benh tram cam

18

Click here to load reader

Upload: api-3753411

Post on 07-Jun-2015

3.425 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Khai niem co ban ve benh tram cam

TRANSCRIPT

Page 1: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 1

B�NH TR�M C�M VÀ PH��NG PHÁP �I�U TR�

I>NH�NG HI�U BI�T C� B�N V� B�NH TR�M C�M

1> Khái nim: Hi ch�ng tr�m c m là lo�i r�i lo�n khí s�c th��ng gp trong tâm th�n hc. Có th� x�y ra � nhi u l�a tu�i nh�ng ph� bi�n nh�t là 16-45 tu�i, ph� n� nhi u h�n nam gi�i (t� l� gi�i tính m�c b�nh: nam/n� = 1/2).

From http://vi.wikipedia.org/wiki/ Date 1/4/2008

Tr�m c m :Là m�t b�nh lí c�a não b� ch� hoàn toàn không ph�i là m�t c�m giác bu�n bã hay chán n�n, th�t vng thông th��ng thoáng ch�c mà ai c�ng có th� tr�i qua trong cu�c s�ng. Tr�m c�m là m�t b�nh lí nghiêm trng, �nh h��ng ��n suy ngh�, c�m xúc, thái �� c� x� và s�c kh�e b�nh nhân; ch� không ph�i là m�t s� y�u �u�i. Nó có th� x�y ra v�i b�t kì ai, � b�t kì �� tu�i nào; � m i ��i t�!ng khác nhau có nh�ng bi�u hi�n khác nhau.

From http://www.thanhnien.com.vn/News Date

3/22/2008 BS B�ch Long

Theo T� ch�c Y t� Th� gi�i WHO, b�nh tr�m c�m c��p �i m i n"m trung bình 850 000 m�ng ng��i, ��n n"m 2020 tr�m c�m ��!c d� �oán là c"n b�nh x�p h�ng 2 trong s� nh�ng c"n b�nh ph� bi�n toàn c�u v�i h�n 121 tri�u ng��i m�c b�nh. Nh�ng ch# kho�ng 25 % trong s� �ó ��!c �i u tr$ k$p th�i và �úng ph��ng pháp.

B�c ha m�t ng��i b�nh tr�m c�m c�a Vincent van Gogh, chính ông c�ng m�c ph�i c"n b�nh này và có l% �ó là m�t trong nh�ng nguyên nhân d&n ��n vi�c t� sát c�a ông

From http://vi.wikipedia.org/wiki/ Date 1/4/2008

Theo th�ng kê c�a t� ch�c Y t� Th� gi�i ,kho�ng 5% dân s� có bi�u hi�n tr�m c�m rõ r�t (' M( ,c"n b�nh này �ã t�n công 1/8 dân s� ,vi�c ch�a tr$ t�n 45 tri�u USD m�t n"m).T� l� m�c tr�m c�m hi�n là 2-3% � nam và 4-9% � n� .N�u tính c� cu�c ��i thì t� l� m�c là nam: 7-12% và n�:20-25&.Tr�m c�m ph� bi�n h�n � nh�ng ng��i s�ng ��c thân và li d$.

From http://vietbao.vn/ Date 3/24/2005 BS Lê thi�n : S�c kho� & ��i s�ng

Page 2: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 2

' Vi�t Nam, Theo th�ng kê b�nh nhân tr�m c�m chi�m 3-6% dân s�, trong �ó 1/5 luôn có t� t��ng t� sát. )ây là b�nh gây m�t s�c lao ��ng ��ng th� hai trên th� gi�i và là nguyên nhân c�a 2/3 tr��ng h!p t� t�. )i u nguy hi�m là do s� mc c�m hoc thi�u hi�u bi�t v c"n b�nh này, có ��n 60% ng��i m�c tr�m c�m không ��!c phát hi�n và �i u tr$.

From http://vnexpress.net/Vietnam/Home/ Date 6/28/2002

)�n n"m 2006 , Vi�t Nam có kho�ng 15% dân s� "có v�n � v s�c kho* tâm th�n". Có nhi u "mã b�nh" �i�n hình mà ng��i "�iên" xé qu�n xé áo, lang thang, gào thét, gi�t chóc mình và ng��i khác; nh�ng c�ng có nhi u ng��i "tr�m c�m +n", "(b$ b�nh) tâm th�n không tâm th�n", t�c là h v&n s�ng nh� chúng ta, b�i quá trình phát b�nh c�a h r�t khó xác �$nh, do th� r�t nguy hi�m và khó ch�a tr$.

From http://www.laodong.com.vn/ Date 12/9/2006 � Doãn Hoàng

2>Nguyên nhân c�a bnh tr�m c m

Các nguyên nhân gây tr�m c m có th� x�p vào 3 nhóm chính:

- Trm c�m n�i sinh (còn gi là tr�m c�m ch�a rõ nguyên nhân): Có nhi u gi� thuy�t cho là do di truy n, mi,n d$ch, môi tr��ng s�ng và y�u t� xã h�i... nh�ng ch�a có gi� thuy�t nào có tính thuy�t ph�c.

- Trm c�m do stress: Ch-ng h�n nh� khi m�t vi�c làm, mâu thu&n trong gia �ình, con cái h� h�ng, b$ trù d.p � n�i làm vi�c, làm "n thua l , b$ phá s�n hoc có ng��i thân ch�t ��t ng�t...

- Trm c�m do các b�nh th c t�n: Sau ch�n th��ng s não, sau tai bi�n m�ch máu não hoc x� v�a ��ng m�ch não, các b�nh nan y nh� ung th�, lao, phong...

Tr�m c m th��ng tái di�n n�u không ���c �i�u tr� k�p th�i và theo dõi ��y ��. V�i tr�m c�m n�i sinh, dù �i u tr$ hay không thì sau m�t th�i gian, m�t s� b�nh nhân s% t� h�i ph�c. Tuy nhiên, n�u không ti�p t�c �i u tr$ duy trì, s% có 50% tr��ng h!p b$ tái phát, 70% b�nh nhân có 2 giai �o�n tr�m c�m s% b$ thêm giai �o�n th� 3; 90% b�nh nhân có 3 giai �o�n tr�m c�m thêm giai �o�n th� 4. N�u ��!c �i u tr$ b/ng thu�c ch�ng tr�m c�m m�t cách h!p lý thì kh� n"ng h�i ph�c hoàn toàn là 70%.

From http://vnexpress.net/Vietnam/Home/ Date 6/28/2002

Page 3: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 3

Tr�m c�m không th��ng không b$ gây ra b�i m�t m�t s� vi�c hay s� v.t nào �ó. )ó là k�t qu� c�a m�t trong nhi u y�u t� khác nhau và nó khác nhau t0 tr* này v�i tr* khác. Tr�m c�m c�ng có th� b$ gây ra khi l�!ng neurotransmitters th�p h�n bình th��ng (�ây là hóa ch�t �i u ti�t các d�u hi�u thông qua h� th�ng th�n kinh) trong não, nó s% h�n ch� kh� n"ng c�m giác c�a con ng��i. Tr�m c�m c�ng có th� mang tính lây truy n trong gia �ình, n�u có ng��i thân mang b�nh tr�m c�m thì c�ng có nguy c� m�c b�nh cao.

Nh�ng d�u �n quan trng trong cu�c ��i nh�: cái ch�t c�a ng��i thân, ly d$, chuy�n t�i m�t n�i � m�i hay th.m chí chia tay v�i b�n khác gi�i, � u có th� d&n ��n m�c b�nh tr�m c�m.

From HealthDay (http://www.tuoitre.com.vn/) Date 9/22/2005

3>Bi�u hin c�a bnh tr�m c m

Hình th�c c�a m�t ng��i có th� g!i ý v tr��ng h!p tr�m c�m: áo qu�n lôi thôi, v� sinh thân th� kém, c� ch# ch.m ch�p hoc nóng n�y, ging nói tr�m, ��n �i�u, tâm s� bu�n ...Âu lo th��ng xuyên cùng v�i s� s! hãi lan r�ng không rõ nguyên do.

R�i lo�n ch�c n"ng sinh d�c: gi�m hoc m�t ham mu�n tình d�c � c� hai phái, có th� y�u hoc m�t ch�c n"ng c��ng � nam gi�i, lãnh c�m � ph� n�.

Các bi�u hi�n có th� khác c�a b�nh tr�m c�m là c�m giác do d�, không ch�c ch�n, tiêu chu+n và �òi h�i cao, yêu c�u cao v�i ng��i khác và v�i chính mình, d, b$ t�n th��ng, khó thay ��i nh�ng thói quen c� dù không còn phù h!p, luôn � tình tr�ng m�t m�i, � r� và c"ng th-ng, r�t d, t�c gi.n và n�i nóng, không có h�ng thú làm b�t c� chuy�n gì. Luôn có ý ngh� tiêu c�c v b�n thân, và ng��i khác, c�m giác tuy�t vng không còn l�i thoát, không còn ni m tin vào b�n thân và t��ng lai.

Ngoài ra còn có các bi�u hi�n thân th� khác �i kèm nh� kém "n, m�t c�m giác ngon miêng, m�t ng�, t"ng hay gi�m kí b�t th��ng, th��ng có c�m giác �au nh�c nhi u vùng � c� th�, �i�n hình là c�m giác t�c ng�c.

)�i v�i nh�ng ng��i b�nh nng h�n còn gp khó kh"n nh� không th� th�c hi�n nh�ng vi�c bình th��ng nh� �i ra ngoài, �i ch! hay �i hc, gp g1 b�n bè, th"m ng��i thân, ti�p xúc v�i ng��i khác, �t bi�t là v�i ng��i khác gi�i.

Các bi�u hi�n này có th� gp � ng��i kh�e m�nh, bình th��ng khi gp chuy�n s�c hay bu�n b�c, vì v.y r�t khó có th� phân bi�t ��!c �âu là tâm tr�ng nh�t th�i và khi nào thì �ã m�c ph�i b�nh. Vì th�, có m�t v$ bác s� �ã phát bi�u, ch#

Page 4: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 4

có nh�ng ng��i �ã m�c b�nh tr�m c�m r�i m�i có th� miêu t� chính xác ��!c ph�n nào v c"n b�nh này.

From http://vi.wikipedia.org/wiki/ Date 1/4/2008

Nh� v.y, b�nh tr�m c�m có th� bi�u hi�n b/ng các tri�u ch�ng th�c th� nh� nh�c ��u, �au l�ng, �au b�ng, �au d� dày, �au ng�c, �ánh tr�ng ng�c, tim �.p nhanh... Cho nên, �0ng ng�c nhiên n�u b$ �au d� dày ch�a mãi không kh�i mà ��!c bác s� gi�i thi�u sang chuyên khoa tâm th�n. Ch# c�n �i u tr$ kh�i b�nh tr�m c�m là các tri�u ch�ng kia s% t� m�t.

From http://vnexpress.net/Vietnam/Home/ Date 6/28/2002

Bi�u hin bnh tr�m c m � gi�i tr�:

Các kh�o sát liên ngành giáo d�c - y t� g�n �ây cho th�y 27% n� sinh THPT và 16% nam sinh có nh�ng bi�u hi�n c�a b�nh tr�m c�m. Kho�ng 3% hc sinh có hành vi c� ý gây th��ng tích cho b�n thân. Các tác gi� tham gia ch��ng trình kh�o sát nh.n th�y: 21% s� hc sinh ��!c kh�o sát t0ng b� hc, 19% u�ng r�!u, 16% hút thu�c lá, 11% �ua xe. 6% t0ng gây r�i tr.t t� n�i công c�ng, �ánh nhau có v� khí hoc �ã quan h� tình d�c… Nhi u gia �ình có con � �� tu�i t0 10-18 th��ng cho r/ng nh�ng thay ��i b�t th��ng trong tính cách, hành vi c�a chúng ch# là hi�n t�!ng sinh lý bình th��ng khi c� th� b�t ��u d.y thì. )i u này không sai. Tuy nhiên th�c t� cu�c s�ng � nh�ng thành ph� l�n cho th�y: Tình tr�ng tâm lý thi�u niên có nh�ng bi�n ��i tiêu c�c s% là s� b�t ��u cho ch�ng b�nh tr�m c�m vô cùng nguy hi�m. Theo các bác s� tâm th�n, nh�ng bi�u hi�n th��ng gp nh�t 234các em d, 56ng n�y, b�c t�c m�t 78ch vô c�, không c�m th�y h�ng 9:;4v�i b�t c� chuy�n gì, ngay c� nh�ng vi�c mình yêu thích tr��c �ây (nh� ch�i th� thao, nghe nh�c, chat…); th#nh tho�ng l�i r�i vào tr�ng thái vô th�c trong th�i gian ng�n. Ngoài ra, còn có 78c d�u hi�u <:�4nh� th��ng xuyên có 7�m =>8c bu�n r�u hoc m�t ?�i, ch# mu�n ng�i yên m�t ch , không thích ho�t ��ng th� ch�t hay ti�p xúc v�i b�t c� ai… Theo các bác s� tâm th�n, nguyên nhân ph�n nhi u là do nh�ng áp l�c trong vi�c hc hành và hoàn c�nh gia �ình, do b�n thân các em hoc ng��i thân t�o ra. ' l�a tu�i này, các em th��ng b�t ��u �t cho mình nh�ng m�c tiêu trong các l�nh v�c hc hành, th� thao, hình dáng b�n thân… �� ph�n ��u th�c hi�n. Mi m� ��c � u t�t �@p, ch# có �i u m�c “�i�m chu+n“ mà các em �t ra th��ng quá cao, t��ng ���ng v�i th�n t�!ng c�a mình, nên khó mà ��t ��!c. H.u qu� là th�t vng, t� ti v giá tr$ b�n thân… d&n ��n nh�ng suy ngh� tiêu c�c, kh�ng ho�ng tinh th�n.

Page 5: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 5

Nng n h�n n�a là s�c ép c�a cha m@ ��i v�i con cái: ph�i là hc sinh xu�t s�c, �.u vào tr��ng này tr��ng n, tr� thành ng��i này, ng��i kia… C� v.y, nh�ng �i�p khúc �y c� nh� nh$p gõ c�a chi�c búa t� � u �n “tra t�n” tinh th�n con tr*. R�i luy�n thi, hc thêm �� mi th�… T�t c� th�i gian, tâm trí � u dành cho vi�c hc hành làm các em d, dàng r�i vào tr�ng thái c"ng th-ng, “n�i nóng” v�i t�t c� mi chuy�n; nng n h�n là không ki�m soát ��!c lý trí, suy ngh� c�a mình. Không khí nng n trong gia �ình thi�u h�nh phúc c�ng là nguyên nhân chính d&n ��n ch�ng tr�m c�m cho nh�ng ��a con, mà th��ng là tâm �i�m �� nh�ng b.c cha m@ “gi.n cá chém th�t”.

From http://www.tialia.com/forums.php? Date 3/15/2004

4>Tiêu chu�n ch�n �oán bnh tr�m c m.

)� ch+n �oán tr�m c�m, ng��i ta th��ng d�a vào b�ng tiêu chu+n DSM IV hay chu+n ICD-10 ph�n F32 c�a WHO.

Tiêu chu�n DSM IV dùng ch�n �oán tr�m c m

Trong vòng hai tu�n, h�u nh� m i ngày:Tính khí s�u mu�n và t0 ch�i nh�ng ngu�n vui v�n có c�ng v�i ít nh�t 4 trong s� các tri�u ch�ng sau:

• Gi�m hoc lên cân, gi�m hoc t"ng c�m giác ngon mi�ng. • M�t ng� hoc ng� tri n miên. • Kích ��ng hoc tr� nên ch.m ch�p. • M�t m�i hoc m�t s�c. • C�m giác vô d�ng, vô giá tr$ hoc t�i l i không thích �áng. • Gi�m kh� n"ng t.p trung, do d�. • Hay ngh� ��n cái ch�t, có ý �$nh hoc hành vi hoc k� ho�ch t� sát.

Chu�n ICD-10 F32

• F32.0 Giai �o�n tr�m c�m nh@ (ng��i b$ b�nh c�m th�y không ��!c kh�e và tìm s� giúp �1 c�a bác s�, sinh ho�t bình th��ng).

• F32.1 Tr�m c�m m�c trung bình (nh�ng yêu c�u trong công vi�c và vi�c nhà không th� ��m nhi�m n�i).

• F32.2 Tr�m c�m nng (b�nh nhân c�n ��!c �i u tr$). • F32.3 Tr�m c�m nng kèm theo nh�ng bi�u hi�n th�n kinh khác. • F32.8 và 9 Nh�ng giai �o�n tr�m c�m khác.

From http://vi.wikipedia.org/wiki/ Date 1/4/2008

Page 6: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 6

5>Bnh tr�m c m và hi ch�ng t� sát.

Tr�m c�m là nguyên nhân c�a h�n 50% nh�ng tr��ng h!p t� sát.Th�ng kê cho th�y tuy nam gi�i ít b$ tr�m c�m h�n, nh�ng khi r�i vào tr�m c�m, xu h��ng t� sát l�i cao h�n.Nh�ng b�nh nhân tr�m c�m t� sát �a s� � hai nhóm chính:

• Nam gi�i, trên 50 tu�i, s�ng � nông thôn. • N� gi�i, tr* tu�i, s�ng � thành th$.

Nguy c� t.p trung vào nh�ng b�nh nhân có ti n c"n b�n thân hoc gia �ình t� sát, tr�m c�m, nghi�n r�!u, c�ng nh� � nh�ng ng��i s�ng cô l.p v�i xã h�i.Ý �� t� sát nhi u h�n g�p 10-12 l�n so v�i hành vi t� sát.T� sát có th� ��t ng�t hay ��!c chu+n b$ tr��c, âm th�m hoc báo tr��c. Nhi u b�nh nhân t� sát b/ng mi giá, �iên lo�n ��n kinh d$ v�i nh�ng h.u qu� kinh hoàng.

From http://vi.wikipedia.org/wiki/ Date 1/4/2008

II>PH��NG PHÁP CH�A TR� B�NH TR�M C�M.

B�nh tr�m c�m �áp �ng t�t v�i �i u tr$, kho�ng 80% b�nh nhân tr�m c�m nng có th� c�i thi�n và tr� l�i cu�c s�ng bình th��ng ch# trong vòng vài tu�n l,; v�i nh�ng b�nh nhân có nguy c� b$ tr�m c�m tr� l�i thì ph�i �i u tr$ liên t�c và ki�m soát b�nh t�t. Có 3 ph��ng pháp �i u tr$ c� b�n là: dùng thu�c, �i u tr$ tâm lí li�u pháp và s�c �i�n. Có th� �i u tr$ riêng r% hoc k�t h!p các ph��ng pháp này.

)�i v�i tr* em, n�u xác �$nh s�m nguyên nhân thì m�t cu�c trò chuy�n gi�a b� m@, th�y thu�c và tr* c�ng �� �� gi�i t�a tâm lý cho tr*, ít khi ph�i dùng ��n thu�c. Nh�ng tr��ng h!p nng c�n có s� h!p tác gi�a nhà tâm lý và gia �ình.

Page 7: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 7

B�nh nhân tr�m c�m c�n ��!c �i u tr$ tích c�c, tr��ng h!p nng c�n cho nh.p vi�n �� � phòng t� sát. S� ph�i h!p cht ch% gi�a ngành tâm th�n v�i c�ng ��ng và các thành viên trong gia �ình ng��i b�nh là y�u t� quan trng vi�c �i u tr$ có hi�u qu� cao

Nh�ng �i�u c�n l�u ý trong quá trình �i�u tr�:

+ Không nên c� g�ng làm vi�c b/ng b�t c� giá nào.

+ Không nên l�y lý do b$ tr�m c�m �� bào ch�a cho các v�n � khó kh"n c�a b�n thân trong công vi�c.

+ Không nên ��a ra nh�ng quy�t �$nh có tính ch�t �nh h��ng ��n t��ng lai trong th�i gian �ang �i u tr$.

+ Không nên ng�ng vi�c.

+ Không u�ng bia, r�!u v�i b�t kì lí do nào.

+ Không ng�ng thu�c �ang dùng hoc t� ý ti�p t�c dùng thu�c mà không có ý ki�n c�a bác s� �i u tr$.

From http://www.thanhnien.com.vn/News Date 3/22/2008 BS B�ch Long

1>Chín quy t c �!i phó v�i bnh tr�m c m.

1, B�n hãy l�y m�t t� gi�y tr�ng, k* m�t ���ng dc chia �ôi. Bên trái hãy vi�t t�t c� nh�ng gì b�n lo l�ng thành t0ng m�c m�t. Bên ph�i là nh�ng nguyên nhân gây ra c�m giác �ó. Ch-ng h�n ng� tr/n trc. Nguyên nhân: Tôi v&n ngh� ��n vi�c...Hãy nêu lu.n �i�m ch�ng c� cho th�y t�i sao nh� v.y là không �úng và hãy vi�t chúng ra.

2, )� thay ��i nh�ng vi�c �u tiên làm, hãy ngh� ra m�c tiêu m�i, lý thú, nh�ng có th� th�c hi�n ��!c. Ch-ng h�n ngày ngh# �i th"m b�n gái � thành ph� khác hay mua m�t b� qu�n áo th� thao. Hãy mô t� c� th� t0ng b��c th�c hi�n m�t.

3, Tr�m c�m lúc ��i mùa, chính là th�i �i�m b�n c�n b�t ��u mi vi�c t0 ��u. Hãy thay ��i trình t� công vi�c: b�t ��u ��n b� b�i, b� sung thêm kho�n �i b� vào bu�i t�i b�t ch�p m�a hay n�ng...

Page 8: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 8

4, M i ngày hãy t�o cho b�n thân và ng��i nhà m�t ni m vui nho nh�: mua vé �i xem phim, tng m�t cu�n sách m�i, làm ��u m�i, món "n m�i...

5, Ngày ngh# hãy ng� thêm m�t chút, t�m b/ng n��c lá th�m, �i làm ��u...

6, Hãy thay ��i m�t �i u gì �ó trong c"n h�: kê l�i �� g thay rèm c�a, thay th�m, �t l�i ch.u hoa c�nh...

7, T0 t�i hôm tr��c hãy chu+n b$ k� ho�ch chi ti�t cho ngày hôm sau, c� g�ng �� có nh�ng kho�ng th�i gian r i.

8, Hãy m�i b�n thân �i ti�m cà phê hay v nhà, hãy tâm s� h�t nh�ng n i ni m c�a mình, th.m chí hãy cùng khóc cho ��n khi b.t c��i.

9, Hãy nh� r/ng có khi b�n u�ng m�t s� lo�i thu�c c�ng gây ra tâm tr�ng vui bu�n th�t th��ng, ví d� nh� thu�c ng0a thai. Có th� nên thay th� b/ng lo�i thu�c khác. N�u nh�ng bi�n pháp �ó không có tác d�ng thì hãy ��n gp bác s( li�u pháp tâm lý.

From http:// www.newsinfo.ru Date 4/17/2006

2>Các lo"i thu!c thông d#ng ch�a tr� bnh tr�m c m D��i �ây ��a ra toàn b� nghiên c�u c�a Bác s( Nguy,n Ý )�c v các

ph��ng pháp tr$ b�nh tr�m c�m. Theo Trung Tâm Ki�m Soát và Phòng Ng0a B�nh Hoa KA, thu�c ch�ng

tr�m c�m hi�n nay ��!c các bác s� biên toa cho b�nh nhân nhi u h�n là thu�c tr$ cao huy�t áp, cao cholesterol, hen suy,n, nh�c ��u. Theo Trung Tâm này, trong n"m 2005, t�i Hoa KA có 2.4 t� toa thu�c thì thu�c ch�ng tr�m c�m chi�m 118 tri�u, thu�c tr$ cao huy�t áp có 113 tri�u toa. T0 n"m 1995 t�i 2002, s� l�!ng TCTC tiêu th� t"ng 48%.

Bác s� Ronald Dworkin, hc gi� c�a Hudson Institute � Maryland, nh.n th�y nhi u bác s� dùng thu�c CTC �� ch�a “không có h�nh phúc” thay vì khuyên ng��i b�nh coi l�i và thay ��i n�p s�ng.

M�t s� bác s� khác l�i cho vi�c tiêu th� nhi u thu�c tr$ tr�m c�m là d�u hi�u t�t, vì b�nh nhân �ã ý th�c ��!c tâm b�nh c�a mình và m�nh d�n tìm ki�m �i u tr$.

Ngoài ra, trong m�y n"m v0a qua, k�t qu� nhi u nghiên c�u cho hay m�t

vài lo�i thu�c ch�ng tr�m c�m có th� “t�ng r�i ro có ý ��nh t t� � m�t s� tr� em

�ang dùng thu�c này”.

Page 9: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 9

Sau m�t th�i gian cân nh�c, th�o lu.n, C� Quan Th�c D�!c Ph+m Hoa KA �ã m�nh m% khuy�n cáo các công ty s�n xu�t ph�i ghi rõ r�i ro này trên b�n h��ng d&n v thu�c �� l�u ý bác s� và b�nh nhân.Thu�c ch�ng tr�m c�m có nhi u công d�ng tr$ b�nh t�t nh�ng c�ng có tác d�ng ngo�i ý, �ôi khi b�t l!i.

1-Thu!c ch!ng tr�m c m là gì? Nh� tên gi, thu�c Ch�ng Tr�m C�m (antidepressants) là nh�ng d�!c

ph+m ��!c dùng �� ch�a b�nh bu�n r�u, tr�m c�m và m�t vài tâm b�nh khác. Thu�c có tác d�ng t"ng ch�t d&n truy n th�n kinh serotonin, norepinephrine và dopamine � não b� và ��!c u�ng m�t l�n hoc nhi u l�n trong ngày.

Thu�c r�t h�u hi�u �� giúp ng��i b�nh c�m th�y ph�n kh�i, yêu ��i và tr� l�i v�i sinh ho�t th��ng nh.t.

2-Thu!c tác �ng nh� th� nào? H�u h�t các thu�c ch�ng tr�m c�m có tác d�ng làm ch.m s� m�t mát m�t vài

hóa ch�t � não b�. Các ch�t này có công d�ng gây h�ng ph�n tinh th�n và nhi u ch�c n"ng khác nh� "n ngon, ng� say, suy ngh� t�t. Ðó là ch�t serotonin và norepinephrine. Các ch�t này ��!c ti�t ra � ph�n cu�i c�a t� bào th�n kinh và có nhi�m v� chuy�n tín hi�u th�n kinh t0 t� bào này sang t� bào k� ti�p. ' ng��i b$ b�nh tr�m c�m, sau khi ��!c s�n xu�t, hóa ch�t ch�a k$p tác d�ng �ã b$ t� bào l�y l�i (reuptake) quá s�m, do �ó d&n truy n tín hi�u th�n kinh b$ gián �o�n và gây ra tâm b�nh.

Thu�c ch�ng tr�m c�m chn s� l�y l�i quá s�m các ch�t này, t"ng serotonin � não và giúp b�nh nhân gi�m c�m giác bu�n r�u, th�t vng, chán n�n.

3-Có bao nhiêu lo"i thu!c ch!ng tr�m c m? Hi�n nay trên th$ tr��ng có trên 30 lo�i thu�c CTC và ��!c chia làm

nhi u nhóm: a-Nhóm CTC 3 vòng (Tricyclic antidepressant) �ã ��!c dùng t0 nhi u

ch�c n"m nay. Nhóm này chn s� “l�y l�i” quá s�m ch�t d&n truy n th�n kinh serotonin và norepinephrine � giao �i�m các t� bào th�n kinh.

Thu�c � nhóm này g�m có: amitriptyline (Elavil), amoxapine,desipramine (Norpramin), doxepin (Sinequan) imipramine (Tofranil), nortriptyline (Aventyl, Pamelor), protriptyline (Vivactyl), trimipramine (Surmontil).

Th��ng th��ng, các thu�c này ít ��!c dùng �� ch�a tr��ng h!p b�nh nhân m�i b$ b�nh, vì có nhi u tác d�ng ph�.

b-Nhóm Chn s� L�y L�i serotonin (Selective serotonin reuptake inhibitors). Khi não thi�u serotonin, ng��i b�nh s% tr� nên bu�n r�u. Nhóm thu�c này ch# chn s� “l�y l�i” quá s�m ch�t serotonin mà không �� ��ng gì t�i norepinephrine và dopamin .Ðây là nhóm thu�c ��!c �u tiên s� d�ng �� ch�a tr�m c�m. Thu�c công hi�u nh� các nhóm khác mà l�i ít tác d�ng ph� và ít nguy h�i khi

Page 10: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 10

ch-ng may u�ng quá li u l�!ng. Các thu�c hi�n có trên th$ tr��ng là citalopram (Celexa), fluoxetine (Prozac), paroxitine (Paxil), escitalopram (Lexapro), sertraline (Zoloft)

c-Nhóm thu�c khác. Các thu�c CTC khác có tác d�ng không gi�ng nh� hai nhóm trên.

Thu�c th��ng dùng là bupropion (Wellbutrin), trazadone, venlafaxine.. Thu�c ít ��!c dùng h�n là lo�i �c ch� men monoamine oxidase (MAOI) nh� phenelzine (Nardil), tranylcypromine (Parmate), selegiline (Emsam)...

4-Xin cho bi�t tác d#ng ph# c�a thu!c ch!ng tr�m c m. Thu�c CTC có th� gây ra các tác d�ng ph� nh� sau:

a-Bu�n nôn

Ðây là tác d�ng ph� th��ng th�y nh�t c�a thu�c CTC và c�ng là lý do khi�n b�nh nhân ng�ng thu�c. Ngay tu�n l, ��u sau khi u�ng thu�c là bu�n nôn �ã x�y ra. Nh�ng khó kh"n này c�ng ng�ng mau sau khi u�ng thu�c vài tu�n hoc khi c� th� quen v�i thu�c.

Ð� tránh bu�n nôn, nên u�ng thu�c khi no b�ng, u�ng nhi u n��c, dùng thêm thu�c ch�ng ch�t chua bao t�. N�u có th�, u�ng lo�i thu�c tan ch.m. Nên nói ngay cho bác s� khi có tác d�ng ph� này.

b-T�ng cân.

Bn ngon mi�ng và t"ng cân r�t th��ng x�y ra. Lên cân có th� là do gi� n��c trong c� th�, không v.n ��ng hoc "n ngon h�n khi thu�c CTC làm b�nh nhân yêu ��i h�n.

Ð� tránh t"ng cân, nên "n u�ng lành m�nh, nhi u rau trái cây và các lo�i h�t; gi�m ch�t ngt, ch�t béo; v.n ��ng ít nh�t 30 phút m i ngày. Nên cho bác s� hay là �ang lên cân �� có th� l�a thu�c khác cùng công hi�u mà ít lên cân.

c-R�i lo�n tình d�c.

R�i lo�n tình d�c có th� là gi�m ��c tình (libido), lo�n c��ng d��ng, ch.m xu�t tinh, gi�m khoái c�m (orgasm) và có th� kéo dài trong su�t th�i gian dùng thu�c.

Nhóm SSRI (Prozac, Paxil) th��ng gây ra r�i lo�n này nhi u h�n, �c bi�t là b�nh nhân c�m th�y ch.m hoc không có khoái c�m. Nhóm thu�c 3 vòng l�i hay gây ra r�i lo�n c��ng d��ng. Ð� tránh tác d�ng ngo�i ý này, nên nói v�i bác s� ��i thu�c; u�ng lo�i ch# c�n m�t viên m i ngày và l.p k� ho�ch giao h!p tr��c gi� u�ng thu�c; xin bác s� cho thu�c ch�a r�i lo�n tình d�c. Ðôi khi có th� xin ng�ng thu�c m�t vài ngày trong tu�n.

Page 11: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 11

d-M�t m�i, bu�n ng�.

Tác d�ng này r�t th��ng x�y ra nh�t là vào tu�n l, b�t ��u u�ng thu�c CTC. Ð� tránh khó ch$u, nên ng� m��i phút vào ban ngày, v.n ��ng nh@, không lái xe cho t�i khi h�t m�t m�i, u�ng thu�c hai gi� tr��c khi �i ng�.

�-M�t ng�

M�t vài lo�i thu�c CTC có tác d�ng kích thích th�n kinh, làm cho con ng��i t#nh táo và ��a t�i khó �i vào gi�c ng� hoc th�c d.y ban �êm, m�t m�i ban ngày. Do �ó, có th� u�ng thu�c vào bu�i sáng, gi�m s� d�ng th�c ph+m có caffeine, th�c t.p th� giãn tr��c khi �i ng�. N�u c�n, nói v�i bác s� cho u�ng m�t chút thu�c an th�n vào bu�i t�i.

e-Khích ��ng, b�n ch�n, lo l�ng

D��i tác d�ng c�a vài thu�c CTC, b�nh nhân c�m th�y nh� có nhi u sinh l�c, tinh th�n quá kích ��ng, ��ng ng�i không yên. N�u tình tr�ng kéo dài, b�nh nhân s% luôn luôn c"ng th-ng, m�t m�i.

Ð� gi�m khó kh"n này, có th� xin bác s� cho thu�c an th�n m�t th�i gian ng�n và t.p thi n �$nh, th� giãn tâm h�n.

g-Khô mi�ng

Thu�c CTC th��ng hay gây khô mi�ng, gi�m n��c mi�ng. Có th� gi�m thi�u khó kh"n này b/ng cách nh�m nháp m�t chút n��c, ng.m viên �á c�c, k@o cao su không ���ng hoc mua n��c mi�ng thay th� t�i ti�m thu�c tây.

h-M� m�t vì thu�c CTC làm m�t khô.

Bác s� có th� cho toa mua thu�c nh� m�t �c bi�t làm ��t m�t hoc thay ��i li u l�!ng thu�c CTC.

i-Táo bón.

Thu�c CTC 3 vòng làm r�i lo�n h� tiêu hóa và gây ra táo bón. Nên u�ng nhi u n��c, "n nhi u rau trái cây, v.n ��ng c� th� � u �n. N�u c�n, u�ng thu�c làm m m ph+n.

5-T�$ng tác gi�a thu!c ch!ng tr�m c m và các thu!c khác Thu�c CTC có th� t��ng tác v�i nhi u d�!c ph+m khác và gây ra các ph�n

�ng không t�t. N�u có ý �$nh u�ng thu�c CTC, nên nói cho bác s� bi�t các thu�c mình �ang dùng, k� c� thu�c mua không c�n toa bác s� và các d�!c th�o.

Khi dùng thu�c MAOI, nên c+n th.n khi u�ng thu�c ch�a c�m l�nh mua t� do, không ��!c "n pho mát, u�ng r�!u.

Dùng chung thu�c SSRI v�i MAOI và các thu�c khác có th� gây ra ph�n �ng tr�m trng, ch�t ng��i vì có quá nhi u serotonin trong não.

Page 12: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 12

6-Thu!c ch!ng tr�m c m nào t!t h$n? Có t�t c� t�i vài ch�c lo�i thu�c CTC, t�t c� � u công hi�u và không có

b/ng ch�ng là thu�c này t�t h�n thu�c kia. Ngoài ra m i lo�i tr�m c�m �áp �ng v�i thu�c m�t cách khác nhau. Thí d�

ng��i v0a bu�n r�u v0a d, b$ kích ��ng s% c�m th�y khá h�n n�u dùng thu�c có tác d�ng xoa d$u tinh th�n. Còn ng��i tr�m c�m mà l�i t� cô l.p, tiêu c�c s% c�m th�y vui v*, hòa nh.p v�i mi ng��i h�n.

V�i m i lo�i thu�c CTC, có kho�ng t0 70-80% b�nh nhân c�m th�y khá h�n. Tuy nhiên, th�t b�i v�i thu�c này không có ngh�a là c�ng th�t b�i v�i thu�c kia. Ðôi khi bác s� ph�i th� v�i vài lo�i thu�c tr��c khi tìm ra lo�i công hi�u v�i ng��i b�nh.

7-Thu!c c�n th�i gian bao lâu �� có công hiu? Thu�c không có tác d�ng ngay, mà th��ng th��ng ph�i t0 2 ��n 4 tu�n l,

sau khi dùng m�i th�y hi�u qu�. Vì th� c�n ph�i kiên nh&n �� coi xem thu�c công hi�u hay không. N�u m�t lo�i thu�c có kh� n"ng tác d�ng t�t mà ng�ng quá s�m thì thu�c m�t c� h�i ch�a b�nh. Ngoài ra, li u l�!ng thu�c c�ng ph�i �úng v�i nhu c�u b�nh.

8-Khi th%y b�t bu&n r�u, liu có c�n ti�p t#c u!ng thu!c không? V&n c�n ph�i ti�p t�c u�ng. Thu�c CTC không gi�ng nh� thu�c kháng sinh, ch# c�n u�ng vài tu�n là ��.

Kháng sinh tiêu di�t vi khu+n gây b�nh. Khi ta c�m th�y b�t b�nh sau khi u�ng kháng sinh theo ch# �$nh c�a bác s� có ngh�a là b�nh nhi,m khu&n �ã h�t và không c�n u�ng thêm kháng sinh n�a.

Thu�c CTC không tác d�ng nh� kháng sinh, mà tác d�ng t��ng t� nh� viên tylenol ch�ng �au ��u. Khi u�ng, tylenol làm gi�m c�n �au, nh�ng nguyên nhân gây �au v&n còn �ó và khi ng�ng tylenol thì nh�c ��u tr� l�i.

Trong b�nh tr�m c�m, ngu�n gây b�nh là thay ��i sinh hóa hc � não và thay ��i này kéo dài. Vì th� c�n ph�i u�ng thu�c CTC lâu h�n, dù tri�u ch�ng b�nh �ã gi�m. Nguyên nhân ��a t�i tái phát tr�m c�m � u vì ng�ng thu�c quá s�m.

9-Nh� v'y tôi ph i u!ng thu!c su!t ��i hay sao? Th��ng th��ng, các bác s� khuyên b�nh nhân nên ti�p t�c dùng thu�c t0 6

t�i 9 tháng sau khi �ã h�t b�nh. T�i lúc này, thay ��i sinh hóa trong não �ã tr� l�i bình th��ng và ng��i b�nh ít b$ tái phát sau khi ng�ng thu�c.

Nhi u nghiên c�u m�i �ây cho hay, m�t s� ng��i b$ tr�m c�m kinh niên hoc tr�i qua nhi u giai �o�n bu�n r�u, c�n ph�i u�ng thu�c lâu h�n. C nh�ng ng��i này, tr�m c�m c�ng t��ng t� nh� các b�nh mãn tính cao huy�t áp, cao ���ng

Page 13: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 13

huy�t...c�n �i u tr$ lâu dài. Song hành v�i dùng thu�c CTC, b�nh nhân c�ng ��!c ch�a tr$ b/ng tâm lý

�� tìm hi�u và gi�i quy�t nguyên nhân tinh th�n c�a tr�m c�m. 10-Tôi nghe nói d��c th o c(ng ch�a ���c tr�m c m

Có m�t vài lo�i th�o m�c, trong �ó có th�o St John, �ã ��!c dùng �� làm gi�m lo âu tr�m bu�n. M�t vài nghiên c�u � Ð�c cho bi�t cây này có tác d�ng gi�m tr�m c�m t��ng ���ng v�i thu�c CTC. Tuy nhiên ch�a có nghiên c�u khoa hc quy mô nào xác �$nh nh.n xét này.

Mc dù v.y, St John v&n ��!c bán trên th$ tr��ng và nhi u b�nh nhân tr�m c�m v&n tiêu th� và cho hay h ng� t�t h�n và c�ng b�t c�n bu�n. Dùng th�o này chung v�i SSRI hoc các d�!c ph+m khác có th� ��a t�i t��ng tác tr�m trng. Ð ngh$ tham kh�o ý ki�n bác s� �i u tr$ tr��c khi dùng d�!c th�o St John hoc các lo�i cây con khác.

K�t lu'n Thu�c Ch�ng Tr�m C�m r�t công hi�u �� ch�a ch�ng b�nh tâm tr�ng này.

Nh�ng cái khó là th�y thu�c th��ng ph�i d d&m l�a coi xem thu�c nào thích h!p v�i m i b�nh nhân. S� l�a chn m�t khá nhi u th�i gian, có khi c� tháng m�i có k�t qu�. Trong khi �ó thì tâm tình ng��i b�nh ngày m�t gia t"ng. Ngày 5 tháng 12 n"m 2006 v0a qua, bác s� Lucy Donaldson và m�t s� nghiên c�u gia t�i Ð�i hc Bristol bên Anh qu�c �ã ��a ra m�t tin vui cho vi�c l�a chn này. Theo h, có th� khai tri�n m�t th� nghi�m v$ giác �� xác �$nh b�nh tr�m c�m và chn l�a lo�i thu�c thích h!p �� �i u tr$. Hy vng th� nghi�m này s�m tr� thành c� th�, �� ng��i tr�m c�m có thu�c �úng v�i b�nh tình c�a mình.

III> M)T VÀI THÔNG TIN LIÊN QUAN C�N BI�T.

1> Bnh tr�m c m �n và bin pháp ch�a tr�.

Nh�ng tri�u ch�ng c�a tr�m c�m +n th��ng ch# là �au ��u, c�, vai, �ôi khi là khó tiêu hóa và m�t tr�ng thái m�i m�t không gi�m k� c� khi ngh# ng�i. Ngoài ra, b�nh nhân th��ng không k� v�i bác s� và ng��i thân v m�t b�nh lý tinh th�n nào c�.

Nh�ng d�u hi�u th�c th� nh� �au ��u, �au c�... c�ng có bi�u hi�n khác

Page 14: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 14

nhau t�i các th�i �i�m trong ngày. C�m giác �au m�nh nh�t là khi ng� d.y. B�nh nhân c�m th�y m�t m�i ��n m�c d��ng nh� không th� b�t ��u m�t ngày làm vi�c m�i. )�n x� chi u thì nh�ng c�n �au d$u �i.

)�i v�i b�nh tr�m c�m thông th��ng, d�u hi�u �i�n hình là s� xu�t hi�n ��t ng�t hay t0 t0 c�a tr�ng thái chán ch��ng t�t �� v�i công vi�c h/ng ngày, không c�m th�y có ni m vui nào, r�t khó t.p trung t� t��ng, l� ��, ch.m ch�p trong suy ngh� và hành vi...

Còn trong b�nh tr�m c�m +n, vi�c ch+n �oán không ��n gi�n vì khi gp th�y thu�c, b�nh nhân h�u nh� ch# nói ��n nh�ng r�i lo�n ch�c n"ng c�a c� th�. N�u th�y thu�c h�i có sang ch�n tâm lý nào không thì b�nh nhân ch# nói s� qua, th.m chí ph� nh.n hoc k� ra nh�ng bu�n phi n v�n vt khác. Các xét nghi�m máu cho th�y không có nhi,m khu+n, c�ng không có hi�n t�!ng viêm trong khi b�nh nhân ngày càng s�u não, càng t��ng t�!ng ra nh�ng �i u vô cùng t�i t�. Tuy nhiên, ph�n l�n trong s� h không có ý ngh� t� sát và c�ng ít ng��i ph�i vào b�nh vi�n.

Ngay c� tr* em c�ng có th� b$ tr�m c�m +n. Vi�c chuy�n nhà, m@ sinh em bé, thái �� c�a ng��i trông tr* hay nh�ng b�t hòa c�a b� m@... có th� là nguyên nhân gây ra nh�ng r�i lo�n th� ch�t � tr* nh� và ti�n tri�n thành tr�m c�m +n (th��ng th� hi�n b/ng tri�u ch�ng �au b�ng tái di,n).

Vi�c ch�a tr$ ch�ng �au � ng��i b$ tr�m c�m +n là r�t khó kh"n. Các thu�c gi�m �au hoc ch�ng viêm không gi�i quy�t ��!c gì. Và n�u th�y thu�c b�o b�nh nhân r/ng h b$ tr�m c�m thì b�nh nhân r�t khó ch�p nh.n.

Vì v.y, ng��i th�y thu�c ph�i có ph��ng pháp ti�p c.n r�t tích c�c nh�ng l�i t0 t�n �� tìm ra nguyên nhân gây r�i lo�n. Tr�m c�m +n có th� do xung ��t trong gia �ình, công vi�c hay trong các m�i quan h�. B�nh nhân c�n ��!c ch"m sóc b/ng các li�u pháp tâm lý thích h!p. )ôi khi, bác s� c�n ph�i d�a vào tác d�ng ch�ng �au c�a m�t s� thu�c ch�ng tr�m c�m. Nh�ng thu�c ��!c s� d�ng nhi u nh�t ��i v�i b�nh này là nhóm kích thích bài ti�t serotonin, nhóm kích thích bài ti�t noradrenaline hoc nhóm tricyclique...

N�u ��!c �i u tr$ h!p lý, nh�ng r�i lo�n th� ch�t có th� lui d�n sau kho�ng 3 tu�n. Tuy nhiên, �� tránh tái phát, vi�c �i u tr$ nên ��!c kéo dài ��n 6 tháng. Trong th�i gian này, có th� th�c hi�n m�t li�u pháp tâm lý �� ng��i b�nh có thêm s�c ch�ng �1 và hi�u bi�t v nh�ng s� c� có th� gây tr�m c�m.

From http://vnexpress.net/Vietnam/Home/ Date 9/16/2001

Page 15: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 15

2> *�a ch+ tin c'y cho bnh nhân m c bnh tr�m c m t"i Vit Nam

Ph�n l�n bnh nhân tr�m c m n,ng thuc l�a tu-i t. 16-35 Ti�n s� Ph��ng làm tr��ng khoa C�p tính n� c�a BV Tâm th�n TD, "cai qu�n" d"m b�y ch�c "n� gi�i tâm th�n" kA d$ ��n t0 nh�ng �ám phá phách, nh�ng n*o ���ng "mình tr�n �i gi�a nhân gian" (tâm th�n, b� �i lang thang r�i b$ ��a nh.p vi�n). Th#nh tho�ng, bên công an, bên y t�, và chính quy n c� s� h l�i �ánh ôtô "c�1ng ch�" �em ��n m�t ng��i �àn bà t�i nghi�p. "Ch�c v�" to, hàm c�p "to", "n l��ng nhà n��c, ch�a nh�ng ch�ng b�nh "h�ng i-xê (IC)" quan trng c�a hàng v�n ng��i, nh�ng cái máy vi tính � phòng làm vi�c c�a TS Ph��ng r�t t.m t$t. Kho�ng 22 n"m công tác trong cái "tr�i �iên" kh�ng l� này, v�i thâm niên 12 n"m làm tr��ng khoa qu�n lý các b�nh nhân tâm th�n n�, anh Ph��ng vô cùng t� hào v�i thành tích: tôi ch�a bao gi� b$ b�nh nhân �ánh. Vi�c b$ b�nh nhân c�m �n bác s�, �i u d�1ng viên b/ng cái tát, hay nh� n��c bt vào mt "�� k� ni�m" là không khó hình dung � nh�ng n�i nh� th� này. "B�i ng��i �iên �ã � tru�ng, �i lang thang thì h còn bi�t cái gì n�a. Nh�ng �0ng t��ng! H l�i r�t bi�t � ch : n�u anh t� t� v�i h lúc h lên c�n, khi h t#nh l�i, h vô cùng bi�t... �n"

Bnh trm c�m là m�t khái nim quá m i � n� c ta, dù t� th��ng c� ��n gi�, bnh v�n song hành cùng c� nhân lo�i, v i nh�ng h�u quá kinh kh�ng...

- Hi�n, � ta ch�a có �i u tra quy mô l�n cho riêng b�nh này. Ch# có m�t �i u tra v các b�nh liên quan ��n s�c kho* tâm th�n không lây nhi,m � 8 vùng sinh thái, kinh t� khác nhau, theo � tài c�p B� do B�nh vi�n Tâm th�n TD ti�n hành. Theo �ó, nh�ng vùng, mi n � u có nh�ng t# l� khác bi�t nhau... R�t nhi u tài li�u nói v t# l� tr�m c�m (d��i các d�ng khác nhau) là 20-30% dân s�. �ó là lý do anh hai ln sang Pháp th�c hin �� tài nghiên c�u c�a mình? - Lu.n án ti�n s� chuyên ngành tr�m c�m c�a tôi không �i vào l�nh v�c �i u tra d$ch t, b�nh tr�m c�m, mà là nghiên c�u lâm sàng và �i u tr$ b�nh nhân tr�m c�m nng ph�i n/m vi�n. )a s� b�nh nhân tr�m c�m nng ph�i vào vi�n thu�c l�a tu�i t0 16-35, trong �ó nhóm b�nh nhân m�c b�nh cao nh�t là 16-25. Vì b�nh tr�m c�m ch# th�c s� ��!c quan tâm trong kho�ng h�n m�t th.p niên g�n �ây, tr��c �ó ch� y�u là các nghiên c�u v b�nh tâm th�n phân li�t. Hi�n nay, tr�m c�m �ang là v�n � th�i s� trên th� gi�i c�ng nh� � Vi�t Nam, r�t nhi u cu�c h�i th�o khoa hc v tr�m c�m �ã ��!c t� ch�c � n��c ta. Vì �ây là l�nh v�c còn m�i nên ch�a có nhi u ng��i nghiên c�u sâu. Hy vng là s�p t�i s% có nhi u nghiên c�u v tr�m c�m �� ch�t l�!ng �i u tr$ s% t�t h�n.

Page 16: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 16

Trong b�nh vi�n, �a s� chúng tôi gp khi nghiên c�u, ch�a tr$ là nh�ng b�nh nhân tr�m c�m nng, trong �ó nguy hi�m nh�t là tr�m c�m nng có lo�n th�n vì r�t nhi u ng��i trong s� h �ã th�c hi�n hành vi t� sát, trong nghiên c�u c�a tôi có t�i 56,43% b�nh nhân tr�m c�m nng có ý �$nh và hành vi t� sát. M�t d�ng khác là: r�i lo�n phân li�t c�m xúc lo�i tr�m c�m - c�ng hay gp và gây r�t nhi u khó kh"n cho �i u tr$. D�ng b�nh này d, nh�m v�i tâm th�n phân li�t và n�u ch# �i u tr$ theo h��ng tâm th�n phân li�t thì b�nh s% không �n �$nh và h c�ng d, có hành vi t� sát, hoc t�n công nguy hi�m, hoc t� hu� ho�i thân th�. Ngoài b�nh vi�n, tôi c�ng gp nhi u b�nh nhân tr�m c�m d��i d�ng m�t ng� kéo dài, hoc luôn phàn nàn mình b$ m�c các lo�i b�nh mc dù �i khám nhi u n�i nh�ng không phát hi�n ��!c gì. ���c bi�t, bnh trm c�m khi�n cho bnh nhân có nh�ng hành vi nguy hi�m, kích ��ng, ��n m�c, tr� c �ây, vì ch�a hi�u bi�t v� bnh, chúng ta hay cho là bnh nhân b� ma ám. Th�m chí có ng��i s� mang ti�ng là th t ��c nên m i b� gi�i hành, nên không giám cho �i bnh vin, thành ra bnh càng n!ng. Tình tr�ng ph� bi�n c�a ng��i bnh khi ��n v i anh nh� th� nào? - Tôi �ã �i u tr$ nhi u b�nh nhân kích ��ng tr�m c�m nguy hi�m, nh�: ��t ng�t c�n l�1i khi �ang làm th� t�c nh.p vi�n; có b�nh nhân ng��i Thanh Trì, Hà N�i, ch# trong th�i gian ng�n �ã nh�y xu�ng sông H�ng 4 l�n do gia �ình ch# cho �i cúng tr0 ma qu� h�t 60 tri�u ��ng mà không cho vào vi�n. Có b�nh nhân luôn lao ��u vào t��ng, "n phân và bôi phân kh�p ng��i, �i u tr$ theo h��ng tâm th�n phân li�t trong nhi u tu�n nh�ng b�nh không thuyên gi�m, khi k�t h!p �i u tr$ tr�m c�m thì b�nh �n �$nh nhanh chóng. Nói chung, �ó là nh�ng tr��ng h!p r�t khó, bác s� nào không có kinh nghi�m thì không nên �i u tr$ mà nên chuy�n b�nh nhân ��n b�nh vi�n tâm th�n chúng tôi. Các b�nh nhân nh� tôi v0a k�, tôi � u �ã ch�a kh�i, hi�n v&n có b�nh án l�u tr� �� ph�c v� nghiên c�u khoa hc và theo dõi trong th�i gian t�i.

Không nên coi bnh vin tâm th�n là mt nhà tù

Các chuyên gia cho bi�t: ch# có kho�ng m�t n�a s� t#nh thành trong c� n��c là có b�nh vi�n tâm th�n tuy�n t#nh; ch��ng trình qu�c gia ch"m sóc s�c kho* tâm th�n t�i c�ng ��ng m�i ch# "v��n" tay t.p hu�n cho ��!c m�t n�a s� xã trong toàn qu�c, s� ti n ��!c chi m i n"m ch# kho�ng 10 t# ��ng (th�p h�n vài ch�c l�n so v�i nhu c�u); th.m chí tình tr�ng b�nh nhân tâm th�n b� nhà, "thoát y" �i lang thang, sa sút t�i nghi�p � ��u ���ng

Page 17: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 17

Nhi�u chuyên gia �ã nh�n ��nh, s�

b�nh nhân trm c�m � Vi�t Nam s� ngày càng t�ng do gu�ng quay quá chóng m�t

c�a cu�c s�ng h�i nh�p, anh ngh� sao? Chúng tôi c�ng �ã g�p, trò chuy�n nhi�u

nam n� sinh viên sa sút tâm thn, hoang t �ng �iên r� �ang �i�u tr� � b�nh vi�n

tâm thn, �ó là m�t ni �au xu�t phát t! nh�ng thi"u hi#u bi"t c�a chúng ta trong

l�nh v c ch�m sóc s�c kho� tâm thn? - Vi�t Nam �ang trong giai �o�n hi�n ��i hoá, công nghi�p hoá ��t n��c cho nên môi tr��ng ngày càng ô nhi,m, nhi u sang ch�n tâm lý quá nhi u (tình yêu tr�c tr�, th�t b�i trong kinh doanh, thua thi�t trong cu�c s�ng...), � m�t b� ph.n nh� ng��i tr* có cu�c s�ng thi�u lành m�nh, hc sinh hc quá nhi u... là nh�ng nguyên nhân quan trng �� phát b�nh tr�m c�m. Ch�c ch�n t# l� tr�m c�m s% r�t cao, ngày càng cao, chúng ta c�n ph�i s�m báo ��ng. Theo các tài li�u n��c ngoài, có t�i 20-30% dân s� m�c b�nh tr�m c�m d��i các d�ng khác nhau, trong �ó có 5% là tr�m c�m �i�n hình. Do v.y, b�nh nhân tr�m c�m r�t c�n ��!c s� giúp �1 c�a gia �ình và c�ng ��ng, c�n ��a ngay b�nh nhân tr�m c�m ��n b�nh vi�n tâm th�n �� ch�a. B�nh tr�m c�m n�u phát hi�n s�m và �i u tr$ �úng ph��ng pháp thì s% hoàn toàn kh�i b�nh, n�u �� lâu, b�nh s% tr� thành m�n tính, h�u nh� không ch�a ��!c, hoc b�nh nhân ph�i thi�t thân do t� sát. Không cúng vái mà b� qua �i u tr$, không h�t h�i b�nh nhân tr�m c�m vì d, làm h b$ t�n th��ng thêm, không nên coi b�nh vi�n tâm th�n là m�t nhà tù mà nên coi nh� b�t c� b�nh vi�n �a khoa khác. Vì trong th�c t� c�ng �ã có r�t nhi u ng��i kh�i b�nh khi ��!c �i u tr$ t�i b�nh vi�n tâm th�n. V�i gi�i tr*, nên có cu�c s�ng lành m�nh, yêu trong sáng, không nên �� kE, tránh xa ma tuý, h�n ch� dùng bia r�!u thu�c lá, tránh các cu�c vui thác lo�n... vì �ó là m�t trong nh�ng y�u t� nguy c� làm phát sinh b�nh tr�m c�m. Tâm huy�t, l�i làm vi�c lâu n"m, âm th�m � cái túi ��ng nh�ng... ng��i �iên c�a n��c nhà nh� th�, TS Ph��ng tr"n tr� nh�t là vi�c chúng ta v&n ch�a quan tâm x�ng �áng t�i các b�nh nhân tâm th�n lang thang. H là bà con, có th� là ng��i thân c�a chúng ta, b ng m�t ngày b$ �ánh r�i... nh.n th�c, do b�nh t.t, do không ��!c ch"m sóc y t� chu �áo t0 ��u. Anh Ph��ng th� dài: chúng tôi �ã ki�n ngh$ nhi u, nh�ng ch-ng hi�u sao tình tr�ng v&n gi.m chân t�i ch . Theo anh, cái thi�u c�a chúng ta hin nay trong v n �� phát hin và �i�u tr� s� hành hoành c�a bnh trm c�m là gì? - V�n � nh.n th�c là quan trng, c�n ph�i tuyên truy n th��ng xuyên và r�ng rãi trên các ph��ng ti�n thông tin ��i chúng �� ng��i dân hi�u ��!c hi�m ho� c�a tr�m c�m, không nh�ng ch# có b�n thân b�nh nhân ph�i ch$u ��ng, mà gia �ình và xã h�i c�ng ph�i h�ng ch$u nh�ng h.u qu� nng n nh�: bên c�nh v�n � t� sát, gi�t ng��i, tr�m c�m c�ng là nguyên nhân gây m�t kh� n"ng lao ��ng ��ng vào hàng th� hai vào n"m 2020 (theo tài li�u chính th�c c�a T� ch�c Y t� th�

xó ch! còn ph� bi�n.

Page 18: Benh tram cam

Collection and Introduction by Spyware �T8-K49 BKHN – [email protected]

_____________________________________________________________________

_______________________________________________________________________ Tr�m c�m không ph�i là tâm th�n Hà n�i 21/3/2008 18

gi�i). Theo tôi, � nhi u vùng mi n, thói mê tín cúng ma tà và s� thi�n c.n s! m�t danh d� khi �em ng��i thân �i b�nh vi�n tâm th�n là nguyên nhân hàng ��u khi�n cho tr�m c�m t"ng cao và tr� thành m�n tính, có th� không kh�i ��!c hoc ph�i u�ng thu�c c� ��i. From http://www.laodong.com.vn/ Date 12/9/2006 � Doãn Hoàng