ĐẠi hỌc ĐÀlẠt ng bài gi n lý môi...

1

ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT

KHOA MÔI TRƯỜNG

Chương 3: Xây dựng chương trình kiểm soát ô nhiễm môi trường cấp địa phương

Bài giảng: Quản lý môi trường –

phần 3

2


KHOA MÔI TRƯỜNG

A/ KHUNG KẾ

HOẠCH HÀNH ĐỘNG KSON MÔI TRƯỜNG

CẤP ĐỊA PHƯƠNG

Chương 3:

Xây dựng chương trình kiểm soát ô nhiễm môi trường cấp địa phương

3

Khái niệm KSON (Pollution Control)KSON: Là sự tổng hợp các hoạt động, hành động, biện pháp,công cụ nhằm phòng ngừa, khống chế không cho sự ô nhiễm xảy ra, hoặc khi có sự ô nhiễm xảy ra thì cóthể chủ động xử lý, làm giảm thiểu hay loại trừ được nó.

Các hoạt động, hành động, biện pháp và công cụ phải được áp dụng với cấu trúc sẵn có, đó chính là thể chế, luật pháp, chính sách văn bản, tiêu chuẩn, quy định, các giải pháp công nghệ, các công cụ kinh tế, đánh giá tác động môi trường, quan trắc, giám sát môi trường…

4

Nội dung và

cấp bậc ưu tiên trong KSONPhòng ngừa và giảm thiểu ô nhiễm tại nguồn (ưu tiên hàng đầu)

Khi không thể phòng ngừa ô nhiễm thìnên tái chế, tái sử dụng theo cách an toàn đối với môi trường.

Khi không thể phòng ngừa và tái chế, tái sử dụng thì nên xử lý theo cách an toàn đối với môi trường.

Việc tiêu hủy và thải ra ngoài môi trường chỉ nên sử dụng như là giải pháp cuối cùng và được tiến hành 1 cách an toàn đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng

5

Cơ sở

pháp lý của kế

hoạch hành động KSON

6

Ý nghĩaXác định những lĩnh vực, những vấn đề mà mỗi địa phương cần giảm thiểu ô nhiễm và đóng góp vào mục tiêu chung của Quốc gia.

Do đó, cần phải xác định ngay những vấn đề ô nhiễm đặc biệt, điển hình của mỗi địa phương, tính toán được khối lượng nguồn thải khác nhau, đề xuất những khu vực/ lĩnh vực cần giảm thiểu, kiểm soát. Cơ bản nhất là chỉ ra được mức độ chi tiết các hoạt động cụ thể nhằm giảm thiểu ô nhiễm.

Khung kế hoạch hành động KSON được xây dựng nhằm hỗ trợcác địa phương trong việc thiết lập kế hoạch theo mẫu tiêu chuẩn.

7

Sơ đồ cấu trúc khung kế hoạch hành động KSON

8

Quy ước

Mỗi ô được tô đậm tượng trưng cho 1 phần chính trong khung kế hoạch hành động KSON và Hướng dẫn xây dựng kếhoạch KSON.

9

Cấu trúc và

khái niệm của khung kế hoạch hành động KSON

1.

Các yếu tố

cần thiết để

xây dựng chương trình KSON môi trường

Thực trạng môi trường nền

Các vấn đề ô nhiễm môi trường

Luật môi trường, quy định, chính sách môi trường, tầm nhìn và mục tiêu

Tiêu chuẩn môi trường.

10

1.1/ Các thực trạng môi trường nềnNhằm biết được hiện tại về môi trường để có thể tính được sự khác biệt trước và sau khi thực hiện hành động kiểm soát.

Dựa vào đó xác định tất cả các mục tiêu và kế hoạch quan trắc trong tương lai.

Miêu tả, đánh giá tập trung vào:

•

Các đk tự

nhiên, vị

trí địa lý, địa hình, khí

hậu, bản đồ địa lý địa phương

•

Thông số

kt –

xh: mật độ

dân số, sức khỏe và đói nghèo

•

Nguồn thải gây ô nhiễm, thải lượng gây ô nhiễm, trạng thái và

mức độ

ô nhiễm so với TCVN, các đối tượng bị

tác động ô nhiễm, mức độ

bị

tác động.

Ví

dụ:

11

Lưu ý

Miêu tả và đánh giá thực trạng môi trường nền bước đầu nên tập trung vào các vấn đề ưu tiên để tránh không sa lầy vào quá nhiều chi tiết khác gây quá tải và không xác định được rõ các vấn đề cần thiết nhất.

Khuyến khích việc sử dụng những nguồn thông tin, dữ liệu đã có. Trong TH thiếu sẽ thu thập thêm thông tin, dữ liệu.

12

1.2/ Thực trạng các văn bản pháp luậtNắm vững và tổng hợp các văn bản pháp luật đã có ở cấp Trung ương và địa phương liên quan: Luật, NQ, NĐ, TT…

Nội dung cần đánh giá:

•

Hiện trạng tổ

chức và

thực hiện các văn bản pháp luật.

•

Làm rõ những khó khăn, tồn tại của hệ

thống văn bản pháp luật.

•

Xác định những văn bản còn thiếu cần bổ sung để

phục vụ

cho việc đạt được mục tiêu KSON

13

1.3/ Chính sách, tầm nhìn và

mục tiêu

Tầm nhìn, chính sách quyết định để xửlý vấn đề ô nhiễm.

Địa phương sẽ chuyển tải Luật, Chính sách cấp Trung ương để thực hiện ở địa phương

14


mục tiêu

1.3.1/ Thể

chế:

Xác định tổ chức, đơn vị quản lý hoặc điều phối từng lĩnh vực cụ thể ở các địa phương, xác định trách nhiệm rõ ràng.

Việc phân công trách nhiệm giữa các cơ quan liên quan đến kiểm soát nguồn ô nhiễm hay kếhoạch hành động là việc làm cần thiết nhằm đảm bảo sự hợp tác và phối hợp liên ngành

15


mục tiêu

1.3.2/ Chính sách kiểm soát ô nhiễm: nhằm đạt được mục tiêu mỗi địa phương đặt ra:

Việc ngăn ngừa ô nhiễm bằng cách xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc (tiêu chuẩn rõ rang đối với mỗi thông số ô nhiễm)

Xây dựng những chính sách kinh tế liên quan đến môi trường

Tập trung vào việc khai thác nguồn tài nguyên, quá trình sản xuất, lưu trữ, vận chuyển, xử lý chất thải và hệ thống tiêu hủy an toàn.

Xử lý khí thải, nước thải và CTR tại nguồn.

Đặc biệt lưu ý đến ô nhiễm hóa học, phóng xạ, và các chất gây ô nhiễm sinh học.

16


mục tiêuTầm nhìn chính sách môi trường nhằm phòng ngừa ô nhiễm:

•

Đẩy mạnh năng lực quản lý, đầu tư, cưỡng chế

và

các biện pháp phòng ngừa ô nhiễm nước thải, khí

thải, tiếng ồn và

CTR nguy hại.

•

Nâng cao nhận thức tuyên truyền và

giáo dục công tác phòng ngừa ô nhiễm cho cộng đồng

•

Quy hoạch xây dựng và

phát triển bền vững khu sinh thái và đô thị

nông thôn.

•

Áp dụng công nghệ

sạch đối với công nghệ

mới hoặc phải có

những thiết bị

giảm ô nhiễm và

hệ

thống xử

lý CT phù

hợp

•


sản xuất sạch hơn, và/hoặc công nghệ

cụ

thể/ phù

hợp để

xử lý môi trường.

•

Đảm bảo việc áp dụng tiêu chuẩn môi trường để

tiếp cận với các tiêu chuẩn từ

các quốc gia khác trong khu vực

17


mục tiêu1.3.3/ Xây dựng tầm nhìn:

Tầm nhìn là

hình ảnh chỉ

dẫn đến sự

thành công.

Tầm nhìn có

thể đưa ra những kỳ

vọng, mong muốn và

hiệu quả

mà

mỗi địa phương cần đạt được hoặc mơ ước hiện thực hóa nó

trong 1 ngày nào đó hoặc những mục tiêu khi thực hiện công tác KSON

Tầm nhìn là

nền tảng quan trọng nhất để

từ đó đưa ra các mục tiêu

Điều kiện tiên quyết để

xây dựng tầm nhìn là

những thông tin về

hiện trạng môi trường và

tiềm năng thực tế

của địa phương có liên quan đến năng lực và

tài nguyên.

Tầm nhìn phải cung cấp được nội dung mà địa phương phải đạt được trong 5 – 10 năm nữa

Tầm nhìn miêu tả

về tương lai của địa phương chứ

không miêu tả

cách thức địa phương đạt được trong tương lai đó

18


mục tiêu1.3.4/ Mục tiêu chung và

mục tiêu cụ

thể:

Mục tiêu chung:

• Phải đảm bảo đúng định hướng từ

tầm nhìn.

•

Mục tiêu phải đại diện cho 1 lĩnh vực nhất định mà

kế

hoạch hành động KSON môi trường sẽ

tập trung để đạt được tầm nhìn.

•

Sẽ

có

rất nhiều mục tiêu (phân tích SWOT), tuy nhiên số lượng ở

mỗi bản kế

hoạch hành động KSON môi

trường của địa phương chỉ

nên có

tối đa từ

5 –

6 mục tiêu

19


mục tiêu1.3.4/ Mục tiêu chung và

mục tiêu cụ

thể:

Mục tiêu cụ thể:

•

Mục tiêu chung sẽ được chi tiết, cụ

thể

hóa thành 1 vài mục tiêu cụ

thể

từ

ngắn hạn, trung hạn đến dài hạn.

•

Mục tiêu cụ

thể

nên ở

mức vừa phải, dễ

quản lý về

mặt thời gian hay các chỉ

số

hoạt động khác và

nằm trong phạm vi có

thể đạt được và

nên dựa trên các thu thập về

tình trạng môi trường trong khu vực địa phương và

phân tích SWOT

•

Để

thực hiện được mục tiêu cụ

thể

phải xây dựng và

triển khai nhiều hoạt động. Các hoạt động này có

thể

thực hiện độc lập hoặc liên kết.

Biểu mẫu

20

2/ Các dự

án và

hành động

Lập danh mục các dự án có ý nghĩa đối với địa phươngXây dựng danh mục xác định các ưu tiên cụthể ở từng thời điểm.Lưu ý: nếu thực hiện đồng thời hàng loạt các hành động mà không có sự tuân thủ theo một trình tự đã được sắp xếp trong 1 quy trình thìsẽ không mang lại hiệu quả cho KSON môi trường

21

2/ Các dự

án và

hành độngCác dự án và hành động đối với các vấn đề ô nhiễm ở các cấp độ khác nhau bao gồm:

1.

Hoàn thiện các công cụ BVMT (ĐTM, hướng dẫn, quy định…)

2.

Hoàn thiện các quy trình (ĐTM, tích lũy, đánh giá

mt chiến lược, đánh giá

rủi ro mt,…)

3.

Hoàn thiện các công cụ

pháp lý và

hiệu quả

thực thi

4.

Một loạt các giải pháp kỹ

thuật cho các ngành và

vấn đề

cụ

thể

5.

Các khía cạnh khác nhau từ

sự

tham gia của cộng đồng

6.

Thực trạng quan trắc

7.

Giải pháp thông qua hợp tác liên ngành

8.

Các công cụ

hành chính.

22

3/ Tính toán chi phí

cho các hành động đề

xuất

3 loại:

•

Vốn –

chi phí

vận hành và

bảo dưỡng

•

Phân tích chi phí

–

lợi ích

•

Tài chính

23

4/ Lựa chọn các ưu tiênDựa trên vấn đề được nêu ra, việc xác định các nội dung ưu tiên sẽ được thực hiện.

Người lập kế hoạch phải nhận định được những vấn đề cấp bách căn cứ vào thực trạng ô nhiễm môi trường, năng lực tài chính đểthực hiện các định hướng chính sách, chiến lược và tầm nhìn, các quyết định liên ngành.

“Ưu tiên hóa” vấn đề dựa vào 3 nhóm:

•

Chương trình kế

hoạch 1 năm (ngắn hạn)

•


hoạch 5 năm (trung hạn)

•


hoạch 10 – 20 năm (dài hạn)

24

4/ Lựa chọn các ưu tiênViệc “ưu tiên hóa” được tiến hành ở 2 bước:• Bước 1:

• Lập kế

hoạch liên ngành tại địa phương

• Đánh giá

và cho điểm từng dự

án theo Bảng câu hỏi lựa chọn ưu tiên, gồm các vấn đề: • Ảnh hưởng;

• khả năng tài chính;

• yếu tố

kỹ

thuật;

• mặt bằng xây dựng;

• sự

phù

hợp của địa điểm;

• sự ủng hộ

của công chúng;

• vốn;

• khả năng thành công;

• tình nguyện viên;

• vận hành và

bảo dưỡng;

• kiểm tra chéo các vấn đề

khác theo yêu cầu tài chính và

kế

hoạch của Chính phủ.

25

4/ Lựa chọn các ưu tiên

Việc “ưu tiên hóa” được tiến hành ở 2 bước:

•

Bước 2:

•

Lập 1 bộ

tiêu chí

sàng lọc phù

hợp với yêu cầu tài chính.

•

Bảng lựa chọn câu hỏi ưu tiên là cơ sở

vững chắc để

cân bằng các tiêu chí. Phương pháp này xây dựng 1 quy trình tự động để đánh giá

dự

án và

quy trình này phải được cải

thiện liên tục.

26

5/ Tổ

chức thực hiệnXây dựng kế hoạch hành động dựa vào các hành động đã được lựa chọn và sắp xếp theo thứ tự ưu tiên.

Kế hoạch hành động là văn bản quan trọng để kết nối hành động của nhiều ngành trước, trong vàsau khi thực hiện.

Kế hoạch hành động được điều chỉnh hàng năm dựa trên thực trạng phát triển của năm trước.

Kế hoạch hành động trình bày 1 cách khoa học:

•

Việc xác định vấn đề

trong thực trạng nền,

•

Tầm nhìn của địa phương về

viễn cảnh tương lai,

•

Tập trung vào mục tiêu chung, mục tiêu cụ

thể

có

thời gian hoàn thành nhằm xây dựng dự

án và

các hành động đề

xuất.

Cuối cùng kế hoạch hành động sẽ bao gồm 1 danh sách dài các dự án đề xuất và 1 danh sách ngắn từ 4 – 6 dự án ưu tiên

Bản kế hoạch hành động KSON phải tổng kết được tài chính và chi phí ô nhiễm môi trường cần thiết trong giai đoạn kế hoạch cụ thể cũng như nguồn nhân lực và các nhu cầu khác của đơn vị

27

6/ Thực hiện và

giám sát/ quan trắcĐể thực hiện thành công kế hoạch hành động KSON môi trường các địa phương phải xây dựng các giải pháp khả thi.

Các hành động được tổng hợp trong kế hoạch hành động chính là các giải pháp khả thi.

Các giải pháp cần được thực hiện theo ưu tiên:

•

Luật, cơ chế

và

chính sách

•

Giải pháp cơ sở

hạ

tầng bao gồm công nghệ

phù

hợp

•

Hỗ

trợ

nguồn lực

•

Cưỡng chế

•

Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng.

Ngoài ra, kế hoạch hành động KSON nên xác định rõ trách nhiệm kiểm soát ô nhiễm tới từng đơn vị và các công cụ cần thiết để thực hiện.

Việc thực hiện từng hành động phải đi đôi với giám sát

28


giám sát/ quan trắc

6.1/ Chỉ

số đánh giá (đầu ra và

kết quả):

Chỉ số đầu ra sẽ đánh giá mức độ hoàn thành của một hành động.

Chỉ số kết quả sẽ đánh giá ảnh hưởng của hành động đó.

Đầu ra và kết quả liên quan đến mục tiêu và hành động thực hiện.

29


giám sát/ quan trắc6.2/ Phản hồi:

Kinh nghiệm đạt được từ

việc thực hiện từng hành động hoặc hành động liên quan nên được sử

dụng để

phản hồi vào quá

trình giám sát.

Khi đề

xuất các hành động thì:

Mỗi hành động phải có ít nhất 1 chỉ số đánh giá đầu ra

Mỗi nhóm hành động (liên quan tới 1 mục tiêu) phải có ít nhất 1 chỉ số đánh giá kết quả

30

NỘI DUNG KẾ

HOẠCH HÀNH ĐỘNG KSON MÔI TRƯỜNG ĐỊA PHƯƠNG

Nội dung:

31

Ví

dụ: đánh giá

thực trạng nền

32


KHOA MÔI TRƯỜNG

B/ HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG KẾ

HOẠCH HÀNH ĐỘNG

KSON CẤP ĐỊA PHƯƠNG

Chương 3:

Xây dựng chương trình kiểm soát ô nhiễm môi trường cấp địa phương

33

NỘI DUNGKhái niệm về lập kế hoạch hành động KSON

Xác định và đánh giá vấn đề môi trường trong điều kiện hiện tại

Xác định giải pháp hợp lý, các dự án và hành động cho sự cải thiện môi trường

Tiêu chí lựa chọn các dự án ưu tiên, tính toán chi phíthực hiện

Tổ chức thực hiện, giám sát và quan trắc.

34

Xây dựng kế hoạch hành động KSON được thực hiện bởi đơn vị, tổ chức do UBND Tỉnh, Thành phố của các địa phương, phân công hoặc ủy quyền có sự phối hợp của các sở ban ngành liên quan.

Kiến nghị Sở Tài nguyên và Môi trường sẽchịu trách nhiệm thực thi với sự tham gia phối hợp của các bên liên quan là phù hợp nhất.

35

1/ MỞ ĐẦU

1.1/ Khái niệm KSON

36

1/ MỞ ĐẦU1.2/ Giới thiệu hướng dẫn và

tổ

chức lập kế

hoạch:

Khởi đầu của định hướng và mục tiêu KHHĐKSON cấp địa phương là phải làm thế nào để chuyển từ“tình trạng hiện có” đến “tình trạng mong muốn” thực sự là mục tiêu cần đạt được.

Tiến trình của KHHĐKSON được khởi đầu từ những hiểu biết về tình hình thực tại, bao gồm: các vấn đề kinh tế - xã hội; sinh học – vật lý; thể chế

Sau đó kết hợp các khía cạnh pháp lý với chính sách và định hướng ở cấp địa phương để đi tới quátrình kế hoạch hóa, bao gồm:

•

Thiết lập, tính toán chi phí

•

Xác định ưu tiên

•

Dự

toán kinh phí

•

Thực hiện và

giám sát

Khi quá trình được hoàn thành cần đúc rút kinh nghiệm để triển khai tốt hơn.

38

1/ MỞ ĐẦU1.2.1/ Kế

hoạch hành động có

tính chiến lược (một công cụ

cần thiết)

Mục tiêu đạt được là khó khăn

Để đạt được mục tiêu cần có sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan, do vậy ngay từ đầu kế hoạch phải được thực hiện liên ngành.

Kế hoạch hành động phải là một tổ hợp của các giải pháp kỹ thuật, các giải pháp kinh tế, các ưu tiên chiến lược, xây dựng năng lực, vấn đề nhận thức, thể chế, chính sách…

Kế hoạch luôn phải được điều chỉnh cho phù hợp với những thay đổi do các vấn đề tài chính, kỹ thuật…

40

1/ MỞ ĐẦUMục đích của việc lập kế hoạch là tạo điều kiện phối hợp giữa các cơ quan chức năng, các tổ chức và thiết lập những mục tiêu chung cũng như phân công trách nhiệm cho từng đơn vị.

Kế hoạch hành động chiến lược là phương thức để đánh giá một cách hệ thống về tình hình của một tổ chức, xác định những mục tiêu dài hạn quan trọng, xây dựng những chiến lược để đạt được những mục tiêu và bố trínhững nguồn lực để thực hiện những chiến lược.

41

1/ MỞ ĐẦUTrước khi lập kế hoạch hành động cần phải tập trung vào những yêu cầu tối thiểu đối với năng lực lập kế hoạch hành động chiến lượccần phải có ở cấp địa phương để đảm bảo việc thực hiện sẽ dẫn đến kết quả mong muốn.

Nếu chưa có nguồn lực cần thiết thì phải xây dựng năng lực lập kế hoạch trước khi xây dựng các kế hoạch hành động và lựa chọn những ưu tiên.

42

1/ MỞ ĐẦU1.2.2/ Quy trình xây dựng KHHĐKSON:

Bắt đầu từ việc đánh giá tình hình hiện tại, tức là tình trạng nền ban đầu của KHHĐ.

Đây là điểm đối chứng để đánh giá sự thay đổi trong tương lai với những gì chúng ta mong muốn.

Sự thay đổi từ tình hình ban đầu lên đến tình hình đã được cải thiện sẽ được đánh giá bằng biện pháp giám sát/ quan trắc với các chỉ số xác định.

44

1/ MỞ ĐẦU1.2.3/ Thành lập nhóm lập kế

hoạch bao gồm các bên liên

quan:

Thành phần và nhiệm vụ của nhóm là để đảm bảo rằng KHKSON được lập khi có sự phối hợp của các bên cóliên quan và sau đó kế hoạch có được sự đồng thuận của các ban ngành và cộng đồng.

Thành phần: đại diện của: UBND tỉnh, môi trường, công nghiệp, y tế, nông nghiệp, tài chính, xây dựng, giao thông vận tải, các tổ chức phi chính phủ trong nước và khu vực tư nhân.

45

•

Vai trò của từng thành viên và đơn vị

trong nhóm lập kế

hoạch sẽ được xác định trước khi lập kế

hoạch:

–

Ai trực tiếp tham gia lập kế

hoạch?

–

Ai cung cấp những thông tin quan trọng cho quá

trình lập kế

hoạch?

–

Ai sẽ

nhận được bản kế

hoạch?

–

Ai ban hành bản kế

hoạch?

•

UBND Tỉnh và

Sở TNMT đóng vai trò chính trong các vấn đề

kỹ

thuật môi trường và

quyết định.

•

Nên:

–

Chỉ định ít nhất 1 người có đủ

thẩm quyền để đưa ra quyết định chiến lược

–

Càng nhiều bên liên quan tham gia vào quá

trình lập kế

hoạch càng tốt

–

Những người chịu trách nhiệm viết và

thực hiện kế

hoạch cũng tham gia vào quá

trình lập kế

hoạch.

–

Chỉ định 1 người điều hành quá

trình bao gồm việc sắp xếp họp mặt, hỗ

trợ

thu thập thông tin quan trọng, theo dõi tiến độ…

–

Điều hành viên phải giữ

hồ sơ những pha quan trọng trong quá

trình lập kế

hoạch để

có

thể

dễ

dàng cập nhật sau này

46

1/ MỞ ĐẦU1.2.4/ Các nguồn lực và

thông tin cần thiết để

lập kế

hoạch:

1.2.4.1/ Các nguồn lực:

Con người

Địa điểm

Trang thiết bị

cần thiết khác

47

1/ MỞ ĐẦU1.2.4.2/ Các nguồn lực và

thông tin cần thiết để

lập kế

hoạch:

Các loại bản đồ và ảnh chụp từ vệ tinh là 1 một nguồn thông tin phù hợp và cần thiết cho việc lập kếhoạch (http://Earth.Google.com)

Kiến thức, kinh nghiệm cơ bản về GIS

49

1/ MỞ ĐẦU1.3/ Khung kế

hoạch hành động:

50

Quy ước

Mỗi ô được tô đậm tượng trưng cho 1 phần chính trong khung kế hoạch hành động KSON và Hướng dẫn xây dựng kếhoạch KSON.

51

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.1/ Các thực trạng:

Miêu tả thực trạng là chỉ ra “bức tranh tổng thể” và không đi vào chi tiết như thực hiện ĐTM cho 1 dự án cụ thể hay thiết lập chương trình “giám sát tác động” chuyên dụng.

Nếu có nhu cầu cải thiện năng lực giám sát tại địa phương nên đề xuất thành dự án và ưu tiên hóa, đánh giá như các dự án khác.

Miêu tả thực trạng nên tập trung vào những vấn đề then chốt tại địa phương bên cạnh việc miêu tả tóm tắt tiêu chuẩn hoặc tóm lược hiện trạng môi trường.

52

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON

2.1/ Các thực trạng:

Ví dụ:

•

Nếu vấn đề

chung là nước thải thì

nên xác định vị

trí

các nguồn thải lớn, đánh giá

tải lượng và

tính thải lượng ra các lưu vực sông, hồ.

•

Nên phân tích chất lượng nước sông (BOD, COD, N,P…)

•

Nếu địa phương có

các nguồn ô nhiễm tập trung gồm các nhà

máy lớn xả

thải các kim loại nặng, phụ

phẩm hóa dầu…

thì

cần phải được đánh giá

bởi các chuyên gia.

53

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


54

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.1.1/ Môi trường tự

nhiên:

KHHĐKSON phải phản ánh được đặc điểm tự nhiên của địa phương, đây là điểm quan trọng trong kế hoạch kiểm soát ô nhiễm, như:

• Địa lý

• Địa hình

• Khí

hậu

• Thủy văn

• Ngữ

cảnh hiện tại của bản đồ

hành chính địa phương.

55

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.1.2/ Thực trạng kinh tế

- xã hội:

KHHĐKSON phải miêu tả và đánh giá được tốc độ phát triển dân số và tình trạng sức khỏe, kinh tế chung của địa phương.

Đối tượng cải thiện chất lượng môi trường trong vùng đói nghèo và thực trạng kinh tế xã hội vùng đông dân cư là rất quan trọng trong việc hỗ trợ nhóm thực hiện kế hoạch.

56

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


2.1.3/ Thực trạng môi trường:Trên cơ sở các thông tin về chất lượng không khí, nước, đất, sinh thái, CTR, CT y tế, CT nguy hại và các thông tin khác, KHHĐKSON phải mô tả các thực trạng như là cơ sở cho sự so sánh kết quảchuyển biến trong tương lai từ khi các hành động được thực hiện.

Các mô tả vấn đề ô nhiễm môi trường hiện tại phải kể tới nguồn phát sinh:

•

Khu vực thành phố

•

Công nghiệp

•

Các làng nghề

thủ

công

•

Các bãi rác

•

Nuôi trồng thủy sản

•

Nông nghiệp

•

CTR sinh hoạt, CT nguy hại và

CT y tế

của địa phương

•

Các loại hình khác

57

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.1.4/ Thực trạng công tác kiểm soát ô nhiễm:

Để phát triển nguồn nhân lực và kỹ thuật phù hợp cho việc hoàn thiện các đối tượng của KSON, các địa phương phải phân tích tình hình hiện tại và khả năng trong các lĩnh vực sau:• Điều tra và

quan trắc• Quan sát môi trường• ĐTM và

các công cụ

pháp lý khác• Sản phẩm sạch• Kiểm toán chất thải• Xử

lý ô nhiễm không khí• Xử

lý chất thải công nghiệp• Công nghệ• Nghiên cứu khoa học• Xử lý nước thải• Thu gom và

xử

lý CTR khu vực thành thị• Xử

lý CT nguy hại• Xử

lý CT y tế• Giáo dục và

tuyên truyền• Sự


58

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.2/ Thực trạng hệ

thống văn bản pháp luật:

Để

xây dựng và

thực hiện KHHĐ KSON mỗi Tỉnh cần đánh giá:

Hiện trạng tổ

chức và

thực hiện các văn bản pháp quy

Làm rõ những khó khăn, tồn tại của hệ

thống văn bản pháp luật

Đề

xuất hoàn thiện những thiếu sót trong hệ

thống văn bản pháp quy ở

cấp Trung ương và địa phương

Sắp xếp ưu tiên theo trật tự

ban hành các văn bản pháp quy, hướng dẫn kỹ

thuật, tiêu chuẩn cần thiết tại địa phương nhằm thực hiện KHHĐKSON.

59

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


60

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ



mục tiêu:

Để lập chiến lược KSON nhóm xây dựng kế hoạch nên tiến hành phân tích SWOT về sự hoạt động của hệ thống môi trường hiện tại, bao gồm cả kiểm tra và KSON tại địa phương.

Phân tích SWOT sẽ nêu bật những xu hướng quan trọng của địa phương trong từng tình huống riêng biệt và đặt nó trong bối cảnh năng lực quản lý về môi trường hiện tại.

Việc phân tích SWOT không chỉ quan tâm tới hiện trạng môi trường gần đây mà còn cả những cơ hội và thách thức trong tương lai.

Ví

dụ:

61

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


Cả điểm mạnh và điểm yếu cần phải được phân biệt và ưu tiên hóa dựa trên 1 loạt các vấn đề bao gồm:

•

Liệu điểm mạnh/ điểm yếu là 1 xu hướng hiện tại, đang thịnh hành, đang xuống dốc hay chỉ

tức thời?

•

Điểm mạnh/ điểm yếu có

ảnh hưởng trong bao lâu và

sẽ

diễn ra khi nào?

•

Ảnh hưởng của điểm mạnh/ điểm yếu là

quan trọng hay không quan trọng?

•

Liệu có

thể

kiểm soát ảnh hưởng của điểm mạnh/ điểm yếu không?

62

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSONCác yếu tố bên ngoài có thể hoặc là cơ hội hoặc là mối đe dọa.

Cơ hội là những yếu tố làm phát triển 1 khu vực 1 cách thuận lợi hơn.

Những thách thức là những xu hướng vô ích hay là sự phát triển làm tăng ảnh hưởng tới môi trường.•

Nên đánh giá

liệu cơ hội/ thách thức là

1 xu thế

hiện tại, tức thời, đang lên hay đang xuống?

• Cơ hội và

thách thức có

ảnh hưởng trong bao lâu và

khi nào sẽ

diễn ra?

• Ảnh hưởng của cơ hội/ thách thức là

quan trọng hay không?

• Liệu có

thể

kiểm soát ảnh hưởng của cơ hội/ mối đe dọa?

Sau khi hoàn thành phân tích SWOT và xác định được những vấn đềlớn, việc lập Chiến lược phù hợp có thể bắt đấu.

Kết quả phân tích SWOT sẽ giúp xác định các mục tiêu, chiến lược, các dự án khả thi và các hoạt động hỗ trợ.

63

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


2.3.1/ Thể

chế:Xác định những cơ quan chức năng nào quản lý hoặc đồng

quản lý khu vực nào.

Việc phân bổ

trách nhiệm giữa các cơ quan liên quan đến mỗi nguồn ô nhiễm hay kế

hoạch hành động là

việc làm cần thiết

nhằm đảm bảo sự

hợp tác và

phối hợp liên ngành.

Liên kết được cá nhân/ cơ quan ra quyết định với 1 hành động cụ

thể

chứ

không phải là

truy tìm 1 thành phần ô nhiễm

riêng biệt từ

nhiều nguồn, nhiều đơn vị.

64

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


65

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


2.3.2/ Chính sáchKHHĐ KSON cấp địa phương nên tập trung vào các chính sách để đạt

được mục tiêu, các chính sách này nên được tập trung vào:

•

Việc ngăn ngừa ô nhiễm bằng cách xây dựng nền tảng pháp lý vững chắc, bao gồm cả

việc xây dựng những tiêu chuẩn rõ ràng đối với những thông số

ô nhiễm.

•

Xây dựng những chính sách kinh tế

liên quan tới môi trường,

•

Tập trung vào việc khai thác nguồn tài nguyên, quá

trình sản xuất, vận chuyển, lưu trữ, xử

lý CT và

hệ

thống tiêu thủy an toàn.

•

Xử

lý khí

thải, nước thải và

CTR tại nguồn

•

Đặc biệt lưu ý tới nguồn ô nhiễm hóa học, phóng xạ

và

các chất gây ô nhiễm sinh học.

66

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


Tầm nhìn chính sách môi trường nhằm phòng ngừa ô nhiễm:

•

Đẩy mạnh năng lực quản lý, đầu tư, cưỡng chế

và

các biện pháp phòng ngừa ô nhiễm nước thải, khí

thải, tiếng ồn và

CTR nguy hại.

•

Nâng cao nhận thức tuyên truyền và

giáo dục công tác phòng ngừa ô nhiễm cho cộng đồng

•

Quy hoạch xây dựng và

phát triển bền vững khu sinh thái và đô thị

nông thôn.

•


sạch đối với công nghệ

mới hoặc phải có

những thiết bị

giảm ô nhiễm và

hệ

thống xử

lý CT phù

hợp

•


sản xuất sạch hơn, và/hoặc công nghệ

cụ

thể/ phù

hợp để

xử lý môi trường.

•

Đảm bảo việc áp dụng tiêu chuẩn môi trường để

tiếp cận với các tiêu chuẩn từ

các quốc gia khác trong khu vực

67

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


2.3.3/ Xây dựng tầm nhìn:

Tầm nhìn là

hình ảnh chỉ

dẫn đến sự

thành công.

Tầm nhìn có

thể đưa ra những kỳ

vọng, mong muốn và

hiệu quả

mà

mỗi địa phương cần đạt được hoặc mơ ước hiện thực hóa nó

trong 1 ngày nào đó hoặc những mục tiêu khi thực hiện công tác KSON

Tầm nhìn là

nền tảng quan trọng nhất để

từ đó đưa ra các mục tiêu

Điều kiện tiên quyết để

xây dựng tầm nhìn là

những thông tin về

hiện trạng môi trường và

tiềm năng thực tế

của địa phương có liên quan đến năng lực và

tài nguyên.

Tầm nhìn phải cung cấp được nội dung mà địa phương phải đạt được trong 5 – 10 năm nữa

Tầm nhìn miêu tả

về tương lai của địa phương chứ

không miêu tả

cách thức địa phương đạt được trong tương lai đó

68

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


69

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSONCác bước để viết tầm nhìn:

•

Sắp xếp tổ

chức các hội thảo với sự

tham gia của các cơ quan và

những người có liên quan để

cùng suy nghĩ

và

thảo luận cho các dữ

liều đầu vào của tầm nhìn;

•

Phác thảo tầm nhìn sơ bộ

dựa trên kết quả đã thảo luận;

•

Gửi bản phác thảo tới các cơ quan và

các bên liên quan để

họ

góp ý;

•

Biên tập và

hoàn thiện tầm nhìn dựa trên những đóng góp thu được;

•

Gửi bản phác thảo tới các cơ quan đối tác và

những người có liên quan để

họ

phê duyệt.

70

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSONPhương thức tập trung vào tầm nhìn:•

Tầm nhìn phải cung cấp được nội dung mà địa phương đạt được trong 5 hoặc 10 năm nữa

•

Đưa ra ý tưởng của một môi trường tương lai lý tưởng cho địa phương, đảm bảo các giá

trị

và

các nguyên tắc định hướng tập trung cho sự

hình thành KHHĐ KSON,

•

Đóng vai trò tham khảo nhằm giúp các bên liên quan (và

cộng đồng) tập trung vào các vấn đề

trọng điểm• Cung cấp và hướng dẫn các quyết định dài và

ngắn hạn•

Không phải lúc nào cũng hoàn thành trọn vẹn nhưng phải đưa ra được những hình ảnh cụ

thể

và

rõ ràng để địa phương hướng tới.•

Nên bao gồm 1 cách trực tiếp hoặc gián tiếp sự

diễn giải 1 cách tổng thể

các mục đích chính của địa phương

•

Miêu tả

về tương lai chứ

không miêu tả

cách thức địa phương đạt được tương lai đó.

• Có

khung thời gian hợp lý, có

thể

kiểm soát được từ

5 – 10 năm•

Mời các bên có

liên quan tham gia nhóm thực hiện để

cùng đóng góp xây dựng ý kiến

• Đảm bảo rằng tầm nhìn đó

mang tính thiết thực và

có

tính khả

thi

71

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


72

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ


2.3.4/ Xây dựng mục tiêu chung:Khi xem xét việc lựa chọn và ưu tiên của mục tiêu, các nhóm nên chútâm vào các nhân tố trọng điểm quyết định tính khả thi của mục tiêu:

•

Mục tiêu có liên quan đến hiện trạng môi trường riêng biệt ở địa phương và

cả

mặt chính trị, xã hội và

những biến động kinh tế

hay không?

•

Mục tiêu có theo đúng định hướng của tầm nhìn?

•

Trong bước lựa chọn mục tiêu, những tác động tiềm ẩn nào có

thể

dẫn tới sự

thành công của mục tiêu hoặc khả năng giải quyết các vấn đề

ảu địa phương?

•

Các hành động đang thực hiện có

hỗ

trợ

cho mục tiêu?

•

Mục tiêu là

kết quả

ngắn hạn, trung bình hay dài hạn?

74

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.3.5/ Xây dựng mục tiêu cụ

thể:

Khi xây dựng các mục tiêu cần cân nhắc những vấn đề

sau:

•

Các kết quả

dự đoán cuối cùng của mục tiêu có được trình bày rõ ràng không?

•

Mục tiêu có

khả năng thực thi, có

thể

xác định được số lượng hoặc/ và

có

thể

nhận thấy được?

•

Mục tiêu có

tính hiện thức và

có

khả năng thực thi không? Khi trong điều kiện môi trường địa phương và năng lực quản lý hiện có.

•

Mục tiêu có đặt ra ngày cụ

thể? Có

thể

có

giới hạn về

thời gian cho mục tiêu đó.

75

2/ CÁC YẾU TỐ

CẦN THIẾT ĐỂ

XÂY DỰNG KHHĐKSON2.3.5/ Xây dựng mục tiêu cụ

thể:

Một vài tiêu chí để

xác định tính ưu tiên của mục tiêu bao gồm:

•

Bản chất tương đối, phụ

thuộc và

bổ

trợ

của 1 mục tiêu với các mục tiêu khác

•

Những nhóm lợi ích nhất định trong việc lựa chọn 1 mục tiêu so với các mục tiêu khác.

•

Đóng góp của mục tiêu cụ

thể

nhằm đạt được mục tiêu chung và

tầm nhìn.

•

Khả năng đạt được mục tiêu: những tác động nào cần phải vượt qua để

có

thể

thực hiện mục tiêu? Vấn đề

nào cần phải giải quyết trong quá

trình thực hiện mục tiêu

•

Khả năng của địa phương trong việc đảm bảo các nguồn cần thiết, trong việc tác động và

hỗ

trợ để

thực hiện mục tiêu?

•

Mức độ

hỗ

trợ

của cộng đồng trong việc phát triển và

hiện thực hóa mục tiêu

77

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1/ Phân tích lựa chọn các dự

án và

hành động:

Đưa ra các ví dụ tóm tắt các dự án và hành động đối với các vấn đề ô nhiễm ở các cấp độ khác nhau bao gồm:

1. Hoàn thiện các công cụ BVMT (ĐTM, hướng dẫn, quy định…)

2. Hoàn thiện các quy trình (ĐTM, tích lũy, đánh giá

mt chiến lược, đánh giá

rủi ro mt,…)

3. Hoàn thiện các công cụ

pháp lý và

hiệu quả

thực thi

4. Một loạt các giải pháp kỹ


vấn đề

cụ

thể

5. Các khía cạnh khác nhau từ

sự


6. Thực trạng quan trắc

7. Giải pháp thông qua hợp tác liên ngành

8. Các công cụ

hành chính.

78

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.1/ Phân tích lựa chọn các dự

án và

hành động:

Hành động 1: Hoàn thiện hệ thống ĐTM hiện thời:

•

Bổ

sung, hoàn thiện các ND còn thiếu hoặc bất cập đối với địa phương;

•

Hiện đại hòa và

cập nhật các thông tin, phương pháp kỹ

thuật mới;

•

Nâng cao năng lực quản lý và

tổ

chức thực hiện ĐTM.

Hành động 2: Hoàn thiện các hướng dẫn ĐTM:

•

Hiện đại hóa và

cập nhật các hướng dẫn đã có

•

Bổ

sung, hoàn thiện các hướng dẫn mới cho các ngành lĩnh vực còn thiếu;

•

Xây dựng các hướng dẫn thao tác kỹ

thuật thực hiện ĐTM

79

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1/ Phân tích lựa chọn các dự

án và

hành động:

Hành động 3: Cấp phép cho các nhà tư vấn lập ĐTM

•

Xây dựng, ban hành các quy định về điều kiện hành nghề ĐTM;

•

Tổ

chức phân cấp cấp giấy phép

•

Quy định các mức phí

lập báo cáo

Hành động 4: Tuân thủ hậu ĐTM:

•

Xây dựng các quy định kiểm tra, giám sát công tác BVMT của các dự

án đầu từ

phát triển;

•

Xây dựng các hướng dẫn vận hành hệ

thống xử

lý CT;

•

Tổ

chức kiểm tra, giám sát định kỳ

công tác BVMT;

•

Xây dựng hệ

thống giám sát tự động từ

xa;

•

Lập báo cáo định kỳ

công tác quan trắc/ giám sát môi trường.

80

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.2/ Hoàn thiện các công cụ

BVMT:

Hành động 5: Đánh giá tích lũy

•

Xác định các nguồn gây ô nhiễm;

•

Xác định thải lượng gây ô nhiễm đối với từng nguồn theo 1 vài chất đặc trưng (vd: theo COD hay 1 kim loại nặng nào đó như Cu, Pb, Cd…) ;

•

Xác định tổng lượng thải;

•

Xác định ngưỡng chịu đựng hay ngưỡng chấp nhận của đối tượng;

•

Xác định mức vượt ngưỡng chịu đựng;

•

Xác định tác động của mức vượt ngưỡng chịu đựng

81

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.2/ Hoàn thiện các công cụ

BVMT:

Hành động 6: Đánh giá ĐMC:•

“Sàng lọc”, điều tra kế

hoạch hoặc chương trình theo quy định đánh giá môi trường chiến lược;

•

“xác định phạm vi”, xác định giới hạn điều tra, đánh giá

và

yêu cầu giả định;

•

“Văn bản của Nhà nước về môi trường”

thực tế trên cơ sở đánh giá cơ bản;

•

“Xác định tác động môi trường có

thể

xảy ra” thông thường dưới dạng biến đổi trực tiếp hơn là

giữ

nguyên hình thái;

•

Thông báo và

lấy ý kiến cộng đồng;

•

“Ra quyết định” trên cơ sở đánh giá;

•

Quan trắc những tác động của các kế

hoạch và chương trình sau khi thực hiện

82

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.1.2/ Hoàn thiện các công cụ

BVMT:

Hành động 7: Trung tâm dịch vụ cộng đồng để thực hiện ĐTM

•

Trung tâm dịch vụ

cộng đồng được thành lập nhằm thực hiện ĐTM cho các dự

án phát triển trên địa bàn của Tỉnh, giúp duy trì

tốt mối liên hệ

giữa công chúng và

các nhà

quản lý môi trường tránh được sự

liên hệ

trực tiếp giữa bên kỹ

thuật và

khách hàng vì

tiết kiệm thời gian. Các ND của hành động bao gồm:

•

Xây dựng dự

án thành lập trung tâm dịch vụ

cộng đồng theo quy định hiện hành;

•

Tổ

chức quản lý và

thực hiện các nhiệm vụ được giao;

•

Đánh giá

các tác động với sự

tham gia của cộng đồng;

•

Kết hợp với chức năng quan trắc môi trường và

dịch vụ đã có

của địa phương.

83

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG


BVMT:Hành động 8: Đánh giá rủi ro môi trường:

•

Xác định các nguồn gây nguy hại hoặc rủi ro;

•

Xác định đường truyền rủi ro;

•

Xác định mức độ

lộ

diện/ tiếp xúc đối tượng tác nhân;

•

Xác định ngưỡng chấp nhận của đối tượng;

•

Xác định các tác động vượt ngưỡng của đối tượng ảnh hưởng;

•

Quản lý rủi ro.

84

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG


BVMT:

Hành động 9: Cam kết bảo vệ môi trường:

•

Xây dựng các hướng dẫn, quy định việc cam kết BVMT đối với các đối tượng đầu tư phát triển dự

án trên địa bàn địa phương;

•

Xây dựng kế

hoạch kiểm tra, thanh tra việc thực hiện cam kết BVMT.

85

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.3/ Quy hoạch:

3.1.3.1/ Quy hoạch –

kế

hoạch liên quan đến ngành công nghiệp:

Lập kế hoạch chi tiết cho các ngành công nghiệp;

Lập chương trình cho các ngành tổng hợp, mô tả rõ ràng mối quan hệ giữa các giai đoạn sản xuất khác nhau và khả năng thích ứng để chia sẻ giải pháp xử lý;

Ảnh hưởng của việc lập kế hoạch dẫn đến ảnh hưởng của việc khai thác của các môi liên kết trong ngành và giữa các ngành công nghiệp với nhau có liên quan tới môi trường.

86

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



kế


Hành động 1: Quy hoạch các khu công nghiệp:•

Có

thể

tập trung thiết kế cơ sở

hạ

tầng tại khu vực phân định nhằm giảm phí

tổn cơ sở

hạ

tầng của các doanh nghiệp. Cơ sở

hạ

tầng đó

bao gồm: đường bộ, đường sắt, cảng, cung cấp điện cao thế, thông tin liên lạc, nước cấp và đường dẫn ống khí;

•

Để

có

thể

thu hút được các doanh nghiệp mới bằng việc kết hợp các cơ sở

hạ

tầng trên cùng 1 vị

trí;

•

Bố

trí

các ngành công nghiệp ngoài phạm vi khu vực thành thị

nhằm làm giảm ảnh hưởng tới môi trường và

xã hội;

•

Cung cấp cho các việc kiểm soát môi trường riêng biệt, đặc trưng cho những sự

cần thiết của 1 khu vực công nghiệp.

87

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



kế


Các khu công nghiệp đang tập trung vào việc điều chỉnh các ngành công nghiệp sinh thái học, chất thải của ngành này có thể sử dụng làm nguyên liệu cho ngành khác:

•

Lựa chọn vị

trí

và

xây dựng các kịch bản phát triển;

•

Phân vùng các loại hình phát triển nhà

máy, xí

nghiệp;

•

Xây dựng hệ

thống thu gom và

xử

lý chất thải;

•

Thiết lập vành đai cách ly vệ

sinh công nghiệp;

•

Xây dựng khái niệm tự

quan trắc;

•

Phát triển kế

hoạch trao đổi chất thải giữa các nhà

máy;

•

Đăng ký chủ

nguồn thải.

88

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



kế


Hành động 2: Quy hoạch các bãi rác:

•

Để

lựa chọn được vị

trí lý tưởng cho các bãi rác cần căn cứ

vào các tiêu chí

và

khoanh vùng hiện tại.

•

Về định hướng chiến lược phát triển, các địa phương nên xây dựng kịch bản tăng cường tái chế, tái sử

dụng rác thải, hạn chế

tối đa lượng chất thải chôn lấp.

•

Các nội dung của hành động quy hoạch các bãi rác địa phương tham khảo và

tuân thủ Thông tư 01/2001/ TTLBKHCNMT-BXD.

89

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



kế


Hành động 3: Quy hoạch bảo vệ nguồn nước mặt và nước ngầm:

•

Xác định nguồn nước cần bảo vệ;

•

Xây dựng quy hoạch khai thác sử

dụng và

bảo vệ

hợp lý nguồn nước;

•

Quy hoạch, quản lý xả

thải các CTR và

chất thải lỏng vào nguồn nước, xây dựng các đới phòng hộ

vệ sinh;

•

Tăng cường nguồn lực quan trắc chất và lương các nguồn nước;

•

Nâng cao nhận thức cộng đồng.

90

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ


3.1.3.2/ Quản lý và

kiểm soát các KCN:

Thống kê, đánh giá tình trạng ô nhiễm;

Xác định giải pháp theo loại ô nhiễm và mức độ ô nhiễm;

Lập kế hoạch thanh tra (bao gồm cả tổ chức, tài chính)

Thực hiện kế hoạch thanh tra

Báo cáo kết quả

Xử lý kết quả

91

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ




Hành động 1: Lập kế hoạch thanh tra:

•

Kiểm tra chương trình quan trắc theo báo cáo ĐTM;

•

Cải thiện khả năng quan trắc tự động hoặc hợp đồng theo tư vấn;

•

Thực hiện kế

hoạch quan trắc theo quy định;

•

Báo cáo kết quả

92

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.1.3/ Quy hoạch:


kiểm soát các KCN:Hành động 2: Kiểm soát tự động:

•

Đánh giá, xác định lượng, thành phần chất thải;

•

Xắp sếp theo thứ

tự ưu tiên mức độ

cần xử

lý;

•

Lập kế

hoạch xử

lý;

•

Tổ

chức thực hiện xử lý;

•

Đánh giá

hiệu quả, rút kinh nghiệm

93

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.1.3/ Quy hoạch:



Hành động 3: Kiểm toán chất thải:

•

Nên tập trung vào việc xây dựng hệ

thống quản lý chất thải hiệu quả

nhằm ngăn ngừa và

giảm chất thải

(xem lại mục 3.1.3.1)

94

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ




Hành động 4: Phát triển kế hoạch hoàn thiện kết hợp từng bước 1 cho việc giảm thiểu ô nhiễm công nghiệp:

Là giải pháp đặc biệt hiệu quả để thay đổi hiện trạng ô nhiễm khi bịhạn chế về vốn: gồm 3 hợp phần:

•

Hợp phần 1: thực hiện kế

hoạch giảm thiểu xả nước thải vào nguồn nước và đất. Kết hợp với các kế

hoạch giảm thiểu nước tiêu thụ;

•

Hợp phần 2: giảm thiểu nguồn ô nhiễm từ

CTR và

công nghiệp;

•

Hợp phần 3: giảm thiểu ô nhiễm phát tán ô nhiễm không khí;

95

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ




Hành động 5: Chất thải công nghiệp:

•

Việc xử

lý chất thải an toàn hoặc tái sử

dụng chất thải từ

những quy trình công nghệ

hiện đại an toàn là

1 vấn đề

hết sức quan trọng. Nếu với số lượng nhiều, những nguồn này sẽ

mang lại lợi ích không nhỏ.

•

Nội dung cho hành đông này có

thể

xem chi tiết tương tự ở mục 3.1.5

96

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ




Hành động 6: Trao đổi chất thải:

•

Xác định được các nguyên liệu đầu vào, ra của nhà

máy;

•

Đánh giá

khả năng đáp ứng của các công nghệ, nhu cầu hợp tác của các bên liên quan;

•

Tổ

chức liên kết trao đổi chất thải.

97

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ




Hành động 7: Hệ thống xử lý nước thải:

•

Xác định lượng nước cấp (đầu vào)

•

Xác định hoặc tính toán lượng và

thành phần nước thải;

•

Thiết kế

hệ

thống xử

lý theo chất thải và

công suất;

•

Vận hành, quan trắc giám sát định kỳ;

•

Lập báo cáo, lưu trữ

hồ sơ.

98

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



kiểm soát các làng nghề

thủ

công:

Bổ sung, điều chỉnh các chính sách hiện hành liên quan đến BVMT;

Tổ chức điều tra, đánh giá việc tuân thủ công tác BVMT của các làng nghề;

Xây dựng và ban hành các hướng dẫn kỹ thuật thu gom, xử lý chất thải, tự quan trắc/ giám sát môi trường;

Xây dựng chương trình quan trắc môi trường;

Tăng cường năng lực quản lý môi trường;

Đánh giá hiện trạng quy hoạch và xây dựng hướng dẫn quy hoạch môi trường làng nghề;

Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức cộng đồng.

99

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.4/ Chính sách và

pháp luật:

Hiện nay đã có khá nhiều các văn bản luật pháp và cơ chế chính sách liên quan phục vụ công tác KSON,tuy nhiên cần bổ sung các cơ chếchính sách:

•

Thiết lập cơ chế

chính sách đối với việc ô nhiễm từ

các làng nghề

xuất phát từ đặc thù

kinh tế

- xã hội của mỗi làng nghề;

•

Thiết lập cơ chế

chính sách đối với các KCN;

•

Thiết lập tiêu chuẩn khí

thải, nước thải đối với những lĩnh vực, vùng nhạy cảm đặc thù;

•

Các hướng dẫn thanh tra hậu ĐTM và

quan trắc;

•

Các hướng dẫn kỹ

thuật xử lý nước thải, CTR và

khí

thải.

100

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.5/ Các giải pháp kỹ


vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.1/ Sản xuất sạch –

công nghệ

sạch:

Hành động 1: Kiểm toán môi trường:

•

Tuyên truyền về

lợi ích của công tác kiểm toán môi trường;

•

Tổ

chức hướng dẫn kiểm toán môi trường;

•

Xây dựng cơ chế

khuyến khích kiểm toán môi trường.

101

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


công nghệ

sạch:

Hành động 2: Thực hiện ISO 9000 và ISO 14000:

•

Tuyên truyền, cung cấp các thông tin về

rào cản môi trường trong xu thế

hội nhập kinh tế

thế

giới;

•

Xây dựng chương trình phát triển nhãn môi trường;

•

Khuyến khích tạo thuận lợi hỗ

trợ

các đơn vị đăng ký thực hiện ISO 9000 và

ISO 14000.

102

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


công nghệ

sạch:

Hành động 3: Thỏa thuận nghiên cứu với các trường đại học, viện nghiên cứu:

•

Xác định những vùng với những tiềm năng cho phát triển công nghệ

sạch;

•

Phát triển, thúc đẩy các cơ chế

khuyến khích áp dụng công nghệ

sạch;

•

Thiết lập thỏa thuận hợp tác nghiên cứu với các trường đại học, viện nghiên cứu;

•

Hỗ

trợ

thực hiện và

triển khai nhân rộng.

103

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.2/ Ô nhiễm do sản xuất nông nghiệp và

ở

nông thôn:

Hành động 1: Các trang trại gia súc, gia cầm:

•

Quản lý và

quy hoạch phát triển các trang trại gia súc, gia cầm;

•

Xây dựng các mô hình tái sử

dụng CT (biogas); sử

dụng làm phân bón;

•

Thiết lập và

xây dựng hệ

thống thu gom, xử lý nước thải;

•

Nâng cao nhận thức cộng đồng;

•

Thiết lập kế

hoạch quan trắc môi trường theo hình thức tự động hoặc tự

quản.

104

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


ở

nông thôn:

Hành động 2: Quản lý phân bón:

•

Quy định quản lý theo loại phân bón;

•

Tổ

chức quản lý phân bón theo nhu cầu và

quy mô khu vực nông nghiệp;

•

Xây dựng, ban hành và

tổ

chức các kỹ

thuật bón phân;

•

Thiết lập mạng lưới quan trắc chất lượng nước mặt và nước ngầm;

•

Nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc thu gom, xử

lý bao bì

chứa phân, quy định khu vực rửa các dụng cụ, thiết bị

bón phân.

105

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


ở

nông thôn:

Hành động 3: Sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu:

•

Quy định loại thuốc trừ

sâu sử

dụng nhằm làm hạn chế

tác động có

hại của việc sử

dụng chúng;

•

Thông tin tuyên truyền, giáo dục và

huấn luyện nhằm tác động tới quyết định và

hành động sử

dụng sản phẩm của các cá

nhân từng người nông dân;

•

Tập huấn và

thỏa thuận tự

nguyện với nhà

sản xuất và

các vơ sở

bán lẻ;

•

Đẩy mạnh tập huấn áp dụng công nghệ;

•

Giáo dục về

quản lý tác nhân gây hại.

106

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


ở

nông thôn:

Hành động 4: Rác thải nông nghiệp và nông thôn:

•

Kiểm soát việc thải bỏ

chất thải nông nghiệp, rác thải nông thôn;

•

Tổ

chức đội tự

quản thu gom, xử

lý rác thải;

•

Xây dựng, chuyển giao các mô hình tái chế, tái sử

dụng chất thải theo hướng xã hội hóa;

•

Tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng.

107

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.3/ Thuốc bảo vệ

thực vật:

Hành động 1: Điều tra, xác định các kho, điểm tồn dư thuốc BVTV:

•

Điều tra hiện trạng, phát hiện kho, điểm tồn lưu thuốc BVTV với sự


•

Tổ

chức điều tra xác định các điểm nóng, quy mô khối lượng và

mức độ

gây ô nhiễm của các kho, điểm tồn lưu;

•

Đánh giá

mức độ

và

khả năng ảnh hưởng tới môi trường, sức khỏe cộng đồng;

•

Xây dựng các giải pháp KSON, xử

lý.

108

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


thực vật:

Hành động 2: Quy định việc sử dụng thuốc BVTV:•

Rà

soát, đánh giá

danh mục các hóa chất BVTV;

•

Xây dựng, ban hành các quy định khuyến khích sản xuất, sử

dụng thuốc BVTV có

nguồn gốc sinh học;

•

Hoàn chỉnh các quy định đăng ký thuốc BVTV;

•

Quy định hạn chế, cấm sử

dụng các loại hóa chất BVTV gây độc hại tới môi trường và

sức khỏe cộng đồng;

•

Củng cố

hoạt động kinh doang thuốc BVTV;

•

Tổ

chức thanh tra, kiểm tra việc sản xuất,nhập khẩu và

sử

dụng thuốc BVTV.

109

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


thực vật:

Hành động 3: Cập nhật danh sách về các loại thuốc BVTV:

•

Cập nhật thông tin về

các loại thuốc BVTV;

•

Phát hiện các loại thuốc BVTV gây nguy hiểm tiềm tàng;

•

Dự

báo các loại thuốc BVTV sẽ được sử

dụng cho cây trồng trong tương lai;

•

Xây dựng các giải pháp và

kế

hoạch phòng ngừa, ứng phó

các rủi ro theo điều kiện từng địa phương.

110

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.4/ Khu giết mổ:

Quy hoạch khu giết mổ hợp lý;

Đầu tư phát triển công nghệ giết mổ sạch;

Tăng cường kiểm soát, kiểm dịch gia sức đầu vào, đầu ra;

Thu gom và xử lý chất thải;

Xây dựng kế hoạch tự quan trắc giám sát

111

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.5/ Ô nhiễm khí

thải:

Hành động 1: Khí thải nông nghiệp:

•

Điều tra, đánh giá

thực trạng công nghệ

sản xuất của các cơ sở;

•

Kiểm toán chất thải (khí

thải);

•


sản xuất sạch;

•

Hỗ

trợ

chuyển giao các công nghệ

xử

lý khí

thải;

•

Tổ

chức kiểm tra, giám sát định kỳ;

•

Thiết lập, xây dựng mạng lưới quan trắc/ giám sát môi trường.

112

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


thải:

Hành động 2: Khí thải từ các lò đốt rác:

•

Điều tra, đánh giá năng lực các lò đốt hiện có, nếu không đảm bảo yêu cầu đề

nghị

nâng cấp hoặc đóng cửa;

•

Xây dựng dự

án đầu tư các lò đốt mới chuyên dụng phù

hợp với điều kiện thực tế

của địa phương và đảm bảo tiêu chuẩn cho phép;

•

Tổ

chức đăng ký nguồn thải;

•

Liên kết với các địa phương lân cận có cơ sở thiêu đốt hiện đại;

•

Lập chương trình điều tra, kiểm soát ô nhiễm khí

thải các lò đốt rác

113

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


thải:

Hành động 3: Kiểm soát phát thải từ các nguồn cố định và di động trong thành phố:

•

Thiết lập các đối tượng/ tiêu chuẩn chất lượng môi trường không khí để

làm cơ sở cho chương trình KSON không khí;

•

Thiết lập việc quản lý thông tin môi trường và

hệ

thống hành chính;

•

Thành lập chương trình kiểm soát toàn diện, nghiêm ngặt về

tiêu chuẩn nhiên liệu;

•

Thanh tra, kiểm tra các phương tiện phát thải khói đen trên các tuyến đường giao thông

•

Rà

soát hệ

thống thực thi để đảm bảo sự

tuân thủ

tiêu chuẩn phát thải;

•

Sử

dụng thiết bị

kiểm tra, thử

tiêu chuẩn chất lượng không khí (như: thiết bị

thử

Sulphur trong nhiên liệu);

•

Thông qua những công nghệ

hiện có

tốt nhất và

thực tiễn trong cả

kiểm soát phát thải và

khả năng nhiên liệu.

114

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:


thải:

Hành động 4: Chính sách giao thông:

•

Xây dựng chính sách khuyến khích mọi người tham gia phương tiện giao thông công cộng;

•

Kiểm tra hiệu quả/ tính năng phù

hợp của các chính sách giao thông;

•

Chính sách khuyến khích nghiên cứu chế

tạo và

sử

dụng các phương tiện giao thông sạch;

•

Chính sách đầu tư phát triển cơ sở

hạ

tầng.

115

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.6/ Chất thải rắn:

Bước 1: Xác định nhóm mục tiêu:

•

Nhằm phòng ngừa và

giảm thiểu lượng rác phát sinh và tăng cường việc tái chế, tái sử

dụng rác;

•

Nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường do việc tiêu hủy rác bừa bãi (bất hợp pháp);

•

Nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường gây ra do những sai lầm trong thực hành chôn lấp rác

116

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.1.5/ Các giải pháp kỹ


vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.6/ Chất thải rắn:Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu:•

Bảng 4: danh mục các hành động cần thiết đối với CTR đô thị

117

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.7/ Tái chế, tái sử

dụng CTR:

Bước 1: Xác định các nhóm mục tiêu:

•

Tương tự như nhóm mục tiêu KSONMT đối với CTR

Bước 2: Đưa ra các hành động để tiếp cận tới các mục tiêu:

•

Bảng 5: Danh mục các hành động có

thể

và

các giải pháp đề

xuất để đạt được mục tiêu chung và

mục tiêu cụ

thể

của các hoạt động tái chế

các hợp phần có

trong rác thải.

118

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.8/ Chất thải nguy hại:


•



•

Bảng 6: Danh mục các hành động cần thiết đối với CT nguy hại

119

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.9/ Chất thải y tế:


•



•

Bảng 7: Danh mục các hành động cần thiết đối với CT y tế

120

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



vấn đề

cụ

thể:

3.1.5.10/ Xử lý nước thải đô thị: (bảng 8)

121

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.6/ Sự

tham gia của cộng đồng:

Các mục tiêu chính:

•

Thông báo các bên liên quan các hoạt động KSON và những lợi ích mang lại cho công chúng;

•

Giành sự ủng hộ

của công chúng cho các sáng kiến trong KSON và

BVMT;

•

Xây dựng điển hình về

KSON và

BVMT

122

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



Bước 1: Xác định các bên liên quan trong quá trình lập và thực thi kếhoạch hành động

Bước 2: xây dựng chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức công chúng cho các đối tượng khác nhau:

•

Giáo dục môi trường về

vấn đề

rác thải tại các trường học;

•

Giáo dục môi trường về

vấn đề

giảm thiểu và

phòng ngừa ô nhiễm tại cộng đồng doanh nghiệp;

•

Nâng cao năng lực về

cộng đồng cho các doanh nghiệp sản xuất và

doanh nghiệp cung cấp dịch vụ

thu gom, xử

lý, và

tiêu hủy chất thải;

•

Sản xuất sạch hơn cho các doanh nghiệp

123

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ



Bước 3: Lập kế hoạch thực hiện chiến dịch giáo dục và nâng cao nhận thức công chúng:

•

Xác định các bên có

liên quan cần được liên hệ;

•

Xem xét mức độ

tham gia công chúng;

•

Sự

phối hợp các công cụ

giáo dục và

nhận thức công cộng sẽ được sử

dụng;

•

Thời gian chiến dịch sẽ được diễn ra;

•

Ngân sách và

nguồn tài trợ;

•

Những người thực hiện, bao gồm cả

nguồn hỗ

trợ

bên ngoài;

•

Hệ

thống giám sát cho kế

hoạch giáo dục và

nhận thức công cộng/ phản hồi về

thành công.

Danh mục công cụ

chi phí

124

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.7/ Công tác quan trắc:

Hành động 1: Thiết lập các đơn vị giám sát – quan trắc cơ động

Hành động 2: Xây dựng đường dây điện thoại nóng.

Hành động 3: Xây dựng chiến lược lấy mẫu.

Hành động 4: Phòng phân tích môi trường

Hành động 5: Quan trắc, giám sát ô nhiễm không khí.

Hành động 6: Xây dựng tiêu chí chất lượng nước và tiêu chuẩn chất lượng nước.

Hành động 7: Giám sát, quan trắc chất lượng nước.

125

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.1.7/ Phối hợp liên ngành:

3.1.8/ Các vấn đề

hành chính:

Việc xử phạt

Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền

Phục hồi môi trường

Báo cáo từ cấp địa phương lên cấp trung ương

Kế hoạch thực hiện

Thống kê các điểm ô nhiễm.

126

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.2/ Xác định và

lựa chọn dự

án:

Các dự án nên:

•

Hỗ

trợ

cho việc hiện thực hóa mục tiêu cụ

thể

và

mục tiêu chung;

•

Mang tính khả

thi và

hiện thực để đạt được các mục tiêu cụ

thể đã xác định;

•

Giải quyết các lĩnh vực khác nhau của mục tiêu cụ

thể. Chúng có

thể được thực hiện bởi các bên liên quan khác nhau trong cộng đồng hay 1 bên liên quan hoặc với sự

liên kết của các bên và/ hoặc chính quyền địa phương;

•

Kết hợp các kết quả

dài, trung hoặc ngắn hạn.

127

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.2/ Xác định và

lựa chọn dự

án:

Các điểm cần cân nhắc đối với mỗi dự án hoặc với mỗi loại dựán như:•

Các dự

án cần loại nguồn lực nào (như về

tài chính, nhân lực, các khu vực tư nhân, tổ

chức hay chính trị); các nguồn lực đó đến từ đâu?

•

Các dự

án yêu cầu gì

về

mặt quản lý, sự ủng hộ

và

sự

liên kết với các đối tác thực hiện?

•

Người nào thường xuyên thực hiện các dự

án đó; cơ quan nào thích hợp nhất để

thực hiện dự

án đó?

•

Dự

án đó hướng trực tiếp tới mục tiêu chung và

mục tiêu cụ

thể

nào?

•

Các cơ quan Nhà nước và tư nhân nào có

thể

tham gia dự

án bên cạnh cấp chính quyền địa phương?

Các dự án xác định sẽ tiếp tục được điền vào bảng 9:

128

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.3/ Lựa chọn các hành động: 3 giai đoạn: xác định; đánh

giá và thực hiện

Xác định:

•

Nên tính đến tất cả

các cá

nhân và

nhóm có

khả năng sẽ

tham gia vào thực hiện dự

án như nhân viên địa phương, chủ

doanh nghiệp, lãnh đạo các ban ngành, cơ quan;

•

Giai đoạn này, điều quan trọng là

phải tính đến tất cả

các bên có liên quan để

khuyến khích họ đóng góp và

hợp tác;

•

Lưu ý tới một loạt các hành động/ hoạt động khác nhau để

có được dự

án;

•

Việc xác định một cách hiệu quả

các hành động sẽ

thiếp lập tiêu chí

và

phân tích liệu có

cần gì

nữa không?

129

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.3/ Lựa chọn các hành động: 3 giai đoạn: xác định; đánh giá

và

thực hiện

Đánh giá:

•

Mục tiêu của việc đánh giá là xác định các hoạt động thực tế

và

chất lượng;

•

Các hoạt động phạm vị

rộng sẽ

cần nhiều nguồn lực và

phức tạp, phạm vi thời gian dài sẽ

cần được xem xét nghiêm túc bao gồm các nghiên cứu, thiết kế, chuẩn bị

kế

hoạch kinh doanh khả

thi và đánh giá. Việc này có

thể

cần có người tư vấn hỗ

trợ;

•

Đảm bảo việc xác định và ưu tiên hóa các hoạt động nhỏ

và

dễ đạt được kết quả

sẽ

tạo đà

và

duy trì

thúc đẩy.

130

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.3/ Lựa chọn các hành động: 3 giai đoạn: xác định; đánh giá

và

thực hiện

Hơn 60 hoạt động KSON thường gặp ở cấp địa phương được đề cập ở mục 3.1 trên nằm trong các vấn đề sau:

•

Các văn bản pháp quy;

•

Vấn đề

quy hoạch;

•

Vấn đề cơ chế, chính sách;

•

Vấn đề

ô nhiễm theo điểm;

•

Sự


•

Vấn đề

quan trắc;

•

Hợp tác liên ngành;

•

Vấn đề

hành chính.

131

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.3/ Lựa chọn các hành động: 3 giai đoạn: xác định; đánh giá

và

thực hiện

Thực hiện:

•

Các hành động được lựa chọn sẽ

tiếp tục hoàn thiện và

thể

hiện ở

bảng 10

132

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG

3.4/ Chỉ

số đánh giá

sản phẩm đầu ra và

kết quả

Mỗi hoạt động chính trong kế hoạch hành động KSON đều phải bao gồm chỉsố đánh giá, cho phép đánh giá sự tiến triển và thành công (hoặc thiếu sót) tác động của chúng.

133

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.4/ Chỉ

số đánh giá


kết quả

Chỉ số đánh giá sản phẩm đầu ra:

•

Các chỉ

số đánh giá

sản phẩm đầu ra đo đếm kết quả

cụ

thể

- số lượng (đôi khi là

chất lượng) của các hoạt động được đề sướng trong kế

hoạch hoạt động KSON:

•

Tấn BOD tách ra từ điểm phát thải;

•

Số lượng các ngành công nghiệp đã ký với cấp có

thẩm quyền của địa phương về

thỏa thuận hợp tác về

giảm thiểu ô nhiễm.

•

Số lượng các công trình xử lý được xây dựng và

hoạt động;

•

Số lượng chứng nhận đạt tiêu chuẩn ISO14000 mới được hoàn tất sau khi KHHĐKSON ban bố;

•

Việc đánh giá KSON được thiết lập hoặc là động cơ thúc đẩy hoặc là quy định ép buộc (việc KSON hoặc không khí

hoặc dự

án cải thiện chất lượng nước.)

134

3/ CÁC DỰ

ÁN VÀ

HÀNH ĐỘNG3.4/ Chỉ

số đánh giá


kết quả

Chỉ số đánh giá kết quả:

•

Chỉ

số đánh giá

kết quả đo đếm các tác động về

mặt số lượng và/ hoặc chất lượng của kết quả

hành động đạt được hoặc góp phần đạt được mục đích của KHHĐKSON.

•

Mỗi dự

án nên đưa ra ít nhất 1 chỉ

số đánh giá

kết quả

•

Làm giảm tác động tới các bệnh hô hấp và

dạ

dày (thông qua đặc trưng giảm thiểu ô nhiễm khu vực);

•

Làm giảm tỷ

lệ

tử

vong thông qua việc làm sạch không khí

và nước tại 1 khu vực cụ

thể;

•

Tăng việc thực hiện hệ

thống thực hành như kết quả

của chiến dịch thông tin môi trường và

tập huấn các cán bộ môi trường;

•

Giảm mức độ

ô nhiễm môi trường không khí

sau khi thi hành tiêu chuẩn chất lượng không khí

và

kiểm toán môi trường đối với từng KCN hoặc khu vực địa lý.

135

4/ TÍNH TOÁN CHI PHÍ

CHO CÁC HÀNH ĐỘNG ĐỀ

XUẤT

4.1/ Phân tích chi phí

–

lợi ích:

Tính toán 1 số chi phí nhằm xác định giá trị đầu tư thực. Việc xác định, định lượng và đánh giá tất cả các thông số liên quan dựa trên 1 phương pháp luận chắc chắn, đảm bảo có tính đến tất cả yếu tố liên quan.

Những yếu tố chính dưới đây thường được xác định và đánh giá:

a) Đánh giá

khu vực dự

án:

• Khu vực ảnh hưởng gián tiếp và

trực tiếp;

• Môi trường tự

nhiên (tài nguyên, quẩn thể động thực vật..);

• Xu hướng phát triển nhân khẩu học (dân số, cơ sở

hạ

tầng, các hoạt động kt -

xh)

b) Chất lượng môi trường:

• Nguồn ô nhiễm/ tải lượng;

• Tác động sức khỏe – môi trường

• Phương pháp hỗ

trợ

kế

hoạch hành động đã có

136



XUẤT

4.1/ Phân tích chi phí

–

lợi ích:

c)

Phân tích chi phí:

• Cạn kiệt tài nguyên;

• Tác động tiêu cực tới sức khỏe;

• Đầu tư cho KSON kết hợp với chi phí

vận hành và

bảo dưỡng

•

Giám sát ô nhiễm (các giải pháp kỹ

thuật và

tài chính, luật pháp, hành chính, thể

chế, kinh tế)

d)

Xác định – định lượng lợi nhuận:

• Nâng cao các hoạt động giải trí, du lịch và

sản xuất;

•

Các tác động tích cực tới sức khỏe (vd: giảm tỷ

lệ

tử

vong) và môi trường (bảo tồn tài nguyên, bảo vệ

tự nhiên);

• Tăng giá đất

137



XUẤT

4.2/ Tài chính:

4.2.1/ Chi phí đầu tư:

Quỹ đầu tư có thể được phân phối bởi địa phương, các đơn vị tài chính quốc tế (ngân hành Thế giới, Ngân hàng đầu tư Châu Âu), ngân hàng trong nước.

Trước khi nộp đơn xin hỗ trợ tài chính nên lưu ý các vấn đề sau:

•

Thống kê chi tiết các chương trình tài chính đang diễn ra do các đơn vị

tài trợ

quốc tế, trong nước thực hiện…;

•

Đánh giá

tình hình để

nộp báo cáo (hạn chót, thời gian biểu thực hiện dự

án, % tài trợ, giai đoạn trả

tiền vay…)

•

Kiểm tra theo các điều kiện bắt buộc xem dự

án có

phù

hợp không để

xin hỗ

trợ

tài chính;

•

Bảo hiểm cho đóng góp tài chính của người đề

xuất nếu có

yêu cầu;

•

Miêu tả

chính xác các đặc điểm dủa dự

án và

tính toán chi phí

theo yêu cầu của chương trình (các pha thực hiện, kế

hoạch tài chính …)

•

Tư vấn đề

xuất với chính quyền quốc gia/ khu vực/ địa phương quan tâm tới đơn đề

nghị

và

yêu cầu hỗ

trợ

(bào lãnh ngân hàng…)

138



XUẤT

4.2/ Tài chính:

4.2.2/ Doanh thu:Việc ứng dụng công nghệ sạch và phương pháp tái chế sẽ làm tăng thu nhập, giảm chi phí vận hành – bảo dưỡng do bảo toàn năng lượng/ nước và phục hồi phụ phẩm.

Do vậy việc tiếp cận mang tính ngăn ngừa thay thế cho xử lý cuối đường ống không chỉ xu thếnhằm bảo vệ môi trường mà còn có lợi cho kinh tế. Việc thu các phí môi trường phải được lập kếhoạch cẩn thận và lưu ý tới các hiện trạng như:

•

Hiện trạng khung hành chính/ pháp luật;

•

Giảm lượng xả

thải ô nhiễm (các đơn vị

du lịch/ sản xuất có

liên quan tới hệ

thống thoát nước địa phương, dân số…);

•

Xu thế

phát triển trong khu vực (kế

hoạch cho các hoạt động mới, tăng dân số…);

•

Yêu cầu nộp phí

(trả

lại chi phí đầu tư, chi phí

vận hành –

bảo dưỡng);

•

Sự

hỗ

trợ

từ

chính quyền/ các cơ quan liên quan;

•

Cơ chế

tìm kiếm doanh thu đều đặn;

•

Nhận thức cộng đồng, thông tin của người sử

dụng.

139

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN5.1/ Các tiêu chí

lựa chọn ưu tiên:

Quá trình lựa chọn ưu tiên càng đơn giản càng tốt. Cần lưu ý 1 sốvấn đề:

•

Làm thế

nào có

thể đáp ứng ở

mức độ

hợp lý các mục tiêu đã đề

ra?

•

Làm thể

nào để

quan tâm tới những ưu tiên thực sự

tại địa phương?

•

Làm thể

nào để

chắc chắn được các giải pháp kỹ

thuật đề

xuất là

phù

hợp?

•

Làm thế

nào để

có

thể

xây dựng hoặc điều chỉnh các dự

án hay hành động để

phù

hợp với ngân sách và điều kiện tài chính?

•

Liệu chỉ

nên tập trung vào 1 loại dự

án khi mà

có

nhiều loại khác cũng rất quan trọng?

140

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN5.1/ Các tiêu chí

lựa chọn ưu tiên:

Quá trình:

a)

Xác định

b)

Phân nhóm theo thời gian 1 năm, 5 năm, 10 – 20 năm;

c)

Đánh giá, chọn lọc theo các nhu cầu và

mục tiêu của địa phương

d)

Đánh giá

nguồn tài chính của cá

dự

án ưu tiên hàng đầu hay kết hợp các dự

án. Sự

phân bổ

các nguồn lực dựa vào ngân sách địa phương, các nhà

tài trợ

và

các nguồn tài chính khác;

e)

Thực hiện

f)

Nếu có

những mục tiêu hay nhu cầu nào mới hoặc chưa đáp ứng được sẽ

phản hồi để

cập nhật/ đánh giá

lại KHHĐ KSON (hàng năm)

141

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN

142

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN5.2/ Cách lựa chọn ưu tiên:

Nên sử dụng những câu hỏi dưới đây như là 1 bảng liệt kê đơn giản để phát hiện điểm mạnh và điểm yếu của các dự án.

Phân tích điểm mạnh, điểm yếu sẽ cho thấy dự án nào có thể thực hiện được, dự án nào nên thiết kế lại.

Mức độ “thấp, trung bình, cao” dựa trên các tiêu chí cho các ưu tiên.

Cần phải phân tích và thảo luận cẩn thận (lưu ý tới thông số riêng biệt) tại sao vấn đề bị đánh giá là thấp.

Không nên đầu tư vào dự án mà ngay từ đầu đã không thấy tính khảthi.

Bảng câu hỏi lựa chọn ưu tiên

143

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN5.3/ Tiêu chí

thông qua dự

án: 12 tiêu chí đánh giá:

1.

Dự

án thực hiện các mục tiêu chung về

giới hạn xả

thải vào nước, không khí

và đất;

2.

Dự

án cải thiện chất lượng môi trường được xác định trong KHHĐ KSON và

cần dẫn chứng trong phân tích diện;

3.

Dự

án nhằm vào 1 loại dự

án chung do Bộ

TNMT phê chuẩn;

4.

Dự

án thực hiện các phương pháp quản lý bên cạnh các giải pháp kỹ

thuật phù

hợp như:

• ứng dụng quản lý tốt nhất;

• Nếu cần thiết được phép giám sát mà

không cần xin phép trước;

• Chính quyền địa phương hướng dẫn hợp tác đào tạo về

các phương pháp quản lý KSON

• Báo cáo lên Cục BVMT 2 năm 1 lần và/ hoặc Bộ

TNMT quá

trình thực hiện các hành động

144

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN5.3/ Tiêu chí

thông qua dự

án: 12 tiêu chí đánh

giá:5.

Dự

án ngăn chặn việc suy thoái chất lượng môi trường hoặc phục hồi chất lượng môi trường và

sức khỏe con người 1 cách hiệu quả

và đúng kỹ

thuật.

6.

Dự

án sẽ

cải thiện chất lượng môi trường và

bao gồm các chỉ

số

thành công.

7.

Dự

án trình diễn sự

hợp tác giữa các bên liên quan trong Tỉnh/ Huyện/ Xã và đóng góp hiệu quả

cho công tác quản lý môi trường.

8.

Dự

án góp phần giảm ô nhiễm các nguồn tập trung và

phân tán trong khuôn khổ

dự

án và

có

thể

áp dụng trong toàn tỉnh và đất nước.

145

5/ LỰA CHỌN CÁC ƯU TIÊN

5.3/ Tiêu chí

thông qua dự

án: 12 tiêu chí đánh giá:

9.

Dự

án có

chi phí

hợp lý và

nguồn tài trợ

phù

hợp.

10.

Người đề

xuất dự

án phải trình bày khả năng thành công của dự

án.

11.

Dự

án có

thể

xác định mối liên quan trực tiếp tới việc thực hiện mục tiêu.

12.

Đặc biệt đối với dự

án do Danida tài trợ, dự

án đề

xuất phải trực tiếp hoặc gián tiếp giúp ích cho các khu vực đông dân nghèo và đáp ứng được các vấn đề

của Danida (về

giới, HIV-AIDS và

quản lý tốt).

146

6/ TỔ

CHỨC THỰC HIỆNSau khi lựa chọn các hành động và dự án ưu tiên, sẽ trình bày chúng trong KHHĐ.

KHHĐ là 1 văn bản quan trọng trước, trong và sau quá trình thực hiện hành động có tính kết hợp giữa các bên liên quan.

KHHĐ có thể được điều chỉnh hàng năm để xác định lại các ưu tiên theo tiến triển.

KHHĐ trình bày 1 cách logic từ việc xác định vấn đề trong hiện trạng nền (tải lượng ô nhiễm từ các nguồn tập trung và không tập trung, điểm nóng…), tầm nhìn của địa phương (trong 1 năm, 5 năm, 10 – 20 năm ), mục tiêu chung, mục tiêu cụ thể khi nào, rồi tới xây dựng dự án và 1 danh sách ngắn 4 – 6 dự án.

Đặc biệt, các dự án ưu tiên phải được trình bày cẩn thận và hiệu quả của chúng đối với mục tiêu đã đặt ra phải thuyết phục.

147

6/ TỔ

CHỨC THỰC HIỆNKhi trình bày các hành động và dự án đã được xác định thì cần phải làm rõ khái niệm của dự án hoặc hành động là gì, địa điểm chính xác của dự án đề xuất ở đâu và khi nào dự án được thực hiện (1, 5, 10 hay 20 năm)

Xây dựng Kế hoạch KSON là công việc có sự tham gia của các bên, do vậy cần phải trình những ý kiến và vấn đề 1 cách rõ ràng nhằm đưa ra quyết định trong quátrình xây dựng kế hoạch cũng như tạo sự đồng thuận giữa các bên liên quan.

148

6/ TỔ

CHỨC THỰC HIỆN6.1/ Giải pháp thực hiện: Nội dung của Kế

hoạch KSON phải mô tả

giải pháp chung và

giải pháp cụ

thể.

6.1.1/ Giải pháp cơ chế

chính sách:

Cơ cấu, chính sách vốn: xác định nguồn, mức độ khả năng lưu động vốn để thực hiện dự án;

Cơ cấu chính sách đất;

Cơ cấu chính sách thuế;

Cơ cấu chính sách công nghệ kiểm soát ô nhiễm môi trường;

Cơ cấu chính sách thành phần tham gia kiểm soát môi trường;

Các cơ chế khác

149

6/ TỔ

CHỨC THỰC HIỆN6.1/ Giải pháp thực hiện:

6.1.2/ Giải pháp về

nguồn lực

6.1.3/ Giải pháp kỹ

thuật

6.1.4/ Giải pháp cưỡng chế

6.1.5/ Tuyên truyền, giáo dục và

nâng cao ý thức cộng đồng.

150

6/ TỔ

CHỨC THỰC HIỆN

6.2/ Tổ

chức, sắp xếp thực hiện:

Giám sát môi trường ở các cấp khác nhau

Thủ tục thi hành

6.3/ Tổng hợp lập thành kế

hoạch hành động KSON môi trường cấp địa phương

151

7/ THỰC HIỆN VÀ

GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC7.1/ Mô tả đối tượng giám sát/ quan trắc:

Tìm hiểu lý do mà địa phương muốn giám sát.

Những băn khoăn cần giải đáp và các loại môi trường cần quan tâm sẽ xác định các thông sốcần giám sát.

7.2/ Mô tả

cách sử

dụng dữ

liệu:

7.3/ Xác định nguồn lực đã có: (nhân lực và

tài chính)

152


GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC7.4/ Đánh gía, thiết kế chương trình giám sát/ quan trắc:

Hoạt động giám sát

Mục tiêu dữ liệu

Thiết bị và công cụ

Giáo dục và đào tạo

Tần suất gián sát và tiêu chuẩn chất lượngBảng 14: Các hoạt động giám sát

(Ghi chú: QA/QC: đảm bảo chất lượng/ kiểm soát chất lượng)

153


GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC7.5/ Quy trình giám sát/ quan trắc:

Khi đã xác định chính xác những gì cần giám sát, bước tiếp theo sẽ là xác định giám sát như thế nào, việc này nên được định nghĩa trong phương thức giám sát.

Thông thường sử dụng các phương pháp được xác minh khoa học và hiệu quả (www.standardmethods.org)

Dữ liệu sẽ là tin cậy nếu tuân theo các quá trình giám sát đã được phê chuẩn và chấp nhận rộng rãi.

http://www.standardmethods.org/

154


GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC7.6/ Đảm bảo chất lượng:

Xây dựng quy trình đảm bảo kiểm soát chất lượng (QA/QC), vàtốt nhất là phải viết ra được kế hoạch kiểm soát, đó là 1 phần quan trọng trong việc xây dựng chương trình giám sát.

Một số địa chỉ về kế hoạch chương trình giám sát đảm bảo chất lượng:

•

www.envirotols.org/factscheets/fs quality assurance.pdf

•

www.kdheks.qov/nps/QAPPGuidance.pdf

•

www.swrcb.ca.gov/nps/docs/mod gapp instr deg1101.doc

http://www.envirotols.org/factscheets/fs quality assurance.pdf

http://www.kdheks.qov/nps/QAPPGuidance.pdf

http://www.swrcb.ca.gov/nps/docs/mod gapp instr deg1101.doc

155


GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC7.7/ Giám sát/ Quan trắc chất thải rắn và nước thải:

Nghiên cứu về thành phần và tính chất chất thải;

Hiệu quả công tác thu gom chất thải;

Các phương tiện lưu trữ trong thu gom chất thải;

Các phương pháp lưu giữ trong xử lý;

Địa điểm và khu vực trữ rác và nước thải hở;

Xây dựng và củng cố năng lực chôn lấp chất thải rắn và vận hành xử lý nước thải.

156


GIÁM SÁT/ QUAN TRẮC

7.8/ Chỉ

số đánh giá đầu ra và

kết quả:

7.9/ Thông tin phản hồi:

ĐẠi hỌc ĐÀlẠt ng bài gi n lý môi...

Documents