boru hatı tasarımı raporu

8/10/2019 Boru Hat Tasarm Raporu

1/60

GR

Deneyimler, yeni tasarmlar iin ortaya atlan fikirlerin ancak yzde birinin ticari olarak

uygulanabildiini gstermitir. O nedenle paalya mal olan yanlglardan kanmak amacyla

tasarm problemlerine belirli bir dzen iinde yaklamak gerekir.

!asarmda, ktle "e s aktarm "e kimyasal deiim problemleri ok nemlidir. !asarm

mendisi olarak gre" yapan bir kimya mendisi proses maddelerinin miktarlarn "e

rnlerin "erimini esaplar, madde "e ener#i deklikleri ile ilgili teknik bilgileri uygular,

akkanlarn debisini, maddelerin ayrlmasn, tepkime sistemlerinin termodinamiini "e

dengesini ,katalizrlerin da"rann, kimyasal tepkimelerin kinetiini esaplar, inceler "e

kontrol eder. $yrca prosesteki er temek ilemin ayrntl maliyetini de esaplar. %ylece er

ilemde maddelerin retim maliyeti de saptar.

&imya 'endislii !asarm Dersleri ere"esinde, bir prosese bak as biraz daa

farkldr. (rencilerden istenen, belirlenen bir proses iin bir ak emasn oluturarak proseste

yer alan niteleri "e bu nitelerin birbirleri ile olan balantlarn ortaya koymalardr.

%u amala bir boru att tasarm yaplmas istenmitir.bu tasarmda )*,+++ tonyl kapasiteli bir

fosforik asit fabrikasnda retilen fosforik asidin -+/nin bir gbre fabrikasna "e -0+ sinin

depolama tankalarna gnderilmesi istenilmitir. %u amala bir boru tasarm yaplacak "e bu boru

tasarmnda boru att tasarm detaylar, izimleri, optimum boru aplar, boru tipleri "analar,

pompa iin gerekli gc, kontrol ekipmanlarn, tank tiplerini, g"enlik koullarn "e maliyet

esaplanmas istenmitir.

%u tasarm grup12 rencileri tarafndan azrlanmtr. $ma gemi yllarda grlen dersleri

atrlayarak "e kimya mendisliinin ayrlmaz bir paras olan tasarmn nasl yaplacakonusunda tecrbe kazanlmasdr.


2/60

1.Kuramsal Bilgiler

$kkanlarn dinamik da"ranlar incelenirken ktle, momentum, 3e4tonun areket

kanunu "e genel ener#i denklii nemlidir. %u ilkeler akkanlar mekaniinin temel ilkelerini

oluturmaktadr.

1.1.Genel enerji denkliinin kurulmas

5ekil ).).de grld gibi kararl bir akm sistemi dnelim. %u akm sisteminde rol

oynayan eitli tipteki ener#ileri "e bunlar arasndaki iliki dnldnde bir ener#i denklii

kurulabilir.

6708

67)8 9708

97)8 67t8 :708

:7)8 ;708

;7)8 "708

"7)8 < =708

=7)8

>7)8

>708

5ekil ).). &ararl akm prosesi

?le alnan sistemin genel zellikleri yledir.

)1 =isteme giren akkann z "e dier zellikleri tekdze olup zamanla deimez.

01 $kkann sistemden ktaki z "e zellikleri tekdze olup zamanla deimez.

@1 =isteme giren "e kan akkann debileri sabittir.21 =isteme giren s miktar "e sistemden darya "erilen i sabittir.


3/60

%u zelliklere gre sistemde birikim olmayacandan genel ener#i deklii yle yazlr.

=isteme giren toplam ener#i A sistemden kan toplam ener#i

?er elektrostatik "e manyetik ener#i trleri imal edilecek olursa bu sistemde balca iki grup

ener#i rol oynayacaktr. %u ener#iler akkann tad kendi ener#ileri "e akkan ile kendi

e"resi arasndaki aktarlan ener#ilerdir.

$kkann birim ktlesi bana kendi tad ener#iler yledir.

1.1.1. enerji

$kkann sadece kendi yapsna bal olan bir zelliktir. %ilinir ki kat maddeler zel bir

geometrik biimde sralanm molekllerden oluurken akkanlarda molekller rastgele

areket alindedirler. Bte molekllerin ynlenmeleri yada areketleri i ener#iyi oluturur.

Dolaysyla bu ener#i akkann fiziksel aline baldr. %elli bir referans alinde i ener#i sfr

kabul edilebilir. $kkann fiziksel fiziksel alindeki bir deiiklik i ener#inin de deiimine

sebep olur.

1.1.2.Potansiyel enerji

$kkann yer ekimi alanndaki yerine bal olan bir ener#idir. $kkan, potansiyel

ener#inin sfr kabul edildii bir yerden itibaren kendi bulunduu ykseklie getirmek iin

yaplmas gerekli i potansiyel ener#iye edeerdir. ?er akkan referans dzeyinden z

yksekliinde bulunuyorsa yer ekimi i"mesi g olmak zere birim ktlesinin potansiyel

ener#isi zg dir. $ksi sylenmedii taktirde g nin sabit olduu kabul edilir.

1.1.3.Kinetik enerji

$kkann areketinden ileri gelen ener#idir. Cine burada da areket, belli bir referans

durgun ktleye genellikle yere gre olan arekettir. (rnein akkan bir " zyla akyorsa

kinetik ener#isi " 0 kadar olacaktr. $ncak bilinmektedir ki bir kanaldan yada borudan

akmakta olan akkann z bir kesit boyunca ayn deildir, parabolik bir dalm

gstermektedir. %u yzden, ortalama zn kullanld bu kinetik ener#i terimine boyutsuz bir

dzeltme katsays ila"e etmek gerekir. ile gsterilen bu kinetik ener#i dzeltme faktr ile


4/60

birlikte, akkann kinetik ener#isi " 0 eklinde ifade edilir. nn deeri akm trne

baldr. ?er tam gelimi trblent akmda olduu gibi z gradiyenti kkse kinetik ener#i

dzeltme faktr )/ e yaklar. Eaminer akmda z profili daa bask "e kesit boyunca byk

z deiimleri "ar olduu iin , )/ den kktr "e kinetik ener#i terimine katlmas zorunluale gelebilir. %orudan ak durumunda kinetik ener#i dzeltme faktrnn Feynolds says ile

deiimi ekil ).).@.). te grafik olarak izilmitir 7y ekseniG , H ekseniG Feynolds says8

).+

+.I

+.

+.J

+.K

+.*

+.2

)+++ )+.+++ )++.+++ ).+++.+++

1.1..Basn enerjisi

$kkan tarafndan sisteme girerken tanan ener#idir. $kkan, acminde deiiklik

olmakszn e"reden alp incelenen sisteme sokmak iin gerekli i olarak tanmlanabilir. O

alde sisteme girmek zere olan akkann gsterecei ku""et 7basn ku""eti8 ile bu ku""etin

etkiledii yolun arpmna eit olmaldr. %una gre akkann birim ktle bana basn

ener#isinin


5/60

ss VPS

VSP .8..7 =

kadar olduu aa kmaktadr. %urada sV birim ktlenin acmi olarak adlandrlmaktadr.

1.1.!."k#kann e$reden ald s % & '

%ir akkan akmna dardan s "erildii zaman scakl ykselebilecei gibi bir

deiiklik almamas da doaldr. ?er akm sabit scaklkta kalyorsa bu durum, e"reden

"erilen snn akm iinde baka bir ener#i trne dntn ifade eder. Le"reden alnan s

miktar, sistem snrlarn geen s miktar olarak dnlmelidir. $km srasnda srtnme

yznden aa kan s ener#isi < terimine dail deildir. Lnk bu srtnme ss baka tr

ener#ilerin dnmnden olumakta "e dardan gelmemektedir. 5imdiye kadar dnld

gibi eer s e"reden sisteme giriyorsa < terimi pozitif, aksine sistemden darya "eriliyorsa

negatif olur.

1.1.(."k#kann e$reye ya)t i# % fW 8

$kkann sistemden ak srasnda e"reye yapt i miktardr. Menellikle aft ii

olarak bilinir. %u iin ortaya kabilmesi iin trbin yada buna benzer bir baka dzenein

sistemle e"resi arasnda bal bulunmas gereklidir. 5aft ii de yine < gibi sistemin

snrlarndan geen i miktardr. ?er i akkan tarafndan yaplyor "e e"reye "eriliyorsa

aft ii pozitif tersine ise negatif iaretlidir.

%ataki "arsayma uygun olarak < "e fW de birim akkan ktlesinin ald s "e

birim akkan ktlesinin e"reye yapt i olarak dnlmelidir.

Cazlan btn bu ener#iler aadaki denklem ile gsterilebilir.

++++=

++++ fss WVPgz

vUwQVPgz

vUw 000

00

0)))

0)

) .0..

0.

7 ?.)8


6/60

%u eitlikler birim ktle bana olduundan 4 deerleri birbirini gtrr "e eitlik yle olur.

fss WVPgz

vUQVPgz

vU ++++=++++ 000

0

00)))

0

)) .

0.

0 7?.08

Menel ener#i eitlii diferansiyel bir acim eleman iinde kurulabilir. %u srada giren

btn ener#iler diferansiyel olarak ifade edilmelidir "e aadaki ekilde gsterilebilir.

fs WQv

ddzgVPddU

=

+++

0.8.7

0

7?.@8

Diferansiyel olarak yazlan bu eitlik zellikle bastrlabilir akkanlarn akm iin nem

kazanr, nk birim ktlenin acmi deimektedir. Denklemdeki Q "e fW tam

diferansiyel deillerdir, sisteme "erilen kk miktarda bir sy "e sistemden alnan kk

miktardaki net ii gstermektedirler.

Menel ener#i denkliinde grlen i ener#i "e basn ener#isi sistemi kendi iinden gelen

zellikler olup bu ikisi tek bir terim etrafnda birletirilebilir. %ylece eitlik @ aadaki ekle

dnr.

fWQgzzvv

HH =+

+ 87

087 )0

0

)

00

)0

7?.28

aline dner. =on eitlik u ekilde yazlabilir.

fWQzgv

H =+

+ .

0

0

7?.*8

iareti ) noktasndan iki noktasna kadar olan art gstermektedir.

$slnda entalpide N i ener#i gibi bir noktada mutlak olarak esaplanan bir deer deil,

ancak iki nokta arasnda fark olarak anlam tayan bir deerdir. =abit basnl "e zgl acmi

kk olan sistemlerde entalpi deiimi zgl snn "e scaklk deiiminin fonksiyonudur.

Dolaysyla scaklkla entalpi deiimi


7/60

pCdT

dH=

dTCH

T

T

p=0

)

7?.K8

eitlii ile "erilir.

Bdeal bir akkann sabit scaklkta akm olay dnlecek olursa, byle bir akkanda

teetsel gerilimler olmayacandan srtnme de olmayacaktr. =abit scaklkta akm

dnld iin akkann e"reden alaca s, e"reye yapaca i "e i ener#isindeki

deiim sfr olacaktr. O alde genel ener#i eitliimiz

00

00

00

0)

)) vgz

Pvgz

P++=++ 7?.J8

aline dnr.Bernoulli denklemi olarak bilinen bu denklem bastrlamayan bir akkann

srtnmesiz akm olayn tanmlar. %ernoulli denklemi sadece kuramsal adan deeri olan

bir denklemdir. Lnk gerekten srtnmesiz akkan akm yoktur. $km yolu zerindeki bir

miktar mekanik ener#i bulunduu noktadan baka bir noktaya ulatnda bir ksm s

ener#isine dner.

1.2.Genel enerji denkliinde s*rt*nme kay)lar

Menel ener#i denklii kartlrken sadece sisteme giren "e sistemden kan ener#iler

dikkate alnmtr. Oysa incelenen sistemin kendi snrlar ierisinde kalan ener#i deiim

olaylar da "ardr "e bunlar gz nne alndnda ener#i denklii zerinde yeni yeni terimler

ortaya kacaktr. (nceden belirtildii gibi akkanlarn akm srasndaki teetsel gerilimlerin

sonucu olarak srtnmeler meydana gelmektedir. %u srtnme akkann mekanik ener#isini

s ener#isine dntrr. %ylece akkann yapaca iin tm e"reye "erilemez. $kkann

e"reye "erdii net i 7aft ii 8, akkann yapt toplam iten srtnme kayplar kadar

kk olacaktr. &ayp olarak gzken bu ener#i e"reye s olarak aktarlacaktr. =rtnmenin

olduu byle bir durum iin genel ener#i denklii yeniden yazlacak olursaN akkann

mekanik ener#isinin sya dnen ksm sistemden kan bir ener#i terimi olarak denklemin

sa tarafnda grlecektir. (yleyse birim ktle bana giren "e kan ener#iler yle yazlr.


8/60

++++=++++ FWvgzVPUQvgzVPU fss 00

00

0000

0)

)))) 7?.8

%u denklem bir fark eitlii aline e"rilebilir.

=

+++ FWQ

vzgVPU fs

087

0

7?.I8

1.3.+*rt*nme kay)larnn ,esa)lanmas

$kkan akm srasndaki srtnme balca iki gruba ayrlabilirG Czey srtnmesi "e

ekil srtnmesi

$km yn

a8 Ee"aya paralel akm

$km yn

b8 Ee"aya dik akm

5ekil a "e b de grld gibi yzey srtnmesiN akm bir yzey zerinde akkann geiiile ortaya kan srtnmedir. %yle bir durumda snr tabakasnn olutuundan daa nce sz


9/60

edilmitir. ?er kat cisim akkann akm ynne paralel ynne paralel yerletirilmi olarak

deil de biraz eik bir ayla yada dikey olarak yerletirilirse bu taktirde akkan kat cisim

zerine bir basn srkleme ku""eti de etki ettirir "e ekil srtnmesi meydana gelir. %yle

bir durumda akm koullarna gre kat cismin arkasnda snr tabakas ayrlmas

gzlenecektir.

$kkanlarn boru sistemlerinden ak srasndaki toplam srtnme kaybn pratik olarak

u bileenlerden olutuu kabul edilir. Dz boruda srtnme kayb, ani genileme kayb, ani

daralma kayb, balant elemanlarndan kayp "b olarak kabul edilir.

1.3.1.-* /oruda s*rt*nme kay/ % dbF '

Dz boruda meydana gelen srtnme kayb laminer akmda "e laminer akm dnda ayr

ayr esaplanr.

1.3.1.1.0aminer akmda

=abit kesitli uzun dz bir boruda tam gelimi laminer akm iin srtnme basn

kaybnn kuramsal olarak agen poiseuille denklemi ile gsterildii daa nce bulunmutu.

Cine byle bir yatay borudan ak olayna mekanik ener#i denklii uygulanrsa,

+=fW

0) zz =

0) vv =

olaca iin

( )erladb

Fp

min=

elde edilir. (te yandan srtnme basn dmesi p iin agen ;oiseuille denklemindeki

edeeri yazldnda N

( )erladb

F

!vmin0

@0)=

"e biraz dzenlenirse


10/60

( )0Fe

K2

0

K2 00

min

v

!v

!

vF

erladb ==

eklinde bulunur.

%u denklemdeki 0

0

v! teriminden ayr kalan K2 7 Fe 8 terimi "odd# s$r%$nme fak%&r$

adn alr "e mF iareti ile gsterilir. $yrca birdeFanning s$r%$nme fak%&r$ adn alan Ff

"ardr ki bu ikisi arasnda mF Ff =2 gibi bir iliki geerlidir. (yleyse laminer akmda dz

boruda srtnme kayb iin

( )

00Fe

K2 00

min

v

!F

v

!F merladb ==

eitlii yazlabilir.

1.3.1.2.0aminer akm d#nda

$kmn laminer olmamas durumunda trblenslerin ortaya kard ek trblent

momentum aktarm nedeniyle kuramsal analiz yapmak zordur. %yle bir durumda yaplacak

i boyut analizine ba"urmak "e burdan karlacak sonucu deneysel "erilerle

btnletirmektir.Deneysel olarak saptanan srtnme faktr deerleri grafik eklinde "erilmektedirler.

(rnek olarak ?k ) de reynolds says "e bal przlle kar moddy srtnme faktr

"erilmitir. %ir akmn Feynolds says "e boru przll bilinirse bu grafikte srtnme

faktrn bulmak "e srtnme kaybn esaplamak kolaydr.

%oru przllnn srtnme kayb zerindeki etkileri yaplan deneysel sonulara gre

byk olduu gzlenmitir. !rblent akmda przl bir boruda srtnme faktr dzgn

cidarl bir boruya gre daa etkindir.

1.3.2."ni daralmalarda s*rt*nme kay/ 7 dF 8

$kkann akt borunun kesitinde ani daralmalar olursa, akkan keskin olan bu kede

kat cidar tamamyla takip edemez "e boru cidarndan ayrlr. Dar olan blgedeki durgun

akkan ktlesinin iine doru akan bir #et oluur. Pet nce dar blgede boru eksenine doru

daralr "e sonra borunun iine doru dalr. Petin daralmasnn biterek genilemeye balad

akmn en dar olduu kesite "ena contracte dzlemi denir. &esitteki ani daralma nedeni ile

gzlenen byle bir akm olay aadaki gibi izilmitir.


11/60

$km yn

$ni daralma srasndaki srtnme kayb dar boruda birim ktle bana kinetik ener#i ile

orantldr "e yle "erilir.

0

0

bdd

v'F =

%uradaki d' daralma kayb katsays olarak adlandrlr. Deneysel gzlemlere gre bu katsay

+.) den kk olduu iin imal edilebilir. !rblent akm iin u deneysel eitlikten

esaplanaca tespit edilmitir.

=

a

bd

S

S' )2,+

%uradaki aS geni bS ise dar borunun kesit alanlardr.

1.3.3."ni geni#lemede s*rt*nme kay/ % gF 8

%oru kesitinde ani genileme olduu zaman, borudan akmakta olan akkan borucidarndan ayrlr "e geni blgeye doru bir #et alinde akar. Pet giderek genileyip borunun


12/60

tm kesitini yine doldurur. Menileyerek akan #et "e boru cidar arasnda kalan blgede snr

tabakas ayrlmas srasnda girdaplar olumutur.

$ni genilemeden ortaya kan srtnme kayb yine akkann dar kesitli borudaki birim

ktle bana kinetik ener#isi ile orantldr "e yle yazlr.

0

0

agg

v'F =

%uradaki g' genileme katsaysn av ise dar ksmdaki ortalama zdr. Menileme katsays

da aadaki gibi ifade edilir.

0

)

=

b

ag

S

S'

$ni genileme ematik olarak aadaki gibidir.

$km yn

&esitlerdeki ani deiikliklerden ileri gelen srtnme kayplar iki koni arasna konik

para konularak azaltlabilir. $ni deiikliklerde ) e kadar kan srtnme kayplar tepe as

K+ olan konik bir para sayesinde +,+J ye, @+ olan bir koni ile de +,+0 ye kadar

drlebilmektedir.


13/60

1.3..Balant elemanlarnda s*rt*nme kay/ % bF 8

$kkan tama sistemlerinde borularla birlikte bu borular birbirlerine balayan

elemanlar 7 birletiriciler , ! balantlar , dirsekler 8 "e "analarda "ardr. %u balant

elemanlarnn er biri normal akm atlarnda deiimlere yol atklar iin ek srtnmekayplar ortaya karrlar. %alantlarn yol at srtnme kayplar ya bir balant srtnme

faktr b' ile

0.

0v'F bb=

yada edeer boru uzunluu olan e! ile "erilir.

0

0v

!fF e"b=

?deer boru uzunluu ayn akm koullarnda bir balantnn bir balantnn meydana

getirecei srtnme kaybna eit kayp "eren ayn anma apndaki dz boru uzunluudur.

1.. +*rt*nmeyi kar#layaak )om)a g**

%elli bir boru sisteminden belirli bir debiden akkan aktmak iin gerekli pompa gcnn

belirlenmesi, ok sk karlalan bir problemdir. $km srasnda srtnme srtnme nedeniyle

akkann mekanik ener#isinde meydana gelecek kayplar karlamak zere pompa kullanarak

akkann mekanik ener#isi ykseltilebilir. %oru sistemine balanm bir pompann yapaca i

, genel ener#i eitlii kartlrken dikkate alnan aft iinin tam tersidir. Blk durumda aft ii

akkan tarafndan darya yaplan i olarak dikkate alnmt. $ncak bu kez dardan

akkana "erilen i olduu iin fW yerine , negatif iaretlisi kullanlmaldr.

$km sistemine bal bir pompann iinde de srtnmeler nedeniyle ener#i kayplar

olacaktr. em bu kayplar sadece akkann pompa iinden akm nedeniyle srtnmelerden

deil , bir de pompann dili, piston per"ane gibi mekanik paracklarndaki kat

srtnmelerinden kaynaklanacaktr. %u yzden pompaya negatif aft ii, eklinde "erilen

mekanik ener#i , pompa ii srtnme kayplar nedeniyle azalacaktr. ;ompaya "erilen i fW

pompa iindeki toplam srtnme pF ise akkann alaca net i pf FW kadardr. %u net iin


14/60

pompaya "erilen ie oran ile gsterilir. %una pompann "erimlilii denir.

P

pp

W

FW =

bu durumda akkana "erilen aft ii

pf WW =

olur.

2.1. "KK"0"R 4"5"+'addenin akkan alde bir yerden baka bir yere tanmas, kat ale oranla, ok daa

el"erili "e ekonomiktir. %u sebepten mmkn olan maddeler s" "eya zelti alinde

tanrlar. 5imdi akkanlarn bir noktadan baka bir noktaya tanmasn temin eden ciazlar

inceleyelim.

2.1.1. B6R7

$kkanlarn tanmasnda itiyacmz olan ilk ciaz, akkann ierisinde akaca bir

kanal "eya borudur. idrolik "e maden mendisleri, genellikle stleni ak kanallarkullanrlarN fakat kimya mendisleri akkanlar farkl yapllardaki borularla tarlar.

%orularn mutelif malzemelerden yaplmas mmknse de, fabrikalarda daa ok demir "e

elik borular kullanlr.

-8K59 -95R B6R7

%u borular, olduka az andrc s"lar iin kullanlrlar "e ounlukla toprak alt

borulardr. Dier boru tiplerine oranla daa ar "e paaldr. $yn zamanda balantlar da pek

tatmin edici cinsten deildir. $nmaya kar olan direnci, adi demir boruya oranla nemli

derece de byktr. Dkme demir borular, genellikle @ parmak "e ya daa byk i apa

saiptirler. Lou zaman dz ksmlarnn uzunluu @,J+ m kadardr. %u borularn balantlar

geme z"anal balant adn alrlar. %u balanty yapabilmek iin, birbirine geen boru

ksmlar arasndaki boluun dip taraf kendir lifleri ile salmastralanr "e bu salmastrann

zerine erimi kurun dklr. &urun donduktan sonra, kr bir keski ile dlerek boluu

tamamen doldurulmas temin edilir. %az allerde erimi kurun dkmek yerine, /kurun yn/

ad "erilen lif yapsnda kurunN kendir salmastra yerine de portland imentosu, asbest lifleri

"eya deiik dier maddeler kullanlr. Byi azrlanm bir geme z"ana balants J kgcm 0 /lik


15/60

bir basnca kadar muka"emet eder "e balantnn yapl esnasnda er iki borunun tam

dzgnlkte bulunmasn gerektirmez.

-95R B6R7

%orularn yapld malzeme cinsini belirten terimlerin kullanln da, mendisliin

farkl kollarnda olduka byk farklar "ardr. 'akine pro#esi izen, makine ina eden, demir

elik kullanan er as, demir dedii zaman dkme demir demek ister. %ununla beraber, boru

piyasasnda dkme demirden yaplm boruya dkme demir boru denir "e sadece demir boru

denildii zamanda dk karbonlu elikten yaplm boru anlalr. Dier taraftan yksek

karbonlu elikten yaplm borulara da elik boru denir "e bu terim gn getike

yerlemektedir. %oru endstrisinin ilk de"irlerinde emen emen btn borular, d"me

demirden yaplmaktayd. %ugn de bir ksm borular, bu ekilde yaplrlar. %u borular d"me

demir boru diye adlandrlmalarna ramen yine de dk karbonlu elik karbonlardr.

Demir boru, istenen genilik "e kalnlktaki sa paralarnn silindirikletirilmesi sureti ile

yaplr. ),* parmaktan daa kk borular iin bu sa paralar, addeden geirilerek azrlanr

"e kenarlar kar karya getirilerek tek bir operasyonla kaynak yaplr. ),* parmaktan byk

borular iin sa paralar, kenarlar birbiri zerine gelecek ekilde silindirikletirilir "e sonra

kaynak yaplr. %irinci metot, daa az istenen bir metodudur. Demir borularn standart uzunluu

yaklak olarak K m kadardr. =a paralar, spiral bir duruma getirilip kenarlar perinlenebilir.

;erinlenmi spiral borularda boru et kalnl standart borulardan daa incedir "e de"aml

olmayan inaat ilerinde, eksoz "e k balklarnda, uzun "e desteksiz st geilerde, afiflik

"e ucuzluu seilme faktr olacak dier yerlerde kullanlr. =on zamanlarda byk apl

borularn ou elektrik kayna ile yaplmaktadr.

+4"-"R4 B6R70"R

Demir "e elik borular karakterize eden boyutlar, eskiden %riggs standartlar ad ile

bilinmekteydi. %ugn bunun yerini $merican =tandards $ssociation tarafndan kararlatrlm

boyutlar almtr. 3ominal boru boyutlar sadece yaklak borular olup, ne i nede d apbelirtirler. %yk borularda nominal boyut, emen emen akiki i apa saiptir. %oruyu imal

eden kuruluun zelliklerine gre boru et kalnl, tabloda gsterilen deerin -)0,* kadar

altna debilir. %orunun saip olduu diler iinde bu usus me"cuttur. %oru dileri, ayn apa

saip makine dilerinden daa ince olup, daima si"ri uludur. %oru standartlar tablosunda,

belirli byklkteki bir borunu deiik et kalnlna saip olduu grlr. D ap daima ayn

olup, deime i aptadr. %u suretle, ayn paftay kullanarak deiik et kalnlna saip

borulara di aabilmekte "e ayn borular bunlara "idalanabilmektedir.:9 B6R7


16/60

%akr "e pirinten yaplm borular ile bir dereceye kadar demir nikel "e dier

metallerden yaplm olan ok ufak apl borular piyasada ince borular ad ile satlr. Bnce

borular, akiki d aplar "e boru et kalnlklar belirli klnarak piyasaya srlmektedir. %elirli

bir d apa saip ince borularn et kalnl deiik olan cinsleri "ardr, bu sebepten em d

apn "e em de et kalnlnn belirtilmesi gerekir. %akr, pirin, demir gibi malzemelerden

istee gre boru yaplabilir.

2.1.2. B6R7 B";0"


17/60

2.1.(. 9>9K48R09R

areketli paralar kullanmadan bir s"y arekete geirmek iin, genellikle kullanlan

dier bir ciazda en#ektrdr. ?#ektrn alma prensibiN nce bir akkann emzikten

geirilerek genletirilmesi "e genleme sonucunda, arekete getirilerek akkan ile temas

ettirilmesidir. $kkann emzikten7nozuldan8 ilk k esnasnda, basn ykndeki azalmaya

karlk z yk artar. Bki akkann temasa geldii noktada, ikinci akkann basn yk

birinci akkann basn yknden az ise, ikinci akkan e#ektr ierisine doru emilir. %asit

e#ektrlerin sakncal yn, mekanik olarak yeterli olmayan ufak bir yk temin etmeleri "e

arekete getirilmek istenilen maddeleri seyreltmeleridir. ="lar bir tanktan dier bir tankanakletmek iin kullanlan basit e#ektrler su buar ile alrlar. =u buar gazlar nakletmek

iinde kullanlr. %u sebeple, daa gelitirilmi en#ektrler, "akum pompas olarak da

kullanlabilirler.

Melitirilmi olan bir ksm basit e#ektrler, arekete getirilmek istenilen akkanla ayn

basnca saip bir yere akkan pompalamak iin, yeterli bir mekanik randmana saiptirler.

%unlara en#ektr ad "erilir. %u tip en#ektrlerin en ok kullanlan rnei, buar kazann

beslemek maksad ile kullanlanlardr.

2.1.3. P65P"0"R

Lok farkl alma artlarnn isteklerini karlamak zere, prensip "e yap bakmndan

birbirinden farkl, ok sayda deiik pompa gelitirilmitir. ibir pompa "eya pompa snf,

dierlerinden daa fazla bir nem tamaz.

B"+?0 @"A" P65P"+%u ciazn emme borusu, pompalamak istenilen s"nn ierisine daldrlr "e bu emme


18/60

borusunun daldrlm ucuna basnl a"a en#ekte edilir. %u noktada basn "e z ykleri

boalr, a"a "e s" birlikte boru ierisinde ykselmeye balar. %asnl a"a pompasnn alt

ucundaki a"a dalm eklinin, ciazn almas zerinde byk tesiri "ardr.

%asnl a"a pompas ile ilgili teoriN basnl a"a pompasnn mekanik yapl basit

olmakla beraber, almas olduka karktr "e bu sebeple de yeterli aklkta matematik bir

teori gelitirilememitir. %u teorinin, iki fazl akma ait srtnme direncini kapsamna almas

gerekmektedir. ;ratik almalar sonucunda deneye dayal bir forml kurulmutur.

( )[ ]2.)+,2.)+log*.)I+

=s

%a

HC

HV

%u eitlikteN

tG tm basma suyun st dzeyinde boalma noktasna kadar uzaklk, m

9aG )m@suyu ykseklie basmak iin gerekli a"a acmi, m@

sG dalma derinlii, suyun st yz ile a"a girii arasndaki uzaklk, m

QG aadaki tablodan alnan bir sabit

t Q@1),@ 02*),21K) 0@@

K01)** 0)K)*K1)I )*)II100I )*K

Dalma, 7R8 eklinde ifade edilir. %unun deeri K m ykselme iin +.KK/dan )*0 m

iin +.2) deerine kadar deiir. %u bant pratikte olduka yaklak sonular "erir "e alt u

yapsna tabi olarak deien deerler elde edilir. Menellikle en yksek mekanik randman -@+

kadardr.

P+4607 A9 P0">8R0 P65P"0"R$kkanlar bir yerden dier bir yere tamak iin eskilerden beri kullanlan pompalardr.

;istonlu pompalar mutelif ekilde snflandrmaya tabi tutmak mmkndr. =nflandrmann

esas prensibi, su silindirinin yapldr. Menellikle kabul edilen snflandrmaN

). ;istonlu pompalar

0. ;lan#rl pompalar

SBten salmastral

SDtan salmastral T 'erkezden salmastral


19/60

T =ondan salmastral

%u snflandrmaya ila"eten, su silindiri tek areketli "eya ift areketli olabilir.

P+4607 P65P"0"R

%u pompa "iskozitesi yksek olmayan, andrc bir karakteri bulunmayan s"lar 2* ila

K+ m ykseklie basabilir. ;iston esas itibariyle $ "e % disklerinden, bunlarn arasnda bulunan

salmastra alkasndan meydana gelmitir. %u disklerin d ksmlar, salmastray sktracak

ekilde yaplmtr. ;iston dorudan doruya pompa g"desine alm bir silindir ierisinde

areket eder. Uakat daa iyi pompalarda piston, deitirilebilen bronzdan yaplm bir silindir

gmlei D ierisinde areket eder. 9alflarn alt sras ? emme "alflarn, st sras ise U basma

"alflarn temsil eder. ;iston soldan saa areket ederken, sol tarafta bir emme meydana gelir.,

bu areket emme "alfn ?) aar "e basma "alfn U) kabar. $yn zamanda sa tarafta basn

ykselmesi olur., bu basn sadaki emme "alfn ?0 kapar "e basma "akfn U0 aar. %u pompa

ift areketli bir pompadr, dier bir deyimle de"rin er iki yars da su basabilir "e grld

gibi en az drt "alfa itiya gsterir.

;istonlu buar pompalar, yap bakmndan birbirlerinden olduka farkldrlar. Menellikle

pistonlu buar pompalar, pistonlu buar makinalarndan olduka farkldr. ;ompa tarafndan

baslan akkann muntazam bir debiye saip olabilmesi iin, basncn sabit tutulmasna itiya

"ardr. %u sebeple, buar "alflarna ait ayar o ekilde yaplmtr ki, buar k yollar piston

areketinin balangcndan tamamiyle alr "e areketin sonuna kadar ak kalr. %u, genellikle

ift "alf ile temin olunur.

P0">8R P65P"0"R

;lan#r ile piston arasnda u fark "ardr. ;iston kendi salmastrasn tar, albuki plan#r

takdirinde salmastra sabittir "e plan#r buna srtnerek geer. ;ompalanan s", sspansiyon

alinde kat maddeler iti"a etmekte ise, bunlar ksa zamanda salmastrann anmasna yol aar

"e sk sk deitirilmesini gerektirir. =almastralarn kolay deitirilebilir olmas, daima istenilen

bir usustur. %u arzu, dtan ka"ram salmastralara saip pompalarn gelimesine sebepolmutur. %u durumda pompa g"desi ortadan ikiye ayrlmtr "e ierisinde plan#rn areket

ettirildii iki adet sabit salmastra kutusu "ardr. %ylece salmastra pompann dnda yer alm

olur. &olaylkla tamir edilebilir "e deitirilebilir. $yrca kaaklar grmekte mmkn olur.

;ompa bydke "alf kanatlarnn alan da artar. %yk "alf kanatlarna saip pompalar,

yksek basnlar iin uygun deillerdir. Lnk dkme demirden yaplm geni "e dz pompa

kanatlar, pompann er areketinde, emme "e basma basnlar arasndaki fark tam olarak

tar. Meni bir alan zerinde datlm olan bu basn, dkme demir gibi zayf bir malzemedenyaplm, kanatlar tarafndan tanamaz. %unun bir sonucu olarak yksek basn takdirinde, pot


20/60

"alf diye adlandrlan, farkl bir "alf kullanlr.

- 7?4" +"05"+4R"0"5 P65P"0"R

5ekilde a "e b d utan salmastralanm ift silindirli "e pot "alfl bir plan#r pompay

gstermektedir. %u durumda su silindiri bir blme ile 0 ksma ayrlm olup, plan#r de iki

paradr. ;lan#rn sol yars $ dorudan doruya % balanmtr. =a yars Q ise, dier utan

bir boyunduruk "e balant ubuu ? ile areket ettirilir. =almastra bakmnn kolay olmas

sebebiyle bu tip pompalar, yksek basnlar iinde uygundur. %ununla beraber, yksek basn,

kanatl "alflarn kullanlmasn nler. %undan dolay bu tip pompalarda pot "alflar kullanlr.

5emalarnda bunlarn yapllarn kolaylkla grmek mmkndr. #er "alf ayr bir silindirik

dkm g"deye saip olup, bunlar istenildii kadar ar yaplabilir. 9e bu sebeple de yksek

basnlara dayanr.

;ot "alflarn yksek basnl terlerde kullanlmalar sebebi ile, sert lastikten yaplm

diskler uygun deildirler. %unun iin pot "alflarda metal diskler kullanlr. =on derece yksek

basnlarda "eya "iskozitesi yksek s"lar takdirinde, metal diskler dai yeterli salamlkla

olamayacaklarndan bunlarn yerine metal bilyalar kullanlr.

-7B09K+ P65P"0"R

;ompa iki su silindirine saiptir "e dubleks pompa diye adlandrlr. %u pompa simpleks

bir pompadr, nk bir su bir de buar silindirine saiptir. %u pompalar ayn g"de ierisinde

yan yana gelitirilmi iki simpleks pompa gibi dnlebilir. %unlardan birinin buar "alf,

dierininkini arekete getirir. %u ekildeki bir pompann buar ucu, ekilde gsterilmektedir.

;iston kolu $ bir piston mafsaln tar. 9e bu mafsal Q kolunu, D salncak milini,? kolunu,U

balant kolunu "e M "alf ubuunu arekete getirir. %u ubuk tarafndan altrlan "alf,

ubuu #, pompann dier tarafndaki, &,E,',3, "e O paralar yardm ile "alf altrr.

%uar "e su silindirleri ayr ayr g"delerde yer alm olup, bir boyunduruk ; yardm ile

birbirlerine balanmlardr.K7AA94 P65P"0"R

;iston "e plan#rl pompalar, genellikle ayn piston ubuunun iki zt ucunda bir su "e bir

de buar silindiri iti"a etmekte olup, dorudan doruya buar basnc ile almaktadrlar.

%una lzum yoktur, nk ku""etin erangi bir ekli, piston ubuunun altrlmasnda

kullanlabilir. Menellikle buar basncndan baka bir ku""etle altrlan pistonlu pompalara,

ku""et pompalar ad "erilir. %unlarda piston, dnen bir krank miline balanmtr. %ir elektrik

motorunun "eya areket salayan dier bir ciazn esas miline, krank mili redksiyon dilileriile balanmtr.


21/60

;iston bir krank mili tarafndan altrld takdirde, birka su silindiri paralel olarak bu

mile balanabilir "e pistonlar, milin mutelif noktalarna yerletirilir. %u suretle, pompa k

daa muntazam olur. 9e "uruntusuz bir akm elde olunur. %u ayn zamanda silindirlerin daa

ufak olabilecei "e 7yksek basnlar iin8 daa kolay yaplabilecei anlamna gelir.

%u tip pompalarn en ok kullanlan ekli dey pistonlu, tek areketli, tripleks ku""et

pompas olup, ekilde gsterilmitir. ?mme "e basma "alfleri gsterilen silindir yan yana

sralanm olupN bunlarn pistonlar, krank miline )0+ofark ile balanmtr.yukarda aklamas

yaplan pompa, tek areketli adn alr., nk sadece ileri arekette basar. er bir plan#r iin

sadece iki "alfe itiya "ardr. Dey pistonlu tripleks pompalarn mutlaka tek areketli olmas

gerekmez, fakat ou zaman bu ekilde yaplrlar.

-


22/60

zorlanr. %u tip pompalar, "iskoz "e ar s"larla alabilir, ok yksek basn temin eder,

dalgalanmalar pek azdr "e basma basncna tabi deildirler. Di says iki "eya ten balamak

zere pek ok sayda olabilir. Bki "eya dili pompalar, genellikle sikloidal pompalar diye

adlandrlr.

Dili pompalardan baka pek ok sayda "e deiik yapllarda dner pompalar "ardr.

Deiiklik, sadece pro#elerindedir.

%tn dner pompalarn iyi bir ekilde almalar, dner paralarn birbirlerine "e pompa

i yzeyine tam bir uygunluk gstermelerine tabi olduu iin, sspansiyon alinde kat

paracklar iti"a eden s"lar takdirinde kullanlmalar doru deildir. =ikloidal "eya dili

pompalar birok s"lar iin kullanlmakla beraber, genel olarak "iskoz s"lar "e olduka

k"aml amurlarlda alrlar. z ok yksek olmad takdirde yar akkanlar, mumlar "e

bunlara benzer maddeler de bu pompalarla iyi sonu "erirler. ;ompann almas esnasnda

basma "alf kapatlacak olursa, meydana gelecek basn ya pompann almasn durdurur "eya

krlmasna sebep olur. %u pompann basma debileri, dner ksmlarn "e pompa i yzeyinin

birbirlerine iyi bir ekilde uymalarna "e dner ksmlarn zlarna tabidir. Dner pompalar ile

santrif# pompalar arasndaki farkn en nemli olann bu iki usus tekil eder.

+"4RC> P65P"0"R

%ugn iin santrif# pompalar snf, en nemli pompa tipi durumundadr. %u snf,

pratikte emen emen er itiyac karlayacak bir gelime noktasna ulamtr. =antrif#

pompalar, balca iki gruba ayrlrlar. %unlardan birine elezoni 7salyangoz8 pompa dierine ise

trbin pompa ad "erilir.

@909=6K P65P"

=antrif# pompalarn en basiti tek kademeli, tek emmeli, ak kanatl elezoni

pompalardr. %u pompann en nemli paras kanatlardr. %u pompalar esas itibariyle, bir

gbekten % kan bir seri eri kanatlara saiptirler. $k "e tek emmeli, en basit bir kanat tipi

ekilde gsterilmektedir. %u ekilde pompann g"desi ierisine Q, mmkn olabilecek enuygun temas temin edilerek yerletirilir. ?mme ksmna giren su, kanatlarn dnmesi ile kenara

doru itilir. =", kanatlar terk edip elezoni ksma D girer girmez, z azalr. %una karlk

%ernoulli teoremine gre basn artar "e pompada bir basn yknn domasna sebep olur.

%tn santrif# pompalar ierisinde ak kanatl, tek emmeli pompalar en ucuz olanlardr.

%u tip pompalarda balca iki nemli ku""et kayb "ardr. %unlardan birincisi, kanatlar

tarafndan kenara doru itilen suyun elezoni ksma girerken, birdenbire yn deitirmesidir.

=" akm ynnn birdenbire deimesi, trblanslarn meydana gelmesine "e bunlardan dasrtnmeden doan ku""et kaybna sebep olurlar. Bkincisi ise, bunlar ucuz olduklarndan iyi bir


23/60

iilie saip deildirler. &anatlarla pompa i yzeyi arasndaki uygunluk, ou zaman iyi

deildir "e bu sebeple, emme ile basma arasnda s"nn geri szd grlr. ?mme ile basma

arasnda meydana gelen bu kaan nlenmesi iin, kapal kanatlar gelitirilmitir. %u durumda

kanatlar, iki metal le"a arasna kapatlm bulunmaktadr. Meri szmann tamamen

nlenebilmesi iin kanatlarn d e"resi ile elezon girii "eya kanatlarn gbei ile buna

tekabl eden pompa g"desi arasnda iyi bir temas "e uygunluk temin edilmelidir. %u usus,

deitirilebilir gmleklerle temin edilebilir "e bu suretle kaaklar minimum bir adde indirilir.

5ekilde gsterilen byle bir pompada s", dengelenmi bir idrolik basncn meydana

gelmesine "e bu da, kanatlarn aftan ayrlmasna sebep olur. %unun bir sonucu olarak da mil

yataklar zerinde bir zorlama meydana gelir. %u zorlamay ortadan kaldrmak iin ift emmeli

kanat yaplmtr. %u, esas itibariyle ekilde gsterilen tipte iki kapal kanatn arka arkaya

yerletirilmesi "e bir g"de ierisinde yer almasndan ibarettir. 5ekilde ift emmeli, kapal

kanatl, elezoni bir pompa gsterilmektedir. %u ekle baktmz zaman lzumlu noktalar

yerletirilmi, deitirilebilir bilezikleri kolayca grmek "e geri szmay nasl nleyeceklerini

anlamak mmkndr. %u tip pompalar ekilde gsterilene nispetle mil yataklarnda ok daa az

zorlamaya neden olurlar. elezoni pompalarn ou ift emmeli kapal kanatldr. %u pompalar

ekilde gsterilenden ok daa ulanl olmakla beraber onlardan daa paaldr.

=antif# bir pompann emme ucu atmosfer basncndan daa az bir basn altnda ise,

salmastra kutular yolu ile pompa ierisine a"a girer "e bu da pompann boaltmn nemli

derece de azaltr "e ya tamamen durdurabilir. %unu nlemek iin yksek kaliteye saip santf#

pompalarsa, basma basnc altnda bulunan "e az miktarda s" iti"a eden szdrmazlk

odacklar ila"e olunur.

4RB P65P"0"R

%ir snf tekil eden trbin pompalar, akmn yn deitirmesi olaynn dzgn, erangi

bir darbe "eya trblans meydana gelmeden olmasn temin eden difzyon bileziine

saiptirler. 5ekilde tek kademli bir trbin pompa gsterilmektedir. %u ekildeki difzyonbilezii $ mutelif sayda geitlere % saip olup, bu geitlerin kesit "e yn ya"a ya"a

deiir. %u suretle, kanatlarn ucunu Q terk eden s", bu geitlere girer, ya"a ya"a yn

deitirir "e bundan sonra basma elezonuna D "arr. Difzyon bilezii sabittir. ;ompann

genel yapl "e kanatlarn ekli aynen kendisine tekabl eden elezoni pompalara benzer.

!rbin pompalarn kanatlar genellikle tek emmeli kanatlardr. Daa nce akland gibi

bu, aft zerinde bir zorlamaya sebep olur. 5ekilde gsterilen pompa iin ekilde gsterilen

pompa iin bu saknca, kanatlar zerindeki delikler ? yardm ile ksmen nlenebilir. %ylecekanatlar arsndaki idrolik basn, kanatlar nndeki basnla ksmen dengelenir. =zdrmazlk


24/60

borusu M "e szdrmazlk bilezii de ekilde grlmektedir.

!ek bir kanat ile eriilmesi pratik bakmndan mmkn, maksimum ykseklik J* ila I+ m

kadardr. %undan daa byk ykseklik istenildii takdirde, iki "eya daa fazla kanat seri

alinde yer almaldr. elezoni bir pompada kayplar nemli derece de olduu "e bir kanadn

bast s" dier kanadn emme ksmna girdii takdirde, pompann tm "erimi olduka dk

olur. %u sebeple ok kademeli pompalar pek yaygn deildir. %unun yannda trbinli pompann

kanat ucunu terk eden s"nn, minimum bir kaypla dier kanada girmesini temin eden tedbir

alnm "e bylelikle, ok kademeli bir pompa ile olduka tatminkVr "erim elde edilmi olur.

5ekilde I+ ila @++ m ykseklie basabilecek bir trbin pompa gsterilmektedir. 5ekilde birinci

kademe kanat "e difzyon bilezii ile birlikteN ikinci kademe kanad ykselmi difzyon

bilezii yerindeN nc kademe difzyon bilezii ykselmi alde gsterilmektedir. %u tip

pompalar genellikle paaldr "e ayrca er cins metalden yaplmalar da mmkn deildir.

%unun bir sonucu olarak, olduka yksek basnlar da korozif s"larn tanmas gerektii

takdirde bir tip pistonlu pompaN berrak, "iskozitesi dk "e korozif olmayan s"lar takdirinde

ise trbin pompa kullanlmaldr.

K9-0;-9 @"R9K949 @"=R P65P"0"R

=antrif# pompalarn nemli sakncalarndan biri, basn meydana getirecek bir s"nn

ataletine tabi olmasdr. &anat aralklarna a"a girdii takdirde pompann basaca yksekliin

deeri, s" girdii zaman ki deer ile karlatrlabilir. Uakat a"a yksekliine tekabl eden

basn, s" yksekliine nispetle ok ufaktr. %u sebeple, pompann s" tamas emen durur.

%una a"a tutma ad "erilir. %u sakncay ortadan kaldrmak maksad ile merkezka pompalarn

emme borusunu "e g"desini s" ile dolu tutan bir yardmc ciaz pompaya balanr. %u usus,

emme borusuna bir ek "alf konularak da temin edilebilir "e bu suretle, pompann altrlmas

durduu zaman pompa g"desi "e emme borusu ierisindeki s" boalmam olur. Dier bir

metot da pompa ierisindeki a"ay boaltmak iin, el "eya buar #et ile alan ufak bir ilk

areket pompas kullanlr. =antrif# pompalar, emme ksm pozitif yk altnda kalacak bir yereyerletirmek e bir zm yoludur.

%ir ksm pompalar ise a"a tutmayacak ekilde yaplmtr. %unlardan biri Ea %odur

pompas adn alr. &anat er zaman karlalmayan bir yapda olup, bir elezon tarafndan

sarlmamtr.

!ablo1) pistonlu "e santrif#l pompalarn karlatrlmas

8ellik Pistonlu Pom)a +antriD*j Pom)a3ormal ak z Dk Cksek

3ormal basn art Cksek Dk3ormal almada sabit olan $k z %asn art


25/60

parametre&endi kendine ilkleme ?"et ayr areketli para says Lok $z

Lk akm ;uls alinde &ararlCksek "iskoziteli s"lar iin Byi Byi deer

B"= P65P" R9+509R


26/60

2.1.. A"0C0"R

$kkanlarn ak debilerini kontrol eden ciazlara "alf ad "erilir "e bunlarn

fitinglerden ok daa fazla eidi "ardr. %unlar aadaki ekilde snflandrmak

mmkndrG

$di musluklar

&resel yu"al 7globe8 "alflar

'etal diskli

=almastral

&onik yu"al 7gate8 "alflar

Ckselen milli

Ckselen srglDtan "idal "e boyunduruklu

!ek ynl akm 7cek8 "alflar

%ilyal

Dilli

Otomatik kontrol "alflar

"- 57+07K0"R

=" akmn dzenlemede kullanlan en basit alet adi musluklardr. %u musluklar, esasitibariyle dkme bir g"deye saiptirler, bu g"deye zerinde geit bulunan konik tapa iyi bir


27/60

ekilde oturmutur. !apaya bal milin iyi bir ekilde szdrmazla saip olmas gerekir. $di

musluklar, genellikle ufak kapasiteye saip basnl a"a borularnda, nadiren de su buar "e

su tayan borularda kullanlrlar. %u musluklarn sakncal yn udur. ?er tapann kenarlar

emen emen paralel durumda ise, tapa musluk g"desine sk bir ekilde girer "e bunu

dndrmek gleir. Dier taraftan, tapann kenarlar fazla konikletirilecek olursa, eimli

yzeye yaplan basn tapann yu"asndan kmasna sebep olur. $di musluklarn ounda

ikinciden ok birinci saknca ile karlalr. %u sebeple en ok ikayet, musluklarn skmas

"e almasndaki glk eklindedir. %u sakncay ortadan kaldracak zel olarak yaplm

musluklar "ardr. %unlardan en tannan musluk miline bir kaydrc konulmasdr. &aydrc

tapaya alm ufak deliklerden geerek tapann g"deye srtnen yzlerine gelir. (zel bir

durum arz etmeyen almalarda bu istenilen fayday salar, fakat baz durumlarda eriyip

akmayacak "eya znmeyecek kaydrcy bulmak ok zordur. $di musluklarn dier

sakncal bir yn de tapa zerindeki akkan geidinin silindirik olmas alinde grlr.

'usluun al esnasnda, ufak bir dndrme akkan geidinin ok abuk deimesine

sebep olur. %undan baka musluk tamamen ak olduu zaman dai geit tam ak deildir.

%u sebeple, akkan akmn adi muslukla tam olarak dzenlemek zordur. %u zorluk, bilassa

ufak akm debilerinde grlr. 'usluklar, daa ziyade tam kapama "eya tam ama istenilen

yerlerde kullanlrlar.

KR9+90


28/60

areket edebilir. Ckselen srgl "alf, dierine nispetle, alma alinde daa az yere itiya

gsterir. Dier taraftan ykselen milli "alfn ak "eya kapal olduu kolaylkla grlebilir.

=rg "e yu"as birbirinden farkl ok sayda konik yu"al "alf "ardr. %unlarn seimi

fiyatlarna "e kullanlacaklar yere gre yaplr. %yk "alflarda "alf geidindeki basn,

byk nem tar "e "alfn elle almasn gletirir. %u gibi durumlarda, byk aptaki

konik srgl "alflara ufak bir yan geit "alf konularak, esas geit almadan nce geidin iki

ynndeki basncn eitlenmesine allr. Wnc bir tip konik, srgl "alf gsterilmektedir.

%u dtan "idal "e boyunduruklu "alf adn alr. %u tip "alf, daa ziyade byk apl

borularda kullanlr.

?"B7K "?0" A"0C0"R

%ir nceki ksmda aklanan konik yu"al "alflarn dili bir mili "ardr. %u sebeple "alf

tamamen kapamak iin "alf baln pek ok kereler e"irmek gerekir. Labuk alr "alf adn

alan bir tip "alfta, "alf mili dzdr "e tek bir ilemle aan "eya kapayan bir kaldra kolu

"ardr. %u tip "alflarn kullan faydaldr, fakat su darbesi telikesi me"cuttur.

+7 -"RB9+

%ir boru areket alinde olan bir s" stununa saip olduu taktirdeN bu s" ierisinde,

s"nn ktlesi "e z sebebi ile nemli miktarda kinetik ener#i depolanr. ="nn z

birdenbire azaltlacak 7bir "alfn birdenbire kapatlmas ile8 olursa, s"nn bastrlamayan bir

akkan olmas nedeniyle, bu ener#i absorblanamaz "e kendiliinden meydana gelen bir darbe

eklinde ortaya kar. %u darbe yksek bir basn eklinde kendini gsterebilir. $km

durdurma zamann yaklak olarak sfr olduu kabul olunursa basn, s" znn 7msn8 @J

ile K2 kat olur. 9alfn kapanma zaman uzad "e s" stununun uzunluu azald taktirde

bu tesir de azalr. M"enlik dncesi ile, su darbesinden ileri gelmesi mutemel olan darbe

basncnn, lineer s" znn K+ kat olduu kabul olunur. %u sebeple, abuk alr "alflar

sadece ksa borularda kullanlmaldr. %asit musluklar, abuk kapatlacak olursa ayn darbe

onlarda da grlr.49K


29/60

=istemin bir ksmnda muntazam "e ayn zamanda, sistemin dier ksmndan daa kk

basncn temin edilmesi istenilen yerlerde, basn kltc "alflar kullanlr. $km

dzenleyici "alflar scaklk, konsantrasyon, se"iye ".s. gibi proses deikenlerini sabit bir

deerde tutmak maksad ile akm kontrol eder "e akkan akmn sabit bir deerde tutarlar.

%asn kltc "alflar, dzenleyici "alflarn zel bir eklidir.

%u "alflarn yapllar "e alma tarzlar, imdiye kadar grm olduklarmzdan ok

farkldr. %u "alf k ucunda sabit "e ayn zamanda, giri ucundakinden daa az bir basn

temin etmek iin yaplmtr.

%ir "alfn belirli fakat daa kk bir basnc temin etmesi istenilmi olsun. %u k

basnc, O delii yoluyla diyaframn st ksmna balanr "e diyafram aaya doru itmeye

alr. Cay ise diyafram yukarya ekmek ister. Lk basnc deitike diyaframn durumu

"e buna bal olarak Q diskleri ile % yu"alar arasndaki aklklar deiir. Dier bir deyimle

akmn debisi deiir. Lktaki basn kltlecek olursa, buna bal olarak diyaframn st

ksmndaki basn azalrN yay diyafram yukar ekmeye, "alf amaya "e akmn debisini

arttrmaya alr. Lktaki basn artnca, bu artma diyaframn st ksmndaki basncn

artmasna sebep olur. %u artma, yayla dengelenir "e "alf kapamaya alr. Lk basncnn

dorudan doruya "alfa balanmas yerine, ) atm basnca saip a"a kullanlmas olduka

yaygn bir al almtr. %u maksatla artlarn kontrol edilecei noktaya bir ciaz yerletirilir.

%u, basnca kar assas bir ciaz, bir scaklk "eya se"iye kontrol ciaz olabilir. Qiazn O

noktasna gnderilen bastrlm a"a akmn, operasyonun de"am boyunca deikenlerce

kontrol edilebilmesi esas gayedir.

2.1.!. "K 80?9R09R

$k lerlerden anlalmas gereken, ak zn len ciazlardr. $k z deyince de ya

akkan iinde tek bir noktadaki lokal zn "eya ak borusu iindeki ortalama zn bilinmesi

istenilebilir. Ortalama zn bilinmesi doal olarak acimsel ak znn "eya ktlesel ak

znn bilinmesi demektir. %u ksmda, bu amala endstride kullanlan basit ancak g"enilirciazlar anlatlacaktr. %unlarn yan sra endstride, mekanik, elektriksel "e elektromanyetik

ciazlardan da yararlanlabilir. 9eya zla iliki kurulan basn lmlerinde basit manometre

yerine elektronik basn lm ciazlar kullanlabilir.

B"= 9>9K48R R9+509R


30/60

2.1.!.1. 06K"0 @= 80?5

P464 4P

%ir akm iinde tek noktadaki z belirlemek iin kullanlan en basit ciaz pitot tpdr.

5ekilde gsterildii gibi bir boru iinde sktrlamayan bir akkan akarken, zn

belirlenmek istedii noktadaki durma basnc "e statik basn llp %ernolli denklemiyardmyla z esaplanabilir.

zn llmek istenildii noktaya ak izgisine dik kesit alan bir tp yerletirilip bir

manometreye balanrsa, o noktada akkan tam durua geeceinden manometrenin sa

koluna akkann durma basnc uygulanacaktr. $ka paralel akla saip manometre

koluna da akkann idrodinamik basnc uygulanacaktr. &sa mesafelerde akkann

idrodinamik basnc yaklak sabit alnabileceinden manometrenin sol kolunun boruya

balanma pozisyonunun ok nemi yoktur. ;itot tpn izasndaki ak izgisi boyunca%ernolli denklemi uygulanrsa Xa/ noktasnda idrodinamik basn ; alnabileceinden "e Xb/

noktasnda basn ;dolacandanN bu ksa mesafede srtnme kayplar imal edileceinden,

Q

P

g

V

(

P d

)

=+0

0

elde edilir. 9eya z iin

( )

(

PPgV d)

=

0

Cazlabilir. %asn fark manometre ile lldnde denklemler kullanlarak


31/60

manometre kollarndaki s" ykseklikleri fark X/ cinsinden,

( ) ( )

(

((g*

(g

*((gv m

)

m) =

= 00

z esaplanabilir.Lou pitot tpler gerekte i ie gemi iki tpten yaplr. Bteki tp ak ynne dik "e

ak kesit alanna saiptir. Dtaki tpn d du"ar zerine, ak ynne paralel kesit alanl

delikler alarak ; idrodinamik basnc llr. %ylece boruda iki delik amadan pitot tp

kullanmak mmkn olur.

2.1.!.2. @":5+90 "K @=

6RC=594R9

%oru iindeki acimsel ak zn belirlemek iin kullanlan en basit yntem orifiz

metre kullanlmasdr. Orifiz metre ortasnda boru i apndan daa kk apa saip bir delik

olan basit bir plakadr. $k att zerinde iki boru flan#lar arasna yerletirilir "e sznty

nlemek iin de orifiz ile flan#lar arasna #onta konulur.

A94R594R9

%oruda acimsel ak zn belirlemede kullanlan bir baka ciazda "entrimetredir.

9entrimetre yine iki boru arasna yerletirilir "e bir daralan bir genileyen ksmdan oluur.

%u iki ksmn birleme yerinede "entr boaz denir. ;rensibi, orifizmetre ile ayndr.

9entrinin imalatnda dikkate alnmas gereken usus, genileyen ksmn eksene gre asnn

JY den kk tutulmas gereidir. $ksi takdirde bu genileyen ksmda snr tabakas ayrlmas

grlr "e snr tabakas ile du"ar arasnda ediler oluur. %u da basn kaybnn artmasna

neden olur.

9entrimetreler, orifiz metreye gre daa paal "e daa fazla yer igal etmelerine

ramen, ayn boru i ap "e ayn diferansiyel basn iin orifiz metrelerin lldnden -

K+ daa fazla ak z lebilirler. $yrca, kat partikl ieren akkanlar iin "entrimetreler

daa kullanldr.

R64"594R9

Fotametre, acimsel ak zn dorudan gsteren bir ak lerdir. Orifiz metre "eya

"entrimetre gibi areketli ibir paras olmamasna ramen, rotametrede ak zna gre

yukar "eya aa areket eden bir yzer gsterge "ardr. Fotametre, iki boru arasna dey


32/60

olarak yerletirilen effaf "e konik bir tp ile iindeki yzer gstergeden oluur. $kkann

sabit acimsel ak znda, konik tp yukarya doru genilediinde, iinden geen akkann

ortalama z da tp ierisinde yukar doru azalr. !p iindeki yzer gsterge genellikle

elik, alminyum gibi metalden imal edilmitir. %u yzer cisim, zerine etki eden yer ekimi

ku""eti, kaldrma ku""eti "e srklenme ku""etinin dengelendii bir pozisyonda sabit kalr.

5effaf tp ierisine yerletirilen "e genellikle nceden kalibre edilmi bir skala ile de bu

pozisyonun karlk geldii acimsel ak z dorudan okunabilir. $k z arttrldnda,

yzer cisim biraz daa yukar gider "e yeni bir pozisyonda denge konumuna ular. %ylece

rotametre kullanm en basit bir ak lerdir.

2.2. B9R6700 -9K095

2.2.1. +R459+= "K ? B9R6700 -9K095

5ekil).) de gsterildii gibi kesit alan deiken bir ak sistemi dnelim.%u sisteme

akkann giri att, seilen erangi bir referans se"iyesinden >a kadar ykseklikte olsun "e

k att da >b yksekliinde olsun. =isteme giri attndaki ortalama z Z9a [ "e k

attndaki ortalama z da Z9b [ olsun. Menel yaklam iinde, sisteme miktarnda bir ener#i

girii olsun "e sistemin e"ere zerinde yapt i de 6s olsun.%yle bir sistem iin ener#i

korunumu denklii genel olarak aadaki gibi ifade edilebilir.

E9nerji giri# ,FE9nerji k# ,FHE9nerji /irikim ,F


33/60

Denklemde 5ekil ).) de gsterilen sistem iin srtnmesiz ak artlarnda yazldnda ,

( ) ( )[ ] ( )

( ) ( )

( )

==

+++=

++++=+

++=+=+=

++=

++=

++=

++++=

=

++++

++++

VBirimk$%le

Ha)imV

g

Vddz

g

gVdPVdPdW

g

Vddz

g

gVdPPdVdUdWPdVdU

VdPPdVdUPVddUdH

PdWdUdQ

g

Vddz

g

gdHdWdQ

g

Vz

g

gHWQ

mg

VVzz

g)

gHHWQ

mg

V

g

Vzz

g)

gUaPaVaUbVbPWQ

+m

g

Vz

g)

gUbVbPW

mg

Vz

g)

gUaPaVaQ

))

s

))

s

))

s

))

s

)

ab

ababs

)

a

)

babbs

b

)

b

bbs

a

)

a

a

)

0

0

0

0

0

00

0

0

0

0

0

0

00

00

0

0

=a

=/

Is

m J$aL

$/L


34/60

)

bb

)

bp

)

aa

)

a

ps

p

fpp

pfpp

)

bb

)

bs

)

aa

)

a

b

a ))

s

))

s

g

Vz

g

gPW

g

Vz

g

gP

WW

W

*W

W*W

g

Vz

g

gPW

g

Vz

g

gP

g

Vddz

g

gdPW

g

Vddz

g

gdPdW

V

00

)

00

0

0

)

00

00

0

0

++=+++

=

=

=

++=++

++=

++=

=

Pom)a i#iM

Denklem kartlrken, termodinamik yaklamn genel seimine uygun olarak ekil

7).)8 de gsterildii gibi ,6s sistemin e"resi zerinde yapt mil ii olaraktanmlanmt.albuki bir ak probleminde ,ak salamak iin "e akkann basncn

arttrmak amac ile ak attnda bir bir pompa kullanmak gerekir.dolaysyla ,yaplan i

akkann zerindedir.baka bir ifadeyle Nakkana g salanr.ekil ).0 de gsterildii gibi

pompa ii akkana aktarlan itir.bir pompann motoru altrlmak iin elektrik attna

balandnda elektrik attndan ekilen bu g 6p dir. $ncak, elektrik attndan salanan bu

gcn tamam akkana aktarlmaz.bir ksm ,motor ile pompa arasndaki aktarma

organlarnda "e pompann iindeki srtnme kayplar iin arcanr.bu tr mekanik srtnmekayplar fp ile gsterilirse, akkana aktarlan g,

pfpp W*W =

5eklinde ifade edilir. %urada, \]^ pompa "erimi olarak tanmlanr "e )/den kk bir

saydr.


35/60

5ekil ).0 boru attnda pompa kullanm

)=p

fpp

W*W

%ylece denklemN

6=A 1]6p

Cazlrsa,

)

bb

)

bp

)

aa

)

a

g

Vz

g

gPW

g

Vz

g

gP

00

00

++=+++

?lde edilir.

Bernoulli denkleminin du$ar etkileri iin d*eltilmesiM

%oru gibi kabal bir kesit alana saip sistemde ak iin, z pozisyonun bir

fonksiyonudur, "A"7r8. $yrca, z du"arda sfra dtnden, akkan tarafndan du"ara bir

ku""et uygulanmakta "e du"arda srtnme kayplarna yol amaktadr. %u iki usus iin

%ernoulli denkleminde dzeltmelerin yaplmas gerekir.

Kinetik enerji d*eltmesi%ernoulli denklemindeki terimler "e bu arada kinetik ener#i terimi 7"00gc8 birim ktle

iin ener#iyi 7Pkg8 ifade eder. %oru iinde z radyal ynde deitiinden, akkann tad

kinetik ener#isi de kesit alan boyunca deiir. Diferansiyel bir kesit alan iin ktlesel ak

z,

dm A _"d=

"e bunun kinetik ener#isi de,

dSg

v

g

vvdSd+

))

'0087

@0

==

%a'

%/'

I)


36/60

eklinde ifade edilir. 5ayet _Asabit ise,

dSg

v

g

vvdSd+

))

'00

87@0

==

yazlabilir. %irim ktlesel z iin kinetik ener#i ise,

Sv

dSv

gdSv

dSvg

m

+ s

)

s

s)'

==

@@

0

)0

eklinde yazlabilir. %u denklemde zn @. ku""etinin integrasyonu ileminin zorluundan

kanmak iin, kinetik ener#i dzeltme faktr 7`8 tanmlanp, ayn denklem yle yazlrN

)

'

g

v

m

+

0

0=

son iki denklemin karlatrlmasndan, kinetik ener#i dzeltme faktrnn tanm

dSv

v

SSv

dSv

s

s

@

@

@

)

=

=

olarak yazlabilir. Denklem kullanlarak esaplanan ` deerleri yledir.

Eaminer akm iinG `A0

!rblent akm iinG `A)%u dzeltme ile bernoulli denklemi aadaki ali alrN

)

bb

)

b

)

aa

)

a

g

vz

g

gPW

g

vz

g

gP

00

00 ++=+

++

2.2.2. +R4590 "K ? B9R6700 -9K095

Dzeltmeler sonucu elde edilen denklemin gelitirilmesinde bata saylan "arsaym,

akkann srtnmesiz ak iinde olduu idi. albuki gerekte akkan srtnmedenkaynaklanan ener#i kaypna uramaktadr. %unun yan sra, ak znda "eya ynndeki

deiiklerden dolay olabilecek akm ayrlmas nedeniyle biim kayplar da mmkndr.

!m bu ener#i kayplar \f ile gsterilirse, bunun da bernoulli denklemine ila"e edilmesi

gerekir.

f

)

bb

)

b

)

aa

)

a *g

vz

g

gPW

g

vz

g

gP+

++=+

++00

00


37/60

%ylece elde edilen, artk bernoulli denkleminin son alidir "e ak sistemine

uygulanabilir. %u denklemde tm "erilerin birimi Pkg/dr.

%ernoulli denklemi boy formunda da yazlabilir. %unun iin denklemin ggc ile

arplrsa,

[ ]g

g*

g

gW

g

vvzz

g

gPP )f

)p

aabbab

)ab =

++

087

87 00

?lde edilir. Dikkat edilecek olursa bu denklemde tm terimlerin birimi m/dir "e

kullanlan akkan stunu yksekliine karlk gelir.

%ernoulli denkleminde \f ile gsterilen ener#i kayplar, srtnme kayb

)

fsg

v

!f*

02

0=

9e dier biim kayplarnn toplamna eittirN

+= fbfsf ***%iim kayplar, boru attnda olan ani genilemeden "eya daralmadan, balant

elemanlarndan "e "analardan oluan ener#i kayplardr. %u tr kayplar yle ifade edilir.

)bfb g

v

'* 0

0

=

Balant elemanlar $e $ana kay)larM

%az balant elemanlar "e "analar iin, sebep olduklar ener#i kayplarnn esabnda

kullanlacak & deerleri "e edeer uzunluklar tablo alinde "erilmitir.

!ablo10 %alant eleman "e "analar iin & deeri "e edeer uzunluklar.

Balant elemanNAana K / 9#deer uunluk%0eN-'/

2*Y standart dirsek +,2 )K

I+Y standart dirsek +,I @0

I+Y uzun apl dirsek +,* 0+

I+Y dik dirsek 0,) K+

Mate "ana7tam ak8 +,0 )@

Mate "ana7@2 ak8 +,I @0

Mate "ana7)0 ak8 2,* )@*

Mate "ana7)2 ak8 02 J*


38/60

Mlobe "ana7tam ak8 )+ @2+

Mlobe "ana7yarm ak8 )0,* 2)+

$l "ana7tam ak8 * )2*

Lek "ana7sallanan tip8 2,* )@*u1dn 0,0 K2

!1ayn ynl ak +,2 )K!1atallama ),* 2*

%alant eleman Bmal edilebilir Bmal edilebilir.

"ni geni#leme kay/M

5ekilde grld gibi, ayet boru attnda bir ani genileme olursa, snr tabakas

ayrlmas grlr. %orunun geni tarafnn kelerinde girdap blgesi oluur. %u da ener#i

kaybna yol aar. %u kaybn esaplanmas aadaki denklemlerle mmkndr.

0

0

)

0

=

>


39/60

5ekilde boru attnda olabilecek ani daralmay gstermektedir.%u durumda er iki

boruda da snr tabakas ayrlmas "e bunun sonucunda da ener#i kayplar grlr.%u

kayplarn esabnda aadaki ifadeler kullanlr.

)

bdfd

g

V'*

0

0>


40/60

%oru attnda ak salamak iin, boru attnn genellikle ba tarafna, akkann

basncn arttrmak amacyla bir pompa koyulur. ;ompann salad basn art, %ernoulli

denkleminin pompann girii 7a8 "e k 7b8 arasnda uygulanmasyla esaplanabilir.

;ompann giri "e k noktalar arasndaki ykseklik fark imal edilirse7zaAzb8"e pompann

iindeki srtnme kayplar da greceli olarak ok kk olduundan, %ernoulli denklemiaadaki ale sadeletirilir.

[ ]

)

bbaap

ab

g

vvW

PP

0

00 +=

5ayet pompann giri "e kndaki boru aplar ayn ise, Z"a[ A Z"b[ olacandan,

aadaki ali alnr.

pab W

PP

=

%u denklemin ifade ettii, pompa ile akkana aktarlan iin akkann basncn

arttrmakta kullanlddr.

UO=UOFB& $=B!G

7a8 7b8


41/60

A+.)D

V ).+c2

0

=

'olekl formlG@;O2

'olekl arlGI

&aynama noktasG)* OQ

Donma noktasG20 OQ

;G ).*

%uar %asncG+.++@ mmg

%uar [email protected] =u "e etanol de znr

$polar organik maddelerde znmez.

Fenksiz kristal kat

Uosfatl gbrelerin yapmnda "e ila endstrisinde kullanlr.

0)oQ tan daa dk scaklkta katlaabilir.

Capkan, yal s"

&orozif s"

&uruduu zaman patlar

3. 4"+"R5 ?


42/60

m ).+c2

00+),J00

@ = ise

DA0),+))* m "e A0),+))*+.)A0,)+))* m

%u deerlere bal olarak aadaki formlden yararlanlarak tankn tabanndaki i basn

esaplanr.

;A _g

;A )KI@7kgm@8 I.)7ms08 0,)+))* 7m8

;A @2IJ,) ;a

%una greN g"enlik basncG

;g"A ;+.)

;g"A @2IJ,) +.0

;g"A @2I,J) ;a

?lde ettiimiz bu deerlere gre et kalnln esaplarsakG

)

g$v

i,i,C

P

P% +

=

c*.+c0

c QcA +,++K m alalm

%uradaN gerilme ku""eti olup ;erry/nin el kitabndan 0JK ';a olarak bulunmutur.

%una greG

t A +,++J*K@ m

bu ilemlerden sonra elde edilen "erilere gre tank iin kullanlan dkme demirin miktar

esaplanr.

9tankA7@.)2D008R@.)2Dt

9tankAK,0I+*I)m@

mtank A 9tank_ddmtank A K,0I+*I)J0++

mtank A 2*0I0,0K kg

Caplan aratrmalarda dkme demirim kg fiyat +.I olarak tespit edilmitir. %una greN

tankn maliyeti Amtamk

tankn maliyeti A2*0I0,0K +,I

tankn maliyeti A2+JK@,+@

!ankn altna dklecek olan beton maliyeti 7betonun m@fiyat +.+)* olarak alnmtr8

%eton maliyetiA7 @.)2D0k8_L

++K.+@2I,J))+c*.+c0JKc0

0),+))*c@2IJ,)K

+

=%


43/60

%eton maliyetiA7@.)20),+))*0+.*8)0+++.+)* A )02JK,J@

!ankn boyanmasnda kullanlacak boya maliyeti7boya fiyat m0bana ) alnmtr8

%oya maliyeti A77@.)2D080R@.)2D8

%oya maliyeti A @),J0)

?lde edilen bu maliyet deerleri tek tank iin esaplanm olup 0 tank olduu iin

maliyetler iki ile arplmaldr.

$ra tankn maliyetinin esab iinN G* m "e DG)K, m alnmtr. $yn esaplamalar ara

tank iin tekrar edildiinde maliyet 2I220,0 olarak bulunmutur.

Dier oranlar iin ilemler eHcel de uygulanmtr. %ulunan deerlere gre D1maliyet

grafii izilerek optimum deerler tespit edilmitir. ?Hcelde yaplan esaplamalar "e grafik

aada gsterilmitir.

Depolama

=resi _7Counluk8 ;7atm8 g7ms08 Qc _ddemir @+ 0 + I,) +,++K J0++

D 97acim8 Di7m8 7m8 ;i 7;a8

;g"

7;a8 ri7m8 t 7m8+,) J0,00+) 0),+))* 0,)+))* @2IJ,) @2I,J) )+,*+*I@ 0,JK?R+ +,++J*K@+,0 J0,00+) )K,KJJ)0 2,+J+2* J2@I),KK J2@I,)KK ,@@**I 0,JK?R+ +,++J02+,@ J0,00+) )2,*K K,)+*KJ2 )))*J,* )))*,J* J,022+0 0,JK?R+ +,++J+2+,2 J0,00+) )@,0@KK2 ,)2+II )2J@,@ )2J,@@ K,K)@)I 0,JK?R+ +,++KI2+,* J0,00+) )0,0J) )+,)JK)0 )*IJI,) )*IJ,I) K,)2@I+@ 0,JK?R+ +,++KI)2+,K J0,00+) )),*K@0J )0,0))@* 00@)J* 00@)J,* *,J)K@2 0,JK?R+ +,++KK+,J J0,00+) )+,I2)) )2,02K*J 0K+@J+, 0K+@J,+ *,2I0+*J 0,JK?R+ +,++K)J+, J0,00+) )+,*+*I@ )K,0) 0IJ*KK,K 0IJ*K,KK *,0*0IK@ 0,JK?R+ +,++KJ)+,I J0,00+) )+,)+)2* ),@)J+0 @@2JK0,* @@2JK,0* *,+*+J0@ 0,JK?R+ +,++KJ*)

) J0,00+) I,J*0@ 0+,@*00* @J)I*,@ @J)I*,@ 2,JK2)I 0,JK?R+ +,++KJ0*),) J0,00+) I,22JK 00,@J2J 2+I)*2,) 2+I)*,2) 2,J0@I@ 0,JK?R+ +,++KJ+@),0 J0,00+) I,)JJJJ0 02,200J 22K@2I,I 22K@2,II 2,*K 0,JK?R+ +,++KK@),@ J0,00+) ,I@K)@I 0K,2*JI0 2@*2*, 2@*2,* 2,2K+KI 0,JK?R+ +,++KKK*),2 J0,00+) ,J)+IK 0,2I@)* *0+J2),K *0+J2,)K 2,@*I+2 0,JK?R+ +,++KK2),* J0,00+) ,*)II @+,*0@J **JI@J,2 **JI@,J2 2,0*II22 0,JK?R+ +,++KK@2

t 7m8 9demir7m@8 mdemir7kg8 'aliyettank+,++J*K@ K,0I+*I) 2*0I0,0K 2+JK@,+@+,++J02 *,)+K+@ @KJK@,2) @@+J,+J

+,++J+2 *,0)@II2 @J*2+,JK @@JK,K+,++KI2 *,KJ0J2K 2+2@,JJ @KJ*I,@I


44/60

+,++KI)2 K,0+I@) 2*000,J 2+J++,2@+,++KK K,IKJ+)0 *+)K0,2I 2*)2K,02

+,++K)J J,KIJ2 **2@),I 2I,J)+,++KJ) ,2*IIK K+I)),0* *20+,)0+,++KJ*) I,02+*KI KK*@0,+I *IJ,

+,++KJ0* )+,+@*+ J00*0,*2 K*+0J,0I+,++KJ+@ )+,@IK@ J+2*,@K J+02+,0+,++KK@ )),K*)J @I0,02 J**+@,+0+,++KKK* )0,2KI2 IJ+,0J ++0,0*+,++KK2 )@,0I)J I*J++,0K K)@+,0@+,++KK@2 )2,))J2 )+)K2*,@ I)2+,J

D

%oya

ma.

%eton

ma. 'onta#

!ank

mali. $ratank'al. !oplammal.+,) @),J0) )02JK,J@ 02J0J,@@ JJI, 2I220,0 0+J+2+

+,0 K2I,)0) J*I,2I 0+JI,@J K0@I*,) 2I220,0 )J20@0,2+,@ K)0,*2@) *II,)J 0+)I,J K+*IK,)) 2I220,0 )J+K@2,2+,2 K)@,2@ 2I*),@I2 0))K0,)) K@2K,@2 2I220,0 )JK2)2,I+,* K0I,KJ 20KK,I0 00JI,** K@I*,K* 2I220,0 )K0@@,*+,K K*@,@+)0 @JJ,K0) 02JI,+ J2@KJ,02 2I220,0 )I)JK,J+,J K+,JJ* @2+I,*I 0KII,*2 +IK,K@ 2I220,0 0))@JI,*+, J)+,2+)I @))I,)@ 0I@02,* JIJ2,*K 2I220,0 00*@I),@+,I J2),)I+K 0@,K0 @)J*),* I*0**,** 2I220,0 0@II*@,@) JJ0,K++* 0K,+@ @202@,IK )+0J@),I 2I220,0 0*2I+K

),) +2,0I22 0*00,*2K @KJ@,@ ))+@*),* 2I220,0 0J+)2*,0),0 @K,+K) 0@+,@0 @I@*I,J@ ))+JI,0 2I220,0 0*K++,K),@ KJ,JKJ 00*K,KI 2)IK@,@* )0*I+,) 2I220,0 @+)000,@),2 II,@0@) 0)2J,I+J 22*,J@ )@@JKK,0 2I220,0 @)KIJ2,K),* I@+,KJ0J 0+*),@*) 2J0@),2 )2)KI2,0 2I220,0 @@0@+,K

Uarkl d oranlar iin toplam maliyet grafii izildii zaman tank iin optimum ap

"e optimum ykseklik deerleri bulunur. Mrafik aadaki gibidir.


45/60

Mrafie gre optimum d oran +,@ tr.

3.2. B6R7 @"44 ? @9+"P0"5"0"R

Captmz bu boru att tasarmndaN iki at tasarm yaplmtr. %unlardan birincisi - +

lik kapasitenin transfer edildii gbre fabrikas att. Bkincisi ise - 0+ lik kapasitenin

depolanmas iin, tasarlanan boru att. %u esaplamalar yaplrken ilk olarak pompann

gcnn esaplanmas gerekir. %unun yaplabilmesi iinN %ernoli kanunundan

yararlanlmtr.

)b

b

)

bp

)

aa

)

a

g

Vz

g

gPW

g

Vz

g

gP

00

00

++=+++

;ompa gcnn bulunmas iinN aadaki forml uygulanr.

++= fba)

*zzg

gPbPaWp 87c

)

;Am6p

;aA_gA*)KI@I.)A @+2),K* ;a

;bA_gA@+)@2I.)A 2I02I,I ;a

=" =e"iyeleri $rasndaki CkseklikG

7 zb1za8 A @+1* A 0* m


46/60

=rtnme &ayplarnn esaplanmasG

Dz %orulardaki =rtnme &ayplar

@+olik Dirseklerdeki =rtnme &ayplar

2*Y lik Dirseklerdeki =rtnme &ayplar I+Y lik Dirseklerdeki =rtnme &ayplar

=tandart ! %alant ?lemanndaki =rtnme &ayplar

%ilyal 9anadaki =rtnme &ayplar

Lek 9anadaki =rtnme &ayplar

5?&BE1)

++++= bil#al-,ekvanadar%Tsdirsekf ''''

!f

VH @0022

0 tanI+

0

++++= 8)I,+7c@8*.07c08*.)7c082*.+7c2

+0*2.+

I,*++c8+,+)K@KI7c2c

0

82,*2)2)7 0

fH

=f

H )@200,@2

[ ]Hfzbzag)gPbPanWp ++= 87c8787)

6pA )+,72)*0+,@)KI@8RI,)0*R)@200,@2

6pA )K*0,)2I &4

Dier oranlar iin ilemler eHcel de uygulanmtr.


47/60

&ek"ana

&@+ lik

dirsek

&I+ lik

dirsek

&standart

!

&bilyal

"ana ;a ;b g0,* +,@ +,2* ),* +,)I @+2),K* 2I02I,I I,)

D 7in8 D 7m8 kD r $lan7m08 m"7m@s8z

7ms8 _) +,+0*2 +,+@@2K* +,+)0J +,+++*+K +,++0@ 2,*2)2) )KI@

),* +,+@) +,+00@) +,+)I+* +,++))2 +,++0@ 0,+)2+* )KI@0 +,+*+ +,+)KJ@0 +,+0*2 +,++0+0K +,++0@ ),)@*@*@ )KI@

0,* +,+K@* +,+)@@K +,+@)J* +,++@)K* +,++0@ +,J0KK0K )KI@@ +,+JK0 +,+)))** +,+@) +,++2** +,++0@ +,*+2K+) )KI@

@,* +,+I +,++I*K) +,+222* +,++K0+2 +,++0@ +,@J+J0J )KI@2 +,)+)K +,++@KK +,+*+ +,++)+@ +,++0@ +,0@@ )KI@* +,)0J +,++KKI@ +,+K@* +,+)0KK) +,++0@ +,))K*K )KI@

K +,)*02 +,++**JJ +,+JK0 +,+)0@0 +,++0@ +,)0K)* )KI@ +,0+@0 +,++2)@ +,)+)K +,+@02)@ +,++0@ +,+J+IK )KI@

Fe f E ED f +,)II IJJ,2@+K +,+) 2+ )*J2,+@ )0*0,JJ+,)II K*),K0+2 +,+0* 2+ )+2I,KI 0@+,@***+,)II 2,J)*@ +,+@2 2+ JJ,2+)K J2,0@I02+,)II @I+,IJ00 +,+2@ 2+ K0I,I0)@ @+,J2+I+,)II @0*,)+0 +,+2I 2+ *02,I@22 )2,)0II+,)II 0JI,0K*I +,+K0 2+ 22I,I2@ ,002J*@+,)II 022,@*JJ +,+J 2+ @I@,J++ 2,JKK0*+,)II )I*,2K) +,+) 2+ @)2,IK+K ),)J@JJ+,)II )K0,I+*) +,)) 2+ 0K0,2KJ0 +,I@@K2+,)II )00,)J +,)@* 2+ )IK,*+2 +,0+)*

f ;b1;a zb1za 6p m7kgs8

;ompa

gc7&48)0*0,JJ )0KI,)K ),) )*I0,IK) +,+I* )*),@@)@0@+,@*** )0KI,)K ),) @)2,I0)I +,+I* 0I,I)J*

J2,0@I02 )0KI,)K ),) ))I,JJKK +,+I* )),@JJJ@+,J2+I )0KI,)K ),) K*,2+@J@ +,+I* K,0)@@*2)2,)0II )0KI,)K ),) 22,K@I +,+I* 2,02+J,002J*@ )0KI,)K ),) @J,0*22 +,+I* @,*@I**02,JKK0* )0KI,)K ),) @0,I@K+@ +,+I* @,)0I0@),)J@JJ )0KI,)K ),) 0I,02I00 +,+I* 0,JJKJK+,I@@K2 )0KI,)K ),) 0,0+KJ +,+I* 0,KJIK@J+,0+)* )0KI,)K ),) 0J,@@J*0 +,+I* 0,*IJ+K2


48/60


49/60

)KI@ +,)II )K0,I+*) +,)) 2+ 0K0,2KJ0 ),+0@)2I)KI@ +,)II )00,)J +,)@* 2+ )IK,*+2 +,@++K+@

f ;b1;a zb1za 6p m7kgs8

;ompa

gc7&48)@+2,@2 )0KI,)K ),) )K*J,2)0 +,+I* )*J,2*2)02+,*2+2 )0KI,)K ),) @0J,K*@ +,+I* @),)0J+2JJ,2K)) )0KI,)K ),) )0@,+2 +,+I* )),JK)2*@0,+K+I2 )0KI,)K ),) KJ,+*@K +,+I* K,@J+))2,JKK2K )0KI,)K ),) 2*,2@**J +,+I* 2,@)K@JI

,*K@* )0KI,)K ),) @J,KJI2 +,+I* @,*+@*22,IK0@* )0KI,)K ),) @@,)JJI +,+I* @,)*02),IIJ* )0KI,)K ),) 0I,@*0@2 +,+I* 0,J2J@),+0@)2I )0KI,)K ),) 0,0*K22 +,+I* 0,K2@K)+,@++K+@ )0KI,)K ),) 0J,@*@0* +,+I* 0,*I**I

%u grafikten optimum boru ap 2 in olarak okunur.

!asarm iin yaplan maliyet esaplar aadaki gibidir. %urada sadece bir "erinin


50/60

maliyet esab yaplmtr. Dier analiz sonularnn maliyeti eHcel tablosunda esaplatlm

"e optimum maliyete karlk, optimum nominal ap esaplanm "e grafikle gsterilmitir.

Maliyet HesaplarEkipman giderleri

Ekipman AdetBirim fiyat$

Toplam fiyat$

Ara tank 1 49442,2 49442,2

Ana tank 2 78798,88 157597,8

Pompa(6 k!" 2 7 14

Pompa(# k!" 2 4 8

ir%ek 11 4 44

&ana 11 #2 #52

14998,7 28916

Sabit yatrm giderleri

Ekipman 'iderleri 28916)r)m *e kontrol+ 14458

Elektrik te%i%at 2891,6

-+.endi%lik *e dan/manlk 4178#,19

1#16171

Sabit giderler

0llk %ait 'iderler #7648,7

Amorti%man 26#2#,41

&er'i 752,975

i'orta 188,244

41177#,4Yllk deiken giderler

Elektrik 'iderleri 88#8

Bakm *e onarm 2588,67

9#596,7

T3($" 26#1541


51/60

%u grafikten optimum nominal apmz 0 in olarak okunur.

!M78 D 7in80K@)*2) )

0@*KI*K ),*0@0K2@ 00@J*000 0,*02*J2++ @0**J@*I @,*0KKJK+ 20J*)@@ *0I+J+)+ K@+@0)*J


52/60

+67?

Caplan fosforik asit boru tasarmnn depolama tanklar, boru att tasarmnn izimleri,

esaplamalar, optimum boru ap, boru tipleri, "analar, ekipmanlar, pompa iin gereken g,

pompa tipi, kontrol ekipmanlar, tank tipleri, g"enlik koullar, tasarm maliyeti, ".s. bu raporkapsamnda sunulmutur.

Caplmas istenilen teknik fosforik asittin depolanmas iin gerekli tankn "e gbre fabrikasna

giden boru attnn "e dier ekipmanlarn esaplamalarn iermektedir. !asarma balamadan

nce tanacak olan fosforik asidin zellikleri gz nne alnmtr. Uiziksel zellikleri

aratrlm "e buna gre tasarmn temelleri atlmtr. Uosforik asidin donma noktas 0) +Q

olduundan fabrikann scak bir blgede kurulmas uygun grlmtr. $ksi takdirde yaltm

yaplmas "eya scakl arttrmak iin eitli sistemler kurulmas gerekmektedir. %u da

maliyeti arttrmaktadr.

Uosforik asit gbre fabrikalarnda kullanlan asit zelliklerinden yararlanarak - * lik

alnm "e ortam scakl 0*+Q olarak dnlmtr. Uosforik asidin bu koullardaki

younluu alnarak esaplar yaplmtr. Uosforik asidin zellikleri "e korozyon

dnldnde depolama tanklar "e boru malzemeleri olarak dkme demir seilmitir,

nk dkme demir pas tutarak film tabakas oluturur "e malzemenin korunmasn salar.

$yrca dkme demir fiyatlar dier malzemelere gre daa uygundur.

Depolama tank iin @+ gnlk iki tank tasarlanmtr. !anklar iin D oranlar "e et kalnl

"e maliyet esaplanmtr. D oran +.@ olarak bulunmudur. D oran +.@ alndnda

AK.)+ m, DA )2.* m "e et kalnl tA+.++J+2 m olarak bulunmutur.

%ir tank iin boya, monta#, beton, malzeme maliyeti gz nne alnarak toplam maliyet

K+*IK.)) bulunmutur. $yn zamanda fosforik asit kat alde olduundan zelti aline

getirmek iin bir ara tank tasarlanmtr.

%oru att tasarmnda arazi koullar gz nne alndnda * adet I++Q lik , ) adet @++Q lik ,

2 adet ! balant eleman, ) akm ayrc, K+ k4/lk 0 pompa, @ k4/lk 0 pompa, )+ adet

bilyal "ana , @ adet klapeli "ana "e toplam *2+.I m boru uzunluu kullanlmtr. %alant

elamanlarnn er biri iin srtnme kayplar esaplanarak akmn laminer olduu

bulunmutur. ?lde edilen bu sonu optimizasyon yaplarak esaplanmtr. Daa sonra bu

sonuca gre pompa gc esaplanmtr.

%ernoulli Denkleminden yararlanarak, em gbre fabrikasna ekilen boru att esabnda

gerekli ;a1;b basn farklarndan "e ara tankn dolu olduu "arsaylarak >a1>b s" se"yeleri

arasndaki fark esaplanarak pompa gc esaplanmtr.


53/60

%ernoulli Denkleminde yer alan srtnme kayplarnn esaplanmasnda kullanlan \ f \

faktrleri okunurken 'ooddy Diyagramndan yararlanlmtr. $ncak daa assas sonu elde

etmek iin, fA)K3re formlnden yararlanlmtr. %ununla birlikte dkme demire ait

malzeme gerilim ku""eti ;erry Xnin el kitabndan bulunmutur.%u deerlerden yararlanarak

gerekli pompa gc esaplanmtr.?lde edilen "eri sonucunda santrif#l pompa kullanlmas

uygun grlmtr. $yrca dizel motorlu pompalar ener#i tasarrufu saladklarndan byle bir

sistem iin kullanlabilirler. &ullandmz pompann zellikleri ?&1@ te "erilmitir.

$ra tank iinN ykseklii *m ,ap )K,m "e acmi J0,00 m@olan bir tank tasarlanmtr.

Olas bir pompa arzasna kar, tasarm yaplan iki atta da iki er pompa

kullanlmtr.!oplam maliyet esaplanrkenN !M, BM, =CM, %OM "e =M deerleri apa kar

grafie geirilerek optimum nokta seilir "e optimum ap bulunur. $ncak bu ilemin

gerekletirilmesi iin boru ap "e uzunluu arasndaki oran saysnn bilinmesi gerekir.

Caplan tasarm srasnda bu deere ulalamad iin optimum ap, pompa gcne kar apa

kar izilen grafikten bulunmutur "e maliyet esaplar da bulunan bu deere gre

yaplmtr. Blemler sonunda optimum boru ap 0.+ in olarak bulunmutur. Caplan bu

tasarm iin akkann zellikleri, malzemenin zellikleri, malzemenin seimi, arazi durumu,

pompa gc, balant elemanlar, maliyet esaplar "b. gibi btn kriterler gz nne

alnmtr. %tn bu esaplamalar sonrasnda toplam maliyet 0@0K2@) olarak

esaplanmtr 'aliyet esabsrasnda fiyatlar dolar zerinden alnmtr.!rk liras olarak

) A),@K@+ C!E alnr.

=onu olarak, bu tasarm yaplrken gnmz koullarnn fiyatlar kullanlmaya

allmtr. %u tasarmla gemite grdmz birtakm bilgilerin bouna "erilmediini ok

kolay grebiliyoruz. %u tasarmla maksadmz gemie dnp keke "erilen bilgilerin

bilincinde olsaydk deil, kazandmz bu deneyimin ileriki i ayatmza nasl bir etki

yapacamzn bilincinde olmaktr.

\'aranl-.a k$frede)e.ine bir mum #ak/0

'12F3453S


54/60

9K09R

9k1 C6+C6RK "+4 8=900K09R

(>?EEB& D?h?F %BFB'B'olekl $rl IJ,II*0 Mrmol&ritik =caklk J*K,I YQ&ritik %asn *,+J+ k;a&ritik acim @,2J)?1+@ m@kg1mol

3ormal &aynama 3oktas 2+K,I YQ3ormal ?rime 3oktas 20,2+ YQ0*YQ/daki =" 'olar acmi *,0)?1+0 m@kg1molWl 3oktadaki =cakl 20,2+ YQWl 3oktadaki %asnc ),+++?1+0 k;a=tandart Oluum ss 1)0.J,+@ kg

=tandart Mibbs =erbest?ner#isi

1)).0+ kg

=tandart Bdeal Maz ?ntropisi ),*2+ kg1Y& ?rime ss )+I.)) kgCanma ss )II.KJ kg'erkezka Uaktr +.2K)2 j 0* YQ/deki 9iskozitesi +,)II cm=" Counluu ),KI@ gcm@

=" s &apasitesi ),2+ kg1Y& %uar %asnc +.++@ mmg

Donma noktas 20 OQ=" sl &apasitesi 2,0*K?1+) 6m1YQ

9KO2 -8K59 -95R 8=900K09R

8ellik -eer Birimi

7-2 Q8 J,0J0 gcm@

=rtnme katsays +,0K 1

Caynrlk700YQ8 +.22 1

Qp 2)I Pkg1&


55/60

*),I 6m1&

B"me ),J ms

9KO3 49K K"-9590 +"4RC>0 P65P" 8=900K09R

49KK 8=900K09R

&apasiteG IK m@

%asma CksekliiG 2+mss

De"ir =aysG )2*+0I++ dd

=caklkG ))+ YQ

M"de %asncG )K kgcm0

=zdrmazlkG Cumuak !ip =almastra

K700"5 irai =ulama

%uar &azanlar

Uabrikalar

564"> 09459 A9 B"K5

564">

)1?mme borusu mmkn mertebe ksa olmal.

01?mme borusu a"a kalmayacak "e szdrmaz ekilde klopeye "e ya depoya asgari -)

eilimle balanmal.

@1?mme "e basma borusu ile armatrlerin arlklar pompaya intikal etmemeli.

21;ompa beton bir kaide zerine terazisinde monte edilmeli.


56/60

J1;ompa almaya baladktan sonra salmastra sznts dakikada @+ damladan fazla ise gelen

somunlar karlkl olarak afife sklmal.

9KO B"= 594"009R C=K+90 8=900K09R

2 Q: de 8ellikler

-ei#ik +aklklarda 8ellikler

%IN%m.K''S

kgNm3:)

>N%kg.K'

INm

K

T m2Ns 1Q: 2Q: 3Q: Q: !Q:

$lminyum, saf 0J+J IK 0+2 ,20)+1@ 0+K 0)* 00I 02IDuralumin, I2IK $l,@* Qu 0JJ @ )K2 K,K )0 )I2&urun ))@J+ )@+ @2,K 0,@2 @@,2 @),* 0I,Demir, saf JIJ 2*0 J0,J 0,+@ KJ,* K0,@ **,2 2,* @I,Demir, biimlendirilmi, Q- +,* J2I 2K+ *,I ),K@ *J,) *),I 2,* 2*,+ @K,2Dkme demir, Q -2 J0J0 2)I *),I ),J+&arbon elii, Q -+, * J@@ 2K* *@,J ),2J *),I 2,* 2*,+ 2),* @K,2&arbon elii Q -),* JJ*@ 2K @K,2 +,IJ @K,@ @K,@ @2,K @0,I @2,K3ikel elii - )+ JI2* 2K+ 0K,+ +,J03ikel elii - @+ +J@ 2K+ )0,) +,@@3ikel elii - *+ 0KK 2K+ )@, +,@K3ikel elii - J+ *+K 2K+ 0K,+ +,KJ3ikel elii - I+ JK0 2K+ 2K,J ),)K&rom elii - ) JK* 2K+ K+,K ),KJ **,2 *),I 2K,J 2),* @K,2&rom elii - * J@@ 2K+ @I, ),)) @,) @K,2 @K,2 @0,I 0I,2&rom elii - )+ JJ* 2K+ @),0 +,J @),0 @),0 0I,2 0I,2 @),0Qr1'o elii @0,* @+,0 0*,KQr13i1'o elii )K,@ )*,) )@,I

Qr13i elii -) Qr, - 3i J)J 2K+ )K,@ +,22 )J,@ )J,@ )I,+ )I,+ 00,*%akr, saf JKJ@ 2K+ @,) ),+* @K,2 @K,2 @K,2 @2,K @0,I%ronz, 7!un8 J* Qu, 0* =n IK+ @@ 0K,+ +,K;irin, J+ Qu, @+ >n *00 @* ))) @,2) )0 )22 @KI )2J

$lman gm K0 Qu, )* 3i, 00

>n

K) @I2 02,I +,J@ @),0 @I, 2*,+ 2,*

'agnezyum, saf )J2K )+)@ )J) +,J) )K )K@ )*

'olibden )+00+ 0*) )0@ 2,JI )) ))2 ))) )+I )+K

3ikel, -II,I saf I+K 22K I+,+ 0+0J @,) J0,J K2,+ *,I

Mm, -II,I saf )+*0+ 0@2 2+J )K,K 2)* @J2 @K0 @K+

!ungsten )I@*+ )@2 )K@ K,0J )*) )20 )@@ )0K ))@

Linko, saf J)22 @2 ))0 2,)) )+I )+K )++ I@,*


57/60

&alay, saf J@+2 00J K2,+ @, *,I *J,)

9K! C6+C6RK "+4J


58/60

9#89 68 1791 1787 1779 1772 175# 17#4 1715 1696

9665 7 182# 182 1812 185 1786 1767 1748 17#

9941 72 1856 1852 1845 18#8 1819 181 1782 1764

1 724# 186# 1859 1852 1845 1826 188 1789 1771

1217 74 1889 1885 1878 1871 1852 18#4 1816 1798

1494 76 1921 1918 1911 19# 1886 1868 185 18#2

177 78 1954 195 194# 19#6 1919 191 1884 1866

1112 7976 198# 1979 1972 1965 1948 19#1 1914 1896

1146 8 1987 198# 1976 1969 1952 19#5 1918 19

11#22 82 219 216 29 22 1985 1968 1951 19#4

11598 84 252 249 242 2#5 219 22 1985 1969

11874 86 284 281 275 268 252 2#5 219 2#

12252 8874 2129 2126 212 211# 297 281 265 249

1 en%itie% of 1;6 perent #P:4are taken from t.e


59/60

9K( -9P60"5" 4"K

64M%u tankn teknik resmi ?&'?&LBOh:EE$F '?!$E 9? &B'C$ fabrikasndaki

asit depolama tankna aittir.


60/60

K"t, $kkanlar 'ekanii, Ocak 0++@

=33O!!, F.&., Qemical ?ngineering Design, )IIJ

;eters !immeraus,;lant Design and ?conomics Uor Qemcal ?ngneers

Q$;F$, =te"en c. ;. Q$3$E?, Faymond N'endisler Bin =aysal Cntemler

:C=$E, ;rof. Dr. %ekir >t,&tle !ransferi, 0++@

C(3QW, ., &$&$L =. s !ransferi

%$3Q?FD, ;rof. Dr. P. !., %$DM?F 6. E, &imya 'endisliine Miri, )IK 6illiam U. =imit, 'alzeme %ilimi "e 'endislii

MW. L'U. &imya 'endislii %lm 0++010++@ $kkanlar 'ekanii Ders 3otlar

Organize Uabrikasndaki ?&'?&LBOh:EE$F '?!$E 9? &B'C$ 7MW%F? 8

U$%FB&$=

boru hatı tasarımı raporu

Documents