dairydevelopmentprogram.weebly.comdairydevelopmentprogram.weebly.com/uploads/1/3/8/4... · web...

(ราง)

ยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนมป 2560-2569

คณะอนกรรมการเฉพาะกจเพอจดทำายทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนมคณะกรรมการพฒนาโคนมและผลตภณฑนม

บทสรปผบรหาร

ยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนมป 2560-2569 จดทำาขนภายใตสภาพปญหาและผลกระทบตออตสาหกรรมโคนม ในบรบทการเปลยนแปลงของอตสาหกรรมโคนมโลก เปรยบเทยบกบบรบทการเปลยนแปลงของอตสาหกรรมโคนมไทย โดยใชแนวคดและหลกการในการจดทำาแผนยทธศาสตรตามหลกเศรษฐกจพอเพยงหลกเศรษฐกจชมชน กรอบแนวคด Thailand 4.0 และหลกประกนความเสยงเชอมโยงความสอดคลองของแผนยทธศาสตรกบกรอบแนวคดและนโยบายอน ๆ อาท ยทธศาสตรชาต 20 ป แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 Thailand 4.0 นโยบายของรฐบาลทเกยวของกบภาคการเกษตรและปศสตว นโยบายยกระดบนมโรงเรยนใหไดมาตรฐานสากล และความตกลงการคาเสร

ยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนมป 2560-2569 ประกอบดวย

วสยทศน : อตสาหกรรมโคนมไทยทงระบบ ไดมาตรฐานสากลภายใน 10 ปพนธกจ : 1) การสรางความเขมแขงใหกบองคกรโคนม และองคกรท

เกยวของกบการบรหารจดการนมทงระบบ

2) การปรบปรงและพฒนาพนธโคนม เพอเพมประสทธภาพการผลตใหกบเกษตรกร

ผเลยงโคนม3) การเพมกำาไร (Net Profit) ในการเลยงโคนม4) พฒนาอตสาหกรรมโคนมตลอดหวงโซอปทานสมาตรฐานสากล5) การสงเสรมการบรโภคนมและการพฒนาผลตภณฑนม ใหสามารถ

แขงขนไดในเวทอาเซยนและภมภาคอน

6) การพฒนาฐานขอมลโคนม เปนระบบฐานขอมลเดยว7) การวจย พฒนาและเผยแพรองคความรการเลยงโคนมใหกบ

เกษตรกร

วตถประสงค : 1) เพอสรางความเขมแขงในองคกรเกษตรกร และบรณาการการ

บรหารจดการอตสาหกรรมของประเทศ2) เพอพฒนาและเพมประสทธภาพการผลตของเกษตรกรในการผลตนำานมโค3) เพอพฒนาระบบอตสาหกรรมนมของประเทศใหยงยน เกดความเปนธรรมแก

ผเกยวของในอตสาหกรรมนมของประเทศ มมาตรฐานปลอดภยตอผบรโภค และสามารถแขงขนกบตางประเทศได

เปาประสงค: 1) องคกรเกษตรกรโคนมมความเขมแขง2) นำานมในประเทศมคณภาพตามมาตรฐานสากล3) ผลตภณฑนมใหมความหลากหลาย สามารถแขงขนได

ตวชวด : 1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไรและจำานวนสมาชกใชบรการองคกร

เกษตรกรไมนอยกวารอยละ 80

2) รายไดเกษตรกรเพมขนรอยละ 5 ตอป 3) คาเฉลยผลผลตนำานมโคตอตวตอวน เพมขนปละรอยละ 44) ฟารมโคนมทงหมดไดรบมาตรฐาน GAP5) คณภาพนำานมดบผานเกณฑมาตรฐานเพมขนไมตำากวารอยละ 10 ตอ

ป5.1 คณภาพนำานมดบระดบฟารมโคนมของจำานวนฟารมทงประเทศ ม

คาโซมาตกเซลลไมเกน 400,000 เซลล/มลลลตร, ของแขงไมรวมมนเนย ไมนอย

กวารอยละ 8.75, ไขมน ไมนอยกวารอยละ 3.75

5.2 คณภาพนำานมดบระดบศนยรวบรวมนำานมดบ มจำานวนจลนทรยไมเกน 300,000

CFU/มลลลตร6) อตราการบรโภคนมพรอมดมภายในประเทศจากเดม 14 ลตร/คน/ป เพมขนเฉลยรอยละ

4 ตอป เปน 20 ลตร/คน/ป7) มลคาการสงออกผลตภณฑนมทงหมด เพมขนไมตำากวารอยละ 5 ตอป8) มศนยขอมลในการบรหารจดการอตสาหกรรมโคนมของประเทศไทย ภายใน พ.ศ. 2561

ประเดนยทธศาสตร :ยทธศาสตรท 1 การสรางความเขมแขงใหกบองคกรเกษตรกรโคนมและ

ผลตภณฑนมยทธศาสตรท 2 การพฒนาการผลตนำานมโคและอตสาหกรรมโคนมใหได

มาตรฐานสากลยทธศาสตรท 3 การสงเสรมการบรโภคนมและพฒนาผลตภณฑนมเพอการแขงขนระดบ

นานาชาตยทธศาสตรท 4 การพฒนาระบบฐานขอมลและการใชประโยชนยทธศาสตรท 5 การวจยและพฒนาองคความรการเลยงโคนมใหกบ


แนวคดการกำากบ ตดตามและประเมนผล ใชวธการประเมนผลเพอการพฒนา (DevelopmentalEvaluation) โดยแตงตงคณะอนกรรมการกำากบ ตดตามและประเมนผลการขบเคลอนยทธศาสตร มหนาทกำาหนดแนวทาง วธการตดตามและประเมนผลยทธศาสตร ดำาเนนการตดตามและประเมนผลยทธศาสตรรายงานผลและเสนอความเหนทไดจากการตดตามและประเมนผลตอคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนมเพอกำาหนดนโยบายและแนวทางการขบเคลอนใหเปนไปตามเปาหมายทกำาหนด

สารบญ

หนาบทท 1 สถานการณปญหาโคนม 1

1.1 สภาพปญหาและผลกระทบตออตสาหกรรมโคนม 11)บรบทการเปลยนเปลยนของอตสาหกรรมโคนมโลก 12)บรบทการเปลยนเปลยนของอตสาหกรรมโคนมไทย 3

1.2 บทสรป 6บทท 2 ยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนม 7

2.1 เหตผลความจำาเปนการจดทำายทธศาสตรโคนม 72.2 แนวคดและหลกการในการจดทำาแผนยทธศาสตร 72.3 ความสอดคลองของแผนยทธศาสตรก บกรอบแนวคดและ

นโยบายอน ๆ8

2.4 การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และปจจยคกคาม 13

2.5 วสยทศน พนธกจและเปาประสงค 152.6 กรอบยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนม ป 2560-

256917

บทท 3 การกำากบ ตดตามและประเมนผล 213.1 แนวคดการกำากบ ตดตามและประเมนผล 213.2 การกำากบ ตดตามและประเมนผล 223.3 ผลทคาดวาจะไดรบ 233.4 ผลสำาเรจในภาพรวมของแผนยทธศาสตร 25

บรรณานกรม 27

บทท 1สถานการณปญหาโคนม

1.1 สภาพปญหาและผลกระทบตออตสาหกรรมโคนม1) บรบทการเปลยนเปลยนของอตสาหกรรมโคนมโลก

1. ความตองการบรโภคอาหารโลกสงขนความตองการอาหารในระยะ 50 ปขางหนา จะเพมขนประมาณรอยละ 50

จากปจจบนมปจจยผลกดนสำาคญ คอ การเพมขนของประชากร การเพมขนของสดสวนชนชนกลาง อทธพลวฒนธรรมบรโภคนยมจากตะวนตก และปญหาการขาดแคลนนำาทมแนวโนมเพมสงขน โดยเฉพาะการขาดแคลนนำาเพอการเกษตร รวมทงการลดลงของ

พนทเพาะปลกเนองจากการพฒนาเขาสความเปนเมองอยางรวดเรว ตลอดจนเกดการแยงยดทดนของกลมประเทศผนำาเขาอาหารทไมตองการเปนเพยงผซอ หากแตตองการสรางหลกประกนความมนคงทางอาหารโดยการมงไปใชทดนในประเทศอนๆ เพอผลตอาหารกลบประเทศตนหรอสงออกไปยงประเทศอนๆ

2. การแขงขนระหวางพชพลงงานกบพชอาหารอตราการใชพลงงานของโลกในภาพรวมจะเพมขนอยางกาวกระโดด ทำาให

เกดการพฒนาและสงเสรมการใชพลงงานทดแทนจากพชเพมขน เชน มนสาปะหลง ออย ปาลมนำามน เปนตน กอใหเกดผลกระทบตอผลผลตอาหาร ความมนคงทางอาหารของประเทศและการสงออกของประเทศ การเพมขนของประชากรโลกและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทคาดวาจะสงขนโดยเฉพาะในทวปเอเชยและแอฟรกา สงผลใหมความตองการบรโภคสนคาเกษตรและอาหารเพมขน แตผลผลตพชอาหารโลกลดลงจากขอจำากดดานพนทและศกยภาพทางเทคโนโลยทมอย ประกอบกบการเปลยนแปลงภมอากาศ การเกดภยพบตทางธรรมชาต ปญหาการครอบครอง ทรพยากรพนธกรรมและการผกขาดทางการคาเมลดพนธพช สงผลกระทบตอความมนคงทางอาหารของประเทศในระยะยาว

3. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศการเปลยนแปลงในสภาพภมอากาศของโลกมแนวโนมรนแรงมากขนและ

จะสงผลซำาเตมใหปญหาการขาดแคลนอาหารและทรพยากรธรรมชาตมความรนแรงมากขน แมวาความรนแรงของปญหาการเปลยนแปลงในสภาพภมอากาศจะมความแตกตางกนออกไปในแตละพนท แตจำานวนพนทมแนวโนมของการขาดแคลนนำาเพมขน การเกษตรกรรม และผลผลตภาคการเกษตรเสยหายมแนวโนมเพมขนอยางมนยสำาคญความเสยหายของพชผลทางการเกษตรมแนวโนมเพมขน และการคาอาหารโลกมแนวโนมขยายตวเพมขน ทำาใหสนคาเกษตรและอาหารทประเทศตางๆ ผลตไดไมเพยงพอตอความตองการภายในประเทศ

4. การกดกนทางการคาทไมใชภาษ ประเทศตางๆ สรางมาตรการปกปองผประกอบการภายในประเทศมากขน

เชน กฎ ระเบยบดานการคาและการลงทน มาตรการทางการในรปแบบทไมใชภาษ โดยมมาตรการสงแวดลอม มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช มาตรการตอบโตการทมตลาดและการอดหนน เปนตน ในขณะเดยวกนกแสวงหาโอกาสใหมๆ เพอสนบสนนการขยายตวของเศรษฐกจของประเทศตนเอง สงผลใหมการเปดการคาการลงทนเพมขน โดยเฉพาะกบประเทศในภมภาคเดยวกน และกดดนใหประเทศกำาลงพฒนาตองมพนธกรณเกยวกบการรบภาระทเกดขนจากมาตรการดงกลาว ซ งอาจเปนอปสรรคตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

-2-

5. การผลต การตลาด และแนวโนมอตสาหกรรมโคนมโลก1) ภาวะอตสาหกรรมโคนมโลก

1. การผลตจำานวนโคนมในประเทศผผลตทส ำาคญของโลกระหวางป 2554-

2558 มอตราเพมรอยละ 1.70 ตอป และผลผลตนำานมดบในประเทศผผลตทสำาคญมอตราเพมรอยละ 2.14 ตอป ในขณะทปรมาณการผลตนมผงขาดมนเนยในประเทศผผลตทสำาคญมอตราเพมรอยละ 5.44 ตอป

ประเทศทมการเลยงโคนมมากทสดคอ ประเทศอนเดย มจ ำานวนโคนมรวม 52.50 ลานตว รองลงมาไดแก สหภาพยโรป 23.56 ลานตวและบราซล 17.33 ลานตวและประเทศทมผลผลตนำานมดบมากทสดคอ สหภาพยโรป มผลผลตนำานมดบรวม 148.10 ลานตนรองลงมาไดแก สหรฐอเมรกา 94.48 ลานตน และอนเดย 64.00 ลานตนสำาหรบปรมาณการผลตนมผงขาดมนเนยในประเทศผผลตทสำาคญมอตราเพมรอยละ 5.44 ตอป ประเทศทผลตนมผงขาดมนเนยมากทสดคอ สหภาพยโรปมปรมาณรวม 1.67 ลานตน รองลงมาไดแกสหรฐอเมรกา 1.02 ลานตน และอนเดย 0.54 ลานตน

แนวโนมจำานวนโคนมและผลผลตนำานมของโลกป 2559 จะเพมขนเลกนอย เนองจากผลผลตของสหภาพยโรป อารเจนตนา และสหรฐอเมรกาเพมขน ถงแมวาราคานมและผลตภณฑนมจะลดลงจากคาเงนดอลลารทแขงคาขน และความตองการนำาเขาของประเทศจนทเพมขนเพยงเลกนอย โดยในป 2559 คาดวาจำานวนโคนมทเลยงในประเทศผผลตทสำาคญมจำานวน 141.93 ลานตว เพมขนรอยละ 1.47 สวนผลผลตนำานมดบในป 2559 คาดวามปรมาณ 498.82 ลานตน

2. ความตองการบรโภคนำานมความตองการบรโภคนำานมของประเทศตางๆป 2554-2558 ม

อตราเพมรอยละ 1.40 ตอป ในป 2558 มความตองการบรโภค 179.84 ลานตน ประเทศอนเดยเปนประเทศทบรโภคนำานมสงทสดคอ 59.75 ลานตน รองลงมาไดแก สหภาพยโรป 34.00 ลานตน และสหรฐอเมรกา 26.79 ลานตน

ความตองการบรโภคนมผงขาดมนเนยในชวงป 2554-2558 ม อตราเพมรอยละ 3.14 ตอป ในป 2558 มการบรโภครวม 3.65 ลานตน ประเทศทมการบรโภคสงสดคอ สหภาพยโรปมปรมาณการบรโภค 0.91 ลานตน รองลงมาไดแก อนเดย 0.49 ลานตน และสหรฐอเมรกา 0.46 ลานตน

แนวโนมความตองการบรโภคนำานมและผลตภณฑนมของโลกป 2559จะเพมขนเลกนอย เนองจากความตองการนำาเขาของประเทศผนำาเขาหลกเพมขนเพยงเลกนอย โดยในป 2559 คาดวามความตองการบรโภคนำานม 182.57 ลานตน เพมข นรอยละ 1.52 สวนความตองการบรโภคนมผงขาดมนเนยคาดวาม 3.77 ลานตน เพมขนรอยละ 3.29

3. การนำาเขา-สงออกการสงออกนมผงขาดมนเนยของประเทศทสำาคญในชวงป 2554-

2558 มอตราเพมเฉลยรอยละ 7.24 ตอป ในป 2558 มการสงออกรวม 2.09 ลานตน ประเทศทสงออกนมผงขาดมนเนยมากทสดคอ สหภาพยโรป สงออกปรมาณ 0.71 ลานตน รองลงมาไดแก สหรฐอเมรกา 0.56 ลานตน และนวซแลนด 0.41 ลานตนในป 2559 คาดวามการสงออกนมผงขาดมนเนย 2.14 ลานตนเพมขน รอยละ 2.3 เนองจากประเทศผผลตมการขยายการผลตเพมขน

การนำาเขานมผงขาดมนเนยของประเทศทสำาคญในชวงป 2554-2558 มอตราเพมเฉลยรอยละ 4.02 ตอป โดยในป 2558 มปรมาณนำาเขารวม 1.16 ลานตน ลดลงจาก 1.18 ลานตน ของป 2557 รอยละ 1.69 ประเทศทนำาเขามากทสดคอ เมกซโก นำาเขาปรมาณ 0.23 ลานตน รองลงมาไดแกอนโดนเซย 0.21 ลานตน และจน 0.20 ลานตนในป 2559 คาดวามการนำาเขานมผงขาดมนเนย 1.17 ลานตน เพมขนรอยละ 0.86

-3-

2) บรบทการเปลยนแปลงของอตสาหกรรมโคนมไทย 1. การผลต การตลาด แนวโนมอตสาหกรรมโคนม

1.1 ภาวะอตสาหกรรมโคนมไทย1) การผลต

จำานวนโคนมทงหมดระหวางป 2554-2558 มอตราเพมรอยละ 2.39 ตอป โดยในป 2558 (ณ วนท 1 มกราคม) มจำานวน 608,367 ตวเพมขนรอยละ 0.55 จำานวนแมโครดนมในป 2558 เทากบ 232,115 ตว เพมขนรอยละ 0.89 สวนผลผลตนำานมดบในชวงป 2554-2558 มอตราเพมรอยละ 2.38 ตอป โดยป 2558 มผลผลต 1,084,162 ตน เพมขนรอยละ 1.58 เนองจากลกโคนมเกดใหมในรอบปและจำานวนแมโครดนมเฉลยในรอบปมจำานวนเพมขนจากแมโคสาวทเขา

มาทดแทน และการสงออกโคนมไปประเทศเวยดนามเรมชะลอตวลงตงแตชวงป 2557 รวมถงราคานำานมดบอยในเกณฑด จงจงใจใหเกษตรกรเกบรกษาแมโคไวและปรบสดสวนของแมโครดนมในฝงใหเหมาะสม มการบรหารจดการฟารมทเปนระบบตามมาตรฐานฟารมทดและมประสทธภาพในการเลยง ทำาใหมอตราการใหนำานมสงขนและนำานมดบมคณภาพดขน

จำานวนโคนมและผลผลตนำานมดบในป 2559 คาดวามแนวโนมเพมขนจากการขยายตวตามธรรมชาตของฝงโค อกทงการเลยงโคนมในปจจบนมการบรหารจดการฟารมทเปนระบบตามมาตรฐานฟารมทดและมประสทธภาพในการเลยง สงผลใหนำานมดบมคณภาพและปรมาณสงขนจงคาดวามจำานวนโคนมทงหมด (ณ วนท 1 มกราคม) 616,420 ตว เพ มข นรอยละ 1.32 และมจ ำานวนแมโครดนม 236,200 ตว เพมขนรอยละ 1.76 รวมทงผลผลตนำานมดบคาดวามปรมาณเพมขนเทากบ 1,111,247 ตน คดเปนรอยละ 2.50

2) ความตองการบรโภคนำานมความตองการบรโภคนมพรอมดมป 2554-2558 มอตราเพมรอย

ละ 2.38ตอป ในป 2558 มปรมาณการบรโภค 1,040,796 ตน เพมขนรอยละ 1.52 และป 2559 คาดวามปรมาณการบรโภค 1,066,797 ตน เพมขนรอยละ 2.50 แมวาตลาดนมโรงเรยนซงเปนตลาดหลกจะมแนวโนมลดลงตามสดสวนการลดลงของนกเรยนแตการบรโภคนมในตลาดนมพาณชยมแนวโนมเพมขน

3) การนำาเขา-สงออกไทยมการสงออกผลตภณฑนมหลายชนด ซงสวนใหญไดจากการนำา

เขาผลตภณฑนมเพอมาใชผลตผลตภณฑนมประเภทอนๆแลวสงออกสนคาสงออกสวนมากมสภาพเปนครมหรอนมผงในรปของเหลวหรอขนเตมนำาตาล เนยทไดจากนม นมผงขาดมนเนย นมขนหวาน นมเปรยว โยเกรต เปนตน โดยสงไปยงประเทศใกลเคยง เชน กมพชา สงคโปร ฟลปปนส สปป.ลาว และเมยนมาร การสงออกผลตภณฑนมในป 2558 เทากบ149,753 ตน มลคา 6,591 ลานบาทเพมขนรอยละ 13.90 และรอยละ 12.53 ตามลำาดบและในป 2559 คาดวาการสงออก-นำาเขาจะมปรมาณเพมขน เนองจากผประกอบการในตลาดนมพาณชยมการขยายการผลตเพมขน

2. ปจจยทสงผลกระทบตอการพฒนาอตสาหกรรมโคนม1) ดานการผลต

1.1 การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศประเทศไทยตงอยในเขตรอนชนมผลทำาใหโคนมไดรบผลกระทบจาก

อณหภมทรอนและความชนทสงอยเกอบตลอดป ทำาใหโคมความเครยดจากความรอนและความชนของอากาศ ลกผสมโคนมทมสายเลอดพนธโฮลสไตนฟรเชยนกบโคพน

เมองของประเทศไทยเปนโคนมทเหมาะสมกบรปแบบการเลยงโคนมของเกษตรกรไทยมากกวาทจะเลยงโคนมพนธแท

-4-

1.2 ตนทนการผลต ตนทนการผลตนำานมในภาพรวมของประเทศไทยป 2558 เฉลย

เทากบ 14.17 บาทตอกโลกรม เปนตนทนคงทประมาณรอยละ 14.29 ตนทนผนแปรประมาณรอยละ 85.71 คาใชจายในการผลตนำานมดบทมสดสวนสงในตนทนการผลต ไดแก คาอาหารหยาบและอาหารขนมสดสวนรอยละ 61.94 และคาแรงงานมสดสวนรอยละ 17.71 นอกจากนประสทธภาพการจดการฟารมโคนม ไดแก ศกยภาพการผลตนำานมและการจดการระบบสบพนธในฟารมโคนมกมผลตอตนทนการผลตดวย

1.3 ขาดแคลนอาหาร/อาหารหยาบคณภาพอาหารโคนมทงอาหารขนและอาหารหยาบถอเปนตนทนหลกของ

การเลยงโคนม เมอมการขาดแคลนและมราคาสงขนตลอดเวลาโคนมไดกนอาหารไมเพยงพอจะสงผลใหผลผลตนำานมดบลดลงจากทไดในสภาวะปกต มผลกระทบตอตนทนการเลยงโคนม และทำาใหเกษตรกรผเลยงโคนมมกำาไรลดลง หากไมมการแกไขทถกตองอาจทำาใหผเลยงโคนมขาดทนได ฟารมขนาดเลกอาจถงขนตองเลกเลยงโคนมในทสด

1.4 คณภาพนำานม ปญหาคณภาพนำานมรายฟารมและศนยรวบรวมนำานมดบตำากวา

เกณฑมาตรฐาน เชน ปรมาณเซลลโซมาตกในนำานมดบของถงนมรวมของสหกรณหรอศนยรวบรวมนำานมดบมคาสง ปรมาณไขมนและของแขงรวมในนำานมตำาปรมาณแบคทเรยทงหมดในนำานมและแบคทเรยกลมโคลยฟอรมยงมคาทสงกวามาตรฐานทยอมรบได ซงปญหาดงกลาวมกเรมตนมาจากปญหาในระดบฟารมของเกษตรกร เชน ปญหาเตานมอกเสบทเกดจากการรกษาความสะอาดในขนตอนตาง ๆ ของการรดนมอปกรณการรดนมไมไดมาตรฐาน เชน ความดนไมไดมาตรฐาน ตวทำาจงหวะเสยหาย ตลอดจนทอยางเสอมคณภาพ และการละเลยไมใชนำายาฆาเชอโรค

ชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย จำากด รายงานวาปจจบนมเกษตรกรทสามารถมองคประกอบเนอนมถง 12.5% ทวประเทศมอยประมาณ 15% แตอยางไรกตาม องคประกอบเนอนมมแนวโนมทดขนเรอย ๆ ตามลำาดบ จงเหนควรใหกรมปศสตวรบผดชอบการถายทอดเทคโนโลยดานตาง ๆ สวนกรมสงเสรมสหกรณจะใหคำาแนะนำาเรองการบรหารจดการ เพอยกระดบสหกรณใหมความเขมแขงและสนบสนน

แหลงเงนทน ในการน เหนควรใหมการวางแผนจดทำายทธศาสตร โดยตงเปาหมายไว 3 ป ใหองคประกอบเนอนมสามารถสงถงรอยละ12.5 โดยดำาเนนการยกระดบแบบเปนขนบนได และ หากเกษตรกรยงไมสามารถเพมถง รอยละ 12.5ไดกจะมแนวทางในการชวยเหลอ อาท การพฒนา หรอการจดหาอาชพอน ๆ ทดแทน เปนตน แตเมอมระบบสหกรณเขามาชวยกลมเกษตรกรกจะมการรวบกลมทำาเกษตรแบบแปลงใหญตามนโยบายของรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ กจะสามารถชวยให เกษตรกรมความเขมแขงและสามารถพฒนาไปสเปาหมายได

1.5 โรคระบาดโรคปากและเทาเป อย(Foot and mouth disease) ยงพบการ

เกดโรคกระจายในทกภมภาคพบการระบาดอยเปนประจำาจนถงปจจบน แมจะมการออกมาตรการเพอควบคมและปองกนมามากเพยงใด แตกไมสามารถกำาจดโรคออกไปจากพนทได เนองจากมปจจยอนอกมากมายทเกยวของกบการเกดโรคและการแพรของโรค เชน สภาพภมประเทศ ภมอากาศ รปแบบการเลยง การขนยายสตว รวมไปถงความร ความเขาใจเกยวกบโรค การควบคมปองกน และการจดการเมอเกดการระบาด

2) ดานการตลาด2.1 การนำาเขานมผง/FTA

ประเทศไทยนำาเขานมและผลตภณฑนมตางๆ ในแตละปเปนจำานวนมาก นมผงขาดมนเนยเปนผลตภณฑนมนำาเขาทสำาคญ และยงคงมสดสวนการนำาเขาสงกวาผลตภณฑนมนำาเขาอนๆ โดยนำาเขามากกวาประมาณรอยละ 30 ของปรมาณนมและผลตภณฑนมนำาเขาทงหมด เพราะสามารถนำามาใชประโยชน

-5-

ไดหลายอยาง เชน ผลตภณฑนมพรอมดม นมขน ขนมปง ไอศครม โยเกรต นมขนหวาน เปนตน และตนทนการนำาเขายงตำากวาการใชนำานมดบและบรหารจดการงายกวา สงผลกระทบตอปรมาณการรบซอนำานมดบในประเทศ การเปดการคาเสรเตมรปแบบกบประเทศออสเตรเลยและนวซแลนดจะตองถกดำาเนนการในป 2568

2.2 การสงออกโคนมพอคาจากตางประเทศเขามาซอโคเปนจำานวนมาก ตงแตชวงปลาย

ป 2556 เปนตนมาและราคาโคเนอทมระดบสง ทำาใหเกษตรกรตดสนใจขายโคนมไปเปนโคเนอ สงผลใหจำานวนโคนมและปรมาณนำานมดบในประเทศลดลง ถงแมในปจจบนการเขามาซอโคนมจะลดลง แตปรมาณแมโครดนมและผลผลตนำานมดบทคาดวาจะเพมขนในป 2559 กยงไมเพยงพอตอความตองการของผประกอบการ

2.3 การบรโภคนำานม

อตราการเพมปรมาณนำานมดบสงข นอยางตอเน องในชวงป 2554-2558 มอ ตรา เ พ ม ร อ ย ละ 2.38 ต อป ซ ง ป 2558 มผลผล ต เ ท าก บ 1,084,162 ตน และคาดวาจะเพมขนเทากบ 1,111,247 ตน ในป 2559 คดเปนรอยละ 2.50 ในขณะทความตองการบรโภคนมพรอมดมคอนขางตำา และมอตราการเพมในการบรโภคไมมากเทากบ 14 กก./คน/ป เทานน ประกอบกบมการแขงขนระหวางผลตภณฑนมดวยกนเองและเครองดมประเภทนำาผลไม หรอชาเขยว ทวความรนแรงมากขน อาจสงผลใหเกดปญหานมลน เนองจากผประกอบการแปรรปรบซอนำานมดบจากสหกรณ/ศนยรวบรวมนำานมดบในปรมาณทจำากด จงควรหาแนวทางสงเสรมการผลตนมพรอมดมและผลตภณฑจ ำาหนายในชมชนหรอพนทบรโภคนมเพมมากขน

3) เกษตรกร/สถาบนเกษตรกร3.1 เกษตรกรเลกเลยงโคนม

การเลยงโคนมในปจจบนกำาลงประสบตอปญหาหลายดาน ไดแก ตนทนการผลตเพมขน ขาดแคลนแรงงาน และอาหารสตวมราคาสงขนอยางตอเนอง สงผลใหเกษตรขาดทน รวมทงปญหาการขาดทายาทสบทอดเลยงววนม เนองจากคนรนใหมเหนวาอาชพการเลยงโคนมเปนอาชพทเหนอย เกษตรกรจำานวนมากจงเลกเลยงโคนม นอกจากน ยงพบปญหาพอคาจากประเทศเวยดนามและมาเลเซย เขามากวานซอโคนมเพศเมย สงผลใหจำานวนโคนมและปรมาณนำานมดบในประเทศลดลง สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระกระแสรบสงใหชวยกนปลกฝงลกหลานสมาชกใหรกอาชพการเลยงโคนม ใหมผสบทอดอาชพการเลยงโคนมและมการอบรมสงเสรมใหความรในการเลยงโคนม เมอคราวเสดจพระราชดำาเนนเปดโรงงานแปรรปผลตภณฑนมของสหกรณโคนมปากชอง จำากด จงหวดนครราชสมา ในเดอนพฤศจกายน ป 2557

3.2 ความเสยงการเลยงโคนม1) เกษตรกรชอโคราคาสงเกนความเปนจรงมาก หรอซอโคทมปญหา

ระบบสบพนธมาเลยง2) โรคและโรคระบาด 3) อบตเหตหรอภยธรรมชาตระหวางการเลยงเชน โคตาย นำาทวม

หรอภาวะภยแลง มผลกระทบทำาใหผลผลตพชอาหารสตวไดรบความเสยหายและขาดแคลนสงผลใหราคาอาหารสตวปรบตวสงขน

4) เกษตรกรขาดความอดทนในการเลยงและขาดความรในการแกไขปญหา

5) ตนทนการผลตสง เนองขาดแคลนแรงงานและขาดแผนรองรบกรณไมมคนงาน

คาใชจายดานอาหารโคนมสง เนองจากคณภาพอาหารหยาบทไดไมเหมาะสม ตองมการปรบสตรอาหารเพอรกษาระดบผลผลต รวมทงประสทธภาพการจดการฟารมโคนม ไดแก ศกยภาพการผลตนำานมและการจดการระบบสบพนธตำากวามาตรฐาน

6) ขาดแคลนเงนทนหมนเวยนในการบรหารจดการฟารม เชน การจดหาหญา อาหาร แรงงาน ยารกษาโรค ฯลฯ หากบรหารจดการไมดกจะมโอกาสขาดทนสง

-6-

3.3 สหกรณขาดความเขมแขงในการประกอบธรกจโคนมตลอดหวงโซอปทาน

สหกรณโคนม มหนาทด ำาเน นธรกจทชวยเหลอสมาชกในการประกอบอาชพ เชน ดานการสงเสรมอาชพ ดานการจดหาอาหารหรออปกรณ บรการสมาชกในราคายตธรรมเพอลดตนทนในการผลตและดานการรวบรวมผลผลตของสมาชก หรอเปนผดำาเนนการในการจดหาตลาดใหกบสมาชก โดยทำาหนาทรวบรวมนำานมดบจำาหนายใหโรงงานแปรรป ยงขาดความเขมแขงในการประกอบธรกจโคนมตลอดหวงโซอปทาน

1.2 บทสรปโลกในอนาคตจะมการเปลยนแปลงทเป นอปสรรคตอการพฒนาดาน

อตสาหกรรมโคนมหลายประการคอ การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทสงผลกระทบตอความสมดลของนเวศวทยาและสงแวดลอม โดยเฉพาะปญหาอณหภมของโลกสงขน การขาดแคลนนำาเพอการเกษตร การแขงขนระหวางพชพลงงานกบพชอาหาร รวมทงการลดลงของพนทเพาะปลกเนองจากการพฒนาเขาสความเปนเมองอยางรวดเรวและการแยงยดทดนของกลมประเทศผนำาเขาอาหารทตองการสรางหลกประกนความมนคงทางอาหารดวยการมงไปใชทดนในประเทศอนๆ เพอผลตอาหารกลบประเทศตนหรอสงออกไปยงประเทศอนๆ กอใหเกดปจจยดานการกดกนทางการคาทไมใชภาษ เชน สงแวดลอม มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (SPS)การทมตลาดและการอดหนนแตอยางไรกตามยงมการเปลยนแปลงทเปนโอกาสคอ ความตองการอาหารสงขน เนองจากการเพมขนของประชากร การเพมขนของสดสวนชนชนกลาง และอทธพลวฒนธรรมบรโภคนยมจากตะวนตกสงผลใหความตองการบรโภคนำานมของประเทศตางๆมแนวโนมเพมขนทำาใหจำานวนโคนมผลผลตนำานมดบและการผลตนมผงขาดมนเนยในประเทศผผลตทสำาคญของโลกมอตราเพมขนเชนกน

สำาหรบประเทศไทยยงคงประสบปญหาจากสภาพภมอากาศทไมเอออำานวยตอการเพมศกยภาพการผลตนำานมใหไดนำานมตามมาตรฐานสายพนธ และปญหาดานสขภาพสตวทงในเรองการระบาดของโรคปากและเทาเป อยรวมทงโรคเตานมอกเสบ

นอกจากน ยงมความทาทายทกระทบตออตสาหกรรมโคนม ไดแก การขาดผสบทอดอาชพการเลยงโคนม ขาดมาตรการรองรบภาวะความเสยงจากการเลยงโคนม สหกรณขาดความเขมแขงในการประกอบธรกจโคนมตลอดหวงโซอปทาน รวมทงขดความสามารถในการแขงขนหลงจากการเปดการคาเสรเตมรปแบบแลว

-7-บทท 2

ยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนม

2.1 เหตผลความจำาเปนการจดทำายทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนมการพฒนาโคนมตลอดหวงโซอปทานของประเทศไทย ยงประสบปญหาตงแต

ตนนำาไปถงปลายนำา เร มตนจากเกษตรกรผเลยงโคนมยงคงพบกบปญหาตนทนการผลตโดยเฉพาะคาอาหารสตวทสงขน ขาดแคลนแรงงาน ผลผลตและคณภาพนำานมตำากวามาตรฐานทกำาหนด โรคเตานมอกเสบและโรคปากและเทาเป อยยงเกดปญหาเปนระยะ สงผลกระทบตอเนองไปยงศนยรวบรวมนำานมโคและสหกรณ ทตองรบภาระในการบรหารจดการธรกจนำานมโคของสมาชก เพอจดการนำานมใหไดคณภาพดตามเกณฑกำาหนดของผประกอบการแปรรปนำานม รวมทงการแขงขนในการเลอกบรโภคสนคาและผลตภณฑของผบรโภคและการนำาเขานมผงขาดมนเนยและผลตภณฑนมทจะปลอดภาษในป 2553 เปนตนไป จงมความจำาเปนตองจดทำายทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนม เพอเปนแผนแมบทในการพฒนาอตสาหกรรมโคนมของประเทศอยางเปนระบบ

2.2 แนวคดและหลกการในการจดทำาแผนยทธศาสตร1) ศาสตรพระราชา : ศาสตรการพฒนาอยางยงยน

พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร กลาวในรายการ ศาสตรพระ“ราชา สการพฒนาอยางยงยน ออกอากาศทางโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหง”ประเทศไทย วนศกรท 21 ตลาคม 2559 เวลา 20.15น. โดยสรปดงน พระราชดำาร“ ” คอแนวคดและปรชญา พระราชดำารส คอ คำาสงสอน ตกเตอน ใหสต พระ“ ” “ ราชกรณยกจ คอ หลกการทรงงาน และ พระราชจรยวตร คอ การประพฤตตนเปน” “ ”แบบอยางทดแกปวงพสกนกรชาวไทย ซงจะยงคงอยคแผนดนตลอดไปพระองคไดทรง พดใหไดคด สอนใหเกดปญญาและทำา“ ใหเหนประจกษ ดวยพระองคเองตลอด”ระยะเวลา 70 ปทผานมา ทงน ศาสตรพระราชา ทไดรบการยก“ ” ยองในเวทระดบโลกและสอดคลองกบ วาระของโลก คอเปาหมาย การพฒนาทยงยน ขององคการ“ ” “ ”สหประชาชาต (SDG 2030) ไดแก หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ท“ ”พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชไดพระราชทานแกปวงชนชาวไทยมากวา 40 ปแลว

การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาท โดยคำานงถง ความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชความรความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจและการกระทำา

ความพอเพยงจะตองประกอบดวย คณลกษณะพรอม ๆ กน ดงน1.ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไปโดย

ไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชนการผลตและการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ 2.ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน

จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนคำานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทำานน ๆ อยางรอบคอบ

3.การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตาง ๆ ทจะเกดขนโดยคำานงถงความเปนไปไดของสถานการณ ตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขน ในอนาคตทงใกลและไกล

เงอนไขการตดสนใจและการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหอยในระดบพอเพยงนนตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอเงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดานความรอบคอบทจะน ำาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผน และความระมดระวงในขนปฏบตและเงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกใน

-8-

คณธรรม มความซอสตยสจรตและมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการดำาเนนชวตผลทคาดวาจะไดรบคอการพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดานทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมความรและเทคโนโลย

2) หลกเศรษฐกจชมชนเศรษฐก จช มชน ค อก จกรรมเศรษฐก จ ท งภาคเกษตรกรรม ภาค

อตสาหกรรม และภาคบรการ ทคนในชมชนทองถนมสวนรวมคด รวมทำา รวมรบผลประโยชน และรวมเปนเจาของ โดยการพฒนาจากฐานของ ศกยภาพของทองถน“ ” หรอ ทนในชมชน ไดแก เงนทน แรงงาน วฒนธรรม ภมปญญาทองถ น“ ” พพธภณฑ วด ทดน แหลงนำา ความหลากหลายทาง ชวภาพ สภาพภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ ฯลฯ

เปาหมายสำาคญของการพฒนาเศรษฐกจชมชน คอ เพอพฒนาศกยภาพตงแตระดบบคคล ครอบครว และชมชน โดยใชกจกรรมเศรษฐกจสราง กระบวนการเรยน“ร ซงจะทำาใหชมชนพงตนเองได ในขณะเดยวกนยงมงพฒนาเศรษฐกจและสงคม” ฟ นฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม อนรกษวฒนธรรมและภมปญญาทองถน ฯลฯ หรออกนยหนง เพอพฒนาชมชนทองถนอยางบรณาการ

แนวทางปฏบต ประกอบดวย สรางเวทการเรยนร เชน เวท ประชาคมตำาบล/อำาเภอ รานคาชมชน ตลาดนดชมชน ฯลฯวเคราะหศกยภาพของทองถน (ทนในชมชน)วางแผนพฒนา เศรษฐกจแบบพอเพยง“ ”ตามขนตอนของ ทฤษฎใหม สง“ ”เสรมการรวมกลม (กลมอาชพ กลมออมทรพย) และการสรางเครอขายองคกรชมชนพฒนาเทคโนโลยการผลต การแปรรป การบรรจหบหอ การสงแวดลอม ฯลฯพฒนาระบบตลาด เชน ตลาดในทองถน สรางเครอขายผผลต-ผบรโภค เชอมโยงผผลตกบตลาดในเมอง/โรงงาน อตสาหกรรมการเกษตร เปนตนเนนการมสวนรวมขององคกรชมชนทองถนพฒนาระบบขอมลขาวสาร เพอใชชวยตดสนใจในการทำาธรกจชมชนและเผยแพรขอมลขาวสารการพฒนาเศรษฐกจชมชนสสงคมในวงกวาง

3) Thailand 4.0แนวคดหลกคอ ปรบเปลยนการผลตทเนน Production base เปนการ

ผลตแบบ Value base ดวยนวตกรรมสรางสรรคโดยมกลไกในการขบเคลอนการสรางความเขมแขงจากภายใน (Strength from Within) มหลกการทต องขบเ ค ล อ น ไ ป พ ร อ ม ๆ ก น ค อ ก า ร ย ก ร ะ ด บ น ว ต ก ร ร ม (Innovation Driven Proposition) ของทกภาคสวนในประเทศการสรางสงคมทมจตวญาณของความเปนผประกอบการ (Entrepreneur Driven Proposition) และการสรางความเขมแขงของชมชนและเครอขาย (Community Driven Proposition) และกลไกในการขบเคลอนการเช อมโยงภายนอก (Connect to the World) ดวยการผนวกเศรษฐกจภายในประเทศกบเศรษฐกจภมภาคเขาดวยกน ซงจะเหนภาพของ ASEAN

ในภาพใหญ และ CLMVT ในภาพทเลกลงมาสอดรบกบแนวคด "CLMVT As Our Home Market" ทรฐบาลชดนกำาลงผลกดน ผานการเชอมโยงกนอยางใกลชดทงในระดบรฐบาลกบรฐบาล ธรกจกบธรกจ และประชาชนกบประชาชนสดทายเปนการเชอมโยง Regional กบ Global Economy ขยายความเชอมโยงและเรยงรอย ASEAN เขาดวยกนเพอเปนพลงตอรองกบสวนอนๆของประชาคมโลกผานบทบาทในมตทางภมรฐศาสตรและภมเศรษฐศาสตรของภมภาคแหงน

4) หลกประกนความเสยงการประกนภยเปนการกระทำาของบคคลหมหนง ทำาการโอนความเสยงภย

ของสมาชกแตละคนเพอทจะกระจายไปยงสมาชกผทไดรบความเสยหายทกคนหรอเฉลยความเสยงภยรวมกนสมาชกทกคนทประสงคจะเขารวมโครงการ จะตองจายเงนทเรยกวาเบยประกนภยใหกบกองทน และเมอมสมาชกเคราะหรายหรอไดรบความเสยหายตามทกำาหนด คนนนจะไดรบการชดใชจากเงนกองกลางตามจำานวนทตกลง โดยมบรษทประกนภยเปนผจดการกองทน

-9-

2.3 ความสอดคลองของแผนยทธศาสตรกบกรอบแนวคดและนโยบายอน ๆ1) ยทธศาสตรชาต 20 ป

คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 30 สงหาคม 2558 เหนชอบใหมการจดตงคณะกรรมการจดทำายทธศาสตรชาต เพอใชในการขบเคลอนการพฒนาประเทศสความมนคง มงคงและยงยน มวสยทศนคอ ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน“ เปนประเทศพฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หรอม”คตพจนประจำาชาตวา มนคง มงคง ยงยน การทจะบรรลวสยทศนไดกำาหนดกรอบ“ ”แนวทางการพฒนาในระยะ 20 ปตอจากนไป ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร ไดแก (1) ยทธศาสตรดานความมนคง (2) ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน (3) ยทธศาสตรการพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน (4) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและเทาเทยมกนทางสงคม (5) ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และ (6) ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

2) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 วสยทศนของการพฒนาในแผนพฒนาฯ ฉบบท 12 ใหความสำาคญกบการ

กำาหนดทศทางการพฒนาทมงสการเปลยนผานประเทศไทยจากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง มความมนคง และยงยน สงคมอยรวมกนอยางมความสข และนำาไปสการบรรลวสยทศนระยะยาว มนคง มงคง ยงยน ของประเทศกำาหนด“ ”เปาหมายเปนประเทศรายไดสงทมการกระจายรายไดอยางเปนธรรมเปนศนยกลาง

ดานการขนสงและโลจสตกสของภมภาคสความเปนชาตการคาและบรการ (Trading and Service Nation) เปนแหลงผลตสนคาเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภย แหลงอตสาหกรรมสรางสรรคและมนวตกรรมสงทเปนมตรตอสงแวดลอม

3) ยทธศาสตรเกษตรและสหกรณ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579)ภาคการเกษตรของไทยยงคงประสบกบปญหามากมาย เชน เกษตรกรยงคง

ประสบปญหาการเขาถงขอมลขาวสารทถกตองและจำาเปน หนสนครวเรอนเกษตรกรยงอยระดบสง และไมมกรรมสทธในทดนทำากน การรวมกลมไมเขมแขงทำาใหไมมอำานาจในการตอรอง ทงยงเขาสสงคมผสงอายและคนรนใหมสบทอดอาชพเกษตรนอยลงประสทธภาพการผลตภาคการเกษตรอยในระดบตำา มการใชปจจยการผลตอยางไมเหมาะสมรวมทงมการแขงขนและการกดกนทางการคาเพมมากขน ในรปแบบของการกำาหนดมาตรฐานความปลอดภยของผผลต ผบรโภคและสงแวดลอมการทำาการเกษตรทไมเหมาะสม เชน การปลกพชซ ำาซาก การปลกในทลาดชนมการบกรกทำาลายปาตนนำาลำาธารสงผลใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม ประกอบกบมการเกดภยธรรมชาตจากการเปลยนแปลงภมอากาศโลกทมความรนแรงและความถสงขนรวมถงการวจยและพฒนาเทคโนโลย นวตกรรมใหม ๆ ในภาคการเกษตรมจำากด มฐานขอมลดานการเกษตรทท นสมยแตยงไมครอบคลมในทกมตแมวารฐบาลจะไดก ำาหนดแนวทางและมาตรการในการชวยเหลอตาง ๆมาโดยตลอด แตสวนใหญเปนแผนระยะสนทขาดความตอเนองและการแกไขสถานการณเฉพาะหนา และไมมการบรณาการระหวางกระทรวง

ดงนนเพอเปนการวางรากฐานการพฒนาในระยะยาวอนจะนำาไปสการพฒนาและแกไขปญหาอยางเปนระบบกระทรวงเกษตรและสหกรณจงไดจดทำายทธศาสตรเกษตรและสหกรณ ระยะ 20 ป (พ.ศ.2560 – 2579)เพอเปนกรอบการดำาเนนงานในการพฒนาภาคการเกษตรใหสามารถดำาเนนการไดอยางตอเนองและมประสทธภาพซงสอดคลองกบยทธศาสตรและแผนพฒนาทส ำาคญ ไดแก ยทธศาสตรชาต 20 ป (พ.ศ.2560-2579) ทง 6 ยทธศาสตร แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 แผนปฏรปของสภาขบเคลอนการ

-10-

ปฏรปประเทศ (สปท.) และยงสอดคลองกบเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs) ซงเปนเปาหมายการพฒนาในระดบโลกขององคการสหประชาชาต

หลกการแนวคดในการทำายทธศาสตรเกษตรและสหกรณ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560-2579)

1.เกษตรกรมขอมลขาวสารและความรความสามารถทนสถานการณ พงพาตนเองได และสถาบน

เกษตรกรเปนกลไกหลกขบเคลอนภาคการเกษตร ดวยหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2.ตลาดนำากระบวนการผลต และสนคาเกษตรมคณภาพ มาตรฐานความปลอดภย ภาคการเกษตรเตบโตอยางยงยน ดวยงานวจย เทคโนโลย/นวตกรรม สามารถประยกตกบองคความรและภมปญญาทองถน

3.พนทเกษตรมการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ และปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสมกบศกยภาพพนท ด วยเทคโนโลย/นวตกรรม อาท Agri-Map และ Application เปนตน

วสยทศน : “เกษตรกรมนคง ภาคการเกษตรมงคง ทรพยากรการเกษตรยงยน”

เปาประสงค1.เกษตรกรมความสามารถในอาชพของตนเอง (Smart Farmers)2.ส ถ า บ น เ ก ษ ต ร ก ร ม ป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ใ น ก า ร ด ำา เ น น ง า น (Smart

Agricultural Groups)3.สนคาเกษตรมคณภาพมาตรฐานตรงตามความตองการของตลาด

(Smart Agricultural Products)

4.พ น ท เ ก ษ ต ร แ ล ะ ภ า ค ก า ร เ ก ษ ต ร ม ศ ก ย ภ า พ (Smart Area/Agriculture)

ยทธศาสตรเกษตรและสหกรณ ระยะ 20 ป (พ.ศ.2560-2579)ประกอบดวย 5 ยทธศาสตร คอ

1. ยทธศาสตรท 1 สรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร2. ยทธศาสตรท 2 เพมประสทธภาพการผลตและยกระดบมาตรฐานสนคา3. ยทธศาสตรท 3 เพมความสามารถในการแขงขนภาคการเกษตรดวย

เทคโนโลยและนวตกรรม4. ยทธศาสตรท 4 บรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอม

อยางสมดลและยงยน5. ยทธศาสตรท 5 พฒนาระบบบรหารจดการภาครฐ

4) นโยบายของรฐบาลทเกยวของกบภาคการเกษตรและปศสตวรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ(พลเอกฉตรชยสารก ลป

ยะ)มอบนโยบายในปงบประมาณ 2559 เพอเปนกรอบการดำาเนนงานไดแก 1) ดแลเกษตรกรใหมรายไดทเหมาะสมดวยวธการตาง ๆ 2) ปรบโครงสรางการผลตสนคาเกษตรใหสอดคลองกบความตองการ 3) บรหารจดการทรพยากรนำาของประเทศใหเปน

เอกภาพในทกมต 4) สหกรณของกลมเกษตรกรทผลตสนคาเกษตรเพมบทบาทในฐานะผซอพชผล/แปรรป/สงออกได 5) ปองกนปราบปรามการทจรตและประพฤตมชอบในภาครฐและ 6) ปรบปรงระบบรหารจดการของรฐวสาหกจใหมประสทธภาพโปรงใสตรวจสอบได

นอกจากนใหเรงรดดำาเนนการในเรองเรงดวนคอ1. การแกไขปญหาการทำาประมงทผดกฎหมาย (IUU) ตองเรงดำาเนนการแกไข

กฎหมายและบทลงโทษทเหมาะสมรวมทงการกำากบดแลใหเปนไปตามกฎหมายระเบยบและขอบงคบตางๆและเรองปญหาแรงงานใหเปนไปตามมาตรฐานสากล

2.ลดตนทนการผลตกระทรวงเกษตรและสหกรณประกาศใหป 2559 เปนปแหงการลดตนทนการผลตทางการเกษตรโดยการดำาเนนงานจะแตจะเปนการบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานของกระทรวงกอใหเกดกจกรรมการลดตนทนการผลตใหแกเกษตรกรโดยวดผลไดภายใน 3 เดอน

3.จดทำาฐานขอมลเกษตรกรทครอบคลมสามารถนำาไปแกปญหาและการชวยเหลอเกษตรกรใน

-11-

กรณตางๆไดเชนดานหนสนเกษตรกรดานอาชพดานสถตตางๆของภาคเกษตรกรรมเชอมโยงกบภาคสวนอนๆทเกยวของเพอประโยชนในการบรหารจดการตามนโยบายโดยใหหนวยงานทมระบบฐานขอมลเกยวกบเกษตรกรเรงบรณาการฐานขอมลใหเกดเปนเอกภาพและสามารถนำาไปใชประโยชนไดอยางแทจรง

4.การจดหาแหลงนำาเพอแกไขปญหาภยแลง 2558/2559 หนวยงานทงในสวนกลางและสวนภมภาคตองรสถานการณปจจบนอยางชดเจนและคาดการณแนวโนมทอาจเกดขนพรอมทงเตรยมหามาตรการรองรบสภาพปญหาตางๆไดทนทวงทและตองมการวางแผนแกไขปญหาในระยะยาวรวมทงการทำาฝนหลวงเพอเพมปรมาณนำาและในฤดแลงมการหาแหลงนำาใหเกษตรกรเพมเตมโดยมาตรการชวยเหลอเกษตรกรตางๆตองดำาเนนการอยางโปรงใสตรวจสอบไดสอสารใหเกษตรกรเขาใจรจกการใชน ำาอยางมประสทธภาพ

5.การสงเสรมเกษตรอนทรยเปนโอกาสในการเพมมลคาผลผลตใหกบเกษตรกรและผบรโภคจะไดบรโภคสนคาทมความปลอดภยโดยหนวยงานทเกยวของวางแผนและขบเคลอนการพฒนาเกษตรอนทรยใหเกดผลเปนรปธรรมโดยเรว

สำาหรบงานทตองดำาเนนการตอเนองตองผลกดนใหมการทำาการเกษตรใหเหมาะสมกบพนทปจจยการผลตและความตองการของตลาดสงเสรมพฒนาผลผลตการเกษตรใหมคณภาพไดมาตรฐานมสขภาพอนามยในระดบสากลปรบปรงโครงสราง

การบรหารราชการใหเหมาะสมปรบปรงรฐวสาหกจใหมความโปรงใสตรวจสอบไดกำาหนดมาตรการในการตรวจสหกรณทจรงจงรวมทงเรงรดแกปญหาหนสนเกษตรกร

สวนงานเพอความยงยนตองเรงผลกดนงานวจยสนบสนนเพอลดตนทนเพมผลผลตตรงตามความตองการของตลาดการจดโซนนงการปลกพชมผลผลตทตรงกบความตองการทงปรมาณและคณภาพจดหาแหลงนำาทเพยงพอตอพฒนาสหกรณใหมความเขมแขงรวมกลมสมาชกดแลชวยเหลอดานปจจยการผลตขณะทภาคราชการตองไมตกเปนเคร องมอในการทจรตคอรปชนของนกการเมองรวมทงการฟ นฟโครงการตามแนวพระราชดำารใหประชาชนมสวนรวมในการดแลทงนสำานกงานเกษตรและสหกรณจงหวดจะเปนกลไกสำาคญในการนำานโยบายของรฐไปสการปฏบตในพนทนำาผลประโยชนสเกษตรกรอยางทวถงโดยเปนแกนหลกในการบรณาการหนวยงานของกระทรวงในระดบจงหวดภายใตคณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณของจงหวดทมผวาราชการจงหวดเปนประธานเพอนำาไปปฏบตใหเกดเปนรปธรรมตอไป

5) นโยบายยกระดบนมโรงเรยนใหไดมาตรฐานสากล รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ (พลเอกฉตรชย สารกลยะ)มอบ

นโยบายใหคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนมเรงดำาเนนการพฒนาการบรหารจดการนมโรงเรยนทงระบบกอนเปดภาคเรยนท 1/2559 ตามแผนพฒนาการบรหารจดการนมโรงเรยน โดยการพฒนาหลกเกณฑแนวทางปฏบตและมาตรการในการขบเคลอน เพอเพมคณภาพและมาตรฐานนมโรงเรยนใหสงขนตลอดหวงโซการผลต ซงผลการดำาเนนงานโครงการอาหารเสรม (นม) โรงเรยน ทผานมามความกาวหนาในดานการผลต การแปรรป ขนสงและเกบรกษา ตลอดจนการบรหารจดการทมประสทธภาพมากขน เพอยกระดบคณภาพนมโรงเรยนไปสผบรโภคโดยเฉพาะนกเรยน กอนเปดภาคเรยนท 1/2559 เนนครอบคลม 3 ดาน คอ การดแลเกษตรกรโคนมนกเรยนไดดมนมมคณภาพด และความโปรงใสเปนธรรมกบผประกอบการโดยแนวทางการดำาเนนนโยบายแบงเปน 3 ดาน ดงน

1. ดานการผลต ไดมการจดทำาแผนยกระดบฟารมตามหลกเกณฑการปฏบตทางการเกษตรทดสำาหรบฟารมโคนม (Good Agricultural Practice: GAP) โดยมเปาหมายการดำาเนนงานครบถวน 100% ภายในภาคเรยนท 2/2560 ซงปจจบนมฟารมทงหมดจำานวน 16,770 ฟารม ทผานเกณฑ GAP แลวจำานวน 4,025 ฟารม คดเปนรอยละ 24 โดยกรมปศสตวมแผนตรวจตดตามและใหคำาแนะนำาการพฒนาฟารมอยางตอเนอง และการยกระดบคณภาพนำานมดบ ประกอบดวยการพฒนาการดำาเนนงาน 2 เร อง ค อ ปรมาณของแขงรวม (Total Solid: TS) จากมาตรฐานเด มรอยละ 12.00 ใหเปนรอยละ 12.15 ในปการศกษา 1/2559

-12-

และเปนรอยละ12.50 ในภาคเรยนท 2/2560 โดยการใหความรความเขาใจกบเกษตรกร ตดตามและประเมนผลวเคราะหจากตวอยางจากศนยรวบรวมนำานมทกศนยฯ เดอนละ 1 ครง มแผนการเพมประสทธภาพทงระบบ เชน ปรบปรงอาหารโดยนำาอาหารสำาเรจ (Total Mixed Ration : TMR) มาใช และปรมาณเซลลเมดเล อดขาว (Somatic Cell Count : SCC) จากเกณฑเด ม 750,000 เซลล/ซซ เปน 650,000 เซลล/ซซ ในปการศกษา 1/2559 ทงน ไดมกำาหนดแนวทางใหความรกบเกษตรกร ของหนวยพฒนาสขภาพและผลผลตโคนม (Dairy Herd Health Unit) ของกรมปศสตว พรอมทงตรวจตดตามผลจากศนยรวบรวมนำานมทกศนยฯ เดอนละ1 คร ง อยางตอเนอง โดยมเปาหมายลดจำานวนปรมาณเซลลเมดเลอดขาว เหลอ 500,000 เซลล/ซซ ภายในภาคเรยนท 2/2560

2.การแปรรป การขนสงและการเกบรกษา ไดกำาหนดหลกเกณฑและวธการทด ใ น ก า ร ผ ล ต อ า ห า ร (Good Manufacturing Practice: GMP) ป จ จ บ นศนย/สหกรณของประเทศไทยทเขารวมโครงการฯ จำานวน 167 ศนยฯ/สหกรณ ผาน GMP ครบ 100% แลว สวนหลกเกณฑการขนสงนมโรงเรยน (Logistics) และการจดเกบทโรงเรยน ทงนมพาสเจอรไรส และนม UHT อยางชดเจน ซงจากการสำารวจผประกอบการทเขารวมโครงการพบวามรถขนสงนมโรงเรยน รวม 922 คน เปนรถขนสงนมพาสเจอรไรสจำานวน 675 คน และรถบรรทกนม UHT จำานวน 247 คน นอกจากนการจดเกบนมทโรงเรยน ไดมการกำาหนดหลกเกณฑการจดเกบนมทโรงเรยนทงนมพาสเจอรไรส และ นม UHT โดยใหโรงเรยนถอปฏบตอยางเครงครดในการตรวจรบนมโรงเรยน โดยสมตรวจคณภาพ พรอมตดชมกอนทจะใหเดกนกเรยนดม ทงนผประกอบการเปนผสนบสนนอปกรณในการรกษาคณภาพนมพาสเจอรไรส เชน ถงแช/ตเยน เทอรโมมเตอร ฯลฯ นอกจากนกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดวางระบบการตดตามการขนสงและการเกบรกษาผลตภณฑนมโรงเรยนในแตละจงหวดโดยในระดบจงหวดมคณะกรรมการอาหารเสรม(นม)โรงเรยน ระดบจงหวด ทมผวาราชการจงหวดเปนประธานบรณาการรวมกน 4 กระทรวง คอ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข และกระทรวงศกษาธการ กำาหนดหนาทในการจดทำาแผนและตดตามกำากบดแลการบรหารจดการคณภาพนมในโครงการอาหารเสรม(นม)โรงเรยน ในเขตพนทจงหวด หากพบปญหา อปสรรค เกยวกบโครงการอาหารเสรม(นม)โรงเรยน ใหรายงานผวาราชการจงหวดทราบโดยเรว สวนระดบกระทรวง ผตรวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณรวมกบ Single Command ของกระทรวงเกษตรฯ และกรมปศสตว บรณาการประสานกบหนวยงานทเกยวของปฏบตการเพอตรวจตดตามกำากบดแลอยางตอเนองทกเดอน

3.การบรหารจดการ เนนดำาเนนการ 4 แนวทาง คอ 1)การพฒนาบรรจภณฑนมโรงเรยนใหไดมาตรฐานสงขน เพอสงเสรมสรางแรงจงใจใหเดกนกเรยนบรโภคนม และมสวนรวมในการพฒนารปแบบบรรจภณฑ โดยจดการประกวดออกแบบกลองนมโรงเรยน และจะนำาไปใชในภาคเรยนท 1/2560 2)สงเสรมและรณรงคการบรโภคนมในประเทศใหเพมขน โดยใหคณะอนกรรมการรณรงคการบรโภคนม กำาหนดแผนกลยทธและแผนงาน/โครงการ มเปาหมายการบรโภคนมเพมขนรอยละ 10 ตอป จากปจจบนคนไทยบรโภคนมอยท 14 ลตร/คน/ป 3)การจดสรรสทธพนทการจำาหนายนมโรงเรยนสำาหรบภาคการศกษา 1/2559 โดยเปดโอกาสใหผประกอบการผลตภณฑนมโรงเรยนไดรบสทธในการผลตนมโรงเรยนเพมขน ทงน ปจจบนไดมการปรบเปลยนวธการจดสรรโควตานมโรงเรยนใหเกดความเปนธรรม โปรงใส และตอบสนองความตองการ ภายใตการพจารณาของคณะอนกรรมการเฉพาะกจเพอพจารณากำาหนดหลกเกณฑและวธการดำาเนนงานโครงการอาหารเสรม(นม)โรงเรยน ซงมผสมครทงสน 71 ราย ผานเกณฑการพจารณา เพยง 67 ราย สาเหตจากนำานมดบไมไดคณภาพมาตรฐาน 3 ราย และไมม MOU นำานมอก 1 ราย นอกจากน ยงไดกำาหนดใหมการพจารณาความผดและกำาหนดโทษและอตราเบยปรบ เพอลงโทษผฝาฝนทไมปฏบตตามหลกเกณฑอยางเครงครด และ 4)การจดสรรสทธและพนทการจำาหนายของปการศกษา 2559 ไดผานความเหนชอบจากคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม

-13-

ในการประชมเมอวนท 2 พฤษภาคม 2559 โดยรฐบาลไดจดสรรงบประมาณในการจดซออาหารเสรม(นม)โรงเรยน ประมาณ 14,000 ลานบาท สำาหรบเดกนกเรยนชนอนบาล ถงประถมศกษาปท 6 จำานวน 7.45 ลานคน ไดดมนมทกวนเปนเวลา 260 วน คดเปนนำานมดบทรบซอจากเกษตรกร/สหกรณทงสน จำานวน 1,136.7 ตน/วน โดยมผประกอบการเขารวมโครงการทงสน 67 ราย พรอมดำาเนนการสงนมใหกบโรงเรยนทวประเทศตงแตวนท 15 พฤษภาคม 2559 เปนตนไป

6) ความตกลงการคาเสรการเจรจาการคาระหวางประเทศแบงเปนระดบพหภาค ระดบภมภาค และ

ระดบทวภาคโดยระดบพหภาค เปนการเจรจาของสมาชกองคการการคาโลก (World Trade Organization: WTO) ปจจบนมสมาชก 164 ประเทศ เพอเปดเสรการคา สรางกฎระเบยบทางการคาของโลก และระดบภมภาค (เชน ASEAN) มการเจรจาจดทำาความตกลงเขตการคาเสร (Free Trade Area: FTA) กบนานาประเทศอยางกวางขวาง

สำาหรบไทยไดมการเจรจาจดทำาความตกลงการคาเสรระดบภมภาคทจดทำารวมกบอาเซยนและเร มมผลบงคบใชแลว 5 ฉบบ ไดแก อาเซยน-ออสเตรเลยและ

นวซแลนด อาเซยน-จน อาเซยน-ญปน อาเซยน-เกาหล อาเซยน-อนเดย และอยระหวางการเจรจา ไดแก อาเซยน-ฮองกง และความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค (RCEP) สำาหรบความตกลงการคาเสรทวภาคของไทยทเจรจาและมผลบงคบใชแลว ไดแก ไทย-ออสเตรเลย ไทย-นวซแลนด ไทย-ญปนไทย-ชล ไทย-อนเดย (early harvest 83 รายการ) และไทย-เปร (70% ของรายการสนคา) และทอยระหวางการเจรจา ไดแก ไทย-ปากสถาน สวนทยงเตรยมการเจรจา ไดแก ไทย-ตรก

การเปดการคาเสร (FTA) กบประเทศออสเตรเลยและนวซแลนด สงผลใหประเทศออสเตรเลยไดรบโควตาการนำาเขานมผงเพมขน และภาษนำาเขานมผงและผลตภณฑนมลดลงตามขอตกลง มผลกระทบตอเกษตรกรผเลยงโคนมโดยตรง เนองจากประเทศคพนธมตรทงสองเปนประเทศทมศกยภาพในการผลตและสงออกผลตภณฑมความไดเปรยบดานตนทนการผลตและเทคโนโลยการผลต โดยเฉพาะนมผงซงมราคาถกจะนำาไปสการทดแทนนำานมดบในโรงงานแปรรป จนเปนเหตใหเกดปญหาการปฏเสธรบซอและปญหานมลนตลาดเกษตรกรผเลยงโคนมจำาตองเลกเลยงไปในทสด หากระบบบรหารจดการนำานมดบภายในประเทศออนแอดงนน รฐบาลตองรบดำาเนนการหาทางชวยเหลอเกษตรกรผเลยงโคนมอยางเรงดวน เพอพฒนาขดความสามารถในการเลยงโคนมและสรางความเขมแขงขององคกร การรณรงคใหประชาชนผบรโภคไดตระหนกถงความสำาคญของการบรโภคนมโดยแสดงใหผบรโภคไดเหนถงความแตกตางอยางชดเจนระหวางนมโคแท และนมผงละลายนำาเพอชวยเหลอเกษตรกรและประเทศชาต

2.4 การวเคราะหจดแขง จดออน โอกาส และปจจยคกคาม1) จดแขง

1.1 การผลต1) เปนอาชพทสรางรายไดและมเสถยรภาพดานราคา เมอเทยบกบ

อาชพทางการเกษตรอนๆ2 )เกษตรกรมพนธโคนม และองคความรการเลยงโคนมในเขตรอนชน3) มระบบการผลตในอตสาหกรรมนมทมความเจรญทดเทยมตาง

ประเทศ (อาเซยน)4) เกษตรกรผเลยงโคนม รวมตวเปนองคกรเกษตรกร5) มระบบมาตรฐานสากลตลอดหวงโซอปทาน6) มวสดเหลอใชทางการเกษตรหลากหลายและมปรมาณมาก

1.2 การตลาด1) ราคานำานมโค (นำานมดบ) มเสถยรภาพ

-14-

2) มโครงการอาหารเสรม (นม) โรงเรยน1.3 การควบคม กำากบดแลและการสนบสนน

- มระบบบรหารจดการอตสาหกรรมนมผานคณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม

2) จดออน2.1 ดานการผลต

1) เกษตรกรผเลยงโคนมมพนทจดทำาแปลงหญาไมเพยงพอ2) อาหารหยาบคณภาพดมไมเพยงพอตอเนองตลอดทงป3) เกษตรกรผเลยงโคนมสวนใหญเปนฟารมรายยอย มตนทนการผลต

สง4) ประสทธภาพการใชเครองมอ เครองจกรทใชในฟารมเกษตรกรไม

เหมาะสม5) มโรคระบาด (ปากและเทาเปอย) เกดขนอยางตอเนอง

2.2 ดานการบรหารจดการ1) การบรหารจดการฟารมสวนใหญไมไดมาตรฐาน 2) ระบบฐานขอมลโคนม ไมเปนระบบฐานเดยว มหลากหลายหนวยงาน

ทจดทำา และขาดการเชอมโยง

3) ขาดแคลนแรงงาน และผสบทอดกจการฟารม4) ขาดการบรณาการของหนวยงานในการกำากบดแลในการนำาเขาและ

สงออกสนคา5) ขาดการบรณาการของหนวยงานรบผดชอบในอตสาหกรรมนมและผ

ทเกยวของในการสงเสรมและพฒนา

6) พระราชบญญตโคนมและผลตภณฑนม พ.ศ.2551 ยงไมสมบรณและยงขาดงบประมาณใน

การขบเคลอน ซงมการเสนอแกไขอยางตอเนอง7) ขาดการนำาองคความรและผลงานวจยไปใชในเกษตรกร เพอนำาไป

ปฏบตไดและเหนผลจรงซงยงมนอย

2.3 องคกรเกษตรกรและเกษตรกร1) องคกรเกษตรกรยงขาดประสทธภาพการบรหารจดการองคกร และ

ขาดการเชอมโยงเครอขาย

2) จำานวนเกษตรกรทเลยงโคนมมแนวโนมลดลง3) ขาดองคความรบรหารจดการฟารม และระบบการขนทะเบยนเกษตรกร

ผเลยงโคนมรายใหม2.4 ดานการตลาด

- การบรโภคนมและผลตภณฑนมยงไมใชวฒนธรรมการบรโภคของคนไทย

- สหกรณ/โรงงานแปรรปขนาดเลกไมสามารถแขงขนผประกอบการรายใหญได

3. โอกาส1) การเปดการคาเสรอาเซยน ทำาใหความตองการผลตภณฑนมและพนธ

โคนมของประเทศในกลมอาเซยนมการขยายตวอยางตอเนอง และมโอกาสเพมมลคาการสงออกได

ดในอนาคต2) มนโยบายของรฐใหการสนบสนนอตสาหกรรมนมทงระบบ 3) ภาครฐใหการสนบสนนในเรองการสงเสรมดานการตลาด เชน โครงการ

อาหารเสรม (นม) โรงเรยน และโครงการรณรงคการบรโภคนม

4) นมเปนอาหารเพอสขภาพและผบรโภคใหความสำาคญในเรองสขภาพมากขน

5) ผบรโภคมความร ความเขาใจ ในเรองคณประโยชนของนำานมโคมากขน-15-

6) แนวโนมการบรโภคนม มอตราทเพมขน4. ภยคกคาม

1) ประเทศไทยตองเปดเสรทางการคากบประเทศทมศกยภาพการเลยงโคนม ทำาใหเกดการนำาเขา

นมและผลตภณฑนมจากตางประเทศเขามาแขงขน ในป 25682) ผลตภณฑ นม มการแขงขนจากเครองดมทดแทน นม เชน นมถว“ ” “ ”

เหลอง นมขาว นมขาวโพด

3) มาตรการกดกนทางการคา เชน เงอนไขการเกดโรคระบาด (ปากและเทาเป อย) เปนตน

4) การสวมสทธจากประเทศนอก AEC

2.5 วสยทศน พนธกจและเปาประสงค

วสยทศน : อตสาหกรรมโคนมไทยทงระบบ ไดมาตรฐานสากลภายใน 10 ปพนธกจ : 1) การสรางความเขมแขงใหกบองคกรโคนม และองคกรท

เกยวของกบการบรหารจดการนมทงระบบ

2) การปรบปรงและพฒนาพนธโคนม เพอเพมประสทธภาพการผลตใหกบเกษตรกร

ผเลยงโคนม3) การเพมกำาไร (Net Profit) ในการเลยงโคนม4) พฒนาอตสาหกรรมโคนมตลอดหวงโซอปทานสมาตรฐานสากล5) การสงเสรมการบรโภคนมและการพฒนาผลตภณฑนม ใหสามารถ

แขงขนไดในเวทอาเซยนและภมภาคอน

6) การพฒนาฐานขอมลโคนม เปนระบบฐานขอมลเดยว7) การวจย พฒนาและเผยแพรองคความรการเลยงโคนมใหกบ


วตถประสงค : 1) เพอสรางความเขมแขงในองคกรเกษตรกร และบรณาการการ

บรหารจดการอตสาหกรรมของประเทศ2) เพอพฒนาและเพมประสทธภาพการผลตของเกษตรกรในการผลตนำานมโค3) เพอพฒนาระบบอตสาหกรรมนมของประเทศใหยงยน เกดความเปนธรรมแก

ผเกยวของในอตสาหกรรมนมของประเทศ มมาตรฐานปลอดภยตอผบรโภค และสามารถแขงขนกบตางประเทศได

เปาประสงค: 1) องคกรเกษตรกรโคนมมความเขมแขง2) นำานมในประเทศมคณภาพตามมาตรฐานสากล3) ผลตภณฑนมใหมความหลากหลาย สามารถแขงขนได

ระยะเวลาดำาเนนการ : 10 ป (พ.ศ. 2560-2569)ผลทคาดวาจะไดรบ :

1) เกษตรกรมอาชพทมนคง มคณภาพชวตทดขน2) นำานมโคมคณภาพตามมาตรฐานสากล

-16-

3) คนไทยบรโภคนำานมทมคณภาพ และผลตภณฑทหลากหลาย4) ประเทศไทยเปนศนยกลางอตสาหกรรมนมและอตสาหกรรมตอ

เนองทงระบบ ในภมภาคอาเซยน

5) นำานมโคของประเทศไทยสามารถแขงขนในตลาดเสรไดตวชวด :

1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไรและจำานวนสมาชกใชบรการองคกรเกษตรกรไมนอยกวา

รอยละ 80 2) รายไดเกษตรกรเพมขนรอยละ 5 ตอป 3) คาเฉลยผลผลตนำานมโคตอตวตอวน เพมขนปละรอยละ 44) ฟารมโคนมทงหมดไดรบมาตรฐาน GAP5) คณภาพนำานมดบผานเกณฑมาตรฐานเพมขนไมตำากวารอยละ 10 ตอ







ประเดนยทธศาสตร :ยทธศาสตรท 1 การสรางความเขมแขงใหกบองคกรเกษตรกรโคนมและ

ผลตภณฑนม

ยทธศาสตรท 2 การพฒนาการผลตนำานมโคและอตสาหกรรมโคนมใหไดมาตรฐานสากล

ยทธศาสตรท 3 การสงเสรมการบรโภคนมและพฒนาผลตภณฑนมเพอการแขงขนระดบ

นานาชาตยทธศาสตรท 4 การพฒนาระบบฐานขอมลและการใชประโยชนยทธศาสตรท 5 การวจยและพฒนาองคความรการเลยงโคนมใหกบ


-17-แนวทางการพฒนา ตวชวด ผล

งานปจจบน

2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

ยทธศาสตรท 1 การสรางความเขมแขงใหกบองคกรเกษตรกรโคนมและผลตภณฑนม1. สรางความเขมแขงใหกบเกษตรกรและองคกรเกษตรกรผเลยงโคนม1.1 ถายทอดองคความรดานการบรหารจดการนำานมตลอดหวงโซอปทาน- ถายทอดเทคโนโลยการบรหารจดการองคกร ใหมความเขมแขง- จดทำา Application เพอถายทอดองคความรเชน การคำานวณสตรอาหารโคนม การจดการระบบสบพนธโคนม- พฒนาเกษตรกรผเลยงโคนมเปน Smart Farmer

1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไร2) จำานวนสมาชกใชบรการองคกรเกษตรกรไมนอยกวารอยละ 803) รายไดเกษตรกรเพมขนรอยละ 5 ตอป4) ชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทยมแผนพฒนาขบเคลอนองคกร

หนวยงานทรบผดชอบ- กรมสงเสรมสหกรณ- กรมปศสตว

1)-3)

รวบรวม

ขอมล

พนฐาน4) อย

ระหวาง

ดำาเนน

การ

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

มกำาไร

80%

5%ม

1.2 สงเสรมชมนมสหกรณใหมความเขมแขงขน1.3 สงเสรมการรวมกลมเพอการบรหารจดการแบบแปลงใหญ2. สรางความมนคงและลดความเสยงจากการประกอบอาชพ2.1 พฒนากลไกการระดมทน เพอจดตงกองทนประกนความเสยงจากการประกอบธรกจโคนม2.2 จดตงกองทนพฒนาอาชพการเลยงโคนมและอตสาหกรรมโคนม2.3 มแหลงเงนทนสนบสนนธรกจโคนม2.4 มสตวแพทยผควบคมฟารม/นกสงเสรมประจำาสหกรณ

- ธกส.- สถาบนการศกษา- ชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย- ผประกอบการ



2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

3. สรางความภาคภมใจและพฒนาเกษตรกรโคนมรนใหมสบทอดอาชพการเลยงโคนมอยางยงยน3.1 จดตงสถาบน Dairy training center3.2 พฒนามาตรฐานวชาชพเกษตรกรและผประกอบการอตสาหกรรมโคนม4. สงเสรมและสนบสนนเกษตรกรใชเครองจกรและเทคโนโลยบรหารจดการฟารมแบบครบวงจรเพอทดแทนแรงงานอยางเปนระบบรองรบสงคมเกษตรสงอาย และลดภาระในกจวตรประจำาวน

ยทธศาสตรท 2 การพฒนาการผลตนำานมโคและอตสาหกรรมโคนมใหไดมาตรฐานสากล1. เพมประสทธภาพ และลดตนทนการผลต1.1 สงเสรมการจดการอาหารโคนม เพอเพมประสทธภาพการผลตทงดานปรมาณและคณภาพ1.2 สงเสรมดานสขภาพโคนมระดบฝง (Dairy Herd Health)1.3 เพมประสทธภาพระบบสบพนธและพนธกรรม1.4 สงเสรมการจดการสภาพแวดลอมฟารมใหโคอยสบาย (Cow Comfort)1.5 สงเสรมการจดบนทกขอมลโคนมรายตวเพอการจดการฟารม (DHI)

1) คาเฉลยผลผลตนำานมโคตอตวตอวน เพมขนปละรอยละ 42) ตนทนการผลตตอหนวยลดลง (เปรยบเทยบกบตนทนผผลตนมผงโลก)2) ฟารมโคนมทงหมดไดรบมาตรฐาน GAP โดยผานเกณฑมาตรฐานเพมขนไมตำากวารอยละ 10 ตอป3) คณภาพนำานมดบ3.1 คณภาพนำานมดบระดบฟารมโคนมของจำานวนฟารมทงประเทศ มคาโซมาตกเซลลไมเกน 400,000 เซลล/มลลลตร, ของแขง

12.79

ศกษาขอมล3,26

2

551.000

13.31

เปรยบเทยบ

10%

10%

13.84


20%

20%

14.39


30%

30%

14.97


40%

40%

15.57


50%

50%

16.19


60%

60%

16.84


70%

70%

17.51


80%

80%

18.21


90%

90%

18.93


100%

100%


งานปจจบ

น

2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

1.6 การสงเสรมการเลยงโคสาวทดแทน1.7 สงเสรมระบบรวบรวม และขนสงนำานมดบทงระบบ (Cooling tank)2. สงเสรมมาตรฐานฟารมโคนม และความปลอดภยทางชวภาพ2.1 พฒนาฟารมโคนมใหไดรบการรบรองมาตรฐานฟารม GAP2.2 พฒนาฟารมโคนมในระบบความปลอดภยทางชวภาพสฟารมปลอดโรค3. พฒนาคณภาพนำานมระดบฟารม และศนยรวบรวมนำานมใหผานเกณฑมาตรฐาน

รวมมนเนย ไมนอยกวารอยละ 8.75, ไขมน ไมนอยกวารอยละ 3.753.2 คณภาพนำานมดบระดบศนยรวบรวมนำานมดบ มจำานวนจลนทรยไมเกน 300,000 CFU/มลลลตร

หนวยงานทรบผดชอบ- กรมปศสตว- กรมสงเสรมสหกรณ- มกอช- สศก- สถาบนการศกษา- ธกส.

607,180

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

3.1 พฒนาคณภาพนำานมระดบฟารม (Milking Hygiene)3.2 พฒนามาตรฐานระบบรดนมและเครองรดนม (Standard Milking System & Milking Machine)3.3 รกษาสถานภาพการรบรองระบบ GMP ของศนยรวบรวมนำานมดบอยางตอเนอง4. พฒนาระบบประกนคณภาพ (Quality Assurance) ของนำานมดบ4.1 พฒนาหองปฏบตการตรวจสอบคณภาพนำานมดบของศนยรวบรวมนำานมดบ ใหเขาสระบบมาตรฐานสากล4.2 สงเสรมการตรวจคณภาพนำานมรายตว

- ชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย- ผประกอบการ

-20-แนวทางการพฒนา ตวชวด ผล 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25


60 61 62 63 64 65 66 67 68 69

4.3 จดทำาระบบตรวจสอบยอนกลบ (Traceability)5. สงเสรมการใชนำานมดบภายในประเทศแปรรปเปนผลตภณฑนมทดแทนการนำาเขานมผง เชน ชส เนยนมผง โยเกรต ฯลฯ สำาหรบใชในอตสาหกรรมอาหารและเบเกอรรยทธศาสตรท 3 การสงเสรมการบรโภคนมและพฒนาสนคาและผลตภณฑนมเพอการแขงขนระดบนานาชาต1.รณรงค/สงเสรมการบรโภคนมและผลตภณฑนม2.พฒนาสนคาโคนมเพอการแขงขนระดบนานาชาต2.1 พฒนาสายพนธและนำาเชอโคนมเพอจำาหนายในตลาดอาเซยน2.2 สนบสนนผประกอบการทม

1) อตราการบรโภคนมพรอมดมภายในประเทศจากเดม 14 ลตร/คน/ป เพมขนเฉลยรอยละ 4 ตอป เปน 20 ลตร/คน/ป2) มลคาการสงออกผลตภณฑนมทงหมด เพมขนไมตำากวารอยละ 5 ตอป

14.00

14.56

5%

15.14

5%

15.75

5%

16.38

5%

17.03

5%

17.71

5%

18.42

5%

19.15

5%

20

5%

20

5%

ศกยภาพในการสงออกเพอเปดตลาดในประเทศอาเซยน และนานาชาต เชน ทำา Road show2.3 แกไข/ปรบปรงกฏหมาย เพออำานวยความสะดวกทางการคาระหวางประเทศ3.พฒนาผลตภณฑนมเพอการแขงขนสงเสรมการใชนำานมดบภายในประเทศแปรรปเปนผลตภณฑนม ทดแทนการนำาเขานมผง เชน ชส เนยนมผง โยเกรต ฯลฯ สำาหรบใชในอตสาหกรรมอาหารและเบเกอรร

(มลคารวม)

หนวยงานทรบผดชอบ- กระทรวงพาณชย- กระทรวง ICT- กรมปศสตว- กรมสงเสรมสหกรณ- สถาบนการศกษา- ธกส.- ชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย- ผประกอบการ


งานปจจ

2560

2561

2562

2563

2564

2565

2566

2567

2568

2569

บน3.1 สรางนวตกรรม และผลตภณฑนมใหมความหลากหลาย และมอตลกษณเชน นมอนทรย,นมพรเมยมเกรด,Grass fed milk ฯลฯ3.2 เพมชองทางการจำาหนายสนคา เชน ยกระดบสนคานมเปนสนคาเชงคณภาพและเพอสขภาพทงในระดบชมชน (My Milk /Dairy OTOP)ระดบ

ประเทศและสงออก (Thailand Milk)

ยทธศาสตรท 4 การพฒนาระบบฐานขอมลและการใชประโยชน1. จดตงศนยขอมลโคนมแหงชาต (National Dairy Information Center)2. พฒนาระบบฐานขอมลโคนมเดยวกนทงประเทศ3.พฒนาระบบทะเบยนเกษตรกรผเลยงโคนม

มศนยขอมลในการบรหารจดการอตสาหกรรมโคนมของประเทศไทย ภายใน พ.ศ. 2561หนวยงานทรบผดชอบ- คณะอนกรรมการกำากบ ตดตามและประเมนผลการขบ

ไมม ไมม ม ม ม ม ม ม ม ม ม

4. ประยกตใชเทคโนโลยเพอการบรหารจดการตลอดหวงโซอปทาน

เคลอนยทธศาสตร

ยทธศาสตรท 5 การวจยและพฒนาองคความรการเลยงโคนมใหกบเกษตรกร1. ศกษาวจยพฒนาดานโคนมและผลตภณฑ1.1 ดานปรบปรงพนธ1.2 ดานอาหารสตว1.3 ดานสขภาพสตว1.4 ดานมาตรฐาน1.5 ดานการจดการฟารม1.6 ดานการรวมกลมเกษตรกร และการบรหาร1.7 ดานการตลาด และพฒนาผลตภณฑ2. พฒนาองคความรหรอนวตกรรมการใชเทคโนโลยททนสมย

- จำานวนงานวจยและผลงานทางวชาการ ทใชประโยชนได อยางนอยปละ 15 เรอง- จำานวนรอยละของฟารมทนำาผลงานวจยและผลงานทวชาการไปประยกตใช

หนวยงานทรบผดชอบ- กรมปศสตว- กรมสงเสรมสหกรณ- สถาบนการศกษา- อสค.- ผประกอบการ- คณะอนกรรมการกำากบ ตดตามและประเมนผลการขบเคลอนยทธศาสตร

ไมมขอมลพนฐาน

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

15

60%

-22-

บทท 3การกำากบ ตดตามและประเมนผล

3.1 แนวคดการกำากบ ตดตามและประเมนผลก า ร ต ด ต า ม แ ล ะ ป ร ะ เ ม น ผ ล ใ ช ว ธ ก า ร ป ร ะ เ ม น ผ ล เ พ อ ก า ร พ ฒ น า

(Developmental Evaluation) เปนการประเมนผลเพอปรบปรงและปรบเปลยนวธการหรอกระบวนการการทำางานระหวางการดำาเนนงานตามแผนยทธศาสตร เพอใหสามารถตอบสนองตอความซบซอนของระบบรวมท งการเปล ยนแปลงของสถานการณและปจจยภายนอกทเขามากระทบระหวางการดำาเนนงาน อนจะสงผลใหสมารถขบเคลอนงานตามแผนยทธศาสตรไดอยางมประสทธภาพ เปนไปตามเปาประสงคของแผนยทธศาสตรฯ ทวางไว

คณะกรรมการโคนมและผลตภณฑนม แตงตงคณะอนกรรมการกำากบ ตดตามและประเมนผลการขบเคลอนยทธศาสตร มหนาทก ำาหนดแนวทาง วธการตดตามและประเมนผลยทธศาสตร ดำาเนนการตดตามและประเมนผลยทธศาสตร รายงานผลและเสนอความเหนทไดจากการตดตามและประเมนผลตอคณะกรรมการ โคนมและผลตภณฑนมเพอกำาหนดนโยบายและแนวทางการขบเคลอนใหเปนไปตามเปาหมายทกำาหนด

-23-

3.2 การกำากบ ตดตามและประเมนผล1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไรและจำานวนสมาชกใชบรการองคกร









ตวชวด วธการวด การกำากบ ตดตามและประเมนผล

1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไรและจำานวนสมาชกใชบรการองคกรเกษตรกร

เปรยบเทยบจำานวนสมาชกทมาใชบรการองคกร

ขอม ลการใชบรการองคกรของสมาชก

2) รายไดเกษตรกรเพมขน เปรยบเทยบรายไดของเกษตรกร ขอมลตนทนการผลต

รอยละ 5 ตอป รายป และราคาทเกษตรกรขายได ของสำานกงานเศรษฐกจการเกษตร

3) คาเฉลยผลผลตนำานมโคตอตวตอวน เพมขนปละรอยละ 4

เปรยบเทยบขอมลปรมาณนำานมทแมโคของเกษตรสามารถผลตไดกบขอมลการใหผลผลตนำานม

รายงานปรมาณนำานมดบ/องคประกอบนำานม

4) ฟารมโคนมทงหมดไดรบมาตรฐาน GAP

เปรยบเทยมขอมลจำานวนฟารมทขนทะเบยนกบจำานวนฟารมทงหมด

ร า ย ง า น ผ ล ก า ร ข นทะเบยนฟารมโคนมมาตรฐาน

5) คณภาพนำานมดบผานเกณฑมาตรฐานเพมขนไมตำากวารอยละ 10 ตอป5.1 คณภาพนำานมดบระดบฟารมโคนมของจำานวนฟารมทงประเทศ มคาโซมาตกเซลลไมเกน 400,000 เซลล/มลลลตร, ของแขงไมรวมมนเนย ไมนอยกวารอยละ 8.75, ไขมน ไมนอยกวารอยละ 3.755.2 คณภาพนำานมดบระดบศนยรวบรวมนำานมดบ มจำานวนจลนทรยไมเกน 300,000 CFU/มลลลตร

ขอมลผลการตรวจคณภาพนำานมระดบศนยรวบรวมนำานมดบเฉลยทงประเทศ

รายงานผลการตรวจคณภาพน ำานมเฉลยทงประเทศ

6) อตราการบรโภคนมพรอมดมภายในประเทศจากเดม 14 ลตร/คน/ป เพมขนเฉลยรอยละ 4 ตอป เปน 20 ลตร/คน/ป

เปรยบเทยบขอมลการบรโภคนมและผล ตภ ณฑ นมก บขอม ลการบรโภค

บรษทส ำารวจขอมลผบรโภค

7) มลคาการสงออกผลตภณฑนมทงหมด เพมขนไมตำากวารอยละ 5 ตอป

เปรยบเทยบมลคาสงออกผลตภณฑในอตสาหกรรมนม

ขอมลการสงออกผลตภณฑนมของกรมศลกากร

8) ม ศ น ย ข อ ม ล ใ น ก า รบรหารจดการอ ต ส า ห ก ร ร ม โ ค น ม ข อ งประเทศไทย ภายใน พ .ศ. 2561

มการจดตงศนยขอมล ความถกตองและครบถ วนของขอม ลตามเปาหมายเปนปจจบน

-24-

3.4 ผลสำาเรจในภาพรวมของยทธศาสตรยทธศาสตรพฒนาโคนมและผลตภณฑนม ป 2560-2569 กำาหนดตวชวด

เปาประสงคไว 8 ตวชวด ครอบคลมอตสาหกรรมโคนมทงระบบ ซงยทธศาสตรบรรลตามเปาปประสงคแลวจะตอบสนองเปาประสงคยทธศาสตรชาต 20 ป คอ มนคง มงคง และยงยน ดวยเชนกน ดงน

มนคง : เกษตรกรมความมนคงในการประกอบอาชพจากองคความรและเทคโนโลยททนสมยไดผลผลตตามมาตรฐานสากล สอดคลองกบความตองการของผบรโภค

มงคง : อตสาหกรรมโคนมมความมงคง จากขดความสามารถในการแขงขนภายใตการคาเสร ดวยความเปนผนำาการสงออกผลตภณฑนมทมมลคาการสงออกเพมขนอยางตอเนอง รวมทงเกษตรกรมรายไดจากการจำาหนายนำานมเพมขนอยางตอเนอง

ยงยน : องคกรเกษตรกรมความยงยน จากขดความสามารถในการสรางกำาไรขององคกรเกษตรกรและมความเขมแขงจากการทเกษตรกรสวนใหญมาใชบรการองคกรเกษตรกรทำาใหมการพงพาและเกอกลกนภายในองคกรอยางครบวงจร

ความสำาเรจของยทธศาสตร วดจากตวชวดดงน1) องคกรเกษตรกรบรหารงานมกำาไรและจำานวนสมาชกใชบรการองคกร







CFU/มลลลตร

6) อตราการบรโภคนมพรอมดมภายในประเทศจากเดม 14 ลตร/คน/ป เพมขนเฉลยรอยละ


-27-

บรรณานกรม

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. ขาวสาร กษ "รฐมนตรเกษตรฯ" มอบนโยบายแนวทางการดำาเนนงาน

ปงบประมาณ 2559” วนท 17 กนยายน 2558https://www.moac.go.th/ewt_news.php?

nid=16700&filename=olanกระทรวงเกษตรและสหกรณ. ขาวสาร กษ รฐมนตรเกษตรฯ มอบนโยบายแนวทาง“การดำาเนนงาน

ปงบประมาณ 2559” วนท 17 กนยายน 2558https://www.moac.go.th/ewt_news.php?

nid=16700&filename=olanกระทรวงเกษตรและสหกรณ. ขาวสาร กษ กระทรวงเกษตรฯ รวมกบผทเกยวของ“กบกจการโคนมทวประเทศ

หารอแนวทางการเพมองคประกอบเนอ o,” วนท 7 ตลาคม 2559https://www.moac.go.th/ewt_news.php?nid=19116

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ. “การเจรจาการคาระหวางประเทศ /FTA ของไทย”, สำานกสารสนเทศการ

เจรจาการคากนยายน 2557

http://www.thaifta.com/thaifta/Home/tabid/36/ctl/Details/mid/436/ItemID/8350/Default.aspxกรมสงเสรมสหกรณ. “แผนพฒนาโคนมเพอปรบตวรองรบผลกระทบในการทำาความตกลงเขตการคาเสร,

กลมสงเสรมพฒนาธรกจดานปศสตว ประมง หตถกรรมและผลตภณฑ, สำานกพฒนาธรกจ

สหกรณ, พฤษภาคม 2550กองสงเสรมและพฒนาการปศสตว. “ขอมลเศรษฐกจการปศสตว ป ” 2558ดร.ประทป วรพฒนนรนดร, “บานไรนาเรา มลนธพลงนเวศและชมชน” ,

http://www.banrainarao.com/column/commu_econ_02ชมรมนมสรางชาต. “ผลกระทบและแนวทางการแกไขปญหาเรองอาหารขนและอาหารหยาบมราคาสงขนมาก

จนเกษตรกรผเลยงโคนมไดรบผลกระทบมากในขณะนโดยชมรมนมสรางชาต

http://www.milkforthai.org/pdf/club_milk_article_02_2554.pdfโชค บลกล : “FTA การคาเสร (ของผไดเปรยบ)”

http://www.farmchokchai.com/mobile/content.php?group=knowledge&id=knowledge&cid=422มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. “ทศทางของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12”

http://www.sukhothai.go.th/mainredcross/7I.pdfสำานกงานตำารวจแหงชาต. "รางกรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป(พ.ศ.2560-2579) และแผนภาพ

แนวทางการบรหารราชการของรฐบาล พลเอก ประยทธ จนทรโอชา"http://rtpstrategy.police.go.th/web2013/รางกรอบยทธศาสตร

แหงชาตDairy Development Program. “โคนม 59 พฒนาคณภาพดนราคานมขน ”สตวเศรษฐกจ ปท 32

ฉบบท 770 ปกษแรกกมภาพนธ 2559http://dairydevelopmentprogram.weebly.com/blog-36153634361936603617362636403586/-59

dairydevelopmentprogram.weebly.comdairydevelopmentprogram.weebly.com/uploads/1/3/8/4... · web...

Documents