chuyen de bat dang thuc luong giac (chuong 4)

Upload: huyden181

Post on 30-May-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    1/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 77

    Chng 4 :

    Mt s chuyn bi vit hay,th v lin quan n bt ng thc v

    lng gic

    ng nh tn gi ca mnh, chng ny s bao gm ccbi vit chuyn v bt ngthc v lng gic. Tc gi ca chng u l cc gio vin, hc sinh gii ton m tc ginh gi rt cao. Ni dung ca ccbi vit chuyn u d hiu v mch lc. Bn cc th tham kho nhiu kin thc b ch t chng. V khun kh chuyn nn tc gich tp hp c mt s bi vit tht s l hay v th v :

    Mc lc :

    Xung quanhbi ton Ecds trong tam gic .78ng dng ca i s vo vic pht hin v chng minh bt ng thc trong tamgic82Th trv ci ngun ca mn Lng gic...............91Phng php gii mt dng bt ng thc lng gic trong tam gic.............94

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    2/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 78

    Xung quanh bi ton Ecds trong tam gicNguyn Vn Hin

    (Thi Bnh)

    Bt ng thc trong tam gic lun l ti rt hay. Trong bi vit nh ny, chng tacng trao i v mt bt ng thc quen thuc : Bt ng thc Ecds.Bi ton 1 : Cho mt im M trong ABC . Gi cba RRR ,, l khong cch t M n

    CBA ,, v cba ddd ,, l khong cch t M n ABCABC ,, th :

    ( ) ( )EdddRRR cbacba ++++ 2

    Gii : Ta c :

    a

    bdcd

    a

    SS

    a

    SSdhR

    bc

    AMCAMB

    BMCABC

    aaa

    +=

    +=

    =

    22

    22

    Bng cch ly i xng M qua phn gic gc A

    Tng t : ( )1

    +

    +

    +

    c

    bdadR

    b

    cdadR

    a

    cdbdR

    ab

    c

    ac

    b

    bc

    a

    ( ) ++

    ++

    ++

    +++ cbacbacba ddd

    a

    b

    b

    ad

    a

    c

    c

    ad

    b

    c

    c

    bdRRR 2 pcm.

    Thc ra ( )E ch l trng hp ring ca tng qut sau :Bi ton 2 : Chng minh rng :

    ( ) ( )22 kck

    b

    k

    a

    kk

    c

    k

    b

    k

    a dddRRR ++++

    vi 01 > k Gii : Trc ht ta chng minh :B 1 : 0, > yx v 01 > k th :

    ( ) ( ) ( )Hyxyx kkkk ++ 12

    Chng minh :( ) ( ) ( ) ( ) 0121121 11 ++=

    +

    +

    kkk

    k

    kk

    k

    aaafy

    x

    y

    xH vi 0>= a

    y

    x

    V ( ) ( ) ( ) 021' 11 =+= kk aakaf 1= a hoc 1=k . Vi 1=k th ( )H l ng thcng.Do 0>a v 01 >> k th ta c :

    ( ) 00 > aaf v 01 >> k

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    3/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 79

    ( )H c chng minh.Tr libi ton 2 :T h ( )1 ta c :

    +

    +

    k

    b

    k

    ck

    k

    bck

    a a

    cd

    a

    bd

    a

    cd

    a

    bdR 12

    ( p dng b ( )H via

    cdy

    a

    bdx bc == ; )

    Tng t :

    +

    +

    k

    a

    k

    bkk

    c

    k

    a

    k

    ckk

    b

    c

    bd

    c

    adR

    b

    cd

    b

    adR

    1

    1

    2

    2

    ( )kck

    b

    k

    a

    k

    kkk

    c

    kkk

    b

    kkk

    a

    kk

    c

    k

    b

    k

    a

    ddd

    a

    b

    b

    ad

    a

    c

    c

    ad

    b

    c

    c

    bdRRR

    ++

    +

    +

    +

    +

    +

    ++

    2

    2 1

    pcm.ng thc xy ra khi ABC u v M l tm tam gic. p dng ( )E ta chng minhcbi ton sau :Bi ton 3 : Chng minh rng :

    ( )3111

    2111

    ++++

    cbacba RRRddd

    Gii : Thc hinphp nghch o tm M, phng tch n v ta c :

    =

    =

    =

    c

    b

    a

    RMC

    RMB

    RMA

    1*

    1*

    1*

    v

    =

    =

    =

    c

    b

    a

    dMC

    dMB

    dMA

    1''

    1''

    1''

    p dng ( )E trong '''''' CBA :

    ( )

    ++++

    ++++

    cbacba RRRddd

    MCMBMAMCMBMA111

    2111

    ***2''''''

    pcm.Mrng kt qu ny ta c bi ton sau :Bi ton 4 : Chng minh rng :

    ( ) ( )42 kck

    b

    k

    a

    k

    c

    k

    b

    k

    a

    kRRRddd ++++

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    4/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 80

    vi 10 > k Hng dn cch gii : Ta thy ( )4 d dng c chng minh nh p dng ( )2 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc xy ra khi ABC uv M l tm tam gic.By givi 1>k th t h ( )1 ta thu c ngay :Bi ton 5 : Chng minh rng :

    ( ) ( )52 222222 cbacba dddRRR ++>++ Xutpht t bi ton ny, ta thu c nhng kt qu tng qut sau :Bi ton 6 : Chng minh rng :

    ( ) ( )62 kck

    b

    k

    a

    k

    c

    k

    b

    k

    a dddRRR ++>++

    vi 1>k Gii : Chng ta cng chng minh mt b :B 2 : 0, > yx v 1>k th :

    ( ) ( )Gyxyx kkk ++

    Chng minh :

    ( ) ( ) ( ) 01111 >+=+>

    + k

    k

    k

    kk

    aaagy

    x

    y

    xG (t 0>= a

    y

    x)

    V ( ) ( ) 1;001' 11 >>>+= kaaakag kk

    ( ) 1;00 >>> kaag

    ( )G c chng minh xong.

    S dng b ( )G vobi ton ( )6 :T h ( )1 :

    k

    b

    k

    c

    k

    bck

    aa

    cd

    a

    bd

    a

    cd

    a

    bd

    R

    +

    >

    + (t a

    cd

    ya

    bd

    xbc

    == ; )

    Tng t :

    k

    a

    k

    bk

    c

    k

    a

    k

    ck

    b

    c

    bd

    c

    adR

    b

    cd

    b

    adR

    +

    >

    +

    >

    ( )k

    c

    k

    b

    k

    a

    kk

    k

    c

    kk

    k

    b

    kk

    k

    a

    k

    c

    k

    b

    k

    a

    ddd

    a

    b

    b

    ad

    a

    c

    c

    ad

    b

    c

    c

    bdRRR

    ++

    +

    +

    +

    +

    +

    >++

    2

    pcm.Bi ton 7 : Chng minh rng :

    ( ) ( )72 kak

    a

    k

    a

    k

    a

    k

    a

    k

    a RRRddd ++>++

    vi 1

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    5/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 81

    Hng dn cch gii : Ta thy ( )7 cng c chng minh d dng nh p dng ( )6 trongphp bin hnh nghch o tm M, phng tch n v. ng thc khng th xy ratrong ( )6 v ( )7 .Xt v quan h gia ( )cba RRR ,, vi ( )cba ddd ,, ngoi bt ng thc ( )E v nhng m

    rng ca n, chng ta cn gp mt s bt ng thc rt hay sau y. Vic chng minhchng xin dnh chobn c :

    ( )( )( )

    ( )( )( )ccbbccaabbaacba

    cbcabacba

    c

    ba

    b

    ca

    a

    cb

    cbacba

    dRdRdRdRdRdRRRR

    ddddddRRR

    R

    dd

    R

    dd

    R

    dd

    dddRRR

    +++

    +++

    +

    ++

    ++

    222)4

    )3

    3)2

    8)1

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    6/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 82

    ng dng ca i s vo vic pht hin v chngminh bt ng thc trong tam gic

    L Ngc Anh

    (HS chuyn ton kha 2005 2008Trng THPT chuyn L T Trng, Cn Th)

    1/ Chng ta i tbi ton i ssau:Vi

    x

    0, 0, 0, 0,2222

    ta lun c:

    x x 2x< tg < < sinx < x

    2 2 .

    Chng minh: Ta chng minh 2 bt ng thc:2

    sinx

    x

    > v2

    2

    x xtg

    < .

    t1

    ( ) sinf x xx

    = l hm s xc nh v lin tc trong 0,2

    .

    Ta c:2

    os x- sin x'( )

    xcf x

    x= . t ( ) os x- sin xg x xc= trong 0,

    2

    khi

    ( ) ( )' sin 0g x x x g x= nghch bin trong on 0,2

    nn ( ) ( )0g x g< =0 vi

    0,2

    x

    . Do ( )' 0f x < vi 0,

    2x

    suy ra ( )2

    2f x f

    > =

    hay

    2sin

    xx

    >

    vi 0,2

    x

    .

    t ( ) 1h x tgxx

    = xc nh v lin tc trn 0,2

    .

    Ta c ( )2 2

    sin' 0

    2 os2

    x xh x

    xx c

    = > 0,

    2x

    nn hm s ( )h x ng bin, do

    ( )2 2

    xh x h

    < =

    hay

    2

    2

    x xtg

    < vi 0,

    2x

    .

    Cn 2 bt ng thc2 2

    x xtg > v sinx x< dnh cho bn c t chng minh.

    By gimi l phn ng ch :Xt ABC: BC = a , BC = b , AC = b . GiA, B, Cl ln cc gc bng radian;

    r, R, p, S ln lt l bn knh ng trn ni tip, bn knh ng trn ngoi tip, nachu vi v din tch tam gic; la, ha, ma, ra, tng ng l di ng phn gic, ngcao, ng trung tuyn v bn knh ng trn bng tip ng vi nhA...

    Bi ton 1: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:2 2 2os os os

    4

    p pAc x Bc B Cc C

    R R

    < + + <

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    7/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 83

    Nhn xt:

    Tnh l hm s sin quen thuc trong tam gic ta c: sin sin sinp

    A B BR

    + + = v

    bi ton i s ta d dng a ra bin i sau 2 2 24

    os 2 os sin os2

    AAc A tg c A A Ac A

    < = < , t

    a n li gii nh sau.Li gii:

    Ta c: 2 2 24

    os 2 os sin os2

    AAc A tg c A A Ac A

    < = < 2os sin

    pAc A A

    R< =

    v 2 24

    os sin os4

    p pAc A A Ac A

    R R

    > = > . Ty suy ra pcm.

    Trong mt tam gic ta c nhn xt sau: 12 2 2 2 2 2

    A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + = kt hp

    vi2

    2

    x xtg

    < nn ta c

    2 2 2 2 2 21

    2 2 2 2 2 2

    A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg

    + + > + + =

    2

    . . .4

    A B B C C A

    + + > (1). Mt khc2 2

    x xtg > nn ta cng d dng c

    12 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

    A B B C C A A B B C C Atg tg tg tg tg tg+ + < + + = t y ta li c

    . . . 4A B B C C A+ + < (2). T (1) v (2) ta c bi ton mi.Bi ton 2: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:

    2

    . . . 44

    A B B C C A

    < + + <

    Lu : Khi dng cch ny sng to bi ton mi th ton l ABC phi l nhn

    v trong bi ton i sth 0, 2x

    . Li gii bi ton tng t nh nhn xt trn.

    Mt khc, p dng bt ng thc( )

    2

    3

    a b cab bc ca

    + ++ + th ta c ngay

    ( )2 2

    . . .3 3

    A B C A B B C C A

    + ++ + = . Ty ta c bi ton cht hn v p hn:

    2 2

    . . .4 3

    A B B C C A

    + +

    By gita thi t cng thc la, ha, ma, ra tm ra cc cng thc mi.

    Trong ABC ta lun c: 2 sin sin sin2 2a aA A

    S bc A cl bl= = +

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    8/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 84

    1 1 1 1

    A 2 22 os2

    a

    b c b c

    l bc b cbcc

    + + = > = +

    1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

    2 sin sin sina b cl l l a b c R A B C

    + + > + + > + +

    1 1 1 1 1 1 1

    2a b c

    l l l R A B C

    + + > + +

    .

    Nh vy chng ta c Bi ton 3.Bi ton 3: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:

    1 1 1 1 1 1 1

    2a b c

    l l l R A B C

    + + > + +

    Mt khc, ta li c( )2 sin sin

    A2 os 2sin

    22 2

    a

    R B C bc b c

    Alc

    ++= =

    . p dng bi ton i s ta

    c:

    ( )( )2

    2 2a

    B CRR B C bc

    AA l

    +

    +> >

    ( ) ( )

    ( )

    4

    a

    R B C R B C bc

    B C l B C

    + +> >

    + +

    4

    a

    bc RR

    l

    > > .

    Hon ton tng t ta c:4

    c

    ab RR

    l

    > > v

    4

    b

    ca RR

    l

    > > . Ty, cng 3 chui bt

    ng thc ta c:Bi ton 4: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:

    12 3c a b

    R ab bc ca Rl l l

    < + + <

    Trong tam gic ta c kt qu sin b ch h

    Ac b

    = = , sin c ah h

    Ba c

    = = v sin a bh h

    Cb a

    = = ,

    m t kt qu ca bi ton i s ta d dng c 2 sin sin sinA B C < + + < , m

    ( )1 1

    2 sin sin sin aA B C hb c

    + + = +

    1 1 1 1b ch h

    c a a b

    + + + +

    , t y ta c c Bi

    ton 5.Bi ton 5: Chng minh rngtrong tam gic ABC nhn ta lun c:

    1 1 1 1 1 14 2a b ch h h

    b c c a a b

    < + + + + + + + +

    ( )4 2R r aA bB cC > + +

    Kt hp 2 iu trn ta c iu phi chng minh.Sau y l cc bi ton c hnh thnh t cc cng thc quen thuc cc bn luyn

    tp:Bi ton: Chng minh rng trong tam gic ABC nhn ta lun c:a/ ( ) ( )2 8 2 2p R r aA bB cC p R r + < + + < + .

    b/ ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) 22

    Sp a p b p b p c p c p a S

    < + + < .

    c/ ( ) ( ) ( )2 2 22

    abc a p a b p b c p c abc

    < + + < .

    d/1 1 1 1 1 1

    4 2a b cl l lb c c a a b

    < + + + + + = ( )' 0f x > nn hm ( )f x ng bin .

    Ch 3 bt ng thc i s:1.Bt ng thc AM-GM:

    Cho n s thc dng 1 2, , ..., na a a , ta lun c:1 2

    1 2

    ......n n

    n

    a a aa a a

    n

    + + +

    Du = xy ra 1 2 ... na a a = = = .

    2.Bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    Cho 2 bn s ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b trong 0, 1,ib i n> = . Ta lun c:

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    11/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 87

    ( )222 2

    1 21 2

    1 2 1 2

    ......

    ...nn

    n n

    a a aaa a

    b b b b b b

    + + ++ + +

    + + +

    Du = xy ra 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b = = = .

    3.Bt ng thc Chebyshev:Cho 2 dy ( )1 2, ,..., na a a v ( )1 2, ,..., nb b b cng tng hoc cng gim, tc l:

    1 2

    1 2

    ...

    ...n

    n

    a a a

    b b b

    hoc 1 2

    1 2

    ...

    ...n

    n

    a a a

    b b b

    , th ta c:

    1 1 2 2 1 2 1 2... ... ....n n n na b a b a b a a a b b b

    n n n

    + + + + + + + + +

    Du = xy ra 1 2

    1 2

    ...

    ...n

    n

    a a a

    b b b

    = = =

    = = =.

    Nu 2 dy n iu ngc chiu th i chiu du bt ng thc.Xt trong tam gic ABC c A B (A,B s o hai gc A,B ca tam gic theo

    radian).

    A B sin sin

    A B

    A B ( theo chng minh trn th hm ( )

    xf x =

    sinx)

    2 2

    A B

    a b

    R R

    A a

    B b , m A B a b . Nh vy ta suy ra nu a b th

    A a

    B b

    (i).

    Hon ton tng t : a b c

    A B C

    a b c v nh vy ta c

    ( )A

    0B

    a ba b

    , ( ) 0

    B Cb c

    b c

    v ( ) 0

    C Ac a

    c a

    .Cng 3

    bt ng thc ta c ( ) 0cyc

    A Ba b

    a b

    ( ) ( )2

    cyc

    AA B C b c

    a+ + + (1).

    -Cng A B C + + vo 2 v ca (1) ta thu c:( ) ( )3

    A B C A B C a b c

    a b c

    + + + + + +

    (2)

    -TrA B C + + vo 2 v ca (1) ta thu c: ( ) ( )2cyc

    AA B C p a

    a

    + + (3).

    Ch rng A B C + + = v 2a b c p+ + = nn (2) 3 2cyc

    Ap

    a

    3

    2cyc

    A

    a p

    (ii), v (3) ( )

    2cyc

    Ap a

    a

    (iii).

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    12/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 88

    Mt khc ta c th p dng bt ng thc Chebyshev cho 2 b s

    , ,A B C

    a b c

    v ( ), , .p a p b p c Ta c: a b c A B C

    a b c

    p a p b p c

    ( )( )

    3 3 3cyc

    A A B C p ap a p b p ca a b c

    + + + +

    ( )3

    cyc

    cyc

    ApaA

    p aa

    . M

    3

    2cyc

    A

    a p

    ta suy ra: ( )

    32

    3 3cyc

    cyc

    Ap p

    aA pp a

    a

    hay ( )

    3 2cyc

    cyc

    Ap

    aAp a

    a

    (iv).

    Ta ch n hai bt ng thc (ii) v (iii):

    -p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s , ,A B C

    a b cta c:

    13. .

    3. .cyc

    A A B C

    a a b c

    kt

    hp vi bt ng thc (ii) ta suy ra13. . 3

    3. . 2

    ABC

    a b c p

    3. . 2

    . .

    a b c p

    ABC

    (v). Mt

    khc, ta li c

    1

    3. .3

    . .cyc

    a a b c

    A A B C

    , m theo (v) ta d dng suy ra

    1

    3. . 2

    . .

    abc p

    ABC

    , t ta

    c bt ng thc6

    cyc

    a p

    A (vi).

    -p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz , ta c :

    ( )22 2

    cyc cyc

    A B C A A

    a aA Aa Bb Cc Aa Bb Cc

    + += =

    + + + + (vii), m ta tm c

    ( ) ( )2 8 2 2p R r Aa Bb Cc p R r + < + + < + (bi tp a/ phn trc) nn

    ( )

    2

    2cyc

    A

    a p R r

    >

    (viii) (chng vi tam gic nhn).

    -p dng bt ng thc AM-GM cho 3 s ( ) ( ) ( ), ,A B C

    p a p b p ca b c

    ta c:

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2

    3 3 3. . . . . . .

    3 3 3. . 4 . 4 .

    A B C ABC S ABC S ABC p a p b p c p a p b p c

    a b c abc p S R p R + + = =

    ( )2

    3. .

    34 .cyc

    A S A B C p a

    a p S R (4)m ( )

    3 2cyc

    cyc

    Ap aA

    p aa

    (theo iv) nn t (4)

    32

    43

    . . 729 . . .3

    4 . 3 2 4cyc

    cyc

    Ap

    aS A B C S A B C Ap

    p S R R a

    3

    4729 . . . 3

    4 2

    S A B C p

    R p

    354 . . . . .S A B C p R (ix).

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    13/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 89

    Xt tng

    2 22y yx z x z

    Tb By a Ax a Ax c Cz c Cz b By

    = + + + + +

    .

    Ta c: 0T

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1. . . 2 0y z z x x y

    x a A y b B z c C ab AB bc BC ca CA

    + + + + + + +

    .

    . . . 2 0y z bc z x ca x y ab c a b

    x aA y bB z cC AB BC CA

    + + + + + + +

    . . . 2y z bc z x ca x y ab a b c

    x aA y bB z cC BC CA AB

    + + + + + + +

    (5).

    p dng bt ng thc AM-GM ta c:

    13 6

    3a b c abc p

    ABCBC CA AB

    + +

    (6).

    T (5) v (6) ta c: 6. . .y z bc z x ca x y ab px aA y bB z cC + + ++ + (7).

    Thay (x, y, z) trong (7) bng ( p-a, p-b, p-c) ta c:

    ( ) ( ) ( )

    12bc ca ab p

    A p a B p b C p c + +

    (x)

    Thay (x, y, z) trong (7) bng (bc, ca, ab) ta c:12b c c a a b p

    A B C

    + + ++ + (xi).

    3/ Chng ta xt bt ng thc sau:x

    sinx

    vi

    x

    0, 0, 0, 0,2222

    (phn chng minh bt

    ng thc ny dnh cho bn c).

    Theo nh l hm s sin ta c sin2

    aA

    R= v kt hp vi bt ng thc trn ta c

    2 4

    2

    a A a R

    R A , t ta d dng suy ra

    12

    cyc

    a R

    A > .

    4/ Bt ng thc:2 2

    2 2

    sin x - x

    x + x vi ( ]x 0, 0, 0, 0, (bt ng thc ny xem nhbi

    tp dnh cho bn c).

    Bt ng thc trn tng ng2

    2 2

    sin 21

    x x

    x x

    +

    3

    2 2

    2sin

    xx x

    x

    +(1).

    Trong tam gic ta c: 3 3sin sin sin2

    A B C + + (2) (bn c t chng minh).T (1)

    v (2) ta thu c3 3 3

    2 2 2 2 2 2

    3 3sin 2

    2 cyc

    A B C A A B C

    A B C

    > + + + +

    + + +

    3 3 3

    2 2 2 2 2 2

    3 32

    2

    A B C

    A B C

    > + +

    + + +

    3 3 3

    2 2 2 2 2 2

    3 3

    2 4

    A B C

    A B C

    + + >

    + + +.

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    14/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 90

    Mt khc, p dng bt ng thc cho 3 gc A, B, Cta thu c2 2

    2 2

    sinA A

    A A

    >

    +,

    2 2

    2 2

    sinB B

    B B

    >

    +v

    2 2

    2 2

    sin C C

    C C

    >

    +, cng cc bt ng thc ta c:

    2 2 2 2 2 22 2 2 2 2 2

    sin sin sinA B C A B C A B C A B C

    + + > + ++ + +

    , t y p dng nh l hm s sin

    sin2

    aA

    R= ta c

    2 2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 22 2 2

    a b c

    A B C R R R

    A B C A B C

    + + > + +

    + + +hay

    2 2

    2 22

    cyc

    a AR

    A A

    >

    + .

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    15/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 91

    Thtrv ci ngun ca mn lng gicL Quc Hn

    i hc Sphm Vinh

    Lng gic hc c ngun gc t Hnh hc. Tuy nhin phn ln hc sinh khi hcmn Lng gic hc (gii phng trnh lng gic, hm s lng gic ), li thy nnh l mt b phn ca mn i s hc, hoc nh mt cng c gii cc bi ton hnhhc (phn tam gic lng) m khng thy mi lin h hai chiu gia cc b mn y.

    Trong bi vit ny, ti hy vng phn no c th cho cc bn mt cch nhn mi :dng hnh hc gii cc bi ton lng gic.

    Trc ht, ta ly mt kt qu quen thuc trong hnh hc scp : Nu G l trng tmtam gic ABC v M l mt im ty trong mt phng cha tam gic th :

    ( ) ( )22222229

    1

    3

    1cbaMCMBMAMG ++++= (nh l Lp-nt)

    Nu OM l tm ng trn ngoi tip ABC th 2222 3RMBMBMA =++ nn p

    dng nh l hm s sin, ta suy ra : ( )CBARROG 222222 sinsinsin9

    4++=

    ( ) ( )1sinsinsin4

    9

    9

    4 22222

    ++= CBAROG

    Tng thc ( )1 , suy ra :

    ( )24

    9sinsinsin 222 ++ CBA

    Du ng thc xy ra khi v ch khi OG , tc l khi v ch khi ABC u.Nh vy, vi mt kin thc hnh hc lp 10 ta pht hin v chng minh c bt ng

    thc ( )2 . Ngoi ra, h thc ( )1 cn cho ta mt ngun gc hnh hc ca bt ng thc( )2 , iu m t ngi nghn. Bng cch tng t, ta hy tnh khong cch gia O vtrc tm H ca ABC . Xt trng hp ABC c 3 gc nhn. Gi E l giao im caAH vi ng trn ngoi tip ABC . Th th :

    ( ) HAHEROHOH .22

    / ==

    Do : ( )*.22 HEAHROH = vi :

    ARC

    ACR

    C

    AAB

    C

    AFAH cos2

    sin

    cossin2

    sin

    cos.

    sin====

    v CBABCBKHKHE cotcos2cot22 ===

    CBRC

    CBCR coscos4

    sincoscossin2.2 ==

    Thay vo ( )* ta c :

    ( )3coscoscos8

    18 22

    = CBAROH

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    16/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 92

    Nu 090=BAC chng hn, th ( )3 l hin nhin. Gi s ABC c gc A t. Khi

    ( ) HEHAOHROH .22

    / == trong ARAH cos2= nn ta cng suy ra ( )3 .

    T cng thc ( )3 , ta suy ra :

    ( )48

    1

    coscoscos CBA (Du ng thc xy ra khi v ch khi ABC u). Cngnh bt ng thc ( )2 , bt ng thc ( )4 c phthin v chng minh ch vi kin thc lp 10 v c mtngun gc hnh hc kh p. Cn nh rng, xanay cha ni n vic pht hin, ch ring vic chngminh cc bt ng thc , ngi ta thng phi dngcc cng thc lng gic (chng trnh lng gic lp11) v nh l v du tam thc bc hai.C c ( )1 v ( )3 , ta tip tc tin ti. Ta th s dng ng thng le.

    Nu O, G, H l tm ng trn ngoi tip, trng tm v trc tm ABC th O, G, Hthng hng v : OHOG

    3

    1= . T 22

    9

    1OHOG = .

    T ( )( )31 ta c :

    ( ) ( )CBACBA coscoscos814

    1sinsinsin

    4

    9 222 =++

    hay CBACBA coscoscos22sinsinsin 222 +=++ Thay 2sin bng 2cos1 vo ng thc cui cng, ta c kt qu quen thuc :

    ( )51coscoscos2coscoscos 222 =+++ CBACBA

    Cha ni n vic pht hin ra ( )5 , ch ring vic chng minh lm nhc c khngbit bao nhiu bn tr mi lm quen vi lng gic. Qua mt vi v d trn y, hn ccbn thy vai tr ca hnh hc trong vic pht hin v chng minh cc h thc thunty lng gic. Mt khc, n cng nu ln cho chng ta mt cu hi : Phi chng cc hthc lng gic trong mt tam gic khi no cng c mt ngun gc hnh hc lm bnng ? Mi cc bn gii vi bi tp sau y cng c nim tin ca mnh.

    1. Chng minh rng, trong mt tam gic ta c

    =

    2sin

    2sin

    2sin8122

    CBARd trong

    d l khong cch gia ng trn tm ngoi tip v ni tip tam gic .T hy suy ra bt ng thc quen thuc tng ng. 2. Cho ABC . Dng trong mt phng ABC cc im 1O v 2O sao cho cc tam

    gic ABO1 v ACO2 l nhng tam gic cn nh 21,OO vi gc y bng 030 vsao cho 1O v C cng mt na mt phng bAB, 2O v B cng mt na mtphng bAC.

    a) Chng minh :

    ( )ScbaOO 346

    1 222221 ++=

    b) Suy ra bt ng thc tng ng :

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    17/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 93

    CBACBA sinsinsin32sinsinsin 222 ++

    3. Chng minh rng nu ABC c 3 gc nhn, th :

    2coscoscos

    sinsinsinBA

    v 02

    3cos >

    +

    C

    .

    Ta c :

    ( )74

    sin22

    sin2

    sin4

    sin2

    cos18

    1

    2cos2cos18

    1

    2

    coscos

    18

    1

    2

    2sin

    2sin

    2

    2sin

    2sin

    66663

    3

    32266

    BABABABA

    BABABA

    BABA

    ++

    +=

    +

    +

    =

    +

    =

    +

    +

    Tng t ta c : ( )84

    3sin223sin

    2sin 666

    +

    +

    CC

    Cng theo v ca ( )7 v ( )8 ta c :

    ( )964

    3

    6sin3

    2sin

    2sin

    2sin

    83sin4

    43sin

    4sin2

    23sin

    2sin

    2sin

    2sin

    6666

    6666666

    =++

    +++

    ++

    ++++

    CBA

    CBACBACBA

    Trng hp tam gic ABC nhn, cc bt ng thc ( ) ( ) ( )9,8,7 lun ng.Th d 4. Chng minh rng vi mi tam gic ABC ta lun c :

    ( )( )( )

    3

    4

    6

    4

    222sincossincossincos

    ++++ CCBBAA

    Li gii. Ta c :

    ( )( )( )

    =+++

    4cos

    4cos

    4cos22sincossincossincos

    CBACCBBAA

    nn bt ng thc cho tng ng vi :

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    21/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    The Inequalities Trigonometry 97

    ( )*4

    6

    4

    2

    4cos

    4cos

    4cos

    3

    +

    CBA

    - Nu { }4

    3,,max

    CBA th v tri ca ( )* khng dng nn bt ng thc cho

    lun ng.

    - Nu { }4

    3,,max

    >

    >

    CBA

    nn ( )

    +

    +=

    BABABA cos

    2cos

    2

    1

    4cos

    4cos

    ( )1042

    cos4

    cos4

    cos

    42cos

    2cos1

    2

    1

    2

    2

    +

    +

    ++

    BABA

    BABA

    Tng t :

    ( )1142

    3cos43

    cos4

    cos 2

    +

    C

    C

    Do nhn theo v ca ( )10 v ( )11 ta s c :

    +

    +

    43cos

    423cos

    42cos

    43cos

    4cos

    4cos

    4cos 422

    C

    BACBA

    3

    3

    4

    6

    4

    2

    43cos

    4cos

    4cos

    4cos

    +=

    CBA

    Do :

    ( )( )( )

    3

    4

    6

    4

    222sincossincossincos

    ++++ CCBBAA

    ng thc xy ra khi v ch khi tam gic ABC u.Mi cc bn tip tc gii cc bi ton sau y theo phng php trn.

    Chng minh rng vi mi tam gic ABC, ta c :

    ( )NnCBA

    CBA

    n

    nnn

    ++

    ++

    2.3

    2sin

    1

    2sin

    1

    2sin

    1)2

    3

    1

    2tan

    2tan

    2tan)1 333

  • 8/14/2019 Chuyen de Bat Dang Thuc Luong Giac (Chuong 4)

    22/22

    Trung THPT chuyn L T Trng Cn Th Bt ng thc lng gicChng 4Mt schuyn bi vit hay,th v

    lin quan n btng thc v lnggic

    ( )314

    2

    4cos

    4cos

    4cos)3 +++

    CC

    BB

    AA

    ( ) CBACBA coscoscos3122

    1

    4cos

    4cos

    4cos)4

    3+

    vi ABC nhn.