creative commons açık lisansları
TRANSCRIPT
CreativeCommonsAçıkLisansları
İlkayHolt |CCTürkiyeKamuLideriANKOSWebinar Serisi,30Ocak2017
@ccturkiye
Gündem
¨ Nedir?¨ Nasılçalışır?¨ Nasılkullanılır?¨ ”Açık”dünyadaCClisansları¨ Türkiye’deCreativeCommons
CreativeCommons nedir?
CreativeCommons (CC)
¨ CreativeCommons kâramacıgütmeyen birorganizasyondur.
¨ Açıklisanslartopluluğudur.¨ Bireserininternetortamındakikullanımkoşullarınınesersahibitarafındanbelirlemesinisağlar.
¨ Bilimsel, kültürelyadasanatsalyaratıcıçalışmalarıninternetortamındapaylaşımınımümkünkılar
Fikrimülkiyethaklarıvecopyright
FikriMülkiyetHakları
Sınaihaklar
Patent Marka Endüstriyeltasarım
Copyright
Esersahibihakları
Bağlantılıhaklar
Copyright
“Her hakkısaklıdır”
Geleneksel telif hakkı, “benim eserimi kullanacaksan, benden izin almalısın” der.
CreativeCommons
“Bazı haklarısaklıdır”
Creative Commons, “benim eserimi kullanacaksan, izin verdiğim koşullar şunlar” der.
CreativeCommons nedeğildir?
¨ CCeserinizilisanslamazvetarafdeğildir¨ CClisanslarıesersahibinikorumaz,kullanımıbelirler.
¨ CClisanslarımevcutfikrimülkiyetkanunlarınaalternatifdeğildir,birlikteçalışır
¨ CClisansıilelisanslanmışbirçalışmanınesersahibitelifhakkındanvazgeçmişolmaz
CreativeCommons nasılçalışır?
Dörtanalisanskoşulu
Atıf - Attribution(BY)
Tüm CClisanslarında eser sahibine atıfta bulunma koşulu vardır.
LisansDevam - ShareAlike (SA)Eseri kullanan kişiler,kendi eserlerini aynı lisansla lisansladıkları sürecekopyalama,yayma,değiştirme hakkına sahiptir.Başka biçimde yaymakistendiği takdirde eser sahibinin izni gerekir.
GayriTicari - NonCommercial (NC)Eserikullanankişiler,ticariamaçdışında,kopyalama,yayma,göstermevedeğiştirme(türetilemezdenmediğisürece)hakkınasahiptir.Ticariamaçlıkullanımiçinesersahibininiznigerekir.
Türetilemez- NoDerivatives (ND)Eserikullanankişilerkopyalama,yayma,göstermeveoynatmahakkındasahiptir.Eserdedeğişiklikyapmakiçinesersahibininiznigerekir.
TelifsizeserlerdeCreativeCommons
Hiçbirhakkısaklıdeğildir- NoRights Reserved (CC0)Esersahibinintelifhakkı vebağlıhaklarından feragatettiğidurumdur. Biliminsanları,eğitimciler,sanatçılarvediğeryaratıcılarınihtiyaçlarınayanıtolarakdoğmuştur.
Kamumalı- NoKnown Copyright – Public DomainMark(PDM)Telifsüresibitmiş,kamunun malıolmuşeserleriçinkullanılır.Telifsüresiülkedenülkeyedeğişmeklebirlikte,50yılvedahauzunsürelerilekorunmaktadır.Ancaktümdünyadatelifsüresi,ilgilitakvimyılınınsongünübiter.
Lisanskombinasyonları
CCBY-- AtıfAttribution
CCBY-SA -- Atıf-LisansDevamAttribution- ShareAlike
CCBY-NC-- Atıf- GayriTicariAttribution- NonCommercial
CCBY-ND-- Atıf-TüretilemezAttribution- NoDerivs
CCBY-NC-SA-- Atıf- GayriTicari-LisansDevamAttribution-NonCommercial-ShareAlike-
CCBY-NC-ND-- Atıf- GayriTicari-TüretilemezAttribution- NonCommercial-NoDerivs
Nasılkullanılır?
Açıklisansseçerkenbirkaçsoru:
¨ Eserinwebüzerindepaylaşımhaklarınasahipmisiniz?
¨ Hangikoşullarlapaylaşılsın?¨ Ticariamaçlakullanılsınmı?¨ Çalışmanızdanyenieserlerüretilsinmi?
Lisansseçicihttps://creativecommons.org/choose/?lang=tr
Sitenizilisanslayın
Kurumsalarşivinizeentegreedin
Yayın ekleme adımlarında CC lisans kullanımı
Lisanskodları
Makine tarafından okunabilir kod
Kullanıcı tarafından okunabilir kod
Hukukçu tarafından okunabilir kod
Özgürlisanslar
¨ Özgürlisans/açıklisans¨ Özgüryazılım/açıkyazılım¨ Özgürtoplum/açıktoplum¨ Özgürkültür/açıkkültür
”Açık”dünyadaCClisansları
Açıkerişim
Açıkveri
Açıkeğitim
Açıkerişim
¨ Açıkerişim,bilimselliteratürünonline,ücretsiz,minimumtelifsınırlamasıileherkesinerişimineaçıkolmasınıifadeeder.
¨ YayıncılıktaCClisanslarınınkullanımı¨ AçıkarşivlerdeCClisanslarınınkullanımı¨ Elektronikortamdaeseriyaymahakkı¨ Yayıncı,fonsağlayıcı,kurumsalveulusalpolitikalar
Açıkerişim
Açıkveri
¨ Açıkdata,erişimeaçık,yayma,yenidenkullanma,türetilmehakkıolandatayıifadeeder.
¨ CClisanslarınıntümüaçıkverininlisanslanmasıiçinkullanılabileceğigibi,CC0veCC-BYlisanslarınınkullanımıyaygınolarakönerilmektedir.Ör:AvrupaKomisyonuUfuk2020yönergesi.
Açıkeğitim
¨ Açıkeğitim,minimumtelifkısıtlamasıile,internetinpotansiyelinimaksimumkullanarakeğitimeevrenselerişimiifadeeder.
¨ Açıkeğitimplatformları¤MOOC(Massive OpenOnlineCourse)
¨ Açıkeğitimkaynakları¤ Adilkullanım¤ Kamumalı¤ Açıklisanslıkaynaklar
¨ Açıklisanslıeğitimkaynaklarınaerişim
Açıkeğitimkaynakları
www.oercommons.org
CClisanslıfotoğrafarıyorsanız
CClisanslıvideoarıyorsanız
CClisanslımüzikarıyorsanız
¨ ccMixter¨ FreeMusicArchive¨ Jamendo¨ Magnatune¨ Simuze¨ BeatPick¨ CASHMusic¨ SectionZ¨ Opsound¨ PodsafeAudio¨ AudioFarm¨ InternetArchive’sNetlabelsCollection
Türkiye’deCreativeCommons
Türkhukukuveaçıklisanslar
¨ FikirveSanatEserleriKanunu(FSEK)- 5846kanunno,1951tarihli
¨ AçıklisanslarTürkhukukundayeralmıyor¨ Copyright reformugerekiyor¨ Pilotdavalaraihtiyaçvar¨ Politikayapıcılar- kararvericileregörevdüşüyor
¨ Temsilcikurum:ÖzyeğinÜniversitesi¨ Projeliderleri:
¤ KamuLideri:İlkayHolt¤ TeknolojiLideri:OrçunMadran(HacettepeÜniversitesi)¤ HukukEşLiderleri:Dr.EmreBayamlıoğlu (Tilburg Üniversitesi),Dr.IşıkÖzer(Özyeğin
Üniversitesi)
¨ Lokalprojeekibi:SılaOral,MuhteşemÖnder,HakanYanaz (ÖzyeğinÜniversitesi)
¨ ProjePartnerleri:Prof.Dr.ŞirinTekinay (IşıkÜniversitesi),Prof.Dr.YaşarTonta (HacettepeÜniversitesi),Prof.Dr.MustafaAkgül(BilkentÜniversitesi),Prof.Dr.KürşatÇağıltay (ODTÜ),GültekinGürdal(İYTE),SelvaKaynak(YeniYüzyılÜniversitesi),SerhatKoç(Güneli &KoçHukuk)
¨ http://creativecommons.org.tr
32
Tanıtımmateryalleri
Sonsöz
¨ Teknoloji sosyal yapılardan daha hızlı ilerliyor.Teknolojinin aldığı yolaoranla kanuni düzenlemeler geç kalıyor.
¨ Özgür,yaratıcı,yenilikçi,üreten birey ve toplum olmak bir paylaşımkültürü ve buna ivme kazandıracak yasal yapılanma ile mümkün.
¨ Telif hakları kısıtlarının inovasyona verebileceği zararları görebilmeliyiz.¨ Geleceği yalnızca paylaşım değil,paylaşımların nasıl kullanıldığı ve
eserlerin tekrar kullanıma açıklığı belirleyecek.
Kaynakönerileri
¨ https://creativecommons.org¨ WhyOpenSourcemissesthepointofFreeSoftware¨ FreeCulture:LawrenceLessigKeynotefromOSCON2002¨ CC0PDMcomparisonchart¨ OpennessbyDefault¨ TheEducator’sGuidetoCopyright,FairUse,andCreativeCommons¨ FikirveSanatEserleriKanunu(FSEK)
