C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

99

AGROEKONOMIKA4569

Prikaz monografije PLANIRANJE I UPRAVLJANJE RURALNIM RAZVOJEM U PODUNAVLJU SRBIJE – Gornje podunavlje, Karpatska oblast i Metropolitensko područje

Prikaz monografije

PLANIRANJE I UPRAVLJANJE RURALNIM RAZVOJEM U PODUNAVLJU SRBIJE – Gornje podunavlje, Karpatska oblast i Metropolitensko područjeZoran Njegovan, Radovan Pejanović, 2015, 230 strana

RezimeU izdanju Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu 2015. godine objavljena je monografija pod nazivom “Planiranje i upravljanje rural-nim razvojem u Podunavlju Srbije”, autora prof. dr Zoran Njegovan i prof. dr Radovan Pejanović, redovnih profesora na Poljoprivrednom fakultetu u Novom Sadu, a kao produkt dugogodišnjeg naučno-istra-živačkog rada u okviru projekta „Održiva poljoprivreda i ruralni razvoj u funkciji ostvarivanja strateških ciljeva Republike Srbije u okviru Du-navskog regiona“. Monografija je sistematizovana u 8 poglavlja uz zaključna razmatranja,napisana je na 230 strana i sadrži preko 180 izvora domaće i strane literature. U monografiji je obrađen veliki broj aktuelnih tema iz oblasti planiranja i upravljanja ruralnim razvojem, sa posebnom osvrtom na područje Gornjeg podunavlja, Karpatske obla-sti i Metropolitenskog područja.

U prvom poglavlju monografije autori vrši razgraničenje osnovnih pojmova, te-orijskih stavova i glavnih institucija privrednog Rasta i razvoja, polazeći od ne-oklasične, radikalno marksističke teorije, teorije strukturne neravnoteže, preko teorije uzleta, stagnacije i uravnoteženog rasta, kratkoročne i dugoročne teorije privrednog rasta, do tradicionalne i nove (endogene) teorije privrednog razvo-ja. Autori dalje razmatraju Opšte aspekte ruralnog razvoja, posmatrajući rural-ni razvoj kao složen i multidisciplinaran koncept koji pre svega ima za cilj po-boljšanje kvaliteta života i blagostanja ljudi u ruralnim područjima. Autori se u narednom poglavlju bave Politikom teritorijalnog razvoja u Evropskoj uniji, polazeći od tri faze procesa teritorijalnog razvoja u zemljama Evrope, prikaza najnovijih promena i implikacija teritorijalnog razvoja zemalja EU, preko pita-nja evropskih institucija i modela finansiranja teritorijalnog razvoja. Posebno se razmatra LEADER incijativa i nova strategija razvoja Evropa 2020, koja kao pri-oritete ima razvoj zasnovan na znanju (smart growth), održivi razvoj (sustaina-ble development) i inkluzivni razvoj (inclusive growth). Nakon prikaza stanja u Evropskoj uniji istraživanje se u četvrtom poglavlju pomera na nivo Ruralnog planiranja u Srbiji. Ovo poglavlje zauzima značajan deo monografije, polazeći od teorijskog pristupa planiranju i upravljanju regionima, preko međunarodnih standarda i prakse u ovoj oblasti, definisanja indikatora ruralnog razvoja i pre-gleda indikatora ruralnih područja, pa do analize konkrernih problema rural-nog razvoja na teritoriji cele Srbije. Autori ističu da uspešan i efikasan razvoj lo-kalnih zajednica u ruralnim područjima nije moguć bez strateškog planiranja,

100

Prikaz monografije PLANIRANJE I UPRAVLJANJE

RURALNIM RAZVOJEM U

PODUNAVLJU SRBIJE – Gornje

podunavlje, Karpatska oblast i Metropolitensko

područje

to jest bez sveobuhvatnog procesa strateškog upravljanja koji uključuje plani-ranje, implementaciju i ocenu postignutih efekata. Sistem i praksa regionalnog upravljanja i planiranja u Srbiji nisu dovoljno razvijeni i tek se očekuje rešava-nje složenih političkih, upravljačkih i razvojnih pitanja regionalizma. Ruralna područja na teritoriji Republike Srbije odlikuje visok stepenom diferenciranosti u pogledu prirodnih, ekonomskih, infrastrukturnih i drugih uslova za poljopri-vrednu proizvodnju, druge privredne i neprivredne aktivnosti. Nažalost, trend depopulacije praćen je paralelnim procesom deagrarizacije ruralnih područja, pri čemu ruralna populacija sada predstavljala značajan izvor radne snage za ubrzanu industrijalizaciju zemlje. Na ovu temu nadovezuje se poglavlje Regio-nalizacije ruralnih područja Podunavlja u Srbiji, od prikaza metodološkog okvi-ra, preko definisanja samog ruralnog područja do utvrđivanja indikatora rural-nosti za Pounavlje Srbije. Rezultati empirijskog istraživanja ukazuju da 18 od ukupno 25 istraživanih opština i gradova Podunavlja se svrstava u ruralna po-dručja, najviši indeks starenja imaju Negotin, Kladovo i Kučevo, najnepovoljniju obrazovnu strukturu imaju Veliko Gradište, Golubac, Kučevo, Negotin, Kladovo i Bač, najniže neto zarade imaju opštine Veliko Gradište, Golubac i Kovin, dok naj-više zarade imaju Grad Beograd, opština Beočin i Grad Novi Sad. Najniži prose-čan rang ruralnog razvoja imaju opštine Kučevo, Golubac, Bač, Pećinci i Veliko Gradište, a najviši Grad Beograd, Grad Novi Sad, opština Beočin, Grad Požarevac i Grad Smederevo. Kroz analizu osnovnih indikatora konkurentnosti za 25 op-ština Podunavlja Srbije, autori zaključuju da postoji relativno loša perspektiva daljeg razvoja kako Srbije tako i njenog Podunavlja, ako se on nastavi po sada dominantnom obrascu rasta i razvoja. Iz tog razvloga u poslednjem poglavlju autori daju predlog mera za uspostavljanje održivog planiranja i upravljanja ru-ralnim razvojem Podunavlja, koncipiranjem osnova za implementaciju politike ruralnog razvoja, sumiranjem zajedničkih problema ruralnih područja, SWOT analize osnovnih pitanja od značaja za ruralni razvoj i td. Izdvojena su ključna područja intervencije politike ruralnog razvoja a to su: zaposlenost; preduzet-ništvo i kreiranje radnih mesta u ruralnim područjima; povezivanje industrij-skog sektora; obrazovanje i zapošljavanje u ruralnim područjima; turizam; zna-čaj komunikacija; uloga informacionih tehnologija za razvoj; standardi usluga u ruralnim područjima i drugo. Autori zaključuju da se razvoj na regionalnom i ruralnom nivou ne može posmatrati jednodimenzionalno, orijentisan samo na razvoj poljoprivrede i sitnorobne, svaštarske i polutanske proizvodnje, već da je razvoj kompleksna kategorija i da se u tom smislu u ruralna područja moraju uvoditi multifunkcionalan i multisektorski pristup. Osnova ovoga je pre svega strateško planiranje na lokalnom nivou i nivou regiona.Ova monografija predstavlja kompleksnu, sadržajnu i sveobuhvatnu analizu sta-nja i problema ruralnog razvoja Podunavskog područja, obezbeđujući neophod-ne podatke, informacije, glavne indikatore za standardizovanje procesa plani-ranja i upravljanja na lokalnom nivou i tako stvara osnovu za implementaciju održive ruralne politika u Podunavlju Srbije. Monografija predstavlja originalno istraživanje iz ove oblasti, u saglasnosti je sa najnovijim evropskim istraživa-njima i praksom i može biti od koristi svima onima koji su uključeni u proces planiranja i upravljanja razvojem ruralnih područja pojedinih regiona ali i šire.

MSc. Danica Glavaš-TrbićMSc. Mirela Tomaš – Simin

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K