cachkhamvagiaiphausieuambung
TRANSCRIPT
November 1, 2014 1
CAÙCH KHAÙM VAØ GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂM BUÏNG
BS.NGUYEÃN QUYÙ KHOAÙNG
BS.NGUYEÃN QUANG TROÏNG
KHOA CHAÅN ÑOAÙN HÌNH AÛNH
BEÄNH VIEÄN AN BÌNH -TP.HCM
November 1, 2014 2
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 3
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 4
ÑAÏI CÖÔNGHOÛI BEÄNH SÖÛ VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG
�Vieäc khaùm Sieâu aâm maø khoâng hoûi beänh söû cuõng nhö khaùm laâm saøng coù theå ñöa ñeán nhöõng chaån ñoaùn sai laàm khoâng theå söûa chöõa ñöôïc.
�Ví duï chaån ñoaùn u nang buoàng tröùng maø khoâng hoûi veà kinh nguyeät cuûa beänh nhaân,coù theå laø moät chaån ñoaùn sai khi beänh nhaân chöa heà coù kinh.
November 1, 2014 5
ÑAÏI CÖÔNGHOÛI BEÄNH SÖÛ VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG
�Caáu truùc daïng nang thaáy ñöôïc ôû vuøng haï vò trong tröôøng hôïp naøy thöôøng laø do ÖÙ maùu trong aâm ñaïo do maøng trinh khoâng coù loã thoâng (hematocolpos).
�Vaán ñeà laø caùch ñieàu trò trong hai beänh lyù naøy hoaøn toaøn khaùc nhau (U nang buoàng tröùng coù khi caàn phaûi moå buïng,trong khi öù maùu trong aâm ñaïo ta chæ caàn raïch taïo loã thoâng laø ñaõ giaûi quyeát ñöôïc beänh).
November 1, 2014 6
ÑAÏI CÖÔNGHOÛI BEÄNH SÖÛ VAØ KHAÙM LAÂM SAØNG
�Phaûn öùng thaønh buïng ñieån hình khieán cho BS sieâu aâm phaûi ñi tìm kyõ caùc daáu hieäu cuûa buïng ngoaïi khoa.
�Aán ñau taïi ñieåm Murphy cuøng vôùi hình aûnh phuø neà vaùch tuùi maät treân sieâu aâm coù theå goùp phaàn chaån ñoaùn Vieâm tuùi maät.
�Aán ñau vaø ñeø eùp khoâng xeïp ruoät thöøa giuùp chaån ñoaùn Vieâm ruoät thöøa caáp…
November 1, 2014 7
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 8
ÑAÏI CÖÔNGQUI ÖÔÙC QUOÁC TEÁ VEÀ HÌNH SIEÂU AÂM
-ÔÛ laùt caét ngang thì beân (T) cuûa maøn hình laø beân (P) cuûa beänh nhaân vaø ngöôïc laïi beân (P) cuûa maøn hình laø beân (T) cuûa beänh nhaân.
-Phía treân cuûa maøn hình laø phía tröôùc cuûa beänh nhaân coøn phía döôùi cuûa maøn hình laø phía sau cuûa beänh nhaân.
November 1, 2014 9
ÑAÏI CÖÔNGQUI ÖÔÙC QUOÁC TEÁ VEÀ HÌNH SIEÂU AÂM
-ÔÛ laùt caét doïc thì beân (T) cuûa maøn hình laø phía ñaàu cuûa beänh nhaân vaø ngöôïc laïi beân (P) cuûa maøn hình laø phía chaân cuûa beänh nhaân.
-Phía treân cuûa maøn hình laø phía tröôùc cuûa beänh nhaân coøn phía döôùi cuûa maøn hình laø phía sau cuûa beänh nhaân.
November 1, 2014 10
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 11
ÑAÏI CÖÔNGCAÙC MOÁC MAÏCH MAÙU VAØ HEÄ MAÄT DUØNG CHO CAÙC
MAËT CAÉT VUØNG BUÏNG TREÂN
TM chuû döôùi
caùc TM treân gan
Ñoäng maïch chuû buïng
TM thaän (T)
Ñoäng maïch vaønh vò
Ñoäng maïch thaân taïngÑoäng maïch gan chung
Ñoäng maïch laùch
Ñoäng maïch MTTTÑoäng maïch thaän (T)
TM cöûa (T)
TM cöûa (P)
OÁng maät chuû
Tuùi maät
TM laùchTMMTTT
TM thaän (P)
Ñoäng maïch thaän (P)
TM cöûa
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 13
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 14
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
�Boâi gel leân ñaàu doø.�Ñaët ñaàu doø ôû vuøng thöôïng vò,song song
vôùi beï söôøn (P).Baûo beänh nhaân phình buïng,nín thôû.
�Tieán haønh caét caùc maët caét soá I,II,III.�Ñeå laáy maët caét soá IV ta ñaët ñaàu doø ôû
vuøng thöôïng vò,cheách leân treân 150
höôùng veà beân (T) so vôùi ñöôøng ngang buïng.
November 1, 2014 15
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 16
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙCH ÑAËT VAØ XOAY ÑAÀU DOØ
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 17
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 18
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT SOÁ I
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
November 1, 2014 19
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 20
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT SOÁ II
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
November 1, 2014 21
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 22
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT SOÁ III
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
November 1, 2014 23
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 25
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG
�Baûo beänh nhaân naèm nghieâng qua (T)(beân (P) cao) ñeå caét maët caét lieân söôøn (P).
�Baûo beänh nhaân naèm nghieâng qua (P)(beân (T) cao) ñeå caét maët caét lieân söôøn (T).
�Ñeå ño chieàu cao gan ta ñaët ñaàu doø doïc theo ñöôøng trung ñoøn (P).
�Khi caàn khaûo saùt OMC thì ta ñaët ñaàu doø theo höôùng vai (P)-roán.
November 1, 2014 26
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 27
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT LIEÂN SÖÔØN PHAÛI
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 28
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 29
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT LIEÂN SÖÔØN TRAÙI
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 30
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 31
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT TREÂN ÑÖÔØNG TRUNG ÑOØN PHAÛI
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 32
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 33
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT VAI PHAÛI-ROÁN
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 34
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 35
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙC MAËT CAÉT THEO TRUÏC DOÏC &NGANG THAÄN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 38
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG
�Thöïc hieän caùc maët caét doïc vaø ngang theo TMCD vaø ÑMCB.
�Caét doïc vaø ngang vuøng haï vò vôùi baøng quang ñaày nöôùc tieåu nhaèm taïo cöûa soå aâm ñeå khaûo saùt toát TLT ôû nam giôùi,TC vaø hai phaàn phuï ôû nöõ giôùi.
November 1, 2014 39
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 40
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGMAËT CAÉT CAÄN GIÖÕA TRAÙI &PHAÛI
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 43
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 44
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 45
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ - NAM
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 46
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 47
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙC MAËT CAÉT VUØNG HAÏ VÒ - NÖÕ
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 48
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNG
�Ñaët ñaàu doø ngang 2 beân haï söôøn keùo daøi xuoáng hoá chaäu 2 beân ñeå khaûo saùt caùc baát thöôøng ôû oáng tieâu hoùa.
�Cho beänh nhaân naèm saáp neáu caàn,ñeå thöïc hieän caùc maët caét doïc vaø ngang theo truïc cuûa hai thaän.
November 1, 2014 49
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 50
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGCAÙC MAËT CAÉT NGANG VUØNG BUÏNG HAI BEÂN
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 51
DAØN BAØIPHAÀN I
� Ñaïi cöông:– Hoûi beänh söû vaø khaùm laâm saøng.– Qui öôùc quoác teá veà hình sieâu aâm.– Caùc moác maïch maùu vaø heä maät
duøng cho caùc maët caét vuøng buïng treân.
� Caùch khaùm sieâu aâm buïng:– Caùch ñaët vaø xoay ñaàu doø.– Maët caét soá I.– Maët caét soá II.– Maët caét soá III.– Maët caét soá IV.
– Maët caét lieân söôøn (P).– Maët caét lieân söôøn (T).– Maët caét treân ñöôøng trung ñoøn (P).– Maët caét vai phaûi-roán.– Caùc maët caét doïc & ngang thaän
(beänh nhaân naèm saáp).– Maët caét caän giöõa (T) vaø (P).– Caùc maët caét vuøng haï vò Nam.– Caùc maët caét vuøng haï vò Nöõ.– Caùc maët caét ngang vuøng buïng hai
beân.– Bieän luaän vaø keát luaän.
November 1, 2014 52
CAÙCH KHAÙM SIEÂU AÂM BUÏNGBIEÄN LUAÄN VAØ KEÁT LUAÄN
�Sau khi khaùm toaøn boä oå buïng nhö treân,ta neân khaùm kyõ laïi vuøng beänh nhaân thaáy ñau nhaát.
�Neáu caàn thieát coù theå thay ñoåi taàn soá ñaàu doø hoaëc ñoåi ñaàu doø töø 3,75MHz sang 5MHz hay 7,5MHz.
�Phaân tích roài toång hôïp vôùi caùc trieäu chöùng laâm saøng cuõng nhö beänh söû ñeå ñi ñeán keát luaän.
November 1, 2014 53
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 54
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 55
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�Gan laø taïng lôùn nhaát trong cô theå con ngöôøi,naèm trong khoang maøng buïng (intraperitoneal space).
�Theå tích gan:Nam� 1500-1600 cm3.Nöõ�1400-1500 cm3.
�Tyû troïng gan # 1�Troïng löôïng gan # 1500g.
November 1, 2014 56
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 57
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�Gan naèm ngay döôùi cô hoaønh (P),coù daïng hình cheâm vôùi phaàn nhoïn ôû bôø döôùi vaø bôø beân (T).
�ÔÛ HSP gan maáp meù bôø söôøn,coøn ôû vuøng thöôïng vò gan traûi daøi döôùi muõi öùc vaøi cm.
November 1, 2014 58
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY GAN
�Gan ñöôïc bao boïc bôûi bao Glisson.ÔÛ roán gan,bao Glisson boïc laáy 3 thaønh phaàn (Portal triad: TM cöûa,ñoäng maïch gan,oáng maät),ñeå töø ñoù phaân nhaùnh khaép gan.
�Bao Glisson bieåu hieän laø 1 ñöôøng echo daøy treân Sieâu aâm.
November 1, 2014 59
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY GAN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 60
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Maët tröôùc gan coù raõnh cuûa daây chaèng lieàm (falciform ligament),raõnh naøy chaïy xuoáng bôø döôùi gan,nôi maø daây chaèng troøn (ligamentum teres) chaïy töø roán leân vaø tieáp tuïc ñi vaøo nhu moâ gan ñeán tieáp noái vôùi nhaùnh (T) cuûa TM cöûa.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 61
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 62
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�Daây chaèng troøn (ligamentum teres):laø di tích baøo thai cuûa TM roán,chia gan (T) thaønh phaàn trong vaø phaàn beân. Khi aùp löïc TM cöûa taêng,thöôøng coù hieän töôïng taùi thoâng thöông TM roán.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 63
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Daây chaèng tónh maïch (ligamentum venosum): laø di tích baøo thai cuûa oáng tónh maïch (ductus venosus,tónh maïch Arantius)-ñaây laø TM noái taét giöõa TM roán vôùi TMCD trong thôøi kyø baøo thai.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 64
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Treân sieâu aâm,ôû laùt caét doïc,noù laø ñöôøng echo daøy chaïy phía tröôùc TMCD.
November 1, 2014 65
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�TM gan: goàm coù 3 TM gan (P),(T) vaø giöõa.Ba TM gan ñoå veà TMCD.
�TM gan (T) vaø giöõa thöôøng hôïp löu thaønh moät thaân chung tröôùc khi ñoå vaøo maët tröôùc TMCD.
November 1, 2014 66
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�TM gan (P) gaàn nhö naèm treân maët phaúng vaønh,ñoå rieâng bieät vaøo maët beân (P) TMCD.
�Khaåu kính TM gan ñöôïc ño ôû vò trí caùch hôïp doøng vôùi TMCD 2cm.Bình thöôøng trò soá naøy <1cm.
November 1, 2014 69
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Tónh maïch MTTD hôïp doøng vôùi TM laùch (TM laùch naèm ngang,chaïy sau thaân vaø ñuoâi tuïy) roài môùi hôïp doøng vôùi tónh maïch MMTT ñeå taïo thaønh TM cöûa.
� TM cöûa chaïy leân treân vaø sang (P),taïo 1 goùc 450 vôùi TMCD.
� Khaåu kính TM cöûa thay ñoåi theo nhòp thôû.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 70
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
�Bình thöôøng khaåu kính TM cöûa <13 mm (ño ôû vò trí hôïp doøng TM laùch-TMMTTT).
�Khi ñeán roán gan thì TM cöûa chia laøm 2 nhaùnh (P) vaø (T).
November 1, 2014 71
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� TM cöûa (T) chaïy höôùng ra tröôùc,leân treân vaø sang (T) treân moät ñoaïn ngang qua phía tröôùc cuûa thuøy ñuoâi-ñaây chính laø moác giaûi phaãu ñeå xaùc ñònh thuøy ñuoâi-sau ñoù môùi phaân ra 3 nhaùnh chính cho caùc haï phaân thuøy II,III,IV.
November 1, 2014 72
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� TM cöûa (T) cuõng phaân nhaùnh ñeán haï phaân thuøy I (thuøy ñuoâi).
November 1, 2014 73
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� TM cöûa (P) chaïy moät ñoaïn khaù daøi höôùng ra sau vaø naèm ngang.
� TM cöûa (P) phaân thaønh 2 nhaùnh lôùn,moät nhaùnh höôùng ra tröôùc vaø moät nhaùnh höôùng ra sau.
� Nhaùnh höôùng ra tröôùc chia thaønh 2 ñeå ñi vaøo haï phaân thuøy V vaø VIII.
� Nhaùnh höôùng ra sau chia thaønh 2 ñeå ñi vaøo haï phaân thuøy VI vaø VII.
November 1, 2014 75
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Gan nhaän maùu töø 2 nguoàn TM cöûa vaø ñoäng maïch gan,trong ñoù 75% löu löôïng maùu ñeán töø TM cöûa.
� Do öu theá troäi cuûa doøng chaûy khi hôïp doøng TMMTTT vaø TM laùch�Gan (P) nhaän phaàn lôùn maùu ñeán töø TMMTTT.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 76
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Ñoäng maïch thaân taïng phaùt xuaát ngay treân ñoäng maïch MTTT. Ñoäng maïch thaân taïng chia laøm 2 nhaùnh lôùn laø ñoäng maïch laùch vaø ñoäng maïch gan chung cuøng 1 nhaùnh nhoû laø ñoäng maïch daï daøy traùi (vaønh vò).
� Ñoäng maïch gan chung chaïy leân treân vaø sang (P),naèm beân (T) cuûa OMC-caû 2 caáu truùc naøy naèm tröôùc TM cöûa.
� Ñoäng maïch gan chung cho caùc nhaùnh beân laø ñoäng maïch vò-taù traøng, ñoäng maïch daï daøy (P).Sau ñoù ñoåi teân thaønh ñoäng maïch gan rieâng.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 77
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� Töø ñoäng maïch gan rieâng phaân thaønh 2 nhaùnh laø ñoäng maïch gan (P) vaø ñoäng maïch gan (T).Ñoäng maïch tuùi maät xuaát phaùt töø ñoäng maïch gan (P).
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 78
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� ÔÛ laùt caét ngang portal triad vuøng roán gan ta coù hình aûnh khuoân maët cuûa chuù chuoät Mickey vôùi khuoân maët laø TMC,tai (P) laø OMC vaø tai (T) laø ñoäng maïch gan.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 79
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMGAN
� ÔÛ laùt caét doïc ta coù OMC naèm tröôùc,leäch ngoaøi vaø ñoäng maïch gan naèm sau,leäch trong so vôùi TMC.Ñoâi khi ñoäng maïch gan chaïy cong qua (P) naèm chen giöõa OMC vaø TMC.
November 1, 2014 80
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 81
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN BIEÄT GIÖÕA TM CÖÛA VAØ TM GAN
� TM cöûa coù vaùch echo daøy do thaønh phaàn collagen trong vaùch taïo neân.� TM cöûa phaân nhaùnh ngang vaø hoäi tuï veà roán gan.Trong khi TM gan phaân
nhaùnh doïc vaø hoäi tuï veà TMCD.
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
November 1, 2014 82
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 83
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY GAN
(GOLDSMITH-WOODBURNE)� Naêm 1957,Goldsmith vaø Woodburne phaân chia caùc phaân thuøy
gan döïa vaøo heä thoáng Tónh maïch gan (hepatic veins).� TM gan giöõa (middle hepatic vein) chia gan thaønh thuøy (P) vaø
(T)(right lobe and left lobe).
November 1, 2014 84
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY GAN
(GOLDSMITH-WOODBURNE)
� TM gan (P) chia thuøy (P) thaønh phaân thuøy tröôùc (P) vaø sau (P)(right anterior segment and right posterior segment).
� TM gan (T) chia thuøy (T) thaønh phaân thuøy trong (T) vaø beân (T)(left medial segment and left lateral segment).
November 1, 2014 86
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY GAN
(GOLDSMITH-WOODBURNE)
� Ngoaøi ra coøn coù thuøy ñuoâi naèm ôû maët sau cuûa gan.Thuøy ñuoâi naèm giöõa TMCD vaø daây chaèng tónh maïch (ligamentum venosum).
November 1, 2014 87
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD)
� Cuõng trong naêm naøy (1957),Couinaud ñöa ra caùch phaân chia caùc phaân thuøy gan döïa treân quan ñieåm khoâng gian ba chieàu cuûa söï phaân boå caùc nhaùnh Tónh maïch gan (hepatic veins) vaø Tónh maïch cöûa (Portal veins).
November 1, 2014 88
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD)
�Coù 4 maët phaúng phaân chia gan thaønh caùc haï phaân thuøy khaùc nhau.
�Ba maët phaúng doïc gioáng nhö caùch phaân chia cuûa Goldsmith-Woodburne.
�Maët phaúng thöù 4 laø maët phaúng ngang ñi qua TMC (P) vaø TMC (T) chia gan thaønh caùc haï phaân thuøy treân vaø döôùi (tröø phaân thuøy giöõa-Phaân thuøy IV).
November 1, 2014 89
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD)
�Caùc haï phaân thuøy ñöôïc ñaùnh soá theo chieàu kim ñoàng hoà neáu nhìn töø phía tröôùc,vaø ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà neáu nhìn töø döôùi leân,baét ñaàu töø TMCD.
�Nhö vaäy theo Couinaud coù 8 haï phaân thuøy goàm caùc haï phaân thuøy II�VIII vaø haï phaân thuøy I chính laø thuøy ñuoâi (thuøy Spiegel).
November 1, 2014 91
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD)
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
November 1, 2014 92
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
�Ñeán naêm 1982,Bismuth ñaõ caûi bieân caùch phaân chia cuûa Couinaud thaønh Couinaud-Bismuth,baèng caùch chia phaân thuøy IV thaønh IVa vaø IVb bôûi maët phaúng ngang ñi qua TM cöûa (P) vaø(T).
�Nhö vaäy theo caùch chia naøy thì gan coù 9 haï phaân thuøy:I,II,III,IVa,IVb,V,VI,VII,VIII. Ñaây laø caùch chia ngaøy nay ñöôïc aùp duïng roäng raõi.
November 1, 2014 93
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
November 1, 2014 94
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 95
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
� Caùc TM gan chaïy giöõa caùc haï phaân thuøy, trong khi caùc nhaùnh TM cöûa ñi vaøo trung taâm cuûa haï phaân thuøy.
� Nhö vaäy moãi haï phaân thuøy ñeàu coù portal triad rieâng bieät, caùc nhaø ngoaïi khoa coù theå caét boû moät haï phaân thuøy maø khoâng aûnh höôûng ñeán haï phaân thuøy coøn laïi trong phaân thuøy töông öùng.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 96
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC PHAÂN THUØY VAØ HAÏ PHAÂN THUØY
Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
November 1, 2014 98
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
�Khi phaân chia thaønh caùc haï phaân thuøy,ta duøng khaùi nieäm maët phaúng cho deã hieåu chöù thöïc teá ñoù laø nhöõng maët phaân caùch uoán löôïn.
�Döôùi ñaây laø moät soá hình aûnh minh hoïa ñeå noùi leân raèng caùch phaân chia caùc haï phaân thuøy theo Couinaud-Bismuth cuõng chæ laø töông ñoái.
November 1, 2014 99
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
Ohashi et al. Radiology 1996; 200: 779
Caùch chia phaân thuøy döïa vaøo TM treân gan giöõa (ñöôøng khoâng lieân tuïc) vaø thöïc teá töôùi
maùu ôû thuøy gan (P) vaø (T).
November 1, 2014 100
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
Fasel et al. Radiology 1998; 206: 151
Caùch chia haï phaân thuøy theo Couinaud-Bismuthngang möùc TMC (T) vaø thöïc teá töôùi maùu.
November 1, 2014 101
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMPHAÂN CHIA CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY GAN
(COUINAUD-BISMUTH)
Fasel et al. Radiology 1998; 206: 151
Phaân chia caùc haï phaân thuøy theo Couinaud-Bismuth
Thöïc teá töôùi maùu ôû caùc haï phaân thuøy gan.
November 1, 2014 102
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
� Michel Laforture ñöa ra nguyeân taéc chöõ H naèm (“recumbent H”). Caùc nhaùnh TMC taïo neân chöõ H ôû moãi thuøy gan (caùc ñaàu muõi teân chæ daây chaèng tónh maïch).
Lafortune et al. Radiology 181; 1991: 443
November 1, 2014 103
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
� Thuøy gan (T):TM cöûa (T) thaáy ñöôïc nhôø laùt caét xeùo höôùng ñaàu doø leân treân ôû vuøng thöôïng vò (oblique,cranially-angled sub-xiphoid view).Chöõ H naèm ñöôïc hình thaønh bôûi TM cöûa (T)(main left portal vein) vaø caùc phaân nhaùnh ñeán caùc phaân thuyø II,III vaø IV.
November 1, 2014 104
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
Chöõ H ôû thuøy gan (T).Caùc ñaàu muõi teân chæ daây chaèng tónh maïch phaân chia haï phaân thuøy I vaø II.
November 1, 2014 105
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
� Khi laáy ñöôïc chöõ H ôû thuøy gan (T) ta:-Haï nheï ñuoâi ñaàu doø xuoáng seõ thaáy ñöôïc daây chaèng lieàm phaân chia haï phaân thuøy III vaø IVb.-Naâng nheï ñuoâi ñaàu doø leân seõ thaáy ñöôïc daây chaèng tónh maïch phaân chia haï phaân thuøy I vaø II.
November 1, 2014 106
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
Daây chaèng tónh maïch (LV) phaân chia caùc haï phaân thuøy I vaø II
November 1, 2014 107
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
Daây chaèng lieàm (FI) phaân chia caùc haï phaân thuøy II/III vaø caùc haï phaân thuøy IV
November 1, 2014 108
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
� Thuøy gan (P): TM cöûa (P) thaáy ñöôïc nhôø laùt caét doïc khoaûng lieân söôøn (P) treân ñöôøng naùch tröôùc. Chöõ H nghieâng ñöôïc hình thaønh bôûi TM cöûa (P)(main right portal vein) vaø caùc phaân nhaùnh ra tröôùc ñeán caùc phaân thuyø V vaø VIII,caùc phaân nhaùnh ra sau ñeán caùc phaân thuøy VI,VII.
November 1, 2014 109
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH NHAÄN BIEÁT CAÙC HAÏ PHAÂN THUØY DÖÏA VAØO TÓNH MAÏCH CÖÛA
Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
Chöõ H ôû thuøy gan (P).Ñöôøng caét lieân söôøn treân ñöôøng naùch tröôùc.
November 1, 2014 110
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 111
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMKÍCH THÖÔÙC GAN
�Gan ñöôïc ño kích thöôùc baèng caùc laùt caét doïc:–Gan (P):ño treân ñöôøng trung ñoøn�
Ñöôïc xem laø gan to khi >15 cm.–Gan (T):ño treân ñöôøng doïc giöõa�
Ñöôïc xem laø gan to khi >10 cm.
November 1, 2014 114
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMKÍCH THÖÔÙC GAN
�Francis Weill döïa vaøo goùc bôø gan.Ñöôïc xem laø gan lôùn khi:–Goùc bôø döôùi gan (P): α > 750.–Goùc bôø döôùi gan (T): β1 > 450.–Goùc bôø beân gan (T): β2 > 450.
November 1, 2014 118
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY I
� ÔÛ laùt caét doïc giöõa: Ñöôøng kính tröôùc-sau cuûa haï phaân thuøy I <1/2 ñöôøng kính tröôùc-sau cuûa thuøy gan (T).Khi trò soá naøy >1/2�Phì ñaïi haï phaân thuøy I.
November 1, 2014 119
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY I
� ÔÛ laùt caét döôùi bôø söôøn ñi qua TM cöûa (P) vaø (T),bình thöôøng beà ngang haï phaân thuøy I <2/3 beà ngang thuøy gan (P).Khi trò soá naøy >2/3�Phì ñaïi haï phaân thuøy I.
Bs Nguyeãn Phöôùc Baûo Quaân. Sieâu aâm buïng toång quaùt.NXBYH.2002.
November 1, 2014 120
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC HAÏ PHAÂN THUØY IV
� Theo Lafortune: ÔÛ laùt caét boäc loä chöõ H naèm ôû thuøy gan (T),ta ño beà ngang haï phaân thuøy IV töø thaønh beân (T) tuùi maät ñeán choã xuaát phaùt cuûa nhaùnh TM cöûa ñi vaøo haï phaân thuøy IV.
� Haï phaân thuøy IV ñöôïc xem laø teo khi beà ngang < 3cm (coù giaù trò trong chaån ñoaùn Xô gan).
November 1, 2014 121
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC GAN THEO BEÀ DAØY
� Francis Weill ñöa ra caùch ño beà daøy gan (T):ÔÛ maët caét ngang vuøng thöôïng vò,ta keû 1 ñöôøng tieáp tuyeán vôùi bôø (T) coät soáng,ño beà daøy cuûa gan (T) treân ñöôøng naøy.
� Bình thöôøng,beà daøy gan (T) < 5 cm.Khi trò soá naøy > 5cm�Phì ñaïi gan (T).� Ñoái vôùi gan (P) thì trò soá bình thöôøng < 12cm,ñöôïc ño ôû vò trí treân ñöôøng
trung ñoøn (P).
November 1, 2014 123
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 124
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÙI MAÄT
� Tuùi maät coù hình quaû leâ,kích thöôùc to ra luùc ñoùi vaø co nhoû sau böõa aên,do vaäy ta chæ khaûo saùt toát tuùi maät khi beänh nhaân ñoùi.
� Ñieàu caàn löu yù laø ta khoâng ñöôïc noùi tuùi maät caêng to moät caùch chung chung,vì bình thöôøng kích thöôùc tuùi maät cho pheùp < 5 x 10 cm.Vaùch TM daøy < 3mm.
� Khi nhòn ñoùi maø kích thöôùc tuùi maät < 3 x 4,5cm thì phaûi nghó ñeán tình traïng co thaét tröôøng dieãn cuûa Vieâm tuùi maät maïn tính.
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 125
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÙI MAÄT
� TM ñöôïc chia laøm 3 phaàn: Ñaùy thaân vaø coå TM.Ñaùy TM laø nôi phình nhaát sau ñoù thon nhoû daàn ñeán thaân vaø coå TM.Maát ñi söï thon nhoû naøy laø daáu hieäu giaõn TM.
� ÔÛ coå TM coù moät neáp gaáp taïo thaønh tuùi Hartmann,khi soûi bò keït vaøo ñaây deã laøm bít taéc TM.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 126
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÙI MAÄT
�TM naèm ôû giöôøng TM,ngay raõnh lieân thuøy chính (main lobar fissure) ôû maët döôùi gan (maët caét soá III),chia gan ra laøm thuøy gan (P) vaø(T).
�Ta coøn duøng maët caét lieân söôøn (P) ñeå khaûo saùt TM.
November 1, 2014 127
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 128
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMÑÖÔØNG MAÄT
� Ñöôøng maät trong gan: Bình thöôøng ta khoù khoâng thaáy ñöôïc ñöôøng maät trong gan,maëc duø chuùng ñi song song vôùi TMC.Thoâng thöôøng ta thaáy ñöôïc oáng gan (P) vaø (T) ôû maët caét soá II coù kích thöôùc töø 1-2mm, nhoû hôn nhieàu so vôùi TMC.
November 1, 2014 130
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 131
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC OÁNG MAÄT CHUÛ
� Ñöôøng maät ngoaøi gan: Bình thöôøng OMC coù kích thöôùc töø 4-8mm (taêng daàn theo tuoåi-ñoái vôùi ngöôøi treân 60 tuoåi,coù theå chaáp nhaän ≤12mm).Ta duøng ñöôøng caét vai (P)-roán ñeå khaûo saùt OMC.
� OMC seõ taêng khaåu kính sau caét boû tuùi maät.
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 132
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO KÍCH THÖÔÙC OÁNG MAÄT CHUÛ
� Phaàn thaáp cuûa OMC thöôøng khoâng thaáy ñöôïc do hôi trong taù traøng che khuaát.Khaåu kính phaûi ñöôïc ño ôû vò trí roäng nhaát cuûa OMC (ño töø bôø trong ñeán bôø trong).
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 133
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMÑÖÔØNG MAÄT
� Thoâng thöôøng OMC hôïp löu vôùi oáng tuïy (oáng Wirsung) taïo thaønh boùng Vater tröôùc khi ñoå vaøo taù traøng.Tuy vaäy söï hôïp löu naøy coù luùc quaù sôùm,hoaëc coù khi khoâng hôïp löu,maø taïo thaønh 2 oáng rieâng bieät ñoå vaøo taù traøng.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 134
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 135
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÏY
� Tuïy laø moät cô quan naèm sau phuùc maïc, goàm coù 3 phaàn:ñaàu,thaân vaø ñuoâi tuïy.
� Caùch ño kích thöôùc tuïy:– Ñaàu tuïy < 3cm.– Thaân tuïy < 2,5cm.– Ñuoâi tuïy < 2,5cm.
Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
November 1, 2014 136
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÏY
� OÁng tuïy laø caáu truùc oáng chaïy giöõa tuïy coù ñöôøng kính # 1mm (< 2mm).� ÔÛ ngöôøi treû tuoåi,caáu truùc hoài aâm cuûa tuïy keùm hôn gan.Ngöôïc laïi ôû ngöôøi
lôùn tuoåi thì hoài aâm laïi daøy hôn gan.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 137
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÏY
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 138
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUÏY
� Tuïy ñöôïc hình thaønh bôûi söï hôïp nhaát maàm buïng vaø maàm löng.Maàm buïng (hình thaønh ñaàu vaø moùc tuïy) coù theå chöùa ít moâ môõ hôn thaân vaø ñuoâi tuïy,cho neân coù theå coù hoài aâm keùm hôn phaàn coøn laïi cuûa tuïy.Tuy coù hình aûnh giaû u nhöng bôø vieàn cuûa tuïy khoâng bò bieán daïng.
R.Brooke Jeffrey,Jr.,M.D. Abdominal and Pelvic Ultrasound with CT and MR correlation. 1995.
November 1, 2014 139
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 140
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMLAÙCH
� ÔÛ ngöôøi lôùn,kích thöôùc laùch:– Chieàu daøi (L): <13cm.– Ñöôøng kính tröôùc-sau (W): <8cm.– Beà daøy (T): <4cm.
� ÔÛ treû em,chieàu daøi cuûa laùch ñöôïc tính:– Length=5,7 + 0,31 X tuoåi (naêm).
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 142
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMLAÙCH
�Chæ soá laùch (splenic index):L(cm)xW(cm)xT(cm) < 480
�Troïng löôïng # 200g hoaëc:Splenic index X 0,50
Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
November 1, 2014 143
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMLAÙCH
� Laùch to ñoä I: khi troïng löôïng < 500g.– Thöôøng thaáy trong Nhieãm truøng
(histoplasmosis,IM)� Laùch to ñoä II: khi troïng löôïng <2000g.
– Thöôøng thaáy trong Taêng aùp TM cöûa,Beänh Collagen hoaëc töï mieãn.
� Laùch to ñoä III: khi troïng löôïng >2000g. – Thöôøng thaáy trong Soát reùt maïn tính,Beänh
veà maùu vaø Lymphoma.
Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
November 1, 2014 144
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMLAÙCH
� Ta raát thöôøng gaëp laùch phuï.Laùch phuï thöôøng hình caàu,ñöôøng kính < 3cm,ôû quanh vuøng roán laùch,coù caáu truùc hoài aâm gioáng nhö laùch chính.
November 1, 2014 145
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMLAÙCH
� ÔÛ moät soá ngöôøi thuøy gan (T) traûi roäng ra che maët tröôùc cuûa laùch.Luùc ñoù khi khaûo saùt laùch ta thaáy luoân moät phaàn gan (T).
R.Brooke Jeffrey,Jr.,M.D. Abdominal and Pelvic Ultrasound with CT and MR correlation. 1995.
November 1, 2014 146
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 147
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
�Thaän laø cô quan naèm sau phuùc maïc. Truïc doïc cuûa hai thaän gaàn nhö song song vôùi bôø trong cuûa cô thaên (psoas muscle).Thaän (P) naèm thaáp hôn so vôùi thaän (T).
�Thaän coù hình quaû ñaäu vôùi kích thöôùc < 12x6x3cm.
November 1, 2014 148
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 151
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
�Vuøng nhu moâ thaän (parenchymal) coù beà roäng # 2cm.
�Löu yù raèng vuøng nhu moâ thaän bao goàm voû thaän (cortex),thaùp Malpighi (medulla) vaø truï Bertin (renal column).
�Tyû leä nhu moâ / xoang thaän (sinus):– <30 tuoåi: ≥1,6/1– >60 tuoåi: ≥1,1/1
November 1, 2014 152
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
� Caáu truùc hoài aâm vuøng nhu moâ thaän khaùc nhau giöõa treû sô sinh,treû em vaø ngöôøi lôùn:– Treû sô sinh: Coù hoài aâm töông ñöông nhu moâ
gan.Caùc thaùp thaän coù hoài aâm keùm roõ reät.– Treû em: Coù hoài aâm keùm hôn nhu moâ gan.Caùc thaùp
thaän coù hoài aâm keùm roõ reät.– Ngöôøi lôùn: Caùc thaùp Malpighi (P) vaø truï Bertin (C)
coù caáu truùc hoài aâm keùm gaàn nhö nhau.
November 1, 2014 153
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
THAÄN TREÛ SÔ SINH
Coù hoài aâm töông ñöông nhu moâ gan.Caùc thaùp thaän
coù hoài aâm keùm roõ reät.
THAÄN TREÛ EM
Vuøng nhu moâ thaän coù hoài aâm keùm hôn nhu moâ gan.Caùc thaùp thaän coù
hoài aâm keùm roõ reät.
November 1, 2014 154
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
THAÄN TREÛ EM
Caùc thaùp Malpighi (P) coù hoài aâm keùm roõ reät ôû vuøng voû thaän.
THAÄN NGÖÔØI LÔÙN
Caùc thaùp Malpighi (P) vaø truï Bertin (C) coù caáu truùc hoài aâm
keùm gaàn nhö nhau.
November 1, 2014 155
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
� Thaän coù nhieàu nhöõng bieán theå (normal variants) coù theå ñöa ñeán sai laàm trong chaån ñoaùn:– Thaän böôùu laïc ñaø (Dromedary hump): Coù theå thaáy ôû thaän (T)
khi cöïc treân thaän (T) bò laùch ñeø xuoáng taïo neân löng guø gioáng böôùu laïc ñaø.Ñaëc ñieåm laø ñöôøng lieân ñaøi thaän (interpapillary) song song vôùi bôø ngoaøi cuûa thaän.
November 1, 2014 157
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
– Truï BERTIN phì ñaïi: Coù caáu truùc gioáng voû thaän,khoâng laøm bieán daïng ñöôøng vieàn ngoaøi thaän.Thöôøng thaáy ôû vò trí tieáp noái 1/3 treân vaø 1/3 giöõa cuûa thaän.
BÖÔÙU THAÄN
November 1, 2014 158
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
TRUÏ BERTIN PHÌ ÑAÏI (normal variant)
Coù caáu truùc gioáng voû thaän,khoâng laøm bieán daïng ñöôøng vieàn ngoaøi thaän.
November 1, 2014 160
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTHAÄN
– Bôø ngoaøi thaän taïo muùi: Khi treû môùi sinh ra,bôø ngoaøi thaän coù caáu truùc muùi,khi treû lôùn leân caùc ngaán bò xoaù nhoaø,ñoâi khi chuùng khoâng bò xoaù seõ cho ra hình aûnh bôø ngoaøi thaän taïo muùi.Caùc ngaán töông öùng vôùi vuøng gian ñaøi thaän (intercalyceal).Caùc muùi coù caáu truùc hoài aâm gioáng voû thaän,khoâng laøm bieán daïng vuøng xoang thaän.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 162
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 163
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
� TTT hình thaùp naèm ôû cöïc treân hai thaän,ngaên caùch vôùi thaän bôûi lôùp môõ quanh thaän,cuøng vôùi thaän naèm trong bao thaän.
� TTT coù tyû leä kích thöôùc so vôùi cô theå khaù lôùn ôû treû sô sinh vaø khaù nhoû nhoû ôû ngöôøi lôùn.Do vaäy ít khi ta thaáy ñöôïc TTT bình thöôøng ôû ngöôøi lôùn.
� Ñieàu quan troïng laø khi TTT trôû thaønh hình caàu thì duø kích thöôùc nhoû cuõng laø baát thöôøng.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 164
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ TREÛ SINH NON
Beverly P.Wood. ACR’s Learning file.Pediatric II. 1995.
November 1, 2014 165
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ TREÛ SÔ SINH
CAÉT DOÏC
CAÉT NGANG
November 1, 2014 166
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN
TUYEÁN THÖÔÏNG THAÄN BÌNH THÖÔØNG ÔÛ NGÖÔØI LÔÙN
November 1, 2014 167
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 168
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMBAØNG QUANG
�Baøng quang laø 1 taïng roãng chöùa nöôùc tieåu coù theå tích thay ñoåi tuøy theo luùc maéc tieåu hay sau khi ñi tieåu.
�Bình thöôøng:–Nam, V < 550ml.–Nöõ, V < 750ml.
November 1, 2014 169
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMBAØNG QUANG
�Vaùch BQ cuõng thay ñoåi beà daøy tuøy theo löôïng nöôùc tieåu,ta caàn chuù yù ñieàu naøy khi thaêm khaùm:–Luùc maéc tieåu < 4mm.–Sau khi ñi tieåu < 8mm.
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 170
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO THEÅ TÍCH NÖÔÙC TIEÅU TOÀN LÖU
�Ñoái vôùi beänh nhaân u xô TLT thì vieäc tính theå tích nöôùc tieåu toàn löu raát caàn thieát.
�Ta cho beänh nhaân ñi tieåu roài khaùm sieâu aâm laïi,caét doïc vaø ngang baøng quang roài ño ñaïc ñeå tính löôïng nöôùc tieåu toàn löu.
�ÔÛ laùt caét doïc ta ño chieàu daøi (L) vaø chieàu cao (H) cuûa BQ.
�ÔÛ laùt caét ngang ta ño chieàu roäng (W) cuûa BQ.
November 1, 2014 171
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO THEÅ TÍCH NÖÔÙC TIEÅU TOÀN LÖU
�Theå tích BQ ñöôïc tính theo coâng thöùc:V = ½ L(cm)xW(cm)xH(cm)
�Bình thöôøng khoâng hoaëc coù raát ít nöôùc tieåu toàn löu.
�Theå tích nöôùc tieåu toàn löu coù yù nghóa beänh lyù khi > 60ml.
November 1, 2014 172
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 173
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTIEÀN LIEÄT TUYEÁN
�TLT naèm ngay döôùi coå BQ vaø oâm laáy nieäu ñaïo.TLT coù hình noùn vôùi ñaùy ôû vuøng coå BQ,ñænh höôùng xuoáng döôùi.
�TLT ñöôïc phaân chia ra caùc vuøng theo Mac Neal ñöôïc nhieàu ngöôøi coâng nhaän.
November 1, 2014 175
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO THEÅ TÍCH TIEÀN LIEÄT TUYEÁN
�ÔÛ laùt caét doïc ta ño chieàu daøi (L) vaø chieàu cao (H) cuûa TLT.
�ÔÛ laùt caét ngang ta ño chieàu roäng (W) cuûa TLT.
�Theå tích TLT ñöôïc tính theo coâng thöùc:V = ½ L(cm)xW(cm)xH(cm)
�Bình thöôøng V < 25ml.�Phì ñaïi TLT khi V > 30ml.
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 176
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO THEÅ TÍCH TIEÀN LIEÄT TUYEÁN
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 177
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 178
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMTÖÛ CUNG
� TC coù hình quaû leâ,kích thöôùc thay ñoåi tuøy theo tuoåi vaø theo chu kyø kinh nguyeät.– Tröôùc daäy thì:3x1x1cm.– Daäy thì:6x4x3cm.– Ñaõ sinh con:8x5x4cm.– Sau maõn kinh:4x2x1cm.(Daøi x Roäng x Daøy).
� Noäi maïc TC coù beà daøy vaø caáu truùc hoài aâm thay ñoåi theo chu kyø kinh nguyeät.
Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
November 1, 2014 179
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 180
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMBUOÀNG TRÖÙNG
�Buoàng tröùng coù hình baàu duïc naèm ôû hai beân TC.Kích thöôùc # 2x3x4cm.
�Bình thöôøng ta thaáy ôû buoàng tröùng coù nhieàu nang raát nhoû D # 2-3mm.
�Töø tuaàn thöù II cuûa chu kyø kinh,coù 1 nang noaõn phaùt trieån troäi leân,trung bình gia taêng D# 2mm/ngaøy ñeå ñaït kích thöôùc # 24mm taïi thôøi ñieåm chuaån bò ruïng tröùng.
November 1, 2014 181
GIAÛI PHAÃU SIEÂU AÂMCAÙCH ÑO THEÅ TÍCH BUOÀNG TRÖÙNG
�ÔÛ laùt caét theo truïc doïc buoàng tröùng ta ño chieàu daøi (L) vaø beà daøy (T) buoàng tröùng.
�ÔÛ laùt caét theo truïc ngang buoàng tröùng ta ño chieàu ngang (W) cuûa buoàng tröùng.
�Theå tích BT ñöôïc tính theo coâng thöùc:V = ½ L(cm)xW(cm)xT(cm)
�Bình thöôøng V < 10ml.
Matthias Hofer et al. Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
November 1, 2014 182
DAØN BAØIPHAÀN II
� Giaûi phaãu sieâu aâm buïng:– Gan:
� Giaûi phaãu gan, daây chaèng lieàm,daây chaèng troøn,daây chaèng tónh maïch,TM gan,TM cöûa,ÑgM gan.
� Phaân bieät giöõa TM cöûa vaø TM gan.
� Phaân chia caùc thuøy vaø haï phaân thuøy gan.
� Caùch ño kích thöôùc gan.– Maät:
� Giaûi phaãu tuùi maät.� Giaûi phaãu ñöôøng maät.� Caùch ño kích thöôùc OMC.
– Tuïy,caùch ño kích thöôùc tuïy.– Laùch,caùch ño kích thöôùc laùch.– Thaän,caùch ño kích thöôùc thaän.– Tuyeán thöôïng thaän.– Baøng quang,caùch ño theå tích
nöôùc tieåu toàn löu.– Tieàn lieät tuyeán,caùch ño theå tích
TLT.– Töû cung.– Buoàng tröùng,caùch ño theå tích
buoàng tröùng.� Keát luaän.
November 1, 2014 183
KEÁT LUAÄN
�Ngöôøi BS sieâu aâm caàn phaûi naém vöõng caùch khaùm cuõng nhö giaûi phaãu sieâu aâm ñeå nhaän bieát ñöôïc caáu truùc naøo laø bình thöôøng vaø caáu truùc naøo laø baát thöôøng.
�Vieäc khaùm laâm saøng vaø hoûi beänh söû giuùp cho BS sieâu aâm coù ñöôïc ñònh höôùng khi sieâu aâm vaø coù ñöôïc nhöõng chaån ñoaùn chính xaùc.
November 1, 2014 184
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO� Prof. Dr. Holger Strunk.Limitations and Pitfalls of Couinaud`s
Segmentation of the Liver in Transaxial Imaging.Last Update 9/12/2004.http://www.uni-bonn.de/~umm705/quiz0403.htm
� Matthias Hofer et al.Ultrasound Teaching Manual.Thieme.1999.
� Weill FS. Ultrasound diagnosis of digestive diseases.Springer-Verlag, 1989.
� Weissleder.Diagnostic Imaging Expert.1998.
� Dahnert’s Electronic Radiology Review. 1996.
� R.Brooke Jeffrey,Jr.,M.D. Abdominal and Pelvic Ultrasound with CT and MR correlation. 1995.
� Beverly P.Wood. ACR’s Learning file.Pediatric II. 1995.
� Igor Laufer. ACR’s Learning file.Gastro-intestinal. 1990.
� Alfred B.Kurtz,M.D. ACR’s Learning file.Ultrasound. 1994.
� Howard M.Pollack,M.D. ACR’s Learning file.Genitourinary. 1998.
� Frank Netter. Interactive Atlas of Clinical Anatomy. 1998.
� Arthur Fleischer,M.D et al. Color Power Doppler Ultrasound.1999.
� Rumack CM. Diagnostic Ultrasound. 2nd ed. 1998.
� Bs Nguyeãn Phöôùc Baûo Quaân. Sieâu aâm buïng toång quaùt. NXBYH.2002.