cultuurmaterialisme_ppt

7/21/2019 cultuurmaterialisme_ppt

http://slidepdf.com/reader/full/cultuurmaterialismeppt 1/84

Inleiding tot de Antropologie

+ Culturele Antropologie

Prof Dr Koen Stroeken

Hoofdstuk 1: Cultuurmaterialisme

1



Overzi!t Hfdst 1 van Deel1

I" #ateri$le verklaring van ulturele vers!illenII" Ator%materialisme &'art!(III" #arvin Harris en drie ausale struturen

•

)volutie van * eo%politieke sstemen• De neolit!ium k,estie

I-" #ateri$le of ognitieve verklaring. Case:voedselta/oe0s

-" Kritiek op ultuurmaterialisme: Devoorspoedige !orde0 en leef,ereld-I" Cultuurmaterialisme is tegengif voor

ultuuressentialisme

2



I" #ateri$le verklaring van ulturelevers!illen

3



Cultuurmaterialisme: Case1

4aarom vrou,enemanipatie in !et4esten.

5



Cultuurmaterialisme: Case1

4aarom vrou,enemanipatie in !et 4esten.

#ogeli6k door ur/anisatie:

levensonder!oud kost

kinderaantal goedkope ar/eidskra!ten voor fa/riek

-ersus rurale agraris!e samenleving:grote kroost voor levensonder!oud7taakverdeling op !et erfmet vrou, als /arend en domestiek

*



Cultuurmaterialisme ultuurmaterialisten &C#( /e,eren dat ultuur

louter !et produt is van materi$le noodzaak"2 tpes van C#:

ator%materialisten0: ge/ruik door praktis!e redegemotiveerd &seletie uit idee$n(" Sterk ineonomie en soiale ps!ologie7 /v spelt!eorie7/e!aviorisme7 soio/iologie

strutuur%materialisten0: door materi$le relaties7soiaal7 eologis!7 politiek""" &zie Harris en zie deel5(" Sterk in ,ereldges!iedenis07 /v ,orld sstemst!eorie7 !istoris! materialisme &#ar8(

9



Cultuurmaterialisme:Case 2

C;<=;>)<) P>AK=I?K&@)'>;IK7 IS=I=;=I)(:

matrilineair enmatrilokaal: laateigendom en maBs aanzusters kids ipv eigenkids

;nilineaire &patri(afstamming

non%unilineair7 /vdu//ele ver,ants!apzoals matrilineaire

4)@)S #A=)>I<)CODI=I)S &AAPASSI@(:

IroEuois mannen zi6n

stropers7 uit!uizig7 voerenoorlog te paard

=uin/ou,7 man alsverdediger van land

As!anti en #ossi koningenmoeten ma!tsonentratievermi6den van titel%erfgenaam die ook deri6kdom erft


http://slidepdf.com/reader/full/cultuurmaterialismeppt 8/84F

Cultuurmaterialisme:Case 3

C;<=;>)<) P>AK=I?K&@)'>;IK7 IS=I=;=I)(:

S!osone indianen en K!oi%San 6agers &denigrerend/os6esmannen0(: ,einigterritoriale ge/ruiken

A/originals !e//enterritoriale ge/ruiken zoalsopgraven van voorouderli6krelik,ie &churinga, plant%totem van Aranda op foto(

4)@)S #A=)>I<)CODI=I)S

&AAPASSI@(: Gi6 volgen

rondtrekkend groot,ild

A/originals 6agen opna/i6 klein ,ild



Guns, Germs, and Steel &1(: 4aarom deopkomst van !et 4esten. )uraziatis! ontinent!eeft de planten en dieren voorland/ou,samenleving

Collapse &2*(7 The World Until Yesterday. WhatCan We Learn from Traditional Societies? &212(:Opgelet7 'es!avingJ0 ,ant traditioneleprakti6ken ,aren aangepast aan onze !umannature0 &/v onit/e!eersing7 opvoeding7ouderlingen7 risio7 dieet en /e,eging(

!ttps:,,,"ted"omtalks6aredLdiamondL!o,LsoietiesLanLgro,LoldL/etterMt%FF2F*

Cultuurmaterialisme: ?ared Diamond



II" Ator%materialisme

1



Go /estudeertator%materialisme ultuur

aangeleerd &ator( adaptief &materieel( gedeeld sm/olis! su/6etief geonstrueerd soiaal gestrutureerd in soiaal proes

11



IIa" Spelt!eorie en agen 'art!: primair zi6n motieven van ator N soiale

struturen en instituties: ontstaan seundair

?e doet geen gift of koop om de institutie markt0in stand te !oudenJ

'v: ur land/ou, N #- aparte oogst"#aar na keuze van overgang naar veeteelt: nood

aan omplementaire taken &karn7 !oed(u een Ara/is!e0 #- relatie maar niet doorinvloed van Ara/is!e ultuur"

12



ur land/ou,: #-

13



Kritiek: to! struture in agen

Struturele impliaties van prakti6k:/i6 nieu,e veetelers ri6st vraag van/eslissingsma!t in gezin" Dusprakti6k vereist mentale &deel 2( ,i6ziging /i6 vrou,% to! niet louter agenQ er zit

strutuur in ultuur7 die invloeduitoefent

15



Kritiek: to! struture in agen

Gie soiale !i$rar!ie tussen lans isin termen van land zee ide$lestrutuur op i6i: /li6ft doorspelen

1*



II/"=oepassing spelt!eorie:S,at vallei

19



S,at vallei

1



S,at vallei

1F



S,at vallei

1



S,at vallei

2



Spelt!eorie: S,at vallei

21

" 'art!: Pat!anen en feodale wesh institutie in 1e &land/ezitrotatie(/e!oudt stri6d in vallei

a/i6e ver,ant uitsluiten7 die danoalitie sluit die ,intR maar in kleinereplots verdeelt7 dus ,eer onit

N ero!sum game" ,inst voor ma#ority non!ero sum game" positi$e voor /eide

&Segmenta <ineage Sstems7 zie infra(

K i i k A d



Kritiek van Assad enrepliek

22

usufzai%lan N landeigenaar0 &anders geenlid( en kri6gen 5* oogst

N diepere strutuur a!ter agen

N 'oeren klassen/e,ustzi6n is /e,ustzi6nvan die strutuur7 ,aardoor de Ak!und vanSoeT0s slaagt in re/ellie &via idee e!ter.(

>)P<I)K: Gi6n zonen speel/al maar 4alikleinzoon /uit ma6orit game uit &oalitie metalle z,aksten(N ,el agen na doorzien van strutuur



Strutuur%materialismeover ultuur

aangeleerd adaptief gedeeld sm/olis! su/6etief geonstrueerd soiaal gestrutureerd &strutuur( in soiaal proes &materieel(

23



III" #arvin Harrisen 3 ausale struturen

25



#arvin Harris Cultural materialism" The struggle for

a science of culture &1(

U4aarom /etekende tegenultuur 9sgeen nieu, ti6dperk.V

Culturele revolutie W infrastrutureel

&lees: materieel(Dus voedt vandaag zelfs kapitalisme

2*



#arvin Harris

infrastructuur : produtie,i6ze &eonomie7

te!nologie7 milieu( en reprodutie,i6ze&demograTe7 vru!t/aar!eid(

29



#arvin Harris

structuur " familiale eonomie &gezin7

ver,ants!apsssteem7 genderver!ouding( enpolitieke eonomie &staat7 klassen(

infrastructuur : produtie,i6ze &eonomie7te!nologie7 milieu( en reprodutie,i6ze&demograTe7 vru!t/aar!eid(

2



#arvin Harrissuprastructuur " kunst7 literatuur7 ar!itetuur7riten7 ,etens!ap

structuur " familiale eonomie &gezin7ver,ants!apsssteem7 genderver!ouding( enpolitieke eonomie &staat7 klassen(

infrastructuur : produtie,i6ze &eonomie7

te!nologie7 milieu( en reprodutie,i6ze&demograTe7 vru!t/aar!eid(

2F



=oepassing: evolutie van eo%politieke sstemen

1" ?agers!orde2" <and/ou,gemeens!ap: dorp" Ook

afstammingsgroep &stam0( met eigendom &/vvee( enof land

3" C!eXerie &chiefdom(7 koninkri6k5" Staat: een groter7 soiaal gestratiTeerd ri6k

,aar/i6 de rang &ma!t7 status( van elk lidaf!angt van stand of klasse &no/elen7 am/a!t7

!andel7 /ureauraten7 /oeren( en niet meer vande !efkoning

W afgeli6nde ategorie$nQ transitie7 overlapping

2



Cultuur en evolutievan eo%politieke sstemen

1 6ager en verzamelaar

3




1 6ager en verzamelaar 2 land/ou,

31




1 6ager en verzamelaar 2 land/ou, 3 ri6k

32




1 6ager en verzamelaar 2 land/ou, 3 ri6k 5 staat

33





35





4aar is leef,ereld in C# verklaringsmodel.

3*



1" ?ageren verzamelaarplukker

Cultuurmaterialisme: @es!iedenis Neonomis!e om,entelingen doordatgepaste te!nieken geseleteerd door

eologis!e noden &/evolking Y%!ulp/ron(

De neolit!ium &S=( k,estie: 4aarom

kozen 6agers en verzamelaars massaalvanaf 13" 'P voor land/ou,. &Co!en(

39



eolit!ium k,estievolgens C#

13" 'P is interglaiale ti6dperk:op,arming7 zeepeil steeg7,oesti6nvorming7 minder &grote(

zoogdieren voor 6agers7 dieren verd,enenook door /etere te!nieken

iet land/ou, door de vondst0 &idealisme(

verspreid ,ant: % planten van graanzaden W knollen % <and/ou,ers ge/ruiken plukkerskennis

3




eolit!ium N plukker vermeerderde kunstmatigfavoriete ge,assen ,ant land/ou,ers ge/ruikenplukkerskennis:

3F

•

Andaman lietenknollen ri6pen





3

•

Andaman lietenknollen ri6pen• #enominee indianenstrooiden ,ilde granen




5

•

Andaman lietenknollen ri6pen• #enominee indianenstrooiden ,ilde granen•

Paiute indianenleidden smelt,aternaar rapen






51

•

Andaman lietenknollen ri6pen• #enominee indianenstrooiden ,ilde granen•

Paiute indianenleidden smelt,aternaar rapen• A/originalsver/randen land voorsnelgroeiende planten



-an 6agersverzamelaars naar2" land/ou,ers

Paleolit!ium &OS=(1" 3* e8i/ele

nomadis!e leden2" egalitarisme3" e8ogamie voor

alliantie7voedselgift

5" laat spenen7 geenvet &signaaleisprong( N lagevru!t/aar!eid

*" m N vr 52



-an 6agersverzamelaars naar2" land/ou,ers

Paleolit!ium &OS=(1" 3* e8i/ele

nomadis!e leden2" egalitarisme3" e8ogamie voor

alliantie7voedselgift

5" laat spenen7 geenvet &signaaleisprong( N lagevru!t/aar!eid

*" m N vr 53

eolit!ium1" identiTeer met

sedentaire groep2" !i$rar!ie3" territorium %

oorlog5" Kool!draat vet7

meer z,anger7

sedentairevrou,en

*" m &stri6d( vr



3a" C!eXerie en koninkri6k >edistri/utief7 oorlogvoerend: energie/e!eer Dankzi6 energiepoorten graan7 maBs:

seizoensge/onden &1( en voorraad opslaan &2(

% Olmeken &tot 25 'P(7#aa &tot 1* AD(7dorpen langs

Orinoostroom

55



3a" C!eXerie en koninkri6k >edistri/utief7 oorlogvoerend: energie/e!eer Dankzi6 energiepoorten graan7 maBs:

seizoensge/onden &1( en voorraad opslaan &2(

% Olmeken &tot 25 'P(7#aa &tot 1* AD(7dorpen langs

Orinoostroom

5*



3/" C!eXerie en koninkri6k Ssteem met minder /estuur: maniok7

/rood,ortel yam &172( + minder proteBnen&3(

% %ig men met mana in #elanesi$

59



3/" C!eXerie en koninkri6k Ssteem met minder /estuur: maniok7

/rood,ortel yam &172( + minder proteBnen&3(

% %ig men met mana in #elanesi$

5



-an !iefdomri6k naar staat

#ateri$le voor,aarden: Herverdelers &feodale !eersers(

d,ingen /elasting of ar/eid af van

produenten Produenten vlu!ten niet &van,ege

geloof of eologis!e /arriZre

,oesti6n /erg( )nergie/asis voor leger politie

&+1(

5F



-an !iefdomri6k naar staat

#ateri$le /asis van ultuur &?ak @ood(: G,akkere feodaliteit in 4est%Afrika: door

lage produtiviteit7 !akland/ou,7 =setse

vlieg versus India: di!t/evolkt % spandieren

voor ploeg7 laag kinderaantal7over,aardering land7 onder,aardering

van vrou,: /ruidss!at &dowry ,egenskosten0( ipv /ruidspri6s &%ridewealth, zieAfrika(

5



5" Staten


[ 13 'P[5* 'P

*



5* 'P: 9 eerste staten !e//en omple8e ulturele sstemen7 door

&lineaire( ultuur%evolutionisten/es!avingen0 genoemd

*1



=pes ont,ikkeling tot staat

Chinese produtie,i6ze is internregulerend:

• Hdraulis!%/ureauratis! ssteem voor

irrigatieland/ou,• @eletterden N niet%iviele maats!appi6

&Karl 4ittfogel7 &riental despotism7 1*(

Europa: z,akkere feodale koningen doorneerslagaf!ankeli6ke land/ou, %autonomie van /oer: ontratueleprodutie7 individualisme

*2



)uropa is e8tern geri!t: Angst vooruitputting van &a( !ulp/ronnen en &/(ar/eid &4ilkinson(

⇒import van /eide &a" kolonialegrondstoXenQ /" slaven7 immigranten7illegalen( + intensiTatie van produtie

&kapitaals ipv ar/eidsintensiefQte!nologie7 ,etens!ap(

Afrika: diversiteit !iefdoms en staten*3

=pes ont,ikkeling tot staat

P k l i l t t i Af ik



Prekoloniale staten in Afrikatot sram/le van 1FF5

*5





**

#atrilineaire land/ou,ers met!andeloorlog:

aka7Pende7'em/a7<ele7 ao7 Pl

=onga7R





*9

#atrilineaire land/ou,ers met!andeloorlog:

aka7Pende7'em/a7<ele7 ao7 Pl

=onga7R

Patrilineaire

vee!ouders&pastoraal(:uer7#aasai7andi7

=urkana7Dinka7R



#ali ri6k &#andinka 123%19(

*

@oudmi6nen7 zout7 koper-oorouderultus + Islam



*F



*" ieu, eo%politiek ssteem.

#et glo/alisering vervagenstaatsgrenzen7 verd,i6nt Superpo,er7komt meer post%industri$le ar/eid

&produtie me!anisering(7ommuniatiedi!t!eid via internet ensoiale media7 /e,ustzi6n van mondialeeologis!e druk7R

N aanpassing N politieke glo/alisering7nl" regering ook op ,ereldniveau.

*

I- # t i$l f iti



I-" #ateri$le of ognitieveverklaring. -oedselta/oe0s

a" -er/od op varkensvlees &Koran en/oek <evitius /i6 He/ree$rs(

/" -er/od op rundvlees in !indoeBsme

9

I-a -erklaring voor voedselta/oe



-er/od op varkensvlees &Koran en/oek <evitius /i6 He/ree$rs(

Cognitieve strutuur &#ar Douglas(:dirt is matter out of place

Af,i6king lassiTatie

N onrein -arken !eeft gespleten

!oef maar geen !erkau,erQ eet aas"

91

I-a" -erklaring voor voedselta/oe:ognitief

- kl i d lt /



-erklaring voor voedselta/oe:materieel

Y% #arvin Harris: ognitieve

strutuur0 is tautologie af,i6king

omdat een af,i6king0

ee7 ver/od ontstond uit materi$le

noodzaak &van de ator(R

92



Drieledige materi$le verklaring Ecologisch: droogte rond 'P door

klimaatop,arming + te intensievegemengde land/ou, N varken

onaangepast Materieel: varken eet geen gras7 steekt

rivier niet over7 dus onaangepast Nver/od

Historisch: #idden Oosten teelde varkeneerstJ -oor vleesproteBnen" Dus geen onreinidee toen varken paste /i6 omgeving"

93

I-/ -er/od op rundvlees: materi$le



I-/" -er/od op rundvlees: materi$leverklaring

-oedselta/oe op rundvlees in!indoeBsme

95



Drieledige materi$le verklaring

Ecologisch: !oge /evolkingsdi!t!eiden dure grond dus geen plaats voor vee!ouden" 4)< land/ou, met spandieren

Dus idee en ge/ruik uit materiële noodzaak: koe &N os%ver,ekster( !eilig

Historisch: vroegere sla!ters N nu depriesterkaste die toeziet op ver/od

9*



-" Kritiek op ultuurmaterialisme

99



- 1 Strutuur idealisme



-"1" Strutuur%idealismeover ultuurmaterialisme

#aterialisme geeft sle!ts rand%voor,aarden &noodzakeli6ke no!voldoende( dus moeili6k

falsiTeer/aar:a( Gelfde uitkomst &idee( voor

vers!illende voor,aarden

/( )n omgekeerd: vele idee$n vullenzelfde randvoor,aarde in

9F

a( @eli6kaardige ultuur



a( @eli6kaardige ultuurvoor andere materi$le strutuur

G)<D) C;<=;>)<)

P>AK=I?K):)nergie%opslag7 vri6eti6d7 kunst enofar!itetuur7am/a!ten7 klassen7

verovering

9

-)>SCHI<<)D)#A=)>I<) CODI=I)S:

YN sedentaireland/ou,eonomie inprotosteden ?eri!o7 CatalHuuk7 )gpte

YN vissers eonomie van4 Amerika indianen

/( Andere ultuur



/( Andere ultuurvoor \\n materi$le strutuur

G)<D) #A=)>I<)

CODI=I)

YN Industri$lesamenleving

-)>SCHI<<)D) C;<=;>)<)P>AK=I?K):

% )ut!anasie toegelaten in'elgi$

% )ut!anasie ver/oden in

Duitsland

-ele ulturele opties voor 1

strutuur7 ,aarom net deze.4aarom slaat een idee aan.Ook ognitieve verklaring:de geesten moeten ri6p0 zi6n&zie Deel 2(

- 2 Ator idealisme over



-oedselta/oe /li6ft gelden voormoslim en !indoe in andere

&vru!t/are( streken• Is dit inertie alvorens nieu,e

aanpassing.•

Of /li6vende /ron van traditieidentiteit &in groep(. Gie spanning!indoe%moslim in India

1

-"2" Ator%idealisme overultuurmaterialisme

Ator idealisme over



>ol vergeten van su/6etiviteit enleef,ereld in materialistis!everklaringen van ulturele en

!istoris!e veranderingen• Historis! materialisme &#ar87 )ngels(• #alt!us0 demograTs!e katastrofent!eorie

&/evolksaangroei Y% !ulp/ronnen(⇒ eenzi6dige determinering &vulgair0materialisme( /i6 Harris

2

Ator%idealisme overultuurmaterialisme

-ervolg - 2 kritiek vanuit



#ars!all Sa!lins: The a'uent society over 6agers en foerageurs JKung7 amana7A/originals7 Hadza

Gen ,eg van overvloed: /e!oefte/eperkinggematigd in doel &aangepast aan middel( +mo/iliteit

versus produtiever!oging in moderne eonomie:s!aarste07 oneindige s!aal7 lu8e surplus,ordt nieu,e &su/6etieve( /e!oefte7 dus,instver!oging nodig

3

-ervolg -"2" kritiek vanuitsu/6etiviteit en leef,ereld &D3(

De 6ager leed !onger0



De 6ager leed !onger&Herskovits en su/sistentie(

<eslie 4!ite: zoekto!t naar meer energie Nneolit!iumN land/ou,produtie,i6ze en domestiatie &vee(met ulturele om,enteling &keramiek7 sedentair7

,iel7 s!rift7 metaal(

Y% <ee7 Sa!lins: @evarieerd en energieri6k dieet&vlees7 knol7 noot7 /es(: ,erk 3 op dagen per

vol,assene N 215 nodige 1* aldag <aag energiever/ruik van 6a!tpluk7 dus meer

vri6eti6d &kosmologieN topologie van voedsel(

5

)igen leef,ereld



)igen leef,erelden levens,i6ze

'eperkte voedselopslag ,ant nomaden -erk,isten mogeli6k en delen met kampen:

ultuur van gokken en delen Instrumenten delen in kamp #inimale /agage7 geen /ezit #inim soiale strutuur: mv ,erkverdeling #o/iel %kleine eologis!e voetafdruk en

geen voedsels!aarste

Y% postkoloniaal agraris! AfrikaJ

D;S niet materieel inadeEuater" )n zelfs indienzo7 vraag is !oe su/6et !et ervaart"

*



Clips van 6agers JKung%San resettlement0 %

!ttp:,,,"outu/e"om,at!.vN];%Pe>ra;

aka &2:*( %!ttp:,,,"outu/e"om,at!.vN1k-K8ClE)

'aka %!ttp:,,,"outu/e"om,at!.vN22O1/8e2>k^plane8tN1^listNP<A'C*CF93^featureNresultsLvideo

Kaapor Amazone &3:1( %!ttp:,,,"outu/e"om,at!.vN2)zf5nm!)

9

http://www.youtube.com/watch?v=XU-PceRraU0


http://www.youtube.com/watch?v=c1kV9KxClqE

http://www.youtube.com/watch?v=22O1b9xe2Rk&playnext=1&list=PLA070B0FCF50C8630&feature=results_video






http://www.youtube.com/watch?v=c1kV9KxClqE





CO=>A leef,ereld/enadering

Hermetis!e etnograTe ter,i6l 6agersuit,isselden met land/ou,ers envee!ouders aan rand

'lind voor glo/alisering als ultureleinvloed op leef,ereld en als forum

voor identiteit en etnis!e re!ten



P>O leef,ereld/enadering Deze vermi6dt etnoentrisme: praktis!e

rede7 homo economicus N ,estersepremisse

Armoede0 is ultureel en su/6etief /epaald: 6agers voelen zi! ri6k als ze delen &zie ookrelatieve deprivatie: signiTante anderen(

Antropologis! motief: !e!ting aank,ets/aren &en plaats( en dus sedentair% inzi!t in transitie naar neolit!ium.

F



-I" =egen ultuuressentialisme

C# /e!oedt voor



C# /e!oedt voorultuuressentialisme

Huntington &7 Clash of Ci$iliations( isessentialist: 4esten Y% islamitis!e landen enonfuianistis! C!inaQ etnis!e stri6d na eindeideologis!e koude oorlog

vs earon ^ <aitin &3(: 129 oniten na 4OII1" *s gestage toename van langdurige oniten2" niet meer ge,eld in etnis! divers land3" guerilla door armoede en z,akke staat7 plus ru,

terrein en /evolkingsdi!t!eid

N eonomis! + eologis!: materieel ipv ide$el

F

>elatie tussen soortgeograTe van grondstof



>elatie tussen soortgeograTe van grondstofen tpe van onit &<e 'illon 21(

F1

Gelfkritiek van <e 'illon



Gelfkritiek van <e 'illonop materi$le verklaring

5 ulturele patronen van ge,eld volgen uit:• materi$le kenmerken van lokaal /elangri6kste

grondstof &relatie tot politiek entrum en tpespreiding(

• en overvloed of s!aarste

#AA> materi$le is voldoende no!noodzakeli6ke voor,aarde &zie supra(:

• Oorlog in landen los van grondstof • -rede in landen ondanks overvloed of

s!aarste van grondstoXen

F2

Gelfkritiek van <e 'illon



Gelfkritiek van <e 'illonop materi$le verklaring

-rede en ,elvaart in• 'ots,ana &overvloed diamant(• oor,egen &overvloed olie(•

?apan &grondstof s!aars(

Daarom ide$le kant: !oe groepen de

!ulp/ronnen en ,elvaartsverdelinginvullen &Delen 3 en 5(

F3



aar !oofdstuk 2

cultuurmaterialisme_ppt

Documents