dizanya hazır

YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ

BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRELERİ TEORİSİ

Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi)

المكتبة اإللكترونية للمشروع المعرفي لبيت المقدسwww.isravakfi.org



Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi)


BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI VAKFI YAYINLARI: 1

Kitabın Adı : Yeni Bir Jeopolitik Teori


Müellifi : Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü, Öğretim Üyesi

Özgün Adı : Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzicu Beytilmakdis

li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye,

Cezayir 2013 (ss. 89-123).

Özgün Dili : Arapça Çeviri : Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk Editör : Abdullah Dilek

Kitap Tasarım : Beytülmakdis Vakfı

Yapım : Beytülmakdis Vakfı

Baskı : Beytülmakdis Vakfı

Baskı Yeri ve Yılı : İstanbul 2015

Baskı Miktarı : 1. Baskı, 5000 adet

Copyright © Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı. Her hakkı mahfuzdur. Bütün yayın hakları Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı’na aittir. Vakfın izni olmaksızın tümüyle veya kısmen, hiçbir yolla ve hiçbir ortamda yayınlanamaz ve çoğaltılamaz.

Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı Şirinevler Mah. Mehmet Akif Sok. No: 9/1 34188 Bahçelievler / İstanbul Tel. : +90 (212) 603 53 73 Faks. : +90 (212) 603 53 73 [email protected] [email protected] www.isra.org.uk

KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI Library of Congress A CIP Catalog Record

Abd al-Fattah El-Awaisi (Al-Maqdisi) Yeni Bir Jeopolitik Teori, Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi

1. Beytülmakdis, 2. Bereket Daireleri, 3. Mescid-i Aksa, 4. Mescid-i Harâm, 5. Abd al-Fattah El-Awaisi

ISBN: 1234567890


mailto:[email protected]

http://www.yek.gov.tr/




Çeviri Emine Nur Kafalı - Kübra Arslan - Kübra Türk

Editör Abdullah Dilek


İÇİNDEKİLER

MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ ........................................................................................................... 8

BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR? .................................................................................. 8

ÖNSÖZ ................................................................................................................................................. 12

I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ................................................................................................. 15

A. Merkezin Belirlenmesi ............................................................................................................... 15

B. Bereket: Bolluk ve Artış ............................................................................................................. 16

II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ ................................................................. 18

36TUA. “Havlehû” ( حوله): Etrafında U36T ....................................................................................................... 18

1. Birinci Daire: Beytülmakdis ...................................................................................................... 21

2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm ............................................................................................. 25

3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya ......................... 35

SONUÇ ................................................................................................................................................. 42

EK -1: ................................................................................................................................................... 46

BEYTÜLMAKDİS NEDİR? ............................................................................................................. 46

EK -2: ................................................................................................................................................... 50

14. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 50

EK -3: ................................................................................................................................................... 53

15. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ................................... 53

KAYNAKÇA ....................................................................................................................................... 58


TABLO VE RESİM LİSTESİ

Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri

Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri

Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları

Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi

Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi


MÜTERCİMLERİN ÖNSÖZÜ

BEYTÜLMAKDİS ÇALIŞMALARI NEDİR?

Kur’ân-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerde zikredilen “arz-ı mukaddes” (el-ardü’l-

mukaddese)1 yani kutsal diyar ile “bereketli kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ)2 yani

mübarek topraklar; bugün Kudüs olarak bilinen sınırlardan ibaret küçük bir şehirden çok daha

fazla alanı kapsayan bir bölgedir. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem hiçbir

hadis-i şerifinde bu bölge için “Kudüs” dememiş; “Beytülmakdis”3 ifadesini kullanmıştır.

Rehber edindiğimiz insanın sünnetine tabi olmak varken, neden sonradan üretilen bir ismi

kullanalım? Zira bunu yaparak Efendimiz aleyhisselamın; “Kim, ümmetimin bozulduğu bir

zamanda benim sünnetime sarılırsa, ona yüz şehit sevabı vardır”4 hadis-i şerifindeki müjdeye

mazhar oluruz.

Beytülmakdis’in zengin bir tarihi geçmişe sahip olması, üç semavi din tarafından da

kutsal addedilmesi, siyasi rekabetin yaşandığı topraklar olması, tarih boyu dünyanın dünü,

bugünü ve yarınını belirlemedeki öncü rolü; Kur’ân-ı Kerîm’de bereket merkezi olarak

gösterilmesi, üç kıtanın (Asya, Avrupa ve Afrika) buluşma noktası olması ve jeopolitik

konumu bu toprakların önemini göstermektedir. Ayrıca Beytülmakdis’in “Umut ve güven”

toprağı olması onun kıymetini gösteren bir diğer etkendir. Nitekim Peygamber Efendimiz

sallallahu aleyhi ve sellemin hüzün yılı ve Tâif hadisesi gibi birçok sıkıntı sonrası isrâ

yolculuğuyla Beytülmakdis’e getirilerek, buradan da miraca yükseltilmesinden bu toprakların,

umut ve güven veren topraklar olduğunu anlıyoruz.

1 el-Mâide 5/21. 2 İlgili ifadenin geçtiği âyetler için bkz. el-Enbiyâ 21/71, 81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1. 3 Kutsallığın evi/bölgesi anlamında olan “Beytülmakdis” (بيت المقدس) ismi, hadislerde geçtiği üzere Mescid-i

Aksa’nın da içinde bulunduğu, günümüz işgal altındaki Filistin’in çoğu kısmı ile Ürdün’den bazı yerleri kapsayan, kutsal diyardır (el-ardü’l-mukaddese); ayrıca başlı başına bir bölgeyi ve coğrafyayı ifade etmektedir. Beytülmakdis

bölgesi Bereket Daireleri’nde birinci daireyi oluşturmaktadır. Beytülmakdis’in tanımı ve sınırları hakkında bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi [Abdülfettah el-Üveysî], Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013, ss. 70-74; 97-101. Ayrıca Beytülmakdis bölgesinin Bereket Daireleri içindeki yeri için elinizdeki kitabın “Birinci Daire: Beytülmakdis” bölümüne bakınız (editör notu).

4 Beyhakî, ez-Zühdü’l-Kebîr, nşr. Âmir Ahmed Haydar, Dârü’l-Cinan, Beyrut 1987, s. 118. Ayrıca “Ümmetim fesada düştüğünde sünnetime sarılana bir şehit sevabı vardır” hadisi için bkz. Süleymân bin Ahmed et-Taberânî, el-Mu‘cemü’l-Evsat, Dârü’l-Harameyn, Kahire 1995, c. 5, s. 315; Muhammed Abdürraûf el-Münâvî, Feyzü’l-Kadîr, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut 1972, c. 6, s. 261. Yine bu anlamda Peygamber aleyhisselamdan şu hadis nakledilmiştir: “Gerçek şu ki, sizlerden, benden sonra yaşayacak olanlar, pek çok ihtilaf görecektir. Bu durumda siz benim sünnetime ve doğru yola iletilmiş raşid halifelerin sünnetine, azı dişlerinizle ısırırcasına sımsıkı sarılın.” Ebû Dâvûd, “Sünnet”, 5; Tirmizî, “İlim”, 16; İbn Mâce, “Muķaddime”, 6 (editör notu).


Tarih boyunca Beytülmakdis’in özgürlüğüne kavuştuğu ve hak ettiği değeri gördüğü

zamanlarda İslam ülkeleri ve coğrafyası izzette zirveye ulaşmış; bunun aksine gelişen

durumlarda ise güçsüz düşerek en zelil günlerini yaşamışlardır. Tarihî tecrübe bize o

topraklara hükmedenin dünya hâkimiyetini eline aldığını göstermiş; müslümanların

Beytülmakdis olmaksızın hak ettikleri şerefe ulaşmalarının mümkün olmadığını

tekrarlamıştır.

İsrâ suresi ilk âyetinin nüzulünden bugüne kadar Mekke, Beytülmakdis ve İstanbul

arasında İslamî, kültürel, tarihî ve jeopolitik bir bağın bulunduğu; ilmi ve akademik çalışmalar

ile ortaya konulmuştur. Bu ilişki, Beytülmakdis’in 400 yıl boyunca (1516-1917) Osmanlı

hilafetine bağlı kalarak İstanbul’dan idare edilmesi ile pratiğe yansımıştır. Ayrıca Sultan II.

Abdülhamid zamanında Beytülmakdis bölgesi idari açıdan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı”

adıyla doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır. Elimizdeki bu kitapta da görüleceği gibi, İlk kez

Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi’nin ortaya koyduğu “Beytülmakdis Bereket Daireleri

Teorisi” ışığında Mekke ile İstanbul arasında, ayrıca Medine ile Ankara arasında güçlü bir

bağın bulunduğu ifade edilmiştir.

Bu bağın farkında olan Osmanlı Devleti’nin yöneticileri, her daim bu topraklara ayrı

bir ihtimam göstermiştir. Nitekim Osmanlı sultanlarının bu topraklara yaptıkları en büyük

hizmet, 400 yıl boyunca Beytülmakdis’i korumuş olmalarıdır. Ayrıca Emevî, Abbasî, Eyyûbî

ve Memlük sultanları gibi Osmanlı idarecileri de bizlere, Beytülmakdis’te muazzam bir servet

bırakmışlardır. Mukaddes ve mübarek topraklarda, günümüze kadar varlığını devam ettiren

birçok dini ve tarihi eser, Osmanlılar’dan tüm müslümanlara kalan birer mirastır. Yine

Osmanlılar’ın bize vermiş olduğu en büyük ders, en zayıf dönemlerinde dahi bu coğrafyanın

bir karış toprağını bile feda etmemiş olmalarıdır.

Beytülmakdis coğrafyası tüm müslümanlar için mukaddes ve mübarek topraklardır.

Her müslümanın İslam’da bir rolü ve yeri olduğunu bizlere hatırlatan Ömer radıyallahu anh,

sahip olduğu yetenekleri en iyi şekilde kullanan donanımlı bireyler olmamız gerektiğini

bizlere hatırlatmaktadır. “Değişim ve özgürlüğü yöneten bilgidir” düsturuna yürekten inanan;

niyeti, gayesi ve stratejisi çerçevesinde bilgiyle donanmış gençler yetiştirmeyi hedefleyen

Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin (Meşrû‘u’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis) kapısı, bu şiara

inanan herkese açıktır.

Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın özgürlüğü ve geleceğimizin imarına bilimsel

katkı sağlamayı amaçlayan bu akademinin başlangıcı 1990 yılında, “Bereket merkezinin


merkezi”, Mescid-i Aksa’da gerçekleşmiştir. Bu akademinin resmi kuruluşu ise 4 Ağustos

1994’te Britanya’da olmuştur. Bu çerçevede Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin

kuruluşunun; Filistin topraklarında tampon devlet İsrail’i ortaya çıkartan Britanya’da

gerçekleşmesi, akademinin ciddiyetini ve hedefini yansıtmaktadır.

“Tedrici adımlar” yöntemini ve “tepki vermektense tepkiye yol açan eylem

gerçekleştirme” politikasını benimseyen bu akademi, “İmkânsız bir şey yoktur” felsefesiyle

hareket etmektedir. Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi; genelde müslümanların özelde ise

Filistinlilerin, siyonist işgale oturup ağlamak yerine; stratejik ve bilimsel çalışmalar ortaya

koyarak inançla çalışmalarını amaçlamaktadır. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve

sellem Beytülmakdis’in fethi için kendi döneminde bilimsel hazırlığa öncelik vermiş,

sonrasında siyasi çalışmalar yürütmüş ve son aşama olarak askeri faaliyetleri

gerçekleştirmiştir. Nitekim değişimi yöneten bilgi olduğuna göre, bilimsel çalışma ve

araştırma yapmaksızın hareket etmek; gereksiz tepki vermek ve boş yere kürek çekmekten

öteye geçmez.

Beytülmakdis Çalışmaları Akademi’si, hayalleri gerçeğe dönüştürmeye yönelik bir

adım olarak 1994 yılı ile 2007 yılları arasında büyük bir gelişme kaydetmiştir. Başlangıç

tarihinden 2014 yılına kadar, 20 yıllık süre içerisinde, akademi kapsamında birçok çalışma ve

araştırma yapılmıştır. Bu kapsamda, lisansüstü tezler hazırlanmış, uluslararası akademik

konferans ve sempozyumlar düzenlenmiş ve akademik dergi ve kitaplar yayınlanmıştır. Çok

yönlü gerçekleşen bu çalışmalar ile Beytülmakdis’in önemi bilimsel açıdan ele alınarak tüm

insanlığın dikkatine sunulmuştur. Şimdi ise ortaya konulan yeni çalışma stratejisinde

hedeflenen tarih 2024’tür. 2014–2024 yılları arasındaki 10 yıllık yeni bir strateji ve program

ile Beytülmakdis hakkındaki akademik ve kültürel çalışmaların İslam coğrafyasının ana

merkezlerinde kökleşmesi ve yayılması temel gaye olarak belirlenmiştir.

Beytülmakdis Çalışmaları, sadece bir bilim dalını kapsayan bir araştırma türü değildir.

Bu araştırmalar Beytülmakdis bölgesinin tarihî ve coğrafî önemine vurgu yapılarak; siyaset

bilimi, hukuk, uluslararası ilişkiler, arkeoloji, sanat tarihi, mimari, hukuk ve İslami ilimler

alanlarında da yapılmaktadır. Bu çerçevede ulaşılan bilimsel sonuçlar tüm müslümanları

ilgilendirecek geniş bir perspektifle kamuoyuna sunulmaktadır. Dolayısıyla Beytülmakdis

Çalışmaları; bünyesinde dinî, tarihî ve kültürel araştırmaları barındıran kapsamlı bir akademi

ve uzun soluklu bir projedir.

Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi tarafından yazılan “Geleceğin Tarihini Yapmak:

Çağdaş Hadiselerin Açıklanması ve Yönetilmesinde Beytülmakdis Modelleri” (Sınâ‘atü’t-


Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ,

Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013) adlı kitabın, “Stratejik ve Jeopolitik Modeller” (en-

Nemâzicü’l-İstraticiyye ve’l-Ciyopolitikiyye) başlıklı ikinci kısmında yer alan; “Jeopolitik

Biliminde Yeni Bir Teori” (Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks) bölümündeki “Beytülmakdis

Bereket Daireleri Teorisi”nin yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesini

içermektedir. Bereket Dairleri Teorisi’nin tercüme edilmesindeki amaç; İslam’ın tüm

kaynaklarını, özellikle Beytülmakdis ile ilgili küçük büyük konu demeden, ne kadar âyet,

hadis ve tarihî rivâyet varsa hepsi hakkında siyonistlerle oryantalistlerin birçok çalışmasının

bulunduğu bu dönemde, kalbi Mescid-i Aksa’da atan insanlara, Beytülmakdis mefhumunu

yeniden kazandırmaktır.

“Hiç bir şey imkânsız değildir’’, Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin temel

felsefesidir. Bereket Daireleri Teorisi ise, Beytülmakdis Çalışmaları kapsamında ortaya

atılmış en önemli adımlardan biridir. Akademinin izlediği yol, günümüzde cereyan eden

olaylara “tepki vermekten ziyade, tepkiye yol açacak zemini hazırlamak” (sınâ‘atü’l-fi‘l)

şeklindedir.

Sonuç odaklı düşünme sistemi biz müslümanları ve özellikle de gençleri çoğu zaman

başarısızlığa iter. Bunun sebebi hazırlıksız yola koyulma, acelecilik ve aynı zamanda

planlamadaki öncelik sırasını gözetmeksizin hareket etmektir. Zira Peygamber Efendimiz

sallallahu aleyhi ve sellem Beytülmakdis’in fethi için askeri ve siyasi planlama yapmadan

önce, fethin temelini oluşturacak bilimsel/marifet zemini hazırlamıştır. Buradan yola çıkarak

biz de Beytülmakdis’e doğru harekete geçmeden önce bir hazırlık gerektiğinin zaruretini idrak

etmiş bulunmaktayız. “Özgürlüğe giden yolda bir adımda bizden olsun” temennisiyle

duygularımızı sahih bilgilere dayandırarak sağlam adımlar atalım istiyoruz.

Bu çalışmada bizden desteklerini esirgemeyen başta saygıdeğer Abd al-Fattah El-

Awaisi hocamız olmak üzere, her zaman yanımızda olan Filistinli ve Mısırlı kardeşlerimize

gönülden teşekkür ediyoruz. “Bugünün hayalleri yarının gerçekleridir” inancıyla özgür

Mescid-i Aksa’da namaz kılacağımız günü sabırla bekliyoruz.

Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan, Kübra Türk

İstanbul 2014


ÖNSÖZ

İsrâ suresinin ifade ettiği anlamlar üzerinde tekrar tekrar düşünürken, surenin sadece

Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın gelecekteki özgürlüğünden bahsetmediğini fark ettim.

Nitekim Beytülmakdis’in özgürlüğe kavuşması Allah’ın vaadidir. O Allah ki, “mümin kulları

için iyilik ve zafer kaplarını açan” (Fettâh) ve “her şeyi bilendir” (Alîm). Allah’ın vaadinde

herhangi bir şüphe ve tartışmaya yer yoktur. O vaat ki, er ya da geç mutlaka gerçekleşecektir.

İsrâ suresinde, bu vaadin yanında, dünya çapında İslam’ın yeniden canlanışının, bir diğer

ifade ile müslümanların ayağa kalkışının işaretlerini farkettim. Aynı şekilde tüm dünyaya

yayılacak İslam fetihleriyle beraber, dünya liderliğinin Beytülmakdis’te gerçekleşeceğinin

resmini de bu âyetlerde gördüm.

Şimdi İsrâ suresine baktığımızda, surenin “Allah, noksan sıfatlardan münezzehtir”

(subhanellezi) ifadesi ile başladığını; “Allah’ı hakkıyla yücelt!” (ve kebbirhu tekbîra) emri ile

sonlandığını görürüz. İsrâ suresinin ilk âyeti, müslümanların tüm dünyaya ulaşma yolunu

genel hatlarıyla çizmiştir. Zira bu âyet; Beytülmakdis’in geçmiş ve gelecek tarih boyunca,

sahip olduğu eşsiz konumu ortaya koymaktadır. Ayrıca bu âyet; jeopolitik biliminde

“Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi” olarak bilinen, yeni bir teorinin temelini

oluşturmuştur. Gerçekten de İslam’ın mesajı, isrâ ve mirac yolculuğu ile ilk kez evrensel bir

boyut kazanmıştır. Bu açıdan şunu söyleyebiliriz ki; Beytülmakdis, İslam tarihi açısından bir

dönüm noktasıdır. Çünkü isrâ ve mirac yolculuğu; İslam’ın sadece Beytülmakdis’te değil,

dünyadaki mevcut durumu tümüyle değiştirmesi için atılan ilk adımdır.

İsrâ yolculuğu, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve selleme Beytülmakdis’in

uluslararası bağlamdaki önemini açıkça göstermiştir. Yine isrâ yolculuğu Peygamber

aleyhisselama Beytülmakdis’in sıradan bir bölge olmadığını ifade etmiştir. Zira Peygamber

aleyhisselam Beytülmakdis’in evrensel bir öneme sahip bir bölge olduğunu isrâ ve mirac

mucizesi ile bizzat yaşamıştır. Ayrıca isrâ yolculuğu başta Peygamber aleyhisselam olmak

üzere Mekke’deki tüm mazlum müslümanlara ve daha sonra gelecek tüm zayıf müslümanlara

bir umut olarak Allah’ın bir lütfu olmuştur. Aynı şekilde isrâ ve miraç mucizesi, belli bir

zamana mahsus bir umut olmaktan ziyade, devamlı ve sonsuza kadar sürecek değişim ve

başlangıçlar için bir umut olarak tüm müslümanlara Allah’ın bir ihsanıdır. Burada şunu da

belirtmek gerekir ki umut; hayallerin gerçekleşmesi, istenilen hedeflere ulaşılması hususunda

gereken değişikliklerin meydana gelmesi için, dur durak bilmeksizin mücadele etmektir. Bir

başka ifadeyle umut; değişime hazır olmanın fiili şeklidir.


İsrâ ve mirac hadisesiyle İslam’ın evrensel mesajı, belki de ilk kez, tüm açıklığıyla

müslümanların gözleri önüne serildi. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem zamanındaki

müslümanlar, isrâ ve mirac mucizesi ile İslam’ın mesajının içe dönük bir olay olmadığını;

aksine dışa dönük ve uluslararası bir hakikat olduğunu anlamışlardır. Yine isrâ mucizesi şunu

gösterdi ki; müslümanlar belli dönemlerde zulüm ve sıkıntılara maruz kalsa da, İslam’ın

daveti asla Mekke ve Arabistan yarımadası içinde mahsur kalmayacak; aksine önce

Beytülmakdis’e, oradan da dünyanın her yerine ulaşacaktır.

Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi’ne göre İslam mesajının bereket merkezi

Beytülmakdis’e ulaşması şunu göstermektedir ki; İslam’ın aydınlığı Beytülmakdis’ten tüm

dünyaya yayılacaktır. Başka bir deyişle, İslam’ın mesajı, Beytülmakdis’ten yayılacak ve İslam

yerel bir davet olmaktan çıkıp evrensel bir çağrıya dönüşecektir. Böylece Beytülmakdis umut

toprağı olmaktan ziyade; Beytülmakdis’ten zuhur ederek tüm dünyaya ulaşan, köklü bir

değişimin başlangıcı ve kaynağı olacaktır. Eğer değişim, umudun fiili şekli ise; bu umut ve

değişim bereketin delilidir. Buradan hareketle umut, değişim ve bereket; birbirinden ayrılmaz

bir bütündür diyebiliriz. Bunların sonucunda şuna ulaşırız ki; Beytülmakdis bereketin,

umudun ve evrensel değişimin merkezidir.

İşte tüm bu sebeplerden dolayı Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin hayatında isrâ

ve mirac mucizesinden sonra köklü bir değişimin olması gerektiği, bir vakıa olarak ortaya

çıktı. Bu nedenle Peygamber aleyhisselam isrâ mucizesinden sonra Beytülmakdis’in

fethedilmesi için bir strateji ortaya koydu.∗ Yani bu demek oluyor ki, isrâ ve mirac mucizesi,

geleceğin planlamasında yeni ve temel faktörler oluşturdu. Öyle ki, isrâ ve mirac,

Beytülmakdis coğrafyasının yeni haritasının çiziminde, siyasi ve jeopolitik öncelikleri

yeniden düzenledi. Sonuçta isrâ yolculuğu müslümanlar ve Beytülmakdis açısından köklü bir

değişim için başlangıç noktası oldu.

Aynı şekilde Peygamber sallallahu aleyhi ve sellemin vefatından (6 Haziran 632) beş

yıl sonra ikinci halife, Müminlerin emiri Ömer b. Hattâb radıyallahu anhın eliyle

müslümanların Beytülmakdis’i ilk fethi (Haziran/Temmuz 637) genelde dünya tarihi,

özeldeyse İslam tarihi açısından bir dönüm noktası olmuştur. Beytülmakdis’in sahip olduğu

∗ Peygamber aleyhisselam Beytülmakdis’in fethini gerçekleştirmek için bilimsel (ma’rifet) hazırlık, siyasi hazırlık ve askeri hazırlık olmak üzere, üç temele dayanan bir strateji uygulamıştır. Böylece Beytülmakdis’in, Peygamber aleyhisselamın vefatından beş yıl sonra Ömer radıyallahu anh tarafından fetholunmasının altyapısı sağlanmıştır. Peygamber aleyhisselamın izlediği stratejinin ayrıntıları için bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 132-144 (editör notu).


bu etkili konum, Allah’ın izniyle Beytülmakdis’in günümüzde gerçekleşecek olan fethinden

sonra tekrar görülecektir.

Beytülmakdis’in yeniden fethedilmesinin ardından, siyonist işgalin bertaraf edilmesi

ve bölgenin siyasi haritasından siyonist devletin silinmesiyle beraber; genelde tüm dünya,

özelde ise müslümanların gelecek tarihi açısından bu olay bir dönüm noktası olacaktır. 21.

yüzyılın ikinci ve üçüncü devrinde (yani 2020 ve 2030 yıllarında), bölgemizin siyasi ve

jeopolitik haritası yeniden çizilecektir. Müslümanlar, uluslararası alanda hakiki bir kuvvet ve

etkili bir aktör olarak ortaya çıkacaktır. Zafer kaplarını açan (Fettâh) ve her şeyi bilen (Alîm)

Allah’ın izniyle bereketin merkezi olan Beytülmakdis’ten “İslam ikinci kez canlanacak” ve

“İslam’ın evrensel zaferi” gerçekleşecektir.

İşte bu kitap, uluslararası ilişkiler alanındaki bilgi teorilerinden biri olan Beytülmakdis

teorisini ortaya koyacaktır. Söz konusu olan bu çalışma, jeopolitik biliminde yeni bir teori

olan “Bereket Daireleri Teorisi”dir. Bu teori, Beytülmakdis ile ilgili ortaya konan fikirler ve

yaşanan olayların seyrini etkileme ve yönlendirme çabalarına katkıda bulunmayı

hedeflemektedir. Bir başka ifadeyle Beytülmakdis ve Mescid-i-Aksa’nın gerçekleşecek olan

gelecek fethi ile “geleceğimizin tarihini yapma” hedefine mütevazi bir katkı sağlamaya

çalışacaktır.

Bu teorinin Türkçe yayınlanıyor olmasından dolayı duyduğum büyük mutluluğu ifade

etmek isterim. Çünkü Türkiye, Beytülmakdis’in gelecekteki özgürlüğüne kavuşmasında kilit

role sahip olan dört merkez∗ ülkeden biridir. Okuyucu bu yeni teoriyle birlikte Türkiye’nin bu

seçkin rolünü fark edecektir. Bu kitabın Türkçe basılmasında emeği geçen ve katkısı bulunan

herkese teşekkürlerimi sunuyorum. Özellikle teorinin Arapça’dan tercümesini yapan değerli

öğrencilerim Emine Nur Kafalı, Kübra Arslan ve Kübra Türk’e; ayrıca son kontrolü yapan

Abdullah Dilek’e teşekkür eder, takdirlerimi sunarım.


İstanbul

12 Mayıs 2014

∗ Diğer merkezler; Mısır, Bilâdüşşâm ve Irak’tır. Bu dört ülke ikinci ve üçüncü bereket dairesinde yar almaktadır. Açıklamalar için, elinizdeki kitabın “İkinci Daire” ve “Üçüncü Daire” bölümlerine bakınız (editör notu).


I. YENİ BİR JEOPOLİTİK TEORİ ∗

Bu kitap ile esas gaye, Beytülmakdis’in jeopolitik konumuyla ilgili “Beytülmakdis

Bereket Daireleri Teorisi” diye isimlendirilen yeni teoriye dair bir tasavvur oluşturmaktır. Bu

bağlamda İslam’ın temel kaynakları incelenecek; ayrıca tarih ve coğrafya kaynakları yeniden

yorumlanacaktır.

A. Merkezin Belirlenmesi

Beytülmakdis’in kendine has özelliklerini ihtiva eden en önemli Kur’ânî terim ardu’l-

mubareke yani “mübarek topraklar” ifadesidir. Beytülmakdis, Kur’ân-ı Kerîm’de dört farklı

surede, beş âyet-i kerîmede “bereketli topraklar” olarak zikredilmiştir ve bu âyetlerin tamamı

Mekkî’dir (el-Enbiyâ 21/71, el-Enbiyâ 21/81; el-A‘râf 7/137; Sebe’ 34/18; el-İsrâ 17/1). İlk 4

âyet İslam öncesi dönemle ilgili olup Beytülmakdis coğrafyası kastedilerek, “bereketli

kıldığımız arz” (el-ardü’l-letî bâreknâ fîhâ) ifadesi kullanılmıştır. Bu ifade “ kendisine

bereket bahşedilen topraklar” anlamına gelmektedir. Beşinci âyet ise Muhammed sallallahu

aleyhi ve sellemin mirac hadisesiyle ilgili olup burada Beytülmakdis’te bulunan el-

Beytülmukaddes∗∗ (Mescid-i Aksa) için “etrafını bereketlendirdiğimiz” ifadesi kullanılmıştır.

Bu ifade ise bereketle kuşatılan yer anlamındadır.

Yukarıdaki ilk dört âyet bize şunu göstermektedir ki; Allah Teâlâ tarafından coğrafî

olarak, sınırları belirlenebilen bir toprak parçasının tamamına bereket verilmiştir. Bununla

beraber beşinci âyet ise bu coğrafyadaki bereketin yayıldığı merkez noktasına işaret

etmektedir. Kısacası ilk dört âyet Beytülmakdis bölgesinin sınırlarını çizerken, beşinci âyet de

bu bölgenin merkezi, yani bereketin merkezini ortaya koymaktadır ki bu da; el-

Beytülmukaddes yani Mescid-i Aksa’dır. Öte yandan, Kur’ân’ı Kerim’deki bir başka âyet

bereketin Mekke’deki Kâbe’de olduğundan söz etmektedir; “Muhakkak ki, âlemlere bereket

ve hidayet kaynağı olarak insanlar için kurulan ilk ev (mâbed) Mekke’dekidir (Kâbe)” (Âl-i

∗ Bu kitap, Abd al-Fattah El-Awaisi’nin, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ (Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir, 2013), adlı eserinin 89-123 sayfalarındaki “el-Faslu’s-Salis: Nazariye Cedide li’l-Ciyopolitiks” bölümünün, yazar tarafından gözden geçirilmiş halinin tercümesidir (editör notu).

∗∗ “Mukaddes ev/mescid” anlamına gelen “el-Beytülmukaddes” ( سا لبيت المقد ) ismi Mescid-i Aksa’nın bir diğer adıdır. Bu terimin kökündeki anlam, coğrafi bir bölge olan “Beytülmakdis” adına yakın olmakla beraber; “Beytülmukaddes” bereket merkezinin merkezi olarak kabul edilen Mescid-i Aksa’nın bizzat kendisi için kullanılmaktadır (editör notu).


İmrân 3/96). Buradan Kâbe’nin bereket için bir karargah olduğu anlaşılmaktadır. Buna

dayanarak Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes’ten yayılan bereketin Kâbe’de de

bulunduğu anlaşılmaktadır. Kısacası bereket merkezinin tesbit edilmeye çalışılması ortaya

yeni bir teorinin çıkmasını sağlamıştır. Bu teori de “Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi”

olarak adlandırılmıştır. Şimdi bu teorinin tanımına geçmeden önce “bereket” ifadesinin ne

anlama geldiğini açıklamak daha isabetli olacaktır.

B. Bereket: Bolluk ve Artış

Her ne kadar “bereket” kelimesi için, bir şeye “Allah tarafından verilen lütuf ve nimet”

tanımı kullanılsa da, İsrâ suresinin ilk âyeti ile bereketten bahseden diğer âyet ve hadisler

ışığında bereket kelimesi, “bolluk ve ziyade (sürekli bir artış)” şeklinde tanımlanabilir.

Genel olarak İslam âlimleri, özellikle de müfessirler, bereketin delilleri konusunda

çokça tartışmışlar; fakat bereketin kendisi ve hakikatleri hakkında fazla tartışmamışlardır.

Evet, bereketi gözümüzle göremeyiz, ancak onun varlığını tecellisi ve tezahürüyle hisseder,

idrak ederiz. Bu bağlamda bereketi, maddi ve manevi olarak iki ayrı başlık altında incelemek

mümkündür. Mesela, Beytülmakdis’in sahip olduğu eşsiz stratejik konumu; kendisine has

çeşitliliğe sahip topografya, iklim ve çeşitli zirai ürünleri buranın maddi bereketinin

yansımalardır. Öte yandan Beytülmakdis’in yahudi, hıristiyan ve müslümanlar tarafından bir

peygamber coğrafyası olarak görülmesi de, Beytülmakdis’in manevi bereketin kaynağı

olduğuna işaret etmektedir.1 Özetle bir insan, tüm bu somut unsurlarla Beytülmakdis’te ve

ona komşu olan bölgelerde bereketi gerçek manada hissedebilir.

Mekke ve Medine’deki ilahi bereket sadece müslümanlara has bir berekettir; ancak

Beytülmakdis’teki bereket bütün insanlık içindir. Enbiya suresi 71. âyete dayanarak

Beytülmakdis hakkında; “Âlemler için bereketli kıldığımız arz” (el-Enbiyâ 21/71) tanımını

yapabiliriz. Bu âyet-i kerîme İbrahim aleyhisselam dönemine işaret ettiği için, bu bereketin

yeryüzü yaratılmadan önce değil; İbrahim aleyhisselam döneminden hemen önce

1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “The Signifance of Jerusalem in Islam: An Islamic Reference”, Journal of Islamic Jerusalem Studies, c. 1 sayı 2, 1998, ss. 50-51. Ayrıca Mohammad Roslan Mohammad Nor, “Beytülmakdis’in İslam’daki Önemi: Kur’ân ve Sünnet Açısından” isimli doktora tezinin bir bölümünde, Beytülmakdis’i özel kılan peygamberlerin yaşadığı yer olma özelliğine değinmiştir. Bkz. Mohammad Roslan Mohammad Nor, The Significance of Islamicjerusalem in Islam: Qur’anic and Hadith Perspectives, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dundee 2006.


Beytülmakdis’e bahşedildiği söylenebilir. Halbuki vakıada Beytülmakdis’i bu denli farklı ve

eşsiz kılan etken, buranın peygamberler için bir merkez olmadan önce bereketin bu topraklara

bahşedilmesinden kaynaklanmaktadır. Daha sonra bu toprakların peygamberler yurduna

dönüşmesi ise zaten bu bereketin tecellilerindendir. Neticede bütün insanlığa açık olan bu

evrensel bölge ve burayı kuşatan bereket; Beytülmakdis’i, herkesin yaşayıp bereketinden

istifade edeceği “insanlık için model bir alan” haline getirmiştir.

.


II. BEYTÜLMAKDİS BEREKET DAİRESİ TEORİSİ

Burada siyaset biliminde meşhur bir teori olan “daire teorisi” terimi ödünç alınmıştır.

Daire teorisi geliştirilirken, Kur’ân’ı Kerim’de “bereket” kavramını muhteşem bir şekilde

ortaya koyan bir âyet merkeze alınmıştır. Miladî 15. asrın meşhur âlimlerinden biri olan es-

Süyûtî el-Minhâcî (ö. 1475); “eğer Beytülmakdis’in fazileti hakkında bu âyet (el-İsrâ 17/1)

dışında hiçbir delil olmasa bile; Beytülmakdis için bu âyet yeterlidir, ayrıca bütün bereketleri

kapsamaktadır” görüşünü dile getirmiştir.1 Şimdi bereketten söz eden bu âyet-i kerimeye

odaklanacağız; “Kendisine âyetlerimizden bir kısmını gösterelim diye kulunu (Muhammed’i)

bir gece Mescid-i Harâm’dan çevresini bereketlendirdiğimiz Mescid-i Aksa’ya götüren

Allah’ın şanı yücedir. Hiç şüphesiz O, hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir” (el-İsrâ 17/1).

A. “Havlehû” ( ه ل و ح ): Etrafında

Bu bölümün hedeflerinden biri “havlehu” (etrafı, çevresi)2 kelimesi üzerine

düşünmektir. Burada Kur’ân’ı Kerîm’in 30 cüzden oluştuğunu ifade etmekte fayda vardır. İsrâ

suresi Kur’ân’ın 15. cüzünde, yani ilk yarısının en sonunda yer almaktadır. Bizim burada

üzerinde durduğumuz ve temel aldığımız İsrâ suresinin ilk âyeti de; Kur’ân’ın ilk yarısının

son cüzündeki ilk âyet-i kerimedir. Güzel bir tevafuk olarak Beytülmakdis Bereket Daireleri

Teorisi’nin dayandığı âyet, Kur’ân-ı Kerim’in ortasında yer almaktadır. Bu durumu

keşfettiğim zaman müthiş bir heyecan hissettim. Çünkü bu durum Bereket Daireleri Teorisi’ni

desteklemektedir. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm ile müslüman düşüncesi arasındaki ilişkiyi

önemsemeyen, bilhassa Beytülmakdis’in Kur’ân’daki konumunu küçümseyen müsteşriklere

karşı güzel bir delildir.

Bu âyet-i kerîmeye göre Beytülmakdis sınırları içinde bulunan el-Beytülmukaddes

(Mescid-i Aksa) bereket merkezinin merkezidir. Bereket Daireleri Teorisi’nde bahsettiğimiz

1 Şemsüddin Muhammed b. Şihâb es-Süyûtî el-Minhâcî, İthâfü’l-Ahissâ bi-Fezâ’ili’l-Mescidi’l-Aksâ, thk. Ahmed Ramazan, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-Kitâb, Kahire 1984, s. 95.

2 Havlehû ifadesini açıklamadan önce, Kur’ân-ı Kerim’in bu âyetinin İngilizce’de yaygın olan çevirisine katılmadığımızı belirtmek isterim. Muhammad Muhsin Khân ve Taqî-ud-Dîn Al-Hilâlî, [The Noble Qur’an English Translation of the Meanings and Commentary, Medine 1417/1997] “havlehû” ’ifadesini açıklamak için “civar” [neighbourhood] sözcüğünü kullanmıştır. Abdullah Yusuf Ali [The Meaning of the Holy Qur’an, Beltsville 2011] ve Thomas Cleary [The Qur’an: A New Translation, Chicago 2004] ise “çevreleyen bölge” (precincts) ifadesini kullanmışlardır. Fakat bana göre bu kelimenin doğrusu “etrafında” (havlehû) ifadesidir. Çünkü bu ifade daha dinamik ve canlıdır. Yukardaki tercümelerde ifade edilen “çevresi” ise daha donuk bir anlama sahiptir.


dairelerin sınırlarını tam olarak belirlemek her ne kadar zor da olsa, bu bereketin Mescid-i

Aksa etrafında halka halka yayıldığını söyleyebiliriz. Buradan yola çıkarak şunu ifade

edebiliriz ki; Mescid-i Aksa’nın kaynağı olduğu bu bereket, bütün dünyaya farklı oranlarda

yayılmaktadır.1

Bir anlamda eğer sen, Beytülmakdis’e ne kadar yakın bir dairede yaşarsan; bereket

merkezinin o derece yakınında bulunmuş olursun, dolayısıyla Beytülmakdis’e yaklaştıkça

bereket oranı yükselir. Fakat eğer bereket merkezine uzak bir yerde yaşarsan; sana bu bereket

kısmen ulaşacaktır. Tabii ki bu oran, bereketin merkezinde bulunan birisine göre daha azdır.

Bir başka ifade ile el-Beytülmukaddes’in (Mescid-i Aksa) etrafında daireler şeklinde dönen

bu bereket, biz merkezden uzaklaştıkça gittikçe azalmaktadır. Gerçekte Mescid-i Aksa

bereketin merkezini temsil etmekte ve bu bereketin yansımaları tüm dünyaya saçılmaktadır.

Hülâsa, Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes (Mescid-i Aksa) bereket merkezinin

merkezidir. Aşağıdaki haritada da görüldüğü gibi, bu bereket Mescid-i Aksa’nın etrafında

halka halka yayılmaktadır (Bkz. Harita 1, Harita 2).

1 En‘âm suresi 92. âyette yer alan “ve men havlehâ” (ومن حولها) ifadesini birçok müfessir tüm dünyayı kapsayacak şekilde tefsir etmiştir [“İşte bu (Kur’an) da, bereket kaynağı, kendinden öncekileri (ilâhî kitapları) tasdik eden ve şehirler anasını (Mekke’yi) ve bütün çevresini (tüm insanlığı) uyarasın diye indirdiğimiz bir kitaptır”(el-En‘âm 6/92)].


Harita 1. Mescid-i Aksa (el-Beytülmukaddes) ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).

Harita 2. Beytülmakdis Bölgesi ve Bereket Daireleri. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗

∗ Harita 1 ve Harita 2 için bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, s. 29 (editör notu).


1. Birinci Daire: Beytülmakdis

Bu konuda öncelikle Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının

gerekmektedir. Ben, 1990’lı yıllardan itibaren tarih ve coğrafyayı göz önüne alarak şu şekilde

özetlenebilecek görüşümü dile getirdim; Beytülmakdis bugün sadece bir yerleşim yeri olan

veya surlarla çevrili şehirden ibaret değildir. Aksine büyüklü küçüklü birçok şehir ve köyden

oluşan bir bölgedir. Genç bilim adamı Khalid El-Awaisi de doktora tezinde, Beytülmakdis’in

coğrafi sınırlarını belirlemeyi başarmıştır.1 Ayrıca Khalid, bu sınırları destekleyen bir çok

delili de ortaya koymuştur.2

Bu delillerden biri de Beytülmakdis’in idarî sınırları hakkındadır. Nitekim Ebubekir

radıyallahu anh, orduyu dört bölüğe ayırarak her birisine bir kumandan tayin etmiş ve onları

“tarihî Suriye”nin belirli bölgelerine göndermiştir. Bu konu hakkında, sadece Vâkıdî’nin

rivayet ettiğine göre, Ebubekir radıyallahu anh Amr b. As’a; “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu

sana aittir”, (aleyke bi-Filistin ve’l-İlyâ)3 diyerek bu iki bölgenin sorumluluğunu açık bir

şekilde ona vermiştir. Arap dilinde “ve” (vâv) harfi iki şeyi birleştirmek için kullanıldığı gibi,

1 Beytülmakdis sınırlarını belirlenmesi ile ilgili tartışılmalar, genç ve başarılı Bilim Adamı Haithem Al-Ratrout’un [Heysem er-Ratrût] doktora tezine [The Architectural Development of Al-Aqsa Mosque in Islamic Jerusalem in the Early Islamic Period: Sacred Architecture in the Shape of the ‘Holy’] danışmanlık yaptığım sürede gerçekleşen görüşme ve istişarelerle başlamıştır. Her ne kadar bu tartışma bu tez konusuyla doğrudan bağlantılı olmasa da, Ömer radıyallahu anh tarafından gerçekleşen ilk Beytülmakdis fethine ilişkin tarihi olayları daha iyi anlayabilmek için; Beytülmakdis’in tarifinin yapılması ve sınırlarının belirlenmesi gerektiğini düşündüm. Bunun neticesinde kendisine danışmanlık yaptığım Othman Al-Tel’in [Osman et-Tıl] doktora tezine “İlyâ bölgesinin (Beytülmakdis) topoğrafyası ve coğrafî sınırları” konulu bir bölüm eklemesini önerdim. Bunun üzerine Othman, “İlyâ’nın (Beytülmakdis) İlk İslamî Fethi: Erken Dönem Tarihî Rivâyet ve Kaynakların Tenkit ve Tahliline Dair Bir Çalışma” başlıklı tezinin ikinci bölümü olarak bu konuyu inceledi. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, ss. 64-81. Gerçekten de bu bölüm Othman’a Müslümanlar tarafından gerçekleşen İlyâ’nın İlk fethine hakkında, birçok kaynak ve yorumda görülen çelişkili konuları ve bunları tekrar eden âlim ve araştırmacıların düştüğü hataları ortaya çıkarma imkânı vermiştir. Daha sonra Ağustos 2003’te Khalid El-Awaisi [Hâlid el-Üveysî] de bu konuyu genişleterek “Beytülmakdis’in Coğrafî Sınırları” [Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem] başlıklı yüksek lisans tezini hazırlamıştır. Gerçekten de Khalid Eylül 2003’den itibaren de bu Beytülmakdis’in sınırlarına dair bu keşfi daha da geliştirerek doktora tezine dönüştürmüştür. 2007 yılında ise bu orijinal çalışma “Beytülmakdis’i Haritalandırmak: Coğrafî Sınırların Yeniden Keşfi” [Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007], başlığı altında kitap olarak basılmıştır. Böylece Khalid, yeni bir bilim dalı olan Beytülmakdis Çalışmaları’nın bilinmesine temel katkı olacak, bir çalışma ortaya koymuştur.

2 Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries of Islamicjerusalem, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2003, ss. 27-64.

3 “Filistin ve İlyâ’nın sorumluluğu sana aittir” ifadesi için bkz. Muhammed b. Ömer Vâkıdî, Fütûhu’ş-Şâm, thk. H. el-Hac, el-Mektebetü’-Tevfîkîyye, Kahire, ts., s. 31. Othman Al-Tel ise bu konuda Vâkıdî’nin söylediklerini “reddetmeye” veya bunlardan “şüphe duymayı gerektirecek herhangi sebep yoktur” demektedir. Bkz. Othman Ismael Al-Tel, The first Islamic conquest of Aelia (Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003, s. 79.


iki farklı nesneyi birbirinden ayırmak ve temyiz etmek için de kullanılır. Ebubekir radıyallahu

anhın kullandığı bu ifadeye bakıldığında “ve” harfinin iki ayrı bölgeyi işaret ettiği veya “ve”

den sonra gelen ikinci yerin daha önemli olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca muhtemelen “ve”

harfinden sonra gelen ikinci yerin, başka yerlere oranla daha önemli olduğu

vurgulanmaktadır.

İkinci halife Ömer b. Hattâb radıyallahu anh İlyâ’yı (Beytülmakdis) fethettiğinde,

“Ömer Ahidnâmesi” diye bilinen tarihî vesikada, halk arasında yaygın olan “İlyâ” ismini

kullandı. Müslümanlar Beytülmakdis’e hâkim oldukları dönemde İlyâ ismini hemen

değiştirmedi, hatta daha sonra da müslümanlar bu terimi kullanmaya devam etti. Zira

Emevîlerin ilk senelerine kadar İlyâ adının yazılı olduğu paralar basıldı. Nitekim Hulefâ-yi

Râşidîn bir yeri fethettiğinde, o bölgede bulunan yapıyı korumuş, bir anda büyük

değişikliklere gitmemiştir.

Tarihte birçok müslüman âlim Beytülmakdis’in coğrafî sınırları hakkında bazı

tanımlar yapmıştır. Ben burada âlimler arasındaki ihtilafların tafsilatına girmeksizin, Khalid

El-Awaisi’nin hazırladığı çalışmalar sonucunda ulaştığı Beytülmakdis sınırlarını dikkate

alıyorum.1 Khalid’in çalışmalarının sonucunda aşağıdaki haritada gösterilen sınırlar ortaya

çıkmıştır:

1 Bu harita için bkz. Khalid El-Awaisi, Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007, ss. 273-274.


Harita 3. Beytülmakdis Bölgesinin Sınırları.1

1 Bu harita için bkz. El-Awaisi (Khalid), Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries, s. 274.


Khalid El-Awaisi’ye göre daha önceleri müslüman bilginlerin söylediği gibi,

Beytülmakdis bölgesinin sınırları “eski Kudüs şehrinin etrafından farklı yönlere doğru, âzami

40 Arap mili∗ (85,04 km) kadar uzanmaktadır. Böylece Beytülmakdis’in sınırları batıdan

Remle’yi ve onun çevresindeki köyleri, denizden de Akdeniz’in içine doğru 12 Arap miline

(25,51 km) kadar olan bölgeyi kapsamaktadır”.1 Khalid’e göre kendisinin ulaştığı bu sınırlar,

idarî sınırlar olmadığından zamanın değişmesi ile değişmez; “aksine bu sınırlar, mukaddes

bölge için sabit olan sınırlardır” ve “Haremeyn’in, yani Mekke ile Medine’nin sınırları gibi

kutsaldır… Bu konuda Abdullah b. Ömer’den gelen rivâyet de şunu göstermektedir ki;

Beytülmakdis’in sınırlarının kutsallığı, Mekke’nin kutsallığı gibi yaratılışın başlangıcına

kadar gitmektedir. Abdullah b. Ömer şunu söylemiştir; ‘Mekke’deki harem bölgesi, yeryüzü

ve gökyüzü boyunca kendi alanı kadar kutsaldır. Beytülmakdis bölgesi de kendi alanı kadar,

yeryüzü ve gökyüzü boyunca kutsaldır’ ”.2

Hatta Osmanlı döneminin sonlarına kadar, II. Abdülhamid zamanında, küçük

farklılıklarla, Beytülmakdis bölgesine benzeyen idarî sınırlar bulmaktayız. Nitekim

Beytülmakdis bölgesi 1887 yılında Kudüs, Yafa, Halil, Gazze ve Bi’rûssebi‘ vilayetlerinden

oluşan “Kudüs-ü Şerif Mutasarrıflığı” olarak isimlendirilerek müstakil mutasarrıflık

statüsünde doğrudan İstanbul’a bağlanmıştır.3 Bütün bunlardan şunu anlıyoruz ki;

Beytülmakdis bir şehir veya yerleşim yeri değil; bilakis büyüklü küçüklü birçok köy ve

şehirden oluşan ve merkezi de Mescid-i Aksa olan bir bölgedir.

Özetleyecek olursak Beytülmakdis genelde dünyanın, özelde ise Doğu İslam

ülkelerinin kalbinde yer almaktadır. Üç kıtanın, yani Afrika, Asya ve Avrupa’nın kesiştiği

noktada yer almakta, ayrıca -ilerde açıklanacağı gibi- Arap yarımadasında Hicaz ile güçlü bir

bağa sahiptir. Aynı zamanda kültürel, toplumsal, siyasî ve iktisadî boyutu yanında bütün

dünyada etkisi ve yansıması olan üç dinin, yani Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam’ın

merkezidir.

∗ 1 Arap mili: yaklaşık 2,126 km’dir (editör notu). 1 Khalid El-Awaisi, “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-

Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008, ss. 100-101.

2 El-Awaisi (Khalid), “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, ss. 107-108. 3 Osmanlı dönemi açısından Beytülmakdis’in önemi konusuna, “İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm” başlığı içerisinde

tekrar değinilecektir.


2. İkinci Daire: Mısır ve Bilâdüşşâm

Çoğu müfessir İsrâ suresinin ilk âyetini tefsir ederken bazı hadisleri de delil olarak

göstererek “mübarek topraklar” kavramının Bilâdüşşâm, yani “Tarihî Suriye” coğrafyasını

ifade ettiğini söylemektedir.1 Fakat eğer “bereket”, Beytülmakdis bölgesinin etrafında daireler

halinde yayılıyorsa Bilâdüşşâm bu dairenin sadece bir kısmıdır. Bu da âlimlerin bereketi

sadece Bilâdüşşâm’la sınırladıklarını ortaya koymaktadır. Peki, bu âlimler dairenin diğer

kısmı olan ve güneyde bulunan bölgeleri neden görmezden gelmişlerdir? Haddi zatında bu

sorunun cevabı, bu çalışmanın sınırlarını aşan, daha geniş bir incelemeyi gerektirmektedir.

Bununla birlikte mübarek topraklar, Mısır ve Bilâdüşşâm’ın tamamı ile beraber Akdeniz’deki

Kıbrıs Adası’nı da içine almaktadır.

Harita 4. Mısır ve Bilâdüşşâm’ın Bulunduğu İkinci Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah

Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗

1 Beytülmakdis’e özel iki Kur’ânî terim olan “mübarek topraklar”(el-ardü’l-mübareke) ve “mukaddes topraklar” (el-ardü’l-mukaddese) isimlerinin; “harem toprakları” (el-ardü’l-harâm) terimi ile mukayesesine ihtiyaç vardır.

∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 31 (editör notu).


Haritada da görüldüğü gibi ikinci daire; Mısır’ın büyük bir kısmını (Kahire,

Akdeniz’de bulunan İskenderiye, Sina Yarımadası, Kızıldeniz’e bakan el-Gardaka),

Bilâdüşşâm’ın tamamını (Suriye, Lübnan, Filistin, Ürdün), Akdeniz’de bulunan Kıbrıs

Adası’nı ve bunlarla beraber Arap yarımadasının küçük bir bölümü olan Mısır ve

Bilâdüşşâm’a yakın Tebük şehrini de kapsamaktadır.

Bereket dairelerinin ikinci halkasında yer alan Tedmur, Hama, Lazkiye, Lefkoşa,

Kahire ve Tebük şehirleri ortak bir çizginin yakınındadır. İskenderiye şehri ile Halep şehrinin

ise tamamen aynı çizgi üzerinde olduğu görülmektedir. Özellikle bu çerçevede Bilâdüşşâm ve

Mısır’ın güvenliği açısından Kıbrıs Adası’nın stratejik önemine dikkat çekmek

gerekmektedir. Zira Akdeniz’deki özel konumu sebebiyle Kıbrıs Adası, Akdeniz boyunca

uzanan Bilâdüşşâm ve Mısır için büyük önem arz etmektedir.

Bana göre Bilâdüşşâm ile Mısır arasında bulunan stratejik ve organik bağın

görmezden gelinmesi, Beytülmakdis’in tarihte birkaç defa dış güçlerin boyunduruğu altına

girmesine yol açmıştır. Buna rağmen Selahaddîn-i Eyyûbî zamanında müslümanlar, ancak

dairenin iki kısmının yani Bilâdüşşâm ile Mısır’ın birliğini sağlayarak Beytülmakdis’i

yabancıların işgalinden kurtarmışlardır. Bilâdüşşâm ve Mısır’ın birleşmesi Beytülmakdis’in

fethedilmesinin en önemli faktörlerinden biridir. Buna binaen Beytülmakdis’in şuan içinde

bulunduğu siyonist işgalden kurtulmasının, bölge halkının bu gerçeği idrak edip, dairenin iki

kısmının birliğini sağlamadan mümkün olmayacağını söyleyebiliriz. Özetle, Beytülmakdis’in

fethinin gerçekleşmesi için Bilâdüşşâm ve Mısır arasında tam anlamıyla bir birlik

kurulmasının yanında, Kıbrıs Adası ile güçlü bir stratejik işbirliği içinde olunması

gerekmektedir.

1983-1987 yılları arasında beş yıl süren inceleme ve araştırmalarımda “Mısır ve

Filistin Meselesi 1936 Yılı Öncesi”,∗ adlı kitabımda ifade ettiğim gibi özetle şu düşünceye

ulaştım; “Arap coğrafyasının tarihini inceleyen birisi şunu farkeder ki; bu bölgedeki “tarih

hareketi”nden anlaşıldığına göre geçmişte olan ve günümüzde de devam eden bir gerçek

olarak, Bilâdüşşâm ve Mısır arasında güçlü, organik bir bağ vardır. Nitekim Şam ve Mısır’ın

güvenliğini sağlayan etken hep tektir. Birinin gidişatının her zaman için diğerini etkilemekte

olduğu, birinde tehlike varsa özellikle bu tehlikenin diğer taraftan geldiği bilinmektedir.

Mısır’ın tarihini belirleyen savaşlar, genelde Şam topraklarında bilhassa güneybatı kısmında

gerçekleşmiş, Şam’ı ilgilendiren tarihî savaşlar da Mısır’da cereyan etmiştir.

∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, Dârü’l-Hasen, Halil 1987 (editör notu).


Örneğin yakın tarihe baktığımızda Osmanlılar 1516’daki Mercidâbık Muharebesi ile

Bilâdüşşâm’a hâkim olunca, bunun hemen akabinde 1517’de Ridâniye Savaşı’yla Mısır

topraklarını kontrolü altına almıştır. Bunun zıttı da doğrudur. Nitekim Napolyon 1798’de

Mısır’ı işgal ettikten bir yıl sonra, 1799 yılında Filistin’i işgal etme girişiminde bulunmuştur.

Bu da bizlere birinin savunulması gerekiyorsa bunun diğer taraftan da desteklenmesi

gerektiğini göstermektedir. Çünkü bir gücün, bu iki bölgeden birine hâkim olması

durumunda, hâkim olana diğer tarafı da kontrol etme imkânı ortaya çıkmaktadır”.1 Genç

araştırmacı Sara Abd al-Fattah El-Awaisi de; “Mısır tehlike altındayken Bilâdüşşâm’ın;

Bilâdüşşâm tehlike altındayken de Mısır’ın güvenli ve istikrarlı olamayacağı bir gerçektir”2

ifadeleriyle Bilâdüşşâm ile Mısır arasındaki bağın stratejik ve organik bir bağ olduğu gerçeği

üzerinde durmuştur.

Hakikaten de Eyyûbî Devleti’nin, 1193 yılından itibaren hanedan içindeki taht

kavgaları yüzünden yaşadığı çekişmeler ve iç savaşlar yüzünden siyasi istikrarını kaybettiği

en zayıf dönemlerinde bile, Eyyûbîler ana siyaseti daima Mısır’ı dış tehlikeler ve yabancı

nüfuzundan koruma yönünde olmuştur.3 Nitekim Haçlılar düzenledikleri ilk dört seferde,

Beytülmakdis’i doğrudan hedef almışken; beşinci hamlelerinde Mısır’a odaklanmış ve Mısır’ı

sömürgesi altına almak için büyük çabalar sarfetmiştir. Anlaşılan o ki Haçlılar Mısır’a hâkim

olup güçlerini etkin kılmadıkça; müslüman güçlerin dört bir yandan etrafını kuşattığı bir

durumda Beytülmakdis’teki varlıklarını garanti altına alamayacaklarını anlamışlardı. Böylece

Haçlılar için “Mısır’ın, Beytülmakdis’e açılan kapı” olduğu gerçeği ortaya çıktı.4

Ayrıca Selahaddîn-i Eyyûbî’nin 1193’te vefatından sonra ortaya çıkan siyasi

istikrarsızlık ve iç çatışmaların olduğu dönemde bile, Mısır’ın jeopolitik konumu ve bölgedeki

hakikî gücün merkezi olduğu kabulünden dolayı, Mısır’ın zorunlu olarak korunması

gerektiğine dair önemli bir anlayış vardı. Eyyûbi Sultanı el-Melikü’s-Salih Necmeddin Eyyûb

(ö. 1249), oğlu Turan Şah’a vasiyetinde bu gerçeğin önemine vurgu yaparak şunları ifade

etmiştir; “Oğlum! Şunu iyi bil ki, Mısır diyarı, krallığın tahtı konumundadır. Mısır sayesinde

Bütün krallara haddini bildirirsin. Eğer Mısır’ı elinde tutarsan, tüm Doğu elinde olacaktır.

1 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, s. 53. 2 Sara El-Awaisi [Sâra el-Üveysi], Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A

Critical Study of Three Cases, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2010, s. 42.

3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 2, 6.

4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, ss. 32-34.


Adına sikke vurulur (adına para basılır) ve hutbede adın zikredilir (egemenlik ve güce sahip

olmanın delili olarak Cuma hutbesinde adına dua edilir).”1

el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb vasiyetinde; Mısır’ın koruma kalkanı

konumundaki, Beytülmakdis sınırları içinde bulunan ve deniz seviyesinden 1000 metre

yükseklikte yer alan “Kerak”ın önemine dikkat çekmiş ve şunları söylemiştir; “Oğlum! Eğer

Halepliler senden Kerak’ı almak üzere seni zorlarlarsa, onlara (Beytülmakdis sınırları dışında

kalan, Ürdün’ün doğusunda bulunan) Şûbek’i ver. Eğer onlar razı gelmezse, onları razı

edinceye kadar onlara sahilden bir yer ver; ama ne olursa olsun Kerak’ı elinden çıkarma!

Allah hakkı için vasiyetimi koru. Bu zelil düşmanın neler yapacağını bilemeyiz. Allah

korusun, eğer onlar Mısır’a doğru ilerlerse sırtını Kerak’a ver. Bu şekilde hem gücünü hem de

devletini korumuş olursun. Mısır’ın kendini koruyacak bir kalesi yoktur. Onun için sen

Kerak’ta orduyu hazırlayıp düşmana yönelerek, düşmanın Mısır’a girmesini engellemiş

olursun. Kerak gibi gücünü toplayıp sırtını vereceğin bir yer olmazsa askerî gücün dağılır.

Ancak, Kerak’ı elimde tuttuğum an, benim kalbim rahatladı ve sırtım güçlendi.”2

Sara El-Awaisi, el-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb’un söylediği; “Mısır’ın

güvenliğini korumak Beytülmakdis’in güvende olmasını sağlayacağından; ne olursa olsun

Mısır’ın korunması ve güvenliğini sağlamak için elden gelen tüm çabayı sarf etmek gerekir”

şeklindeki sözlerini önemli bulmuştur.3 Buna göre Sara tezinin sonunda konuyu şu şekilde

özetlemiştir; “Beytülmakdis bölgesinin siyasî istikrarını sağlamak için, Mısır ve

Bilâdüşşâm’ın paralel hareket etmesi gerekir. Nitekim Eyyûbî hâkimiyeti boyunca, Mısır’ın

güvenliği ve geleceğine doğrudan Beytülmakdis’te karar verilirdi. Aynı şekilde

Beytülmakdis’in de güvenliği ve geleceği Mısır’da karara bağlanırdı”.4

Daha açık olması açısından güncel bir örnek vermek gerekirse, Batılı ülkelerin

sömürge politikasında görüldüğü gibi, Bilâdüşşâm’ın güneybatısında, Mısır’ın bitişiğinde

“yabancı insan bariyeri” inşa etme çalışmaları daha sonra “İsrail” olarak bilinecek devleti

ortaya çıkarmıştır. Jeostratejik konumundan dolayı Beytülmakdis bölgesine hâkim olan

1 Claude Cahen - İbrahim Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, c. 29, 1977, s. 100 (naklen; El-Awaisi [Sara], “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 61).

2 Cahen - Chabbouh, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin d’Etudes Orientales, s. 104 (naklen; El-Awaisi [Sara] “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 65).

3 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 52.

4 El-Awaisi (Sara), “Towards a Geopolitical Understanding of Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases”, s. 54.


herhangi bir yabancı güç, Arap coğrafyasında herhangi bir birliğini oluşmasını kesin bir

şekilde engelleyecektir. Ben, 1991 yılında yayınlanan “Filistin Meselesinin Kökleri” adlı

kitabımda∗ ve 2002’de “Yahudi Devletinin Kuruluşunda Britanya’nın Rolü: 1840-1948”

başlıklı makalemde Arap coğrafyasında bir yahudi devleti kurmanın siyonist hareketin bir

projesi olmadan önce, “Batılılar’ın bir sömürge projesi” olduğunu ifade ettim. Zira Britanya,

bu bölgeyi elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme emellerini gerçekleştirmek için

yahudilerin bir vatan kurma özlemini istismar etmiştir. Bir başka deyişle yahudi devleti, bu

bölgede stratejik sömürge hedeflerini gerçekleştirme yolunda sadece bir adım ve araçtır.1 Bu

sebeple Britanya politikası, Filistin’de yahudi devleti kurma hazırlığı olarak Mısır’ı

Bilâdüşşâm’dan tamamen ayırmaya yönelik bir yol izlemiştir. Mısır’ı Bilâdüşşâm’dan ayırma

düşüncesi ise 1840 yılına dayanır. Zira 15 Temmuz 1840 tarihinde Britanya’nın de içinde

bulunduğu büyük ülkeler Londra’da toplanarak Arap coğrafyasını bölmek için ilk adım

olarak, Mısır’ı kendi sınırlarının dışına çıkamayan bir ülke haline getirme ve Bilâdüşşâm’dan

ayırma anlaşmasını imzalamıştır.

Fiilen de Britanya, sömürge projesini gerçekleştirmek üzere 1840’tan 1948’e kadar

108 yıl boyunca, Arap coğrafyasını parçalayıp Mısır ve Osmanlı devletini birbirinden

koparmak için, Mısır’ın diğer Arap ülkelerinden ayrılıp yalnız başına kalmasını sağlayacak,

Mısır ve Bilâdüşşâm arasında oluşabilecek herhangi bir ittifaka engel olmaya ya da “yabancı

insan köprüsü/bariyeri” inşa etmeye çalışmıştır. Bu yabancı bariyer, Batılılar’ın sömürge

çıkarlarıyla uyuşacak şekilde Britanya’nın nüfuz merkezi olacak ve onun Arap coğrafyasını

elinde tutarak bölgenin geleceğine yön verme ve sömürge hâkimiyetinin devamını korumayı

sağlayacaktır.

Britanya Dışişleri Bakanı Lord Palmerston (ö. 1865) ile Britanya’nın İstanbul

Büyükelçiliği arasında gerçekleşen yazışmaları incelediğimde şunu keşfettim: Palmerston’un

11.08.1840 tarihli mektubu ile 1841 yılı Şubat ayındaki mektubu, “Filistin’de yahudilerden

oluşan bir insan köprüsü/bariyeri” ile Britanya siyasetinin ana hedefini açık bir şekilde ortaya

koymaktadır; “Osmanlı Devleti toprakları içinde yer alacak şekilde, Arap bölgeleri arasında

oluşabilecek herhangi bir siyasî birliği engellemek üzere Britanya himayesinde bir alan

kurmak”.

∗ Abd al-Fattah El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, Dârü’l-Hasen, Halil 1991 (editör notu). 1 Abd al-Fattah El-Awaisi, “Davru Brîtânya fî Te’sîsi’d-Devleti’l-Yahûdiyye: 1840-1948” Mecelletu Şu’ûn İctimâ‘iyye,

sayı 75, yıl 19, 2002, ss. 149-150.


Burada işaret etmemiz gereken bir husus da, Britanya’nın bu planını uygularken bazı

aşamalarda Arap bölgeleri arasında bazı şeklî birliklerin oluşmasına engel olmadığıdır. Bunun

da ötesinde Britanya daha sonraları, yeri geldiğinde Arap ülkelerini çağırarak “Arap Ülkeleri

Birliği”nin (Cami‘atü’d-Düveli’l-Arabiyye) kurulmasını teşvik etmiştir.1 Palmerston’un bu

konudaki düşünce ve girişimleri sonucunda, Britanya’nın bölgedeki sömürge hedeflerini

gerçekleştirmek için, onun himayesinde güçlü bir müttefik oluşturmanın gerekliliği

neticesinde, Filistin’de bir yahudi devletinin kurulması kararlaştırılmıştır.2

Batılı ülkeler arasındaki sömürge rekabeti devam ederken Britanya, sömürge işleri

konusunda uzmanların yer alacağı bir heyet kurmak üzere yedi Avrupa ülkesini davet etmiştir.

Bu heyette tarih, sosyoloji, ekonomi, tarım, coğrafya ve petrol konularında uzman kişiler

görev almıştır. Bu heyet içinde “Roma İmparatorluğu’nun Çöküşü” adlı kitabın yazarı Prof.

James ve “Napolyon İmparatorluğu’nun Kuruluşu ve Çöküşü” kitabının yazarı Lewi

Madlen’in gibi uzmanlar görev almıştır. Bu heyet 1907’de Britanya Başbakanı Campbell

Bannerman’a (ö. 1908) bir rapor sunmuştur.3

Bannerman’a sunulan bu rapora göre Batı sömürge devletlerine karşı olan hakiki

tehlike kaynağı, Arap vilayetleri ile vilayetlerde yaşayan güçlü etkilere sahip Arap halklarıdır.

Bu sebeple Arap coğrafyasında yer alan bu olası tehlikenin yok edilmesi için, raporda bazı

önlemlerin alınmasının gerekli olduğu tavsiye edilmiştir. Buna göre alınacak tedbirler

şunlardır:

1. Arap coğrafyasını bölmek, parçalamak ve birbirinden tamamen ayırmak için çaba sarf etmek.

2. Batı sömürge ülkelerine bağlı ve Batılıların tahakkümüne uygun olacak yapay devletçikler kurmak.

3. Arap coğrafyasında her türlü fikrî, manevî ve tarihî birliğe götürecek unsurlara karşı savaş açmak.

Ayrıca bölgeyi ve bölge halkını birbirinden ayırmak için imkân dâhilindeki tüm ciddi bilimsel yollara

başvurmak (özel tavsiye).

3. Bu tavsiyeleri gerçekleştirmek için, Arap coğrafyasının Afrika kısmını Asya kısmından ayırmak

gereklidir. Ayrıca Filistin’de “tampon devlet” (buffer state) oluşturmak zorunludur. Bu devlet,

Avrupa’yı eski dünyaya (Asya-Avrupa-Afrika) bağlayan, Avrupa ile eski dünyayı da Akdeniz’e

bağlayan kara köprüsü üzerinde, Süveyş Kanalı’na yakın bir yerde yer almalı; ayrıca bölge halkına

düşman olmalı, Batılı ülkelere ve onların çıkarlarına dost olacak şekilde yabancı, güçlü bir tampon

1 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977,, ss. 148-149. 2 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 150-154. 3 El-Awaisi, Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-1977, ss. 162-164.


insan bariyerinden oluşmalıdır. Yukarıda önerilen çözüm yollarını gerçekleştirmek için pratik olarak

izlenmesi gereken yol budur (acil tavsiye).

Bu rapor, Arap coğrafyasında Britanya ve siyonist hareketin siyasî faaliyetlerinin

gerçekleşmesine izin verilmesi anlamına geldi. Böylece Filistin’in diğer Arap coğrafyasından

koparılması ve bu bölgede sömürge etkisini devam ettirecek bir sömürge merkezinin

kurulması kararlaştırıldı. Özetle benim kanaatime göre, yahudi devleti ile Batılı sömürge

devletleri arasında organik bir bağ olduğu göze çarpmaktadır. Zira yahudi devleti, Arap

coğrafyasında Batı sömürgesinin merkez noktası konumundadır. Yahudi devleti “tampon

bölge” olarak; Arap coğrafyasını parçalama, kendine tabi devletçikler yaratma, Arap

birliğinin oluşmasını engelleme, Arap coğrafyasında Batı çıkarlarına hizmet etme ve doğal

kaynaklarına ekonomik açıdan hâkim olma gibi görevler üstleniştir.1

1 Tampon devlet [İsrail], kuruluşunun üzerinden 60 yıldan fazla zaman geçmesine rağmen hala kendisine biçilen misyonu devam ettirmektedir. 2007-2010 yılları arasında Britanya başbakanı olan Gordon Brown; “İsrail devleti”nin kuruluşunun 60. yılı münasebetiyle 08.05.2008’de Londra’nın Finchley bölgesindeki bir sinagogda düzenlenen kutlamada yaptığı meşhur konuşmasında şunları ifade etmiştir; “İsrail devletini kurmak 20. yüzyılın en büyük başarılarından biridir”. Bu açıklama üzerine medeni bir protesto olarak Gordon Brown’a 10.05.2008 tarihinde bir mektup gönderdim ve o dönem iktidar olan Britanya İşçi Partisi’nden istifa ettim. Ayrıca bu mektupta “İsrail”in kurulmasının yarattığı yıkıcı etkileri açıkladım. Buna ek olarak şunları izah ettim: “Arap coğrafyasında İsrail gibi bir devleti kurma rolünden dolayı Britanya’nın, Filistin halkından özür dileme vaktinin geldiğini umuyordum”. Bunun akabinde de, Arap coğrafyasında “İsrail”in kuruluşundaki rolünden dolayı Britanya hükümetinden özür talep eden elektronik bir dilekçe gönderdim.

Öte yandan, 1996-2004 yılları arasında İspanya Başbakanı ve (Irak’ı işgal eden) Irak’ın üç düşmanından (Bush-Blair-Aznar) biri olan José María Aznar, 17.06.2010 tarihinde Londra’da çıkan The Times gazetesinin 31. sayfasında “İsrail’i destekleyin; çünkü o çökerse; hepimiz çökeriz!” (Support Israel: if it goes down, we all go down) başlıklı bir makale yayınlamıştır. Aznar bu makalesinde apaçık bir şekilde; “İsrail’in Batı’nın temel bir parçası olduğunu”, zira Batı’nın geleceğinin “İsrail”in geleceğine bağlı olduğunu, “onun çöküşü” neticesinde “Batı’nın çökeceğini” ifade etmiştir. O (İsrail), Arap bölgesindeki petrolü ele geçirme hedefinde olan Avrupa ülkelerinin “ilk savunma hattı”dır. Aznar, makalesinde şunları açıklamıştır: “Sürekli olarak kaosa hazır olan bu istikrarsız bölgedeki birincil savunma hattımız İsrail’dir. Ortadoğu’daki petrole olan aşırı bağlılığımızdan dolayı, elimizdeki enerjiyi güvence altına alabilmek için bu bölge hayatî derecede önemlidir. Bu bölge aşırılığa karşı savaşta ön cephe konumundadır. Bundan dolayı onun (İsrail’in) çökmesi durumunda hepimiz çökeriz… Kesinlikle İsrail Batı’nın temel bir parçasıdır, çünkü Batı’nın bu günlere gelmesi, sahip olduğu yahudi-hıristiyan kökenler sayesindedir. Eğer bu kökenlerden biri olan Yahudiliğin altüst olması veya İsrail’in yok olması durumunda biz de kaybolur gideriz. Hoşumuza gitse de gitmese de bizim kaderimiz birbirinden ayrılmaz bir şekilde içiçe geçmiştir”.

Bu açıklamalardan sonra 31.05.2010 tarihinde -Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Özgürlük Filosu Mavi Marmara gemisine siyonistlerin uluslararası sularda saldırdığı gün- Paris’te “İsrail Dostları Girişimi” (Friends of Israel Initiative) oluşturuldu. Bir ay sonra da, bu girişimin bir şubesi Britanya’da kuruldu. Londra’da çıkan Jewish Chronicle gazetesinin 23.07.2010 tarihli haberine göre, Britanya Avam Kamarası’nın (House of Commons) bu şube için yaptığı açılış kutlamasında Aznar şu açıklamayı yaptı; “İsrail’in haklarının yenilme sürecinin durdurulması İsrail için, tabii ki de Batılı ülkeler için önemli olmaktan öte hayatî bir meseledir. Zira İsrail’in düşmesi Batı’nın düşmesi demektir”. Bu girişimin kurucuları arasında Aznar ile beraber, George W. Bush (oğul) döneminde Amerika’nın Birleşmiş Milletler eski Daimi Temsilcisi John Bolton, İtalya Cumhuriyet Senatosu Eski Başkanı Marcello Pera ve Britanyalı tarihçi Andrew Roberts yer almıştır. Bu girişim, çürümüşlüğü ve kibri ayyuka


Hakikaten de I. Dünya Savaşı sonunda sömürgeciler Arap coğrafyasını, Batılılar’ın

bölgedeki sömürge emelleriyle uyuşan küçük coğrafî birliklere yani ülkelere bölmeyi

başarmıştır.1 Bilâdüşşâm’a baktığımızda Doğu Ürdün Emirliği (İmâretü Şarki’l-Ürdün)

Filistin’den, Filistin ve Doğu Ürdün de Suriye ve Lübnan’dan ayrılmıştır. 1916 yılında Mekke

Emiri Şerif Hüseyin b. Ali isyan ettiğinde, İngiliz ve Fransızlar Sykes-Picot Anlaşması ile

Arap coğrafyasını kendi aralarında paylaşmışlardır. Bu şekilde Britanya, Şerif Hüseyin ve

çocuklarının Arap birliği hayalini yok etmiştir. Sömürgecilerin bundan sonraki adımı ise Arap

coğrafyasında kurulan coğrafî birlikler arasındaki bölünmüşlük ve parçalanmışlığı

derinleştirmek için bu birliklerin tarihî kökenlerini araştırmaya yönelik hamlelerden

oluşmaktadır. Bu hamlelere göre bilimsel ve sistemli bir şekilde bu yeni coğrafi birliklerin

kutsallaştırılması desteklenecektir. Bu da ancak her birliğin kendi eski tarihini yeniden

canlandırmasını sağlayacak araştırmalara başlamasıyla mümkündür. Böylece parçalara

ayrılmış olan coğrafyada her küçük devlet, kadim aslına dönmek için eski medeniyetlere ait

tarihi eserleri bulmak gayesiyle arkeolojik kazı çalışmalarına başlamıştır. Bu birliklerden

kadim mirası ihya etme çalışmalarına katılan ilk ülkelerden biri Mısır olmuştur. Bu da basın

tarafından propagandası yapılan “firavunculuk” hareketi ile Avrupa’da okuyarak Batı

kültüründen etkilenmiş kesim aracılığıyla yapılmıştır.2

Mısır içinde birbirinden farklı birçok akım olmasına rağmen; bu akımlar genel olarak

“yerel Mısır milliyetçiliği” sloganının etkisinde kalarak Mısır’ın iç işleriyle meşgul olmuştur.

Böylece Mısır bölgesel sınırlarının dışında olanları uzaktan izlemeyi tercih etmiş, Filistin

meselesine hiçbir önem vermemiş ve 20. yüzyılın ilk otuz yılında (1900-1930) Filistin içi

siyasi gelişmelerle ilgilenmemiştir. Ortak Arap kaderi düşüncesi, halk tarafından kabul

görmediğinden Mısır’daki hiçbir siyasi parti tarafından zikredilmemiştir. Ayrıca Mısır’da

tanınan birçok şahsiyet, siyonizm gerçeğine ve siyonistlerin Filistin’deki yerleşim planı

çıkmış “tampon devleti” korumak için oluşturulmuştur. Özgürlük Filosu Mavi Marmara’da bulunanlardan biri olan Şeyh Raid Salah, bu devletin yaptıklarının “ahmakça ve burnu büyüklükten ibaret olduğunu”, böylesinden her şeyin bekleneceğini ifade etmiştir.

1 Filistin’in coğrafi sınırları; Balfour Deklarasyonu’nun metni, Filistin’deki Britanya mandasının ortaya koyduğu antlaşmanın maddeleri ve bu husustaki Britanya-Fransa arasında imzalanan antlaşmalar esas alınarak belirlenmiştir. Filistin’in Suriye ve Lübnan tarafında bulunan sınırları, 23.12.1920’de Britanya-Fransa imzalanan antlaşmalara [Franco-British Boundary Agreements] göre belirlenmiştir. 1922-1923 yıllarında ise bu sınırlar düzeltilerek yeniden belirlenmiştir. Filistin ve Doğu Ürdün’ün (Şarkı Ürdün, Mâverâ-i Ürdün) sınırları ise 01.09.1922 tarihinde Britanya Filistin ve Doğu Ürdün Yüksek Komiserliği (High Commissioner for Palestine and Transjordan) tarafından belirlenmiştir. Mısır-Filistin sınırı ise 01.10.1906’da yapılan antlaşmaya göre düzenlenmiştir. Belirlenen bu sınırlara göre, Filistin’in yüzölçümü (kara ve deniz olarak) 27.009 km²’dir. Tampon devlet “İsrail” 1948 yılında, Filistin topraklarının %77’sine denk gelen 20.700 km²’lik alanı işgal etmiştir. 1967 Savaşı’ndan sonra ise geriye kalan kısmı da işgal etmiştir.

2 El-Awaisi, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l-Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, ss. 19-22.


konusunda bilgisiz kalmıştır. Bunun yanında aralarında Mısır’ın millî önderi Sa‘d

Zağlul’unda bulunduğu Mısırlı siyaset adamlarının çoğu, Filistin içinde gerçekleşen siyasi

gelişmelere önem vermemiştir.

Mısır hükümetlerinin Filistin meselesine gösterdikleri önem ise çok cılız kalmıştır.

Çünkü hükümetler, “katı tarafsızlık” politikası ve “Filistin meselesine müdahale etmeme”

siyasetini ortaya koymuşlardır. Gerçekte ise bunun aksine Mısır hükümetleri siyonistlerin

faaliyetlerine katılmıştır. 1925’yılında, Mısır başbakanı olan Ahmed Ziver Paşa’nın (ö. 1945)

gönderdiği heyet ile Mısır Üniversitesi [sonraki ismiyle Kahire Üniversitesi] Rektörü Ahmed

Lutfî es-Seyyid’in, Kudüs İbrani Üniversitesi’nin açılışında Mısır hükümetini temsil etmiş

olması bu faaliyetlere örneklik teşkil etmektedir. Aynı zamanda Mısır hükümetlerinden

bazıları, Filistin’deki siyonist karşıtı Filistin hareketlerine düşmanlık yapmışlardır. 1929’da

Muhammed Mahmud Paşa, 1930’da Nehhas Paşa ve 1931’de İsmail Sıtkî Paşa

yönetimlerinde olduğu gibi Mısır hükümetleri, Mısırlılar’ın Filistin’e olan desteğini

engellemeye, Mısırlılar’ın bu direncini kırmaya çalışmışlardır. Kısacası Mısırdaki hükümet,

millî hareket ve halk Filistin’deki gelişmelerden uzak durmuş; Mısır Millî Hareketi Filistin’de

yaşananların hakikatini anlamaya güç yetirememiştir.1

Mısır, 20. yüzyılın ilk otuz yılında yani 1900-1930 yılları arasında, bu hakikati ve

Mısır ile Bilâdüşşâm arasındaki tarihî ve hayatî ilişkiyi idrak edemediği için, Filistin’de

gerçekleşen olayların tabiatını, içyüzünü ve kendine özgü yapısını anlamada başarısız

olmuştur. Yine aynı şekilde Mısır, siyonist hareketin Filistin üzerinde hâkimiyet kurmak için

devam eden yayılmacı hedeflerini anlamada başarısız olmuştur. Çünkü siyonistler sadece

Filistin’i değil; Filistin’den sonra “ikinci dairede” yer alan Mısır ve Bilâdüşşâm’ı, ayrıca daha

geniş bir şekilde ise “üçüncü dairede” bulunan tüm Doğu İslam ülkelerini ele geçirmeyi

hedeflemiştir. Geleneksel yapısıyla kendi içine kapanmış ve Mısır milliyetçiliğini seslendiren

Mısır Millî Hareketi; Bilâdüşşâm’ın güneybatısında yer alan Filistin’de, bir “yahudi

devleti”nin kurulmasını ciddiye almayarak, bu durumun gelecekte Mısır için sınır ötesi bir

tehlike olmayacağını sanmıştır. Fakat bunun aksine “yahudi devleti”; askerî, siyasî, iktisadî,

toplumsal ve kültürel açıdan Mısır için bir tehdittir. Mısır Millî Hareketi, kendisini

Bilâdüşşâm’dan tecrit eden 1840 yılındaki antlaşmaya [Londra Antlaşması] bağlı kaldı. Bu

anlaşma gereğince Mısır, komşuları ile ortak geleceği sağlayacak bir işbirliği ve tek düşman

olan “yahudi devleti”ni yok edecek bir siyasî olgunluk mertebesine yükselemedi. Bunun



yerine ise kendi dar sınırlarına çekilerek iç meselelerini önemsedi. Adeta Mısır, kendi kendine

yeterliliği tercih etti.1

Bilâdüşşâm ve Mısır bölgesinin tarih, coğrafya ve jeopolitiğini bu şekilde anlamak;

Arap bölgeleri arasındaki birliği tekrar sağlamak için ayrılığı yok etmeyi ve bu ayrılığın

sebeplerini ortadan kaldırmayı gerekli kılmaktadır. Bu da ancak, Arapların birliğini

engellemek üzere Batılılar’ın himayesi altında bu bölgede oluşturulan bu “yahudi devleti”

engelinin yok edilmesi ile gerçekleşecektir.

Kısacası, Beytülmakdis’te istikrar, kuvvet ve varolmayı sağlamak için şunu göz önüne

almak gerekir; Beytülmakdis’e hükmeden, Mısır ve Bilâdüşşâm’a nüfuz ederek bunlar

üzerinde egemenlik sağlar. Bu ise bir başka ifade ile şu anlama gelir; Beytülmakdis’teki

hâkimiyeti ve istikrarı sabitlemek için Mısır ve Bilâdüşşâm’ın her ikisi de önemlidir. Mısır ve

Bilâdüşşâm olmaksızın Beytülmakdis’e hâkim olan kuvvet, zayıf kalarak yok olmaya maruz

kalır. Beytülmakdis bu coğrafyada kalp konumunda olduğundan, Mısır ve Bilâdüşşâm

arasında gerçekleşecek her türlü birlik ve ittifak için merkez olmak zorundadır. Ayrıca, bu

bölgedeki her türlü işgalci Batılı kuvvete son vermek için atılması gereken esas stratejik adım,

ikinci dairenin kısımları arasında hakikî birliğin sağlanmasıdır: Bu da Kıbrıs ile stratejik

ilişkilerin sağlandığı Mısır ve Bilâdüşşâm birliğidir.



3. Üçüncü Daire: Doğu İslam Ülkeleri; Mescid-i Harâm’dan Mescid-i Aksa’ya

İsrâ suresinin ilk âyetinde önem arzeden “min” (من) ve “ilâ” (الى) kelimeleri, Mekke-i

Mükerreme ve Beytülmakdis arasındaki eşdeğer derecedeki benzerliği ortaya koymaktadır.

Bu âyetin ifadesine göre Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem bir gece Mekke’deki

Beytülharâm’dan (Mescid-i Harâm) Beytülmakdis’e (Mescid-i Aksa) yolculuk yapmıştır. Bu

konu hakkında görüşümü şu şekilde özetleyebilirim: “Min” (من) kelimesi (isrâ ve mirac için)

hem başlangıç hem de dönüş noktasıdır. “İlâ” (الى) kelimesi ise (isrâ ve mirac için) hem bitiş

noktasına hem de beşeriyetin hayatındaki son döneme işaret etmektedir. İslam inancına göre

Mekke-i Mükerreme, Âdem aleyhisselamın yeryüzünde ibadet için ilk mabedi (beyt) inşa

etmesiyle beşeriyetin hayatında başlangıç noktası oldu; bir anlamda insanlığın ilk dönemi

oldu. Oysaki insanlığın son dönemi yani yeryüzü ile ilişkisinin kesilmesi Beytülmakdis’te

gerçekleşecektir. Kur’ân-ı Kerîm’de Kâf suresinin 41. âyetiP43F

1P ve hadis-i şerifler uyarınca

Beytülmakdis; mahşer yani insanların ölümden dirildikleri yer ve menşer yani dirildikten

sonra insanların dağılacakları yer olacaktır.P44F

2P Ayrıca Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem

mirac yolculuğuna Mescid-i Aksa’dan çıktığı için, Beytülmakdis’in gökyüzüne açılan en

yakın çıkış (kapısı) olduğu iddia edilebilir.

Burada zikrettiğimiz Kâf suresi 41. âyetten ve daha birçok hadis-i şeriften apaçık bir

şekilde şunu biliyoruz ki; Mekke’deki Kâbe ile Beytülmakdis’teki Mescid-i Aksa arasında

çok güçlü bir bağ bulunmaktadır. Bana göre bu iki mescid arasında birbirinin ikizi olacak

derecede bir alaka söz konusudur. Nitekim Ebu Zer’in rivayet ettiği sahih bir hadis de buna

işaret eder.3 Mescid-i Aksa ve Kâbe arasındaki bu güçlü bağ Âdem aleyhisselamın dönemine

yani insanlık tarihinin başlangıcına dayanmaktadır. Nitekim Âdem aleyhisselam Mekke’de

Mescid-i Harâm’ı inşa ettikten kırk yıl sonra, Beytülmakdis’te Mescid-i Aksa’yı inşa eden, ilk

1 “Bir çağırıcının yakın bir yerden herkesin duyacağı şekilde çağıracağı o günle ilgili şu çağrıya kulak ver” (el-Kâf 50/41). Müfessirler bu âyette zikredilen İsrafil’in sura üfleyeceği “yakın bir yer”in Mescid-i Aksa’daki kaya (Kubbetü’s-Sahra) olduğunu söylerler [âyetin tefsiri için bkz. Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Câmi‘u’l-Beyân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Mü’essesetü’r-Risâle, Beyrut 2000 c. 22, ss. 381-382; Muhammed b. Ömer ez-Zemahşerî, el-Keşşâf, Darü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 2006, c. 4, s. 299]. Ayrıca konu ile ilgili açıklamalar için Bkz. Abd al-Fattah El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, Mecma‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye, Dunblane 1997, ss. 18-19.

2 [Beytülmakdis’in mahşer ve menşer yeri olduğuna dair hadis için bkz. İbn Mâce, “İkâmetü’s-Salât ve’s-Sünnetü fîhâ”, 196] Ayrıca bkz. El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, s. 19.

3 Ebu Zer radıyallahu anh diyor ki, “Resulullah sallallahu aleyhi ve selleme, yeryüzünde inşa edilen ilk mescidin hangisi olduğunu sordum, “Mescid-i Harâm” diye cevap buyurdu. Sonra hangisi diye sordum, “Mescid-i Aksa” diye cevapladı. Ben, İkisi arasındaki süre ne kadardır diye sordum; “kırk yıl” dedi”. Buhâri, “Enbiyâ”, 12; Müslim, “Mesâcid”, 1; Nesâî, “Mesâcid”, 3; İbn Mâce, “Mesâcid”, 7. Ayrıca bu konudaki bir çalışma için bkz. Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, Mecelletu Dirâsât Beytilmakdis, c. 6, sayı 1, 2005, ss. 11-14 (editör notu).


insandır.1 İki mescid arasında bu kadar benzerliğin olması imkânsız bir durum değildir. Hatta

bu benzerliğin tarih boyunca gelişip güçlendiği görülmektedir. Örneğin İbrahim aleyhisselam

Beytülmakdis’e gelmiş, oradan da oğlu İsmail aleyhisselam ile birlikte Kâbe’ye yönelmiş ve

Kâbe’nin sütunlarını (temellerini) yükseltmiştir. Aynı zamanda İbrahim aleyhisselamın

Beytülmakdis’e hicreti, Mekke ile Beytülmakdis arasındaki ilişkiyi ve irtibatı görünür kılan,

bir dönüm noktasıdır. Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem de isrâ yolculuğu ile Kâbe ve

Mescid-i Aksa arasında bulunan bu irtibatı bizzat ortaya koymuş ve bunun güçlenmesini

sağlamıştır. Bir başka deyişle Kâbe ile Mescid-i Aksa arasındaki bağı kuran ilk peygamber

Âdem aleyhisselam iken; bu iki mukaddes yerin Mekke’de ve Beytülmakdis’te varlığını ve

yapısını tekrar ortaya çıkartan ise Efendimiz İbrahim aleyhisselam ve çocuklarıdır.

Muhammed aleyhisselam ise isrâ yolculuğuyla bu bağlantıyı apaçık bir biçimde ortaya

çıkartan son peygamberdir.

Günümüzde, genç ve başarılı bilim adamı Haithem Al-Ratrout, “Kur’ânî Eserlerde

Mescid-i Aksa” başlıklı makalesinde, bu gerçeği bir daha ortaya çıkarmıştır. Al-Ratrout tarihî,

arkeolojik ve mimarî bir metoda dayanarak hazırladığı bu araştırmasında, Kâbe ile Mescid-i

Aksa’nın mimari planını incelemiş ve sonuç olarak her ikisinin planını, birbirine benzer

bulmuştur. Al-Ratrout bu araştırmasında Mescid-i Aksa’nın sınırlarını (çevresini) incelemiş

ve Mescid-i Aksa’nın bazı kısımlarının Kâbe ile uyumlu olduğunu, Mescid-i Aksa’nın

yönünün Kâbe’ye doğru olduğunu keşfetmiştir. Nitekim Al-Ratrout bu durumdan yola

çıkarak, yapılardan birinin (Kâbe) geometrik planının bir diğeri için (Mescid-i Aksa) model

konumunda olduğu sonucuna ulaşmıştır.2 Al-Ratrout, bu tesbitlerine şunu da eklemektedir;

Mescid-i Aksa ile Kâbe’nin geometrik planını çizen kişinin bu yapıları kurduğu tarih

kıyaslandığında; bu kişiler arasında mutlak bir biçimde benzerlik olduğu anlaşılmaktadır. Bu

tesbit ise Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın; sütunlarının kenar oranları, yönleri, aynı şekilde bu

kenarlar arasındaki dar açılar arasında bulunan benzerlikten anlaşılmaktadır.3

Özetlemek gerekirse, Kâbe ile Mescid-i Aksa’nın mimarî yönden karşılaştırıldığında

şu sonuçlara ulaşılır: Her iki mescid de tek bir plan üzere inşa edilmiştir. Bu durum her iki

1 Müslim, “Mesâcid”, 1. 2 Al-Ratrout, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, ss. 1-36, özellikle bkz. s. 13. 3 Haithem Fathi Al-Ratrout, “el-Alâkatu beyne’l-Mescidi’l-Aksâ bi-Beytimakdis ve’l-Ka‘beti’l-Müşerre bi-Mekketi’l-

Mükerreme”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî, ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA), Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008, s. 133-134, 137.


mescidin planının tek bir şahıs tarafından çizildiğini ortaya koyar. Ya da bu durum, bu iki

mescidden birini inşa eden kişinin -bir süreliğine de olsa- her iki yerde de yaşamış ve onun

her iki mescidden de haberdar ve onlar hakkında bilgisi olduğuna işaret eder. Ayrıca

Beytülmakdis ve Kâbe’nin coğrafi konumu incelendiğinde Mescid-i Aksa’nın dört ana

duvarının Kâbe’ye dönük olduğu ve güneydeki duvarlarının Kâbe ile uyumlu olduğu fark

edilir. Bu Mescid-i Aksa’nın inşasının Kâbe’den sonra yapıldığını ortaya koyan kesin bir

delildir. Eğer Kâbe’nin inşası Mescid-i Aksa’dan sonra olsaydı, Kâbe Mescid-i Aksa’ya

dönük olurdu. Zaten böyle bir iddia da günümüzde her iki mescidin yapısına aykırıdır.1

1 Aslında bu keşif, daha önce bahsi geçen, Resullah aleyhisselamdan Ebu Zer’in rivayet ettiği [Yeryüzünde ilk mescidin Kâbe, ikincisinin Mescid-i Aksa olduğu ve ikisinin inşası arasında kırk yıl bulunduğuna dair olan] hadis-i şerifin doğruluğunu gösteren, bir başka somut delilidir.


Harita 5. Irak ve Türkiye’nin Bulunduğu Üçüncü Bereket Dairesi. Abd al-Fattah El-Awaisi, The Barakaah

Circle Theory, Haziran 2005 (çizim: Haithem Al-Ratrout, en-Nacah Üniversitesi, Filistin).∗

∗ Bereket Daireleri Teorisi haritası için bkz. El-Awaisi, Introducing Islamicjerusalem, s. 33 (editör notu).


Bu harita üçüncü dairenin Doğu İslam ülkelerini kapsadığını göstermektedir. Haritada

görüldüğü gibi bu dairede (Mekke ve Medine’yi de kapsayan) Hicaz; Türkiye ve Irak’ın

tamamı; (Tobruk, Derne ve Cağbûb’dan oluşan) Libya’nın küçük bir kısmı; (Mersâ Matrûh,

Sîdî Barrâni, Sîvâ, el-Minyâ, Asyût, el-Hârica, el-Uksur ve Asvân’ın dâhil olduğu) Mısır’dan

çok büyük bir coğrafi alan; (Vâdî Halfâ, Kızıldeniz üzerindeki Dunkunâb, Mısır ve Sudan

arasındaki ihtilaflı bölge olan Halâyib’in içinde bulunduğu) Sudan’dan çok küçük bir kısım;

Kuveyt’in bazı bölgeleri; (Bâhterân ve Tebriz şehirleri ile üçüncü dairenin hattına yakın olan

Abadân, Ahvâz ve Dezfûl’u kapsayan) İran’dan küçük bir kısım yer almaktadır.

Mekke’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kuveyt, Basra, Abadân, Ahvâz, Tebriz,

İstanbul şehirleri ile Libya’dan Derne ve Sudan’dan Dunkunâb şehirleri -yaklaşık olarak- yer

almaktadır. Aynı şekilde Medine’nin bulunduğu daire hattı üzerinde Kerkük, Erbil, Ankara

şehirleri ile Libya ve Mısır’ın bir kısmı -yaklaşık olarak-, Bağdat ve Musul -biraz uzak olarak-

bulunmaktadır.

Üçüncü bereket dairesine yakınında Ermenistan, Gürcistan, Bulgaristan, Yunanistan,

Kuzeybatı Afrika ülkeleri (Mağrîb yani Kuzey Afrika ve Güney Sahrâ’daki İslam ülkeleri;

Libya, Tunus, Cezayir, Fas ve Moritanya) yer almaktadır. Ayrıca üçüncü daire etrafında yer

alan Erivan/Ermenistan, Batum/Gürcistan, Atina/Yunanistan ve Azerbaycan’ın bir kısım

bölgeleri, Beytülmakdis’in dış siyaseti belirlenirken önem kazanmaktadır.

Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Kızıldeniz, Akdeniz, Karadeniz, Ege Denizi ve

Arap Körfezi gibi önemli deniz havzalarını kapsamaktadır. Dünyada önemli bir konuma

sahip olan bu denizler, Doğu İslam ülkeleri için önemli bir güç teşkil eder. Zira bu deniz

havzaları, uluslararası ticaretin önemli bir kısmını kapsadığından; uluslararası ticaret

hareketliliğinin hem kesişme noktalarına hem de geçiş yollarına egemen konumdadır.

Özetle, bizim burada bahsetmeye çalıştığımız Doğu İslam ülkeleri; üçüncü bereket

dairesi haritası tarafından bir bütün olarak önümüze konulmaktadır. Üçüncü bereket dairesi

Bilâdüşşâm, Hicaz, Türkiye, Irak, Kıbrıs ve İran’ın bir kısmı ile Gürcistan, Azerbaycan,

Ermenistan, Bulgaristan ve Yunanistan sınırlarına ulaşacak şekilde; Batı Asya’daki önemli

yerleri kapsamaktadır. Aynı şekilde üçüncü bereket dairesi Mısır, Sudan’ın bir kısmı gibi

Kuzeydoğu Afrika’dan önemli bölgeleri içermektedir. Son olarak bu daire, Kuzeybatı

Afrika’dan Libya’nın küçük bir kısmına şâmildir.


Ayrıca üçüncü bereket dairesi Kâbe ile Mescid-i Aksa arasında bulunan mesafenin;

İstanbul ile Mescid-i Aksa arasındaki mesafe takriben aynı olduğunu göstermektedir.1

Bilindiği üzere İslam’ın evrensel daveti miladî 610 yılında Mekke’de, Muhammed sallallahu

aleyhi ve selleme inen vahiyle başlamıştır. Bu evrensel davet, 1924’te İstanbul’da

müslümanların siyasi nizamının (Osmanlı Devleti’nin) yıkılmasıyla sonlanmıştır. Siyasi

nizamın yıkılması, Beytülmakdis’in Britanya tarafından kuşatılmasından yedi yıl sonraya

tekabül etmektedir. Nitekim Resûlullah aleyhisselamın bir hadis-i şerifinde de bildirildiği

üzere, sıkıntı ve fitnelerin arttığı ahir zamanda, Beytülmakdis İslam hilafetinin merkezi

olacaktır.2 Bu durumda, üçüncü dairenin kuzey kısmında bulunan İstanbul ile bu dairenin

güney kısmında yer alan Mekke arasında bir alakanın bulunduğunda hiç şüphe yoktur. Tam

burada açık bir şekilde gündeme gelen soru - ki bu soru üzerinde daha fazla araştırma yapmak

ve derinleşmek gerekir- şudur: “Bu iki mekân arasındaki alaka bize ne söylemek

istemektedir?”

Özetlemek gerekirse, üçüncü dairenin birinci derecedeki ağırlık merkezi Hicaz, Irak,

Türkiye, Mısır ve Kıbrıs iken; ikinci derecede ise Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’dır. Bu

durumda ortaya çıkan resim bize şunu söylemektedir; Kuveyt, Libya, Sudan ve İran’ın

yanında Bilâdüşşâm, Mısır, Kıbrıs, Hicaz, Irak ve Türkiye ekseninde birliği ya da en azından

stratejik işbirliğini tamamlayacak ilişkilerin sağlanması gerekmektedir. Burada ikinci ve

üçüncü daireyi birbirine bağlayan noktanın Mısır olduğuna işaret etmek gerekir. Mısır ikinci

ve üçüncü daireye dağılırken, coğrafyasının daha büyük kısmı üçüncü dairede yer almaktadır.

Bu durum şunu ortaya koymaktadır ki; Mısır’ın jeopolitik konumunun önemi, ümmetin birliği

ile kalkınmasındaki lider rolü iyice anlaşıldığında; bölgeye liderlik etme potansiyeli açısından

Mısır merkezi bir öneme sahiptir.

İşte tam bu noktada, yeryüzünde seçkin üç mekân arasında açık bir bağ bulunduğunu

vurgulamak gerekir. Bu üç mekân; Mekke’de nazil olan Tîn suresinde Allah Teâla’nın üzerine

yemin ettiği, Beytülmakdis, Sina ve Mekke’dir: “İncire ve zeytine (Bilâdüşşâm); Sina dağına

(Mısır) ve bu emin beldeye yemin olsun (Mekke-i Mükerreme)!” (et-Tîn 95/1-3). Bu âyetler

merkezinin Beytülmakdis olduğu Bilâdüşşâm ve Mısır ile merkezinin Mekke olduğu Hicaz

arasında birliğin bulunduğuna işaret etmektedir. Böylece “incir” (tîn) ve “zeytin” (zeytûn),

Sina dağı (tûru Sinîn) ve emin belde (el-beledü’l-emîn) bölgesinin uzandığı alan Nil ve Fırat

1 Kâbe ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1292.5 km iken İstanbul ve Mescid-i Aksa arasındaki mesafe 1269 km’dir.

2 El-Awaisi, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî, ss. 17-18.


arasını kapsamaktadır. Bir anlamda Tîn suresinin âyetleri, dünyanın hidayet merkezini temsil

eden isrâ yolculuğunun başlangıç noktasını (Mekke’deki Mescid-i Harâm); dünyanın bereket

merkezi sayılan isrâ yolculuğunun bitiş noktasına (Beytülmakdis’teki Mescid-i Harâm)

bağlamaktadır. Özetle Doğu İslam ülkelerinin sahip olduğu konum; arazileri, kuşattığı

denizleri, doğal zenginlikleri, enerjisi, çeşitliliği, medeniyeti ve değerleri sayesinde egemen

olan, hükmeden bir coğrafî mevkidir.


SONUÇ

Jeopolitik açıdan Beytülmakdis örneği için ortaya koyduğumuz bu yeni teoriyi şu

şekilde özetlememiz mümkündür: “Bereket merkezine ulaşan kişi dünyaya hükmeder ve

uluslararası bir liderliğe/egemenliğe sahip olur. Bir başka ifadeyle Beytülmakdis’e hükmeden

kimse dünyaya hükmeder. Dünya liderliğinin merkezi ve atan kalbi Beytülmakdis’tir.” Bu

yeni teoriyi şu üç denklemle anlayabiliriz:

1. Beytülmakdis’e hükmeden (birinci daire); Mısır ve Bilâdüşşâm’a egemen olur (ikinci daire).

2. Mısır ve Bilâdüşşâm’a hükmeden (ikinci daire); Doğu İslam ülkelerine egemen olur. (üçüncü daire)

3. Doğu İslam ülkelerine hükmeden kimse (üçüncü daire); dünyaya egemen olur.

Şimdi burada bu teorinin anlaşılmasında merkezi öneme sahip olan bir durumu

açıklamak gerekmektedir. Bu denklemlerde bahsedilen “liderlik/egemenlik/hâkimiyet” bir

halkın veya ırkın diğerlerine üstünlüğünü ifade etmez. Aynı şekilde bir halkın veya ırkın diğer

halk ve ırklara baskın çıkarak yeryüzünde fesat çıkarmasını ifade etmez. Kur’ân-ı Kerîm’de

açık bir emirle yeryüzünde fesat çıkarmak yasaklamıştır: “Allah yaşadığınız

beldeyi/memleketi dirlik düzene soktuktan sonra orayı fesada boğmayın” (el-A‘râf 7/56).

Aynı şekilde Kur’ân-ı Kerîm zulüm ve düşmanlığa yol açan egemenlik ve yayılmacılık için

çabalayan kişileri yermektedir: “Biz [sonsuz ve sınırsız nimetlerle dolu] ahiret yurdunu

[Kârun gibi nankörler için değil], yeryüzünde büyüklük taslamayan, zulüm ve zorbalıkla fesat

peşinde koşmayan kimseler için hazırladık. İşte bu mutlu sona kavuşmak Allah’a karşı

nankörlükten, büyüklük taslamaktan ve fesat peşinde koşmaktan sakınanların hakkıdır” (el-

Kasas, 28/83).

Beytülmakdis mefhumu anlaşılırken öne çıkan hususlardan biri de şudur;

Beytülmakdis’in sahip olduğu kapsayıcı ve çoğulcu görüş/anlayış; egemen olma

düşüncesinden önce gelmektedir.1 Vakıada Beytülmakdis’in sahip olduğu bu benzersiz ve

yaratıcı görüşün büyük bir önemi vardır; zira bu görüş Beytülmakdis’e egemen olma

meselesinden önce gelmektedir. Hatta genellikle, Beytülmakdis için bütün çalışmaların

yapılmasından sonra, en son egemenlik meselesine ulaşıldığını söylemek mümkündür.

Bununla beraber Beytülmakdis’in geleceği için plan-program yapan kimsenin, sömürgeci

1 Beytülmakdis’in tanımı ve sınırları hakkında bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 70-74 (editör notu).


hedefleri gerçekleştirmek için birilerinin toprakları üzerinde hâkim olmaya; nüfuzunu

yaymaya; ekonomik hırslar için bir halka hükmetmeye; kavmiyetçi, ırkçı ve dini üstünlük

iddialarına ve her türlü gaye ve iddiaya rağbet etmemesi gerekmektedir.

Eğer Beytülmakdis’te kapsayıcı ve çoğulcu bir görüş/anlayış hâkim olmazsa; (örneğin

mutaassıp ırkçılık hâkim olursa) bu tür egemenlik tabii olarak ülkenin kendi içinde istibdat ve

zulüm boyunduruğunun; dışarıya karşı ise kölelik bağının ve yabancılara bağımlılığın ortaya

çıkmasına sebep olacaktır. Böyle bir durumda ise örneğin iç despotluk zulme, düşmanlığa,

fesada, toplumun bölünmesine ve birbiriyle savaşmasına sebep olmakta; aynı zamanda

insanın bastırılmaya, sindirilmeye, ikiyüzlülüğe veya uzaklaştırılmaya, köleleştirmeye ve

tecrit edilmeye maruz kalmasına yol açmaktadır. Dış kölelik ise ülke içindeki bu tür

problemleri ve sıkıntıları (zulüm, düşmanlık, fesat ve bölünme gibi) ortadan kaldırma

sırasında, yabancı ve dış güçlerin müdahale etmesi için onlarla irtibat sağlanması sonucunda

oluşmakta; sonuçta ise bu durum bağımlılığa, istikrarsızlığa, bölgenin gelişme, kalkınma ve

medenileşmesine engel olmaktadır. Aslında Beytülmakdis’in sahip olduğu benzersiz

görüş/anlayış; güven içinde birlikte barışçıl yaşayışın gerçekleştirilmesi konusunda bir model

değerindedir.1 Aynı zamanda bu görüş; farklı din, kültür ve ırk geçmişine mensup insanların,

çoğulcu bir şekilde birlikte yaşayarak; tanışmalarını, medeni bir şekilde iletişim kurmalarını

ve birbirlerine karşı saygı duymalarını mümkün kılacak bir üsluptur (çoğulculuk tanışmaya,

iletişime, yardımlaşmaya ve bir arada yaşamayı sağlar).

1 Beytülmakdis’in çoğulcu ve çokkültürlü bir yaşama modeli olması hakkında bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 196-212 (editör notu).


Aynı şekilde bu yeni teori Beytülmakdis’in dünya barışı veya çatışmasında merkezi

temsil eder. Nitekim Beytülmakdis, bölge için daima barış ve savaşın anahtarı olmuştur.

Beytülmakdis’te güvenlik ve barış sağlanırsa bölgenin geri kalan kısmı da barış, güvenlik ve

istikrarla yaşam sürer. Zira Beytülmakdis, uluslararası büyük çekişmelerin karara bağlandığı

yerdir. Ayrıca adaleti gerçekleştirerek hak sahiplerine haklarının iadesinin teminiyle

Beytülmakdis meselesinin halledilmesi;1 dünya barışının ve bölge istikrarının

anahtarıdır. Bu durumda söylenebilecek söz şudur; dünya barışı ve istikrarını sağlanmak

için, önce barış ve istikrarı gerçekleştirmeyi Beytülmakdis’te başlatmak gereklidir. Dünya,

ancak bu bölgede barış sağlanınca rahat yüzü görecektir. Kimileri bu durumun -dünyanın geri

kalanı hariç- sadece müslüman Arap dünyası için geçerli olduğunu iddia etmektedir. Ancak

ben bunun, küresel bir denge olduğunu vurguluyorum. Mesela geçmişte çiftçiler Haçlı

seferlerine katılıp onlarla birlikte savaşmak için neden Avrupa’daki topraklarını terk ettiler?

Örneğin bugün, bölgede bir gerginlik olduğunda bu savaşın bedelini hepimiz birlikte öyle ya

da böyle; vergilerin artışı, petrol fiyatlarının yükselmesi… gibi yollarla öderiz.

1 Geri dönme ve tazminat ödeme bu haklardandır. Buna örnek verecek olursak Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun [Birleşmiş Milletler Filistin Arabulucu İlerleme Raporu’nun mülteciler için geri dönüş hakkı konulu] 11.12.1948 tarihli 194 sayılı kararının 11. maddesi şöyledir: “Evlerine geri dönmeyi ve komşularıyla barış içinde yaşamayı arzulayan mültecilerin mümkün olan en yakın zamanda bu arzularını gerçekleştirmelerine izin verilmesi kararlaştırılmıştır. Evlerine Geri dönmemeye karar verenlerin arazileri için tazminat ödenmesi; ayrıca malını kaybeden ya da zarara uğrayanların hakkının telafi edilmesi gerekir. Uluslararası hukuk ilkeleri ile adalet gereği bu kayıp ve zararın, sorumlu olan Hükümetler ya da Otoriteler tarafından telafi edilmesi kararlaştırılmıştır. Uzlaşma Komisyonu’nun talimatları gereği mültecilerin geri dönüşünü kolaylaştırma; yeniden yurt edinmeleri ile ekonomik ve sosyal iyileştirmelerinin sağlanması ayrıca tazminatlarının ödenmesi gerekmektedir.” Şunu da zikretmek gerekir ki Amerika ve Britanya da bu kararı onaylan ülkelerin içinde yer almaktadır.

Bu karar -şahsî boyutuyla- benim ailemle birlikte Beytülmakdis sınırları içerisinde yer alan Remle şehrine bağlı köyümüz Zernûka’ya dönmem anlamına gelmektedir. Bu aynı zamanda 1948’den bu yana uğradığımız -maddi manevi- bütün zararlarımızın geri ödenmesi; ayrıca geri dönüş tarihimize kadar geçen sürede gayrimenkullerimizden ve onların gelirlerinden işgalcilerin istifade etmesinden dolayı ortaya çıkan tüm zararların tazmin edilmesi gerektiğini ifade etmektedir.

Ayrıca tam bu konuda şuna dikkat çekmek gerekir ki; Tampon devlet “İsrail”, içinde 194 sayılı kararın da bulunduğu bazı Birleşmiş Milletler kararlarını kabul etme ve uygulama taahhüdüyle Birleşmiş Milletler’e üyeliği şartlı olarak kabul edilen tek devlettir. Böylece İsrail 11.05.1949 tarihli 273 (III) sayılı kararla Birleşmiş Milletler elli dokuzuncu (59.) üyesi olmuştur. Bu kararın metni şu şekildedir: “Genel Kurul, İsrail’in Birleşmiş Milletler’e üye olmak istediğine dair Güvenlik Konseyi raporunu almıştır. Güvenlik Konseyi; İsrail’in barış-sever bir devlet olduğu ve Antlaşma’da sözü geçen yükümlülükleri yerine getirmede istekli olduğu ve bu yönündeki kararlarını dikkate alacağını takdir etmektedir. Güvenlik Konseyi’nin Genel Kurul’a İsrail’in üyeliğini kabul etmesini tavsiye ettiğini göz önünde bulundurmuştur (Güvenlik Konseyi 04.03.1949 tarihinde, 1949 tarihli 69 sayılı karar). Buna ilaveten, İsrail Devleti, Birleşmiş Milletler Antlaşmasındaki yükümlülüklerini kayıtsız şartsız kabul ettiğine dair bildiri sunmuş ve Birleşmiş Milletler üyesi olduğu günden itibaren bu yükümlülüklere riayet edeceğini taahhüt etmiştir. Ayrıca 29 Kasım 1947 tarihli (181 sayılı) ve 11 Aralık 1948 (194 sayılı) kararlarına istinaden ve Geçici Politik Komite’ye İsrail Hükümeti temsilcisi tarafından yapılan adı geçen kararların uygulanması konusundaki bildiri ve açıklamaları göz önünde bulundurarak, Genel Kurul, Birleşmiş Milletler Antlaşmasının 4 numaralı bendi ve Genel Kurul tüzüğünün 125 sayılı maddesine istinaden, 1) İsrail’in, Antlaşmada sözü geçen yükümlülükleri kabul eden ve bu yükümlülükleri uygulayabilecek istekli barış-sever bir Devlet olduğuna karar verir; 2) İsrail’i Birleşmiş Milletler Üyeliği’ne kabul eder.”


Bu durum bize şu soruyu sordurtmaktadır: “Bu barış ve istikrarın temeli nedir?” Ben,

bu temelin adalet mefhumunun uygulanmasıyla mümkün olabileceği düşünüyorum.1 Adalet;

barış ve istikrarın ön koşuludur. Son on yılda, Bölgedeki mevcut çatışmalara has barış

görüşmeleri çalışmaları sonucunda, Filistinliler ve Arapların bakış açısına göre ulaşılan

denklem; “barış karşılığında toprak” şekildedir. Siyonist işgalcilerin görüşü ise “barış

karşılığında güvenlik” şeklindedir. Benim sahip olduğum jeopolitik bakış açısına göre ise her

iki görüş de doğru bir orantıyı ortaya koyamamaktadır. “Barış için toprak” ilkesi barış ya da

güvenlik getirmeyecektir. Bunun yanı sıra baskı ile güvenlik sağlamak, barışı

getiremeyecektir. Bu, siyonist işgalcilerle Filistinli müzakereciler arasında yapılan beyhude

görüşmelerde bizim açıkça gördüğümüz bir durumdur. Bana göre, bölgenin tarihî, coğrafî ve

jeopolitik anlayışına dayanarak kurulacak bir denklem; “adalet” gerçekleştirilmeden barış ya

da güvenliğin sağlanmasının imkânsız olacağını göstermektedir. O halde denklemin “barış

için adalet” olması gerekir. Bu durum, insan onuru ve haklarının korunması sonucunu

sağlayacaktır. Bir başka ifadeyle barışı gerçekleştirmeden önce adalet zaruridir.

Bu yeni jeopolitik teorinin idrak edilmesi, hiç şüphesiz Doğu İslam ülkelerimizin

kalbinde ekilen bu tampon devlete karşı, muamele yöntemini olumlu olarak etkileyecek;

ayrıca bölgede siyonist yayılmacılığının genişlemesine engel olacak yeni bir gücün ortaya

çıkmasını sağlamada etkili olacaktır. Her ne kadar, 20. yüzyılda Müslüman ülkeleri

hezimetler yaşamış olsa da; İslam ümmetinin Beytülmakdis’e hâkim olarak orayı tekrar

kontrolüne alması sonucunda müslümanların izzetini yeniden elde edecek ve uluslararası

boyutta aktif bir güce sahip olacaktır.

1 Adalet ilkesinin uygulanması sonucunda Beytülmakdis’te barış ve istikrar ve birlikte yaşamanın sağlandığı ve “Ömer Ahidnâmesi”nin bunun pratiği olduğu konusunda bkz. El-Awaisi, Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî, ss. 215-220 (editör notu).


EK -1:

BEYTÜLMAKDİS NEDİR? ∗

Beytülmakdis’i Tarif Etmeye Çalışmak

I

“المقدسة األرض” بیت المقدس... ھو -۱

1- Beytülmakdis… “Kutsal toprak”

صلى هللا علیھ وآلھ وسلم –إستخدمھ رسول هللا بیت المقدس... ھو المصطلح الذي -۲

2- Beytülmakdis… Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemin kullandığı terimdir.

مدینة مسورة بیت المقدس... لیس مدینة كبیرة، أو -۳

3- Beytülmakdis… Ne sadece büyük bir şehir; ne de surlarla çevrili bir şehirdir.

ثابتة مقدسة ومماثلة لحدود حرمي مكة المكرمة والمدینة المنورة بیت المقدس... إقلیم جغرافي حدوده -٤

4- Beytülmakdis… Haremeyn, yani Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere gibi sınırları belli olan, kutsal bir coğrafi bölgedir.

المبارك بیت المقدس... مركزه المسجد األقصى -٥

5- Beytülmakdis… Merkezi, mübarek Mescid-i Aksa’dır.

“مركز مركز البركة” ...المسجد األقصى المبارك س في بیت المقدس... ھوالبیت المقد -٦

6- Beytülmakdis’teki el-Beytülmukaddes… Orası mübarek Mescid-i Aksa’dır… “Bereket merkezinin merkezidir”.

رسول هللا صلى هللا علیھ وسلم كذا سماهبیت المقدس... ھ -۷

7- Beytülmakdis… O’nu Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bu şekilde isimlendirdi.

∗ Beytülmakdis’in ne olduğunu açık bir şekilde tarif etmeye çalışan bu cümleler; Abd al-Fattah El-Awaisi tarafından, 2014 - 2015 yılında gerçekleşen “Adım Adım Beytülmakdis” semineri katılımcıları için hazırlanmıştır. Bu cümleler anlam yakınlığı ve ifade uygunluğuna göre El-Awaisi tarafından dört gruba ayrılmıştır.


II

بیت المقدس... أرض األمل واألمان- ۱

1- Beytülmakdis… Umut ve güven toprağıdır.

بیت المقدس... مركز البركة -۲

2- Beytülmakdis… Bereket merkezidir.

العالمي بیت المقدس... مركز التغییر -۳

3- Beytülmakdis… Evrensel değişimin merkezidir.

والمعراج بیت المقدس... أرض اإلسراء -٤

4- Beytülmakdis… İsrâ ve miracın toprağıdır.

بیت المقدس... أرض المحشر والمنشر -٥

5- Beytülmakdis… Haşir ve neşir toprağıdır.

إبراھیم علیھ السالم بیت المقدس... مھاجر سیدنا -٦

6- Beytülmakdis… Efendimiz İbrahim aleyhisselamın hicret yurdudur.

یت المقدس... أرض القبلة األولى -۷

7- Beytülmakdis… İlk kıbledir.


III

...ھل تعلم أن

Bunları biliyor musun?...

المكرمة... ھي نفس المسافة بین بیت المقدس واسطنبول المسافة بین بیت المقدس ومكة -۱

1- Beytülmakdis ile Mekke-i Mükerreme arasındaki mesafe… Beytülmakdis ile İstanbul arasındaki mesafeye eşittir.

ال عزة للمسلمین بدون بیت المقدس -۲

2- Müslümanlar için Beytülmakdis’siz bir izzet söz konusu değildir, olamaz.

المقدس أول وقف في اإلسالم كان في بیت -۳

3- İslam’daki ilk vakıf, Beytülmakdis’tedir.

العالم یحكم بیت المقدس یسیطر على من -٤

4- Beytülmakdis’e hükmeden, dünyaya nüfuz eder.

وسلم لفتح بیت المقدس تضمنت اإلعداد المعرفي والسیاسي والعسكري خطة رسول هللا صلى هللا علیھ وآلھ -٥

5- Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, Beytülmakdis’i fethetmek için bilimsel, siyasi ve askeri bir hazırlık planı yapmıştır.

الصھیوني... یتطلب إعدادا معرفیا وسیاسیا وعسكریا تحریر بیت المقدس من اإلحتالل -٦

6- Beytülmakdis’in siyonist işgalinden kurtulması için… Bilimsel, siyasi ve askeri bir hazırlık yapmak gerekmektedir.


IV

وسلم؟!... إذا قل: بیت المقدس صلى هللا علیھ –ھل تحب رسول هللا -۱

1- Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemi seviyor musun?.. O halde: “Beytülmakdis” de!

محمد صلى هللا علیھ وسلم؟!... إذ قل: بیت المقدس ھل ترغب في السیر على خطى الحبیب -۲

2- Efendimiz Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin izinden gitmek istiyor musun?.. O halde: “Beytülmakdis” de!

للحبیب محمد صلى هللا علیھ وسلم؟!... إذ قل: بیت المقدس ھل ترغب في إعادة إحیاء سنة مھجورة -۳

3- Efendimiz Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin, terkedilmiş bir sünnetini yeniden ihya etmek istiyor musun?.. O halde: “Beytülmakdis” de!

إستخدمھ رسول هللا صلى هللا علیھ وآلھ وسلم... بیت المقدس دعونا نعید إحیاء المصطلح الذي -٤

4- Haydi, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemin kullandığı terimi yeniden ihya edelim… Beytülmakdis.

هللا صلى هللا علیھ وآلھ وسلم... بیت المقدس دعونا نعید إحیاء سنة مھجورة لرسول -٥

5- Haydi, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemin terkedilmiş bir sünnetini yeniden ihya edelim… Beytülmakdis.

والتحریر نعم... المعرفة تقود التغییر -٦

6- Evet… Değişimi ve özgürlüğü yöneten bilgidir.


EK -2:

14. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ∗

Beytülmakdis Çalışmalarını Batı Asya’da Tanıtma

(28-29 Nisan 2015)

“Beytülmakdis Çalışmaları”nı Batı Asya’da tanıtmayı amaçlayan 14. Beytülmakdis

Uluslararası Akademik Konferansı, 28 Nisan Pazartesi ve 29 Nisan Salı günü İstanbul

Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde gerçekleşti. Cezayir, Filistin, Mısır, Malezya, Katar ve

Britanya gibi farklı ülkelerden Beytülmakdis Çalışmaları’nda ihtisas sahipleri ile

Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa konularını önemli birer mesele olarak gören katılımcılar bir

araya geldi. İstanbul’un ilk kez ev sahipliği yaptığı 14. Beytülmakdis uluslararası Akademik

Konferansı vesilesiyle İslam tarihi ve Batı Asya coğrafyası açısından stratejik bir merkez

olmasının yanında, insanlık tarihi boyunca medeniyet sembolü olan” Beytülmakdis ve

Mescid-i Aksa” konularında, birbirinden farklı ve orijinal konuların tartışıldığı bir ilim

meclisi iklimi oluştu.

Konferans öncesinde 26 Nisan Cumartesi gününden itibaren üç günlük çalıştay yer

aldı. Çalıştay, “1. Uluslararası Beytülmakdis Elçileri ve Beytülmakdis Çalışmalarında Öncü

Bilim Adamları Akademik Forumu” başlığı altında yapıldı. Çalıştayda önümüzdeki 10 yıl

(2014–2024) için Beytülmakdis Çalışmaları’nın stratejisi belirlendi. Bu çerçevede

Beytülmakdis Çalışmaları’nı desteklemek ve daha geniş kitlelere ulaştırmak üzere uluslararası

düzeyde hizmet verecek üniversite ve vakıf gibi kuruluşların oluşturulması gündeme geldi.

Konferans açılış oturumunda ilk konuşmayı gerçekleştiren Rektör Prof. Dr. Mehmet

Bulut bir de müjde verdi. Prof. Bulut, konferans vesilesiyle İstanbul Sabahattin Zaim

Üniversitesi’nde yüksek lisans ve doktora seviyesinde eğitim verecek “Beytülmakdis

Araştırmaları Merkezi”nin kurulacağını duyurdu. TİKA adına konferansa iştirak eden, TİKA

Ortadoğu ve Afrika Daire Başkanı Doç. Dr. Enver Arpa ise Beytülmakdis ile ilgili tarihi ve

bilimsel çalışmaların ihmal edilmesinin, bu coğrafyada bulunan İslâm mirasının sahipsiz

kalmasına sebep olduğunu vurguladı. Açılış oturumunun bir diğer konuşmacısı, Kuzey

Malezya Üniversitesi (Universiti Utara Malaysia) Beytülmakdis Çalışmaları İhtisas Enstitüsü

Direktörü Dr. Aminurraasyid Yatiban, enstitülerinde Arapça, İngilizce ve Malay dillerinde

lisansüstü eğitim yapılacağını haber verdi. Açılış oturumunun diğer konuşmacıları; Malezya

∗ Abdullah Dilek tarafından hazırlanan bu tanıtım, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Haber Bülteni (Nisan 2014, yıl 3, sayı 22, ss. 1-4) içerisinde yayınlanmıştır. Tanıtım yazısı, elinizdeki Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi kitabı için gözden geçirilerek yeniden hazırlanmıştır.


Üniversitesi İslami Araştırmalar Akademisi’nden Dr. Muhammed Raslan bin Muhammed Nur

ve Filistin Dayanışma Derneği’nden (FİDDER) Muhammed Mişeyniş oldu.

Açılış oturumun son konuşmacısı ise “imkânsız bir şey yoktur”, “değişim ve

özgürlüğü yöneten bilgidir” felsefeleri ile yapılan çalışmaları özetleyen, konferans başkanı

Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi oldu. Prof. El-Awaisi, Beytülmakdis Çalışmaları

Akademisi (Meşrû‘u’l-Ma‘rifî li-Beytilmakdis) hakkında ayrıntılı bilgiler verdi. El-Awaisi bu

akademinin, 1990 yılından beri tedricen, adım adım bilimsel ve akademik çalışmalar

düzeyinde yapıldığını; ayrıca hedeflerinin doğru terimleri kullanmak, metotlarının da

uzmanlaşarak olgunlaşmak olduğunu açıkladı.

Konferansın ilk oturumunda üç tebliğ yer aldı. Dr. Haithem Fathi Al-Ratrout,

“Kur’an Arkeolojisinde Beytülmakdis” başlığıyla Beytülmakdis ve Kâbe arasındaki mimari

benzerlikten söz etti. Dr. Khalid El-Awaisi, “Beytülmakdis ve Kutsal Toprakların Hududu”

adlı tebliğinde Beytülmakdis sınırlarının bugün sanılanın aksine Filistin’i de kapsayan çok

geniş bir alandan oluştuğunu ifade etti. Konferansta dikkatleri çeken bir tebliğ ise “Rûm

Suresi Çerçevesinde Beytülmakdis Fethinin Müjdelenmesi” başlığıyla Dr. Abdulmuttalip

Arpa tarafından sunuldu. Dr. Arpa Endülüslü meşhur müfessir İbn Berrecan’a dayanarak,

Allah’ın izni ile Beytülmakdis Şehri’nin yeniden fethedilerek, buranın işgalden yakın bir

tarihte kurtulabileceğini haber verdi.

29 Nisan Salı günü başlayan ikinci oturumun ilk tebliği Dr. Nur Mahmud Ebu Assab

tarafından “Emeviler Döneminde Hıristiyan İbadet Yerleri” başlığıyla sunuldu. İkinci tebliğde

ise Dr. Aminurraasyid Yatiban, “Doğu ile Batı Arasındaki Mesafeye Bir Köprü Olarak

Beytülmakdis: Harun er-Raşid ve Charlemagne Arasındaki İlişkiler” başlığıyla Harun Reşid

ve Charlemagne arasında mektuplaşma ve hediyeleşmelerin olduğunu, bu yazışmaların

merkezinde Beytülmakdis’in yer aldığını ve bunlarla ilgili bilgilerin sadece batılı kaynaklarda

zikredildiğini anlattı.

Üçüncü oturumda Dr. Karim Farouk Elkholy, “Selahaddin’inin Beytülmakdis Fetih

Hutbesine Dair Bir Okuma” adlı tebliğinde Selahaddîn-i Eyyûbî döneminde Beytülmakdis’in

dünya için bir başlangıç noktası olarak görüldüğünü ifade etti. İkinci tebliğde Dr. Maher Abu-

Munshar, “Bir Sürgün Merkezi olarak Beytülmakdis: İhanet mi, Şereflendirme mi? Başlığıyla

Beytülmakdis’in Memlük sultanları gözünde bir terbiye ve bereketlenme merkezi olarak

kabul edildiğini anlattı.


Dördüncü oturumda Dr. Muhammed Raslan bin Muhammed Nur, “Kuran Bakışında

Beytülmakdis” isimli tebliğini sundu. İngiltereli fotoğrafçı Muhsin Kilby ise “İslam’ın

Cevheri Beytülmakdis: Görsel Bir Sunum” başlığı ile Müslüman olduktan sonra yaklaşık 30

yıldır arşivlediği birbirinden muhteşem Beytülmakdis fotoğraflarını kendi hissiyatıyla anlattı.

Ayrıca Kilby, Mescid-i Aksa’ya ilk girdiğinde hissettiği kokunun Medine’de ve

Hacerülesved’de hissettiği kokuyla aynı olduğunu söyledi.

Beşinci ve son oturumda, Filistin’deki şartlar nedeniyle konferansa gelemediğinden

konuşmasının video kaydını gönderen Prof. İbrahim Cabir, “Beytülmakdis’in Günümüzde

Karşılaştığı Tehlikeler” isimli tebliğini sundu. Prof. Cabir, İşgalci kuvvetlerin, Müslümanların

Mescid-i Aksa’yı ziyaretlerini ve burada namaz kılmalarını engellemeye çalıştığını ve adım

adım Beytülmakdis Şehri’ndeki müslüman izleri yok edip şehri yahudileştirmeye çalıştığını

anlattı. Oturumun ve konferansın son tebliğini Mahmoud Altoun, “Gençlerin Beytülmakdis

için Yapabileceği Faaliyetler” başlığıyla sundu. Altoun, gençlerin yapacakları faaliyetlere

Beytülmakdis’deki gençleri de dâhil etmeleri, farklı şehirlerde Beytülmakdis meydanlarının

kurulması, Selahaddîn-i Eyyûbî zamanında Diyarbakırlı kadınların Mescid-i Aksa için

gülsuyu hazırlaması gibi, Beytülmakdis’in yeniden kazanılması için şimdiden yapılabilecek

projeleri anlattı.

Günün sonunda gerçekleşen kapanış oturumunda, tüm konuşmacılar kürsüye

çıkarak, kendilerine sorulan sorulardan sonra, Beytülmakdis ile ilgili son görüşlerini dile

getirildi. Rektör Prof. Dr. Mehmet Bulut ise yaptığı kapanış konuşmasında, Princeton

Üniversitesi Advanced Studies programında karşılaştığı yahudi bir profesörün,

Beytülmakdis’te barışı sağlamak için Osmanlı sistemini aradıklarını aktardı. Prof. Bulut

konuşmasının devamında İslam’ın sadece Beytülmakdis değil dünyanın tüm sorunlara yetecek

çözümlere sahip olduğunu vurguladı.

14. Beytülmakdis Uluslararası Akademik Konferansı, Rektör Prof. Dr. Mehmet Bulut

tarafından çalıştay ve konferansa katılan konuşmacılara, “Beytülmakdis Elçileri”ne,

“Beytülmakdis Çalışmaları’nda Öncü Bilim Adamları”na ve “Beytülmakdis Çalışmaları

Diploma Programı”nın ilk mezunlarına hediyelerin takdim edilmesi ile kapandı. Toplam dört

gün süren çok yönlü, bereketli, Mescid-i Aksa’nın dert edildiği, Beytülmakdis’in gelecek fethi

için takip edilecek bilimsel/ilmî stratejinin belirlendiği 14. Beytülmakdis Uluslararası

Akademik Konferansı’nda El-Awaisi Hoca son hatırlatmalarını yaptı: “Şunu kesinlikle

unutmayın! Beytülmakdis temizdir (tâhir) ve ancak temiz ve samimi (hâlis) olanları kabul

eder.”


EK -3:

15. BEYTÜLMAKDİS ULUSLARARASI AKADEMİK KONFERANSI ∗

Beytülmakdis Fetihlerini Anlamada Bilginin Yeri

(13-14 Nisan 2015)

“Beytülmakdis Fetihlerini Anlamada Bilginin Yeri” konulu 15. Beytülmakdis

Uluslararası Akademik Konferansı, 13 Nisan Pazartesi ve 14 Nisan Salı günü İstanbul

Sabahattin Zaim Üniversitesi’nde gerçekleşti. Konferans öncesinde 11 Nisan Cumartesi

gününden itibaren üç günlük akademik çalıştay yer aldı. Çalıştay, “2. Uluslararası

Beytülmakdis Akademik Forumu” başlığı altında yapıldı. Çalıştayın ana teması,

“Beytülmakdis Elçileri”nin (Süferâ’u Beytilmakdis) görevleri, “Beytülmakdis Çalışmaları”nı

yaymak ve ulaşılabilir kılmak için medya ve basından nasıl yararlanılacağı tartışıldı. Resmi

açılış programı, çalıştay ve akademik konferans programı gibi 3 farklı etkinliğin gerçekleştiği;

Arapça, İngilizce ve Türkçe dillerinde simultane tercüme imkânıyla gönlü ve kalbi

Beytülmakdis’te atan, çeşitli sivil toplum kuruluşlarından katılımcılar ile Türkiye’nin ve

dünyanın farklı yerlerinden akademisyenler, hem duygusal, hem ilmi, hem de manevi bir

mecliste buluşma fırsatı buldu.

Çalıştayın ilk günü olan 11 Nisan Cumartesi günü gerçekleşen açılış ve selamlama

çalıştayından sonra; Sefaköy Kültür Merkezi’nde resmi açılış programı yapıldı. İstanbul

Sabahattin Zaim Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mehmet Bulut, programın ilk konuşmasını

yaparak farklı coğrafyalardan uzun yollar kat ederek gelen misafirleri selamladı. Ardından

konferansı düzenleyen Prof. Dr. El-Awaisi ve Doç. Dr. Abdulmuttalip Arpa hocalara ve

onların tüm ekibine teşekkür ederek, bu konferans vesilesiyle minnettar olduğunu ifade etti.

Beytülmakdis Çalışmaları’nın seyrinden söz eden Rektör Bulut, “Mescid-i Aksa’yı gördüm

düşümde” şiiriyle Arapça ve Türkçe gerçekleştirdiği konuşmasına sonra sözü Prof. Dr. Abd

al-Fattah El-Awaisi’ye bıraktı.

Konferans düzenleme kurulu başkanı ve Beytülmakdis Çalışmaları’nın mimarı Prof.

El-Awaisi; Beytülmakdis’in ilk kez işgal edilmediğini, daha önce birçok kez saldırılara maruz

kalsa da müslümanların bilgi, siyaset ve askeri çalışmaları sonucunda, bu mukaddes diyarın

tekrar özgürlüğüne kavuştuğunu ifade etti. Bütün müslümanların ortak coğrafyası olan

Beytülmakdis’in, Filistinliler’e terk edilmesinin bugünkü işgal durumunu ortaya çıkarttığını

∗ Bu tanıtım yazısı, Abdullah Dilek tarafından elinizdeki Beytülmakdis Bereket Daireleri Teorisi kitabı için hazırlanmıştır.


söyleyen El-Awaisi; Beytülmakdis’in ancak bütün müslümanların çabasıyla hak ettiği

medeniyet ve barış yurdu haline gelebileceğini, tarihten örnekler vererek ortaya koydu.

Programın misafir konuşmacısı olan Prof. Dr. Yasin Aktay ise kendisiyle amel edilen, amele

dönüşen bilginin gerçek bilgi olduğu ifadeleri ile sözlerine başlayarak; “Beytülmakdis’in işgal

altında olması her saat ve her an müslümanlara büyük bir acı, büyük bir hüzün verdiği gibi,

aynı zamanda onu kurtarma yeniden özgürleştirme iradesi, onu özgürleştirme şuuru

kazandırmak zorundadır. İşte gerçek bilgi ve böyle bir bilgidir. Beytülmakdis’in bizden talep

ettiği bilgi o bilgidir” şeklinde konuşmasını gerçekleştirdi.

Açılıştan sonra sabah başlanan çalıştay programına devam edildi. Çalıştaylarda

medya alanında tecrübeli isimler, Beytülmakdis için düşünülen metotlar üzerinde teorik ve

pratik çalışmalarla fikirler oluşturdu. Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi’nin farklı

birimlerinin yapacağı faaliyet ve araştırma sahaları üzerinde konuşularak, “Beytülmakdis

Elçisi” unvanını alacak öğrencinin görevleri belirlendi.

13 Nisan Pazartesi günü akademik konferansın başlamasıyla dışardan gelen üniversite

öğrencileri, Adım Adım Beytülmakdis seminerlerinden özel olarak davet edilen öğrenciler ve

Beytülmakdis Çalışmaları’nın üyeleri bir araya geldi. Açılış oturumu ile ilk olarak 15.

Akademik Konferansı düzenleyen kuruluşlar adına selamlama konuşmaları yapıldı. Rektör

Prof. Dr. Mehmet Bulut, programa ev sahipliği yapan İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

adına konuşmasını gerçekleştirdi. Prof. Bulut’un ardından Utara Malaysia Üniversitesi,

Beytülmakdis Çalışmaları İhtisas Enstitüsü (Institute of Excellence for Islamicjerusalem

Studies) Direktörü Dr. Aminurraasyid Yatiban, Güneydoğu Asya ve Malezya’da ilk kuruluş

olan enstitü sayesinde, Beytülmakdis konusunda uluslararası boyutta, birlikte barış içinde

yaşama kültürünü esas alarak, lisansüstü seviyede disiplinlerarası bir eğitim verildiğini ifade

etti. Daha sonra İstanbul’da yeni bir merkez olarak kurulan Beytülmakdis Çalışmaları Vakfı

(İSRA) yetkilileri Beytülmakdis Çalışmaları ihtisas kütüphanesi ile Türkiye açısından vakfın

hedefinden söz etti. Filistin Âlimler Birliği Başkanı şair, Dr. Abdülgani et-Temimî şiirlerle

süslediği konuşmasında Beytülmakdis ve Mescid-i Aksa’nın özgürlüğü için direnenlere

selamlar gönderdi. Son olarak da Britanya’daki Beytülmakdis Çalışmaları Akademisi (ISRA)

mütevelli heyetinden Dr. Maher Abu-Munshar Beytülmakdis Çalışmaları ile akademik

konferansın bugünlere adım adım 20-25 yıl içinde büyük hayaller ve uğraşlarla gelindiğinden

söz ederek konferansın hayırlara vesile olmasını diledi. Selamlama konuşmalarından sonra

Prof. Dr. Mehmet Bulut Beytülmakdis Çalışmaları Diploma Programı mezunları ile

“Beytülmakdis Elçisi” (Sefir Beytilmakdis) payesi alan Beytülmakdis taliplerine diplomalarını


takdim etti. Mezuniyet diploması takdiminde Beytülmakdis’teki işgal ile Mısır’daki

problemlerden dolayı diplomalarını almaya gelemeyen 3 mezunun adı, oturum başkanı

tarafından okunarak kendilerine selam gönderildi.

Açılış oturumunun tebliğlerinde ilk sözü alan Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi

“Değişimde Bilginin Rolü” başlıklı çalışmasıyla Efendimiz Muhammed aleyhisselamdan ve

tarih hareketinden öğrenilen ilkeye göre; sadece ama sadece marifet, siyaset ve askeri

çalışmalar tam olarak bir araya geldiğinde, değişimin ve fethin gerçekleşeceğini vurguladı.

Ardından “Mübarek Mescid-i Aksa İle İlgili Bilgi Kaynaklarını Değerlendirmek: Hakikatlerin

Sırrını Çözmek ve Kimliği Keşfetmek” başlıklı tebliğiyle Dr. Haithem Fathi Al-Ratrout dinler

tarihi, Hıristiyanlık, Yahudilik ve tarih kaynaklarından yola çıkarak Beytülmakdis hakkındaki

kaynakları inceledi. Son konuşma ise Dr. Aydın Aktay tarafından “Herkes Kendi Kudüs’ü

İçin Ağlıyor” başlıklı incelemesiyle farklı etnik yapı ve mezheplere mensup müslümanların

farklı bir Kudüs algısına sahip olduğunu belirterek; bu ağlamamızı ortak olan, müslümanların

ve ümmetin Kudüs’ü için birleştirdiğimizde Beytülmakdis’in işgalden kurtulabileceğini ifade

etti.

Günün sonundaki ilk oturumda sunulan tebliğler ve konuşmacılar şu şekilde devam

etti: Dr. Khalid El-Awaisi, “Mekkî Dönemde Bilimsel Hazırlık ve Bunun Beytülmakdis

Fethine Etkisi”; Dr. Ra’id Fathi Jabareen, “Hz. Peygamber Döneminde Beytülmakdis

Kültürünün Yayılması ve Tedrici Yöntemin Takip Edilmesi”; Dr. Karim Farouk Elkholy,

Sahabenin Beytülmakdis ile İrtibatını Sağlamada Hadislerdeki Belağatın Etkisi”.

14 Nisan Salı günü ikinci oturumda sunulan tebliğler; Dr. Naouara Derri tarafından

sunulan “Değişim ve Özgürlüğü Yönlendirmede Bilginin Rolü” ve Kholoud Ali Ammoura

tarafından arz edilen “Değişim Aracı olarak Tarihi İdrak Etmek” başlıklarından oluşmaktadır.

Üçüncü oturumun tebliğleri; Doç. Dr. Maher Abu-Munshar, “Cehalet ve Bilgi

Arasında Beytülmakdis: Çökmek ve Özgürleşmek”; Anas Zahir Al-Masri, “Siyasi ve Bilimsel

Tekâmülün Beytülmakdis’in İkinci Fethine Olan Etkisi (Selahaddin Dönemi)”; Mohamed Ali

Bioud; “Beytülmakdis’in Faziletlerine Dair Yazılar ve Bunların Haçlı Seferlerine Karşı

Bilimsel Hareket ve Bilinç Sağlamadaki Rolü” başlıklarından oluşmuştur.

Dördüncü oturumda “Beytülmakdis’in Özgürleşmesinde Bilginin Gücü:

Beytülmakdis’in Birinci Fethinde Kilit Role Sahip Müslüman Kişilere Dair Bir İnceleme”

konusuyla Malezya’dan Dr. Aminurraasyid Yatiban ve “Eyyubiler Dönemindeki Bölgesel


Değişimi Sağlamada Beytülmakdis’in Stratejik Rolünü Anlamak” başlığıyla Britanya’dan

Sara El-Awaisi tebliğlerini sundular.

Beşinci oturumda Malezya’dan gelen misafir ilim adamları “Sanal Eğitim ve Onun

Beytülmakdis’in Gelecekteki Özgürlüğünü Sağlayacak Bilgideki Rolü: Genel Bir Bakış”

konusuyla Dr. Ratnaria Wahid ve Dr. Muhammad Subhan; “Bilgiye Dayanan Boykot

Girişimleri: Halk Desteğinin Bir Örneği Olarak ‘Gazze ve Beytülmakdis’i Kurtarın!’

Kampanyası” başlığıyla Dr. Rashidah Mamat ve Dr. Rohaya Muhammad Ali; son

olarak“Beytülmakdis’in Gelecekteki Özgürlüğünün Gereklerinden Biri Olarak,

Beytülmakdis’deki “Doğrudan Yabancı Yatırımı” Hakkındaki Bilgilerin Güçlendirilmesi”

şeklindeki tebliğ başlığıyla Musa Hatim Koko sunumlarını gerçekleştirdi.

Altıncı ve son oturumda ise Malezya’dan gelen misafirler sunumlarına devam ettiler;

“Amelin Ahlaklarına Dair İslam’ın Kuralları: Beytülmakdis’in Özgürleştirilmesinden Önceki

Bir Merhale Olarak Kaliteli ve Güçlü bir Bilginin İnşası ve Tatbiki” tebliği ile Doç. Dr.

Shukri Ahmad; ve konferansın son tebliği Beytülmakdis’teki şartlardan dolayı programa

katılamadığından sunumunu video kaydı ile gönderen Wael Abdelhamid Al-Mabhouh

tarafından gerçekleştirildi.

Kapanış oturumu Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi başkanlığında tüm

konuşmacılara son sözlerini ifade etme hakkı verilmesi ile başladı. Bunu ardından konferansın

gerçekleşmesine destekleri ile katkıda bulunan kurum ve kişilere tek tek teşekkür edildi.

Konferansın hazırlık sürecinde yardımcı olan kişilere konuşmacılar tarafından hediye takdim

edildi. Bunun ardında ise İslami İlimler Fakültesi Dekanı Prof. Turan Koç tarafından

konuşmacılara ve yurt dışından gelen şahsiyetler hediye takdimi yapıldı. Konferansın

değerlendirme ve kapanış konuşmasını irad eden Rektör Prof. Dr. Mehmet Bulut, İstanbul’da

ikincisi düzenlenen Uluslararası Beytülmakdis Akademik Konferansı vesilesiyle memnuniyet

duyduğunu ifade ederek; müslüman bilim adamlarının, bu tür akademik konferanslar yoluyla

eksikliklerimizi ortaya koyarak sorumluluklarımızı bize gösterdiklerine işaret etti. Buradan

yola çıkarak müslüman bilim adamları olarak geleceğin planlanması için ilim, irfan ve hikmet

ile hazırlık yapmaları gerektiğini vurgulayan Bulut, konferansa iştirak eden herkese teşekkür

ederek konuşmasına son verdi. Son olarak Cezayir’den gelerek çalıştay ve konferansa iştirak

eden misafirler, başta Prof. Dr. Abd al-Fattah El-Awaisi olmak üzere Beytülmakdis

Çalışmaları alanında ihtisas sahibi olan Dr. Maher Abu-Minshar, Dr. Haitham Fathi Al-

Ratrout ve Dr. Khalid El-Awaisi’ye ülkelerinden getirdikleri şükran hediyelerini takdim etti.


Farklı coğrafyalardan farklı simaların Mescid-i Aksa ve Beytülmakdis için bir araya

gelmesi, geleceğin tarihini yazmak için cehdeden hür yürekli gençlere yeni ufuklar açacaktır.

Program sonunda konferans başkanının ifade ettiği gibi; “ya bizimle, ya da biz olmaksızın

Beytülmakdis mutlaka özgürlüğe kavuşacaktır, o halde neden bizimle olmasın!”


KAYNAKÇA

Al-Ratrout, Haithem Fathi [er-Ratrût, Heysem Fethî], The Architectural Development of Al-

Aqsa Mosque in Islamic Jerusalem in the Early Islamic Period: Sacred

Architecture in the Shape of the “Holy”, Aberdeen University, Maktoum Institute

for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dundee 2002.

Al-Ratrout, Haithem Fathi, “el-Mescidü’l-Aksâ fî’l-Asâri’l-Kur’âniyye”, Mecelletu Dirâsât

Beytilmakdis, c. 6, sayı 1, 2005.

Al-Ratrout, Haithem Fathi, “el-Alâkatu beyne’l-Mescidi’l-Aksâ bi-Beytimakdis ve’l-

Ka‘beti’l-Müşerre bi-Mekketi’l-Mükerreme”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-

Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî,

ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-

Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA),

Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008.

Al-Tel, Othman Ismael [et-Tıl, Osman İsmâil], The first Islamic conquest of Aelia

(Islamicjerusalem): A Critical Analytical Study of the Early Islamic Historical

Narratives and Sources, Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2003.

Beyhakî, ez-Zühdü’l-Kebîr, nşr. Âmir Ahmed Haydar, Dârü’l-Cinan, Beyrut 1987.

Cahen, Claude - Chabbouh, İbrahim, “Le Testament d’al-Malik as-Salih Ayyub”, Bulletin

d’Etudes Orientales, c. 29, 1977.

El-Awaisi, Abd al-Fattah [el-Üveysî, Abdülfettah], Cüzûrü’l-Kadiyyeti’l-Filistînîyye: 1922-

1977, Dârü’l-Hasen, Halil 1991.

El-Awaisi, Abd al-Fattah, “Davru Brîtânya fî Te’sîsi’d-Devleti’l-Yahûdiyye: 1840-1948”

Mecelletu Şu’ûn İctimâ‘iyye, sayı 75, yıl 19, 2002.

El-Awaisi, Abd al-Fattah, Introducing Islamıcjerusalem, Al-Maktoum Institute Academic

Press, Dundee 2007.

El-Awaisi, Abd al-Fattah, Mekânetu ve Târîhu Beytilmakdis fî’l-İslâm: Merca‘ İslâmî,

Mecma‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye, Dunblane 1997.


El-Awaisi, Abd al-Fattah, Mısr ve’l-Kadiyyetü’l- Filistînîyye Kable ‘Âm 1936, Dârü’l-Hasen,

Halil 1987.

El-Awaisi, Abd al-Fattah (Al-Maqdisi), Sınâ‘atü’t-Târîhi’l-Mustakbelî: Nemâzic Beytilmakdis

li-Tefsîri’l-Ahdâsi’l-Mu‘âsıra ve Tevcîhihâ, Dârü’l-Haldûniyye, Cezayir 2013.

El-Awaisi, Abd al-Fattah, “The Signifance of Jerusalem in Islam: An Islamic Reference”,

Journal of Islamic Jerusalem Studies, c. 1 sayı 2, 1998.

El-Awaisi, Khalid [el-Üveysî, Hâlid], Mapping Islamicjerusalem: Geographical Boundaries

of Islamicjerusalem, Aberdeen University Al-Maktoum Institute for Arabic and

Islamic Studies (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2003.

El-Awaisi, Khalid, Mapping Islamicjerusalem: A Rediscovery of Geographical Boundaries,

Al-Maktoum Institute Academic Press, Dundee 2007.

El-Awaisi, Khalid, “İ‘âdetu İktişâf Hudûd Beytilmakdis”, el-Bu‘dü’l-Akâdîmî ve’l-Ma‘rifî li-

Beytilmakdis: et-Ta‘rîf bi-Erkâni’l-Hakli’l-Ma‘rifîyyi’l-Cedîd fi’l-‘Alemi’l-‘Arabî,

ed. Abd al-Fattah El-Awaisi, Merkezi’l-Buhusi’l-İctimâ‘iyye ve’l-İnsâniyye bi-

Cami‘ati’l-Ulûm ve’t-Teknûlûciyâ - Mecme‘ü’l-Buhûsü’l-İslâmiyye (ISRA),

Yemen - el-Memleketü’l-Müttehide 2008.

El-Awaisi, Sara [el-Üveysi, Sâra], Towards a Geopolitical Understanding of

Islamicjerusalem during the Ayyubids: A Critical Study of Three Cases, Aberdeen

University Al-Maktoum Institute for Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış

Yüksek Lisans Tezi), Dundee 2010.

el-Minhâcî, Şemsüddin Muhammed b. Şihâb es-Süyûtî, İthâfü’l-Ahissâ bi Fezâ’ili’l-

Mescidi’l-Aksâ, thk. Ahmed Ramazan, el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme li’l-

Kitâb, Kahire 1984.

Mohammad Nor, Mohammad Roslan, The Significance of Islamicjerusalem in Islam:

Qur’anic and Hadith Perspectives, Aberdeen University Maktoum Institute for

Arabic and Islamic Studies (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dundee 2005.

el-Münâvî, Muhammed Abdürraûf, Feyzü’l-Kadîr, Dârü’l-Ma‘rife, Beyrut 1972.

et-Taberânî, Süleymân bin Ahmed, el-Mu‘cemü’l-Evsat, Dârü’l-Harameyn, Kahire 1995.


et-Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmi‘u’l-Beyân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir,

Mü’essesetü’r-Risâle, Beyrut 2000.

The Meaning of the Holy Qur’an, çev. Abdullah Yusuf Ali, Beltsville 2011.

The Noble Qur’an English Translation of the Meanings and Commentary, çev. Muhammad

Muhsin Khân - Taqî-ud-Dîn Al-Hilâlî, Medine 1417/1997.

The Qur’an: A New Translation, çev. Thomas Cleary, Chicago 2004.

Vâkıdî, Muhammed b. Ömer, Fütûhu’ş-Şâm, thk. H. el-Hac, el-Mektebetü’-Tevfîkîyye,

Kahire, ts.

ez-Zemahşerî, Muhammed b. Ömer, el-Keşşâf, Darü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 2006.


dizanya hazır

Education