cơ chế gsp của mỹ, eu, nhật
DESCRIPTION
Hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cậpTRANSCRIPT
http://doc.edu.vn/tai-lieu/khoa-luan-moi-quan-he-giua-he-thong-uu-dai-thue-quan-pho-cap-cua-nhat-ban-voi-hang-hoa-xuat-khau-viet-nam-vao-thi-truong-44381/
Index Next Home
Chng 4
CHNH SCH NGOI THNG CA CC NC TRN TH GII
I. CHNG SCH NGOI THNG
Khi nim v chnh sch ngoi thng
ngha ca vic nghin cu chnh sch ngoi thng
Cc phng php p dng trong chnh sch ngoi thng
II. CC PHNG PHP P DNG TRONG CHNH SCH NGOI THNG
Nguyn tc tng h
Nguyn tc Ti hu quc (Most Favoured Nation)
Nguyn tc i x trong nc (National Treatment _ NT)
III. CC LOI HNH CHNH SCH TRONG NGOI THNG
Chnh sch mu dch t do
Chnh sch bo h mu dch
Cng nghip ha hng v xut khu : S diu k ng
Chng 4
CHNH SCH NGOI THNG CA CC NC TRN TH GII
I- Chnh sch ngoi thng:
TOP
1- Khi nim v chnh sch ngoi thng:
Chnh sch ngoi thng l mt h thng cc nguyn tc, bin php kinh t, hnh chnh v php lut dng thc hin cc mc tiu xc nh trong lnh vc ngoi thng ca mt nc trong thi k nht nh.
Chnh sch ngoi thng l mt b phn quan trng ca chnh sch kinh t ca mt nc, n gp phn thc y thc hin cc mc tiu kinh t ca t nc trong tng thi k.
Mc tiu pht trin kinh t ca mt t nc trong tng thi k c khc nhau, cho nn ng li chnh sch ngoi thng phi thay i t c nhng mc tiu c th ca chnh sch kinh t. Khng c chnh sch ngoi thng p dng cho mi thi k pht trin kinh t. Tuy nhin, cc chnh sch ngoi thng u c tc dng bo v sn xut trong nc, chng li s cnh tranh t bn ngoi, to iu kin thc y sn xut trong nc pht trin v bnh trng ra bn ngoi.
Mi nc u c nhng c th chnh tr, kinh t - x hi v iu kin t nhin pht trin kinh t, v vy mi nc u c chnh sch pht trin ngoi thng ring vi cc bin php c th2- ngha ca vic nghin cu chnh sch ngoi thng:
TOP
i vi cc nh qun l v doanh nghip ca sn xut v thng mi, vic nghin cu chnh sch ngoi thng ca cc nc c ngha quan trng:
- Gip rt ra nhng kinh nghim v xy dng v t chc thc hin chnh sch ngoi thng ca t nc mt cch c khoa hc v hiu qu nht.
- Nm r chnh sch ngoi thng ca cc nc mi tm cch xm nhp v pht trin th trng, chn th trng thch hp, nng cao hiu qu hot ng ngoi thng.
- Gip cc nh lnh o tm v m xy dng chnh sch i ngoi song phng v a phng ph hp.
- Ring i vi mn hc, vic nghin cu chnh sch ngoi thng s gip hc vin khi qut c chnh sch ngoi thng trn th gii v c th nhng nc thng c quan h mu dch vi nc ta, t c kin thc c bn hiu r hn chnh sch ngoi thng ca nh nc, to iu kin vn dng lm tt cng tc chuyn mn trong lnh vc ngoi thng.3- Cc phng php p dng trong chnh sch ngoi thng
TOP
:
Phng php y c ngha l cch thc thc hin nhng mc tiu m chnh sch ngoi thng ra thng qua vic la chn nhng bin php p dng thch hp. C hai phng php:
- Phng php t nh: Nh nc t mnh quyt nh nhng bin php ngoi thng khc nhau vi mc khc nhau trong cc quan h bun bn vi nc ngoi.
C s thc hin phng php t nh l quyn c lp, t ch, t quyt ca mi quc gia. Cc chnh ph cn c vo tnh hnh kinh t trong v ngoi nc a ra cc bin php thu quan, hn ch v s lng, cc bin php ti chnh tin t phi thu quan... i vi tng ngnh hng, tng quan h bun bn vi nc ngoi vi mc khc nhau thc hin cc mc tiu ngoi thng ra.
Trong xu th nht th ha khu vc v ton cu nh hin nay, phng php t nh ang gim dn vai tr ca mnh trong vic xy dng chnh sch ngoi thng ca tng nc. Tuy nhin, n vn c xy dng cc quc gia c nn kinh t mnh, chi phi quan h kinh t ti chnh ton cu nh M.
- Phng php thng lng: Nh nc thc hin thng lng vi cc bn tham gia quan h bun bn tha thun. la chn cc bin php v mc p dng n vo quan h bun bn ln nhau
Phng php ny c thc hin di hnh thc k kt nhng iu c hip nh mu dch t do song phng v a phng. V d nh 148 nc k kt vo cc hip nh ca t chc thng mi th gii (WTO) nhm t c nhng iu kin thun li trong quan h bun bn vi cc nc khc trn th gii. Ngy nay, vic s dng phng php ny ngy cng ph bin, ph hp vi quy lut pht trin nht th ha kinh t khu vc v ton cuII- Cc nguyn tc iu chnh bun bn quc t:
TOP
C 3 nguyn tc thng c s dng iu chnh:
1- Nguyn tc tng h:
TOP
Trn nguyn tc ny cc bn dnh cho nhau nhng u i v nhn nhng tng xng nhau trong quan h mua bn.
Mc u i v iu kin nhn nhng ph thuc vo tim lc kinh t ca cc bn tham gia. Bn yu hn s b lp v v thng b buc phi chp nhn nhng iu kin do bn c thc lc kinh t mnh hn a ra.
Ngy nay, cc nc t p dng nguyn tc ny hn trong quan h bun bn gia cc nc. 2- Nguyn tc Ti hu quc (Most Favoured Nation)
TOP
: Nc c u i nht:
2.1- Khi nim:
Nguyn tc Ti hu quc (MFN) l biu hin ca vic khng phn bit i x trong quan h mu dch gia cc nc. N c ngha l cc bn tham gia trong quan h kinh t bun bn s dnh cho nhau nhng iu kin u i khng km hn nhng u i m mnh hoc s dnh cho cc nc khc.
Nguyn tc ny c hiu theo hai cch:
Cch th nht: Tt c nhng u i v min gim m mt bn tham gia trong cc quan h kinh t - thng mi quc t hoc s dnh cho bt k mt nc th ba no, th cng c dnh cho bn tham gia kia c hng mt cch khng iu kin.
Cch th hai: Hng ha di chuyn t mt bn tham gia trong quan h kinh t thng mi ny a vo lnh th ca bn tham gia kia s khng phi chu mc thu v cc ph tn cao hn, khng b chu nhng th tc phin h hn so vi hng ha nhp khu t nc th ba khc.
Theo lut php quc t th iu ch yu ca quy ch ti hu quc l khng phi cho nhau hng cc c quyn, m l m bo s bnh ng gia cc quc gia c ch quyn v cc c hi giao dch thng mi v kinh t.
Mc ch ca vic s dng nguyn tc MFN trong bun bn quc t l nhm chng phn bit i x, lm cho iu kin cnh tranh gia cc bn hng ngang bng nhau, nhm thc y quan h bun bn gia cc nc pht trin. Mc v phm vi p dng nguyn tc MFN cn ph thuc vo mc quan h thn thin gia cc nc vi nhau
2.2- Cch thc p dng nguyn tc MFN:
Nguyn tc MFN c cc nc ty vo li ch kinh t ca mnh m p dng rt khc nhau, nhn chung c hai cch p dng:
Cch th nht: p dng ch ti hu quc c iu kin: Quc gia c hng ti hu quc phi chp nhn thc hin nhng iu kin kinh t v chnh tr do Chnh ph ca quc gia cho hng i hi.
Cch th hai: p dng ch ti hu quc khng iu kin: l nguyn tc quc gia ny cho quc gia khc hng ch MFN m khng km theo iu kin rng buc no c.
t c ch MFN ca mt quc gia khc, c hai phng php thc hin:
+ Thng qua m phn song phng k kt cc hip nh thng mi
+ Gia nhp t chc thng mi th gii WTO
2.3- Ch ti hu quc dnh cho cc nc ang pht trin:
Nghin cu ch ti hu quc cn phi nghin cu ch MFN c bit dnh cho cc nc chm tin v ang pht trin thng qua ch thu quan u i ph cp GSP (Generalized System of Preference).
GSP l h thng u i v thu quan do cc nc cng nghip pht trin dnh cho mt s sn phm nht nh m h nhp khu t cc nc ang pht trin (gi l cc nc nhn u i).
Ln u tin Hi ngh ca Lin Hip quc v Thng Mi v pht trin (UNCTAD) nm 1968 thng qua vic p dng h thng thu quan u i chung (GSP) dnh cho cc nc ang pht trin tng kh nng xut khu, m rng th trng, khuyn khch pht trin cng nghip y nhanh tc pht trin kinh t ca cc nc ny.
Ni dung chnh ca ch GSP l:
- Gim thu hoc min thu quan i vi hng nhp khu t cc nc ang hoc km pht trin.
- GSP p dng cho cc loi hng cng nghip thnh phm hoc bn thnh phm v hng lot cc mt hng cng nghip ch bin
c im ca vic p dng GSP:
- Khng mang tnh cht cam kt: Chnh sch GSP thay i tng thi k; s nc cho u i v nhn u i khng c nh. Hin nay c n 16 ch GSP bao gm 27 nc cho u i v 128 nc, vng lnh th c nhn u i.
- GSP ch dnh cho cc nc ang pht trin: Trong qu trnh thc hin GSP, cc nc cng nghip pht trin kim sot v khng ch cc nc nhn u i rt cht, biu hin cch quy nh v nc c hng GSP. V d nh EU quy nh nc ang pht trin no c thu nhp GDP tnh trn u ngi cao hn 6000USD/nm th khng cn c hng GSP na.
Quy nh i vi hng ha c hng ch GSP:
Khng phi bt k sn phm no nhp khu vo cc nc cho hng t nhng nc c hng u c min hay gim thu theo GSP. c hng ch thu quan u i GSP, hng nhp khu vo th trng nhng nc cho hng phi tha mn 3 iu kin c bn sau:
- iu kin xut x t nc c hng
- iu kin v vn ti (v d nh hng vn chuyn khng qua lnh th ca nc th ba hoc khng b mua bn, ti ch...ti nc th ba)
- iu kin v giy chng nhn xut x ( chng t xc nhn xut x From A)
2.4- Ch ti hu quc ca mt s nc trn th gii:
2.4.1- Quy ch GSP ca EU:
Quy ch 2501/2001 ca EU v GSP c p dng t ngy 01/01/2002 n 31/12/2004 cho nhiu nc, trong c Vit Nam. So vi qui ch p dng trong thi gian t 1999 n 2001, qui ch ny n gin hn, ch chia hng ha lm hai loi, nhy cm v khng nhy cm. Cc nc khc nhau s c hng nhng mc thu GSP khc nhau theo cch sp xp nhm khuyn khch bo v quyn li ngi lao ng v mi trng ... c nh ra trong ph lc I ca qui ch. Cch sp xp cc dng khuyn khch c chia ra nh sau:
Danh mc chung
Danh mc c bit khuyn khch bo h quyn li ngi lao ng
Danh mc c bit khuyn khch bo v mi trng
Danh mc c bit cho cc nc chm pht trin nht
Danh mc c bit khuyn khch u tranh chng sn xut v vn chuyn ma ty.
Cc nc c hng GSP ca EU ch yu l cc nc G77 v cc nc chm pht trin nht LDC. Ngoi ra, cc LDC c hng nhng u i c bit hn, tng thch vi chng trnh EBA (Everything But Arms) ca EU dnh u tin thu quan v khng p t hn ngch mi mt hng tr v kh v n dc; ring chui ti, go v ng p dng hn ngch vi s lng tng dn v b hn vo cc nm 2006 v 2009 cho 49 nc chm pht trin nht.
Mi danh mc GSP khc nhau bao gm nhiu loi sn phm khc nhau, cc nc nm trong danh mc khc nhau s nhn u i thu quan khc nhau cho cng mt mt hng.
Cc nc nm trong danh mc chung s c hng GSP 7000 mt hng (trong 10.300 dng hng ca biu thu quan, trong c 2.100 mt hng thu sut MFN l 0%), trong c khong 3.300 mt hng khng nhy cm v 3.700 mt hng nhy cm, d nhin GSP cng loi tr hng ha chng 93 trong biu thu, v kh v n dc. Ring cc LDC c khong 8.200 mt hng. Cc nc trong danh mc c bit s c hng u i nhiu hn so vi trong danh mc chung, v d nh cc nc thuc din khuyn khch khng sn xut v vn chuyn ma ty, c min thu hon ton i vi sn phm nng nghip (chng 1 n chng 24) l nhng mt hng trong danh mc chung c phn l nhy cm
u i thu quan GSP da vo mc thu MFN v gim t l thu xung, tuy nhin c nhng trng hp gim hn bng cch tr i mt t l thu nht nh. V d, trong danh mc chung, hng ha thuc chng 50 n 63 s c gim 20% thu MFN, cn hng ha nhy cm trong ph lc IV s c gim i (tr i) 3,5%.
Tt c cc loi hng ha ny nu mun c hng u i thu quan u phi tun th quy nh v xut x hng ha ca EU
Thng tin chi tit v qui ch GSP ca EU c th tm trn trang web http://www.eurunion.org/legislat/gsp/gsp.htm
2.4.2- Ch MFN v GSP ca M:
- Ch MFN: Tnh n ht 1997, M cho 164 nc hng quy ch MFN trong bun bn vi M. Cc nc ng u v Chu ginh c MFN ca M nh Rumani (1975), Hungary (1990), Tip khc (1990), ng c (1990), Bungary (1991), Trung Quc (1980), Mng C (1991) v Campuchia (1996).
Nhng nc c hng ch MFN bnh qun thu nhp khu nh vo hng ha l 9%, trong khi thu nhp khu bnh thng khng c hng ch MFN thu b nh cao gp 7 ln. Chng hn nm 1990, tr gi hng nhp khu vo M t Trung quc l 19 t USD, nu khng c hng quy ch MFN thu nhp khu s trn 2 t USD, tuy nhin, do c hng quy ch MFN thu nhp khu ch l 354 triu USD.
- Ch GSP ca M mang tnh n phng, khng rng buc iu kin c i c li, mc thu nhp khu hng t cc nc nhn u i vo M bng 0.
M thng p dng ch MFN v GSP c iu kin gy sc p v chnh tr v kinh t vi cc bn hng. V d, i vi Trung Quc, t thng 2/1980 M cho hng ch MFN km ch Trung Quc phi nhng b trong cc vn nhn quyn Ty Tng, vn i Loan... Hoc trong Lut Thng Mi nm 1974, c quy nh cm Tng Thng khng cho cc nc hng ch GSP nh cc nc Cng Sn (tr trng hp sn phm ca nc l thnh vin ca GATT/WTO v IMF, hoc nc khng b Ch ngha Cng sn quc t khng ch)
i vi Vit Nam, d m phn song phng hay a phng, M cng i hi Vit Nam p dng quy ch ca GATT/WTO vi cc nguyn tc c bn l:
- Khng phn bit i x gia cc nc bn hng, th hin trong iu khon v ti hu quc.
- i x nh nhau gia hng nhp khu v hng sn xut trong nc (quy ch i x trong nc NT - National Treatment).
- Thc hin cc chnh sch ci m v t do. Bo h bng thu quan mc thp v ch p dng hn ch s lng trong mt s trng hp c bit.
- Cam kt thc hin lch trnh ct gim thu quan v cc hng ro phi thu quan.
- Chnh sch v lut php phi r rng, cng khai.
Bn cnh nhng mt li th c th mang li, vic chp nhn cc nguyn tc ny ang l thch thc ln i vi Vit nam. Bi v, nu thc hin, chng ta phi iu chnh lut php ca mnh cho ph hp vi WTO v phi iu hnh nn kinh t theo nguyn tc . Vn ny ht sc phc tp v i hi phi c thi gian iu chnh, thc hin. T thng 12/2001, khi hip nh thng mi Vit Nam - Hoa K c hiu lc, M trao cho vit nam qui ch MFN (hay cn gi l qui ch i x thng mi bnh thng, Normal Trade Relation, NTR).
2.4.3- Vi nt v ch u i v thu quan ca Nht:
Ch GSP ca Nht p dng t 8/1971, ch yu ba mt hng nng sn ch bin, cng nghip v hng dt nhp khu t cc nc ang pht trin. Cc nc Chu ang s dng nhiu nht ch GSP ca Nht.
Trong nhng nm b nh hng bi lnh cm vn ca M, t l hng ha xut sang Nht ca Vit Nam c hng ch GSP rt thp, khong 8% tng tr gi hng cng nghip nhp khu vo Nht Bn (mc trung bnh ca cc nc l 39,8%). T nm 1994 tr i, khi lnh cm vn c xa b, hng ha Vit Nam xut khu sang Nht c d dng hn . 3- Nguyn tc i x trong nc (National Treatment _ NT)
TOP
Nguyn tc i x trong nc NT c p dng trn nhiu lnh vc nh thng mi hng ha, dch v, u t, s hu tr tu...vi ngha l i x nh trong nc i vi pha i tc trong cc lnh vc c ghi trong tha c. Qui m ca ngha v ny c th thay i ty tha c, i vi hip nh chung v thu quan v thng mi GATT, NT c qui nh ch yu trong iu III i ng quc gia v thu v nguyn tc i x trong nc. Trong thng mi hng ha, nu nh nguyn tc MFN i hi i ng cng bng gia cc quc gia, th ngha v NT i hi s i ng vi hng nhp khu, sau khi hon tt cc th tc hi quan v bin gii, khng c t hn cch i ng dnh cho hng sn xut trong nc.
III- Cc loi hnh chnh sch ngoi thng:
Mi nc u c chnh sch ngoi thng ring ph hp vi iu kin pht trin kinh t ring ca tng nc, tng thi k pht trin. Tuy nhin, chnh sch pht trin ngoi thng ca cc nc c th phn loi theo hai tiu thc c bn sau:
- Phn loi theo mc tham gia ca Nh nc trong iu tit hot ng ngoi thng.
- Phn loi theo mc tip cn ca nn kinh t quc gia vi nn kinh t th gii.
A- Phn loi theo mc tham gia ca Nh nc trong iu tit hot ng ngoi thng1- Chnh sch mu dch t do
TOP
1.1- Khi nim:
Chnh sch mu dch t do c ngha l nh nc khng can thip trc tip vo qu trnh iu tit ngoi thng m m ca hon ton th trng ni a cho hng ha v t bn c t do lu thng gia trong v ngoi nc, to iu kin cho thng mi quc t pht trin trn c s quy lut t do cnh tranh.
c im ch yu ca chnh sch mu dch t do l:
- Nh nc khng s dng cc cng c iu tit xut khu v nhp khu.
- Qu trnh nhp khu v xut khu c tin hnh mt cch t do.
- Quy lut t do cnh tranh iu tit s hot ng ca sn xut ti chnh v thng mi trong nc.
1.2- u v nhc im ca chnh sch mu dch t do:
u im:
- Mi tr ngi thng mi quc t b loi b, gip thc y s t do ha lu thng hng ha gia cc nc.
- Lm th trng ni a phong ph hng ha hn, ngi tiu dng c iu kin tha mn nhu cu ca mnh mt cch tt nht.
-To mi trng cnh tranh gay gt trn th trng ni a, kch thch cc nh sn xut pht trin v hon thin.
- Nu cc nh sn xut trong nc sc mnh cnh tranh vi cc nh t bn nc ngoi th chnh sch mu dch t do gip cc nh kinh doanh bnh trng ra ngoi. Tht vy, chnh sch mu dch t do ln u tin xut hin nc Anh, ci ni ca ch ngha t bn. Nc Anh lc by gi l cng quc cng nghip, sn xut bng my thay th lao ng th cng khin cho chi ph thp, hng ha di do so vi cc nc lng ging chm pht trin hn nh Php, c, Nga. Chnh nh thc hin chnh sch mu dch t do gip cho cc nh t bn Anh xm chim nhanh chng th trng th gii, khin cc nc khc phi thi hnh chnh sch bo h mu dch chng li s xm lng hng ha t t nc Anh. Nhng sau ny khi nn kinh t ca c, Php, Nga pht trin mnh th chnh sch mu dch t do thay th cho chnh sch bo h mu dch.
- Thc hin chnh sch mu dch t do khng ng ngha vi vic lm suy yu vai tr ca Nh nc t bn trong quan h thng mi quc t. Ngc li, vic to iu kin t do pht trin thng mi trn th trng ni a nhm lm suy yu hoc xa b chnh sch bo h mu dch cc nc khc, to c s cc nh kinh doanh ni a d dng xm nhp v pht trin th trng mi.
Nhc im:
- Th trng trong nc iu tit ch yu bi quy lut t do cnh tranh cho nn nn kinh t d ri vo tnh trng khng hong, pht trin mt n nh.
- Nhng nh kinh doanh sn xut trong nc pht trin cha mnh, th d dng b ph sn trc s tn cng ca hng ha nc ngoi.
Chnh bi nhng nhc im ny m ngy nay trn th gii, ngay c nhng nc c nn kinh t mnh nht nh M, Nht u khng thc hin chnh sch mu dch t do i vi tt c cc ngnh hng, m ch thc hin s t do mu dch trong mt s ngnh hng mnh, cnh tranh c vi hng ha nc ngoi v cng ch thc hin trong mt thi gian nht nh.
1.3- Cc khon li v hiu qu ca mu dch t do theo kinh t hc:
Trong chng 3 chng ta phn tch tc ng ca mt trong nhng cng c chnh sch ngoi thng l thu quan. Trong trng hp mt nc nh khng gy nh hng n gi xut khu ca nc ngoi, thu quan gy nn thit hi rng cho nn kinh t c o bng hai hnh tam gic b v d (biu 3.2). Thit hi ny l do thu quan lm lch lc nhng khuyn khch kinh t i vi ngi sn xut ln ngi tiu dng. Ngc li, t do mu dch s loi b c nhng tn tht ny v tng thm phc li quc gia.
Cc nh nghin cu cng c gng tnh ton tng chi ph phi tr cho nhng lch lc do thu quan v hn ngch nhp khu gy ra trong mt s nn kinh t c th. Ph tn ny c tnh theo % thu nhp quc dn, i vi Braxin (1966) l 9,5%; Mexico (1960) l 2,5% ; M (1983) l 0,26%.
Ngoi ra, cc nc nh ni chung v cc nc ang pht trin ni ring, nhiu nh kinh t hc cn ch ra rng, t do mu dch cn nhiu ci li quan trng khng c tnh ti trong phn tch chi ph - li ch thng thng, V d nh li th kinh t ca qui m sn xut chng hn, cc th trng c bo h khng ch chia nh sn xut trn phm vi quc t, m bng cch gim cnh tranh v tng li nhun, chng cn y nhiu cng ty gia nhp ngnh cng nghip c bo h. Vi vic gia tng cc cng ty trong th trng ni a nh hp, quy m sn xut ca tng cng ty s tr nn khng hiu qu. (V d nh, do c bo h cao, cc nh my ng trong nc ta mc ln rt nhiu, v vy ch c khong 17/47 nh my hot ng c khong 50% cng sut!)2- Chnh sch bo h mu dch
TOP
2.1- Khi nim:
Chnh sch bo h mu dch l chnh sch ngoi thng ca cc nc nhm mt mt s dng cc bin php bo v th trng ni a trc s cnh tranh ca hng ha ngoi nhp, mt khc Nh nc nng cc nh kinh doanh trong nc bnh trng ra th trng nc ngoi.
c im ca chnh sch bo h mu dch l:
- Nh nc s dng nhng bin php thu v phi thu : thu quan, h thng thu ni a, giy php xut nhp khu, hn ngch, cc bin php k thut... hn ch hng ha nhp khu.
- Nh nc nng cc nh sn xut ni a bng cch gim hoc min thu xut khu, thu doanh thu, thu li tc, gi tin t ni a, tr cp xut khu... h d dng bnh trng ra th trng nc ngoi.
2.2- u v nhc im ca chnh sch bo h mu dch:
u im:
- Gim bt sc cnh tranh ca hng nhp khu.
- Bo h cc nh sn xut kinh doanh trong nc, gip h tng cng sc mnh trn th trng ni a.
- Gip cc nh xut khu tng sc cnh tranh xm chim th trng nc ngoi.
- Gip iu tit cn cn thanh ton ca quc gia, s dng hp l ngun ngoi t thanh ton ca mi nc.
Nhc im: Nu bo h th trng ni a qu cht ch s:
- Lm tn thng n s pht trin thng mi quc t s dn n s c lp kinh t ca mt nc i ngc li xu th ca thi i ngy nay l quc t ha i sng kinh t ton cu.
- To iu kin pht trin s bo th v tr tr trong cc nh kinh doanh ni a, kt qu l mc bo h kinh t ngy cng cao, cng lm cho sc cnh tranh ca cc ngnh khng cn linh hot, hot ng kinh doanh v u t khng mang li hiu qu. y s l nguy c cho s ph sn trong tng lai ca cc ngnh sn xut trong nc nu quc gia ny phi chu p lc cnh tranh trn th trng th gii v yu cu gim hng ro thu quan khi gia nhp WTO hoc cc khu vc mu dch t do trn th gii.
- Ngi tiu dng b thit hi nh hng ha km a dng, mu m, kiu dng, cht lng hng ha km ci tin, gi c hng ha t....
3- Bo h mu dch v thu quan ti u:
TOP
Vic thi hnh cc ch quan thu, hn ngch nhp khu v cc bin php chnh sch mu dch khc hu ht l nhm bo v thu nhp ca cc nhm li ch c bit....Cc nh kinh t hc thng lp lun rng, bo h mu dch s gim phc li quc gia. Tuy nhin, trn thc t, c mt s c s l thuyt cho thy rng cc chnh sch mu dch tch cc i khi c th lm tng phc li ca quc gia ni chung. Bi v, theo biu 3.2, i vi mt nc ln, thu quan s lm gim gi hng nhp khu nc ngoi, to ra mt khon li. Nu em so snh vi gi phi tr do thi hnh thu quan l lm lch lc cc khuyn khch i vi sn xut v tiu dng, c kh nng, trong mt s trng hp, li ch v iu kin mu dch ca thu quan li ln hn ci gi phi tr. Vi mt mc thu quan thp, th li ch v iu kin mu dch s phi ln hn ci gi phi tr. i vi mt nc ln, t sut thu quan thp, phc li s cao hn khi thi hnh mu dch t do. V s tn ti mt mc thu quan t0 ti u, ti , li ch bin do iu kin mu dch c ci thin bng tn tht hiu nng bin do s lch lc trong sn xut v tiu dng. Vi mc thu sut khc ln hn t0 , phc li quc gia s i xung.
Tm li, chnh v c chnh sch t do mu dch v chnh sch bo h mu dch u c nhng u im v nhc im cho nn khng mt nc no trn th gii thi hnh chnh sch ny hay chnh sch khc mt cch tuyt i m s duy tr chnh sch mu dch t do trong mt s ngnh hng i vi mt s th trng trong mt thi gian nht nh, cn mt s ngnh khc thi hnh chnh sch bo h mu dch (vi mc khc nhau) trn nhng th trng khc nhau.
B- Phn loi theo mc tip cn ca nn kinh t quc gia vi nn kinh t th gii
1- Chnh sch hng ni (Inward Oriented Trade Policies):
L chnh sch m nn kinh t t c quan h vi th trng th gii, pht trin t lc cnh sinh bng s can thip tuyt i ca Nh nc. Vi m hnh ny, nn kinh t thc hin chnh sch cng nghip ha thay th hng nhp khu.
u im:
- Th trng ni a c bo h cht ch, nh m nn cng nghip cn non yu trong nc c th pht trin c trong iu kin khng phi trc din vi cnh tranh; c bit nhng nc m nn kinh t ch yu da vo nng nghip v khai thc ti nguyn.
- L m hnh pht trin da vo ngun ti lc bn trong, cho nn mi tim lc quc gia c huy ng cao cho cng cuc pht trin kinh t.
- Pht trin kinh t trong nc t chu s tc ng ca th trng th gii, nn tc tng trng kinh t tuy thp nhng n nh.
Nhc im:
- Hng ha sn xut khng mang tnh cnh tranh trn th trng quc t.
- Nhiu ngnh kinh t ca quc gia pht trin khng c hiu qu, v khng pht trin da vo li th m ch da vo nhu cu ca nn kinh t ng ca.
- Mt cn i trong cn cn thng mi, v ngun thu ngoi t t xut khu b hn ch.
- Vay n nc ngoi ln, tr n kh khn.
2- Chnh sch hng ngoi (Outward Oriented Trade Policies):
L chnh sch m nn kinh t ly xut khu lm ng lc pht trin. Tham gia vo qu trnh phn cng lao ng khu vc v quc t, chuyn mn ha vo sn xut nhng sn phm m quc gia c li th pht trin, v thc cht, y l chnh sch m ca kinh t tham gia vo qu trnh quc t ha kinh t ton cu. V ty iu kin pht trin kinh t ca mi nc m chnh sch m ca c la chn thc hin kh a dng nh m hnh pht trin m ca dn tng bc hay m hnh pht trin xut khu da vo ngun ti nguyn thin nhin hoc gia cng sn phm s ch hoc m hnh pht trin XK da vo li th so snh...
u im :
- To ra s nng ng trong s phn cng lao ng quc t:
Tht vy, chng ta c th thy hnh nh cng nghip ha hng v xut khu ca cc nc ng v ng Nam Chu trong 3 thp nin cui th k 20 trong ngnh cng nghip may, sn xut hng in v in t gia dng. Lc u cc ngnh ny pht trin Nht Bn, sau gi nhn cng ca Nht t dn ln, cc ngnh thm dng nhiu nhn cng ca Nht mt dn li th v chuyn cc ngnh ny sang Hn Quc, sau l cc nc ASEAN v Trung Quc nhng thp nin 80. n thp nin 90, cc ngnh hng ny li pht trin Vit Nam. S thay i nng ng trong phn cng lao ng khu vc nh vy do ln sng cng nghip ha lan rng lm cho thng mi gia cc nc tng mnh, tc tng trng kinh t cao nh pht huy c li th v th trng c m rng.
- Chin lc cng nghip ha hng v xut khu lm cho nn kinh t pht trin nng ng v cc doanh nghip lun trc din vi cnh tranh, sn phm v dch v ca h phi c kh nng m bo cnh tranh (v cht lng, gi c...) vi cc sn phm khc trn th gii.
- M c kinh t to iu kin cho cnh tranh pht trin, l ng lc thc y ci t nn kinh t, hp l ha sn xut, u t mi cng ngh.
- Tng cng thu ht vn u t, y mnh xut khu l nhn t quan trng lm lnh mnh ha mi trng ti chnh quc gia: gim bt vay n, thc hin cn bng cn cn thanh ton v cn cn bun bn quc t.
- Chnh sch hng v xut khu cn c xem nh l mt chnh sch ngoi thng to ra s cng bng hn trong nn kinh t.
+ u tin, m rng xut khu hng thm dng lao ng ng ngha vi tng vic lm cho ngi lao ng.
+ Th hai, chnh sch ny nng cao kh nng chuyn sang sn xut hng thm dng k thut.
+ Cui cng, vic p dng chnh sch ny lm nng cao thu nhp rng cho quc gia bi vic gim ti tr giy php xut khu...
Ngy nay, khi xu hng nht th ha nn kinh t ton cu gia tng, m hnh kinh t hng ngoi y mnh xut khu ngy cng khng nh u th pht trin v ngy cng c cc nc p dng rng ri.
IV- Chnh sch ngoi thng ca cc nc ang pht trin:
Ba mi nm sau cuc Chin tranh th gii ln th hai, chnh sch thng mi cc nc ang pht trin vn cn b nh hng su sc bi l thuyt cho rng, cha kha pht trin kinh t l phi thc y cng nghip ch to v l cch tt nht bo h cng nghip ch to trong nc trong s cnh tranh ton cu. Chng ta s xem xt chnh sch cng nghip ha thay th hng nhp khu, ging nh mt chin lc ca cc nc ang pht trin t sau chin tranh th gii ln th hai n nhng nm 1970 v sau tr nn tht bi vo nhng nm cui thp k 1980. Nhng vn lin quan n chnh sch kinh t ca cc nc ang pht trin c mc thu nhp thp, hay nhng c im to nn s khc bit trong thu nhp gia cc vng v khu vc, cn c gi l nn kinh t nh nguyn. V c bit, trong vic xt n chnh sch thng mi ca cc nc ang pht trin, khng th khng xt n cc chnh sch em li s pht trin diu k ca cc nc ng .
1- Cng nghip ha thay th hng nhp khu:
T sau chin tranh th gii ln th hai n nhng nm 1970, cc nc ang pht trin c gng y nhanh qu trnh pht trin bng cch hn ch nhp khu sn phm cng nghip v nng ngnh cng nghip ch to phc v th trng trong nc. Chin lc ny tr nn rt ph bin v nhiu l do, trong , l do quan trng nht l lp lun v nn cng nghip non tr.
Theo lp lun ny, cc nc ang pht trin c mt li th tng i tim tng trong cng nghip ch to, nhng cc ngnh cng nghip ch to mi hnh thnh trong nc khng th cnh tranh c vi ngnh cng nghip ch to c hnh thnh t lu cc nc pht trin. to iu kin cho khu vc cng nghip ch to c ch ng, chnh ph tm thi nng cc ngnh cng nghip mi n ln mnh, ng u c vi cnh tranh quc t. V vy, vic s dng thu quan v hn ngch nhp khu nh l nhng bin php tm thi bt u cng nghip ha l mt vic c ngha. C mt thc t lch s l c ba nn kinh t th trng ln nht th gii u bt u qu trnh cng nghip ha ca mnh ng sau hng ro mu dch: M v c c mc thu quan cao i vi hng ch to vo th k XIX, trong khi Nht cho n thp k 1970 vn p dng rng ri bin php kim sot nhp khu.
Lp lun v ngnh cng nghip non tr dng nh rt hp l v trn thc t n c tnh cht thuyt phc i vi nhiu chnh ph. Th nhng cc nh kinh t hc ch ra nhiu cm by trong lp lun ny v gi rng n cn c s dng mt cch thn trng.
Th nht, vic i ngay vo cc ngnh cng nghip c li th so snh trong tng lai khng phi lun lun l tng tt. Gi s mt nc c di do sc lao ng ang trong qu trnh tch ly vn, khi n tch ly vn, n s c li th so snh trong cc ngnh tp trung vn. iu khng c ngha l n phi c gng pht trin ngay lp tc cc ngnh cng nghip .
Th hai, vic bo h cng nghip ch to s khng em li li lc g tr khi bn thn vic bo h gip cho ngnh cng nghip c kh nng cnh tranh. Tuy nhin, i lc, s bo h li khng t c iu mong mun . V d nh Pakistan v n tin hnh bo h khu vc cng nghip ch to trong hng thp k v khi h bt u pht trin xut khu th hng ha m h xut khu l nhng hng cng nghip nh nh hng dt, ch khng phi l hng cng nghip nng m h bo h.
Mc d c nhng nghi ng v lp lun ngnh cng nghip non tr, nhiu nc ang pht trin vn coi lp lun ny nh l mt l do bt buc dnh s gip c bit do vic pht trin cc ngnh cng nghip sn xut hng ch to. Chin lc khuyn khch cng nghip trong nc bng cch hn ch nhp khu hng ch to c gi l cng nghip ha thay th nhp khu.
Thp k 1950 v 1960 chng kin cao tro ca cng nghip ha thay th hng nhp khu. Cc nc ang pht trin thng bt u bng vic bo h cc cng on cui ca ngnh, v d nh ch bin thc phm v lp rp t. cc nc ang pht trin ln hn, sn phm ni a hu nh thay th hon ton hng tiu dng nhp khu (mc d sn xut hng ch to thng do cc cng ty a quc gia tin hnh). Mt khi kh nng thay th hng tiu dng nhp khu gim i, cc nc ny quay sang bo h hng ha trung gian nh thn t, thp, sn phm ha du.
hu ht cc nc ang pht trin xu th thay th nhp khu u dng gii hn hp l: nhng hng ha ch to tinh vi nh my tnh, my cng c chnh xc... tip tc c nhp khu. Tuy nhin, cc nc ln hn theo ui chin lc cng nghip ha thay th hng nhp khu ct gim nhp khu ca h xung mc thp ng k. Thng thng, qui m kinh t ca mt nc cng nh (tnh theo gi tr tng sn phm) th hng nhp khu v xut khu chim t l cng ln. Th nhng, nh n chng hn, vi th trng trong nc nh thua 5% so vi Hoa K m mc xut khu ch chim khong 6% GNP nm 1983 v 8% nm 1990 trong khi tng ng ca Hoa K l 8 v 10% (Singapore v Hongkong t l ny nm 1990 l 190% v 137%)
Mc d chin lc cng nghip ha thay th hng nhp khu em li cho cc nc p dng mt t l hng cng nghip ch to trong tng sn phm quc ni chim mt phn bng cc nc tin tin, nh cc nc M la tinh. Nhng do hn ch nhp khu dn n kim hm xut khu (chng 3) v lm chm tc pht trin kinh t. V d nh n , sau 20 nm theo ui chnh sch ny (1950 - 1970) thu nhp bnh qun u ngi ch tng vi %, c Achentina, nc tng c xem l mt nc giu, nn kinh t cng ch tng trng vi tc rt chm trong hng thp k.
Ngoi nhng l do c nu ra v cc cm by ca chin lc cng nghip ha thay th hng nhp khu, khi chnh sch ny tht bi, cc nh kinh t hc cn a ra l do v ph tn do nhng lch lc trong bo h hng cng nghip mang li. V d, mc bo h hu hiu mt s ngnh cng nghip M la tinh v Nam l hn 200%. Chnh t l bo h cao ny cho php cc ngnh cng nghip tn ti thm ch ngay c khi chi ph sn xut cao gp ba hoc bn ln so vi hng nhp khu m chng thay th. Ngoi ra, s dng hn ngch nhp khu bo h s dn n ph thu hn ngch v mt s c quyn. S cnh tranh ginh li nhun ny dn n nhiu cng ty gia nhp vo mt th trng m thc t ch ch cho mt cng ty v sn xut c tin hnh trn quy m rt khng c hiu qu... Mt chi ph na cng c cp n l vic hn ch nhp khu thc y sn xut trong nc, nhng vi th trng trong nc nh hp, qui m sn xut ny cng khng c hiu qu.
Vo cui nhng nm 1980, nhng hn ch ca chnh sch cng nghip ha thay th hng nhp khu cng b ch trch, khng nhng bi cc nh kinh t m cn l cc t chc quc t nh Ngn hng Th gii v ngay c nhng nh lm chnh sch ca cc nc p dng. S liu thng k chng minh rng, cc nc ng pht trin theo ui chnh sch thng mi t do hn c tc pht trin trung bnh nhanh hn cc nc theo chnh sch bo h. S thc hin nhin ny gip cc nc ang pht trin tho d bt hng ro bo h ca mnh bng b dn hn ngch v gim thu quan.
2- Chnh sch cng nghip ha thay th hng nhp khu v nn kinh t nh nguyn:
Trong khi chnh sch thng mi ca cc nc km pht trin, mt phn b phn i bi s tt hu ca h khi so snh vi cc nc pht trin, chnh sch ny cn b phn ng i vi s pht trin khng ng u trong phm vi tng nc. Khi , mt khu vc cng nghip hin i, s dng nhiu vn, lng cao tn ti trong cng mt quc gia vi mt khu vc nng nghip truyn thng rt ngho kh. S phn chia mt nn kinh t thng nht thnh hai khu vc c mc pht trin khc nhau c gi l tnh trng hai khu vc ca nn kinh t, v nn kinh t nh vy c gi l nn kinh t nh nguyn.
Cc du hiu ca nn kinh t nh nguyn:
(1) Gi tr sn phm tnh theo u cng nhn khu vc hin i cao hn nhiu so vi khu vc cn li ca nn kinh t. hu ht cc nc ang pht trin, sn phm do mt cng nhn trong khu vc cng nghip lm ra c gi tr cao hn vi ln so vi sn phm ca mt cng nhn trong nng nghip. i khi s khc bit ny ln ti 15/1.
(2) Cng vi gi tr sn phm tnh theo u cng nhn cao l mc lng cao. Lng cng nhn trong cng nghip c th cao hn 10 ln so vi lao ng trong nng nghip.
(3) Tuy nhin, trong khu vc cng nghip, mc d lng cao, li tc ca ng vn khng nht thit cao hn. Trn thc t, dng nh thng l trong khu vc cng nghip vn a li li tc thp hn.
(4) Gi tr sn phm tnh theo u cng nhn cao ti khu vc hin i t nht mt phn l do s tp trung vn cao hn trong sn xut. Cng nghip ch to ti cc nc km pht trin thng s dng vn cao hn nhiu so vi nng nghip ( cc nc tin tin th tri li, nng nghip li l ngnh s dng nhiu vn). Ti cc nc ang pht trin, nng dn thng s dng cc cng c th s, trong khi cc c s cng nghip ti y li chng khc my so vi cc nc tin tin.
(5) Cui cng, nhiu nc km pht trin c vn tht nghip thng xuyn. c bit ti cc khu vc th c mt s lng ln nhng ngi hoc khng c vic lm, hoc thnh thong mi c vic lm c tr lng c bit thp. Nhng ngi thnh th khng c vic lm ny cng tn ti vi tng lp cng nhn cng nghip thnh th c tr lng tng i cao.
Chnh sch ngoi thng thng b co buc ti l nguyn nhn lm tng chnh lch v lng gia cng nghip v nng nghip v khuyn khch tp trung vn qu mc vo cng nghip. S khc bit v lng ny cng phn nh sc mnh c quyn ca cc ngnh cng nghip c che ch bi cc hn ngch nhp khu hay mc thu quan cao trc s cnh tranh ca nc ngoi.3- Cng nghip ha hng v xut khu : S diu k ng
TOP
:
Nu nh thp nin 1950-1960 chng kin cao tro cng nghip ha thay th hng nhp khu, th bt u cui nhng nm 1960 xut hin mt chnh sch cng nghip ha mi, hng ra xut khu sn phm ch to. Mt nhm cc quc gia pht trin theo nh hng ny t tc pht trin cao v kinh t, c nc t hn 10%/nm, m Ngn hng Th gii gi l nhng nn kinh t hiu qu cao Chu (High Performance Asian Economies HPAEs).
Trong khi nhng thnh tu ca HPAEs khng c nhn ln m cng khng c mt cu hi no v s thnh cng ca HPEAs bc b lun c trc kia cho rng pht trin cng nghip phi i bng con ng thay th hng nhp khu, m thnh tu ny li tr thnh ch tranh lun v s diu k ng . c bit, qua nhiu quan st khc nhau ch ra rng c nhiu cch din gii khc nhau v vai tr ca nhng chnh sch ca chnh ph, bao gm c chnh sch thng mi, l tin cho s pht trin kinh t. Cc quan st ny cng chng minh c rng, s thnh cng ca kinh t Chu lin quan rt nhiu n thng mi t do v s tc ng ca chnh sch chnh ph; mt khc, s thnh cng ny cng li chng t s can thip ca chnh ph vo chnh sch thng mi l c hiu lc.
3.1- S kin tng trng kinh t Chu :
Ngn hng Th gii chia cc nc HPAEs thnh ba nhm khc nhau bi s diu k bt u nhng thi im khc nhau. u tin l Nht Bn, tc pht trin kinh t nhanh bt u khng bao lu sau Th Chin Th Hai v by gi, thu nhp bnh qun u ngi ca Nht Bn tng ng M v cc nc EU. Vo nhng nm 1960 tc kinh t pht trin nhanh bt u bn nc Chu nh hn v thng c gi l bn con h Chu , l Hng Kng, i Loan, Nam Triu Tin v Singapore. Vo cui nhng nm 1970 v nhng nm 1980 tc kinh t li pht trin rt nhanh bt u Malaysia, Thailand, Indonesia v ngon mc nht l Trung Quc.
Mi nhm nc u t thnh tu cao bi tc pht trin kinh t. Thu nhp quc ni ca cc con rng tng bnh qun 8-9% mt nm t gia nhng nm 1960 cho n 1997 xy ra khng hong tin t Chu , trong khi M v EU ch tng 2-3%/nm. Tc pht trin kinh t ca Chu vn cn tip tc c em ra so snh vi cc nc khc v Trung Quc l mt v d in hnh, trong sut thp nin 1990 v ngay by gi cng vy, tc tng GDP ca Trung Quc l khong 10%/nm.
Ngoi tc pht trin kinh t cao, cc nc HPEAs cn t c mt thnh tu tiu biu khc, l m ca hi nhp vo thng mi quc t v cng v sau, mc hi nhp cng cao hn. V vy , trong pht trin kinh t, cc nc Chu hng v xut khu nhiu hn cc nc ang pht trin khc nh Chu M la tinh v cc nc Nam . S hng v xut khu ca cc nc Chu trong thp nin 90 cao hn so vi cc nc khc c th nhn thy c qua bng 4.1, bng t l xut khu so vi thu nhp quc dn ca mt s nc tiu biu.
Bng 4.1 T l Xut khu so vi thu nhp quc dn (1990)
Nc
T l xut khu so vi thu nhp quc dn (%)
Brazil
7
n
8
Hoa k
10
Nht
11
Ty c
32
Nam Triu Tin
32
Hng Kng
137
Singapore
190
(Ngun: International Economics trang 259)
2.2- Chnh sch thng mi trong cc nc HPAEs:
Mt vi nh kinh t hc cho rng thnh cng ca cc nc ng tng trng cho chnh sch ngoi thng hng ngoi. Xut khu v nhp khu chim t l cao trong GDP ca cc nc Chu l mt minh chng cho chnh sch ny. Mc d chnh sch ny cha tng ng vi chnh sch thng mi t do hon ton, tuy nhin, n t do hn rt nhiu so vi cc nc ang pht trin ch trng hn ch nhp khu lm ng lc pht trin. V tc pht trin cao ging nh phn thng cho chnh sch thng mi m ca ca h.
Tuy nhin, nhiu nh kinh t hc khc khng ng vi quan im cho rng tc pht trin thng mi cao ca cc nc HPEAs c quan h mt thit vi thng mi t do, ngoi tr Hng Kng, nc c chnh sch thng mi t do nht, cc HPAEs cn li u duy tr mt mc thu quan, hn ngch, tr cp xut khu v cc chnh sch ca chnh ph qun l thng mi. Xut nhp khu tng cao cng khng nht thit phi nh n thng mi t do, nh Thi Lan chng hn, xut nhp khu tng vt vo nhng nm 1990 l nh chnh sch thu ht u t ca cc cng ty a quc gia, chnh s u t ny l tin cho xut khu v nhp khu. V nh vo cc con s thng k, h chng minh c rng, vi mt t l bo h mu dch thp hn nhiu so vi cc nc ang pht trin khc gp phn cho cc HPAEs t c s pht trin diu k. T l bo h mu dch ca cc HPAEs thp hn cc nc khc c th hin qua bng 4.2 nh sau:
Bng 4.2 T l bo h mu dch trung bnh ca mt s nc (1985).
Nc
T l bo h mu dch trung bnh (%)
HPAEs
24
Cc nc Chu khc
42
Nam M
46
Mt s nc Chu Phi
34
(Ngun: International Economics, trang 268)
3.3- Kinh nghim pht trin xut khu cc nc ASEAN :
Nghin cu chnh sch ngoi thng hng v xut khu ca cc nc ASEAN t nhng nm 1970 n nay ta c th a ra cc nh gi c bn sau:
(1) T trng kim ngch xut khu ca cc nc ASEAN bin ng theo hng:
- Gim dn t trng xut khu nhng hng ha xut khu di dng th t qua ch bin. V d, qua bng 4.3, ta nhn thy rng, nh Thi Lan chng hn, nhng nm 1960 hng ha cha qua ch bin chim 98% kim ngch xut khu nhng n thp nin 1990, t l ny ch cn l 33%.
Bng 4.3:. Thay i c cu hng xut khu ca cc nc ASEAN giai on 1960-1990
Tn nc
Hng ha cha qua ch bin (%)
Hng ha qua ch bin (%)
1960
1970
1980
1990
1960
1970
1980
1990
Singapore
74
70
27
22
26
30
73
78
Indonesia
99
98
64
53
1
>1
36
47
Malaysia
94
93
56
39
6
>6
44
61
Philippines
96
93
48
27
4
>6
52
73
Thi Lan
98
94
36
33
2
>5
64
67
(Ngun: T liu v cc nc ASEAN 1997)
- Tng nhanh t trng hng cng nghip ch bin trong tng kim ngch xut khu. Trong ngnh hng cng nghip ch bin th: thc hin gim dn t trng kim ngch xut khu nhng sn phm c hm lng lao ng cao, m nng dn t trng xut khu hng ha cao cp c hm lng t bn v cng ngh cao nh sn phm ca ngnh ha cht, ch to my mc trang thit b. Cng ly Thi Lan lm v d, nhng nm 1970, mt hng cng nghip ch chim 5% trong tng kim ngch xut khu. n thp nin 1990, t trng hng cng nghip chim ti 71,38% kim ngch xut khu (bng 4.4). Cc nc ASEAN khc nh Singapore, Indonesia, Malaysia v Philippines cng c s thay i tng t v t l hng cng nghip trong tng kim ngch xut khu t thp nin 1970 n 1990 (bng 4.4).
Bng 4.4: T trng hng cng nghip trong kim ngch xut khu ca cc nc ASEAN n v tnh: %.
Tn nc
1970
1981
1991
1996
Indonesia
1,2
2,9
42
55,78
Malaysia
6,3
19,5
58,9
82,8
Philippines
6,4
22,8
69,72
70,1
Thi Lan
5
24,8
74,7
71,38
Singapore
28
41,1
57,2
85
(Ngun: T liu v cc nc ASEAN 1997)
Nguyn nhn dn n s thay i c cu hng xut khu ca cc nc ASEAN c th l gii nh sau:
+ Hng cha qua ch bin nn gi tr xut khu thp, t l hao ht, h hng li cao, c bit xut khu nng sn vn l th mnh trong nhng ngy u pht trin cc nc ASEAN.
+ Hng cha qua ch bin khng cho php s dng nhiu nhn cng lao ng vn l li th ca ASEAN.
+ Hng s ch ch thng xut khu qua cc th trng trung gian, sau ti ch mi xut khu c sang cc th trng cao cp cho nn tr gi hng xut khu cng thp.
+ Cuc cch mng v khoa hc k thut li ko cc nc ASEANvo cuc, gip cho cc nc mau chng u t my mc v cng ngh cho pht trin ngnh cng nghip ch bin sn phm v ch to thit b my mc.
+ ng Yn Nht lin tc ln gi thi k 60-96, gi nhn cng lin tc tng cho nn Nht u t mnh m ra nc ngoi, trong c cc nc ASEAN pht trin nhng ngnh cng nghip ch bin s dng nhiu nhn cng nh: cng nghip dt, may mc, lp rp hng in t, gia dng...
+ Gi c xut khu nng sn thng xuyn bin ng, c bit nh s st gi lin tc ca mt s sn phm th din ra thi k 1960-1970 nh ay, ma ng, cc loi rau qu... khin cho cc nc ASEAN quyt tm thay i c cu hng xut khu ca mnh theo hng cng nghip ha
Vic sm m ca th trng v thc hin chnh sch hng v xut khu gip nm nc ASEAN trong nhm ASEAN - 6 (tr Bruney, quc gia cha n 1 triu dn nhng c th mnh c th v xut khu ti nguyn thin thin l du m) thay i c cu kinh t quc gia, nng dn t trng cng nghip v dch v trong tng GDP. Cho n cui thp nin 90, nm nc ASEAN trong nhm ASEAN - 6 k trn c mt c cu kinh t kh l tng (bng 4.5).
Bng 4.5: C cu kinh t ca cc nc ASEAN 1997
n v tnh: %
Nc
Nng nghip (% GDP)
Cng nghip (% GDP)
Dch v (% GDP)
Myanmar
59
10
31
Lo
52
21
26
Cambodia
51
15
34
Vit Nam
33
27
40
Philippines
19
32
49
Indonesia
16
43
41
Malaysia
12
47
41
Thailand
11
40
49
Singapore
0
35
65
(Ngun: Kinh t th gii s 3/2001)
Vic thay i c cu kinh t ny gip cc quc gia khai thc c li th so snh ca mnh ng thi gia tng sn xut cc ngnh hng c gi tr gia tng cao, chnh iu ny li thc y nhanh qu trnh pht trin. iu cng c minh chng ngay trong bng 4.5, cc nc ASEAN cn li c nn kinh t km pht trin hn nh Myanmar, Lo, Cambodia, Vit Nam, c cu kinh t cn qu nng v sn xut nng nghip, mt ngnh sn xut c gi tr gia tng thp.
(2) Th trng xut khu ch yu ca cc nc ASEAN l cc nc cng nghip pht trin:
Th trng xut khu quan trng nht ca cc nc ASEAN l th trng cc nc thuc t chc hp tc v pht trin kinh t (OECD), c bit l th trng M, Canada, EU v Nht Bn. y l nhng th trng to iu kin cho nn kinh t ca cc nc ASEAN ct cnh.
Qua bng 4.6 ta thy, th trng M, EU, Nht chim trn di 60% tng kim ngch xut khu hng cng nghip ca cc nc ASEAN* ny (ASEAN*: Malaysia, Thi Lan, Philippines v Indonesia).
Bng 4.6: Th trng xut khu ch yu hng cng nghip ca mt s nc ASEAN
n v tnh: %
Th trng
1985
1990
1994
Nht
10,6
12,7
11,6
EU
20,8
21,1
16,5
M
30,0
25,8
24,7
Cng M, Nht, EU
61,4
59,6
52,8
ASEAN
3,5
3,3
4,1
Cc nc khc
35,1
37,1
43,1
Vi ton th gii
100,0
100,0
100,0
(Ngun: T liu v cc nc ASEAN 1997)
Ni chung trn c th trng xut khu ln nhp khu, t trng bun bn vi cc nc thuc OECD ca cc nc ASEAN, cng cao hn. Nhn vo bng 4.6B ta thy cc nc c lit k trong giao thng bn ngoi ASEAN nhng nm 1996-1997 hu nh l cc nc thnh vin OECD (tr Trung Quc, Nga v n ).
Nguyn nhn:
+ Cc nc OECD thng cho cc nc ASEAN hng ch thu quan c bit thp.
+ Kh nng tiu th v kh nng thanh ton ca cc nc OECD rt ln.
+ Khi xut khu sang cc nc OECD d dng nhp khu my mc, cng ngh tin tin phc v cho cng cuc cng nghip ha hin i ha cc nc ASEAN.
Bng 4.7: Giao dch thng mi gia ASEAN v cc nc 1996-1997 (triu USD).
Nc
ASEAN xut khu n
ASEAN nhp khu t
T l xut khu (%)
T l nhp khu (%)
1996
1997
1996
1997
1996
1997
1996
1997
Bnngoi ASEAN
192.882,3
212.453,9
228.739,8
238.320,5
59,6
62,0
65,2
66,9
EU
46.926,0
46.086,7
57.380,5
51.009,8
14,5
13,4
16,4
14,3
M
59.515,5
70.030,4
53.011,4
61.695,0
18,4
20,4
15,1
17,3
c
6.106,0
6.418,4
8.688,8
7.963,9
1,9
1,9
2,5
2,2
New Zealand
812,5
773,8
1.150,8
1.297,1
0,3
0,2
0,3
0,4
Canda
1.988,2
1.881,9
2.445,6
2.568,0
0,6
0,5
0,7
0,7
Nht
43.150,3
42.008,6
73.310,1
71.264,2
13,3
12,3
20,9
20,0
Trung Quc
18.045,1
29.237,1
14.573,6
22.154,0
5,6
8,5
4,2
6,2
Nga
3.169,2
876,1
2.040,9
1.115,6
1,0
0,3
0,6
0,3
n
3.722,8
4.473,2
2.843,8
4.395,5
1,2
1,3
0,8
1,2
Hn Quc
9.446,7
10.667,8
13.294,4
14.857,4
2,9
3,1
3,8
4,2
Ni b ASEAN
79.986,3
84.419,0
63.948,3
64.452,1
24,7
24,6
18,2
18,1
Brunei
2.008,5
1.776,6
457,2
301,9
0,6
0,5
0,1
0,1
Indonesia
2.264,9
2.833,4
2.914,5
2.874,2
0,7
0,8
0,8
0,8
Lo
721,5
1.287,5
50,0
52,1
0,2
0,4
0,0
0,0
Malaysia
25.130,8
27.131,0
25.716,5
25.459,2
7,8
7,9
7,3
7,2
Myanma
1.368,3
1.590,7
493,9
344,3
0,4
0,5
0,1
0,1
Philippine
4.360,1
5.672,4
2.637,2
3.285,6
1,3
1,7
0,8
0,9
Singapore
28.071,7
25.880,3
19.492,1
19.234,4
8,7
7,6
5,6
5,4
Thi Lan
11.546,2
10.715,5
11.213,9
11.544,6
3,6
3,1
3,2
3,2
Vit Nam
4.514,4
7.531,8
973,0
1.355,9
1,4
2,2
0,3
0,4
Cc nc khc
50.493,0
45.797,2
57.918,1
53.199,1
15,6
13,4
16,5
14,9
Tng cng
323.361,5
342.670,1
350,606.2
355,971.8
100,0
100,0
100.0
100.0
(Ngun: ASEAN Secretariat)
(3) Nh nc rt quan tm ra nhng bin php h tr v khuyn khch xut khu:
Kim ngch xut xut ca cc nc ASEAN tng ln nhanh chng, mt trong nhng nguyn nhn chnh l do Chnh ph mi nc ra nhng chnh sch c hiu qu h tr v khuyn khch xut khu, c th:
+ Ph gi ng tin ni a khuyn khch xut khu.
+ Tr cp xut khu thng qua cc hnh thc: gim thu ni a cho cc nh xut khu, u t c s h tng, cc c quan nghin cu h tr pht trin
+ Nh nc gp vn v ku gi u t nc ngoi thnh lp cc khu ch xut, khu cng nghip tp trung y mnh pht trin cc ngnh hng xut khu.
+ Chnh ph y mnh hot ng i ngoi: tha thun vi cc chnh ph nc ngoi m rng th trng, hn ngch xut khu qua cc nc v cc khu vc, xin hng ch thu quan u i, gip cc nh xut khu ni a tng cng sc mnh cnh tranh nc ngoi.
+ Nh nc pht trin h thng thng tin v th trng, a ra nh hng pht trin cc ngnh hng xut khu gip cho cc nh kinh doanh v sn xut hng xut khu xy dng chin lc pht trin lu di.
Nh nhng bin php tch cc k trn nn ch trong hai thp k 70 v 80 m cc nc ASEAN nng t trng xut khu trong tng sn phm quc ni ln nhanh chng v tip tc pht trin trong thp k 90. Bng 4.7 th hin mt cch r rt s gia tng t l xut khu so vi tng GDP ca cc nc ASEAN:
Bng 4.8: T l xut khu so vi GDP ca cc nc ASEAN giai on 1970-2000
n v tnh: (%)
Nc
1970
1980
1990
1996
1997
1998
1999
2000
Brunei
49,71
52,06
45,43
56,80
72,72
Cambodia
20,30
27,76
32,00
32,54
37,86
Indonesia
11,2
34,4
28,7
22,07
26,09
52,78
36,26
40,79
Lao PDR
17,13
18,15
29,32
20,81
20,44
Malaysia
39,8
56,0
69,9
76,33
77,17
98,97
106,19
109,83
Myanmar
17,03
18,42
20,33
17,72
19,41
Philippines
12,3
17,3
18,5
29,63
31,27
45,03
44,63
49,60
Singapore
78,8
176,3
153,4
136,6
133,15
134,64
137,92
168,90
Thailand
9,5
20,8
34,4
29,97
37,53
47,25
46,53
55,72
Vit Nam
29,75
34,60
33,78
40,23
45,26
ASEAN
19,0
40,0
49,9
46,93
51,80
70,10
65,51
73,32
(Ngun: ASEAN Statistics Webmaster)
Index Next Home