chuyen de bat dang thuc luong giac (chuong 4)
TRANSCRIPT
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
1/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 77
Chng 4 :
Mt s chuyn bi vit hay,th v lin quan n bt ng thc v
lng gic
ng nh tn gi ca mnh, chng ny s bao gm ccbi vit chuyn v bt ngthc v lng gic. Tc gi ca chng u l cc gio vin, hc sinh gii ton m tc ginh gi rt cao. Ni dung ca ccbi vit chuyn u d hiu v mch lc. Bn cc th tham kho nhiu kin thc b ch t chng. V khun kh chuyn nn tc gich tp hp c mt s bi vit tht s l hay v th v :
Mc lc :
Xung quanhbi ton Ecds trong tam gic .78ng dng ca i s vo vic pht hin v chng minh bt ng thc trong tamgic82Th trv ci ngun ca mn Lng gic...............91Phng php gii mt dng bt ng thc lng gic trong tam gic.............94
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
2/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 78
Xung quanh bi ton Ecds trong tam gicNguyn Vn Hin
(Thi Bnh)
Bt ng thc trong tam gic lun l ti rt hay. Trong bi vit nh ny, chng tacng trao i v mt bt ng thc quen thuc : Bt ng thc Ecds.Bi ton 1 : Cho mt im M trong ABC . Gi cba RRR ,, l khong cch t M n
CBA ,, v cba ddd ,, l khong cch t M n ABCABC ,, th :
( ) ( )EdddRRR cbacba ++++ 2
Gii : Ta c :
a
bdcd
a
SS
a
SSdhR
bc
AMCAMB
BMCABC
aaa
+=
+=
=
22
22
Bng cch ly i xng M qua phn gic gc A
Tng t : ( )1
+
+
+
c
bdadR
b
cdadR
a
cdbdR
ab
c
ac
b
bc
a
( ) ++
++
++
+++ cbacbacba ddd
a
b
b
ad
a
c
c
ad
b
c
c
bdRRR 2 pcm.
Thc ra ( )E ch l trng hp ring ca tng qut sau :Bi ton 2 : Chng minh rng :
( ) ( )22 kck
b
k
a
kk
c
k
b
k
a dddRRR ++++
vi 01 > k Gii : Trc ht ta chng minh :B 1 : 0, > yx v 01 > k th :
( ) ( ) ( )Hyxyx kkkk ++ 12
Chng minh :( ) ( ) ( ) ( ) 0121121 11 ++=
+
+
kkk
k
kk
k
aaafy
x
y
xH vi 0>= a
y
x
V ( ) ( ) ( ) 021' 11 =+= kk aakaf 1= a hoc 1=k . Vi 1=k th ( )H l ng thcng.Do 0>a v 01 >> k th ta c :
( ) 00 > aaf v 01 >> k
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
3/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 79
( )H c chng minh.Tr libi ton 2 :T h ( )1 ta c :
+
+
k
b
k
ck
k
bck
a a
cd
a
bd
a
cd
a
bdR 12
( p dng b ( )H via
cdy
a
bdx bc == ; )
Tng t :
+
+
k
a
k
bkk
c
k
a
k
ckk
b
c
bd
c
adR
b
cd
b
adR
1
1
2
2
( )kck
b
k
a
k
kkk
c
kkk
b
kkk
a
kk
c
k
b
k
a
ddd
a
b
b
ad
a
c
c
ad
b
c
c
bdRRR
++
+
+
+
+
+
++
2
2 1
pcm.ng thc xy ra khi ABC u v M l tm tam gic. p dng ( )E ta chng minhcbi ton sau :Bi ton 3 : Chng minh rng :
( )3111
2111
++++
cbacba RRRddd
Gii : Thc hinphp nghch o tm M, phng tch n v ta c :
=
=
=
c
b
a
RMC
RMB
RMA
1*
1*
1*
v
=
=
=
c
b
a
dMC
dMB
dMA
1''
1''
1''
p dng ( )E trong '''''' CBA :
( )
++++
++++
cbacba RRRddd
MCMBMAMCMBMA111
2111
***2''''''
pcm.Mrng kt qu ny ta c bi ton sau :Bi ton 4 : Chng minh rng :
( ) ( )42 kck
b
k
a
k
c
k
b
k
a
kRRRddd ++++
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
4/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 80
vi 10 > k Hng dn cch gii : Ta thy ( )4 d dng c chng minh nh p dng ( )2 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc xy ra khi ABC uv M l tm tam gic.By givi 1>k th t h ( )1 ta thu c ngay :Bi ton 5 : Chng minh rng :
( ) ( )52 222222 cbacba dddRRR ++>++ Xutpht t bi ton ny, ta thu c nhng kt qu tng qut sau :Bi ton 6 : Chng minh rng :
( ) ( )62 kck
b
k
a
k
c
k
b
k
a dddRRR ++>++
vi 1>k Gii : Chng ta cng chng minh mt b :B 2 : 0, > yx v 1>k th :
( ) ( )Gyxyx kkk ++
Chng minh :
( ) ( ) ( ) 01111 >+=+>
+ k
k
k
kk
aaagy
x
y
xG (t 0>= a
y
x)
V ( ) ( ) 1;001' 11 >>>+= kaaakag kk
( ) 1;00 >>> kaag
( )G c chng minh xong.
S dng b ( )G vobi ton ( )6 :T h ( )1 :
k
b
k
c
k
bck
aa
cd
a
bd
a
cd
a
bd
R
+
>
+ (t a
cd
ya
bd
xbc
== ; )
Tng t :
k
a
k
bk
c
k
a
k
ck
b
c
bd
c
adR
b
cd
b
adR
+
>
+
>
( )k
c
k
b
k
a
kk
k
c
kk
k
b
kk
k
a
k
c
k
b
k
a
ddd
a
b
b
ad
a
c
c
ad
b
c
c
bdRRR
++
+
+
+
+
+
>++
2
pcm.Bi ton 7 : Chng minh rng :
( ) ( )72 kak
a
k
a
k
a
k
a
k
a RRRddd ++>++
vi 1
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
5/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 81
Hng dn cch gii : Ta thy ( )7 cng c chng minh d dng nh p dng ( )6 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc khng th xy ratrong ( )6 v ( )7 .Xt v quan h gia ( )cba RRR ,, vi ( )cba ddd ,, ngoi bt ng thc ( )E v nhng m
rng ca n, chng ta cn gp mt s bt ng thc rt hay sau y. Vic chng minhchng xin dnh chobn c :
( )( )( )
( )( )( )ccbbccaabbaacba
cbcabacba
c
ba
b
ca
a
cb
cbacba
dRdRdRdRdRdRRRR
ddddddRRR
R
dd
R
dd
R
dd
dddRRR
+++
+++
+
++
++
222)4
)3
3)2
8)1
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
6/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 82
ng dng ca i s vo vic pht hin v chngminh bt ng thc trong tam gic
L Ngc Anh
(HS chuyn ton kha 2005 2008Trng THPT chuyn L T Trng, Cn Th)
1/ Chng ta i tbi ton i ssau:Vi
x
0, 0, 0, 0,2222
ta lun c:
x x 2x< tg < < sinx < x
2 2 .
Chng minh: Ta chng minh 2 bt ng thc:2
sinx
x
> v2
2
x xtg
< .
t1
( ) sinf x xx
= l hm s xc nh v lin tc trong 0,2
.
Ta c:2
os x- sin x'( )
xcf x
x= . t ( ) os x- sin xg x xc= trong 0,
2
khi
( ) ( )' sin 0g x x x g x= nghch bin trong on 0,2
nn ( ) ( )0g x g< =0 vi
0,2
x
. Do ( )' 0f x < vi 0,
2x
suy ra ( )2
2f x f
> =
hay
2sin
xx
>
vi 0,2
x
.
t ( ) 1h x tgxx
= xc nh v lin tc trn 0,2
.
Ta c ( )2 2
sin' 0
2 os2
x xh x
xx c
= > 0,
2x
nn hm s ( )h x ng bin, do
( )2 2
xh x h
< =
hay
2
2
x xtg
< vi 0,
2x
.
Cn 2 bt ng thc2 2
x xtg > v sinx x< dnh cho bn c t chng minh.
By gimi l phn ng ch :Xt ABC: BC = a , BC = b , AC = b . GiA, B, Cl ln cc gc bng radian;
r, R, p, S ln lt l bn knh ng trn ni tip, bn knh ng trn ngoi tip, nachu vi v din tch tam gic; la, ha, ma, ra, tng ng l di ng phn gic, ngcao, ng trung tuyn v bn knh ng trn bng tip ng vi nhA...
Bi ton 1: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:2 2 2os os os
4
p pAc x Bc B Cc C
R R
< + + <
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
7/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 83
Nhn xt:
Tnh l hm s sin quen thuc trong tam gic ta c: sin sin sinp
A B BR
+ + = v
bi ton i s ta d dng a ra bin i sau 2 2 24
os 2 os sin os2
AAc A tg c A A Ac A
< = < , t
a n li gii nh sau.Li gii:
Ta c: 2 2 24
os 2 os sin os2
AAc A tg c A A Ac A
< = < 2os sin
pAc A A
R< =
v 2 24
os sin os4
p pAc A A Ac A
R R
> = > . Ty suy ra pcm.
Trong mt tam gic ta c nhn xt sau: 12 2 2 2 2 2
A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + = kt hp
vi2
2
x xtg
< nn ta c
2 2 2 2 2 21
2 2 2 2 2 2
A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg
+ + > + + =
2
. . .4
A B B C C A
+ + > (1). Mt khc2 2
x xtg > nn ta cng d dng c
12 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + < + + = t y ta li c
. . . 4A B B C C A+ + < (2). T (1) v (2) ta c bi ton mi.Bi ton 2: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:
2
. . . 44
A B B C C A
< + + <
Lu : Khi dng cch ny sng to bi ton mi th ton l ABC phi l nhn
v trong bi ton i sth 0, 2x
. Li gii bi ton tng t nh nhn xt trn.
Mt khc, p dng bt ng thc( )
2
3
a b cab bc ca
+ ++ + th ta c ngay
( )2 2
. . .3 3
A B C A B B C C A
+ ++ + = . Ty ta c bi ton cht hn v p hn:
2 2
. . .4 3
A B B C C A
+ +
By gita thi t cng thc la, ha, ma, ra tm ra cc cng thc mi.
Trong ABC ta lun c: 2 sin sin sin2 2a aA A
S bc A cl bl= = +
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
8/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 84
1 1 1 1
A 2 22 os2
a
b c b c
l bc b cbcc
+ + = > = +
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 sin sin sina b cl l l a b c R A B C
+ + > + + > + +
1 1 1 1 1 1 1
2a b c
l l l R A B C
+ + > + +
.
Nh vy chng ta c Bi ton 3.Bi ton 3: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:
1 1 1 1 1 1 1
2a b c
l l l R A B C
+ + > + +
Mt khc, ta li c( )2 sin sin
A2 os 2sin
22 2
a
R B C bc b c
Alc
++= =
. p dng bi ton i s ta
c:
( )( )2
2 2a
B CRR B C bc
AA l
+
+> >
( ) ( )
( )
4
a
R B C R B C bc
B C l B C
+ +> >
+ +
4
a
bc RR
l
> > .
Hon ton tng t ta c:4
c
ab RR
l
> > v
4
b
ca RR
l
> > . Ty, cng 3 chui bt
ng thc ta c:Bi ton 4: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:
12 3c a b
R ab bc ca Rl l l
< + + <
Trong tam gic ta c kt qu sin b ch h
Ac b
= = , sin c ah h
Ba c
= = v sin a bh h
Cb a
= = ,
m t kt qu ca bi ton i s ta d dng c 2 sin sin sinA B C < + + < , m
( )1 1
2 sin sin sin aA B C hb c
+ + = +
1 1 1 1b ch h
c a a b
+ + + +
, t y ta c c Bi
ton 5.Bi ton 5: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:
1 1 1 1 1 14 2a b ch h h
b c c a a b
< + + + + + + + +
( )4 2R r aA bB cC > + +
Kt hp 2 iu trn ta c iu phi chng minh.Sau y l cc bi ton c hnh thnh t cc cng thc quen thuc cc bn luyn
tp:Bi ton: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:a/ ( ) ( )2 8 2 2p R r aA bB cC p R r + < + + < + .
b/ ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) 22
Sp a p b p b p c p c p a S
< + + < .
c/ ( ) ( ) ( )2 2 22
abc a p a b p b c p c abc
< + + < .
d/1 1 1 1 1 1
4 2a b cl l lb c c a a b
< + + + + + = ( )' 0f x > nn hm ( )f x ng bin .
Ch 3 bt ng thc i s:1.Bt ng thc AM-GM:
Cho n s thc dng 1 2, , ..., na a a , ta lun c:1 2
1 2
......n n
n
a a aa a a
n
+ + +
Du = xy ra 1 2 ... na a a = = = .
2.Bt ng thc Cauchy-Schwarz:
Cho 2 bn s ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b trong 0, 1,ib i n> = . Ta lun c:
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
11/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 87
( )222 2
1 21 2
1 2 1 2
......
...nn
n n
a a aaa a
b b b b b b
+ + ++ + +
+ + +
Du = xy ra 1 2
1 2
... n
n
aa a
b b b = = = .
3.Bt ng thc Chebyshev:Cho 2 dy ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b cng tng hoc cng gim, tc l:
1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
hoc 1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
, th ta c:
1 1 2 2 1 2 1 2... ... ....n n n na b a b a b a a a b b b
n n n
+ + + + + + + + +
Du = xy ra 1 2
1 2
...
...n
n
a a a
b b b
= = =
= = =.
Nu 2 dy n iu ngc chiu th i chiu du bt ng thc.Xt trong tam gic ABC c A B (A,B s o hai gc A,B ca tam gic theo
radian).
A B sin sin
A B
A B ( theo chng minh trn th hm ( )
xf x =
sinx)
2 2
A B
a b
R R
A a
B b , m A B a b . Nh vy ta suy ra nu a b th
A a
B b
(i).
Hon ton tng t : a b c
A B C
a b c v nh vy ta c
( )A
0B
a ba b
, ( ) 0
B Cb c
b c
v ( ) 0
C Ac a
c a
.Cng 3
bt ng thc ta c ( ) 0cyc
A Ba b
a b
( ) ( )2
cyc
AA B C b c
a+ + + (1).
-Cng A B C + + vo 2 v ca (1) ta thu c:( ) ( )3
A B C A B C a b c
a b c
+ + + + + +
(2)
-TrA B C + + vo 2 v ca (1) ta thu c: ( ) ( )2cyc
AA B C p a
a
+ + (3).
Ch rng A B C + + = v 2a b c p+ + = nn (2) 3 2cyc
Ap
a
3
2cyc
A
a p
(ii), v (3) ( )
2cyc
Ap a
a
(iii).
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
12/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 88
Mt khc ta c th p dng bt ng thc Chebyshev cho 2 b s
, ,A B C
a b c
v ( ), , .p a p b p c Ta c: a b c A B C
a b c
p a p b p c
( )( )
3 3 3cyc
A A B C p ap a p b p ca a b c
+ + + +
( )3
cyc
cyc
ApaA
p aa
. M
3
2cyc
A
a p
ta suy ra: ( )
32
3 3cyc
cyc
Ap p
aA pp a
a
hay ( )
3 2cyc
cyc
Ap
aAp a
a
(iv).
Ta ch n hai bt ng thc (ii) v (iii):
-p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s , ,A B C
a b cta c:
13. .
3. .cyc
A A B C
a a b c
kt
hp vi bt ng thc (ii) ta suy ra13. . 3
3. . 2
ABC
a b c p
3. . 2
. .
a b c p
ABC
(v). Mt
khc, ta li c
1
3. .3
. .cyc
a a b c
A A B C
, m theo (v) ta d dng suy ra
1
3. . 2
. .
abc p
ABC
, t ta
c bt ng thc6
cyc
a p
A (vi).
-p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz , ta c :
( )22 2
cyc cyc
A B C A A
a aA Aa Bb Cc Aa Bb Cc
+ += =
+ + + + (vii), m ta tm c
( ) ( )2 8 2 2p R r Aa Bb Cc p R r + < + + < + (bi tp a/ phn trc) nn
( )
2
2cyc
A
a p R r
>
(viii) (chng vi tam gic nhn).
-p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s ( ) ( ) ( ), ,A B C
p a p b p ca b c
ta c:
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2
3 3 3. . . . . . .
3 3 3. . 4 . 4 .
A B C ABC S ABC S ABC p a p b p c p a p b p c
a b c abc p S R p R + + = =
( )2
3. .
34 .cyc
A S A B C p a
a p S R (4)m ( )
3 2cyc
cyc
Ap aA
p aa
(theo iv) nn t (4)
32
43
. . 729 . . .3
4 . 3 2 4cyc
cyc
Ap
aS A B C S A B C Ap
p S R R a
3
4729 . . . 3
4 2
S A B C p
R p
354 . . . . .S A B C p R (ix).
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
13/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 89
Xt tng
2 22y yx z x z
Tb By a Ax a Ax c Cz c Cz b By
= + + + + +
.
Ta c: 0T
2 2 2
1 1 1 1 1 1. . . 2 0y z z x x y
x a A y b B z c C ab AB bc BC ca CA
+ + + + + + +
.
. . . 2 0y z bc z x ca x y ab c a b
x aA y bB z cC AB BC CA
+ + + + + + +
. . . 2y z bc z x ca x y ab a b c
x aA y bB z cC BC CA AB
+ + + + + + +
(5).
p dng bt ng thc AM-GM ta c:
13 6
3a b c abc p
ABCBC CA AB
+ +
(6).
T (5) v (6) ta c: 6. . .y z bc z x ca x y ab px aA y bB z cC + + ++ + (7).
Thay (x, y, z) trong (7) bng ( p-a, p-b, p-c) ta c:
( ) ( ) ( )
12bc ca ab p
A p a B p b C p c + +
(x)
Thay (x, y, z) trong (7) bng (bc, ca, ab) ta c:12b c c a a b p
A B C
+ + ++ + (xi).
3/ Chng ta xt bt ng thc sau:x
sinx
vi
x
0, 0, 0, 0,2222
(phn chng minh bt
ng thc ny dnh cho bn c).
Theo nh l hm s sin ta c sin2
aA
R= v kt hp vi bt ng thc trn ta c
2 4
2
a A a R
R A , t ta d dng suy ra
12
cyc
a R
A > .
4/ Bt ng thc:2 2
2 2
sin x - x
x + x vi ( ]x 0, 0, 0, 0, (bt ng thc ny xem nhbi
tp dnh cho bn c).
Bt ng thc trn tng ng2
2 2
sin 21
x x
x x
+
3
2 2
2sin
xx x
x
+(1).
Trong tam gic ta c: 3 3sin sin sin2
A B C + + (2) (bn c t chng minh).T (1)
v (2) ta thu c3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 3sin 2
2 cyc
A B C A A B C
A B C
> + + + +
+ + +
3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 32
2
A B C
A B C
> + +
+ + +
3 3 3
2 2 2 2 2 2
3 3
2 4
A B C
A B C
+ + >
+ + +.
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
14/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 90
Mt khc, p dng bt ng thc cho 3 gc A, B, Cta thu c2 2
2 2
sinA A
A A
>
+,
2 2
2 2
sinB B
B B
>
+v
2 2
2 2
sin C C
C C
>
+, cng cc bt ng thc ta c:
2 2 2 2 2 22 2 2 2 2 2
sin sin sinA B C A B C A B C A B C
+ + > + ++ + +
, t y p dng nh l hm s sin
sin2
aA
R= ta c
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 22 2 2
a b c
A B C R R R
A B C A B C
+ + > + +
+ + +hay
2 2
2 22
cyc
a AR
A A
>
+ .
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
15/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 91
Thtrv ci ngun ca mn lng gicL Quc Hn
i hc Sphm Vinh
Lng gic hc c ngun gc t Hnh hc. Tuy nhin phn ln hc sinh khi hcmn Lng gic hc (gii phng trnh lng gic, hm s lng gic ), li thy nnh l mt b phn ca mn i s hc, hoc nh mt cng c gii cc bi ton hnhhc (phn tam gic lng) m khng thy mi lin h hai chiu gia cc b mn y.
Trong bi vit ny, ti hy vng phn no c th cho cc bn mt cch nhn mi :dng hnh hc gii cc bi ton lng gic.
Trc ht, ta ly mt kt qu quen thuc trong hnh hc scp : Nu G l trng tmtam gic ABC v M l mt im ty trong mt phng cha tam gic th :
( ) ( )22222229
1
3
1cbaMCMBMAMG ++++= (nh l Lp-nt)
Nu OM l tm ng trn ngoi tip ABC th 2222 3RMBMBMA =++ nn p
dng nh l hm s sin, ta suy ra : ( )CBARROG 222222 sinsinsin9
4++=
( ) ( )1sinsinsin4
9
9
4 22222
++= CBAROG
Tng thc ( )1 , suy ra :
( )24
9sinsinsin 222 ++ CBA
Du ng thc xy ra khi v ch khi OG , tc l khi v ch khi ABC u.Nh vy, vi mt kin thc hnh hc lp 10 ta pht hin v chng minh c bt ng
thc ( )2 . Ngoi ra, h thc ( )1 cn cho ta mt ngun gc hnh hc ca bt ng thc( )2 , iu m t ngi nghn. Bng cch tng t, ta hy tnh khong cch gia O vtrc tm H ca ABC . Xt trng hp ABC c 3 gc nhn. Gi E l giao im caAH vi ng trn ngoi tip ABC . Th th :
( ) HAHEROHOH .22
/ ==
Do : ( )*.22 HEAHROH = vi :
ARC
ACR
C
AAB
C
AFAH cos2
sin
cossin2
sin
cos.
sin====
v CBABCBKHKHE cotcos2cot22 ===
CBRC
CBCR coscos4
sincoscossin2.2 ==
Thay vo ( )* ta c :
( )3coscoscos8
18 22
= CBAROH
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
16/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 92
Nu 090=BAC chng hn, th ( )3 l hin nhin. Gi s ABC c gc A t. Khi
( ) HEHAOHROH .22
/ == trong ARAH cos2= nn ta cng suy ra ( )3 .
T cng thc ( )3 , ta suy ra :
( )48
1
coscoscos CBA (Du ng thc xy ra khi v ch khi ABC u). Cngnh bt ng thc ( )2 , bt ng thc ( )4 c phthin v chng minh ch vi kin thc lp 10 v c mtngun gc hnh hc kh p. Cn nh rng, xanay cha ni n vic pht hin, ch ring vic chngminh cc bt ng thc , ngi ta thng phi dngcc cng thc lng gic (chng trnh lng gic lp11) v nh l v du tam thc bc hai.C c ( )1 v ( )3 , ta tip tc tin ti. Ta th s dng ng thng le.
Nu O, G, H l tm ng trn ngoi tip, trng tm v trc tm ABC th O, G, Hthng hng v : OHOG
3
1= . T 22
9
1OHOG = .
T ( )( )31 ta c :
( ) ( )CBACBA coscoscos814
1sinsinsin
4
9 222 =++
hay CBACBA coscoscos22sinsinsin 222 +=++ Thay 2sin bng 2cos1 vo ng thc cui cng, ta c kt qu quen thuc :
( )51coscoscos2coscoscos 222 =+++ CBACBA
Cha ni n vic pht hin ra ( )5 , ch ring vic chng minh lm nhc c khngbit bao nhiu bn tr mi lm quen vi lng gic. Qua mt vi v d trn y, hn ccbn thy vai tr ca hnh hc trong vic pht hin v chng minh cc h thc thunty lng gic. Mt khc, n cng nu ln cho chng ta mt cu hi : Phi chng cc hthc lng gic trong mt tam gic khi no cng c mt ngun gc hnh hc lm bnng ? Mi cc bn gii vi bi tp sau y cng c nim tin ca mnh.
1. Chng minh rng, trong mt tam gic ta c
=
2sin
2sin
2sin8122
CBARd trong
d l khong cch gia ng trn tm ngoi tip v ni tip tam gic .T hy suy ra bt ng thc quen thuc tng ng. 2. Cho ABC . Dng trong mt phng ABC cc im 1O v 2O sao cho cc tam
gic ABO1 v ACO2 l nhng tam gic cn nh 21,OO vi gc y bng 030 vsao cho 1O v C cng mt na mt phng bAB, 2O v B cng mt na mtphng bAC.
a) Chng minh :
( )ScbaOO 346
1 222221 ++=
b) Suy ra bt ng thc tng ng :
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
17/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 93
CBACBA sinsinsin32sinsinsin 222 ++
3. Chng minh rng nu ABC c 3 gc nhn, th :
2coscoscos
sinsinsinBA
v 02
3cos >
+
C
.
Ta c :
( )74
sin22
sin2
sin4
sin2
cos18
1
2cos2cos18
1
2
coscos
18
1
2
2sin
2sin
2
2sin
2sin
66663
3
32266
BABABABA
BABABA
BABA
++
+=
+
+
=
+
=
+
+
Tng t ta c : ( )84
3sin223sin
2sin 666
+
+
CC
Cng theo v ca ( )7 v ( )8 ta c :
( )964
3
6sin3
2sin
2sin
2sin
83sin4
43sin
4sin2
23sin
2sin
2sin
2sin
6666
6666666
=++
+++
++
++++
CBA
CBACBACBA
Trng hp tam gic ABC nhn, cc bt ng thc ( ) ( ) ( )9,8,7 lun ng.Th d 4. Chng minh rng vi mi tam gic ABC ta lun c :
( )( )( )
3
4
6
4
222sincossincossincos
++++ CCBBAA
Li gii. Ta c :
( )( )( )
=+++
4cos
4cos
4cos22sincossincossincos
CBACCBBAA
nn bt ng thc cho tng ng vi :
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
21/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
The Inequalities Trigonometry 97
( )*4
6
4
2
4cos
4cos
4cos
3
+
CBA
- Nu { }4
3,,max
CBA th v tri ca ( )* khng dng nn bt ng thc cho
lun ng.
- Nu { }4
3,,max
>
>
CBA
nn ( )
+
+=
BABABA cos
2cos
2
1
4cos
4cos
( )1042
cos4
cos4
cos
42cos
2cos1
2
1
2
2
+
+
++
BABA
BABA
Tng t :
( )1142
3cos43
cos4
cos 2
+
C
C
Do nhn theo v ca ( )10 v ( )11 ta s c :
+
+
43cos
423cos
42cos
43cos
4cos
4cos
4cos 422
C
BACBA
3
3
4
6
4
2
43cos
4cos
4cos
4cos
+=
CBA
Do :
( )( )( )
3
4
6
4
222sincossincossincos
++++ CCBBAA
ng thc xy ra khi v ch khi tam gic ABC u.Mi cc bn tip tc gii cc bi ton sau y theo phng php trn.
Chng minh rng vi mi tam gic ABC, ta c :
( )NnCBA
CBA
n
nnn
++
++
2.3
2sin
1
2sin
1
2sin
1)2
3
1
2tan
2tan
2tan)1 333
-
8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)
22/22
Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v
lin quan n btng thc v lnggic
( )314
2
4cos
4cos
4cos)3 +++
CC
BB
AA
( ) CBACBA coscoscos3122
1
4cos
4cos
4cos)4
3+
vi ABC nhn.