzenle Anayasa hukuk dzeninin

elimesi, uyumazldr.

eriat, gerici akmlar Trkiye'nin bunalmna geriye dn ile zm aramaktadrlar. Ekonomik

temeli, tarmda, sanayide ve ticarette kk ve orta retim ve iletmecilie dayanan, statik, kendi iine

kapal bir dzendir. Byk kentlerin byk sermaye younlamasna kar kk ve orta sermaye

snflarnn dine dayandrlan savunmasdr.

Sa kanat partilerindeki olumalar bu yaptmz aklama asndan baklp deerlendirildiinde bir

kr d grntsnden kar, anlam kazanr. AP'ndeki ekime ve blnme, D.P.'nin douu,

M.N.P.'nin ortaya k st ve orta sermaye snflarndaki bu g dengesi ve snf ilikileri

deiikliinin politik dzeyde yansmas, ifadesini bulmasdr. Bir daha hatrlatalm ki, siyasi partiler

toplumdaki snf ve tabakalarn politik icmsilcilcridir. Bununla beraber, una da iaret edelim ki,

ynetici snflar g dengesindeki deimeler, sanayi burjuvazisinin siyaset dzeyinde, parlamentoda

kendini gstermesi bakmndan tam temsilcisini bulmu deildir. AP Dcmirel kanadyla sanayi

burjuvazisine en yakn siyas temsilcidir, ama AP'de hal toprak aalar ve emlk burjuvazisi kuvvetle

temsil edilmektedir. Toprak ve tarm reformunun, tarmsal vergilemenin bir trl parlamentodan

kamaynn bir sebebi de budur. Arazi vergisinin hkmet tarafndan binde on olmas teklifi ile

Meclise getirilmesi. Meclisin ise bunu nce binde altya, sonra e indirmesi, verenler Sendikasnn

bu indirimlere kar karak en azndan binde be olmasn teklif edii iaret ettiimiz durumun snfsall koalisyonu iindeki elikilerin ve ekimelerin, bir belirtisidir.

2-KK BURJUVA KKENL NERLERBu kesimden gelen nerileri ele alp deerlendirmeden nce, kk burjuvazinin snfsal nitelikleri

zerinde ksaca durmak gerekir. Zira bu nitelikleri bilmeden kk burjuva kkenli kalknma,

toplumsal sorunlara zm nerilerinin gerek mahiyetini anlamak ve doru deerlendirmek mmkn

deildir.

Kk burjuvazi, burjuvazi ile ii snf arasnda yer alan, kendi iinden blnk ve kaygan bir

snftr. Balca iki byk kesime ayrln 1) elsanatlan ve esnaf, kk sanayi ve ticaret, 2) aydnlar

kesimi ki, devlet cihaznda yer alan sivil-asker kadrolar da kapsar. Bu snf tmnde ve genellikle


27/70

kapitalist sistemi ve burjuva ideolojisini benimser. Birinci kesimin gnlnde yatan arslan byk

burjuva olmaktr ama, olamaz. Pek az iini yoluna koyup byk burjuva katna trmanr, ikinci

kesimin st basamaklar, byk brokratlar, yksek cret karl byk irketlere hizmet arz eden

uzmanlar, teknik ve idar elemanlar, yksek kazanl serbest meslek mensuplar burjuvaziyle

btnleir. Her iki kesimin byk kitlesi byk sermayenin bask ve smrsn eitli yollardan

eitli derecelerde zerinde hisseder; bunun iin byk sermayeye kardrlar, smrmeyen

sermaye, meru kr, sosyal adalet tezlerini savunurlar. Az-gelimi lkelerde, yukarda

akladmz gibi kk burjuvazi iin gelime yollan zellikle tkal ve gelecekleri karanlk

olduundan ve her iki kesimin byk bir kitlesi gelir, yaama dzeyi bakmndan iilerden pek farkl

durumda olduundan, bu kk burjuva tabakalar ii snfna yaklaabilirler, sosyalizme yalkn hale

gelebilirler.

Kk burjuvazi, bu iki arada bir derede kaygan durumundan dolay ar sadan ar sola kadar

eitli ideolojik ve politik akmlarn kaynadr. Dinsel grntye brnm gerici ve tutucu akmlarn

ve ideolojilerin kk burjuvazinin zellikle retici ve ticaret kesimindeki gelime nedenlerini ksaca

akladk. imdi aydn, kesimindeki akm ve hareketlere yine zetleyerek bir gz atalm.Aydn kesiminden gelen kalknma ve sorunlara zm nerileri hep ileriye dnk olarak, ilericilik

adna ne srlr (gerekte yle olsun veya olmasn), ama bu ideoloji ve akmlar da soldan saa doru

bir yelpazelenme gsterir. Kk burjuva ilericiliinin en ucunda devrimcilik vardr. Devrim,

devrimci, devrimcilik szleri bir ak ve seiklie kavuturulmadan ok kullanlmtr son yllarda

Trkiye'de. Dzen deiikliinden sz edilmesi, sosyalizmin savunulmas, ok keskin sloganlarn

ortaya atlmas, ok atak, iddetli mcadelelere giriilmesi bu konunun ak seiklie kavumas,

devrimcilik'in tesbiti iin yeterli kstas deildir. Bize gre kstas, burjuvazi karsnda temel toplumsal

gcn ii snf olduunu, sosyalist hareketin ii snf nclnde tutunup geliebileceini ve

bunun ii snfnn bilinli, rgtl disiplinli politik hareketini gerektirdiini, sosyalist dzenin, ii

ve emeki snflar ittifak ile ve bunlarn sosyalist partisi aracl ile, iktidar almalaryla

gerekleebileceini kabul etmektir. Szle kabul etmek deil sadece, davranlara ve eyleme yansyan

sbir tutumla kabul etmek.

Oysa sol kanattaki bir kesim, ii ve yoksul kyl snflarndan sz etmek, sosyalist teori zerine

tanmalar ve yaynlar yapmak, hatta ii ve kyl kitlelere yaklama giriimlerinde bulunmakla

beraber, davran ve eylemleri yukardaki kstasa uygun deildir, aslnda grleri odur ki,

kendilerinin atak, arpc hareketleri, silahl mcadele giriimleri ii ve kylnn dikkatini ekecek,

cesaretlerini arttracak ve giderek ii ve kyl kitleleri kendilerinin bu hareketlerini desteklemeye, bu

hareketlerine katlmaya iteleyecektir. Bir baka kesime gre ise bir devrimci cunta, kendi bana

veya szn ettiimiz hareketlere ilikin olarak, iktidara el koyup halk yararna iler baararak emekikitlelerin desteini kazanacak ve sonra bu kitleleri rgtleyerek kendisine - iktidarna- dayanak

yapacaktr. Bu gruplarn ii ve yoksul kyl snflarnn tarihsel rolleri ve grevleri konusundaki

grleri, ii ve mttefiki yoksul kyl snflarnn tarihsel rolleri ve grevleri konusundaki grleri,

ii ve mttefiki yoksul kyl snflann bilimsel sosyalizm bilgisi ile donanp bilinlenerek,

rgtlenerek disiplinli ve gereki siyas mcadelelere girerek hem toplumu, hem kendilerini

deitirip iktidar almalar deildir. Bu, biz sosyalistlerin gr ve tezidir. Kald ki, ehir ve kr

gerillacl ile iktidar almak ve her hangi nitelikte sosyalist bir dzen kurmak kanaatimizce kesinlikle

mmkn deildir. Devrimci cuntalar ise feodal, hatta daha geri toplum dzenleri kalntlarnn

gl, toplumsal yapya damgasn vurmu olduu, burjuva demokratik devrimin yapaca nemli

toplumsal dnmlerin tarih gndeminde bulunduu toplumlarda belirip tutunabiliyor bir lde.


28/70

Trkiye ise byle bir aamay am, burjuva demokratik devrimini esas itibariyle yapmtr. Askeri

darbeler ve cuntalar ile sosyalizmin gerekletirilebilecei ise hi dnlemez.

ii ve mttefiki emeki snflarn rgtlenip bilinlenerek, politik rgt ve mcadele iinde eitilerek

iktidara hazrlanmas, lke siyasetinde arln duyurmas, giderek iktidar almas, szn ettiimiz

sol gruplar iin yava, uzun, hatta kmaz yoldur. Grlerinin ve davranlarnn altnda, kk

burjuva kkenli devrimci aydnlarda, renci genlikte ve/veya devrimci asker kadrolarda devrim

yapacak, sosyalizmi gerekletirecek gerek g bulunduu varsaym vardr. Bu glere dayanarak,

veya bu glerin nclnde sratli, kestirme yol bulmak istek abasndadrlar.

ehir ve kr gerillacl ve devrimci cunta tez ve hareketleri ile biz T..P'li sosyalistlerin arasndaki

temel fark ve atma zetle bu noktalarda toplanr.

Kalknma konusunda kk burjuva kkenli ve nitelikte bir neriler serisi de sosyal demokrasinin bize

zg bir ifadesi olan ortann solu nerileridir.Batnn sanayilemi kapitalist lkelerinde sosyal

demokrasi, sosyalist hareketin iinden km ve sosyalizmden bir sapma, ii snfnn politik

hareketini sosyalizm hedefinden saptrma giriimi olarak belirmitir. Bizde ise,ortann solu

etiketiyle bir burjuva partinin iinde belirmi ve halen onun iinde mcadele vermektedir. Ortannsolu, sorunlarn temelinde retim aralarnn mlkiyeti sorununun dmlendiini bilmekte, hi

deilse sezinlemektedir. Bunun iin de kooperatifler ve halka ak anonim irketler yoluyla retim

aralarnn mlkiyelini yaygnlatrmak, bir halk kapitalizmi yaratmak tezini savunmaktadr.

Kooperatifler ve halka ak anonim irketler, iiler ve emekiler tarafndan kurulan iletmelerle

byk sermaye younlamalarnn ve snfsal kutuplama ve mcadelelerin giderilebileceine

inandktan sonra ortann solu sosyal demokrasisi bugnk durumda da toplu szleme, asgar cret,

cretli tatil, sosyal sigortalar gibi tedbirlerden yanadr. Topraksz kyly topraklandracak, kk

reticileri tefecilerin ve araclarn elinden kurtaracak, emeki kitlelerin vergi ykn hafifletecek

reformlarn da savunucusudur. Oysa,

1) Emeki halk kitleleri lehine ileri srlen tedbirlerin ve reformlarn Trkiye artlarnda byk

lde gerekletirilmesi imknszdr, nk Trkiye kapitalizmi ii ve emeki snflara byk

tavizler verebilecek gte deildir;

2) Bu gibi tedbir ve reformlarla smr ve gelir dalmndaki adaletsizlikler ortadan kalkmaz;

dzen deiiklii iddialarna ramen ortann solu, kapitalizm mi sosyalizm mi ikileminden bir

kurtulu yolu, bir nc yol deildir.

Sosyal demokrasi gelimi batl kapitalist lkelerde tutunabilmi ise, bu, onlarn sanayilemi, byk

sermaye birikimini baarm, dnyann geri kalm lkelerini yzyllar boyu smrm ve halen de

smrmekte olan toplumlar olmalarndandr. Bu sanayilemi zengin lkelerde burjuvazi ii snfn

snrl bir tatmin izgisinde tutabilmek iin cretleri zorunlu olduu kadar ykseltmek ve dier iihaklar konularnda tavizler verebilmek imkn ve kaynaklarna sahiptir. Kald ki, iilerin

smrlmesi hafiflememekte, verilen tavizler emek gcnn daha youn smrlmesiyle yine

iilerin srtndan denmektedir. gn sekiz saate inmise, ii bu sekiz saat zarfnda daha hzl ve

youn altrldndan eski biimde 12, 14 saat alm gibi yorgun dmektedir. inin alma

mr ksalmaktadr; krk yandan sonra bir ii iin i bulmak imknsz deilse bile, imknsz

denecek kadar zordur. Bizde darya gnderilecek iilerin otuz be yan amam olmalar art da

bu hususun bir kantdr.

Batl kapitalist toplumlarda isizlik sorunu, son zamanlarda beliren cidd duruma kadar, burjuvaziye

endie veren bir sorun olmaktan km gibi grnyordu. Sistemin tabiat gerei belli snrlar iinde

bir isizler ordusu hep vard; gerileme dnemlerinde bu snrlar alp isizler says kabard zaman


29/70

ancak burjuvazi ve hkmetleri tarafndan bir sorun olarak grlyordu. Bizde ise ak ve gizli

isizlerin says milyonlar bulmakta ve her yl buna yeni yzbinler eklenmektedir. Byle kabark ve

kabarmakta olan saylarda isizlerin varl cretler zerinde olumsuz etki yapar, gerek cretlerin

ykselmesini, kanunen tannan ii haklarnn uygulamada gereklemesini nleyici, snrlayc rol

oynar. Kald ki, ii snfnn yaama dzeyi ykselip ykselmedii incelenip tartlrken sadece

sigortal iilerin durumu deil, sigortasz kaak altrlanlarn ve i arayan veya kendilerine i

salanmas gereken ak ve gizli isizlerin, toplum dzeni dna itilmi nfus kesiminin de hesaba

katlmas gerekir; nk bunlarn toplam, hepsi birden, toplumun emek gcn tekil eder.

Bat kapitalist toplumlarnda Trkiye'dekine benzer bir toprak ve tarm reformu sorunu da yoktur. Bu

sorun burjuva demokratik devrimler srasnda ve sonunda zmlenmitir. Bankalar ve dier kredi

messeseleri tekiltlanmam kredinin, yani tefeciliin, yerini alm, onu ortadan kaldrmtr.

imdi de, genellikle aile iletmeleri dzeyinde kalan tarm sektr, kapitalist gelime kanunlarnn

gerekleri asndan ciddi bir sorun tekil etmektedir, rnein, Avrupa Ekonomik Topluluu iin

Avrupa kapitalizmini btnletirmek abalarnda tarm etin sorunlar ortaya karmaktadr.

Trkiye henz yeni sanayileme ve ilkel sermaye birikimi dnemindedir. Sermaye birikimi yetersizdir.Tarmda kapitalistleme ileri dzeye erimemitir. Tarm kredileri yeterince tekiltlanmamm),

tefecilik srp gitmektedir. Byk bir isizler kitlesi vardr ve yldan yla bymektedir. Bu artlar

altnda ve sermayenin younlap merkezilemesi kapitalist gelimenin gerei olduu bir durumda,

ortann solu, sosyal demokrasi, Trkiye'nin sorunlarn zecek bir politika deildir.

Kald ki sosyal demokrasi Bat kapitalizminin de temel sorunlarna zm getirmi deildir. Son

zamanlarda parasal kriz biiminde beliren bunalmn altnda ekonomilerin kapitalist niteliinden

doan dengesizlikler, elikiler yatmaktadr. Bizde srdrlen tartmalarda yle bir sorunun ortaya

atld grlmektedir: Trkiye'nin karlat reform sorunlar Bat'da zlmtr, refah

salanmtr, neden orada da kitle hareketleri, iddet hareketleri oluyor? Byle dnmek, temel

sorunu anlamamann bir ifadesidir. Temel sorun, tek tek, ayr ayr, toprak reformu, vergi reformu,

eitim reformu, adaletli gelir blm, kitlelerin yaama dzeyi sorunu, refah sorunu deildir. Temel

sorun, ekonomilerin, retim glerinin tam hzda gelimesini salyarak dengeli ve uyumlu bir

biimde ve byk dalgalanmalara, ekonomik krizlere yol amadan srekli geliebilmeleri sorunudur.

Kapitalist ekonomiler, kapitalist niteliklerinden dolay bu vasfta bir gelime gsterememekte,

dengesizlikler, elikiler, duraklamalar, gerilemeler srp gitmektedir. Son yllarda Batl iktisat ve

politika evreleri uzun yllardan beri ilk defa 1929 krizi gibi byk bir krize doru gidilmekte

olduundan endie etmektedirler. lk defa olarak durgunluk ve enflasyon bir arada ba gstermekte,

bilinen ve uygulana gelen usullerle giderilememektedir. Milyonlarca iiyi kapsayan birbiri ardna

grevler, sokak gsterileri, ifti direnileri ve protestolar, genlik hareketleri terrist giriimler, parabunalm ve ayarlamalar, dnya ticaretinde keskinleen rekabetler, bu toplumlarn yapsal sorun ve

bunalmlarnn da vurmu belirtileridir.

Savclka savunulan milliyeti toplumculuk da sac bir kk burjuva ideolojisi ve szde bir

kalknma nerisidir. Bu konuda yaynlanm bir kitap vardr. Kurt Karaca adl bir doentin Milliyeti

Trkiye adl kitab. ddianame ile bu kitap arasnda fikirlerden te terimlerde ve cmlelerde dahi

grlen benzerlik, dvamz asndan bu kitap zerinde biraz durmay gerektirmektedir.

Milliyeti toplumcu ideolojinin kk burjuva nitelii gayet bellidir. Bir kez, kk burjuvazinin

nitelii olarak belirttiimiz zere, hem byk sermayeye, hem ii snfna kardr, nk hem

iddianamede, hem kitapta, liberal kapitalizme de, sosyalizme de kar olduklar belirtilmitir. Sadece

kapitalizm denmeyip de liberal kapitalizm denilmesi dikkat ekicidir; bu, nerilen sistemin yine de


30/70

kapitalizm olduunun dolayl itirafdr. Nitekim liberal olmayan kapitalizmin, yani tekelci

kapitalizmin ve onun ak terre dayanan politik rejimi olan faizmin tek eletirisi yoktur. Zaten

nerilen ekonomik-politik sistem o niteliktedir ki, ancak byk sermayenin iine yarar ve politik

dzeyde onun faist ynetimini oluturur. Hatrlanacaktr ki, Alman Nazizmi de kapitalizme atarak ve

mill sosyalizm ad altnda iktidara gelmi ve kk burjuva kkenli sahte sosyalist ideolojisi ve

sloganlaryla kendisine bir kitle taban oluturmu, ama bu mill sosyalist iktidar byk

burjuvazinin, zellikle finans kapitalin, ak terre dayanan, ii snfnn ekonomik ve politik

bamsz rgtlerini ve tm demokratik hak ve zgrlkleri ortadan kaldran diktatoryas olmutur.

Liberal kapitalizmde retim aralarnn mlkiyetini kk bir aznln elinde toplad, bu aznl

ekonomik ve politik kuvvete kavuturduu iin kar klmaktadr. Buna are olarak da herkesi retim

aralarnn mlkiyetine sahip klma nerisi ileri srlmektedir. Bylece milliyeti toplumcu ideoloji de

temel sorunun retim aralarnn mlkiyetinde dmlendii grndedir. Milliyeti toplumculuk da

retim aralarnn mlkiyetinin hisselere blnerek datlmasn nermekte, bylece herkesin retim

aralarnn mlkiyetine sahip olacan iddia etmektedir. Herkesin mlkiyet hisselerine sahip hale

getirilebilmesi iin nfusun cebr bir snflandrlmasn (alt kesime ayrlmasn) ve btn nfuskesimlerine amil bir cebr tasarruf sisteminin uygulanmasn nermektedir. Aktr ki, genel

seimlerle iktidara gelinebilen, ok partili rejimde milliyeti toplumculuun iktidara gelebilmesi, hele,

demokratik zgrlkleri ve muhalefet partilerini ortadan kaldrmakszn iktidarda kalabilmesi

mmkn deildir. Milliyeti toplumculuk aklanan nitelikleriyle dpedz Anayasa ve ok partili

demokrasiye aykrdr. Ksacas, milliyeti toplumculuk bir korporatif faist sistemden bakas

deildir.

Bu bahsi kapatmadan nce, nemli grdm bir noktay daha belirtmek isterim. ster demokratik bir

biimde ve ksm olsun, ister milliyeti toplumculuun nerdii, btn topluma amil ve cebr biimde

olsun, retim aralarnn mlkiyetini hisselere blp datmak, bu hisselere sahip olanlar retim

aralarnn mlkiyetine gerekten sahip klmaz. Bizde yeni gibi grnen bu konular Bat'da uzun

yllardan beri tartlm, akla kavuturulmutur. Hisse senetlerinin gerek bir mlkiyet hakk, yani

retim aralarnn kullanln, iletmenin ekonomik politikasn, elde edilen kazancn blmn

kontrol edebilme kudret ve imknn salamad burjuva iktisatlarnca dahi kabul edilir; hisse

senetleri sahipleri sadece, miktar iletme yneticilerinin insafna kalm bir temett hakkna

sahiptirler. Durum byle olduu iindir ki, sonralar, iilerin altklar iletmelerin hisse senetlerine

sahip olmalar ve iletme ynetimine katlmalar nerilmitir, ama bunun da gerekli kontrol ve yetki

imknn salyacak ekilde uyguland grlmemitir. Kald ki tek tek iletmelerdeki iilerin kendi

iletmelerinin ynetimine katlmalar anlamna gelmez, byle bir katlmay salamaz. Daha fazla

ayrntlara girmeden belirteyim ki, szn ettiimiz neriler aslnda, kk tasarruf sahiplerininparalarn byk mteebbis ve sermayedar snfn emrine vermek sonucunu dourur. Bat'daki

uygulamalarda bu sonucu dourmutur da. Byle bir ekonomik sistem, milliyeti toplumculuun

nerdii gibi btn topluma amil, cebr ve tepeden inme bir ekilde uygulandnda byk

sermayenin faist diktatoryas meydana gelir.

3-TRKYE VE SOSYALZM

Biz sosyalistler, bugn Trkiye'yi ok megul eden kalknma sorununun sosyalizm sorunundan

ayrlmadnn bilincinde olarak, kapitalist dzenden sosyalizme geii salayacak, sosyalizm

dorultusunda bir kalknmay neriyoruz. Bunun bir kalknma yntemi, teknii sorunu olmadn,

toplumsal dzen deiikliini ierdiini, sosyalizm dorultusunda bir kalknmann ve sosyalizme


31/70

geiin gerekleebilmesi iin politik iktidarn snf muhtevasnn deimesi gerektiini biliyoruz.

Anayasa snf temeli zerinden siyasi partileri yasaklamadndan (esasen btn partiler, kendileri

kabul etsinler, etmesinler fiilen snf partileridir) ve Anayasa sosyalizme kapal olmadndan, ii ve

mttefiki emeki snflar eitip, bilinlendirecek ve rgtleyecek, onlar toplum hayatnda politik bir

g haline getirecek ve iktidara hazrlayacak yasal, btn faaliyet ve hareketleri apak ortada bir

sosyalist parti olarak partiler yelpazesinde yerimizi aldk.

Bizim gr amzdan, kapitalizm mi, sosyalizm mi, u kalknma yolu mu, bu kalknma yolu mu

sorularnn cevab kiilerin, rgtlerin bir sbjektif tercih konusu deildir, iktidarda olan veya iktidar

alan diledii politikay seer ve izler dncesi ve inanc yanltr. phesiz ksa vadede byle bir

tercih serbestlii vardr. Ama yaplan tercihler, izlenen politikalar toplum gelimesinin objektif

gereklerine, ihtiyalarna, tarihsel dorultusuna uygun dt takdirde ve lde olumlu sonular

verir, toplum sorunlarna zm getirir, kalknmay salar, aksi halde sorunlar daha vahimleir,

bunalm srer gider, bir dar boazdan tekine dlr.

Daha nceki ksmlarda kapitalist yoldan kalknmann az gelimi lkeler iin, ve bu arada Trkiye

iin kapal olduunu nedenleriyle birlikte akladm. Trkiye iin sosyalizm dorultusunda birkalknma ncelikle objektif bir zorunluluktur, ikinci plnda sbjektif bir tercihtir. Mahkemedeki

sorgumda ve bu aklamalarmn daha nceki blmnde belirttim ki, karma ekonomi savunusu

kapitalizm mi, sosyalizm mi sorununa bir cevap, bir nc sistem nerisi tekil etmez. ok nemli

olduu iin, tekrar etme pahasna, bu konu zerinde bir daha ksaca durmak istiyorum. Btn az

gelimi lkelerde iktisad devletilik politikas, devlet yatrmlar ve ekonomide bir devlet sektrnn

olumas objektif artlarn bir zorunluluu olarak douyor ve geliiyor. Bunun iin sorun, karma

ekonomi olsun mu, olmasn m sorunu deildir. Devlet sektr ve zel sektr karmas kendiliinden

oluuyor. Sorun, devletilik politikas ve devlet sektr burjuvazinin denetim ve hizmetinde mi

olacaktr, yani devlet eliyle bir zel sermaye ve teebbs snf gelitirilecek midir, yoksa bu

yaplmayp, sz konusu politika ve sektr ii, emeki kitlelerin politik denetiminde ve hizmetinde mi

olacaktr? Her ikisinin de deil, milletin denetim ve hizmetinde olacaktr cevab soruya gerek bir

cevap deildir, kaamaktr, nk millet topluluunun i yaps sosyal snf ve tabakalardan oluur;

temel ve kutup snflar, sermayeci snf -burjuvazi- ve ii snfdr. Dier snf ve tabakalar bu ikisi

etrafnda veya onlara izafetle yer alrlar. Devlet politikasn ve mekanizmasn etkilemede, kendi

denetimleri altna almada sosyal snflar birbirleri ile mcadele ederler. Burada parantez aarak

belirteyim ki, snf mcadelesi deyince bizde olduu gibi hemen akla iddet hareketleri, ihtill

hareketleri gelmemelidir. Klasik demokratik hak ve zgrlkleri benimsemi ok partili parlamenter

rejimlerde snf mcadelesi esas itibariyle bir hukuk erevesi iinde olur, zaman zaman bunun dna

kan hareketler grlse de. htill hareketleri, ii ve mttefiki emeki snflarn iktidara namzetolacak, iktidar alacak kadar glendii, sermayeci snflarn toplumu ynetmede acze dt ve

burjuvazinin iktidar hukuk yolundan devre yanamayp bask ve terr yntemlerine bavurduu

durumlarda belirir.

Karma ekonomi konusunda yukarki soruya ilikin bir ikinci soru da, milli ekonomiye ve ekonomik

gelimeye devlet sektr m, zel sektr m hkim ve yn verici olacaktr? Toplumlar duraan deil,

dinamik ve deime halinde olduklarna gre, zamanla devlet sektr m genileyerek ekonomiyi

kapsar hale gelecektir, yoksa zel sektr m n plna gelip genileyecektir? Temel snflardan birinin

veya tekinin lke siyasetinde ar basmas, iktidar etkilemesi lsnde ve almas halinde bu iki

ktan birine ynelinecektir. Sanayi burjuvazisinin, ekonomide zel sektrn glenmesi ile devlet

iletmelerini devlet giriimleri olarak tasfiye etmek, yani holdingler, anonim irketler haline


32/70

dntrerek zel sektre devretmek veya zel sektr ortak etmek nerileri imdiden ne srlmekte,

savunulmaktadr. Btn bu sorular u soruya indirgenebilir: Karma ekonomi gelimi bir

kapitalizme doru mu, yoksa sosyalizme doru mu seyredecektir. imdiki gidi birinci k ynndedir.

Ekonomideki ve ona bal olarak toplumdaki bunalmlarn, dar boazlarn ve huzursuzluklarn temel

nedeni budur. Bunun nedeni de iktidarn snf muhtevas, snf temelidir.

Dnyann gelimi kapitalist toplumlarna baktmz zaman oralarda da kapitalist sistemin tarihsel

grevini (fonksiyonunu) tamamlam olduunun belirtileri grlmektedir. Kapitalist dnyann en

gelimi, en kudretli ekonomisine sahip A.B.D. nde zel sektr yalnz kendi imkn ve kaynaklar ile

ekonomiye hkim olup onu yrtememektedir, devlet mdahalesi ve destei ile ayakta

durabilmektedir. Devlet siparileri, almlar, kredileri, gerektiinde fiyat ve cret kontrollar, gmrk

tarifeleri ayarlamalar, grev ve toplu szlemelere mdahale, zel sektr ve ona dayal kapitalist

ekonomiyi ayakta tutmann yntemleridir. Liberalizmin ampiyonu A.B.D. nde btn bunlar

olmaktadr. Ayrca, Bilimsel ve Teknolojik Devrim aamasnn gerektirdii, ekonomik gelime iin

hayat nem tayan bilimsel aratrmalarn mal ykn de byk lde devlet zerine almtr. zel

sektrn kaynaklar bu aratrmalar ve artk yeni teknolojinin gerektirdii muazzam yatrmlarkarlamaya yetmemektedir.

zel sermaye ve sektr, buna dayal kapitalist sistem, retim glerini, ekonomiyi gelitirme iini

baarabildii takdirde ve lde tarihsel greve sahiptir; ne kadar smr olsa, ne kadar sosyal

adaletsizliklere meydan verse de yine kapitalizm srer gider. Nitekim feodalizmi tasfiyede, kapitalizmi

oluturup gelitirmede, sanayilemeyi baarmada zel sermaye snf, burjuvazi, bunu yapmtr, ii

ve emeki snflarn ar smrlmesine, yoksullamasna, keskin sosyal eitsizliklere, adaletsizliklere

ramen kapitalizm insan toplumlarnn evriminde toplumlara byk aama aldrmtr. Ama artk

retim glerini ve ekonomiyi kendi gc ile gelitiremez, devlet destei ile ayakta durur, nemli

fonksiyonlar devlete aktarr oldu. Devletin mdahalelerinin, grevlerinin, ykmllklerinin

artmasna ramen, kapitalist toplumlar ii ve aras dengesizlikler, elikiler rekabet ve mcadeleler

iddetlenmektedir. Kapitalizm artk btn dnyay kendi ilikiler a iine alr ve tutar durumdan

kmtr; dnya nfusunun te biri eitli biimlerde sosyalist dzene gemitir. Geri kalan kesimde

de azgelimi lkeler gelimi kapitalist lkelere kar direnmekte, bakaldrmakta, gittike

keskinleen mcadele vermektedir. Btn bunlar dnya kapitalizmi iin zorlu sorunlar, bunalmlar

yaratmaktadr. Toplumsal sistem olarak kapitalizmin karsna sosyalizm ciddi bir alternatif olarak

dikilmitir.

Sosyalist dnce, teori ve zm nerileri kapitalizme ilikin sorunlarn gzleminden,

incelenmesinden domu ve gelimitir. Gzleyen, inceleyen, tahliller, kyaslamalar yapp sonular

karan insan kafasdr, ama insanlar iinde yaadklar tarih dneminin ve toplum artlarnn deimeve gelimelerini gzlerler, bunlar zerine dnrler, sonu karrlar. Bunun iin insan dncesi en

geni snrlar iinde toplum artlar ile belirlenmitir. Bizler de Trkiye'nin artlan ve tarihsel aamas

konusunda karnca kaderince bunu yaptk. Onun iin biz sosyalizmi, daha insancl, daha adaletli,

insanlann kiiliklerinin daha zgr gelimesini salyacak bir sistem olarak nermiyoruz sadece. Bu

mlhazalar da var, bunlar da son derece nemli phesiz. Ama biraz nce iaret ettiim gibi, bir

toplumsal sistem insanln toplumsal evriminde tarihen zorunlu ise, tarihsel bir grevi yerine

getiriyorsa, yaratt eitsizliklere ve adaletsizliklere ramen kanlmaz olur ve yaar. Kapitalizm ise,

ksaca ve ancak ana izgileriyle belirttiimiz nedenlerle artk tarihsel grevini yitirmektedir, hatta

yitirmitir. Yukarda akladm durum ve gelimeler sosyalizmin zorunlu bir alternatif olarak ortaya

ktna, sosyalizme geiin kanlmazlna iarettir. te bunun iin savunduumuz sosyalizme


33/70

bilimsel sosyalizm diyoruz. Sosyalizm nerimiz bir takm sosyal deer yarglarna deil, btn insan

toplumlarnn ve Trkiyenin objektif artlarnn, gelime dorultusunun tahliline ve tesbitine

dayanyor. Bilimsel sosyalizm konusunda ilk ifademde sylediklerim de mahfuzdur, sz uzatmamak

iin bir daha tekrarlamyorum.

Sosyalistliimiz, kendi varlmz, hareketimizi, yani sosyalist fikirlerin, akm ve hareketlerin

douunu izah tarzmz asndan da bilimseldir. Kapitalizmin tarih sahnesinde belirip gelimesi,

bununla birlikte ii snfnn olumas, ii snfnn, ve ardndan emeki snflarn smr,

yoksullama ve eitsizliklere kar ekonomik ve politik mcadeleye girileri, bilimsel sosyalizm gr

asna ve teorisine yol amtr. Objektif durumlarn, artlarn, gelimelerin insan zihninde dourduu

fikirler dnp insanlarn davranlarna, hareketlerine yansdndan, bu karlkl etkilenme sonucu

sosyalist fikirler ve neriler de ii snf hareketlerinde tutunmu ve gelimitir. Fikir tarihinde daha

nce de sosyalizm fikirleri, nerileri vard, ama bunlar her dnrn kendi kiisel

deerlendirmelerine, sbjektif tercihlerine dayanyordu.

Trkiye'de de sosyalist fikir ve akmlar toplumsal gelimelerle belirlenmitir. Kapitalistleme sreci ve

ii snfnn olumas ile belirmi ve bu ikisinin geliip glenmesiyle de gelimitir. zel sermaye veteebbsn -burjuvazinin- kapitalizmi ve kapitalist deer yarglarn savunan ideolojisi karsna ii

snfnn, mttefiki snflar da kapsar biimde, kendi ideolojisini, sosyalizm nerilerini koymas

kanlmaz bir toplumsal sonutur. Birincinin olduu yerde ikincisi mutlaka olacaktr.

Gelimi bat kapitalizminin demokrasileri bu gerei grm, tanmlardr, tanmak zorunda

kalmlardr. Batda sermaye snf - burjuvazi- mutlak kralla ve soylular snfna kar kendi

varln, istek ve karlarn kabul ettirebilmek iin insanlarn eit ve zgr olduklarn, aralarnda

kardeliin hkm srmesi gerektiini savunmulardr, zgrlk, eitlik, kardelik her yerde istibdata

ve feodalizme kar etkin ideolojik bir silh olarak kullanlmtr. Bizde de byle olmutur. 1908

merutiyetinin slogan Hrriyet, Msavat, Uhuvvet idi. Bunlar propagandalarda, basnda

tekrarlanyor, bir yznde bu slogan yazl gm madalyonlar baslp satlyordu.

Ama burjuvazi krallk istibdadn ve feodalizmi alt edip iktidar alnca, zgrlk, eitlik ve kardelik

ilkelerini ii ve emeki snflara uygulamak istemedi ve uygulamad. Batl kapitalist toplumlarda ii

snf ve emeki kitleler meslek rgtlenme, politik rgtlenme, grev ve toplu szleme, genel

seimler ve oy hakk gibi hak ve zgrlkleri elde edebilmek iin uzun ve etin mcadeleler verdiler.

Nihayet, sermaye- emek eliki ve mcadeles

bekiçe boran savunma

Documents