Çene kİstlerİ
TRANSCRIPT
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
2
Genel bakış• Tanımlama• Kist tipleri• Kitlerin kısımları• Çene kistlerinin sınıflandırılmaları• Klinik, radyolojik, histolojik özellikleri ve ayırıcı tanıları
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
3
Kistin tanımı
• Sıvı, yarı-sıvı veya boş alan ihtiva eden,
cerahatli yapı tarafından oluşturulmamış
patolojik kavite KİST olarak adlandırılır.
Kistlerin çoğu, hepsi değil, epitelyal döşemeye
sahiptir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
4
KİST TİPLERİ
• GERÇEK KİSTLER: Dentijeröz kist ve radiküler
kist gibi epitelyum ile döşeli olanlar
• YALANCI KİSTLER: Solitar kemik kisti,
Anevrizmal kemik kisti gibi epitelyum ile döşeli
olmayanlar
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
5
KİSTLERİN KISIMLARI
• Kistlerin kısımları:
• DUVAR (bağ
dokusundan
yapılmıştır)
• EPİTELYAL DÖŞEME
• KİST LÜMENİ
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
6
SINIFLANDIRMA
ÇENE KİSTLERİ
EPİTELYAL
GELİŞİMSEL
ODONTOJENİK
NON ODONTOJENİK
ENFLAMATUVAR
NON EPİTELYAL
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
7
I. ÇENE KİSTLERİ
• 1 Gelişimsel kistler
• (a) Odontojenik
i. Yeni doğan gingival kistiii. Dentijeröz kistiii. Erüpsiyoon kistiiv. Yetişkin gingival kistiv. Gelişimsel lateral periodontal kistvi. Botryoid odontojenik kistvii. Glandular odontojenik kistviii. Kalsifiye odontojenik kist
• b) Non-odontojenik
i. Yeni doğan midpalatal rafe kistiii. Nazopalatin kanal kistiiii. Nazolabial kist
A. EPİTELYAL DÖŞEMESİ OLANLAR
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
8
I. ÇENE KİSTLERİ
• 2 Enflamatuvar Kistler
i. Radiküler kist, apikal ve lateral
ii. Rezidüel kist
iii. Paradental kist ve juvenil paradental kist
iv. Enflamatuvar kollateral kist
• B. NON EPİTELYAL KİSTLER
1. Solitar kemik kisti
2. Anevrizmal kemik kisti
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
9
II. MAKSİLLAR SİNÜS İLE İLİŞKİLİ KİSTLER
1. Mukosel
2. Retansiyon kisti
3. Pseudokist
4. Postoperatif maksiller kist
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
10
III. AĞIZ, YÜZ VE BOYUN YUMUŞAK DOKU KİSTLERİ
1. Dermoid ve epidermoid kistler
2. Lymphoepithelyal (branchial) kist
3. Thyroglossal kanal kisti
4. Anterior median lingual kist
5. Gastrik veya intestinal epitelyuma sahip Oral kistler
6. Kistik higroma
7. Nasopharyngeal kist
8. Tİmik kist
9. Tükürük bezleri kisti: müköz ekstravazasyon kisti; müköz retansiyon kisti; ranula;
parotid bezinin polikistik hastalığı
10. Parazitik kistler; hydatid kist; Cysticercus cellulosae; trichinosis
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
11
PATOGENEZİS
• İKİ AŞAMA VARDIR
1. Kist başlangıcı
2. Kistin büyümesi veya
ekspansiyonu
a. Başlangıç b. Formasyonc. Büyüme
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
12
KİST BAŞLANGICI
• Epitelyal hücrelerin proliferasyonu ve kavitenin formasyonu ile initiasyon
safhası sonuçlanır
a. Malssez hücre artıkları :
• Kök oluşumu tamamlandıktan sonra; PDL’in diş kök kısmını saran kılıfının
Hertwings epitelyal artıkları
b. Reduced Mine Epitelyumu :
• Mine oluşumu tamamlandıktan sonra; diş kronunu çevreleyen
rezidüel epitelyal hücreler
c. Serres hücre artıkları (Dental Lamina) :
• Oral epitelyumdan kaynak alan epitelyal hücre adacıkları; diş
gelişimini indükledikten sonra dokular içinde kalan yapılar
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
13
BÜYÜME
• Teori
• Harris 1974 yılında şu teorileri ortaya koymuştur
• Mural büyüme
• a) Periferal hücre bölünmesi
• b) İçeriğin birikmesi
2) Hidrostatik
• a) Sekresyon
• b) Transudasyon & eksudasyon
• c) Dializis
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
14
Büyüme ile ilgili mekanizmalar
1. İçerik hacminin artması
2. Kesenin yüzey alanının artması veya epitelyal proliferasyon
3. Çevre kemik dokuda rezorpsiyon
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
15
Hacmin artması
• ETKENLER
1. Sekresyonlar :▫ Mukus salgılayan kist – Döşemede mukus salgılama – Mukus birikmesi –Hacimde
artış
2. Transudasyon & eksudasyon: Enflamatuar kist veya infeksiyonun olması
a. Enflamatuvar hücreler kofaktör salarlar
b. Lenfositler lenfokin salarlar
c. Osteoklast aktive edici faktör
d. Monositleri İL-1 salgılarlar
3. Ozmolaritenin artması:a. İnternal hidrostatik basınç artar.
b. Kavite içine sıvı geçişi olur.
c. Sıvının kavite içine hapsedilmesi
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
16
İnternal hidrostatik basıncın artması
• Kist sıvısı tarafından oluşturulan ozmolaritenin rolü. Kist içi
ozmolarite ortalaması 296 mosmol iken bu değer serum için 282
mosmol.
• Ozmotik basıncın artması kist sıvısı içindeki albümin, globülin,
fibrinojen gibi büyük moleküllü proteinlerden dolayıdır
• Otolize uğrayan kist epitelyal döşemesi düşük moleküler ağırlıklı çok
sayıda molekül oluşmasına neden olur, bu da sıvının ozmolaritesinin
artması ile sonuçlanır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
17
Kavite içine sıvı akışı
• Dializ:
• Kist sıvısı ozmolaritesinin serum ozmolaritesinden daha yüksek
olmasından dolayı.
• Ozmotik basınç :
• Sıvı içinde erimiş partiküllerle ilişkilidir
• Ozmolarite :
• Sıvı içinde erimiş partiküllerle ilişkilidir.
• Epitelyal hücre otolizisi sonucunda kist içine sıvı çekişi olmaktadır.
• Çevre dokularda bulunan su kist içine çekilmekte, internal basınç da
artmaktadır.
• Hidrostatik basınç çevre kemik dokuya iletilmektedir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
18
Sıvının kavite içinde tutulması
• Yarı geçirgen zar; kist içine geçişi sağlayan bununla beraber
bazı içeriklerin dışa kaçmasını engelleyen yapı
• Çekilen sıvı kavite dışına difüz olamamaktadır
• Epitelyal otoliz ürünleri hem ozmotik basıncı arttırmakta hem
de içeriğin dışarı çıkmasını engellemektedir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
19
EPİTELYAL PROLİFERASYON
• Mural büyüme
• 1) Periferal hücrelerin çoğalması
• 2) Toplanan içerikler
• Düşük seviyeli enfeksiyon varlığı -- hücreleri stimüle eder – Malassez
hücre artıkları – prolifere olmakta ve epitel oluşumu başlamaktadır
• Kollajenaz aktivitesi – artmış kollajenolizis – primordial & radiküler kist.
• Bölgesel epitelyal hücrelerin proliferasyonu – keratokistte olduğu gibi
• Aralıksız büyüme – yüksek mitotik değere sahip keratokistlerin epitelyal
döşemesinde olduğu gibi
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
20
KEMİK REZORPSİYONU• İnternal basıncın artması – komşu dokuya iletilmesi – kemiğin
rezorpsiyona uğraması – kemik kavitesinin büyümesi
• Yukarıdaki hadiselerden dolayı kist döşemesinin yüzeyi katlanarak
artmaktadır
• Epitelyal hücre bölünmesi – kapsülden salınan kemik rezorbe edici
faktörlerden dolayı kist giderek büyümektedir
• Osteoklast fonksiyonları stimüle edilmektedir – örn: PGE2 & PGI2.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
23
• Sürmemiş dişin kronu etrafındaki folikülden kaynak alan
kist Dentijeröz Kist olarak tanımlanır
• Dentijeröz kist sürmemiş dişin kronunu çevreler ve ilgili
dişin mine-sement hattına yapışıktır.
• Patogenezisi kesin değildir, diş kronu ile indirgenmiş
mine epitelyumu arasında sıvı birikmesi sonucu
oluşmaktadır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
26
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• YAŞ : 1. ve 3. dekatlar
• CİNSİYET: erkeklerde bayanlardan daha sık görülür
• GÖRÜLME ALANI :
• foliküler kistlerin 2/3’ü sürmemiş mandibular
dişlerle özellikle de 20 yaş dişi ili ilişkilidir
• Maksillar kanin diş
• Mandibular premolar
• Maksillar 3. molar
• Bazen süpernümerer dişler
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
27
BULGULAR
• Kistlerin çoğu çekilen radyografilerde tesadüfen
görülmektedir.
• Büyük lezyonlar yüzde asimetriye neden olan kortikal
ekspansiyona, dişlerde yer değişikliğine, kök
rezorpsiyonuna, eğer enfekte oldu ise ağrıya bile neden
olabilmektedir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
28
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Uniloküler, sınırları belirgin “ sklerotik sınırlara sahip lusent,
gömülü/sürmemiş diş kronu ile ilişkili”
• Büyük dentijeröz kistlerde kemik trabekülleri
izlenebilmektedir, bu da lezyonu multiloküler görünüme
sahip yapabilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
29
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• MERKEZİ TİP:
• • LATERAL TİP :
• • SİRKUMFERENSİYAL TİP :
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
30
Resim eklemek için simgeyi tıklatın
Merkezi tip dentijeröz kist. Birinci molar dişte kök rezorpsiyonuna dikkat
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
33
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLER
A. NON İNFLAME TİP:
• İndirgenmiş dental epitelyumdan menşe alan epitelyal
döşeme, non keratinize , rete ridge içermeyen, 2-4 hücre
kalınlığında epitelyal tabakadan oluşur
• Duvar, dental papilladan derive olan, olgunlaşmamış görüntü
veren ince fibröz bağ dokusundan oluşur
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
34
NON İNFLAME TİP
NON İNFLAME dentijeröz kist ince, non keratinize epitelyal döşemeye sahiptir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
35
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLER
A. İNFLAME TİP :
• Döşeme; rete ridge’ler de ihtiva eder, değişik derecelerde
hiperplazi gösterir, bazen de keratinizasyon görülür
• Duvar, kronik enflamatuvar hücreleri ihtiva eden olgunlaşmış
bağ dokusundan oluşur
• Epitelyal döşemede mukoz hücrelerin bulunduğu alanlara
rastlanılabilir. Duvarda ufak odontojenik epitelyal adalar
tespit edilebilir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
36
İNFLAME TİP
Daha kalın, rete ridge’ler içeren epitelyal döşemesi vardır. Fibröz kist kapsülü
yaygın kronik enflamatuvar hücre infiltrasyonu gösterir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
37
AYIRICI TANI
Her ne kadar bariz özelliklere sahip olsa da bazı lezyonlar
ayırıcı tanıda göz önünde bulundurulmalıdır:
1. Unikistik ameloblastoma
2. Adenomatoid odontojenik tümör
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
38
KOMPLİKASYONLARI
1. Tam temizlik yapılmamasına bağlı nüks
2. Hem bağ dokusu duvarındaki odontojenik adalardan hem de
epitelyal döşemeden ameloblastoma gelişebilir
3. Bu iki kaynaktan dolayı skuamoz hücreli karsinoma gelişebilir
4. Epitelyal döşemedeki mukoz sekresyonu yapan hücrelerden
mukoepidermoid karsinoma gelişebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
40
• Kendine has histopatoloik özellikleri ve klinik sonuçlarına göre özel
bir duruma sahip gelişimsel odontojenik kisttir
• Dental lamina hücre artıklarından orijin aldıklarına dair genel kanı
vardır
• Yaygın olarak karşılaştığımız dentijeröz kistler ve radiküler kistlere
göre farklı büyüme mekanizması ve biyolojik özelliklere sahiptir
• Epitelyumun sahip olduğu farklı özellikler veya fibröz duvardaki
kendine has enzimatik aktiviteye bağlı olarak kendine has gelişme
özelliklerine sahiptir
• Birçok araştırmacıya göre kistten ziyade kistik neoplazm olarak
düşünülmelidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
41
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• YAŞ: Geniş yaş aralığını içerir, bununla beraber en çok hayatın 2. ve 3. dekatlarında tespit edilir
• CİNSİYET : Erkeklerde daha fazla görülür
• ALAN : Alt çene üst çeneye nazaran daha çok etkilenir. Vakaların hemen hemen yarısında angulus mandibuladana başlayıp yükselen ramusa kadar uzanan alan etkilenir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
43
KLİNİK ÖZELLİKLERİ• Ağrı, şişlik veya akıntı• Nadiren alt dudak veya dişlerde parestezi • Bazı hastalar, patolojik kırık oluşana kadar durumdan
habersizdir• Çoğu durumda kist çok büyük boyutlara ulaşana kadar her
hangi bir semptom yoktur çünkü KOT medullar kavite boyunca büyümektedir bundan dolayı da gözle görülebilen ekspansiyon geç fark edilmektedir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
44
•GORLIN-GOLTZ sendromu,
1. Multiple nevoid basal hücreli epitelyomalar
2. Çenelerde KOT’ler
3. Bifid kaburga – 6. kaburga
4. Plantar & palmar pitler
5. Oküler hipertelorizm
6. Frontal çıkıntılık
7. Ektopik kalsifikasyonlar
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
49
RADYOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
• Belirgin radyolusent alana sahip, düzgün ve kortikal sınırlı
• Alt çene posteryorunda ve yükselen ramusataki çok büyük
lezyonlar multiloküler görüntü verebilirler
• Lezyonların ortalama %35’inde sürmemiş diş mevcuttur, bu
gibi durumlarda lezyon dentijeröz kist gibi
düşünülebilmektedir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
54
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Epitelyal tabaka düzgün çok katlı skuamoz epitelden oluşur, genellikle 6 –
8 hücre kalınlığındadır
• Epitelyum ve bağ dokusu bağlantı yeri genelde düzdür ve rete ridge
oluşumu göze pek çarpmaz
• Bazal hücre tabakası polarize çekirdeğe sahip kolumnar/ küboid
hücrelerden oluşur, bahçe çiti veya mezar taşı görünümü vardır
• Luminal yüzey dalgalı bir görünüme sahiptir, düzleşmiş parakeratotik
hücrelerden oluşur
• Fibröz duvar içinde ufak uydu kistleri veya odontojenik epitel adacıkları
görülür
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
55
KOT
Epitelyal döşeme hiperkromatik bazal hücre tabakasına sahip 6 – 8 hücre
kalınlığındadır. Kıvrımlı parakeratotik yüzey görülmektedir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
57
AYIRICI TANI
• Uniloküler radyolusensi durumlarında “dentijeröz kist,
erüpsiyon kisti, KOK, AOT, unikistik ameloblastoma”
• Multiloküler radyolusensi durumlarında “ameloblastoma,
KEOT, Santral dev hücreli granüloma, anevrizmal kemik kisti”
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
58
• KOT KOMPLİKASYONLARI:
1. Nadiren olsa da kist döşemesinde malign dönüşüm görülebilmektedir
2. Yüksek oranda nüks
• NÜKS NEDENLERİ:
1. Tamamen uzaklaştırılmaya izin vermeyen ince, kırılgan döşemesinin olması
2. Uydu kistlerden yeni kist gelişimi3. Gorlin – Gotz sendromu gibi durumlarda artık kistler
kalabilmekte.4. Özellikle de ramusta 3. molar diş bölgesinde olmak üzere, kisti
örten oral epitelin bazal hücrelerinden yeni kistler gelişebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
60
ERÜPSİYON KİSTİ▫
• Sürmemiş diş üzerinde mavimsi renkte, kubbe biçimli şişlik▫
• Dentijeröz kist , kemik içinde lokalize sürmemiş dişin kronu etrafında gelişir
• Erüpsiyon kisti, sürme yolunda olan dişin yumuşak doku içinden sürememesi sonucu oluşur
Eruption cysts involving the maxillary permanentincisors.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
61
PATOGENEZİSKavite kan ile doludur (karşıt dişin ısırması sonucu yüzeyel travmaya bağlı olarak)
Mor/mavimsi renk
Aynı zamanda Erüpsiyon Hematomu olarak da adlandırılır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
62
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
YAŞ : farklı yaşlarda çocuklarda, bazen de sürmesi gecikmiş ergenlerde
BÖLGE: sıklıkla daimi birinci molarlar ve maksillar keser dişler
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
63
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Kist yumuşak dokuda gölgelenmeye neden olabilir, genellikle
kemik tutulumu yoktur
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
64
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Üst tarafta yüzeyel oral
epiteline rastlanır. Alltaki
lamina propria farklı
enflamatuvar hücre
infiltrasyonu gösterir.
• Derin kısmı, non keratinize
skuamoz epitel ile döşeli ince
bir tabaka şeklinde görülür
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
66
PATOGENEZİS
• Yetişkin gingival kist oluşumu ile ilgili oldukça fazla teori
sunulmaktadır
• Odontojenik epitelyal hücre artıklarından kaynaklandığı, veya
yüzeyel epitelin travmatik implantasyonu sonucu oluştuğu,
veya yüzeyel epitelyumun derin kısımlarında meydana gelen
kistik dejenerasyona bağlı oluştuğu gibi teoriler sunulmuştur
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
67
KAYNAK• Dental laminanın kistik transformasyonu, yüzeyel
epitelyumun travmatik implantasyonu
• Kubbe biçimli yumuşak, fluktuan <1cm şişlik
• Yavaş büyüyen ve ağrısız lezyon
• Komşu diş genellikle vital
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
68
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
Bulgular:
• Yavaşça büyüyen, sınırları iyi belli
ağrısız şişlik
• Her zaman fasyal tarafta
yapışık/serbest diş etinde
• Lezyonun yüzeyi düzgün ve normal
renktedir
• Fluktıan lezyon, bitişik dişler vital
YAŞ : 5. – 6. dekatlar
BÖLGE : mandibular kanin ve premolar bölge, yapışık dişeti veya
interdental papilla
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
69
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Radyografide yüzeyel kemik erozyonu, belli belirsiz radyolusensi
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
70
HİSTOLOJİ• Histo-patolojik özellikleri
lateral periodontal kiste spesifiktir
• Bazı kistler ince, düzleşmiş çok katlı skuazmoz epitel ile döşelidir
• Bazen, fokal kalınlaşmalar (Plaklar) epitelyal döşemede görülebilir
Epitelyal döşemesi bitişik dişin junctional
epitelyumu ile devamlılık arz eder
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
72
LATERAL PERİODONTAL KİST
• Nadir görülür, ama oldukça iyi bilinen bir kisttir
• ‘Lateral periodontal kist’ tanımı lateral periodontal
konumda oluşmuş, enflamatuvar etyolojiye sahip ve
KOT tanısı ekarte edilmiş lezyonlar için kullanılır
(Shear and Pindborg, 1975).
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
73
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• Yaş : 20 – 60 yaş, 6. dekatta zirve yapar
• Cinsiyet : Daha çok erkekler
• Bölge : Mandibular premolar dişlerin lateral bölgeleri,
takiben anteryor maksilla
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
74
BULGULAR• Diş kökünün lateral yüzeyinde oluştuğu için genellikle asemptomatiktir
• Bazen ağrı ve şişlik oluşabilir
• İlişkili diş ile ilgili başka bir sebep yok ise diş vitaldir
• Kistler < 1cm, daha büyük ve multiloküler lezyon olan BOTRYOID tipi
hariç
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
75
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Sklerotik sınırlara sahip yuvarlak
veya oval lusensi
• Servikal kenardan kök ucuna
kadar her hangi bir yerde kist
görülebilir
• Radyografide kollateral KOT ile
karıştırılabilir
Lezyonun yavaş büyüdüğünün göstergesi olarak sınırları belirgin kortikaldir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
76
Lateral periodontal kist . Radyolusent lezyon mandibular kanin ve premolar diş kökleri arasında
Kökler arasında ayrılmaya neden olan büyük Lateral periodontal kist
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
77
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Lateral periodontal kistler indirgenmiş mine epitelini andıran, ince, 1-5 hücre tabakasından oluşan non keratinize skuamoz veya kuboidal epitelyum ile döşelidir
• Bazen epitelyal hücreler intersellüler sıvı ile ayrılmışlardır. Çekirdekleri ufak ve pyknotiktir (büzüşmüş)
• Lateral periodontal kistlerde rastlanılan ilginç bir özellik epitelyal döşemede lokalize plaklar veya kalınlaşmalardır
• Bağdokusu duvarında hafif enflamasyon bulgusu olan ufak epitelyal oyuklar görülebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
78
Lateral periodontal kist, indirgenmiş mine epitelini andıran ince, non keratinize çok katlı skuamoz epitelyal döşemeye sahip. İki adet epitelyal kalınlaşma (plak) görülmektedir. Sağ taraftaki kalınlaşma kendi üstüne sarmal olmuş.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
80
KALSİFİYE ODONTOJENİK KİST
• Odontogenic ghost cell cyst veya Gorlin kist olarak da
adlandırılr
• Odontojenik tümörün bir çok özelliğini ihtiva eder, bundan
dolayı WHO en son sınıflandırmasında tümörler kısmına dahil
edilmiştir
• Kalsifiye kistik odontojenik tümör olarak yeniden
adlandırılmıştır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
81
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• Yaş : Geniş yaş aralığı, 2. dekatta pik yapar.
• Cinsiyet : Eşit.
• Bölge : Her iki çene kemiğinin anteryor segmentleri
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
82
PATOGENEZİS
• Unikistiktir, indirgenmiş dental epitelyumdan veya
dental lamina artıklarından gelişir
• Kist döşemesi bitişik bağ dokusu duvarında dentinoid
veya hatta odontoma oluşumunu indükleme
potansiyeline sahiptir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
83
ODONTOJENİK GHOST HÜCRELİ LEZYONLARIN SINIFLANDIRILMASI
• Grup 1 : ‘Simple’ kistler: Calcifying odontogenic cyst (COC)
• Grup 2 : Codontojeik hamartomalar veya benign neoplazmlarla ilişkili
kistler: calcifying cystic odontogenic tumours (CCOT).
• Grup 3 : COC’dekine benzer hücre morfolojisine sahip ve dentinoid
formasyon gösteren Solid bening odontojenik neoplazmlar
• Grup 4 : Dentinojenik ghost hücreli tümör, Ghost cell odontojenik
karsinoma özellikleri gösteren Malignant odontojenik neoplazmlar
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
84
BULGULAR• Şişlik en sık görülen şikayettir, ağrı nadir eşlik eder.
• İntraosseöz lezyonlar kemik dokuda ekspansiyona ve
fasyal asimetriye neden olabilir
• Ayrıca dişlerde yer değişikliği de görülebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
85
RADYOLOJİK ÖZELLİKLER• İntraosseoz lezyonlar
genellikle uniloküler, ve iyi
sınırlı lusensi şeklindedir
• Lusensi içinde değişik
boyutlarda irregüler
kalsifiye kitleler bulunabilir
• Köklerde yer değiştirme,
kök rezorpsiyonu ve hatta
kortikal tabakada
ekspansiyon görülebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
87
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Epitelyal döşeme genelde 6-8 hücre kalınlığındadır, bazı yerleri daha kalın olabilir.
• Epitelyal döşeme ters polarize bazal hücre tabakası gibi karakteristik odontojenik
özellik gösterir.
• TİPİK OLARAK – GHOST HÜCRELE epitelyal döşemenin daha kalın olduğu yerlerde
görülebilir.
• Ghost hücreler sınırları çok iyi belirgin, genişlemiş, şişmiş, oval, eozinofilik
hücrelerdir.
• Bazı hücreler kaynaşmış olabilir.
• Sıradışı keratinizasyon ve sıklıkla da kalsifikasyon gösterebilirler
• Bağdokusu duvarında epitelyal döşemeye yakın yerlerde tubular dentinoid hatta
compleks odontomalara rastlanılabilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
88
Fusiform hayalet hücre kümeleri ve fokal kalsifikasyonlar çok katlı
skuamoz epitelyum içinde tipik olarak görülmektedir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
89
Hayalet hücre tabakası ve şerit halinde displastik dentinal yapı
görülmektedir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
90
AYIRICI TANI
• Radyografik görünüme bağlı olarak şu lezyonlar ön tanıda göz önünde bulundurulmalıdır–• Ameloblastoma• Kalsifiye epitelyal odontojenik tümör• Adenomatoid odontojenik tümör• Ameloblastik fibro odontoma
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
92
• FİSSURAL KİST olarak da sınıflandırılır
• Embriyonik fasyal yapıların kapanması esnasında bölgede kalan
epitelyal artıklardan meydana geldiğine inanılmaktadır
• SORUN – embriyonik yapılar arasında gerçek bir kapanma
olmamaktadır. Yapılar arasındaki yarıklar alttaki mezenşimin
proliferasyonu sonucu kapanmaktadır
• Genellikle nazopalatin kanal içinde veya kanalın damakta açıldığı
yumuşak doku içinde meydana gelir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
93
KLİNİK ÖZELLİKLERİ• Yaş : 4., 5. ve 6. dekatlar.
• Cinsiyet : Bayanlarda daha fazla
• Sıklık: Non odontojenik gelişimsel kistler içinde
en yaygın olanıdır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
94
PATOGENEZİS
• Kistin oluşum etiyolojisi halen kesinlik kazanmamıştır
• Bazıları KOT gibi spontan oluştuğuna inanmaktadır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
95
BULGULAR
• En yaygın bulgusu genellikle de
orta hat ön bölgede görülen
şişliktir
• Şişlik orta hatta alveolar sırtın
labial yüzeyinde de görülebilir
• Nazopalatin sinire baskı yaparsa
ağrı görülür
• Ön keser dişlerin vitalitesine
bakılarak periapikal kist durumu
elimine edilmelidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
97
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ• İnsisiv kanal içinde radyolusensi olarak
görülür – DOĞAL OLARAK
GENİŞLEŞMİŞ NORMAL
NAZZOPALATİN KANALDAN AYIRT
EDİLMESİ OLDUKÇA ZORDUR
• AP doğrultuda 10 mm kadar olan
genişlemelerde genişlemiş nazopalatin kanal
olduğu düşünülür, bu değerden büyük
lusensilerde NP kanal kisti düşünülür
• Sklerotik sınırları belirgin olan, damak orta
hattında keser dişlerin ortasında bulunur
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
100
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Epitelyal döşeme oldukça farklılık
gösterebilir, çok katlı skuamoz, psödo
çok katlı kolumnar, kolumnar veya
küboid epitelyum.
• Sıklıkla çok katlı skuamoz hücre
tabakasını takiben psödo çok katlı
kolumnar hücre tabakası görülür
• Teşhiste kullanılacak en önemli
ayrıntı bağ dokusu duvarında sinir ve
damar hüzmelerinin görülmesidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
104
NAZOLABİAL KİST
• Burun kanatlarının altında nazolabial katlantı
bölgesinde kemiğin üstünde oluşur
• Klasik olarak çene kistleri içinde sayılır fakat
tamamen yumuşak doku kistidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
105
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• Yaş : 4. & 5. dekatlarda pik yapar.
• Cinsiyet : Bayanlarda daha fazla.
• Sıklık : Nadir görülür.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
106
BULGULAR
• En yaygın şikayet –yavaşça
büyüyen şişlik ve bazen de ağrı ve
burundan soluk almada zorluk
• Ekstra oral – nazolabial sulkusun
dolması ve burun kanadının
yukarı kalkması
• Intra oral – labial sulkusta belirgin
şişlik
• Fluktuan lezyon.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
107
PATOGENEZİS
• Nazolakrimal kanalın alt anteryor kısımlarından geliştiğine
inanılmaktadır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
108
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Radyografide ayırt edilmesi
zordur.
• Keser dişlerin apekslerinin
üzerinde lokalize silik
radyolusensi şeklinde görülebilir
• Lusensinin nedeni kistin maksilla
yüzeyine yaptığı baskıdır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
109
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Kist non siliar psödo çok katlı
kolumna epitel ile döşelidir
• Bazı vakalarda Goblet hücreleri
görülebilir
• Bazen, döşemenin bazı yerleri
kuboidal/düz skuamoz olabilir
• Bağ dokusu duvarı fibrözdür,
göreceli olarak asellülerdir. Nazolabial kist, psödo çok katlı kolumnar
epitel ile döşeli, bir çok goblet hücresi ihtiva
eden, duvarında mukoz adacıklar ihtiva eden
yapı.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
111
RADİKÜLER KİST
• Aynı zamanda APİKAL PERİODONTAL KİST olarak da adlandırılır
• En yaygın görülen enflamatuar kisttir. Periapikal periodontitis
sonucu pulpanın ölmesi ve nekroz olması sonucu açığa çıkan
periodontal ligament hücre artıklarından gelişir
• Sebep diş çekildikten sonra nadiren yerinde kalan radiküler kist
rezidüel kist olarak adlandırılır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
112
PATOGENEZİS
1. İNİSİASYON AŞAMASI:• Genel kabul edilen görüşe göre periapikal granülomdaki Malassez
epitel artıkları prolifere olmakta ve radiküler kistin döşemesini oluşturmaktadır.
• Bu hücrelerin nasıl stimüle oldukları henüz açıklığa kavuşturulmamıştır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
113
PATOGENEZİS
•2. KİST OLUŞUM AŞAMASI:• Olası iki yol ile meydan gelebilir.
• Epitel prolifere olmakta ve apse kavitesinin bağ dokusu yüzeyini örtmektedir
• Diğer teori – prolifere olan epitelyum içinde kist kavitesi oluşmaktadır, merkezdeki hücreler besin kaynaklarından uzakta kalmaktadır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
114
PATOGENEZİS
•3. BÜYÜME AŞAMASI:• Kist lümeninde sıvı birikmesi ile büyüme meydan
gelir
• Bu aşamada ozmoz önemli bir role sahiptir, kist duvarı yarı geçirgendir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
115
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• Yaş : 3., 4. ve 5. dekatlarda pik yapar.
• Cindiyet: Erkekler biraz daha fazla etkilenir.
• Bölge : Maksillar ön bölge.
• Sıklık: Çenelerde en yaygın görülen kistik lezyon.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
116
BULGULAR
• Semptomlar genellikle azdır.
• Rutin grafilerde tesadüfen tespit edilir
• Başlangıçta yavaşça büyüyen lezyon şeklindedir. Kortikal tabakada perforasyon yaparsa fluktuan hale gelir
• Tanıda ilişkili dişlerin devital olması kriterdir
• Süt dişlerinden çok nadir görülür.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
117
RADYOLOJİK ÖZELLİKLER
• Klasik olarak sklerotik sınırlara sahip yuvarlar/oval lusensi
• Enfeksiyon eklenirse, sınırların belirginliği ortadan kalkabilir ve periapikal granülomadan ayırt edilemeyebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
118
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Değişen kalınlıklarda tamamen/kısmen non keratinize epitel ile döşelidir
• Epitelyum genellikle bağ dokusu etrafında bir halka oluşturur• Bağ dokusu duvarında özellikle de lenfosit ve plazma hücreleri
olmak üzere enflamatuvar hücre infiltrasyonu görülür• Epitelyal döşemede Hyaline / Rushton cisimleri görülür, bağ
dokusu duvarında nadiren görülür.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
119
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ• Bağ dokusu duvarı yarıklarında Kolestrol kristalleri sıklıkla
izlenir, bu yapılar yabancı cisim dev hücre reaksiyonunu tetiklerler
• Bağ dokusu duvarında farklı tiplerde distrofik kalsifikasyonlar görülebilir
• Epitelyal döşemede mukoz hücre metaplazisi, respiratuvar hücreler bulunabilir
• Keratinizasyon eğer var ise metaplazi sonucu oluşur ve OKK ile karıştırılmamalıdır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
120
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
Mukoz hücreleri çok katlı skuamoz epitelyal döşemenin yüzeyinde görülmektedir. (H & E).
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
121
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
RADİKÜLER KİST EPİTELYAL DÖŞEMESİNDE HYALİN CİSİMLERİ (H & E).
DUVARDA KOLESTROL YUMRULARI(H & E).
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
122
REZİDUEL KİST
• 1. Mandibular azı dişin çekilmesi sonrası görülen büyük rezidüel kist
• Histopatolojik özellikleri radiküler kist ile aynıdır. Kist etkeni uzaklaştırıldığı için kist daha az enflame olmaktadır ve kist duvar inflamatuvar hücre göstermez
• Epitelyal döşeme ince ve düzgündür, bu haliyle gelişimsel kistlerden-dentijeröz kist veya lateral periodontal kist gibi- ayırt edilemez.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
123
AYIRICI TANI
•1. Periapikal granülom
2. Peripaikal semento – osseöz dysplazi (erken safha)
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
125
Paradental KİSTLER
• Enflamasyon kaynaklı kist-
perikoronitis hikayesi olan kısmi
sürmüş 3. molar diş kökünün
lateral yüzeyinde meydana gelir
• Yaş : 20-40
• Diş vitaldir
• Fasyal şişlik
• Bazı vakalarda fasyal sinus olur
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
126
RADYOGRAFİK ÖZELLİKLERİ
• Kısmi sürmüş diş kökünün
lateralinde belirgin
radyolusensi
• Lamina dura sağlamdır
a
b
Periodontal ligament aralığının genişlememiş olmasına dikkat edilmelidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
127
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Kist hiperplastik, non
keratinize, çok katlı skuamoz
epitel ile döşelidir
• Yoğun enflamatuvar hücre
infiltrasyonu görülmektedir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
129
ANEVRİZMAL KEMİK KİSTİ
• Yaygın değildir, sıklıkla uzun kemiklerde ve omurgada görülür
• KLİNİK ÖZELLİKLERİ: -1. Yaş : İlk 3 dekat.
2. Cinsiyet : Çoğunlukla bayanlar.
3. Bölge : alt ve üst çene molar diş bölgeleri.
Bulgular:
Maloklüzyona neden olabilen sert, hızlı büyüyen şişlik
Lezyon kortikal tabakayı perfore ederse yumurta kabuğu sesi çıkarabilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
130
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Kortikal tabakada genleşmeye neden olan
uniloküler/oval/fusiform lusensi şeklinde görülür
• Dişlerde yer değişikliği ve kök rezorpsiyonu da görülebilir
• Lezyonlar genellikle unilokülerdir ama uzun süreli lezyonlarda
sabun köpüğü görünümü ve hatta kalsifikasyonlar görülebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
132
AYIRICI TANI
• Ameloblastoma
• Kalsifiye epitelyal odontojenik tümör
• Santral dev hücreli granüloma
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
134
SOLİTER KEMİK KİSTİ
• Hemorajik kemik kisti veya Travmatik kemik kisti diye de adlandırılır
• Yaygın olarak mandibulada, nadiren maksillada görülür
• Çocuklarda ve adölesanlarda humerusta görülen solitary kemik kisti ile aynıdır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
135
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
• Yaş : Genç bireyler
• Cinsiyet: Eşit
• Bölge : Mandibula gövdesi ve orta hattı
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
136
BULGULAR
• Asyemptomatik
• Nadiren şişlik ve ağrı görülebilir
• Hastaların yarısında bölgeye gelen travma hikayesi mevcut
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
137
RADYOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Düzensiz fakat sınırları
belirgin lusensi
• Oklüzal grafide lusensinin
spongioz kemik boyunca
ilerlediği görülürDiş kökleri arasında tarak benzeri lusensi bu lezyonun belirgin özelliğidir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
138
HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ
• Lümen epitel ile döşeli değildir
(Psodö kist).
• Duvar gevşek fibro vasküler bağ
dokusundan oluşmuştur
• Hemosiderin pigmenti ve
hemaroji genellikle vardır
• Multinükleer dev hücreler bağ
dokusu içinde dağılmış şekildedir
• Bitişik kemik iç yüzeyinde
osteoklastik rezorpsiyon görülür
A solitary bone cyst of the jaw. The lining is composed of loose vascular fibrous tissue with osteoclastic activity on the surface of the adjacent bone (H & E).
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
140
TEDAVİ PRENSİPLERİ
NEDEN TEDAVİYE GEREK DUYULUR
1. Büyümeye eğilimleri vardır.
2. Enfekte olabilirler.
3. Çene kemiğini zayıflatırlar ( patolojik kırık)
4. Bazı kistler değişime uğrayabilirler Örn: Ameloblastoma,
Mukoepidermoid karsinoma
5. Diş sürmesini engeller (dentijeröz kist)
6. Komşu yapıları da etkilerler ( maksillar sinus, burun, komşu diş)
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
141
1. TEDAVİNİN AMAÇLARI
Lezyonun tamamen kaldırılması veya dokuların eski haline dönebilmelerine olanak sağlayacak şekilde kısmi kazıma
Sinir ve sağlıklı dokuların zarar görmesinin engellenmesi
Ameliyat sahasının daha hızlı iyileşmesi
Normal fonksiyonu ve anatomik şekli sağlamak
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
142
TEDAVİ ŞEKİLLERİ
1. Marsüpyalizasyon (Partch 1 Operasyonu) (Kistotomi)
a) Dekompresyon & enükleasyon kombinasyonu
b) Marsupyalizasyon (burun veya sinus boşluğundan)
2) Enükleasyon (Partch 2 Operasyonu) (Kistektomi)
a) Enükleasyon & packing
b) Enükleasyon & primer kapanma
c) Enükleasyon & primer kapama ile beraber rekonstrüksiyon
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
143
TEŞHİS
• RADYOLOJİ
a. Periapikal
b. Oklüzal
c. Lateral oblik görünüm
d. Panoramic
e. Postero anteryor
f. Sinus
• B.T. tarama
• Radyoopak boyama
• Aspirasyon
• Biyopsi
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
144
ASPİRASYON SONUÇLARI
PATOLOJİ ASPİRASYON Aspirasyonun diğer bulguları
Dentijeröz kist Temiz, saman sarısı renkli sıvı
Kolestrol kristalleriTotal protein miktarı 4 g / 100ml’dan fazladır.
Odontojenik Keratokist Kirli, krem kıvamında beyaz visköz yapı
Para keratinized parçalar Total protein miktarı 4 g /100ml’den azdır. Daha çok albumin vardır
Periodontal Kist Temiz, açık saman sarısı renkte sıvı
Kolestrol kristalleri Total protein 5 — 11g / 100ml
Enfekte kist Cerahat, kahvrengimsi sıvı
Polymorphonüklear lökositler, Kolestrol parçaları
Mukosel, Ranula Mukus -----
Gingival Kist Temiz sıvı -----
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
145
PATOLOJİ ASPİRASYON Aspirasyon diğer bulguları
Solitary Kemik kisti Seröz sıvı, kan veya boşluk
Nekrotik kan pıhtısı
Stafne’s Kemik kisti Boşluk ---
Dermoid Kist Kalın yağ materyali ---
Fissural Kist Mucoid sıvı ----
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
146
TEDAVİ
•Çene kistleri şu dört yol ile tedavi edilir:
(1) Enükleasyon, (2) Marsüpyalizasyon, (3) Her iki yöntemin ardışık kullanılması (4) Küretaj ile birlikte enükleasyon.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
147
1. ENÜKLEASYON
• Kistik lezyonun tamamen uzaklaştırılması işlemidir
• Yani kistik lezyonun parçalanmadan tek parça halinde çıkarılmasıdır
• Dikkat edilmesi gereken nokta lezyonun tamamen çıkarılmasıdır,
parçalanmadan çıkarılan lezyonların nüks olasılığı da ortadan
kaldırılmış/azaltılmış olur.
• Bununla beraber bazı kistik lezyonlar tek parça halinde
çıkarılamayabilirler, parça parça tamamen uzaklaştırılan durumlarla
da karşılaşılmaktadır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
148
ENÜKLEASYON
Endikasyonları :
• Tedavi seçeneğidir
Avantajları :
• Kistin tamamı patolojik incelemeye alınabilir
• Hasta marsüpyalizasyon kavitesi gibi bir durumda olduğu gibi sürekli bölgeyi irrige
etmek zorunda kalmamaktadır
Dezavantajları
• Normal dokular zarar görebilir
• Çene kemiğinde kırık olabilir
• Komşu dişlerde devitalizasyon
• Alanda korunması gereken gömülü diş çekilmek zorunda kalınabilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
149
• Radyolusent lezyona aspirasyon biyopsisi uygulanır
• Tam kalınlık flep kaldırılır
• Kemik pencere açılır
• Patolojik kese çıkarılır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
150
ENÜKLEASYON
Radyolusent lezyona aspirasyon biyopsisi :
• Cerrahi müdahaleden önce tüm radyolusent lezyonlara aspirasyon yapılmalıdır
• Böylece cerrah lezyon hakkında ön bilgi edinebilmektedir
Tam kalınlık flep :
• Birçok çeşidi vardır, şekli ve boyutları lezyonun konumuna ve boyutlarına göre
belirlenir
• Lezyona ulaşılabilirlik flep boyutlarını belirler. Lezyonun lokalizasyonu flep
kesilerinin yerini belirler.
• Flep sınırları cerrahi sınırların ötesinde 4 – 5 mm sağlam kemik üzerinden
yapılmalıdır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
151
ENÜKLEASYON
Kemik pencere :
• Flep kaldırıldıktan sonra cerrahi piyasemen frezi ile
kemik pencere oluşturulur
• Pencerenin boyutları lezyonun boyutlarına, anatomik
oluşumlara olan yakınlığına bağlıdır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
152
ENÜKLEASYON
Teknik :
• Küret kullanılarak kese duvarı çevre kemik dokudan ayrılır
• Küret konkav yüzeyi kemik kavitesinin kemik yüzeyi ile sürekli temas
halinde olmalıdır
• Lezyon uzaklaştırıldıktan sonra kemik kavite SF ile yıkanarak kontrol
edilir
• Artık kalan her hangi bir yumuşak doku parçası küretlerle
uzaklaştırılmalıdır
• Kavite tamamen temizlendikten sonra flep orijinal konumuna getirilir
ve süture edilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
155
2. MARSÜPYALİZASYON
• Marsüpyalizasyon, dekompresyon, Parsch operasyonlarının hepsi
kist duvarında pencere açmayı, kist içeriğini boşaltmayı ve kist ve
oral kavitenin, maksillar sinüsün veya nazal kavitenin
bütünlüğünün sağlanmasını ifade eder.
• Kist parçasından uzaklaştırılan tek yapı pencere işlemi yapılırken
alınan parçadır, kist duvarının geri kalanı olduğu gibi yerinde
bırakılır
• Bu işlem kist içi basıncı azaltır, kist hacminin ufaltılmasını ve kemik
ile dolmasını sağlar.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
156
ENDİKASYON
1. Zarar görme ihtimali olan doku miktarı: Mevcut kistin vital dokulara olan yakın
komşuluğu
2. Cerrahi ulaşılabilirlik: Eğer kistin tamamına ulaşılamayacak ise, geride artık
bırakılabilir ve bu durum nükse neden olabilir
3. Sürecek dişe kolaylık sağlanması: Dental arkta olması gerekli görülen sürmemiş diş
var ise bu durumda marsüpyalizasyon yöntemi kullaıılarak kist küçülmesi ile beraber
diş sürmesi de sağlanır
4. Cerrahi işlemin süresi : Marsüpyalizasyon enükleasyona nazaran tercih edilebilecek
bir alternatiftir, çünkü basittir ve hasta üzerinde daha az stres oluşturur
5. Kistin boyutu: Çok büyük kistlerde enükleasyon esnasında çene kemiğinde kırığa
neden olunabilir.
•
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
157
MARSÜPYALİZASYON
• Avantajları :
• Uygulanması kolaydır. Enükleasyon ile zarar görme ihtimali olan vital
yapıların korunmasını sağlar
• Dezavantajları:
• Patolojik doku yerinde bırakılmaktadır, doğru histopatolojik tanı
yapılması çok zordur
• Her hastaya uygulanabilirliği yoktur
• Enfeksiyonun engellenmesi için hasta bölgeyi sürekli temiz tutmak
zorundadır
• Hasta kaviteyi günde birkaç kez şırınga ile yıkamak zorundadır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
158
MARSÜPYALİZASYON TEKNİĞİ1) Anestezi
2) Aspirasyon
3) İnsizyon
Yuvarlak, oval veya eliptik. Geniş tabanı bukkal sulkusa gelecek
şekilde ters U şekilli kesi atılır. Mukoperiostal flep kaldırılır
4) Kemik uzaklaştırılır
5) Kist döşemesi uzaklaştırılır
6) Kalan kist döşemesi gözle görülür
7) Kist kavitesi irrige edilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
159
8) Sütur
Kist döşemesi oral mukoza kenarına dikilir
Kaldırılan U şekilli flep kist kavitesi içine dikilir.
9) Tamponlama– besin birikimini engeller & yara kenarlarını örter
Gaz iyodofom kullanılarak yapılabilir. 2 hafta sonra uzaklaştırılır.
10) Kistik kavitenin korunması
Tek kullanımlık şırınga kullanılarak ağız gargarası kullanarak kistik
kavitesinin sürekli olarak yıkanması ve temiz tutulması konusunda hasta
bilgilendirilir.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
160
11) Tıkaç kullanılır
Kontaminasyonu engeller. Kist ağzının kapanmasını engeller
Tıkaç sabit kalmalı, zarar vermemeli
Akrilik gibi irritasyona neden olabilecek maddelerden
yapılmamalı
12) İyileşme
Kavite tamamen dolmaya bilir. Alveolar kısımda çöküntülük
kalır.
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
161
3. MARSÜPYALİZASYONU TAKİBEN ENÜKLEASYON
ENDİKASYONLARI:
Vital yapılara yakınlık
Boşluğun yeterli kemik ile dolması. Enükleasyon esnasında kırık oluşumu önlenir
Hasta kaviteyi temizlemekte güçlük çekiyorsa
Patolojik bir durum tespit edildiyse
AVANTAJLARI
Bitişik vital dokulardan uzaklaşılmış olur
İyileşme hızlandırılır
Daha kalın kist döşemesi oluşması sağlanır, böylece enükleasyon daha kolay olur
Kalan dokunun histopatolojik incelemesi de yapılır
Kombine işlem morbiditeyi düşürür
DEZAVANTAJLARI
Hasta ikinci kez cerrahi işlem geçirecektir ve buna bağlı komplikasyon gelişebilir
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
162
ENÜKLEASYONLA BERABER KÜRETAJ
• Endikasyonları:
• Bu durumda daha agresif yaklaşım söz konusudur
• Ana kist ile ilişkili kız veya uydu kistler varlığı
• Nüksünden şüphelenilen patolojik lezyonlar
• Avantajları:
• Eğer enükleasyon ile epitelyal doku artıkları kalacaksa, küretaj
bu yapıları uzaklaştırır ve böylece nüks ihtimalide azalmış
olacaktır
DOÇ. DR. FATİH ÖZAN
163
ENÜKLEASYONLA BERABER KÜRETAJ
Dezavantajları :
• Küretaj oldukça yıkıcı bir işlemdir
• Kök uçlarına yakın yapıldığında vital dişlerin
canlılığının kaybolması riski söz konusudur
• Benzer şekilde bitişik nörovasküler yapılar da zarar
görebilir