1

Broker informacji

Podstawy

Dr Sabina Cisek

Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa

Uniwersytet Jagielloński

Aktualizacja 2014-04-09

2

Spis treści

• Sektor usług informacyjnych i pośrednicy informacyjni

• Broker informacji – nazwa i istota zawodu

• Broker informacji jest pośrednikiem (Information intermediary) pomiędzy zasobami informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Broker informacji sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę informacyjną

• Broker informacji posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

• Branża infobrokerska na świecie i w Polsce

• Literatura przedmiotu

3

Sektor usług informacyjnych

i pośrednicy informacyjni

4

Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie

wiedzy (the Information Industry)

• Instytucje, organizacje, systemy, usługi

– komercyjne (odpłatne dla użytkownika

końcowego)

– niekomercyjne (nieodpłatne dla użytkownika

końcowego)

5

Sektor usług informacyjnych w społeczeństwie

wiedzy (the Information Industry)

• agendy i organy administracji publicznej, rządu, samorządu lokalnego,

• biblioteki, ośrodki informacji,

• brokerzy informacji,

• dziennikarze, media,

• niekomercyjne i komercyjne serwisy informacyjne,

• organizacje zawodowe, stowarzyszenia,

• ośrodki informacji w firmach (corporate intelligence centers),

• producenci i wydawcy źródeł informacji,

• wywiadownie gospodarcze

• ......

6

Pośrednicy informacyjni (Information

intermediaries)

• Profesjonaliści informacji:

– bibliotekarze,

– brokerzy informacji (infobrokerzy),

– wywiadownie gospodarcze (competitive

intelligence professionals)

– …

– Womack, Ryan (2002). Information intermediaries and optimal information

distribution. Library & Information Science Research Vol. 24, p. 129-155.

7

Broker informacji –

nazwa i istota zawodu

8

Nazwa zawodu

• W języku polskim: broker informacji =

infobroker

• W języku angielskim:

– częściej information broker niż infobroker

– lepiej – independent information professional,

info-entrepreneur

• http://www.batesinfo.com/Coaching/FAQ/FAQ.html

• W języku niemieckim: infobroker

9

Nazwa działalności i dziedziny

• W języku polskim:

– działalność – infobrokering, infobroking, infobrokerstwo

– Uwaga! Występuje też termin „infobrokerstwo systemowe” – propagowany przez dr. Tadeusza Wojewódzkiego i serwis http://www.infobrokerstwo.pl/; „infobroker systemowy” = CIO?

• W języku angielskim:

– Information brokering, Information brokerage, Information broking

– INFO-ENTREPRENEURSHIP

• Dziedziny pokrewne

– Informacja biznesowa i gospodarcza

– Wywiad gospodarczy/konkurencyjny

– Zarządzanie informacją

– Zarządzanie wiedzą

10

Istota zawodu brokera informacji = cechy

definicyjne = warunki konieczne bycia

infobrokerem

• Jest pośrednikiem (information intermediary) pomiędzy zasobami

informacyjnymi a ludźmi i organizacjami, którzy informacji potrzebują

• Jest niezależny (independent information professional) – z reguły

prowadzi własną działalność gospodarczą, ewentualnie jest

zatrudniony w firmie infobrokerskiej

– Możliwe są także inne miejsca pracy dla infobrokera, np. w firmach

konsultingowych, ośrodkach informacji, wywiadowniach gospodarczych itp.

• Swoje usługi oferuje odpłatnie

• Sprzedaje NIE informację (w sensie – wiadomość, treść) – ale usługę

informacyjną

• Posiada odpowiednie umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką

zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł informacji

11

Co jest faktycznym CELEM pracy brokera

informacji?

• Udzielenie ODPOWIEDZI na konkretne

PYTANIE indywidualnego klienta

• a jeszcze trafniej – ZASPOKOJENIE

zindywidualizowanych POTRZEB

INFORMACYJNYCH

12

Broker informacji jest pośrednikiem

(Information intermediary) pomiędzy

zasobami informacyjnymi a ludźmi i

organizacjami, którzy informacji

potrzebują

13

Na czym polega bycie pośrednikiem – czyli pośredniczenie, mediacja? Etapy działania brokera

informacji

• Kompetentne identyfikowanie, ustalanie rzeczywistych potrzeb

informacyjnych klientów, odbiorców, użytkowników

• Pozyskiwanie informacji ze źródeł różnego typu (Internet – różne

narzędzia/usługi, komercyjne serwisy informacyjne, biblioteki, archiwa,

wywiadownie gospodarcze etc.)

• Wybór – wartościowanie – powtórny wybór zasobów, źródeł, treści =

filtracja informacji

• Przetwarzanie informacji: analiza, synteza, tworzenie źródeł pochodnych

zgodnie z zapotrzebowaniem klienta

• Akredytacja informacji: gwarancja jakości

• Udostępnianie informacji: odpowiedź na pytanie/zamówienie klienta,

zaspokojenie jego potrzeb informacyjnych

14

Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści informacji (1)

Czym różni się broker informacji od bibliotekarza?

• rejestrem funkcji/zadań:

• infobroker: przede wszystkim ma zadania informacyjne

• bibliotekarz: oprócz funkcji informacyjnej pełni jeszcze inne – edukacyjną, intelektualną,

estetyczną, rozrywkową, integracyjną, substytutywną oraz obywatelską

• komercjalizacją usług: broker informacji oferuje swoje usługi odpłatnie w

ramach własnej działalności gospodarczej, usługi biblioteczne są darmowe dla

użytkowników

• zakresem przetwarzania informacji: infobroker najczęściej przetwarza

informację w większym stopniu/zakresie niż bibliotekarz

• indywidualizacją i personalizacją usług: broker informacji z reguły oferuje

usługi i treści bardziej spersonalizowane i zindywidualizowane niż czyni to

bibliotekarz

• Na ten temat bardziej szczegółowo:

http://www.slideshare.net/sabinacisek/bibliotekarz-brokerem-informacji

15

Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści informacji (2)

Infobrokering a wywiad gospodarczy/konkurencyjny

[Competitive Intelligence, Strategic Intelligence]

• Możesz śledzić konkurencję – CI wywiad konkurencyjny

http://rynekinformacji.pl/wsparcie-dla-procesow-competitive-intelligence/

• Techniki wywiadowcze – wywiad biały, szary i czarny. Jak detektyw

zdobywa informacje? http://rynekinformacji.pl/techniki-wywiadowcze-

bialy-czarny-szary-wywiad-detektyw-zdobywa-informacje/

• Moryś, Adriana (2011). Geneza i ewolucja wywiadu gospodarczego.

Część pierwsza. Infotezy, Vol.1, No. 1.

http://www.ujk.edu.pl/infotezy/ojs/index.php/infotezy/article/view/15/33

• Moryś, Adriana (2011). Geneza i ewolucja wywiadu gospodarczego.

Część druga. Infotezy, Vol.1, No. 1.

http://www.ujk.edu.pl/infotezy/ojs/index.php/infotezy/article/view/16

16

Broker informacji a inni pośrednicy informacyjni, profesjonaliści informacji (3)

Infobrokering a Open Source Intelligence OSINT

[biały wywiad, wywiad jawnoźródłowy]

• http://sabinacisek.blogspot.com/2014/04/open-source-

intelligence-osint.html

• http://sabinacisek.blogspot.com/search/label/bia%C5%82y

%20wywiad

17

Broker informacji sprzedaje NIE

informację (w sensie – wiadomość,

treść) – ale usługę informacyjną

18

Co sprzedaje broker informacji?

• Informacja jako towar w gospodarce opartej na wiedzy = wyrób lub usługa lub dostęp

– Materska, Katarzyna (2007). Informacja w organizacjach społeczeństwa wiedzy. Warszawa: Wydawnictwo SBP, s. 207-212. [Dostęp online w BBC http://bbc.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=470&dirids=1]

• Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną polegającą na pośredniczeniu pomiędzy utrwalonym zasobem informacji/wiedzy a jego użytkownikami

• Albo: Infobroker sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na zaspokojeniu konkretnych, zindywidualizowanych potrzeb informacyjnych jednostek bądź organizacji (głównie firm)

• Albo: Broker informacji sprzedaje usługę informacyjną, polegającą na przekształceniu informacji w zindywidualizowaną wiedzę

• Albo: Infobroker sprzedaje swoją umiejętność zaspokojenia konkretnych potrzeb informacyjnych

19

Dlaczego „niebezpiecznie” jest twierdzić, że

infobroker sprzedaje informację?

• To zależy – rzecz jasna – od definicji informacji

• Informacja (w sensie: wiadomość, wiedza, treść) jest z reguły czyjąś własnością (zatem infobroker nie może jej sprzedawać – bo nie należy do niego!) albo stanowi dobro publiczne (czy wolno sprzedawać dobro publiczne?)

20

Za co klienci płacą brokerowi informacji?

• „Our clients pay us for our expertise, NOT for

information per se.”

– Mary Ellen Bates (2010). FAQs About the

Independent Info Pro Business.

http://www.batesinfo.com/coaching/entrepreneur

_FAQ.html

21

Broker informacji posiada odpowiednie

umiejętności i wiedzę, kieruje się etyką

zawodową, korzysta jedynie z legalnych źródeł

informacji

Kompetencje osobowe i profesjonalne

infobrokera

- Wymagane wiedza, umiejętności i wartości

- Etyka zawodowa

- Kształcenie brokerów informacji w Polsce

22

Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,

wykształcenie i uprawnienia niezbędne do

wykonywania zawodu brokera informacji

• Krajowy standard kompetencji zawodowych

Broker informacji (researcher) (262204)

– http://sabinacisek.blogspot.com/2014/03/broker-

informacji-podstawy.html

– http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/

23

Kompetencje zawodowe brokera informacji:

wiedza i umiejętności

• Kompetencje biznesowe – w zakresie pragmatyki zawodowej – prowadzenie działalności gospodarczej

• Kompetencje informacyjne

– Zna istniejące zasoby informacyjne, nie tylko elektroniczne

– Potrafi identyfikować rzeczywiste potrzeby informacyjne klientów

– Potrafi opracować i zastosować odpowiednią strategię wyszukiwawczą

– Umie trafnie dobrać źródła informacji, dokonać wyboru oraz oceny

– Umie odpowiednio opracować, przetworzyć, przedstawić i udostępnić informację

• Kompetencje komunikacyjne – komunikacja interpersonalna z klientami, marketing i PR

• Kompetencje dydaktyczne – prowadzenie kursów, szkoleń, udzielanie porad

• Kompetencje techniczne – znajomość technologii informacyjnej

24

Co trzeba umieć i wiedzieć aby być kompetentnym pośrednikiem w świecie

informacji?

• Z jednej strony – znać zasoby informacyjne i umieć pozyskiwać z nich informację; nadto: wyszukaną informację wartościować, filtrować, następnie – przetwarzać, udostępniać i rekomendować. Efektem wymienionych działań jest akredytacja informacji

• Z drugiej strony – rozumieć, znać aktualnych i potencjalnych klientów, użytkowników, w tym – ich potrzeby i zachowania informacyjne

25

Etyka zawodowa brokera informacji

• Kodeks etyki zawodowej Association of Independent

Information Professionals = AIIP Code of Ethical Business

Practice http://aiip.org/content/code-ethical-business-

practices (raczej dla brokera informacji)

• Kodeks etyki zawodowej Strategic and Competitive

Intelligence Professionals (poprzednio Society of

Competitive Intelligence Professionals) = SCIP Code of

Ethics for CI Professionals

http://www.scip.org/About/content.cfm?ItemNumber=578&&

navItemNumber=504 (raczej dla wywiadowcy

gospodarczego)

• Zob. też Etyczne zasady infobrokeringu

26

Kształcenie brokerów informacji w Polsce

• Kształcenie brokerów informacji – wbrew przemilczeniom w literaturze przedmiotu – odbywa się w niektórych Instytutach IINiB w Polsce co najmniej od połowy lat 90. XX wieku, tzn. od wprowadzenia przedmiotów dotyczących: informacji biznesowej, europejskiej, prawnej; Internetu jako środowiska informacyjnego; oceny jakości informacji; zarządzania informacją i wiedzą etc. – nawet jeżeli formalnie termin „broker informacji” nie był używany.

• Na takie stwierdzenie pozwala porównanie pożądanych kwalifikacji infobrokera z ofertą kursów, specjalizacji i ścieżek Instytutów INiB.

27

Kształcenie brokerów informacji w Polsce –

oferta uczelni wyższych

• Na poziomie studiów licencjackich

– Wyższa Szkoła Handlowa w Radomiu http://www.wsh.pl/strona/84/broker-informacji

• Na poziomie studiów magisterskich

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ – specjalizacja Broker informacji na studiach drugiego stopnia (magisterskich) – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj

28

Kształcenie brokerów informacji w Polsce –

oferta uczelni wyższych c.d.

• Na poziomie studiów podyplomowych

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego – Studia Podyplomowe Informacji Naukowej: Broker informacji http://www.inib.uj.edu.pl/ – od roku akademickiego 2007/2008 do dzisiaj

– Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach – Studia Podyplomowe dwusemestralne: Broker informacji http://www.ujk.edu.pl/infobroker/index.htm, http://www.ujk.edu.pl/ibib/index.php?option=com_content&view=article&id=87:broker-informacji&catid=140:broker-informacji&Itemid=59 – od roku 2008, ale mają notoryczne kłopoty z rekrutacją.

– Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – Podyplomowe Studia Infobrokerstwa i Zarządzania Informacją http://www.inibi.umk.pl/infobrokerstwo/ – od roku 2008

– Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Łódzkiego – Studium Podyplomowe Broker Informacji http://www.broker.uni.lodz.pl/ od roku 2010/2011

– Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy – Studia Podyplomowe Broker Informacji http://www.podyplomowe.wsg.byd.pl/index.php?id=260

– inne

29

Kształcenie brokerów informacji w Polsce

– kursy, seminaria, warsztaty

• Kursolandia.pl http://kursolandia.pl/darmowe-i-komercyjne-

kursy/broker-informacji.html

• Kursy organizowane przez http://www.infobrokerstwo.pl/

• Seminaria organizowane przez Centrum Promocji

Informatyki w Warszawie http://www.cpi.com.pl/

• Serwis Elektroniczna Biblioteka Pedagogiczna SBP

http://e-

pedagogiczna.edu.pl/index.php?akcja=art_zobacz&art_id=

1&id_news=1726

30

Branża infobrokerska

na świecie i w Polsce

31

Podstawy prawne w Polsce (wybrane

elementy)

• Polska Klasyfikacja Działalności PKD 2007 [dostęp w

serwisie GUS http://www.stat.gov.pl/Klasyfikacje/]

– 63.99.Z Pozostała działalność usługowa w zakresie informacji, gdzie

indziej niesklasyfikowana

• Klasyfikacja Zawodów i Specjalności

– Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27

kwietnia 2010 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na

potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania Dz.U. Nr 82 z dnia

17 maja 2010 r., poz. 537

– Dostęp w serwisie www GUS www.stat.gov.pl,

http://www.stat.gov.pl/klasyfikacje/kzs/kzs_pp.htm

– 262204 Broker informacji (researcher)

32

Krajowe standardy kompetencji

zawodowych

Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej

• Broker informacji (researcher), nr 262204

• Specjalista informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej, nr 262206

• Specjalista zarządzania informacja, nr 262207

• Dostęp na stronie http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/

33

Ilu jest brokerów informacji w Polsce?

• Fabryka Informacji, założona we Wrocławiu w roku 1999, uważana jest często za pierwszą firmę infobrokerską w Polsce [Kustra 2013].

• Firmy infobrokerskie (Zestawienie firm infobrokerskich obejmuje podmioty działające na terenie Polski na dzień 12 lutego 2014 roku) http://rynekinformacji.pl/baza-firm/firmy-infobrokerskie/

• Wywiadownie gospodarcze http://rynekinformacji.pl/wywiadownie-gospodarcze/

• Biura informacji gospodarczej http://rynekinformacji.pl/baza-firm/biura-informacji-gospodarczej/

34

Czym zajmują się brokerzy informacji –

w praktyce – w Polsce?

• Podstawowe zadanie (warunek sine qua non bycia

infobrokerem) (zob. slajdy 10 i 12) = Mediacja czyli

pośrednictwo w świecie informacji – Broker informacji jest pośrednikiem pomiędzy zasobami informacyjnymi

a ludźmi bądź organizacjami, którzy informacji potrzebują.

• Inne, opcjonalne funkcje i usługi – Architektura informacji, redakcja stron internetowych

– Monitoring – Internetu, konkurencji, mediów, newsów

– Szkolenia, udzielanie porad, usługi edukacyjne

– Usługi tekstowe, copywriting

– Weryfikacja danych, faktów

– Zarządzanie informacją, zarządzanie wiedzą

• Oferta polskich firm infobrokerskich, maj 2012

35

Stowarzyszenia

• Na świecie

– Association of Independent Information Professionals http://www.aiip.org/

– Strategic and Competitive Intelligence Professionals http://www.scip.org/

– Zob. też Wykaz stowarzyszeń brokerów informacji

• W Polsce

– Nie ma, obecnie trwa próba utworzenia Stowarzyszenia Profesjonalistów Informacji

36

Serwisy WWW

• Infobrokerstwo.pl http://www.infobrokerstwo.pl/

• Rynek informacji http://rynekinformacji.pl/

• Różne materiały dla studentów i innych zainteresowanych infobrokeringiem http://www.slideshare.net/sabinacisek

37

Blogi

• Kilka przykładów

– Info-blog http://www.infopoint.pl/wordpress/

– Infobrokering i prawo http://infoiprawo.blogspot.com/

– Infobrokerka http://www.infobrokerka.pl/

– Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering http://sabinacisek.blogspot.com/

38

Literatura przedmiotu

39

Charakterystyka zawodu brokera informacji – wybrana

literatura przedmiotu

• Bates, Mary Ellen (2010). FAQs About the Independent Info Pro Business.

http://www.batesinfo.com/coaching/entrepreneur_FAQ.html

• Boruszewski, Jarosław (2012). Jakość i wiarygodność informacji w infobrokerstwie. Lingua

ac Communitas, Vol. 22, s. 241-250.

http://www.lingua.amu.edu.pl/Lingua_22/13_Jaroslaw%20Boruszewski.pdf

• Bulletin of the American Society for Information Science (1995), Vol. 21, No. 3.

http://www.asis.org/Bulletin/Feb-95/ (numer poświęcony infobrokerstwu)

• Cisek, Sabina (2007). Broker informacji: istota zawodu. http://hdl.handle.net/10760/10880,

http://eprints.rclis.org/bitstream/10760/10880/1/Cisek_broker_informacji_istota.pdf

• Cisek, Sabina (2009). Infobrokering w praktyce: zasady wyszukiwania informacji w

Internecie. http://hdl.handle.net/10760/18457

• Kowalska, Małgorzata (2011). Kształcenie infobrokerów w Toruniu. Folia Torunensia, t. 11.

http://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/419/Infobrokerzy.pdf

• Kustra, Karolina (2013). Kształcenie brokerów informacji w Polsce. Infotezy, Vol. 3, No. 1.

http://www.ujk.edu.pl/infotezy/ojs/index.php/infotezy/article/view/62/172

• Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich (2013).

Krajowy standard kompetencji zawodowych Broker informacji (researcher) (262204). Dostęp

w serwisie http://www.kwalifikacje.praca.gov.pl/

40

Charakterystyka zawodu brokera informacji – wybrana

literatura przedmiotu cd.

• Nizioł, Karolina (2010). Infobrokering w Polsce. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i

Technicznej, nr 4, s. 3-1. [pełny tekst na stronie http://www.ptin.org.pl/, zakładka PTINT]

• Szczepańska, Barbara (2002). Broker informacji – zawód z przyszłością czy zawód z

przyszłości. Biuletyn EBIB nr 11 (40). http://ebib.oss.wroc.pl/2002/40/szczepanska.php

• Walczak-Niewiadomska, Jadwiga; Czapnik, Grzegorz; Gruszka, Zbigniew (2013).

Brokerstwo informacyjne w Polsce – przegląd publikacji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia

Librorum, nr 17, s. 217-232.

http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/2334/13-

walczak.pdf?sequence=1

• Więcej publikacji dotyczących infobrokeringu – zob. prezentacja

Infobrokerstwo w Polsce. Stan obecny i perspektywy (końcowe slajdy), a

także blog Informacja biznesowa, naukowa i infobrokering