DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ

www.egitimhane.com

 

➢Vücudumuza desteklik ve hareket etmemizi sağlayan sistem, destek ve hareket sistemi olarak adlandırılır.

➢Destek ve hareket sistemi;➢Kemikler (iskelet sistemi)➢Eklemler➢Kaslardan oluşur.

İskelet Sistemi➢İskelet sistemi,

kemiklerden oluşur.➢Sağlıklı bir insanda

206-207 kemik bulunur.

➢Yeni doğan bir bebekte kemik sayısı 300 civarındadır.

➢Daha sonradan bu kemiklerden bazıları birbiriyle kaynaşır ve kemik sayısı olması gereken sayıya iner.

İskelet Sistemi➢Aynı zamanda bebeklerin kemikleri

yetişkin insanların kemikleri kadar sert değildir, yani kıkırdak yapısındadır.

➢Kemikleri esnediği için çarpmalarda, düşmelerde kolay kolay kırılmaz.

➢Bebek büyüdükçe kemikleri de sertleşir.

İskeletimizin Görevleri:➢Vücuda şekil verir.➢Vücuda destek olur,

dik durmasını sağlar.➢Hareket etmemizi

sağlar.➢İç organlarımızı

korur.➢İç organlarımıza

tutunma yüzeyi sağlar.

➢Kalsiyum, magnezyum, fosfor gibi mineralleri depo eder.

➢Kan hücrelerini üretir.

➢İskeltimizi oluşturan kemikler şekillerine göre 3 gruba ayrılır.

➢Bunlar;

➢Uzun kemikler

➢Kısa kemikler

➢Yassı kemikler

Uzun Kemikler:

➢Kol ve bacaklarda bulunur.

➢Boyları enlerinden uzundur.

➢Ortasında sarı kemik iliği bulunur.

Kısa Kemikler:

➢El, ayak ve bilek kemikleri kısa kemiktir.

➢En, boy uzunlukları birbirine yakındır.

➢Ortasında sarı kemik iliği yoktur.

Yassı Kemikler:

➢Kafatası, kalça, kürek, kaburga kemikleri yassı kemiklerdendir.

➢Genişliği fazla olan kemiklerdir.

➢Görünümleri yassıdır.

➢Sarı kemik iliği bulundurmaz.

Uzun kemiğin yapısı:Kırmızı kemik iliği

Kıkırdak

Sert kemik

Süngerimsi kemik

Kemik zarı

Sarı ilikKan damarları

Kemik zarı(Periost):

➢Kemiğin dış kısmında bulunur.

➢Kemiği dış etkilere karşı korur.

➢Kemiğin enine büyümesini sağlar.

➢Çatlayan, kırılan kemiklerin onarılmasını sağlar.

Kemik zarı

Kıkırdak:

➢Uzun kemiklerin baş kısmında bulunur.

➢Hareket sırasında kemiğin aşınmasını önler.

➢Kemiğin boyuna uzamasını sağlar.

Kıkırdak

Sert kemik:

➢Kemik zarının altında bulunur.

➢Kemiğin güçlü ve sağlam olmasını sağlar.

Sert kemik

Süngerimsi kemik:

➢Uzun kemiklerin baş kısmında, diğer kemiklerin iç kısımında bulunur.

➢İçinde kırmızı kemik iliği bulunur.

➢Kırmızı kemik iliği kan hücrelerini üretir.

Kırmızı kemik iliği

Süngerimsi kemik

Sarı ilik:

➢Uzun kemiklerin orta kısmında ilik kanalında yer alır.

➢Yağ depolar.

Sarı ilik

Kafatası kemikleri

Uyluk kemiği

Göğüs kafesi

Omurga

Göğüs kemiği

Leğen kemiği

El kemikleri

Pazı kemiği

Ön kol kemiği

Kürek kemiği

Dirsek kemiği

Baldır kemiği

Kaval kemiğiAyak kemikleri

Eklemler➢Kemikleri birbirine bağlayan

yapılara eklem denir.➢Eklemler hareket derecelerine

göre üçe ayrılır.➢Bunlar;➢Oynar eklem➢Yarı oynar eklem➢Oynamaz eklem

Oynar eklemler:➢Tam hareketli

eklemlerdir.➢Bu eklemlerde

kemikler arası boşluk eklem sıvısı ile doludur.

➢Örneğin kol ve bacaklardaki eklemler, oynar eklemdir.

Kemik

KıkırdakEklem sıvısı

Yarı oynar eklemler:➢Hareketleri

sınırlıdır.➢Bu eklemlerde

eklemi oluşturacak iki kemik arasında kıkırdak bulunur.

➢Örneğin omurgayı oluşturan omurlar arasındaki eklemler, yarı oynar eklemdir.

Oynamaz eklemler:➢Kemikler birbirine

çok sıkı bağlıdır.➢Hareket yetenekleri

yoktur.➢Kemikler testere

dişi gibi girinti ve çıkıntılarla bağlıdır.

➢Kemikler arasında hiç boşluk bulunmaz.

➢Örneğin kafatası kemikleri arasındaki eklemler, oynamaz eklemdir.

➢Eklemlerin kemiklere bağlanmasında yardımcı olan yapılara eklem bağları denilmektedir.

➢Bu bağlar, kemik ve eklemin birlikte çalışmasını sağlar.

Kaslar➢İskelet sistemindeki kemiklerin üzerini

örten, iç organların yapısına katılarak vücudun ve iç

organların hareket etmesini sağlayan yapılar kas olarak adlandırılır.➢Kaslar, kas hücrele- rinden oluşur. ➢Kaslar kasılıp gevşeme özelliğine sahiptir.➢Kasların kemiklere bağlandığı yere de

tendon veya kiriş denir.

Kas Çeşitleri:➢Kaslar özelliklerine, vücutta

bulundukları yere ve çalışma şekillerine göre üç çeşittir.

➢Bunlar; ➢Çizgili (kırmızı) kas ➢Düz (beyaz) kas ➢Kalp kası

Çizgili kas :➢İskeletimizi örten kaslardır (iskelet

kası).➢Vücudun hareket etmesini sağlayan

kaslardır.➢Bizim isteğimizle çalışırlar (istemli kaslardır).➢Hızlı çalışıp çabuk yorulurlar.➢Güçlü kasılıp gevşerler ve çok

enerji harcarlar.➢Hücreleri kırmızı renklidir.

Düz kas:➢İç organların yapısında

bulunur.➢İsteğimiz dışı çalışırlar

(istemsiz kaslardır).➢Yavaş ve uzun süre

yorulmadan çalışırlar.➢Zayıf kasılıp gevşerler ve

az enerji harcarlar.➢Hücreleri beyaz renklidir.➢Mide, bağırsak, yemek

borusu, böbrek, akciğer, damarlar gibi iç organlarda düz kaslar bulunur.

Kalp kası:➢Yapısı çizgili kasa,

çalışması da düz kasa benzer.

➢Bizim isteğimiz dışı çalışırlar (istemsiz kaslardır).

➢Ömür boyu yorulmadan belli bir ritme göre (ritmik) çalışırlar.

➢Güçlü kasılıp gevşerler ve hızlı çalışırlar.

Kasların Çalışması :❖Vücuttaki kemiklerin hareket

etmesini sağlayan kaslar zıt yönde çalışırlar.

❖Kemiklerin üzerinde karşılıklı bulunan iki kastan biri kasılırken diğeri gevşer ve kasılma anında kemiği çekerek kemiğin eklem yerinde hareket etmesini sağlar.

❖Zıt çalışan kasların birbiriyle uyumu vücudun daha kolay hareket etmesini sağlar.

Kasların Çalışması :➢Kolumuzu

bükerken pazı kası kasılır, arkasındaki kas gevşer.

➢Kolumuzu açarken pazı kası gevşer, arkasındaki kas kasılır.

Açılma

Bükülme

Pazı kası kasılır

Pazı kası gevşer

Arkadaki kas kasılır

Arkadaki kas gevşer

Destek ve hareket sisteminin sağlığının korunması için;

➢Dengeli beslenilmelidir.➢İskelet ve kasların gelişmesi için yaşa

uygun spor yapılmalıdır.➢Kemiklerin ve dişlerin gelişmesi için

kalsiyum ve fosfor içeren (et, süt, yumurta ve peynir gibi) besinlerle birlikte D vitamini alınmalıdır.

➢Kemiklerin gelişmesi için yeterince güneş ışığı alınmalıdır.

➢Sivri burunlu, dar ve yüksek topuklu ayakkabılar giyilmemelidir.

➢Ağır yük taşınmamalıdır.

Destek ve hareket sisteminin sağlığının korunması için;

➢Aşırı kilolardan ve spordan kaçınılmalıdır.

➢Duruş ve oturuş biçimlerin dikkat edilmelidir.

➢Dik yürünmelidir.➢Yük taşınırken veya kaldırılırken

dengeli (iki elle) tutulmalıdır. (Çanta tek omuzda taşınmamalıdır, yükler dizleri bükmeden kaldırılmamalıdır).

➢Kasların güçlenmesi için protein içeren besinler alınmalıdır.

➢Kırık, çıkık ve burkulmalarda (çıkıkçıya ve kırıkçıya değil) doktora gidilmelidir.