1

PHÂN MƠ ĐÂU

1. Tinh câp thiêt cua đê tai nghiên cưu

Sau 25 năm tiên hanh công cuôc Đôi mơi, Viêt Nam đa đat đươc nhưng thanh tưu

kha thuyêt phuc vê kinh tê va xa hôi . Giai đoan 2001 – 2010, hang năm nên kinh tê

Viêt N am đêu đat tôc đô tăng trương tương đôi kha , binh quân môi năm tông san

phâm trong nư ơc tăng 7,26%. Trong hơn môt thâp ky qua , Viêt Nam luôn đươc xêp

vao nhom nươc co tôc đô tăng trương cao , đông thơi co thanh tich giam ngheo nha nh

trên thê giơi , đây la môt thanh tưu rât quan trong .

Thanh tưu trên la dâu hiêu tôt cua qua trinh chuyên đôi kinh tê va la kêt qua cua

cac chinh sach ma Viêt Nam đa va đang thưc hiên trươc nhưng thay đôi nhanh chong

cua nên kinh tê thê giơi , đăc biêt la xu thê toan câu hoa . Đăc biêt, tiên trinh hôi nhâp

kinh tê quôc tê cua Viêt Nam đa co môt bươc đi quan trong khi đa trơ thanh thanh viên

thư 150 cua Tô chưc Thương mai thê giơi (WTO) vao năm 2007.

Cac nô lưc cua Chinh phu Viêt Nam đa đem lai nhưng kêt qua đang khich lê vê thu

hut vôn FDI vao Viêt Nam. Tinh đên hêt thang 12/2012, Viêt Nam đa thu hut đươc 14.522

dư an đâu tư trưc tiêp nươc ngoai vơi tông vôn đăng ky đat 210,5 ty USD, trong đo vôn giai

ngân đat 71,9 ty USD, thu hut đươc 100 quôc gia va vung lanh thô đên đâu tư tai hâu hêt

cac linh vưc quan trong như: công nghiêp chê biên, chê tao, xây dưng, thông tin va truyên

thông, khai khoang, dich vu lưu tru va ăn uông…

Khu vưc co vôn đâu tư nươc ngoai la khu vưc phat triên năng đông nhât vơi tôc

đô tăng GDP luôn cao hơn tôc đô tăng cua ca nươc . Ty lê đong gop cua khu vưc FDI

vao GDP tăng dân tư 2% năm 1992 lên tơi 12,7% năm 2000; 16,98% năm 2006 va

18,97% vao năm 2011. Tac đông cua khu vưc FDI cung đa gop phân quan tro ng vao

xuât khâu , năm 2012, khu vưc FDI nôp ngân sach 3,7 ty USD (không kê dâu thô ),

chiêm 11,9% tông thu ngân sach.

Ngoai nhưng đong gop vao tăng trương kinh tê , khu vưc FDI đa gop phân nhât

đinh vao chuyên dich cơ câu kinh tê thông qua viêc ap dung khoa hoc ky thuât vao san

xuât nông nghiêp , tao công ăn viêc l am cho 2 triêu lao đông trưc tiêp va 3-4 triêu lao

đông gian tiêp. Khu vưc FDI cung đươc đanh gia la kênh chuyên giao công nghê quan

trong, gop phân nâng cao trinh đô công nghê cua nên kinh tê.

Măc du đa đat đươc nhưng kêt qua nhât đinh nhưng Viêt Nam vân chưa tân dung cac

cơ hôi thu hut FDI va chưa tôi đa đươc lơi ich ma đâu tư trưc tiêp nươc ngoai co thê mang

lai. Viêt Nam chưa đươc chon la điêm đâu tư cua phân lơn cac công ty đa quôc gia co tiêm

năng lơn vê công nghê va săn sang chuyên giao công nghê va tri thưc . Thưc trang nay,

cung vơi ap lưc canh tranh ngay cang gay găt hơn vê thu hut FDI cua Trung Quôc va cac

nươc trong khu vưc đang đăt ra thach thưc rât lơn cho Viêt Nam.

Đa co vai quôc gia thu hut đươc dong vôn FDI kha lơn nhưng tac đông lan toa

hâu như không xay ra . Ơ môt tinh thê khac , vôn FDI đô vao môt quôc gia co thê lam

tăng vôn đâu tư cho nên kinh tê nhưng đong gop cua nguôn vôn nay vao tăng trương la

thâp. Ca hai trương hơp trên đêu đươc xem la không thanh công vơi chinh sach thu hut

2

FDI hay chưa tân dung triêt đê va lang phi nguôn lưc nay dươi goc đô tăng trương

kinh tê. Thưc trang nay khiên cho cac nha kinh tê ngay cang quan tâm nhiêu hơn đên

viêc tac đông cua FDI đên tăng trương kinh tê, đăc biêt la cua cac nươc đang phat triên

trong đo co Viêt Nam.

Nhân thưc đươc tâm quan trong cua cach tiêp cân đinh lương xuât phat tư cac lâp

luân nêu trên đê đanh gia môi liên hê giưa FDI va tăng trương kinh tê ơ Viêt Nam ,

Nghiên cưu sinh đa chon đê tai nghiên cưu theo hương tiêp cân băng cac mô hinh co

thê ươc lương đươc, vơi tên đê tai : “Mô hinh phân tich môi quan hê cua FDI va

tăng trƣơng kinh tê ơ Viêt Nam”.

2. Muc tiêu nghiên cưu cua luân an

Muc tiêu tông quat : phân tich môi quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê ơ

Viêt Nam .

Muc tiêu cu thê:

- Nghiên cưu cơ sơ ly luân vê FDI , tăng trương kinh tê va vai tro cua FDI đôi vơi

tăng trương kinh tê.

- Phân tich thưc trang tăng trương kinh tê va qua trinh thu hut FDI tai Viêt Nam

giai đoan 1990 – 2012.

- Xây dưng m ô hinh đinh lương phân tich quan hê cua FDI va tăng trương

kinh tê Viêt Nam , đanh gia cac yêu tô tac đông hiêu qua cua FDI đôi vơi tăng

trương kinh tê va san lương , hiêu qua san xuâ t cua cac doanh nghiêp , thưc nghiêm

vơi dư liêu 1990 – 2012.

- Đê xuât môt sô ham y chinh sach thưc hiên đâu tư trưc tiêp nươc ngoai tai Viêt

Nam nhăm thuc đây tăng trương kinh tê trong thơi gian tơi.

3. Đôi tƣơng va pham vi nghiên cưu

3.1. Đôi tƣơng nghiên cưu

Đôi tương nghiên cưu cua luân an la cac mô hinh phân tich môi quan hê cua FDI

va tăng trương kinh tê ơ Viêt Nam:

- Mô hinh đo lương quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê (cach tiêp cân theo

mô hinh VAR).

- Mô hinh đanh gia anh hương cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nươc (cach

tiêp cân theo phương phap ban tham sô Levinsohn-Petrin).

- Mô hinh đanh gia tac đông cua FDI đên san lương đâu ra cua doanh nghiêp

(cach tiêp cân theo mô hinh hôi quy sô liêu mang).

3.2. Pham vi nghiên cƣu

Pham vi vê nôi dung : nghiên cưu cua luân an tâp trung phân tich môi quan hê

cua FDI va tăng trương kinh tê ơ ca hai câp đô: vi mô va vi mô.

Pham vi vê thơi gian va không gian:

- Luân an đo lương quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê ơ Viêt Nam giai đoan

1990 – 2012.

- Luân an đanh gia anh hương cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nươc va tac đông cua

FDI đên san lương đâu ra cua cac doanh nghiêp Viêt Nam giai đoan 2000 – 2011.

3

4. Phƣơng phap nghiên cƣu

Đê đat đươc muc tiêu nghiên cưu , luân an sư dung phương phap duy vât biên

chưng va duy vât lich sư lam phương phap nghiên cưu cơ ban đê phân tich môi quan

hê cua FDI va tăng trương kinh tê. Ngoai ra, luân an con sư dung môt sô phương phap

cu thê khac như : phương phap thông kê , phương phap mô hinh toan , phân tich hê

thông, tông hơp logic, lich sư, so sanh đôi chiêu tông kêt thưc tiên.

5. Nhƣng đong gop khoa hoc cua luân an

* Vê măt hoc thuât, ly luân

Trên cơ sơ tông quan lý thuyêt va nghiên cưu thưc nghiêm, luân an đa phân tich thưc

trang thu hut FDI va tăng trương kinh tê ơ Viêt Nam giai đoan 1990-2012, lam ro tac

đông qua la i cua FDI đôi vơi nên kinh tê Viêt Nam trong giai đoan nay va tư đo lưa chon

đươc cac mô hinh kinh tê lương phu hơp đê phân tich môi quan hê cua FDI va tăng

trương kinh tê Viêt Nam ơ ca tâm vi mô va vi mô.

Luân an đa sư dung mô hinh véc tơ tư hôi quy (VAR) đê đo lương va phân tich thưc

nghiêm quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê Viêt Nam giai đoan 1990-2012. Điêm

mơi cua luân an thê hiên ơ viêc lưa chon cac biên đai diên trong mô hinh -vân đê ma

các công trình nghiên cưu trươc đây chưa từng đê câp tơi.

Luân an đa sư dung mô hinh đanh gia anh hương cua FDI đên cac doanh nghiêp

trong nươc băng cach tiêp cân phương phap ban tham sô cua Levinsohn-Petrin trên cơ sơ

sư dung nguôn sô liêu cho nganh chê tac đươc lây từ bô sô liêu điêu tra doanh nghiêp cua

Tông cuc Thông kê giai đoan 2000-2011 vơi tông sô quan sat đươc trong 12 năm la

45.720 quan sat (bao gôm 3.810 doanh nghiêp hoat đông trong môi năm). Vơi cach tiêp

cân vi mô, mô hinh nay cho phép nhân biêt vai trò cua cac doanh nghiêp, nganh kinh tê

trong viêc sư dung hiêu qua FDI.

Đê đanh gia tôt hơn tac đông cua FDI đên san lương đâu ra cua doanh nghiêp trong

nươc, bên canh cach tiêp cân phương phap ban tham sô cua Levinsohn-Petrin, luân an sư

dung mô hinh hôi quy sô liêu mang trên cung bô sô liêu thu thâp đươc . Vơi hôi quy

GMM trên sô liêu mang, luân an đa khăc phuc đươc hiên tương phương sai sai sô thay

đôi va tư tương quan cua mô hinh.

* Nhƣng đê xuât rut ra tƣ kêt qua nghiên cƣu

Kêt qua nghiên cưu khăng đinh quan hê tương tac hai chiêu theo hương tich cưc

cua FDI va cac chi tiêu tăng trương kinh tê . Nhip tăng vôn FDI se anh hương đên nhip

tăng cac chi tiêu kinh tê -xa hôi ngay ơ thơi ky thư nhât ngoai trừ nhip tăng GDP . Qua

trinh tăng FDI co tinh quan tinh vơi chinh no rât ro rang va co thê duy tri quan tinh

trong 2 năm, sau đo co thê tôc đô tăng giam dân vao cac năm tiêp theo . Môt hê thông

chinh sach thu hut nguôn vôn FDI tôt se co tac đông tich cưc đên tăng trương , tich luy

vôn, nâng cao chât lương nguôn nhân lưc , mơ rông hôi nhâp cua Viêt Nam vao nên

kinh tê toan câu.

Kêt qua nghiên cưu đa chi ra răng sư hiên diên cua đâu tư trưc tiêp nươc ngoai co

tac đông tich cưc đên tăng trương san lương cua tât ca cac doanh nghiêp trong nganh chê

tac trong đo co cac doanh nghiêp nôi đia trong khi sơ hưu Nha nươc không tac đông tich

4

cưc đên tăng trương san lương cua nganh. Vi vây, viêc cô phân hoa cac doanh nghiêp

Nha nươc tai Viêt Nam se lam tăng hiêu qua sư dung nguôn lưc cua cac doanh nghiêp nôi

đia, tao sư canh tranh công băng giưa cac thanh phân kinh tê va tac đông tich cưc đên san

lương cua cac doanh nghiêp co vôn đâu tư nươc ngoai.

Sư hiên diên cua vôn đâu tư nươc ngoai đa trưc tiêp va gian tiêp lam tăng hiêu

qua san lương cua cac doanh nghiêp va sư tôn tai cua cac doanh nghiêp FDI đa co tac

đông tich cưc đên san xuât va tăng hiêu qua cua toan nganh.

Từ kêt qua nghiên cưu , luân an cho răng đê gop phân tăng trương kinh tê ơ Viêt

Nam, Chinh phu cân phai co chinh sach thu hut nguôn vôn FDI theo hương: đâu tư cho

giao duc đao tao, nâng cao chât lương nguôn nhân lưc; kich thich tiêt kiêm va đâu tư; đây

nhanh qua trinh hôi nhâp kinh tê quôc tê; thưc hiên ưu đai đôi vơi FDI trong nganh chê

tac; thuc đây sư phat triên cua cac nganh công nghiêp phu trơ cho khu vưc đâu tư nươc

ngoai; tao môi trương thu hut FDI; phat triên thi trương tiên tê, thi trương vôn ngang tâm

vơi cac nươc trong khu vưc, tao môi trương hâp dân thu hut FDI đê phat triên kinh tê cac

tinh thuôc khu vưc Tây Nguyên.

6. Kêt câu cua luân an

Tên luân an: “Mô hinh phân tich môi quan hê cua FDI va tăng trƣơng kinh tê

ơ Viêt Nam”.

Ngoai phân mơ đâu , kêt luân, danh muc tai liêu tham khao va phu luc , nôi dung

cua luân an đươc chia lam 4 chương:

Chƣơng 1: Lý luân chung vê FDI va tăng trương kinh tê.

Chƣơng 2: Tông quan cac mô hinh ly thuyêt va thưc nghiêm vê môi quan hê cua FDI

va tăng trương kinh tê.

Chƣơng 3: Thưc trang vê FDI va tăng trương kinh tê tai Viêt Nam giai đoan 1990 – 2012.

Chƣơng 4: Kêt qua ươc lương thưc nghiêm.

CHƢƠNG 1

LY LUÂN CHUNG VÊ FDI VA TĂNG TRƢƠNG KINH TÊ

1.1. Ly luân chung vê tăng trƣơng kinh tê

1.1.1. Khai niệm về tăng trƣởng kinh tế

Tăng trương kinh tê đươc xem la môt trong nhưng vân đê trong yêu nhât trong

nghiên cưu kinh tê phat triên . Hâu hêt cac nha kinh tê đêu thông nhât vơi nhau răng

tăng trương kinh tê la sư gia tăng thu nhâp hay san lương đươc tinh cho toan bô nên

kinh tê trong môt khoang thơi gian nhât đinh (thương la môt năm).

1.1.2. Một sô quan điêm về tăng trƣởng kinh tế

Quan điểm cổ điển vê tăng trưởng kinh tế : Lý thuyêt cô điên vê tăng trương kinh

tê do cac nha kinh tê hoc cô điên nêu ra ma cac đai diên tiêu biêu la Adam Smith va

David Ricardo đươc coi la sư kê thừa co phat triên mô hinh Malthus. Theo Adam

Smith, chinh lao đông đươc sư dung trong nhưng công viêc co ich va hiêu qua la nguôn

gôc tao ra gia tri cho xa hôi va coi sư gia tăng tư ban la yêu tô quyêt đinh tăng trương

5

kinh tê. Lý thuyêt tăng trương kinh tê cua David Ricardo nhân manh: Nông nghiêp la

nganh kinh tê quan trong nhât, cac yêu tô cơ ban cua tăng trương kinh tê la đât đai, lao

đông va vôn, trong từng nganh va phu hơp vơi môt trinh đô ky thuât nhât đinh, cac yêu

tô nay kêt hơp vơi nhau theo môt ty lê cô đinh, không thay đôi.

Quan điểm của Karl.Marx vê tăng trưởng kinh tế : Karl Marx cho răng do cac

nha tư ban cân nhiêu vôn hơn đê khai thac tiên bô ky thuât, đê nâng cao năng suât

lao đông cua công nhân nên cac nha tư ban phai chia gia tri thăng dư thanh hai phân:

môt phân đê tiêu dung cho nha tư ban, môt phân đê tich luy phat triên san xuât va

đây chinh la nguôn gôc tich luy cua chu nghia tư ban.

Quan điểm tân cổ điển vê tăng trưởng kinh tế : Cac nha kinh tê tân cô điên bac

bỏ quan điêm cô điên cho răng san xuât trong môt tinh trang nhât đinh đòi hỏi nhưng

ty lê nhât đinh vê lao đông va vôn, ho cho răng vôn va lao đông co thê thay thê cho

nhau, va trong qua trinh san xuât co thê co nhiêu cach kêt hơp giưa cac yêu tô đâu

vao. Đông thơi ho cho răng tiên bô khoa hoc ky thuât la yêu tô cơ ban đê thuc đây sư

phat triên kinh tê. Do đo chu trong đên cac nhân tô đâu vao cua san xuât. Lý thuyêt

tân cô điên còn đươc goi la lý thuyêt trong cung.

Quan điểm hiện đai vê tăng trưởng kinh tế : Cac nha kinh tê hoc hiên đai ung hô

viêc xây dưng môt nên kinh tê hôn hơp, trong đo thi trương trưc tiêp xac đinh nhưng

vân đê cơ ban cua hoat đông kinh tê , Nha nươc tham gia điêu tiêt co mưc đô nhăm

han chê nhưng măt trai cua thi trương.

1.1.3. Cac nhân tô tac động tới tăng trƣởng kinh tế

Cac nhân tô kinh tê

* Cac nhân tô kinh tế tac đông đến tăng trương tư phia tông cung

Thông thương, noi đên cac yêu tô tông cung tac đông đên tăng trương kinh tê la noi

đên 4 yêu tô nguôn lưc chu yêu: vôn (K), lao đông (L), tai nguyên đât đai (R), va công

nghê ky thuât (T) thương đươc kêt hơp theo môt ham san xuât co dang:

, , ,Y F K L R T

* Cac nhân tô kinh tế tac đông đến tăng trương tư phia tông tông câu

Theo kinh tê hoc vi mô, co bôn yêu tô trưc tiêp câu thanh tông câu bao gôm: chi

cho tiêu dung ca nhân , chi tiêu cua chinh phu , chi cho đâu tư , chi tiêu qua hoat đông

xuât nhâp khâu.

Cac nhân tô phi kinh tê

Cac nhân tô phi kinh tê co thê anh hương tơi tăng trương kinh tê bao gôm : đăc

điêm văn hoa xa hôi, nhân tô thê chê chinh tri - kinh tê - xa hôi, cơ câu dân tôc, cơ

câu tôn giáo, sư tham gia cua công đông.

1.1.4. Đo lƣờng tac động và chất lƣơng tăng trƣởng kinh tế

Các chi tiêu đo lƣơng tăng trƣơng kinh tê

Thươc đo tăng trương kinh tê đươc xac đinh theo cac tiêu chi tiêu trong hê

thông tai khoan quôc gia gôm : tông gia tri san xuât (GO), tông san phâm quôc nôi

(GDP), tông thu nhâp quôc dân (GNI), thu nhâp quôc dân (NI), thu nhâp quôc dân sư

dung (NDI), thu nhâp binh quân đâu ngươi.

6

Cac chi tiêu đo chât lƣơng tăng trƣơng kinh tê

Cac chi tiêu đo chât lương tăng trương kinh tê co thê chia thanh 3 nhom: nhóm các

chi tiêu phan anh sư chuyên dich cơ câu kinh tê, nhom cac chi tiêu phan anh hiêu qua

kinh tê, nhom cac chi tiêu phan anh vê kha năng canh tranh cua nên kinh tê.

1.2. Ly luân cơ ban vê vôn va FDI

1.2.1. Vôn san xuât

Khai niêm vôn san xuât đươc băt nguôn từ quan niêm vê tai san quôc gia . Tai san

quôc gia.

1.2.2. Vôn đâu tƣ

Vôn đâu tư đươc hinh thanh thông qua qua trinh hoat đôn g đâu tư dươi hai hinh

thưc: đâu tư trưc tiêp va đâu tư gian tiêp tư cac nguôn trong nươc va ngoai nươc.

1.2.3. Vôn đâu tƣ trƣc tiêp nƣơc ngoai (FDI): hiên nay co nhiêu khai niêm khac

nhau vê đ âu tư trưc tiêp nươc ngoai (FDI), nhưng sư khac biêt giưa cac đinh nghia

không nhiêu:

Theo tô chưc Hơp tac va Phat triên kinh tê (OECD): đâu tư trưc tiêp nươc ngoai

phan anh nhưng lơi ich khach quan lâu dai ma môt thưc thê kinh tê tai môt nươc (nha

đâu tư) đat đươc thông qua môt cơ sơ kinh tê tai môt nên kinh tê khac.

Theo Uy ban Liên hiêp quôc vê Thương ma i va Phat triên (UNCTAD): FDI la

môt khoan đâu tư bao gôm môi quan hê trong dai han , phan anh lơi ich va quyên kiêm

soat lâu dai cua môt thưc thê thương tru ơ môt nên kinh tê (nha đâu tư nươc ngoai hay

công ty me nươc ngoai) trong môt doanh nghiêp thương tru ơ môt nên kinh tê khac vơi

nên kinh tê cua nha đâu tư nươc ngoai (doanh nghiêp đâu tư nươc ngoai trưc tiêp ,

doanh nghiêp liên doanh hoăc chi nhanh nươc ngoai).

Theo Quy tiên tê Quôc tê (IMF): FDI la viêc đâu tư vôn đươc thưc hiên ơ cac doanh

nghiêp hoat đông ơ nươc ngoai nhăm thu vê nhưng lơi ich lâu dai cho nha đâu tư.

Theo Ngân hang Thê Giơi (WB): FDI la dong đâu tư rong (thuân) vao môt quôc gia

đê nha đâu tư co đươc quyên quan lý lâu dai (nêu năm đươc it nhât 10% cô phân thương)

trong môt doanh nghiêp hoat đô ng trong môt nên kinh tê khac (đôi vơi chu đâu tư).

Theo điêu 2, Luât đâu tư nươc ngoai tai Viêt Nam (12/11/1996): “Đâu tư trưc tiêp

nươc ngoai la viêc nha đâu tư nươc ngoai đưa vôn vao Viêt Nam băng tiên măt hoăc bât cư

tai san nao đê tiên hanh cac hoat đông đâu tư theo quy đinh cua Luât nay”.

1.2.4. Môt sô ly thuyêt kinh tê vê FDI

Ly thuyết vê thương mai quôc tế: Lý thuyêt thương mai cô điên đươc khơi xương

bơi Adam Smith (1776). Ông cho răng cac quôc gia se tao ra nhiêu lơi ich hơn khi ho

thưc hiên hoat đông thương mai đôi vơi nhưng hang hoa ma ho không co kha năng san

xuât hiêu qua va chi tâp trung san xuât nhưng hang hoa nao ma ho co kha năng san xuât

hiêu qua nhât. Ricardo (1913) đa đê xuât khai niêm vê cac lơi thê so sanh (lơi thê tương

đôi) vơi môt mô hinh gôm hai quôc gia va hai loai hang hoa, no xem xét nhưng hiêu qua

san xuât tương đôi cua quôc gia khi ho thưc hiên thương mai quôc tê.

Ly thuyêt tân cổ điển vê sự di chuyển vôn: đa xem sư luân chuyên dòng đâu tư

nươc ngoai như la môt phân cua sư luân chuyên cac yêu tô quôc tê. Dưa trên mô hinh

7

Hecksher – Ohlin (H – O), sư luân chuyên quôc tê cua cac yêu tô san xuât, bao gôm

đâu tư nươc ngoai, đươc xac đinh băng cac ty lê khac nhau cua cac yêu tô đâu vao san

xuât chinh co sẵn ơ cac quôc gia.

Phương phap tổ chức công nghiệp: Trong nhưng năm 1960, lý thuyêt kinh tê (kinh

tê hoc) đa băt đâu giai thich đươc vôn đâu tư trưc tiêp nươc ngoai băng cach vân dung

phương phap tô chưc công nghiêp trong đo FDI (vôn đâu tư trưc tiêp nươc ngoai) đươc

coi như môt phân cua nên san xuât quôc tê. Phương phap nay chu yêu quan tâm đên đăc

điêm doanh nghiêp đa quôc gia va cơ câu thi trương hoat đông.

Thuyết định vị: giai thich cac hoat đông FDI liên quan đên điêu kiên kinh tê găn

liên vơi đâu tư va cac nươc nhân đâu tư, cung như xem xét cac vi tri trong đo viêc thưc

hiên FDI đat hiêu qua tôt hơn. Phương phap nay bao gôm hai phân khu: phương phap

đâu vao theo đinh hương va đâu ra theo đinh hương.

Ly thuyết vong đơi san phâm: Lý thuyêt vòng đơi san phâm đươc xây dưng bơi

nha kinh tê hoc Vernon (1966) va đươc dung đê lý giai hoat đông FDI . Theo quan

điêm cua Vernon thi chu ky cua san phâm phat triên gôm ba giai đoan : xây dưng san

phâm, san phâm đi vao qua trinh sư dung va san phâm đi vao giai đoan tiêu chuân hoa.

Tương ưng vơi ba giai đoan phat triên cua san phâm la ba bươc doanh nghiêp FDI tiên

hanh đưa san phâm vao: sư dung, mơ rông tiêu thu san phâm va chuân hoa san phâm.

Ly thuyêt băt kip vong đơi san phâm : Dưa trên kinh nghiêm cua Nhât Ban,

Akamatsu (1962) đa khơi xương môt phương phap tiêp cân co tên la “mô hinh đan

nhan bay” nhăm giai thich lý do vi sao đê đâu tư FDI ơ cac nươc đang phat triên. Ông

đa chia chu ky san phâm ơ cac quôc gia đang phat triên thanh ba giai đoan: nhâp khâu,

san xuât trong nươc va xuât khâu.

Ly thuyết chiết trung : Đây la quan điêm đươc Dunning (1981) phat triên, kêt

hơp cac phương phap tiêp cân tô chưc công nghiêp cung lý thuyêt vê khu vưc va

thuyêt nôi hoa nhăm lam ro khai niêm Đâu tư trưc tiêp nươc ngoai (FDI) va san xuât

quôc tê. Lý thuyêt nay đưa ra quan điêm cho răng môt công ty tham gia vao hoat đông

FDI cân co sư kêt hơp giưa lơi thê sơ hưu đăc trưng vơi lơi thê vê nôi hoa va lơi thê vê

khu vưc trên thi trương muc tiêu.

Ly thuyết Kojima: Nha kinh tê hoc Kojima (1973)cua Nhât Ban đa mơ rông mô

hinh cua Akamatsu va đưa ra lý thuyêt vi mô vê đâu tư trưc tiêp nươc ngoai trong

khuôn khô cac yêu tô san xuât tương đôi từ thuyêt thương mai quôc tê cua Heckscher-

Ohlin va dưa trên nhưng kinh nghiêm cua Nhât Ban trong bôi canh hâu chiên tranh.

Hoc thuyêt nay phân chia FDI thanh hai hinh thưc, FDI đinh hương thương mai (cua

Nhât Ban) va FDI đi ngươc lai vơi muc đich thương mai (My).

1.2.5. Đăc điêm cua FDI

Đâu tư trưc tiêp nươc ngoai co nhưng đăc điêm cơ ban sau : FDI la loai hinh chu

chuyên vôn quôc tê , chu sơ hưu vôn tiên hanh hoat đông đâu tư ơ nươc ngoai ; FDI la

loai hinh đâu tư trưc tiêp, nha đâu tư nươc ngoai co quyên điêu hanh doanh nghiêp tiêp

nhân vôn; thu nhâp cua chu đâu tư phu thuôc vao kêt qua san xuât kinh doanh va lai

hoăc lô đươc phân chia giưa cac chu đâu tư theo ty lê go p vôn cua cac bên ; it chiu sư

8

chi phôi cua Chinh phu hơn , đăc biêt it phu thuôc vao môi quan hê chinh tri giưa nươc

chu nha vơi nươc đâu tư ; FDI la môt khoang vôn dai han tương đôi ôn đinh va không

phai la vôn vay nên nươc chu nha co đươc môt nguôn vôn dai han bô sung cho đâu tư

trong nươc va không phai lo tra nơ . - Cac chu đâu tư phai tuân thu cac quy đinh phap luât

cua nươc sơ tai đôi vơi doanh nghiêp co vôn đâu tư nươc ngoai; do muc đich cua cac nha

đâu tư nươc ngoai la lơi nhuân nên cac linh vưc san xuât kinh doanh cua FDI phân lơn la

nhưng linh vưc co thê mang lai lơi nhuân cao.

1.2.6. Cac hinh thưc cua FDI

Co nhiêu cach phân loai hoat đông FDI như sau: buôn ban đôi ưng, hơp đông hơp

tac kinh doanh , liên doanh, doanh nghiêp 100% vôn nươc ngoai , hơp đông xây dưng

– kinh doanh – chuyên giao (BOT), hơp đông xây dưng – chuyên giao – kinh doanh

(BTO), hơp đông xây dưng – chuyên giao (BT).

1.3. Vai tro cua FDI đôi vơi nên kinh tê

1.3.1. Lơi ich cua FDI

Đôi vơi nươc co chủ đâu tư bo vôn ra nươc ngoai: thi FDI co thê mang lai nhưng

lơi ich cơ ban sau: FDI gop phân nâng cao hiêu qua sư dung vôn; FDI gop phân mơ rông

thi trương tiêu thu san phâm; FDI gop phân đam bao nguôn nguyên liêu; FDI gop phân

tai cơ câu nên kinh tê môt cach hiêu qua hơn theo hương hơp tac , hôi nhâp nên kinh tê

quôc tê; FDI giup cac chu đâu tư phân tan rui ro; FDI giup cac công ty đa quôc gia tân

dung nhưng khac biêt vê thuê giưa cac nươc đê tăng lơi nhuân

Đôi vơi nươc tiêp nhân đâu tư: FDI tao nguôn thu ngân sach lơn; FDI thương đi

kem vơi công nghê , ky thuât hiê n đai , chuyên giao cac bi quyêt công nghê tiên tiên ;

FDI gop phân tăng sô lương viêc lam va đao tao nhân công; giup cac doanh nghiêp ơ

nươc nay tiêp cân vơi thi trương thê giơi thông qua liên doanh va mang san xuât , cung

ưng trong khu vưc va toan câu; FDI đươc thưc hiên môt cach hiêu qua hương vao viêc

hinh thanh cơ câu nganh kinh tê, khu vưc kinh tê;

1.3.2. Nhƣng tac đông tiêu cƣc cua FDI

Nhưng tac đông tiêu cưc cua FDI đôi vơi nươc chu đâu tư: FDI co thê gây ra rui

ro đâu tư cao nêu môi trương chinh tri , kinh tê cua nươc tiêp nhân đâu tư co nhiêu bât

trăc; lam mât cân đôi trâm trong vê can cân thanh toan , giam manh nguôn vôn đâu tư

phat triên kinh tê trong nươ c; gây ra chay mau chât xam , công nghê va co thê dân tơi

kha năng mât vi thê đôc quyên hoăc dân đâu vê công nghê trong nhưng linh vưc co

tham gia đâu tư nươc ngoai ; co thê tao ra đôi thu canh tranh trưc tiêp vơi san p hâm

xuât khâu cung như nhưng san phâm tiêu thu ngay trong nươc đôi vơi chinh ban thân

cac nha đâu tư . Chinh vi vây, FDI co thê gây tac đông tiêu cưc đôi vơi san xuât trong

nươc va lam giam viêc lam.

Nhưng tac đông tiêu cưc cua FDI đôi vơi nươc tiêp nhân đâu tư: FDI co thê lam

cho cơ câu nganh , vung, san phâm cua nươc tiêp nhân đâu tư phat triên không đông

đêu, bât hơp ly hoăc thâm chi la mât cân đôi nghiêm trong ; FDI co thê tao ra ca c đôi

thu canh tranh qua gay găt đôi vơi cac nha đâu tư trong nươc , nêu không co sư chuân

bi hơp lý thi san xuât cua nươc tiêp nhân đâu tư se bi giam sut hoăc bi pha san ; FDI co

thê biên nươc nhân đâu tư thanh thi trương tiêu thu san phâm không như mong muôn.

9

CHƢƠNG 2

TÔNG QUAN CAC MÔ HINH LY THUYÊT VA THƢC NGHIÊM VÊ

MÔI QUAN HÊ CUA FDI VA TĂNG TRƢƠNG KINH TÊ

2.1. Tông quan vê cac nghiên cƣu thƣc nghiêm

2.1.1. Cac nghiên cưu thưc nghiệm trên t hê giơi : Hâu hêt cac nghiên cưu đêu cho

thây tac đông cua FDI lên tăng trương kinh tê va vai tro cua FDI ơ tưng quôc gia thi

khac nhau. Đo co thê la tich cưc , tiêu cưc hoăc không đang kê , tac đông đo phu thuôc

vao cac điêu kiên kinh tê , thê chê va công nghê ơ nươc nhân đâu tư . Tuy nhiên, thâm

chi khi chi nghiên cưu trong pham vi môt quôc gia thi đê đưa ra môt kêt luân vân la

vân đê con tranh cai.

2.1.2. Cac nghiên cưu thưc nghiệm tai Việt Nam: Sô lương cac nghiên cưu phân tich

sâu vê FDI theo tiêp cân mô hinh không nhiêu , chu yêu sư dung mô hinh hôi quy đa

biên, mô hinh hôi quy sô liêu mang , mô hinh Var . Chưa co sư liên kêt đanh gia ơ ca

tâm vi mô va vi mô tron g qua trinh thưc hiên nghiên cưu . Đai đa sô cac nghiên cưu

thưc nghiêm vê FDI tai Viêt Nam rât it đươc kiêm đinh cac khuyêt tât cua mô hinh.

2.2. Tông quan cac mô hinh ly thuyêt vê môi quan hê cua FDI va tăng trƣơng

kinh tê

2.2.1. Mô hinh VAR.

2.2.2. Phƣơng phap ban tham sô cua Levinsohn-Petrin.

2.2.3. Mô hinh hôi quy sô liêu mang.

2.2.4. Mô hinh nhiêu phƣơng trinh.

2.2.5. Phƣơng phap hôi qui mô men tông quat (GMM).

CHƢƠNG 3

THƢC TRANG VÊ FDI VA TĂNG TRƢƠNG KINH TÊ

TAI VIÊT NAM GIAI ĐOAN 1990 - 2012

3.1. Đâu tƣ trưc tiêp nƣơc ngoai tai Viêt Nam giai đoan 1990 – 2012

Tinh đên hêt thang 12/2012, theo thông kê cua Cuc Đâu tư nươc ngoai, Bô Kê

hoach va Đâu tư Viêt Nam đa thu hut đươ c 14.522 dư an đâu tư trưc tiêp nươc ngoai

vơi tông vôn đăng ky đat 210,5 ty USD, trong đo vôn giai ngân đat 71,9 ty USD, thu

hut đươc 100 quôc gia va vung lanh thô đên đâu tư tai hâu hêt cac linh vưc quan trong

như: công nghiêp chê biên, chê tao, xây dưng, thông tin va truyên thông , khai khoang,

dich vu lưu tru va ăn uông,…FDI tai Viêt Nam thưc hiên chu yêu theo hinh thưc 100%

vôn nươc ngoai . Qua 25 năm thu hut FDI, Viêt Nam không còn đia phương “trăng”

FDI nhưng tâp trung chu yêu tai cac đia ban trong điêm, co lơi thê, gop phân chuyên

dich cơ câu cua đia phương, lam cho cac vung nay thât sư la vung kinh tê đông lưc, lôi

kéo phat triên kinh tê - xa hôi chung va cac vung phu cân.

3.2 . Tăng trƣơng kinh tê Viêt Nam giai đoan 1990 – 2012

Thơi ky 1990-2012 kinh tê Viêt Nam, khu vưc va thê giơi xay ra nhưng biên cô

không mong muôn, đo la hai cuôc khung hoang tai chinh 1997-1998 và 2008-2009.

10

Viêt Nam, môt nên kinh tê nhỏ đang thưc hiên chiên lươc mơ cưa, hôi nhâp khu vưc

va thê giơi cung chiu nhưng tac đông từ cac cuôc khung hoang nay.

0.0%

2.0%

4.0%

6.0%

8.0%

10.0%

12.0%

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Biêu đô: Nhip tăng GDP cua Viêt Nam giai đoan 1990-2012

Biên đông dân sô thơi ky nay đa giup cho GDP binh quân đâu ngươi tăng liên tuc

qua cac năm. Ty lê hô ngheo giam dân (khoang 2%/năm).

Biểu đồ: Biên động GDP/ngƣơi cua Viêt Nam giai đoan 1990-2012

Nên kinh tê đang chuyên dân sang nên kinh tê thi trương vơi viêc cơ câu lai cac

nganh kinh tê môt cach bên vưng vơi ty trong công nghiêp va dich vu chiêm hơn 80%

trong tông GDP cua ca nên kinh tê. Vôn đâu tư cho nên kinh tê tăng trong suôt thơi ky

1996-2012, măc du cac cuôc khung hoang trong thơi ky nay cung đa lam cho nhip tăng

không ôn đinh. Tông sô viêc lam đa tăng trong suôt thơi ky từ 30 triêu năm 1990 đên gân

52 triêu năm 2012. Đây la môt trong nhưng thanh tưu cua chiên lươc phat triên kinh tê ma

Viêt Nam đa đat đươc. Trươc thơi ky đôi mơi, kê ca nhưng năm 1986 – 1990, san xuât

chưa đu tiêu dung, nhâp siêu, vay nơ con lơn . Nhưng tư 1991 đên nay, san xuât trong

nươc đa đap ưng đươc phân lơn nhu câu tiêu dung ngay cang cao. Co thê thây răng xuât

nhâp khâu noi chung co xu thê tăng. Tuy nhiên, nhip tăng xuât nhâp khâu cung bi anh

hương cua khung hoang kinh tê 1998 va 2008-2009. FDI đa va đang trưc tiêp gop phân

tao ra thu nhâp quôc dân vơi ty trong ngay cang tăng. Ngoai ra, FDI cung tao nên cac

hiêu ưng thuc đây tăng trương kinh tê.

Biểu đồ: Tỷ phân cua cac khu vưc kinh tê trong GDP giai đoan 1995-2012

3.3. Tac động cua FDI đôi vơi nên kinh tê Viêt Nam

3.3.1. Tac động tích cưc

11

Vê mặt kinh tế: FDI gop phân thuc đây tăng trương kinh tê Viêt Nam, nâng cao

hiêu qua sư dung cac nguôn lưc đâu tư trong nươc; FDI gop phân chuyên dich cơ câu

kinh tê theo hương công nghiêp hoa – hiên đai hoa, nâng cao năng lưc san xuât công

nghiêp; FDI đong vai trò nôi bât trong đôi mơi va chuyên giao công nghê ơ Viêt Nam;

FDI gop phân nâng cao năng lưc quan l‎ý kinh tê , quan tri doanh nghiêp, tao thêm áp

lưc đôi vơi viêc cai thiên môi trương kinh doanh;

Vê mặt xã hôi: FDI tao viêc lam, nâng cao chât lương nguôn nhân lưc va thay

đôi cơ câu lao đông; FDI gop phân mơ rông quan hê đôi ngoai, chu đông hôi nhâp

kinh tê vơi khu vưc va thê giơi.

3.3.2. Cac han chế

Bên canh nhưng kêt qua cơ ban quan trong tich cưc nêu trên, qua trinh FDI tai Viêt

Nam trong thơi gian qua đa bôc lô môt sô han chê không mong muôn như sau: sư mât cân

đôi vê nganh nghê, vung lanh thô; hiêu qua tông thê nguôn vôn đâu tư nươc ngoai chưa

cao; muc tiêu thu hut công nghê (công nghê cao va công nghê nguôn), chuyên giao công

nghê chưa đat như ky vong; sô lương viêc lam tao ra chưa tương xưng, đơi sông ngươi

lao đông chưa cao, tranh châp va đinh công co xu hương gia tăng; hiêu ưng lan toa cua

khu vưc FDI sang khu vưc khac cua nên kinh tê còn han chê, co dâu hiêu chen lân; co

biêu hiên chuyên gia, trôn thuê; tac đông xâu đên môi trương sinh thai.

CHƢƠNG 4

KÊT QUA ƢƠC LƢƠNG THƢC NGHIÊM

4.1. Mô hinh đo lƣơng quan hê cua FDI va tăng trƣơng kinh tê

* Dƣ liêu: đê đo lương cac quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê Viêt Nam ,

luân an sư dung mô hinh VAR vơi nguôn dư liêu thư câp từ năm 1990-2012, gôm 23

quan sát. Cac biên trong mô hinh nay đ ươc xây dưng như sau : GDP (tông san phâm

quôc nôi); EM (viêc lam binh quân hang năm); HK (sô lương hoc sinh tôt nghiêp trung

hoc phô thông); OPEN (đô mơ nên kinh tê ); KAP (nguôn vôn trong nươc hang năm );

FDI (gia tri cua dòng vôn đâu tư trưc tiêp nươc ngoai tai Viêt Nam đươc sư dung qua

tưng năm ); LIB: môt biên gia đươc xây dưng nhăm đanh gia tac đông cua khung

hoang tai chinh thê giơ đôi vơi nên kinh tê Viêt Nam . Biên nay nhân gia tri 1 tai cac

năm 2008 – 2009 va nhân gia tri 0 tai cac năm còn lai.

* Mô hinh thƣc nghiêm:

t 1 t 1 2 t 2 tY Y YC

(t =1,…,23) (4.1.1)

Trong đo: Y=( DLNFDI DLNGDP DLNEM DLNHK DLNKAP DLNOPEN); C

= (c1, c2,…, c6)

* Kiêm đinh nghiêm đơn vi

Kêt qua kiêm đinh nghiêm đơn vi cho thây gia thiêt nghiêm đơn vi cho cac biên

đêu không bi bac bỏ . Tuy nhiên, cac sai phân bâc nhât lai đươc tim thây co tinh dừng

nghia la tât ca cac biên đêu tich hơp bâc 1- I(1). Như vây, chuôi dư liêu đưa vao mô

hinh kiêm đinh tât ca ơ dang sai phân bâc 1.

12

* Xac đinh độ trê

Vơi cac tiêu chuân lưa chon AIC , PPE, SC, HQ nhân thây đô trê 2 phu hơp vơi

mô hình

* Phân tich tac đông tƣ ham phan ƣng

Phản ưng cua FDI trƣơc cac cú sôc cua cac chi tiêu tăng trƣơng

Nhân thây FDI có phan ưng ngay lâp tưc va duy nhât vơi cu sôc từ GDP (phan

ưng dương ơ ngay ky 1) còn cac biên khac cung co anh hương tơi FDI nhưng la cac

phan ưng trễ. Cu thê la:

- Khi nhip tăng thu nhâp quôc dân tăng se anh hương cung chiêu đên tăng FDI

từ 1 năm đên 3 năm, sau đo tôc đô gia tăng giam dân . Đăc biêt la 1% tăng GDP co thê

mang lai hiêu ưng 0,101% tăng FDI ngay ơ năm thư nhât va lam tăng FDI khoang

0,04% đên 0,06% ơ 2 năm tiêp theo, sau đo co dâu hiêu tăt dân ơ nhưng năm tiêp theo

(gia tri tuyêt đôi qua nhỏ). Điêu nay cho thây nguôn vôn FDI đang co xu hương ưu

tiên lưa chon hiêu qua trong ngăn han.

- Sư tăng lên cua tich luy vôn trong nươc kich thich nhip tăng FDI ơ năm thư 2,

song cac năm tiêp sau đo lai co anh hương ngươc. Điêu nay cho thây sư gia tăng tich

luy vôn trong nươc cung đa tao dâu hiêu canh tranh trên thi trương đâu tư cho du sư

thay thê nay rât nhỏ. Trong dai han, tich luy vôn trong nươc co dâu hiêu lam giam

nhip tăng FDI.

- Viêc lam đươc tao thêm tac đông thuâ n chiêu đên nhip tăng FDI sau 1 năm

nhưng lai co tac đông ngươc đên tăng nhip tăng FDI ơ cac năm sau đo. Phai chăng nên

kinh tê vân đang chiu anh hương nhiêu cua cac khu vưc năng suât thâp? Vi vây, tao

thêm viêc lam không có dâu hiêu ro rêt thu hut FDI trong dai han. Kêt qua nay co thê

cân xem xét thêm bơi cac phân tich khac.

- Môt kêt qua khac la khi nhip tăng ngươi tôt nghiêp phô thông tăng co thê tac

đông tăng FDI năm sau nhưng sau đo tac đông ngươc đên tăng FDI. Như vây, co thê

đông thai giam sô ngươi tôt nghiêp THPT cac năm gân đây cung kich thich tăng FDI ơ

mưc khoang 0,087% (3% giam TN THPT x 0,029). Kêt qua nay cung biêu hiên trong

phan ưng vê nghip tăng FDI khi nhip tăng sô ngươi tôt nghiêp THPT (HK) cao hơn.

Kêt qua từ ươc lương từ mô hinh VAR cho thây trong ngăn han, khi nhip tăng HK cao

hơn se co thê kich thich nhip tăng cua FDI trong năm sau nhưng sau đo nhip tăng FDI

co xu thê giam. Cac nha đâu tư nươc ngoai không co ky vong dai han vê lưc lương lao

đông chât lương cao tiêm năng cua Viêt Nam.

- Đô mơ cua nên kinh tê cung co tac đông thuân chiêu đên FDI nhưng không

thât ro rang.

Tac động cua cu sôc FDI đến cac chi tiêu tăng trƣởng kinh tế:

Môt tac đông cua nhip tăng vôn FDI anh hương đên nhip tăng cac chi tiêu kinh tê

- xa hôi ngay ơ thơi ky thư 1, ngoai trừ nhip tăng GDP. Môt cu sôc FDI năm t se:

- Tac đông tăng nhip tăng GDP từ năm thư 2 va kéo dai khoang 4 năm. Tuy

nhiên, 1% tăng cua FDI co tac đông đên nhip tăng cua GDP không đang kê (hê sô

dương nhưng lai nhỏ). Điêu đo cho thây sư phu hơp vơi muc tiêu thu hut FDI cua Viêt

13

Nam trong nhưng năm qua la nhăm thuc đây tăng trương. Song, sô liêu thưc tê lai cho

thây FDI co anh hương nhưng chưa thưc sư là đòn bây cho tăng trương GDP như

mong đơi.

- Sôc FDI co tac đông kich thich tich luy vôn trong nươc trong vòng từ năm thư

nhât đên năm thư 3 nhưng lai lam châm qua trinh tăng vôn trong nươc trong cac năm

sau đo. Điêu nay cho thây do co sư gia tăng vê nguôn FDI đa gây ra sư canh tranh đâu

tư vơi nguôn vôn, lam tăng tich luy vôn trong nươc đê tao đôi trong vơi khu vưc FDI

hay it nhât la môt ty lê đôi ưng cao hơn cua vôn trong nươc trong 3 năm đâu khi nhip

tăng FDI cao hơn. Kêt qua cung cho thây ơ năm thư 4 va năm thư 5 dâu phan ưng cua

tich luy vôn trong nươc vơi sư gia tăng FDI là âm.

- Sư gia tăng FDI co tac đông tao viêc lam tăng ơ ngay thơi ky 1 song lai co tac

đông ngươc chiêu ơ thơi ky 2 va 3, đên thơi ky 4 va 5 thi gân như tac đông bi tăt hẳn.

Cư 1% tăng khôi lương FDI vao Viêt Nam thi se lam tăng 0,174% tăng khôi lương

viêc lam trong nên kinh tê ơ thơi ky 1 do cac doanh nghiêp nay co nhu câu lao đông

khi tham gia vao thi trương. Tuy nhiên, do sư canh tranh cua khu vưc FDI vơi khu vưc

trong nươc dân đên năm thư 2 va năm thư 3 khu vưc trong nươc bi anh hương tiêu cưc

đên san xuât va viêc lam.

- Đôi vơi vôn nhân lưc (HK), FDI co tac đông tich cưc đên giao duc , tao nguôn

lưc tiêm năng cho thi trương lao đông . Tuy nhiên, tac đông nay la không lơn va co xu

thê yêu dân theo thơi gian. Như vây, nhip tăng sô lương tôt nghiêp THPT không co tac

đông tich cưc đên viêc thu hut FDI nhưng ngươc lai FDI co vai trò như thuc đây nhip

tăng sô ngươi tôt nghiêp phô thông. Đo chinh la do thưc tiễn đòi hỏi vê chât lương lao

đông muôn tham gia lam viêc trong khu vưc FDI.

- Tao nên môt kich thich cho đô mơ cua nên kinh tê ngay năm đo. Năm thư 2 co

tac đông âm va cac năm tiêp theo co tac đông dương nhưng giam dân. Điêu nay phan

anh thưc tê vê muc tiêu cua cac nha đâu tư nươc ngoai la thông thương trong ngăn

han, ho chiêm linh va canh tranh vơi doanh nghiêp trong nươc va vê trung va dai han

la tân dung lơi thê vê nguôn tai nguyên va lao đông rẻ tai nươc tiêp nhân đâu tư đê san

xuât ra hang hoa va ban ra thi trương thê giơi. Do đo, đô mơ cua nên kinh tê từ sôc

FDI lam cho hê sô anh hương từ năm thư 3 trơ đi lai co dâu dương.

* Phân ra phƣơng sai

- Tăng trương GDP không ôn đinh chu yêu do sư biên đông nôi tai cua biên nay.

Cac biên đông cua cac biên khac như FDI, KAP, EM, HK va OPEN co tac đông rât

nhỏ đên sư bât ôn đinh cua nhip tăng GDP. Như vây, sư mât ôn đinh cua GDP phu

thuôc chu yêu vao biên đông cua ban thân biên đo.

- Tăng trương FDI biên đông do chinh qua trinh nay sinh ra khoang 39%-51%.

Cac yêu tô khac co anh hương từ 39% -61%. Trong đo, tăng trương kinh tê gây ra biên

đông cho qua trinh nay khoang 45%-49%. Cac yêu tô còn lai gop phân không đang kê

vao biên đông cua FDI.

- Vôn trong nươc biên đông chu yêu do biên đông nôi tai (gân 70%) va GDP

(khoang 29%). Cac yêu tô khac gây biên đông nhỏ trong đo co FDI (dươi 2%), viêc

lam cung co đong gop đang kê đên tich luy vôn trong nươc.

- Sư biên đông cua nhip tăng viêc lam (DLNEM) chu yêu la do sư thay đôi cua

GDP (59- 67%) và FDI (18 -28%). Cac biên khac co anh hương nhỏ tơi biên đông cua

viêc lam cua nên kinh tê.

14

- Biên đông cua sô lương tôt nghiêp THPT bi anh hương nhiêu bơi cac yêu tô

như: FDI, KAP, FDI va HK. Trong khi cac nhân tô còn lai la GDP va OPEN co anh

hương nhỏ.

- Sư biên đông vê đô mơ cua nên kinh tê chiu tac đông chinh cua GDP (khoang

32- 36%), sư biên đông cua ban thân đô mơ cua nên kinh tê (24- 30%) và KAP

(khoang gân 20%). Trong khi FDI chi co anh hương từ 5 đên 7%, HK va EM co anh

hương không đang kê. Như vây, san xuât đang hương tơi xuât khâu va nên kinh tê

đinh hương hôi nhâp đươc thưc hiên dươi sư tac đông tich cưc cua cac nguôn vôn va

tăng trương GDP.

4.2. Mô hinh đanh gia ảnh hƣơng cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nƣơc –

Cach tiêp cân ban tham sô Levinsohn - Petrin

Dƣ liêu: đê đanh gia anh hương cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nươc, trong

phân nay luân an sư dung nguôn sô liêu cho nganh chê tac đươc lây tư bô sô liêu điêu

tra doanh nghiêp cua Tông cuc Thông Kê giai đoan 2000 – 2011 vơi tông sô quan sat

đươc trong 12 năm la 45.720 quan sát (bao gôm 3.810 doanh nghiêp hoat đông trong

môi năm). Câu truc mô hinh: phương phap ươc lương ban tham sô theo cach tiêp cua Levinshon -

Petrin đươc chi đinh như sau:

1 2 3 4

5 6 7 8

9

j j j j

it it it it jt

jt jt jt jt

jt r it

LnY LnK LnL FS Horizontal

Backward Forw Herf Gownship

Vonngoai region

trong đo: j

itY , j

itK , j

itL , j

itFS lân lươt la: đâu ra thưc, vôn, lao đông co chât lương, phân chia

vôn cua nha đâu tư nươc ngoai trong doanh nghiêp i , nganh j , năm t .

Biên jtHorizonal cho biêt mưc đô tham gia cua nươc ngoai trong nganh đo.

Biên jtBackward biêu thi cho mưc đô tham gia cua nươc ngoai trong cac ngan h

ma nganh cung câp đâu vao cho chung co cac doanh nghiêp ma ta đang nghiên cưu , va

do vây no se phan anh mưc đô hơp tac giưa cac nha cung câp nôi đia vơi cac khach

hang la doanh nghiêp đa quôc gia.

BiênForw (forward) đươc đinh nghia la ,jt jlt lt

l khi l j

Forw Horizontal

trong đo

phân ty lê jlt cua đâu vao cua nganh công nghiêp j mua tư nganh l ơ thơi gian t .

Biên Herf (chi sô tâp trung công nghiêp Herfindhal).

Biên Vôn ngoai đươc đo băng môt trư đi ty lê vôn chu sơ hưu trên tông nguôn

vôn cua doanh nghiêp. Cuôi cung la biên gia khu vư c region (V1: vung Đông băng Sông Hông ; V2: vung

Đông Băc ; V4: vung Băc Trung Bô ; V5: vung Nam Trung B ô; V6: vung Tây N guyên; V7:

vung Đông Nam Bô; V8: vung Tây Nam Bô).

Kêt qua ƣơc lƣơng:

- Gia tri cua biên FS mang gia tri dương va co y nghia thông kê ơ mưc 1% trong

ca toan bô mâu đa chi ra răng sư hiên diên cua đâu tư trưc tiêp nươc ngoai co tac đông

tich cưc đên san lương cua tât ca cac doanh nghiêp trong nganh chê tac , trong đo co

15

cac doanh nghiêp nôi đia . Điêu nay co thê giai thich bơi dong công nghê mơi đi vao

hoat đông cua cac doanh nghiêp nươc ngoai co thê tao ra nhưng lơi ich lan toa cho cac

doanh nghiêp nôi đia.

- Như đa biêt , lan toa ngang cua FDI xuât hiên khi sư hiên diên cua đâu tư trưc

tiêp nươc ngoai lam gia tăng san lương cua nhưng doanh nghiêp nôi đia trong cung

môt nganh. Theo kêt qua ươc lương, hê sô cua biên Horizontal (biêu thi anh hương cua

lan toa ngang) la âm va co ý nghia thông kê ơ mưc 1% trong toan bô mâu va mâu riêng

cho cac doanh nghiêp nôi đia, nghia la anh hương cua lan toa ngang lam giam hiêu qua

va san lương cua nhưng doanh nghiêp noi chung . Điêu nay co thê đươc ly giai bơi

nhưng nguyên nhân : cac doanh nghiêp Viêt Nam đang phai đôi măt vơi sư gia tăng

cương đô canh tranh, do yêu kem vê quan ly , công nghê lac hâu, do hiêu ưng chen lân,

đông thơi sư tham gia cua cac doanh nghiêp đâu tư trưc tiêp nươc ngoai lam tăng chi phi

lao đông trên thi trương , buôc cac doanh nghiêp tai Viêt Nam cung phai tăng chi phi

nhân công. Đây la nhưng ly do giai thich vi sao tac đông tran ngang bi mang gia tri âm. Kêt qua ƣơc lƣơng theo phƣơng phap Levinsohn Petrin

Biên đôc lâp Toan bộ mâu DN không co vôn đâu tƣ

nƣơc ngoai (FS=0)

FS 0.304

***

(0.040)

Horizontal -0.185

***

(0.052) -0.300

***

(0.057)

Backward 0.526

***

(0.028) 0.525

***

(0.038)

Forw -0.341

***

(0.110) -0.166

*

(0.140)

Herf 0.469

***

(0.149) 0.476

***

(0.102)

Gownship -0.019

***

(0.034) -0.018

***

(0.032)

Vôn ngoai 0.079

*** (0.027)

0.087**

(0.036)

V1 0.557

***

(0.190) 0.546

**

(0.221)

V2 0.568

***

(0.190) 0.590

***

(0.210)

V4 0.393

**

(0.195) 0.401

*

(0.215)

V5 0.723

***

(0.184) 0.743

***

(0.221)

V6 0.310

(0.213) 0.354

(0.233)

V7 0.819

***

(0.182) 0.866

***

(0.214)

V8 1.057

***

(0.182) 1.102

***

(0.209)

LnL 0.483

***

(0.014) 0.497

***

(0.016)

LnK 0.428

***

(0.010) 0.433

***

(0.015)

Nguôn: ươc lương tư sô liệu

Ghi chu: Ky hiệu ***

/ **/* cho biêt cac tham sô ươc lươc co y nghia thông kê ơ mưc y

nghia 1%, 5% va 10% tương ưng. Sai sô tiêu chuân đươc đăt ơ trong ngoăc đơn dươi cac hê sô.

16

- Hê sô Backward dương va co y nghia thông kê ơ mưc 1% trong toan bô mâu va

mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia cho biêt anh hương lan toa san lương diên ra do

cac môi liên kêt giưa doanh nghiêp đâu tư trưc tiêp nươc ngoai vơi cac nha cung câp nôi

đia Viêt Nam . Nhưng anh hương nay co thê thông qua chuyên giao tri thưc môt cach

trưc tiêp tư khach hang nươc ngoai tơi cac nha cung câp đia phương, nhưng yêu câu cao

hơn vê chât lương san phâm va cung câp hang đung thơi gian,.... lam cho cac nha cung

câp ban đia co đông cơ câp nhât công nghê đê quan ly va nâng cao san xuât.

- Hê sô cua biên Forw mang dâu âm va co y nghia thông kê trong toan bô mâu va

mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia. Theo đinh nghia, biên Forw chi ra sư hiên diên

cua yêu tô nươc ngoai trong cac nganh công nghiêp thương nguôn ma tư đo nganh công

nghiêp j mua săm cac san phâm trung gian đâu vao. Như vây, sư sẵn co cac đâu vao tôt

hơn do đâu tư nươc ngoai lam tăng san lương cac công ty sư dung cac đâu vao nay va co

thê lam tăng san lương cua cac doanh nghiêp nôi đia. Tuy nhiên, cac đâu vao đươc san

xuât tai đia phương cua cac công ty nươc ngoai thi đăt hơn va it phu hơp hơn đôi vơi

nhưng yêu câu cua cac doanh nghiêp tai Viêt Nam.

- Hê sô Herf nhân gia tri dương va co y nghia thông kê trong toan bô mâu va mâu

riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia cho thây hiêu qua cua cac doanh nghiêp tương

quan dương vơi cương đô canh tranh.

- Hê sô Gownship mang gia tri âm va co y nghia thông kê trong toan bô mâu va

mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia cho biêt sơ hưu Nha nươc đa gây trơ ngai đ ên

tăng trương san lương cua nganh. Điêu nay co nguyên nhân tư sư quan ly yêu kem , bô

may công kênh va không hiêu qua cua cac doanh nghiêp sơ hưu Nha n ươc.Vi vây ,

viêc cô phân hoa cac doanh nghiêp nha nươc tai Viêt Nam kh ông chi co lam tăng hiêu

qua sư dung nguôn lưc cua cac doanh nghiêp nôi đia ma còn co tac đông tich cưc đên

san lương cua cac doanh nghiêp co vôn đâu tư nươc ngoai. Môt trong nhưng lý do co

thê giai thich đươc la viêc cô phân hoa se tao ra môi trương canh tranh công băng hơn

giưa cac doanh nghiêp nôi va ngoai. Tao đông lưc đôi mơi trong cac doanh nghiêp nôi

va lam tăng san lương. Cac doanh nghiêp ngoai không phai chiu sư đôi xư bât công

băng vơi cac doanh nghiêp nha nươc nên san lương cung tăng.

- Hê sô Vôn ngoai mang gia tri dương va co y nghia thông kê trong toan bô mâu

va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia . Nghia la, tăng ty lê vôn huy đông tư bên

ngoai co thê lam tăng san lương cua cac doanh nghiêp thuôc nganh chê tac.

- Hê sô 6V mang dâu dương nhưng không co y nghia thông kê trong toan bô mâu

va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia , điêu nay cho thây FDI tai khu vưc vung

Tây Nguyên chưa hiêu qua . Kêt qua nay hoan toan phu hơp vơi đanh gia thưc trang

thu hut FDI ơ khu vưc Tây Nguyên giai đoan 1990 – 2012 trong chương 3 cua luân an.

Cac nguyên nhân dân đên FDI vao khu vưc Tây Nguyên còn han chê la do tư duy cua

chinh quyên va ngươi dân vê thu hut FDI châm đôi mơi , kêt câu ha tâng con châm

phat triên , lac hâu , chât lương nguôn nhân lưc con thâp , công tac vân đông xuc tiên

đâu tư nươc ngoai chưa thât sư hiêu qua nên chưa tao đươc long tin , tâm ly ôn đinh va

yên tâm cho cac nha đâu tư nươc ngoai.

17

4.3. Mô hinh đanh gia tac động cua FDI đên sản lƣơng đâu ra cua doanh nghiêp -

Cach tiêp cân hồi quy sô liêu mảng

Bên canh cach tiêp cân theo phương phap ban tham sô cua Levinshon-Petrin,

luân an cung sư dung ca cach tiêp cân hôi quy sô liêu mang trên cung bô sô liêu thu

thâp đươc. Câu truc mô hinh cua mô hinh hôi quy sô liêu mang trong phân nay đươc

chi đinh thông qua ham san xuât như sau:

1 2 3 4

5 6 7 8

9

j j j j

it it it it jt

jt jt jt jt

jt it

LnY LnK LnL FS Horizontal

Backward Forw Herf Gownship

Vonngoai

Kêt qua ươc lương theo phương phap sô liêu hôn hơp vơi cac anh hương cô đinh

FEM (Fixed Effects Model) va anh hương ngâu nhiên REM (Random Effects Model) .

Phương phap nay đươc ap dung cho ca 2 nhom mâu: nhom thư nhât bao gôm toan bô

cac doanh nghiêp va nhom thư hai chi gôm cac doanh nghiêp không co vôn đâu tư

nươc ngoai.

Kêt qua ƣơc lƣơng theo phƣơng phap sô liêu hôn hơp

Biên đôc lâp

Anh hƣơng ngâu nhiên (REM) Anh hƣơng cô đinh (FEM)

Toan bộ

mâu

DN không co vôn

FDI Toan bộ mâu

DN không co vôn

FDI

FS 0.357

***

(0.027)

0.113**

(0.035)

Horizontal -0.0010

(0.030)

-0.066

(0.034)

0.024

(0.031)

-0.027

(0.036)

Backward 0.339

***

(0.015)

0.314***

(0.016)

0.285***

(0.015)

0.257***

(0.016)

Forw -0.065

(0.061)

-0.106

(0.069)

0.146*

(0.063)

0.035

(0.072)

Herf -0.446

***

(0.075)

-0.522***

(0.086)

-0.634***

(0.075)

-0.672***

(0.088)

Gownship -0.127

***

(0.020)

-0.102***

(0.020)

-0.218***

(0.022)

-0.216***

(0.023)

Vôn ngoai 0.069

***

(0.012)

0.061***

(0.013)

0.075***

(0.012)

0.063***

(0.013)

LnL 0.624

***

(0.006)

0.599***

(0.006)

0.601***

(0.006)

0.572***

(0.007)

LnK 0.389

***

(0.004)

0.414***

(0.004)

0.294***

(0.004)

0.320***

(0.005)

Đê quyêt đinh chon lưa giưa mô hinh anh hươn g cô đinh FEM va anh hương

ngâu nhiên REM, tiên hanh kiêm đinh Hausman vơi kêt qua kiêm đinh cho biêt gia tri

p-value = 0.000< 0.005. Do vây , mô hinh REM không thich hơp va ta sư dung mô

hinh anh hương cô đinh FEM.

Tiên hanh kiêm đinh phương sai sai sô thay đôi va tương quan chuôi trong mô

hinh FEM vừa xây dưng như sau:

+ Kêt qua kiêm đinh phương sai sai sô thay đôi trong mô hinh FEM cho biêt gia tri

p-value = 0.000< 0.005, kêt luân mô hinh FEM co phương sai sai sô thay đôi.

18

+ Kêt qua kiêm đinh tương quan chuôi trong mô hinh FEM cho biêt gia tri p-value

= 0.000< 0.005, kêt luân mô hinh FEM co tương quan chuôi.

Do bô sô liêu sư dung cho hôi qui chi thu thâp đươc tư 2000 đên 2011 (T=12)

nhưng sô doanh nghiêp qua lơn (n= 3.810) nên luân an sư dung phương phap hôi qui

moment tông quat.

Kêt qua hiêu chinh mô hinh theo phƣơng phap GMM

Biên đôc lâp

Anh hƣơng cô đinh (FEM) đa hiêu chinh

Toan bộ mâu DN không co vôn FDI

FS 0.352

***

(0.032)

Horizontal 0.263

***

(0.034)

0.255***

(0.039)

Backward 0.249

***

(0.017)

0.229***

(0.019)

Forw 0.588

***

(0.064)

0.536***

(0.075)

Herf -0.520

***

(0.077)

-0.674***

(0.089)

Gownship -0.236

***

(0.030)

-0.210***

(0.032)

Vôn ngoai 0.018

(0.015)

-0.000

(0.017)

LnL 0.363

***

(0.008)

0.350***

(0.009)

LnK 0.210

***

(0.005)

0.233***

(0.006)

Kiêm tra hiên tương nôi sinh trong mô hinh anh hương cô đinh FEM, kêt qua

cho biêt mô hinh GMM la châp nhân đươc. Vơi kêt qua hôi qui đa đươc hiêu chinh

theo phương phap GMM cho mô hinh tac đông cô đinh FEM, nhân thây:

- Hê sô cua biên biên FS là 0,352 mang gia tri dương va co y nghia thông kê ơ

mưc 1% trong ca toan bô mâu cho thây sư hi ên diên cua vôn đâu tư nươc ngoai đa

trưc tiêp va gian tiêp lam tăng hiêu qua san xuât cua cac doanh nghiêp.

- Hê sô cua biên lan tỏa ngang Horizontal la 0,263 cho toan bô mâu va 0,255 cho

cac doanh nghiêp không co vôn đâu tư nươc ngoai cho thây đâu tư nươc ngoai đa kích

thich cai tiên công nghê, tô chưc quan lý tôt trong nôi bô cac doanh nghiêp cung nganh

không chi trưc tiêp ma còn thông qua cac tac đông gian tiêp.

- Hê sô cua biên lan tỏa doc Backward la 0,249 cho toan bô mâu va 0,229 cho cac

doanh nghiêp không co vôn đâu tư nươc ngoai cung cho thây đâu tư nươc ngoai đa co

anh hương tôt đên cac nganh san xuât co liên quan (cac doanh nghiêp cung ưng đâu

vao nguyên liêu, doanh nghiêp san xuât phu trơ,...).

- Hê sô cua biên Forw co ý nghia thông kê va co gia tri dương (0,588 cho toan bô

mâu va 0,536 cho cac doanh nghiêp không co vôn đâu tư nươc ngoai ) cho thây sư tôn

19

tai cua cac doanh nghiêp FDI đa co tac đông tich cưc đên san xuât va tăng hiêu qua

cua toan nganh.

- Chi sô tâp trung công nghiêp co hê sô hôi qui âm 0,52 cho toan bô mâu va âm

0,764 đôi vơi cac doanh nghiêp nôi cho thây khi co đâu tư nươc ngoai, sư canh tranh

ngay cang trơ nên gay găt lam giam sưc manh thi trương cua doanh nghiêp.

- Cung như cac kêt qua ươc lương trươc, hê sô cua Gownship âm cho toan bô

mâu va cac doanh nghiêp không co FDI cho thây khu vưc Nha nươc đang tac đông

ngươc chiêu đên san lương cua tât ca cac doanh nghiêp.

- Vôn ngoai (vôn vay) co hê sô dương đôi vơi toan bô mâu va âm đôi vơi cac

doanh nghiêp nôi nhưng không co ý nghia thông kê. Điêu nay cho thây anh hương

không ro rang cua nguôn vôn vay ngoai vơi cac doanh nghiêp nôi (mô hinh trươc co

hê sô dương). Tuy vây, đôi vơi doanh nghiêp co vôn đâu tư nươc ngoai vân co hê sô

dương, kêt qua nay vân cân đươc kiêm chưng thêm vi cac doanh nghiêp luôn ky vong

vay vôn đê đap ưng môt hiêu qua nhât đinh trong san xuât kinh doanh.

- Hiêu qua sư dung lao đông ơ cac doanh nghiêp co hê sô dương 0,363 cho toan

bô mâu va 0,350 cho cac doanh nghiêp không co FDI cho thây cac doanh nghiêp có

vôn đâu tư nươc ngoai sư dung lao đông hiêu qua hơn cac doanh nghiêp không co vôn

đâu tư nươc ngoai.

- Hiêu qua sư dung vôn cung co thê đanh gia tôt, cac hê sô hôi qui 0,210 cho toan

bô mâu va 0,233 cho cac doanh nghiêp không co FDI. Tuy nhiên, cung như cac kêt

qua đa ươc lương, không nhân thây đươc hiêu qua sư dung vôn ơ cac doanh nghiêp co

vôn đâu tư nươc ngoai cao hơn.

KÊT LUÂN VA HAM Y CHINH SACH

Luân an vơi tiêu đê : “Mô hinh phân tich môi quan hê cua FDI va tăng trƣơng

kinh tê ở Việt Nam” đa tâp trung nghiên cưu cơ sơ ly luân vê môi quan hê cua FDI va

tăng trương kinh tê . Trên cơ sơ phân tich thưc trang tăng trương kinh tê va qua trinh

thu hut FDI tai Viêt Nam giai đoan 1990 – 2012 va kêt qua ươc lương tư cac mô hinh :

đo lương quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê (cach tiêp cân mô hinh Var ); đanh

gia anh hương cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nươc (cach tiêp cân ban tham sô

Levinsohn-Petrin); đanh gia tac đông cua FDI đên san lương đâu ra cua doanh nghiêp

(cach tiêp cân mô hinh sô liêu mang), tư đo luân an đa đưa ra môt sô ham y chinh sach

đê đây manh thu hut FDI tai Viêt Nam trong nhưng năm tơi.

Cac kêt quả đat đƣơc:

Luân an đa lam ro cac quan điêm vê tăng trương kinh tê . Hê thông hoa đươc cac

thươc đo, cac chi tiêu cua tăng trương kinh tê, trên cơ sơ đo hinh thanh phương thưc đanh

gia tăng trương kinh tê môt cach toan diên . Luân an cung lam ro cac lý luân cơ ban vê

FDI va vai tro cua FDI đôi vơi sư phat triên cua nên kinh tê , tông quan môt cach co hê

thông cac nghiên cưu thưc nghiêm vê quan hê cua FDI đôi vơi tăng trương kinh tê.

Luân an đa phân tic h thưc trang tăng trương kinh tê va qua trinh thu hut FDI tai

Viêt Nam giai đoan 1990 – 2012, phân tich thông kê chi tiêt theo thơi gian, xac nhân

đươc anh hương cua khung hoang tai chinh thê giơi 2008-2009 đên nên kinh tê Viêt

20

Nam va sư dung đươc yêu tô nay trong ươc lương mô hinh đo lương quan hê cua FDI

va tăng trương kinh tê.

Trên cơ sơ tông quan lý thuyêt va nghiên cưu thưc nghiêm , luân an đa rut ra cac

đăc điêm chinh vê thu hut FDI va tăng trương kinh tê ơ Viêt Nam giai đoan 1990-

2012. Đê xuât khung nghiên cưu đinh lương từ vi mô đên vi mô vê quan hê cua FDI

va tăng trương kinh tê Viêt Nam vơi môt hê thông mô hinh phu hơp vơi dư liêu va đăc

điêm riêng cua nên kinh tê Viêt Nam , phân tich đông thơi cac môi quan hê đông cua

cua cac chi tiêu tăng trương kinh tê va FDI.

Phân tich kêt qua ươc lương tư mô hinh đo lương quan hê cua FDI va tăng trương

kinh tê cho môt sô kêt qua cu thê : tăng trương GDP la yêu tô chinh (trong cac yêu tô

đươc lưa chon) tac đông tich cưc đên viêc thu hut vôn đâu tư trưc tiêp nươc ngoai. Đây

la yêu tô tac đông manh đên FDI, hê sô co gian cua FDI theo GDP đat mưc xâp xi 1.

Cac yêu tô khac như: vôn đâu tư trong nươc, hoc vân, viêc lam noi chung co nhưng tac

đông thuân chiêu (trễ hoăc không trễ) đên thu hut FDI theo thơi gian cung như nhưng

anh hương nhât đinh đên ca FDI va GDP. Kêt qua nghiên cưu khăng đinh quan hê

tương tac hai chiêu theo hương tich cưc cua FDI va cac chi tiêu tăng trương kinh tê .

Nhip tăng vôn FDI se anh hương đên nhip tăng cac chi tiêu kinh tê -xa hôi ngay ơ thơi

ky thư nhât ngoai trừ nhip tăng GDP . Qua trinh tăng FDI co tinh quan tinh vơi chinh

no rât ro rang va co thê duy tri quan tinh trong 2 năm, sau đo co thê tôc đô tăng giam

dân ơ cac năm tiêp theo . Môt hê thông chinh sach thu hut va sư dung FDI tôt se tac

đông tich cưc đên tăng trương , tich luy vôn, nâng cao chât lương nguôn nhân lưc , hôi

nhâp kinh tê khu vưc va thê giơi. Kêt qua ươc lương mô hinh nay cung cho thây khung

hoang kinh tê thê giơi gân đây đa lam sut giam nhip tăng FDI vao Viêt Nam. Tuy

nhiên, như đa phân tich trươc khi ươc lương mô hinh thi nhip tăng nay đa co dâu hiêu

phuc hôi sau khung hoang. Kêt qua nay cho thây Viêt Nam vân la điêm đên hâp dân

cua cac nha đâu tư nươc ngoai.

Kêt qua ươc lương mô hinh đanh gia anh hương cua FDI vơi cac doanh nghiêp

trong nươc đa chi ra răng sư hiên diên cua đâu tư trưc tiêp nươc ngoai co tac đông ti ch

cưc đên san lương cua tât ca cac doanh nghiêp trong nganh chê tac trong đo co cac

doanh nghiêp nôi đia trong khi sơ hưu Nha nươc không tac đông tich cưc đên san

lương cua nganh. Vi vây, viêc cô phân hoa cac doanh ng hiêp Nha nươc tai Viêt Nam

se lam tăng hiêu qua sư dung nguôn lưc cua cac doanh nghiêp nôi đia , tao sư canh

tranh công băng giưa cac thanh phân kinh tê va tac đông tich cưc đên san lương cua

cac doanh nghiêp co vôn đâu tư nươc ngoai.

Phân tich kêt qua ươc lương tư mô hinh đanh gia tac đông cua FDI đên san lương

đâu ra cua doanh nghiêp cho thây sư hiên diên cua vôn đâu tư nươc ngoai đa trưc tiêp

va gian tiêp lam tăng hiêu qua san lương đâu ra cua cac doan h nghiêp va sư tôn tai cua

cac doanh nghiêp FDI đa co tac đông tich cưc đên viêc tăng hiêu qua cua cac nganh

công nghiêp chê tac.

Liên kêt cac kêt qua phân tich cua ba mô hinh va sư dung cac ky thuât hiêu chinh

cân thiêt , luân an đa p hân tich đươc quan hê va vai tro cua FDI đôi vơi tăng trương

kinh tê không chi ơ mưc vi mô ma con co đươc cac kêt qua ơ mưc vi mô . Cac kêt qua

nay cho phép gơi ý nhưng thanh công cung như han chê ma Nha nươc, công đông cân

quan tâm. Đông thơi cac kêt qua cung chi ra nhưng yêu kém trong hoat đông kinh tê

cu thê (đai diên la cac doanh nghiêp) trong nên kinh tê ma cac tâp đoan, công ty cân

21

tim cach khăc phuc. Hiêu qua san xuât (tao ra GDP), viêc lam va tich luy vôn trong

nươc cung vơi hinh thưc sơ hưu đang la nhưng vân đê chinh trong thu hut va tao nên

sư lan tỏa cua đâu tư trưc tiêp nươc ngoai tai Viêt Nam.

Ham y chinh sach tư kêt quả ƣơc lƣơng : tư cơ sơ ly thuyêt , phân tich thưc

trang va dưa vao kêt qua ươc lương cua cac mô hinh , luân an đê xuât môt sô ham y

chinh sach nâng cao hiêu qua thu hut FDI tai Viêt Nam nhăm thưc hiên chiên lươc

tăng trương kinh tê nhanh va bên vưng trong nhưng năm tơi như sau:

Thuc đẩy tăng trƣởng kinh tế

Tư kêt qua ươc lương mô hinh đo lương quan hê cua FDI va tăng trương kinh tê

cho thây hê sô cua biên gia LIB trên phương trinh cua D(lnFDI) nhân gia tri âm co ý

nghia thông kê. Điêu đo cho thây khung hoang kinh tê thê giơi gân đây đa lam sut

giam nhip tăng FDI vao Viêt Nam. Tuy nhiên, như đa phân tich trươc khi ươc lương

mô hinh thi nhip tăng nay đa co dâu hiêu phuc hôi sau khung hoang. Kêt qua nay cho

thây Viêt Nam vân la điêm đên hâp dân cua cac nha đâu tư nươc ngoai.

Biên đông (tăng) cua FDI đang phu thuôc nhiêu va chu yêu vao tăng GDP nên

viêc tao ra cac cu sôc đôi vơi GDP se co tac đông tich cưc đên thu hut vôn FDI . Trong

bôi canh hiên tai vơi mưc tăng trương kinh tê không cao, lam phat ơ mưc thâp thi viêc

Chinh phu thưc hiên nơi lỏng chinh sach kinh tê vi mô trong đo co chinh sach tiên tê

va chinh sach tai khoa không chi giup cho tăng trương kinh tê ma còn la phương cach

thu hut dòng vôn FDI vao Viêt Nam.

Đầu tƣ cho giao duc đào tao, nâng cao chất lƣơng nguồn nhân lưc

Cac cu sôc vê n guôn lưc con ngươi không thê hiên tac đông ngăn han đên tăng

FDI. Tuy vây, duy tri tăng FDI lai la đông lưc tăng sô lương lao đông va đăc biêt la sô

lương lao đông co đao tao. Ham phan ưng cua sô lương lao đông co đao tao nhân gia tri

dương ngay sau năm tăng FDI. Điêu nay la hơp ly vi cang vê sau thi vôn FDI cang song

hanh cung vơi công nghê, ky thuât tiên tiên hơn , cung vơi sư lan toa theo chiêu ngang

(doc) cua no se tât yêu cân môt lưc lương lao đông co đao tao nhiêu hơn.

Chât lương nguôn nhân lưc phu thuôc rât nhiêu vao hê thông giao duc – đao tao.

Chât lương giao duc – đao tao cua ca hê thông giao duc quôc dân noi chung, vân la môt

vân đê gay cân nhât, chât lương đao tao đai tra chưa đap ưng đươc yêu câu cua công

nghiêp hoa, hiên đai hoa, thâp va thua so vơi trinh đô trong khu vưc va quôc tê. Do vây,

cân phai đôi mơi manh me giao duc va đao tao nghê, trung hoc chuyên nghiêp va đai hoc

mơi đap ưng đươc yêu câu nâng cao chât lương tăng trương trong thơi gian tơi.

Khuyến khích tiết kiệm và đầu tƣ

Tich luy vôn trong nươc, tiên đê tac đông tôt đên thu hut FDI du co nhưng yêu tô

chưa thât ro rang nhưng theo chiêu ngươc lai rât ro . FDI tăng kich thich tich luy vôn

trong nươc theo qui luât canh tranh cua thi trương , cac gia tri cua ham phan ưng cua

yêu tô tich luy vôn trong nươc dương thưc sư.

Viêc thuc đây tich luy vôn co thê đươc thông qua viêc căt giam dân cac khoan chi

thương xuyên trong tông chi ngân sach nha nươc. Viêc nay không chi lam tăng nguôn

vôn cho đâu tư cua ca nên kinh tê (tăng đâu tư công) ma còn co tac dung giam thâm

hut ngân sach nha nươc.

Đẩy nhanh qua trinh hội nhập kinh tế quôc tế

Mơ cưa va tư do hoa thương mai đươc coi như môt kênh thuc đây chuyên giao

công nghê, ca thơi cơ va thach thưc cho Viêt Nam. Kêt qua ươc lương đươc từ mô

22

hinh VAR cho thây đô mơ cua nên kinh tê co anh hương dương đên năng suât. Do đo,

trong thơi gian tơi Viêt Nam cân tiêp tuc đây nhanh qua trinh đam phan song phương va

đa phương vê thương mai, đăc biêt Hiêp đinh đôi tac kinh tê xuyên Thai Binh Dương.

Thưc hiện ƣu đãi đôi với FDI trong ngành chế tac

Kêt qua phân tich tương quan biên đông cua cac chi tiêu tăng trương chu yêu cho

thây nganh công nghiêp chê tac đang chiêm hơn 50% vôn FDI cua toan bô nên kinh tê

nên cân co nhiêu ưu đai hơn đôi vơi cac doanh nghiêp trong nganh nay. Tuy nhiên, cac

nhom nganh san phâm khac nhau trong nganh công nghiêp chê tac tương quan cua

nhip tăng FDI vơi lơi nhuân , lao đông khac nhau đang kê . Do vây, trong thơi gian tơi

Chinh phu cân co môt đinh hương sư can thiêp nhăm phân bô vôn FDI theo hương đâu

tư nhiêu hơn vao nhom nganh co hê sô tương quan nhip tăng cua FDI vơi lơi nhuân

cao (nhóm ngành 30-36).

Phat triên cac ngành công nghiệp phu trơ cho khu vưc đầu tƣ nƣớc ngoài

Do hê sô Backward la dương va co ý nghia thông kê ơ mưc 1% trong toan bô

mâu va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia , điêu nay cho thây cân thuc đây sư

phat triên cua cac nganh công nghiêp phu trơ cho khu vưc đâu tư nươc ngoai nhăm tao

nguôn nguyên liêu cung câp cho cac doanh nghiêp FDI . Hê sô cua biên Forw không

co ý nghia thông kê trong toan bô mâu va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia .

Vơi cac doanh nghiêp, nganh kinh tê đang hoat đông hương xuât khâu cân tăng cương

liên kêt vơi cac doanh nghiêp cung nganh , cac nganh co liên quan tao sưc lan tỏa doc

va ngang lơn hơn đê đâu tư nươc ngoai trưc tiêp không chi tao vôn cho san xuât ma

còn gop phân cai tiên công nghê , tô chưc chuôi san phâm hiêu qua hơn. Muôn như

vây, Chinh phu cân khuyên khich liên kêt san xuât san phâm va san phâm phu trơ,

giam sư phu thuôc vao san phâm phu trơ từ nươc ngoai, thu hut cac dư an quy mô lơn,

san phâm canh tranh cao tham gia chuôi gia tri toan câu cua cac tâp đoan xuyên quôc

gia. Từ đo xây dưng, phat triên hê thông cac nganh, cac doanh nghiêp phu trơ. Đê phat

triên nganh công nghiêp phu trơ cân phai : ( i) xây dưng quy hoach tông thê ; (ii) xây

dưng trung tâm đao tao kinh doanh va công nghê ; (iii) xây dưng khu công nghiêp

riêng cho nganh công nghiêp phu trơ.

Sƣ dung hiêu qua nguôn vôn FDI ơ cac doanh nghiêp

Hiêu qua kinh tê đo băng lơi nhuân la chi tiêu quan trong nhât cua cac loai vôn

đôi vơi doanh nghiêp . Co thê thây răng măc du FDI mang lai khac biêt nhiêu măt đôi

vơi hiêu qua san xuât kinh doanh cua cac doanh nghiêp nhưng hiêu qua sư dung vôn

cua cac doanh nghiêp không co vôn đâu tư nươc ngoai đang cao hơn hiêu qua chung ,

trong đo co cac doanh nghiêp co vôn FDI. Kêt qua phân tich tương quan cua nhip tăng

FDI va lao đông, chăt che hơn nhip tăng cua FDI vơi lơi nhuân . Điêu nay, môt lân nưa

minh chưng cho kêt luân cua nhiêu nha quan ly , nghiên cưu đa đăng tai trong Ky yêu

25 năm đâu tư nươc ngoai tai Viêt Nam. [2]

Cai cach và hoàn thiện thê chế hành chính nhăm tao ra sư hấp dân trong môi

trƣờng thu hut va triên khai dƣ an FDI

Trươc nhưng yêu câu cua hôi nhâp qu ôc tê , cua nhưng đòi hỏi thưc tiễn ơ Viêt

Nam, đê cai thiên môi trương kinh doanh , đâu tư, tao đa mơi va sưc sông mơi cho sư

phat triên thi cai cach hanh chinh va thu tuc hanh chinh bao giơ cung la nhưng kiên

nghi hang đâu cua cac doanh nghiêp trong va ngoai nươc . Cân phai đôi mơi tư tư duy

va nhân thưc vê vai trò cua cac câp chinh quyên ơ đia phương đôi vơi viêc thu hut FDI

23

vao phat triên kinh tê cua đia phương trong điêu kiên đâ y manh mơ cưa va hôi nhâp

quôc tê.

Đê đap ưng nhu câu nay , Chinh phu cân phai chu ý nhiêu hơn đên viêc thưc hiên

tôt hai chưc năng: (i) Cung câp “Dich vu công”, kê ca dich vu “cưng” (kêt câu ha tâng

vât chât như ha tâng giao thông , bên cang, kho tang, cac công trinh điên , nươc,…) va

dich vu “mêm” (dich vu hai quan , dich vu thuê , bao hiêm , dich vu đăng ký va câp

phép kinh doanh , giây phep đâu tư ,…) va (ii) Chưc năng kiêm tra giam sat cac hoat

đông trong xa hôi noi chung , hoat đông san xuât kinh doanh noi riêng theo hương

giam mưc đô , pham vi , linh vưc can thiêp , nâng cao hiêu lưc , hiêu qua quan ly , điêu

tiêt cua cac cơ quan nha nươc.

Thuc đẩy qua trinh cô phần hóa cac doanh nghiệp nhà nƣớc , tao sư canh

tranh công băng giữa cac thành phần kinh tế

Hê sô Gownship mang gia tri âm va co y nghia thông kê ơ mưc 10% trong toan

bô mâu va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia trong ca hai mô hinh: đanh gia anh

hương cua FDI đên cac doanh nghiêp trong nươc va mô hinh đanh gia tac đông cua

FDI đên san lương đâu ra cua doanh nghiêp cho biêt sơ hưu Nha nươc đa gây trơ ngai

đên tăng trương năng suât cua nganh va anh hương đên doanh nghiêp. Vi vây, cân tach

biêt vai tro quan ly cua cơ quan nha nươc vơi vai tro chu sơ hưu , dơ bo cac rao can

phat triên đê tao điêu kiên cho khu vưc kinh tê ngoai nha nươc vươn lên lơn manh , đu

sưc lam đôi trong canh tranh vơi doanh nghiêp nha nươc. Thưc hiên tinh gian sô lương

doanh nghiêp nha nươc , giam quy mô cua doanh nghiêp nha nươc va tiên hanh cô

phân hoa cac doanh nghiêp nha nươc. Đây manh tai cơ câu nên kinh tê hương đên hiêu

qua, tăng hiêu qua cua tâp trung san xuât. Xac đinh cơ câu vôn hơp lý theo hinh thưc

sơ hưu đê cac doanh nghiêp vôn nha nươc san xuât kinh doanh hiêu qua hơn, co vai

trò lơn hơn trong thưc hiên chiên lươc phat triên kinh tê.

Cô phân hoa doanh nghiêp nha nươc la môt trong nhưng giai phap quan trong cua

chinh sach điêu chinh va tai câu truc doanh nghiêp nha nươc , la con đương nhanh nhât

lam giam quyên lưc thi trương cua đôc quyên va chuyên sang thi trương canh tranh cua

doanh nghiêp nha nươc. Cân tăng cương liên kêt kinh doanh , hinh thanh cac chuôi gia

tri gia tăng găn kêt vơi chuôi gia tri toan câu. Viêt Nam co nhiêu mô hinh găn kêt thanh

công, cân tiêp tuc hoan thiên va nhân rông như mô hinh liên kêt kinh doanh chuôi gia tri

– nganh du lich, nganh Logistics (Dich vu vân tai kho bai), nganh san xuât chê biên thưc

phâm, Hiêp hôi da giay Viêt Nam , liên kêt giưa cac doanh nghiêp FDI va cac doanh

nghiêp Viêt Nam – nganh công nghiêp ô tô,…

Phat triên thi trƣờng tiền tệ, thi trƣờng vôn ngang tầm với cac nƣớc trong khu vưc

Hê sô Vôn ngoai ươc lương đươc trong mô hinh tuy không co y nghia thông kê

trong toan bô mâu va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia . Song, dâu dương cua

hê sô ươc lương đươc cho thây co môi quan hê thuân chiêu giưa ty lê vôn huy đông tư

bên ngoai va năng suât nhân tô tông hơp trong tât ca cac nganh . Viêc phat triên manh

thi trương vô n se giup cac doanh nghiêp tiêp cân đươc nhanh va dễ dang đên nguôn

vôn vay (nguôn vôn ngoai) cho hoat đông san xuât kinh doanh, từ đo lam tăng năng

suât nhân tô tông hơp, tac đông tich cưc đên tăng trương kinh tê.

Tao môi trƣờng hấp dân thu hut FDI đê phat triên kinh tê cac tinh thuôc khu

vƣc Tây Nguyên

Hê sô V6 mang dâu dương nhưng không co y nghia thông kê trong toan bô mâu

24

va mâu riêng cho cac doanh nghiêp nôi đia , điêu nay cho thây FDI tai khu vưc vung

Tây Nguyên chưa hiêu qua . Vi vây, Nha nươc cân tiêp tuc cai cach va hoan thiên thê

chê hanh chinh, cơ chê thu hut đâu tư va quan ly cac dư an kêt câu ha tâng, tăng cương

thưc hiên cac hoat đông xuc tiên đâu tư , hô trơ va t ao thuân lơi , lòng tin cho cac nha

đâu tư nươc ngoai nhăm tao ra sư hâp dân trong môi trương thu hut va triên khai dư an

FDI tai khu vưc cac tinh vung Tây Nguyên.

Môt sô han chê vê dƣ liêu : nguôn sô liêu đê nghiên cưu t hưc nghiêm cac mô

hinh kinh tê hiên tai đang vừa thiêu vừa không đông bô . Cung như nhiêu nghiên cưu

thưc nghiêm khac vê kinh tê ơ Viêt Nam , luân an đa đâu tư nhiêu công sưc cho viêc

thu thâp, lam sach, đông bô hoa sô liê u nhăm tim kiêm thông tin đây đu cho viêc ươc

lương cac mô hinh va kêt qua đươc xem la châp nhân đươc . Tuy vây , vân con nhiêu

thông tin không tim kiêm đươc. Cu thê la:

Vê sô liêu thông kê đap ưng câu truc cua mô hinh đo lương quan hê cua FDI va

tăng trương kinh tê , tac gia đa không co đươc thông tin đang tin cây vê gia tri nhâp

khâu may moc thiêt bi va phương tiên vân tai , nên không sư dung đươc cac biên nay

trong ươc lương va phân tich mô hinh.

Dư liêu điêu tra doanh nghiêp rât nhiêu , nhưng năm gân đây cac doanh nghiêp tư

50 lao đông trơ lên va cac doanh nghiêp tư 20 lao đông trơ lên ơ cac thanh phô lơn

đươc điêu tra toan bô . Tuy nhiên, co qua nhiêu vân đê khi sư dung nguôn dư liêu nay .

Đo la: kha năng kêt nôi theo thơi gian ; sư tương thich cua cac bang ma nganh (VSIC

1993, VSIC 2007 va ISIC 2002). Nhiêu doanh nghiêp không co dư liêu đôi vơi cac chi

tiêu trong đo co ca cac chi tiêu chu yêu cua cac cuôc điêu tra hang năm , ngay ca cac

doanh nghiêp nganh công nghiêp chê tac , đươc xem la co sô liêu đây đu hơn ca , tinh

đông bô cung không thât cao.

Kha năng kêt nôi thông tin theo thơi gian bi han chê. Luân an chi co thê sư dung

đươc 12 năm sô liêu cua 3.810 doanh nghiêp trong nganh công nghiêp chê tac , kha

năng mơ rông đên cac nganh khac la rât han chê.

Hƣơng nghiên cƣu tiêp theo: trong điêu kiên giơi han vê kha năng nghiên cưu, tiêp

cân nguôn sô liêu cung như mưc đô câp nhât thông tin luân an con môt sô han chê cơ ban

va đo cung la nhưng vân đê co thê va cân nghiên cưu tiêp theo như sau:

Khi sư dung mô hinh VAR xem xet , phân tich cac đăc trưng tăng trương va

nguôn vôn FDI co môt sô biên chưa sư dung đươc trong mô hinh như tiên bô công

nghê, môi trương va đâu tư cua Viêt Nam ra nươc ngoai.

Khi nghiên cưu thưc nghiêm mô hinh đanh gia tac đông cua FDI đên san lương

đâu ra cua doanh nghiêp , luân an đa không đưa đươc yêu tô nganh trong mô hinh vơi

sô liêu mang . Vi vây , yêu tô nay không đươc phân tich đây đu , măc du mô hinh va

phương phap ươc lương hoan toan ch o phep ươc lương tac đông cua cac yêu tô

không quan sat đươc . Han chê nay môt phân do dư liêu thiêu va không đông bô , hê

thông phân nganh chưa ap dung chinh xac va không thê kêt nôi theo thơi gian .

Tuy nhiên, tac gia cho răng co thê ap dung cach tiêp cân tư vi mô đên vi mô nhơ

môt hê thông mô hinh (co thê đây đu hơn ) đê nghiên cưu , phân tich đây đu hơn cac

môi quan hê kinh tê trong qua trinh tăng trương . Hy vong, vơi cach tiêp cân như vây

va sư đông bô vê sô liêu trong tương lai se giup cac nha nghiên cưu co đươc nhưng kêt

qua nghiên cưu co thê hô trơ tôt hơn cho viêc hoach đinh va điêu hanh nên kinh tê cua

Chinh phu