ch3 handouts

1

CHÖÔNG 3

CAÙN CAÂN THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ

2

MUÏC TIEÂU:

Tìm hieåu caùc khaùi nieäm lieân quan ñeán caùn caân thanh toaùn

Tìm hieåu caáu truùc caùn caân thanh toaùn

Tieáp caän caùch phaân tích vaø ñaùnh giaù tình traïng caùn caânthanh toaùn

Phaân tích aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá ñeán caùn caân thanhtoaùn

CH 3: CAÙN CAÂN THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ

3

3.1 Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm vaø nguyeân taéc haïch toaùn caùn

caân thanh toaùn

3.2 Caáu truùc caùn caân thanh toaùn

3.3 Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân thanh toaùn

3.4 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caùn caân thanh toaùn

CH3: CAÙN CAÂN THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ

4

3.1 Khaùi nieäm, ñaëc ñieåm vaø nguyeân taéchaïch toaùn caùn caân thanh toaùn

Khaùi nieäm caùn caân thanh toaùn:

Caùn caân thanh toaùn (Balance of Payment) cuûa moät

quoác gia laø moät baûn baùo caùo thoáng keâ toång hôïp coù

heä thoáng, ghi cheùp taát caû caùc giao dòch kinh teá giöõa

ngöôøi cö truù vaø ngöôøi khoâng cö truù trong moät kyø nhaát

ñònh, thöôøng laø moät naêm.

5

Khaùi nieäm caùn caân thanh toaùn

Caùc giao dòch kinh teá laø caùc giao dòch veà:

– Xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa vaø dòch vuï;

– Thu nhaäp cuûa ngöôøi lao ñoäng, thu nhaäp töø hoaït ñoäng ñaàutö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp;

– Chuyeån giao vaõng lai moät chieàu;

– Chuyeån giao voán moät chieàu;

– Chuyeån voán vaøo trong nöôùc vaø chuyeån voán ra nöôùc ngoaøitrong lónh vöïc ñaàu tö tröïc tieáp, ñaàu tö vaøo caùc giaáy tôø coùgiaù;

6


Ngöôøi cö truù bao goàm caùc toå chöùc hoaëc caù nhaân trong nöôùc

Ngoaøi ra, Ngöôøi cö truù coøn bao goàm:

– Vaên phoøng ñaïi dieän ôû nöôùc ngoaøi cuûa caùc toå chöùc trongnöôùc;

– Coâng daân trong nöôùc cö truù ôû nöôùc ngoaøi döôùi 12 thaùng;

– Coâng daân trong nöôùc ñi du lòch, hoïc taäp, chöõa beänh vaøthaêm vieáng nöôùc ngoaøi khoâng keå thôøi haïn;

– Ngöôøi nöôùc ngoaøi cö truù ôû Vieät Nam töø 12 thaùng trôû leân.

7


Ngöôøi khoâng cö truù bao goàm caùc toå chöùc hoaëc caù nhaân ôûnöôùc ngoaøi

Ngoaøi ra, Ngöôøi khoâng cö truù coøn bao goàm:

– Vaên phoøng ñaïi dieän cuûa caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi ôû trongnöôùc;

– Coâng daân trong nöôùc cö truù ôû nöôùc ngoaøi treân 12 thaùng;

– Coâng daân nöôùc ngoaøi ñi du lòch, hoïc taäp, chöõa beänh vaøthaêm vieáng trong nöôùc khoâng keå thôøi haïn;

– Ngöôøi nöôùc ngoaøi cö truù ôû trong nöôùc döôùi 12 thaùng.

8


ÔÛ Vieät Nam:

– Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam laø cô quan chòu traùchnhieäm chuû trì laäp, theo doõi vaø phaân tích caùn caân thanhtoaùn.

– Ñoøng tieàn haïch toaùn: USD

9

Ñaëc ñieåm caùn caân thanh toaùn

Ghi cheùp caùc luoàng löu chuyeån haøng hoùa, dòch vuï vaø taøi saûn

Ghi cheùp caùc thay ñoåi veà TS Nôï vaø TS Coùù giöõa Ngöôøi cö truùvaø Ngöôøi khoâng cö truù

Gioáng b/c veà nguoàn voán vaø söû duïng voán cuûa doanh nghieäp, caùc caân thanh toaùn cho bieát, trong moät kyø nhaát ñònh, moätquoác gia coù caùc nguoàn tieàn töø ñaâu vaø söû duïng caùc nguoàn tieànñoù nhö theá naøo

10

Nguyeân taéc haïch toaùn caùn caân thanh toaùn

Nguyeân taéc buùt toaùn keùp: moät buùt toaùn ghi nôï bao giôø cuõngcoù moät buùt toaùn ghi coù töông öùng vaø ngöôïc laïi;

Caùc Buùt toaùn ghi nôï ghi cheùp caùc giao dòch:

(i) mua haøng hoùa vaø dòch vuï nöôùc ngoaøi

(ii) ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi

(iii) mua caùc TSTC ôû nöôùc ngoaøi

(iv) giaûm caùc taøi saûn nôï nöôùc ngoaøi

Caùc giao dòch ñöôïc ghi nôï laø caùc giao dòch laøm phaùt sinh caàungoaïi teä

11

Nguyeân taéc haïch toaùn caùn caân thanh toaùn

Caùc Buùt toaùn ghi coù ghi cheùp caùc giao dòch:

(i) baùn haøng hoùa vaø dòch vuï

(ii) giaûm quyeàn sôû höõu caùc TSTC ôû nöôùc ngoaøi

(iii) ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi

(iv) phaùt haønh caùc chöùng khoaùn cho ngöôøi nöôùc ngoaøi

Caùc giao dòch ñöôïc ghi coù laø caùc giao dòch laøm phaùt sinhcung ngoaïi teä

12

3.2 Caáu truùc caùn caân thanh toaùn

Caùn caân thanh toaùn goàm 4 caùn caân boä phaän chính:

– Caùn caân vaõng lai

– Caùn caân voán

– Caùn caân toång theå

– Caùn caân buø ñaép chính thöùc

13

Caùn caân vaõng lai

CCVL toång hôïp caùc chæ tieâu veà giao dòch kinh teá giöõa Ngöôøi cötruù vaø Ngöôøi khoâng cö truù veà haøng hoùa, dòch vuï, thu nhaäp cuûangöôøi lao ñoäng, thu nhaäp töø ñaàu tö tröïc tieáp, thu nhaäp töø ñaàutö vaøo giaáy tôø coù giaù, laõi vay, laõi tieàn göûi nöôùc ngoaøi vaøchuyeån giao vaõng lai moät chieàu.

CCVL ñöôïc chia nhoû thaønh 4 caùn caân tieåu boä phaän:

– Caùn caân thöông maïi

– Caùn caân dòch vuï

– Caùn caân thu nhaäp

– Caùn caân chuyeån giao vaõng lai moät chieàu

14


Caùc giao dòch kinh teá ñöôïc haïch toaùn trong CCVL laø caùckhoaûn thu vaø chi mang tính chaát thu nhaäp, phaûn aùnh vieäcchuyeån giao quyeàn sôû höõu veà taøi saûn giöõa Ngöôøi cö truù vaøNgöôøi khoâng cö truù;

Caùc khoaûn thu phaûn aùnh taêng taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu;

Caùc khoaûn chi phaûn aùnh giaûm taøi saûn thuoäc quyeàn sôû höõu.

15

Caùn caân voán

Toång hôïp toaøn boä caùc chæ tieâu veà giao dòch kinh teá giöõa Ngöôøicö truù vaø Ngöôøi khoâng cö truù veà chuyeån voán töø nöôùc ngoaøi vaøotrong nöôùc vaø chuyeån voán töø trong nöôùc ra nöôùc ngoaøi tronglónh vöïc:

– ñaàu tö tröïc tieáp

– ñaàu tö vaøo giaáy tôø coù giaù

– vay vaø traû nôï vay nöôùc ngoaøi

– cho vay vaø thu hoài nôï nöôùc ngoaøi

– chuyeån giao voán moät chieàu

16

Caùn caân voán

Caùn caân voán coù theå chia thaønh 3 caùn caân tieåu boä phaän:

– Caùn caân voán daøi haïn

– Caùc caân voán ngaén haïn

– Caùn caân chuyeån giao voán moät chieàu

17

Caùn caân voán daøi haïn

Haïch toaùn chuû yeáu caùc luoàng löu chuyeån voán phaùt sinh töø hoaïtñoäng ñaàu tö tröïc tieáp (Foreign Direct Investment –FDI) vaø töøhoaït ñoäng ñaàu tö giaùn tieáp (Portfolio Investment).

FDI laø hoaït ñoäng ñaàu tö mang laïi quyeàn kieåm soaùt caùc döï aùnhoaëc coâng ty ôû nöôùc ngoaøi.

Ñaàu tö giaùn tieáp (Portfolio Investment) bao goàm caùc caùc hoaïtñoäng ñaàu tö vaøo caùc giaáy tôø coù giaù nhö traùi phieáu vaø coå phieáu.

18

Caùn caân voán daøi haïn

Ngoaøi ra, caùn caân voán daøi haïn coøn haïch toaùn caùc löu chuyeånvoán phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng cho vay vaø ñi vay thuoäc khuvöïc coâng cuõng nhö khu vöïc tö.

19

Caùn caân voán ngaén haïn

Ghi cheùp caùc löu chuyeån voán phaùt sinh töø caùc hoaït ñoäng ñaàutö ngaén haïn nhö:

– Tín duïng thöông maïi ngaén haïn;

– Göûi tieàn ngaén haïn;

– Mua baùn caùc coâng cuï treân thò töôøng tieàn teä nhö tín phieáukho baïc, tín phieáu thöông maïi vaø giaáy chöùng nhaän tieàn göûikhaû nhöôïng.

20

Caùn caân chuyeån giao voán moät chieàu

Ghi cheùp caùc khoaûn löu chuyeån voán cho muïc ñích ñaàu tö döôùicaùc hình thöùc nhö:

– Vieän trôï chính phuû khoâng hoaøn laïi

– Caùc khoaûn nôï ñöôïc xoùa

– Taøi saûn baèng tieàn hoaëc hieän vaät cuûa ngöôøi cö truù di cömang ra nöôùc ngoaøi vaø cuûa ngöôøi khoâng cö truù di cö mangvaøo trong nöôùc.

21

Caùn caân voán Ñaëc ñieåm caùc giao dòch haïch toùan trong caùn caân voán?

– Phaûn aùnh söï chuyeån giao quyeàn söû duïng veà taøi saûn giöõangöôøi cö truù vaø ngöôøi khoâng cö truù chöù khoâng phaûi söï thayñoåi quyeàn sôû höõu veà taøi saûn.

22

Caùn caân cô baûn

Caùn caân cô baûn baèng toång hai caùn caân: Caùn caân vaõng lai vaøcaùn caân voán daøi haïn

Caùn caân cô baûn phaûn aùnh töông ñoái toång quaùt tình traïng nôïnöôùc ngoaøi cuûa moät quoác gia

Tình traïng caùn caân cô baûn aûnh höôûng laâu daøi ñeán neàn kinh teávaø tyû giaù hoái ñoaùi

23

Caùn caân toång theå

Caùn caân toång theå baèng toång hai caùn caân: caùn caân

vaõng lai vaø caùn caân voán;

Trong thöïc teá, caùn caân toång theå coøn bao goàm moät

haïng muïc ñöôïc goïi laø nhaàm laãn vaø sai soùt.

24

Caùn caân buø ñaép chính thöùc

Caùn caân buø ñaép chính thöùc bao goàm caùc haïng muïc nhö döïtröõ ngoaïi hoái quoác gia, quan heä vôùI IMF vaø caùc ngaân haøngtrung öông caùc nöôùc khaùc;

Haïng muïc döï tröõ ngoaïi hoái quoác gia ñoùng vai troø quyeát ñònh;

Toång cuûa hai caùn caân toång theå vaø buø ñaép chính thöùc luoânbaèng khoâng;

Caùn caân toång theå = - Caùn caân buø ñaép chính thöùc

25

3.3 Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân thanh toaùn

Vôùi nguyeân taéc buùt toaùn keùp, caùn caân thanh toaùn

luoân caân baèng

Khi noùi caùn caân thanh toaùn thaâm huït hay thaëng

dö laø caùc nhaø kinh teá muoán noùi ñeán thaâm huït hay

thaëng dö cuûa moät nhoùm caùn caân boä phaän nhaát

ñònh trong caùn caân thanh toaùn

26

Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân thöông maïi

CCTM coù theå cho bieát:

– Xu höôùng vaän ñoäng cuûa CCVL

– Möùc ñoä môû cöûa cuûa neàn kinh teá

– Naêng löïc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá

Tình traïng CCTM aûnh höôûng tröïc tieáp vaø nhanh choùngñeán tyû giaù, taêng tröôûng kinh teá vaø laïm phaùt

Ví duï, CTTM thaâm huït thöôøng taùc ñoäng laøm tyû giaù taêng, noäi teä giaûm giaù…

27

3.3.2 Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân vaõng lai

Tình traïng CCVL aûnh höôûng tröïc tieáp vaø nhanh

choùng ñeán tyû giaù, taêng tröôûng kinh teá vaø laïm

phaùt

CCVL thaâm huït?

CCVL thaëng dö?

28

3.3.3 Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân cô baûn

Caùn caân cô baûn phaûn aùnh toång quaùt tình traïng nôï

nöôùc ngoaøi cuûa moät quoác gia vì voán daøi haïn coù ñaëc

tröng cuûa söï phaân phoái laïi thu nhaäp töông ñoái oån

ñònh trong moät thôøi gian daøi giöõa moät quoác gia vaø

phaàn theá giôùi coøn laïi

29


Söï buø ñaép cho nhau giöõa thaëng dö cuûa CCVL vaø

thaâm huït caùn caân voán daøi haïn coù theå ñöôïc duy trì

laâu daøi

30


Moät quoác gia coù CCVL thaâm huït vaø ñoàng thôøI coù

caùc luoàng voán daøi haïn roøng chaûy ra; ñieàu naøy laøm

cho caùn caân cô baûn bò thaâm huït naëng neà; ñaây coù

phaûi laø moät tín hieäu xaáu cuûa neàn kinh teá?

31


Moät quoác gia coù caùn caân cô baûn thaëng dö, trong ñoù

luoàng voán roøng daøi haïn chaûy vaøo lôùn hôn möùc thaâm

huït CCVL. Baïn ñaùnh giaù neàn kinh teá naøy theá naøo?

32

3.3.3 Thaëng dö vaø thaâm huït caùn caân toång theå

Döôùi cheá ñoä tyû giaù coá ñònh:

– Tình traïng caùn caân toång theå cho bieát aùp löïc daãn

ñeán phaù giaù hay naâng giaù noäi teä;

– Ñeå duy trì tyû giaù coá ñònh, NHTW duøng döï tröõ

ngoaïi hoái ñeå can thieäp

33

3.3.4 Thặng dư và thâm hụt cán cân tổng thể

Dưới chế độ tỷ giá thả nổi:

– Cán cân tổng thể luôn có xu hướng vận động trởvề trạng thái cân bằng

34

3.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân thanhtoán

Các yếu tố tác động đến cán cân vãng laiCác yếu tố tác động đến cán cân vốn

35

3.4.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cânvãng lai

Tăng trưởng kinh tế

Tỷ giá hối đoái

Lạm phát

Các rào cản thương mại

36

Tăng trưởng kinh tế

Quốc gia có mức tăng trưởng kinh tế cao thường trảiqua thời kỳ thâm hụt cán cân thương mại

37


Tỷ giá biến động tác động lên XK và NK

Trong điều kiện hệ số co giãn của cầu hàng hóa XK và cầu hàng hóa NK tương đối cao thì khi tỷ giá tăngsẽ làm tăng XK và giảm NK; điều này có thể sẽ dẫnđến cải thiện CCVL

38


Trong quá khứ, nhiều nền kinh tế thường sử dụngbiện pháp phá giá nội tệ để cảI thiện CCVL

Ngày nay, nhiều nền kinh tế thực hiện chính sách duytrì đồng tiền yếu để tạo lợi thế cạnh tranh về giá vàcải thiện CCVL

39


Cơ sở lý thuyết (điều kiện Marshall-Lerner) cũng nhưbằng chứng thực nghiệm (hiệu ứng tuyến J) chỉ rarằng phá giá không phảI lúc nào cũng dẫn đến cảithiện CCVL;

40


Về mặt lý thuyết, Điều kiện Marshall-Lerner chỉ rarằng:

– Phá giá nội tệ sẽ có ảnh hưởng tích cực đếnCCVL nếu như tổng giá trị hệ số co giãn (hệ số co giãn cầu XK + hệ số co giãn cầu NK) lớn hơn 1

41


Điều kiện Marshall-Lerner chỉ ra rằng:– Phá giá tạo ra 2 hiệu ứng, hiệu ứng giá và hiệu ứng lượng

– Hiệu ứng giá là nhân tố làm cho CCVL xấu đi

– Hiệu ứng lượng là nhân tố góp phần cải thiện CCVL

– Tình trạng CCVL sau khi phá giá phụ thuộc vào tính trội củahiệu ứng khốI lượng hay hiệu ứng giá cả

42


Các bằng chứng thực nghiệm chỉ ra rằng:

– Phaù giaù thöôøng khoâng traùnh ñöôïc hieäu öùng

tuyeán J

– CCVL thöôøng xaáu ñi sau khi phaù giaù, sau ñoù

daàn daàn môùi ñöôïc caûi thieän theo thôøi gian

43


t3t2t1

Tuyeán J


Thaëng dö (+)

Thaâm huït (-)

0

Hiệu ứng tuyến J:

44


3 nguyên nhân chính giải thích hiệu ứng tuyến J:

– Phaûn öùng cuûa ngöôøi tieâu duøng dieãn ra chaäm

– Phaûn öùng cuûa ngöôøi saûn xuaát dieãn ra chaäm

– Caïnh tranh khoâng hoaøn haûo

45

Lạm phát

Một quốc gia có mức lạm phát cao hơn so với các đốitác thương mại thường trải qua thời kỳ thâm hụtCCVL

46

Các rào cản thương mại

Nhiều quốc gia sử dụng các rào cản thương mại đểbảo vệ CCVL

Biện pháp này không thích hợp trong bối cảnh tự do hóa thương mại

47

3.4.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến cán cân vốn

Lãi suất

Các loại thuế

Các biện pháp kiểm soát vốn

Các kỳ vọng về sự thay đổi tỷ giá

48

Lãi suất

Lãi suất ở một quốc gia tăng sẽ làm cho các tài sản tàichính của quốc gia đó hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài

Cán cân vốn có thể được cải thiện trong ngắn hạn

49

Các loại thuế

Áp dụng các loại thuế đánh trên lãi vốn (capital gain) hoặcđánh trên các khoản thu nhập đầu tư (cổ tức và lãi chovay) sẽ làm cho các chứng khoán không còn hấp dẫn cácnhà đầu tư nước ngoài

Các cân vốn có thể bị xấu đi

50

Các biện pháp kiểm soát vốn

Nhiều quốc gia sử dụng các biện pháp mang tính hànhchính để hạn chế vốn lưu chuyển ra nước ngoài

Các biện pháp này không còn thích hợp trong xu thế tự do hóa đầu tư ngày càng gia tăng

51

Các kỳ vọng về sự thay đổI tỷ giá

Các nhà đầu tư lựa chọn đầu tư vào các chứng khoánnước ngoài nếu mức sinh lợi cao hơn

Mức sinh lợi của chứng khoán nước ngoài phụ thuộc vàomức sinh lợi danh nghĩa của chứng khoán và mức thay đổitỷ giá

52

Các kỳ vọng về sự thay đổI tỷ giá

Khi một đồng tiền tăng giá, mức sinh lợi của chứng khoánghi bằng đồng tiền đó sẽ tăng

Một đồng tiền được kỳ vọng là tăng giá thì các chứngkhoán ghi bằng đồng tiền đó sẽ hấp dẫn các nhà đầu tưnước ngoài

Vì thế cán cân vốn của một quốc gia có thể được cải thiệnnếu đồng tiền của quốc gia đó được kỳ vọng là tăng giá

ch3 handouts

Documents