رتبه بندی شهرستان ها استان لرستان بر پایه شاخص های برخورداری سکونتگاه

های روستاییTOPSISبا استفاده از تکنیک

Farhad Zand1 ,

Mostafa Shakarami

and

Fahimeh Kimiaeifard2

: نویسندگان با mostafashakarami92@yahoo.comارتباط

( :ABSTRACTچکیده )

1 Department of Social Science, Payame Noor University, I.R.Iran

2 Students in Department of Social Science, Payame Noor University (Lorestan Khorramabad Branch) I.R.Iran

نابرابری در برخورداری از امکانات سکونتگاه های روستایی یکی از مشکالت مهم توسعه روستاها محسوب می شود. از پیامد های نامطلوب نابرابری

روستاها میتوان به مهاجرت های غیر طبیعی به شهرها و افزایش بیکاری و زاغه شاخص در64نشینی در این شهرها اشاره کرد. در این تحقیق با بهره گیری از

زمینه های ارتباطی، آموزشی، بهداشتی- درمانی و خدماتی، رفاهی به سنجش توسعه یافتگی و رتبه بندی شهرستان ها با استفاده از تکنیک تاپسیس پرداخته

شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد در بخش ارتباطی شهرستان خرم آباد به عنوان برخوردارترین و شهرستان پلدختر به عنوان محروم ترین؛ در بخش

آموزشی شهرستان خرم آباد به عنوان برخوردارترین و شهرستان ازنا به عنوان محروم ترین؛ در بخش بهداشتی- درمانی شهرستان خرم آباد به عنوان

برخوردارترین و شهرستان دورود به عنوان محروم ترین و در بخش خدماتی- رفاهی شهرستان خرم آباد به عنوان برخوردارترین و شهرستان ازنا به عنوان محروم ترین شناخته شدند همچنین در رتبه بندی کلی که با وزن مساوی برای

چهار بخش مختلف انجام گرفت شهرستان خرم آباد با شاخص اولویت به عنوان برخوردارترین و شهرستان ازنا با شاخص اولویت0.730631 به عنوان محروم ترین شناخته شدند. در همه زمینه های مختلف0.189845

شهرستان خرم آباد به عنوان برخوردارترین شناخته شده که با توجه به اینکه این شهرستان مرکز سیاسی استان لرستان می باشد امکانات سکونتگاه های

روستایی در این شهرستان تمرکز یافته اند و همین امر باعث محرومیتسکونتگاه های روستایی سایر شهرستان ها شده است.

:)) Keywordsکلید واژه ه))ا ) رتبUUه بنUUدی شهرسUUتان هUUا ، سUUکونتگاه هUUای() Ruralروستایی ، توسUUعه روسUUتایی ) DevelopmentادیUUای اقتصUUژگی هUUوی ، )–

اجتماعی ، شاخص های توسعه ،شهرستانهای استان لرستان ،تکنیک تاپسیس.

(INTRODUCTIONمقدمه )

وجود نابرابری های کمی و کیفی میان عرصه های شUUهری و روسUUتایی و تشUUدید آنها طی دهه های اخUUیر، بUUه صUUورت جسUUتجو بUUرای راههUUای خUUروج از مسUUاله و تعدیل نابرابری ها را به طور جدی مطرح ساخته اسUUت. تضUUاد میUUان جنبUUه هUUای کیفی زندگی در روستاها و شهرها و در پی آن جابه جUUایی مکUUانی و مهUUاجرت از روستا به شهر به امید برخورداری از امکانات متنوع تUUر و تسUUهیالت مناسUUب تUUر زیسUUتی نUUه تنهUا در حUوزه روسUUتایی کUه در حUUوزه شUUهری نUUیز بUUاعث مسUUائل و –معضالتی گوناگون شده است. نهایتا این روند به بهای فروپاشی نظام زیسUUتی

فضایی سکونت گاههای روستایی و هم به زیان مناطق شهری چنان تشدید شده است که توجه جدی به برنامه ریزی توسعه در محیط های روستایی را می طلبد

(.2009)سعیدی ،

توسUUUعه يكي از مفUUUاهيمي اسUUUت كUUUه بعUUUد از جنUUUگ جهUUUاني دوم در مبUUUاحث علمي،اقتصUUادی ،اجتمUUایی و سیاسUUی و کشUUورداری و همچUUنین در مسUUائل بین المللی جایگUUاهی ویUUژه پیUUدا کUUرده اسUUت.توسUUعه از لحUUاظ لغUUوی دارای معUUانی مشابهی همچون تغییر اجتماعی ،رشد اجتماعی، تکامل اجتماعی، مدرنیزه شدن و پیشرفت می باشد و در نهایت توسعه روندی اسUUت فراگUUیر در جهت افUUزایش

اجتمUUاعی بUUرای پاسUUخگویی بUUه نیازهUUای انسUUانی و اجتمUUاعی–توانهای انسUUانی ضمن اینکه نیازهUUا در پرتUUو ارزشUUهای فUUرهنگی جامعUUه و بینشUUهای پایUUدار جهUUان

(.2000پاالیش یابد )صرافی ، بسیاری از متفکران بزرگ و مشهور دنیای اقتصاد همچون آدام اسUUمیت ، بUUایر ، کالرک ، هیرشمن ، لوییس ، میردال ، روستو توسعه را به این معنا دانسUUته و آن

(.2003تحول بنیادی از جامعUه کهن بUUه جامعUه نUUوین اسUUت )تقUوایی و همکUUار، هدف کلی توسعه ، رشد و تعالی همه جانبه جوامع انسانی اسUUت . از این رو در فرآینUUد برنامUUه ریUUزی بUUرای دسUUتیابی بUUه توسUUعه و قUUرار گUUرفتن در مسUUیر آن ، شUUناخت و درک شUUرایط و مقتضUUیات جوامUUع انسUUانی و نیازهUUای آنUUان در ابعUUاد مختلف از جمله اقدامات ضروری در همه جا به طور یکسان مطرح نمی شود و

(.2004امکانات و منابع نیز در همه جا یکسان نیست )رضوانی ، نقش و جایگاه روستاها در فرآیندهاي توسعه اقتصادي ،اجتمUUاعی و سیاسUUی در مقیاس محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی و پیامدهای توسعه نیافتگی مناطق روستایی چون فقر گسUUترده، نUUابرابری فزاینUUده، رشUUد سUUریع جمعیت، بیکUUاری، مهاجرت، حاشیه نشینی شهری و ... موجب توجUUه بUUه توسUUعه روسUUتایی و حUUتی تقدم آن بر توسعه شهری گردیده است. به نظر مایکل تودارو ضUUرورت تقUUدم و توجه به توسعه روستایی نسبت به توسعه شهری به این علت نیست که اکثریت جمعیت جهان سوم در مناطق روستایی قرار دارند، بلکه به این علت اسUUت کUUه راه حل نهایی مسئله بیکUUاری شUUهری و تUUراکم جمعیت، بهبUUود محیUUط روسUUتایی

(.2014است )ازکیا ، توسعه به وضعیتی معین و جاری در جامعUUه و رونUUدهای دگرگUUون سUUازی آن بUUاز

(. برنامUUه ریUزی و تخصUUیص اعتبUUارات و منUUابع میUUان2011می گUردد )سUUعیدی، مناطق مختلف، نیازمند شناسایی جایگاه منطقه در حUUوزه مربUUوط و رتبUUه بنUUدی سطوح برخورداری از مواهب توسعه است. به منظور برنامه ریUUزی صUUحیح بایUUد

(.1998شناخت دقیق و همه جانبه ای از کلیه روستاها داشت )مهدوی ، هUUدف برنامUUه ریUUزی منطقUUه ای را می تUUوان عمUUران و توسUUعه منUUاطق ، ایجUUاد دگرگونی کامل و اساسی در کلیه شئونات زندگی مردم و به کUUارگیری نیروهUUای مUUادی و معنUUوی و طUUبیعی منطقUUه ، کUUاهش نUUابرابری هUUای منطقUUه ای و درون منطقه ای ، کاهش اختالف سطح شهر و روستا در درون منطقه و میان منUUاطق

اجتماعی منطقه–و توسعه پایدار منطقه ای ، تعدیل ساختاری توسعه اقتصادی

، افUUزایش سUUریع درآمUد سUUرانه در داخUل منطقUUه ، تعUیین و گسUUترش نیروهUای تخصصی ، افزایش کارایی اقتصادی ، اطمینان از حفاظت محیط زیست و بهبود

(.2010آن و استفاده از منابع طبیعی ذکر نمود )اسدی، توزیع عادالنه امکانات و ثمرات توسعه در میان اکثریت جمعیت از خصیصه هUUای مهم اقتصاد پویا میباشد. برنامUUه ریUUزان جهت تحقیUUق این امUUر سUUعی در کUUاهش نابرابری ها و عدم تعادل از طریق تدوین و اجرای برنامه های متعدد محUUرومیت زدایی و گسترش همه جانبه جنبه های مثبت توسعه یافتگی دارند. گUUام اساسUUی در زمینه تدوین برنامه های کارآمد و منطبق بر واقعیتها دستیابی به هUUدف برتUUر، عدالت اجتماعی و شناسایی شرایط موجود روستاها و بررسی سطح توسعه در آنهاست. چه بسا عدم شناخت دقیق وضع موجود کلیه تالشهای دست انUدرکاران امUUر محUUرومیت زدایی و کسUUب عUUدالت اجتمUUاعی را عقیم میگUUذارد )آسUUایش و

(.2003همکار، در فرايند برنامه ريزي و توسعه نواحي روستايي از لحاظ وضع موجUUود و سUUطح توسعه يUافتگي ، بررسUUي تفاوتهUاي محلي و ناحيUUه اي در زمينUUه توسUعه ، تبUيين عوامUUل مUUوثر در توسUUعه و نهايتUUا تالش بUUراي حUUل مسUUائل و مشUUكالت و تUUامين نيازها در راستاي تعديل نابرابري هاي موجود از اهميت ويژه اي برخوردار اسUUت در اين راستا شاخص ها ميتواننUUد منعكس كننUUده شUUرايط اقتصUUادي و اجتمUUاعي باشUUند. شUUاخص هUUايي ماننUUد راه ،بهداشUUت ،امكانUUات حمUUل و نقUUل ،ارتباطUUات، آموزش انرژي... از جمله شاخص هايي هستند كه ميتوانند وضUUع برخUUورداري يUUا محروميت و فقر نواحي روستايي را نشان دهند )موسي پور ميانUUدهي و همکUUار،

2010) برنامه ریزی روستایی عبارت است از فراهم ساختن امکانات جهت توسعه همه جانبه روستایی به منظور رفع تدریجی اختالفهایی که در زمینه هUUای مختلUUف بین مناطق شهری و روسUUتایی موجUUود اسUUت.یکی از ابزارهUUای مهم این کUUار دسUUته بندی منUUاطق یUUا شهرسUUتانها از لحUUاظ توسUUعه یUUافتگی اسUUت )بیغم و همکUUارن،

(. کUUه در این مقالUUه از روش رتبUUه بنUUدی شهرسUUتانها بUUر اسUUاس توسUUعه2012 سکونتگاههای روستایی استفاده شده است. در این مقاله سعی شUUده اسUUت بUUا استفاده از شاخص های مختلف توسUUعه روسUUتایی ماننUUد آب، بUUرق، گUUاز، پسUUت بانک، طرح هادی، خانه بهداشت، فضای ورزشUUی، راههUUا، بیمUUه و ... ، یUUک رتبUUه بندی از توسعه یافتگی سکونتگاه های روستایی استان لرستان ارائه گUUردد تUUا بUUا شUUناخت هUUر چUUه بیشUUتر آن ، امکUUان توسUUعه و آبUUادانی منUUاطق مختلUUف اسUUتان

اجتمUUاعی فUUراهم شUUود. هUUدف اصUUلی–وبرقراری برابری فرصت های اقتصادی این تحقیق تعیین وضعیت نابرابری با توجه به وضعیت تقسیمات شهرستان هUUای استان می باشد که با توجUUه بUUه آن فرضUUیه آن »بنظUUر میرسUUد شهرسUUتان هUUای استان لرستان توزیع متعادلی از نظر سکونتگاههای روستایی ندارنUUد« می باشUUد

همچنین برای این تحقیق سواالت »برخوردارترین و محUUروم تUرین شهرسUتانهای استان لرستان بر اساس شاخص های توسعه یافتگی سکونتگاههای روسUUتایی؟« و »در صورت عدم توازن ، میزان نUUابرابری هUUا بین شهرسUUتانها چقUUدر اسUUت؟«

مطرح شده اند. در زمینه سنجش توسعه یافتگی مطالعات زیادی صUUورت گرفتUUه کUUه در زیUUر بUUه

بعضی از آنها اشاره میکنیم : ( ، در مقاله ای تحت عنوان »سنجش و تحلیUUل سUUطوح توسUUعه2004رضوانی )

یافتگی نواحی روستایی در شهرستان سنندج« به این نتیجه رسUUید کUUه نUUابرابری های زیادی در سطح توسعه یافتگی وجUUود دارد ، کUUه این وضUUع ضUUرورت تعUUدیل نابرابری ها را از طریق اجرای برنامه های هدفمند ضروری می سازد. تفاوت در سUUطوح توسUUعه ی دهسUUتانهای این شهرسUUتان را می تUUوان بUUا در نظUUر گUUرفتن عواملی چون فاصله ی دهسUUتانها از مرکUUز شهرسUUتان ، کیفیت محیطی و تUUوان

جمعیتی روستاها توجیه و تبیین نمود. ( در مقالUUه ای تحت عنUUوان »تعUUیین سUUطوح توسUUعه2006بUUدری و همکUUاران )

یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران« به این نتیجUUه رسUUیدند کUUه ضUUریب توسعه یافتگی بین دهستانهای شهرستان کامیاران متفاوت بوده و دارای اختالف و نابرابری می باشند به طUUوری کUه از تعUداد هفت دهسUتان این شهرسUتان یUک دهستان توسعه یافتUUه پنج دهسUتان در حUال توسUعه و یUک دهسUتان نUیز توسUعه

نیافته بوده است. ( در مقاله ای تحت عنوان »تحلیل و طبقه بندی مناطق روستایی2006تقوایی )

استانهای کشور بر اساس شاخص توسعه انسانی« بUUه این نتیجUUه رسUUیده اسUUت که استانهای کردستان و سیستان و بلوچستان از نظUUر شUUاخص توسUUعه انسUUانی بسیار محروم و استانهای فارس ، تهران و اصفهان اسUUتانهای دارای برخUUورداری

در کشور بوده اند. ( در مقالUUه ای تحت عنUUوان »مطالعUUه تطUUبیقی کUUاربرد2006بدری و همکاران )

روش های سنجش توسUUعه یUUافتگی در مطالعUUات ناحیUUه ای )مUUورد : شهرسUUتان شاخص توسعه انجام5 شاخص در قالب 43اسفراین(« مطالعاتی را بر اساس

داده اند و در نهایت نتایج بدسUUت آمUUده از روشUUهای مختلUUف در زمینUUه ی سUUطح بندی توسعه با یکدیگر متفاوت بوده و خروجی یکسانی بدست نمی دهند که این امر ناشی از نوع ماهیت و تفاوت شیوه ی ارزش دهی به شاخص هUا و همچUنین

ویژگی خاص هر منطقه است. ( در مقالUUه ای تحت عنUUوان »سUUنجش توسUUعه یUUافتگی روسUUتاهای2009بیUUات )

با استفاده از روش تحليل خوشه اي« به این نتیجه بخش کوار شهرستان شیراز رسیده است که روستاهای طسوج ، مظفری و اکبرآباد روستاهای برخوردار این

بخش محسوب میشوند که در واقع روستاهای مرکزی میباشند که مرکزیت آنهUUا بدون مطالعه بوده است و الزم دانسته که مطالعات دقیق جهت تعیین مکانهUUای

مرکزی به صورت علمی صورت گیرد. ( در مقاله ای تحت عنوان »سنجش توسعه یUUافتگی در2010عمرانی و همکار )

مناطق روستایی استان سیستان و بلوچستان« به این نتیجه رسیدند کUUه منUUاطق روستایی شهرستانهای سرباز و کنارک به عنوان مناطق توسعه نیافتUUه ی اسUUتان ارزیابی شدند و الزم اسUUت بUUه گونUUه ی ویUUژه بUUه آنهUUا توجUUه شUUود . هم چUUنین ، مناطق روستایی شهرستانهای زابل ، خاش و زهک دارای باالترین سطح توسUUعه

یافتگی در سطح استان بودند. ( پژوهشUUی بUUا عنUUوان »تحليلي بUUر سUUطوح2010موسی پور میاندهی و همکار )

توسعه يافتگي نواحي روستايي شهرستان بندر انزلي با تاکید بر مدل متغير هاي استاندارد شده« انجام دادنUUد نتUUايج حاصUUل در اين پUUژوهش نشUUان مي دهUUد كUUه روسUUUتاها علي رغم داشUUUتن شUUUرايط محيطي تقريبUUUاً همگن از لحUUUاظ مUUUيزان برخورداري و سطح توسعه يافتگي تفاوت هاي قابل مالحظه اي دارند. همچUUنين سطح برخورداري روستاها در هر يك از ابعاد اقتصUUادي، اجتمUUاعي و خUUدماتي بUUا

درصUUد روسUUتاهاي66.6يكUUديگر برابUUر نيسUUت در مجمUUوع مي تUUوان گفت كUUه 10.5 درصUUد كمUUتر توسUUعه يافتUUه و 22.9شهرستان بندر انزلي توسUUعه يافتUUه و درصد روستاهاتوسعه نيافته مي باشند.

( مقالUUه ای بUUا عنUUوان »بررسUUی و تعUUیین درجUUه توسUUعه یUUافتگی2010اسUUدی ) شهرستانهای استان کرمان« بر اساس نتایج این تحقیق شهرستان های کرمUUان، رفسنجان، سیرجان، بم، زرند، بافت، جیرفت برخوردار و مابقی شهرستان هUUای

استان محروم می باشند. ( ، در مقاله خUUود تحت عنUUوان، »رتبUUه بنUUدی شهرسUUتان2012بیغم و همکاران )

های استان گیالن بر پایه شاخص برخورداری سکونتگاه های روستایی با استفاده از تکنیک تاپسیس«، به بررسی سطح توسUUعه یUUافتگی و دسترسUUی بUUه امکانUUات –سکونتگاه های روستایی پرداختند. این پژوهش با استفاده از روش مقایسUUه ای

تحلیلی و با روش وزن دهی آنتروپی و تکنیک تاپسیس انجام گرفته اسUUت. یافتUUه شهرسUUتان اسUUتان گیالن ،16های تحقیUUق بیUUانگر این واقعیت اسUUت کUUه از بین

شهرستان انزلی با فاصله زیادی از دیگر شهرستانهای استان، توسعه یافته ترین سکونتگاه های روستایی استان را در خود جای داده است. بر پایه شUUاخص هUUای برخورداری از امکانات و خدمات به کار گرفته شUUده در این تحقیUUق، شهرسUUتان

رودسر شامل توسعه نیافته ترین روستاهای استان است. ( در مقاله خود تحت عنوان »تحلیل فضایی و سنجش2012تقوایی و همکاران )

توسعه یUافتگی دهسUتانهای شهرسUUتان میانUدوآب بUا اسUتفاده از مUدل تاپسUیس

فازی« به این نتیجه رسیدند که دهستان آجرلوی غربی بUUه عنUUوان تنهUUا گزینUUه ی برخوردار ، رتبه ی نخست توسعه را در بین دهستانهای شهرستان میاندوآب دارا

است. ( در مقالUه ای تحت عنUUوان »بررسUUی و تحلیUUل درجUه2012نظم فUUر و همکUUار )

توسعه یافتگی شهرستانهای استان لرستان با استفاده از مدل تاپسیس« بUUه این نتیجUUه رسUUیدند کUUه شهرسUUتانهای خUUرم آبUUاد و بروجUUرد بUUاالترین و شهرسUUتانهای پلدختر و دلفان کمترین میزان پایداری را از لحUUاظ شUUاخص هUUای توسUUعه را دارا

می باشند .

(MATERIALS AND METHODSمواد و روش ها )

موقعیت جغرافیایی استان لرستان

کیلومUتر مربUع در ناحیUه جنUوب غUربی28306استان لرستان با مساحتی حدود درجUUه32 دقیقه طول شUUرقی و 1 درجه و 50 دقیقه تا 50درجه و 46ایران بین

دقیقه عرض شمالی از نیمروز گرینویچ واقع شده23 درجه و 34 دقیقه تا 40و است این استان از شمال به استانهای مرکزی و همدان , از شرق به اصUUفهان , از جنوب به استان خوزسUUتان و از غUUرب بUUه اسUUتانهای کرمانشUUاه و ايالم منتهی

شهرسUUتان می باشUUد , شهرسUUتانهای10شده است. استان لرستان متشکل از استان عبارتنUUد از : اليگUUودرز , بروجUUرد , خUUرم آبUUاد , دورود , کوهدشUUت , ازنUUا , پلدختر ، سلسله و دوره چگنی , خرم آباد مرکز اداری و سياسی اسUUتان اسUUت ,

پارچUUUه آبUUUادی2861 دهسUUUتان و 84 بخش ,27 شUUUهر , 25اين اسUUUتان دارای (.2011مسکونی می باشد)سالنامه آماری لرستان،

موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه– 1شکل

2015منبع : نگارندگان،

- طUUول و عUUرض جغرافیUUایی شهرسUUتانها )سUUالنامه آمUUاری1جUUدول شUUماره (2011لرستان،

EastNorth latitude

County minimummaximumminimummaximumMinut

esDegre

esMinut

esDegre

esMinut

esDegre

esMinut

esDegre

es

5046015040322334Lorestan Province

4748035044323533Aligoodarz2748034936330634Boroujerd

4147574856325133Khorramabad

2647194848332234Delfan4648194917334533Doroud5146504709335633Koohdasht

1349404912334533Azna2547224837323033Poldokhtar5047304838332234Selseleh

3547144829335233Doreh Chegeni

- مشخصات عمومی شهرستانها بر اسUUاس تقسUUیمات کشUUوری2جدول شماره (2011)سالنامه آماری لرستان،

The number of inhabited villages

The number of

districts

The Number of

cities

Area (km)County

2861842528308Lorestan Province

3621125444Aligoodarz192721711Boroujerd6091744935Khorramabad4321022546Delfan134521349Doroud3041153982Koohdasht91421360Azna

269723849Poldokhtar266621503Selseleh

202621629Doreh Chegeni

روش تحقیق

تحلیلی انجام گرفتUه اسUUت. جامعUه–این تحقیق با بهره گیری از روش توصیفی آماري شامل كليه شهرسUUتان هUUاي اسUUتان لرسUUتان مي باشUUد. بUUرای انجUUام این

ارقUUام مربUUوط شاخص مختلف برای رتبه بندی شناسایی شده و64تحقیق ابتدا 2070 شهرسUUتان و برحسUUب اطالعUات 10بUUه شUUاخص هUUاي مUUذكور بUUرای این

از معاونت برنامه1390 خانوار آن استان در سرشماری سال 10روستاي باالي ريزي استانداري اخذ شده است، در ادامه این شاخص ها به چهار گUUروه تقسUUیم

شده است و شهرستان های این استان بر اساس این چهار گروه و همچUUنین بUUراساس کل آمار با استفاده از تکنیک تاپسیس رتبه بندی شده اند.

شاخص ها

در پژوهش فUوق بUراي رتبUه بنUدي شهرسUتان هUاي اسUتان لرسUUتان بUر اسUاس شUUاخص( ،9 شUUاخص در چهUUار بخش ارتبUUاطی ) 64سUUکونتگاههای روسUUتایی

شاخص( ، خدماتی و رفUUاهی11 شاخص( ، بهداشتی و درمانی ) 14آموزشی ) شاخص( انتخاب شده و به شرح زير ميباشند :30)

گروه بندی شاخص های مورد مطالعه– 3جدول ،روستاهای دارای جاده آسفالت ، روستاهای دارای صندوق پستارتباطی

،روسUUتاهای دارای دفUUتر مخUUابرات، روسUUتاهای دارای دفUUتر پست نقUUاط ،روسUUتاهای دارای دفUUتر فنUUاوري اطالعUUات و ارتباطUUات نقUUاط، روسUUتایی برخUUوردار از دسترسUUي عمUUومي بUUه اينUUترنت نقUUاط ،روسUUتایی برخUUوردار از دسترسUUي بUUه روزنامUUه و مجله نقUUاط، روستایی برخوردار از دسترسي بUUه وسUUيله نقليUUه عمUUومي

روستایی برخوردار از دسترسي به ايستگاه راه آهن روسUUUتاهای دارای مهUUUد کUUUودک ، روسUUUتاهای دارای دبسUUUتان ،آموزشی

روسUUUتاهای دارای مدرسUUUه راهنمUUUايي شUUUبانه روزي پسUUUرانه ، روسUUUتاهای دارای مدرسUUUه راهنمUUUايي شUUUبانه روزي دخترانUUUه ، روسUUتاهای دارای مدرسUUه راهنمUUايي پسUUرانه ، روسUUتاهای دارای مدرسUUه راهنمUUايي دخترانUUه ، روسUUتاهای دارای دبيرسUUتان شUUبانه روزي پسرانه ، روستاهای دارای دبيرستان شبانه روزي دخترانUUه ، روسUUتاهای دارای دبيرسUUتان نظUUري پسUUرانه ، روسUUتاهای دارای دبيرستان نظري دخترانه ، روسUUتاهای دارای دبيرسUUتان كUUاردانش پسUUUرانه ، روسUUUتاهای دارای دبيرسUUUتان كUUUاردانش دخترانUUUه ، روسUUتاهای دارای هنرسUUتان فUUني و حUUرفه اي پسUUرانه، روسUUتاهای

دارای هنرستان فني و حرفه اي دخترانه بهداشUUUتی و

درمانی روستاهای دارای حمام عمومي ،روستاهای دارای مركز بهداشUUتي

روسUUUتاهای دارای خانUUUه ، درمUUUاني ،روسUUUتاهای دارای داروخانه بهداشUUت ،روسUUتاهای دارای پايگUUاه بهداشتروسUUتايي ،روسUUتاهای

روسUUUتاهای دارای تكنسUUUين ، دارای مركUUUز تسUUUهيالت زايمUUUان دامپزشكي ،روستاهای دارای آزمايشگاه و راديولوژي ،روسUUتاهای

،دارای غسUUUلخانه ،روسUUUتاهای دارای سUUUامانه جمUUUع آوري زبالهروستاهای دارای سامانه تصفيه آب

خUUUUدماتی ورفاهی

روستاهایی که اكثر ساكنان آن مايحتاج اوليه خود را ازهمان آبادي خريUUUداري مي كننUUUد ، روسUUUتاهای دارای پايگUUUاه آتش نشUUUاني ، روسUUتاهای دارای نماينUUدگي پخش نفت سUUفيد ، روسUUتاهای دارای نمايندگي پخش سيلندر گاز ، روستاهای دارای فروشگاه تعUUاوني ،

روسUUتاهای دارای بقUUالي ، روسUUتاهای دارای نUUانوايي ، روسUUتاهای دارای گوشت فروشي ، روسUUتاهای دارای قهوه خانUUه ، روسUUتاهای دارای بانك ، روستاهای دارای تعميرگUUاه ماشUUين آالت كشUUاورزي ، روستاهای دارای تعميرگاه ماشين آالت غير كشاورزي ، روستاهای دارای جايگاه سوخت ، روسUتاهای دارای بUرق شUبكه سراسUري ، روستاهای دارای گاز لوله كشي ، روستاهای دارای آب لوله كشي ، طرح هادي اجرا شده ، روستاهای دارای طرح هUادی ، روسUتاهای دارای بوسUUتان روسUUتايي ، روسUUتاهای دارای كتابخانUUه عمUUومي ، روسUUUUتاهای دارای زمين ورزشUUUUي ، روسUUUUتاهای دارای سUUUUالن ورزشUUي ، روسUUتاهای دارای مسUUجد ، روسUUتاهای دارای شUUوراي اسالمي، روستاهای دارای دهيار ، روستاهای دارای پاسگاه نUUيروي انتظUUامي ، روسUUتاهای دارای مركUUز خUUدمات جهUUاد كشUUاورزي ، روستاهای دارای مروج كشاورزي ، روستاهای دارای شUUوراي حUUل

اختالف ، روستاهای دارای شركت تعاوني روستايي

تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایده آل تاپسیس

تاپسیس به عنوان یک روش تصمیم گیری چند شاخصه روشی ساده ولی کارآمد توسUUط چن و1992در اولUUویت بنUUدی محسUUوب میگUUردد. این روش در سUUال

مطUUرح شUUده اسUUت )1981هوانگ با ارجUUاع بUUه کتUUاب هوانUUگ و یUUون در سUUال Serafim , 2004. )

یک تکنیک تصUUمیم گUUیری چنUUد شاخصUUه جUUبرانی بسUUیار قUUویTOPSISالگوریتم برای اولویت بندی گزینه ها از طریق شبیه نمودن به جواب ایده آل می باشد که به نوع تکنیک وزن دهی حساسیت بسیار کمی داشته و پاسخ هUUای حاصUUل از آن تغییر عمیقی نمی کند. در این روش ، گزینه انتخUUاب شUUده بایسUUتی کوتUUاه تUUرین فاصله را از جواب ایده آل و دورترین فاصله را از ناکارآمUUد تUUرین جUUواب داشUUته باشد. از محاسن این روش نسبت به سایر تکنیک های اولویت بنUUدی مکUUانی می

( :2006توان به موارد زیر اشاره نمود )شانیان ، معیارهای کمی و کیفی را تواما در مبحث مکان یابی دخالت می دهدخروجی مساله می تواند ترتیب اولویت گزینه ها را مشخص و این اولویت

را به صورت کمی بیان کندتضاد و تطابق بین شاخص ها را در نظر می گیردروش ساده و سرعت آن مناسب استضرایب وزنی اولیه را پذیراست.نتایج حاصل از این مدل کامال منطبق با روشهای تجربی است

گزینUUه وm تصمیم گیری کUUه دارای n×mبه طور اجمال در این روش ، ماتریس nرUUمعیار می باشد مورد ارزیابی قرار میگیرید. در این الگوریتم فرض میشود ه

شاخص و معیار در ماتریس تصمیم گیری دارای مطلوبیت افزایشی و یUUا کUUاهش یکنواخت است و به بیان دیگر مقادیر زیادتری که معیارها در این ماتریس کسب میکنند اگر از نوع سود بود هر چه مقدارش بیشتر باشد دارای مطلوبیت باالتر و اگر از نوع هزینه بود دارای مطلوبیت پایین تUUری میباشUUد . از امتیUUازات مهم این روش آن است که بطور همزمان میتوان از شاخص ها و معیارهای عینی و ذهنی اسUUتفاده نمUUود . بUUا این حUUال الزم اسUUت در این مUUدل جهت محاسUUبات ریاضUUی تمUUامی مقUUادیر نسUUبت داده شUUده بUUه معیارهUUا بایسUUتی از نUUوع کمی بUUوده و در صورت کیفی بودن نسبت داده شده به معیارها ، بایستی آنها را بUUه مقUUدار کمی

(.2005تبدیل نمود )لوالچی ، , Azimi et alجهت بهره گیری از این تکنیک مراحل زیر به اجرا گذاشته میشود )َ

2011.) شاخص.k آلترناتیو و nمرحله اول : تشکیل ماتریس داده ها بر اساس

مرحلUUه دوم : اسUUتاندارد نمUUودن دادههUا و تشUUكيل مUUاتريس اسUUتاندارد ازطريUUقرابطة زير:

Rij=a ij

√∑k=1m

akj2

W )مرحله سوم: تعيين وزن هر يUUك از شUUاخص ها i اسUUر اسUUب )∑i=1

n

W i=1 در اين .راستا شاخص هاي داراي اهميت بيشتر از وزن باالتري نيز برخوردارند

امين آلترنUUاتيو از آلترنUUاتيو ايUUده آل ( بUUاالترينiمرحلUUه چهUUارم: تعUUيين فاصUUله نشان ميدهند.(¿A )عملكرد هر شاخص )كه آن را با

A¿={(maxi v ij| j∈J ) , (mini v ij|j∈ J1 )}

A¿={V 1¿ , V 2

¿ ,…,V 3¿ }

امين آلترنUUاتيو حUUداقل )پUUايين تUUرين عملكUUرد هUUرiمرحلUUه پنجم: تعUUيين فاصUUله نشان ميدهند.(¿¿−A )شاخص( كه آن رابا

A−¿={(mini v ij| j∈J ) ,(maxi v ij| j∈J1 )}¿

A−¿={V 1−¿ ,V2

−¿, …,V 3−¿ } ¿ ¿

¿¿

Si )مرحله ششم: تعUUيين معيUUار فاصUUله اي بUUراي آلترنUUاتيو ايUUده آل و آلترنUUاتيو( ¿

Si )حداقل−¿ ¿. )

Si¿=√∑j=1

n

(v ij−v j¿)2

Si−¿=√∑j=1

n

¿ ¿¿¿ ¿

Si )مرحله هفتم: تعيين ضUUريبي كUUه برابUUر اسUUت بUUا فاصUUله آلترنUUاتيو حUUداقل−¿ ¿)

Si )تقسيم بر مجموع فاصله ی آلترناتيو حداقل−¿ و فاصله ی آلترنUUاتيو ايUUده آل(¿

SiC که آن را با )¿ i

.نشان داده و از رابطه ی زير محاسبه ميشود ( ¿

C i¿=

S i−¿

Si−¿+ Si

¿

¿¿

Cمرحله هشتم: رتبه بندي آلترناتيوها بر اساس ميزان i ميزان فوق بين صفر . ¿

C≥ 0 )و يك i¿ ≤1 ) در نوسان است. در اين راستاC i نشان دهنده ی باالترین 1=¿

Cرتبه و i.نيز نشان دهنده ی كمترين رتبه است 0=¿

(RESULTSنتایج )

بUرای انجUUام این پUUژوهش ابتUUدا شهرسUUتان هUای اسUUتان بUUر اسUUاس چهUار بخش ارتباطی، آموزش، بهداشت- درمان و امکانات خدماتی- رفاهی رتبه بنUUدی شUUده

اند و سپس بر اساس هر چهار بخش یک رتبه بندی کلی صورت گرفته است.بخش ارتباطی :

شاخص استفاده شده است کUه همUه شUاخص هUا تUاثیر مثبت9در اين بخش از شاخص شهرسUUتان9دارند سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس و وزن برابر این

های این استان رتبه بندی شده اند. بر اساس نتUUایج بUUه دسUUت آمUUده شهرسUUتان خرم آباد به عنUUوان توسUUعه یافتUUه، شهرسUUتان هUUای سلسUUله، دورود، بروجUUرد، و کوهدشت به عنوان در حال توسعه و شهرستان های دوره چگUUنی، ازنUUا، دلفUUان،

الیگودرز و پلدختر به عنوان توسعه نیافته شناخته شدند. رتبه بندی شهرستان هUUای اسUUتان لرسUUتان بUUر حسUUب شUاخص هUای– 4جدول

ارتباطی شUUUUUUاخصرتبه

Countyاولویت

10.770149Khorramabad

20.508418Selseleh

30.432542Doroud

40.419258Boroujerd

50.364283Koohdasht

60.305425

Doreh Chegeni

70.300403Azna

80.238659Delfan

90.20271Aligoodarz100.16135

3Poldokhtar

.2014منبع: یافته های محققین،

بخش آموزش :

شاخص استفاده شده است که همه شاخص هUUا تUUاثیر مثبت14در اين بخش از دارند سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس و وزن برابر این شاخص ها شهرستان های این استان رتبه بندی شده اند. نتایج نشان می دهد سکونتگاه های روستایی شهرستان های استان لرستان از وضعیت نسUUبتا خUوبی برخوردارنUد. بUر اسUUاس نتایج به دست آمده شهرستان خرم آباد به عنوان توسعه یافته، شهرسUUتان هUUای

کوهدشت، سلسله، دلفان، پلدختر، دورود، الیگودرز و دوره چگنی بUUه عنUUوان در حال توسعه و شهرستان های بروجUUرد و ازنUUا بUUه عنUUوان توسUUعه نیافتUUه شUUناخته

شدند. رتبUUه بنUUدی شهرسUUتانهای اسUUتان لرسUUتان بUUر حسUUب شUUاخص هUUای–5جUUدول

آموزشی شUUUUUUاخصرتبه

Countyاولویت

10.712356Khorramabad

20.509302Koohdasht

30.460696Selseleh

40.399213Delfan

50.367374Poldokhtar

60.344266Doroud

70.324776Aligoodarz

80.318739

Doreh Chegeni

90.246373Boroujerd

100.062798Azna

.2014منبع: یافته های محققین،

بخش بهداشتی- درمانی :

شاخص استفاده شده است که همه شاخص هUUا تUUاثیر مثبت11در اين بخش از دارند سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس و وزن برابر این شاخص ها شهرستان های این استان رتبه بندی شده اند. نتایج نشان می دهد سکونتگاه های روستایی شهرستان هUUای اسUUتان لرسUUتان در بخش بهداشUUت و درمUUان از وضUUعیت نسUUبتا خوبی برخوردارند. بر اساس نتایج به دسUUت آمUUده شهرسUUتان هUUای خUUرم آبUUاد و بروجرد به عنوان توسعه یافته، شهرسUUتان هUUای الیگUUودرز، کوهدشUUت، دلفUUان و

سلسله به عنوان در حال توسعه و شهرستان هUUای دوره چگUUنی، ازنUUا، پلUUدختر ودورود به عنوان توسعه نیافته شناخته شدند.

رتبUUه بنUUدی شهرسUUتانهای اسUUتان لرسUUتان بUUر حسUUب شUUاخص هUUای–6جUUدول بهداشتی و درمانی

شUUUUUUاخصرتبهCountyاولویت

10.690324Khorramabad

20.604645Boroujerd

30.340387Aligoodarz

40.289439Koohdasht

50.2454Delfan60.24382

9Selseleh

70.208822

Doreh Chegeni

80.16481Azna90.14032

1Poldokhtar

100.124113Doroud

.2014منبع: یافته های محققین،

بخش امکانات خدماتی و رفاهی :

شاخص استفاده شده است که همه شاخص هUUا تUUاثیر مثبت30در اين بخش از دارند سپس با استفاده از تکنیک تاپسیس و وزن برابر این شاخص ها شهرستان های این استان رتبه بندی شده اند. بر اساس نتUUایج بUUه دسUUت آمUUده شهرسUUتان خرم آباد به عنوان توسUUعه یافتUUه، شهرسUUتان هUUای بروجUUرد، کوهدشUUت، دلفUUان، الیگودرز و دورود به عنوان در حال توسعه و شهرسUUتان هUUای سلسUUله، پلUUدختر،

دوره چگنی و ازنا به عنوان توسعه نیافته شناخته شدند.

رتبه بندی شهرستانهای استان لرستان بر حسب شاخص های خدماتی–7جدول خانوار با استفاده از تکنیک تاپسیس10و رفاهی برخورداری روستاهای باالی

شاخصرتبهCountyاولویت

10.843303Khorramabad

20.51701Boroujerd

30.446407Koohdasht

40.333961Delfan

50.331719Aligoodarz

60.328849Doroud

70.28581Selseleh

80.262811Poldokhtar

90.20773Doreh Chegeni

100.127584Azna

.2014منبع: یافته های محققین،

سنجش توسعه ی))اتگی شهرس))تان ه))ای اس))تان لرس))تان ب))ر اس))اس چهار بخش ارتباطی، آموزش، بهداشت و درمان و امکانات خ))دماتی

و رفاهی

شاخص استفاده شده است که بUUرای64برای رتبه بندی کلی شهرستان های از چهUUار بخش مختلUUف وزن مسUUاوی در نظUUر گرفتUUه ایم و بUUا اسUUتفاده از تکنیUUک تاپسیس این شهرستان ها طبه بندی شده اند. بر اساس این بررسی شهرسUUتان خرم آباد به عنوان توسعه یافته، شهرستان های بروجرد، سلسله و کوهدشت به عنوان در حال توسعه و شهرستان هUUای دورود، دلفUUان، الیگUUودرز، دوره چگUUنی،

پلدختر و ازنا به عنوان توسعه نیافته شناخته شدند. رتبUه بنUدی کلی شهرسUتانهای اسUUتان لرسUتان بUا اسUUتفاده از تکنیUک–8جUدول

تاپسیس سطح نسبیCounty شUUUUUUUاخصرتبه

توسعهاولویت10.73063

1KhorramabadDeveloped

20.477015Boroujerd

Developing 30.403166Selseleh

40.388183Koohdasht

50.31882Doroud

Un Developed

60.305143Delfan

70.295672Aligoodarz

80.267351

Doreh Chegeni

90.236364Poldokhtar

100.189845Azna

.2014منبع: یافته های محققین،

- رتبه بندی شهرستان های استان لرستان2شکل

.2014منبع: یافته های محققین،

(CONCLUSION AND DISCUSSIONبحث و نتیجه گیری )

فرضیه تحقیق

»بنظر میرسد شهرستان های استان لرستان توزیع متعUUادلی از نظUUر سUUکونتگاه های روستایی ندارند« : با توجه به نتایج تحقیق در بخش های مختلف شهرسUUتان های اسUUتان لرسUUتان توزیUUع متعUUادلی از نظUUر سUUکونتگاه هUUای روسUUتایی ندارنUUد

(.8 و 7، 6، 5، 4بنابراین این فرضیه تایید می شود )جداول

سواالت تحقیق

برای این تحقیق دو سوال طرح شد که به پاسخ آن ها می پردازیم »برخوردارترین و محروم ترین شهرسUUتانهای اسUUتان لرسUUتان بUUر اسUUاس-1

شاخص های توسعه یافتگی سکونتگاههای روستایی؟« : در این تحقیUUق از چهUUار بخش مختلUUف بUUرای بررسUUی سUUطح توسUUعه یUUافتگی شهرسUUتانها استفاده شد کUUه در هUUر چهUUار بخش شهرسUUتان خUUرم آبUUاد برخUUوردارترین شهرستان بود همچنین شهرسUUتان پلUUدختر در بخش ارتبUUاطی، شهرسUUتان دورود در بخش بهداشتی-درمانی و شهرستان ازنا در بخشهای آموزشی و خدماتی-رفاهی محروم ترین شهرستانها هستند. در بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستانها بر اساس هر چهار بخش نیز خUUرم آبUUاد برخUUوردارترین

(.8 و 7، 6، 5، 4شهرستان و ازنا محرومترین شهرستان بود )جداول »در صUUورت عUUدم تUUوازن ، مUUیزان نUUابرابری هUUا بین شهرسUUتانها چقUUدر-2

است؟« : بر اساس یافته های تحقیق در بخش هUUای مختلUUف و در سUUطح کلی سنجش توسعه شهرستان خUرم آبUاد بUا سUUایر شهرسUUتان هUا فاصUله

،U،5 U،6 4زیادی دارد و میزان نابرابری بین شهرستانها زیاد است )جداول (.8 و 7

بحث و نتیجه گیری

اصوالً توسعه، تغيير بنيادي در متغيرهاي اقتصادي، اجتماعي وفرهنگي هر جامعه محسوب مي شود و تحقق آن، مستلزم ايجUUاد همUUاهنگي بين ابعUUاد گونUUاگون آن است . توسعۀ� اقتصادي پايدار بدون توسعۀ� فرهنگي، اجتماعي و سياسي امكUUان پذير نيست و توسUعۀ� فUرهنگي، اجتمUاعي و سياسUUي نUيز بUUدون نگUUرش منطقي

وعلمي به مسئله توسعۀ� اقتصادي در بلند مUUدت، راه بUUه جUايي نخواهUد بUUرد . از طرف ديگر، براي هماهنگي هUUدف هUUاي ملي و بخشUUي بUUا واقعيUUات منطقUUه اي، الزم است كه در چارچوب سياست هUUاي توسUUعۀ� كالن و بخشUUي، سياسUUت هUUاي توسعۀ� منطقه اي و ناحيه اي نيزمورد توجUه قUUرار مي گيرنUUد تUا بتUوان سياسUUت هUUUاي كالن را بUUUا قUUUابليت هUUUاي اقتصUUUادي، اجتمUUUاعي و فUUUرهنگي منطقUUUه

( . در کشورهای درحال توسUUعه، رشUUد سUUریع و2006سازگاركرد)امين بيدخت، نامتقارن مناطق بUUاعث عUUدم رشUUد و توسUUعه منطقUUه ای در این کشUUورها شUUده است. به عبارت دیگر، اختصاص غیراصولی منابع و امکانات به مناطق برخوردار و محرومیت سUUایر منUUاطق مUUوجب نUUابرابری هUUای منطقUUه ای از لحUUاظ توسUUعه اقتصادی شده است. نتیجه این اقدامات، منجر به فاصله گرفتن این کشUUورها از

در (.2012اهداف ترسیم شده برای توسUUعه اقتصUUادی شUUده اسUUت )اسUUالمی، فرايند برنامه ريزي و توسعه نUUواحي روسUUتايي از لحUUاظ وضUUع موجUUود و سUUطح توسعه يUافتگي ، بررسUUي تفاوتهUاي محلي و ناحيUUه اي در زمينUUه توسUعه ، تبUيين عوامUUل مUUوثر در توسUUعه و نهايتUUا تالش بUUراي حUUل مسUUائل و مشUUكالت و تUUامين نيازها در راستاي تعديل نابرابري هاي موجود از اهميت ويژه اي برخوردار اسUUت در اين راستا شاخص ها ميتواننUUد منعكس كننUUده شUUرايط اقتصUUادي و اجتمUUاعي باشUUند. شUUاخص هUUايي ماننUUد راه ،بهداشUUت ،امكانUUات حمUUل و نقUUل ،ارتباطUUات، آموزش انرژي... از جمله شاخص هايي هستند كه ميتوانند وضUUع برخUUورداري يUUا محروميت و فقر نواحي روستايي را نشان دهند )موسي پور ميانUUدهي و همکUUار،

2010.) در این مطالعه برای سنجش سطح توسعه یافتگی و رتبه بندی شهرسUUتان هUUا از

شUUاخص در بخش هUUای ارتبUUاطی، آموزشUUی، بهداشUUتی-درمUUانی و خUUدماتی-64 رفاهی استفاده شده است و با استفاده از تکنیک تاپسیس رتبه بندی شUUده انUUد. استفاده از شاخص های مختلف برای سنجش توسعه یافتگی امری تUUازه نیسUUت

شUUاخص42( از 2010و در مطالعات بیشماری صUUورت گرفتUUه اسUUت. اسUUدی ) مختلف برای تعیین درجه توسعه یافتگی شهرستان های استان کرمUUان اسUUتفاده

شUUاخص در زمینUUه هUUای23( بUUا اسUUتفاده از 2012کUUرد؛ تقUUوایی و همکUUاران ) اقتصادی- اجتماعی، آموزشی- فرهنگی، بهداشتی- درمانی و خدمات زیUUر بنUUایی به سنجش توسعه یافتگی دهستان های شهرستان میاندوآب پرداختند؛ تقUUوایی و

شUUاخص در زمینUUه هUUای آمUUوزش، بهداشUUت و38( با اسUUتفاده از 2012همکار ) درمان، ارتباطات و زيربنايي و رفاهی به تعیین میزان توسUUعه یUUافتگی اجتمUUاعی

21( بUUا اسUUتفاده از 2012شهرستان های استان هرمزگان پرداختنUUد؛ اسUUالمی ) شاخص اقتصادی، آموزشی، بهداشتی و اجتماعی به تعیین سطح توسعه یUUافتگی

19( بUUا اسUUتفاده از 2013استان های کشور پرداخت؛ اصUUغری زاده و همکUUار ) شاخص جمعیتی، آموزشی-فرهنگی، بهداشUUتی- درمUUانی، تاسیسUUاتی- زیربنUUایی، سیاسی- اداری، ارتباطی، اطالع رسانی و بازرگانی- خدماتی به ارزیUUابی و رتبUUه

بندی میزان توسعه یUUافتگی دهسUUتان هUUای شهرسUUتان سUUاری پرداختنUUد؛ خUاکپور شاخص در زمینه های زیUUر سUUاختی، اقتصUUادي و اجتمUUاعی90(2010همکاران )

براي محاسبه میزان توسUUعه یUUافتگی شهرسUUتان هUUاي اسUUتان خراسUUان شUUمالیمورد استفاده قرار دادند.

بر اساس نتیاج به دست آمده در بخش شاخص هUUای ارتبUUاطی شهرسUUتان خUUرم بUUه عنUUوان برخUUوردارترین شهرسUUتان و0.770149آبUUاد. بUUا شUUاخص اولUUویت

بUUه عنUUوان محUUروم تUUرین0.161353شهرسUUتان پلUUدختر بUUا شUUاخص اولUUویت 6شهرستان در زمینه ارتباطی شUUناخته شUUدند. نکتUUه قابUUل توجUUه این اسUUت کUUه

شهرستان از لحاظ ارتباطی توسعه نیافته اند و در محرومیت بUUه سUUر می برنUUد. بUUه عنUUوان0.712356در زمینه آموزشی شهرستان خرم آباد با شاخص اولویت

بUUه0.062798برخوردارترین شهرستان و شهرسUUتان ازنUUا بUUا شUUاخص اولUUویت عنUUوان محUUروم تUUرین شهرسUUتان در زمینUUه آموزشUUی شUUناخته شUUدند. فاصUUله شهرستان ازنا با دیگر شهرستان ها به خصوص شهرستان خرم آباد بسUUیار زیUUاد می باشد و این شهرستان از لحاظ آموزشی با محUUرومیت زیUUادی روبUUرو اسUUت.

و0.690324در بخش بهداشت- درمان شهرستان خرم آباد با شاخص اولویت به عنوان برخUUوردارترین شهرسUUتان هUUا و0.604645بروجرد با شخص اولویت

بUUه عنUUوان محUUروم تUUرین0.124113شهرسUUتان دورود بUUا شUUاخص اولUUویت شهرستان در زمینه بهداشتی- درمانی شناخته شدند. در بخش امکانات خدماتی-

بUUه عنUUوان0.843303رفUUاهی شهرسUUتان خUUرم آبUUاد بUUا شUUاخص اولUUویت بUUه0.127584برخوردارترین شهرستان و شهرسUUتان ازنUUا بUUا شUUاخص اولUUویت

عنوان محروم ترین شهرستان در زمینه امکانات خدماتی- رفاهی شناخته شدند. شاخص و وزن مساوی بUرای هUر64در رتبه بندی کلی شهرستان ها که از تمام

چهار بخش مختلف استفاده شده است شهرستان خرم آباد بUUا شUUاخص اولUUویت بUUه عنUUوان برخUUوردارترین و تنهUUا شهرسUUتان توسUUعه یافتUUه اسUUتان0.730631

لرستان از لحاظ سکونتگاه های روستایی شناخته شUUده اسUUت. شهرسUUتان هUUای و0.403166، سلسله با شاخص اولویت 0.477015بروجرد با شاخص اولویت

بUUه عنUUوان شهرسUUتان هUUای در حUUال0.388183کوهدشت بUUا شUUاخص اولUUویت توسعه شUUناخته شUUده انUUد. همچUUنین شهرسUUتان هUای دورود بUUا شUUاخص اولUUویت

، الیگUUودرز بUUا شUUاخص اولUUویت0.305143، دلفان با شاخص اولویت 0.31882 ، پلUUدختر بUUا شUUاخص0.267351، دوره چگUUنی بUUا شUUاخص اولUUویت 0.295672

بUUه عنUUوان شهرسUUتان0.189845 و ازنا با شاخص اولویت 0.236364اولویت های محروم و توسعه نیافته شناخته شده اند.

با توجه به بررسی های انجام شده شهرستان های استان لرستان توزیع متعادلی از نظر سکونتگاه های روستایی ندارند بنUابراین فرضUیه تحقیUق تاییUد می شUUود. نکته قابل توجه در رتبه بندی ها این است که شهرستان خرم آباد در رتبUUه بنUUدی

چهار بخش مختلف و رتبه بندی کلی برخوردارترین شهرسUUتان می باشUUد کUUه بUUا توجه به اینکه این شهرستان مرکز سیاسی اسUUتان لرسUUتان می باشUUد امکانUUات سکونتگاه های روستایی در این شهرستان تمرکUUز یافتUUه انUUد و همین امUUر بUUاعث محرومیت سکونتگاه های روستایی سUUایر شهرسUUتان هUUا شUUده اسUUت. البتUUه ایننابرابر فقط مربوط به سکونتگاه های روستایی نمی باشUUد. نظم فUUر و همکUUار )

( بUا اسUUتفاده از شUUاخص هUUای ارتبUUاطی، بهداشUUتی و درمUUانی، آموزشUی،2012 اجتماعی، جمعیتی بUه بررسUی و تحلیUUل درجUUه توسUUعه یUUافتگی شهرسUUتان هUUای استان لرستان پرداختند که در آن شهرستان خرم آباد بUUه عنUUوان برخUUوردارترین شهرستان شناخته شد البته فاصله آن با سایر شهرستان ها خیلی زیUUاد نبUUود. در

شUUاخص بUUه رتبUUه61( با اسUUتفاده از 2012محمدی و همکاران ) مطالعۀ� دیگری بندی شهرسUUتان هUUای اسUUتان لرسUUتان در سUUه بخش مسUUكن و خUUدمات رفUUاهي زيربنايي، كشاورزي و صنعت پرداختند و عکس این نظر )برتری شهرستان خرم آباد( ثابت شد و شهرستان خرم آباد در هر سUUه بخش وضUUعیت خUUوبی نداشUUت. نکتUUه قابUUل توجUUه دیگUUر این اسUUت کUUه شهرسUUتان ازنUUا در تمUUام زمینUUه هUUای و شهرسUUتان هUUای دوره چگUUنی، پلUUدختر و دلفUUان در زمینUUه هUUای زیUUادی دارایمحرومیت می باشند و این موضوع کم و بیش در دو مطالعUUه نظم فUUر همکUUار )

( روشن می باشد.2012( و محمدی و همکاران )2012 تعUUیین منUUاطق برخUUوردار و محUUروم از حیث شUUاخص هUUای مختلUUف کUUه میتوانUUد راهنمای خوبی در جهت تدوین سیاست های آتی در برنامه ریزی روستایی باشد. و ارزش تحقیق از آنجا معلوم میشود که میتواند ابزار مناسبی برای دستیابی بUUه بک توازن منطقه ای در بین روستاهای لرستان شود. با توجه به وجUUود نUUابرابری هUUا در برخUUورداری از امکانUUات توصUUیه می شUUود مUUدیران و مسUUئوالن در جهت توسعه متوازن برای همه مناطق بکوشند و ضمن توجه به مناطق توسUUعه یافتUUه بUUه منUUاطق توسUUعه نیافتUUه توجUUه بیشUUتری داشUUته باشUUند زیUUرا نUUابرابری در بین سUUکونتگاه هUUای روسUUتایی پیامUUدهای نUUاگواری بUUرای منطقUUه دارد از پیامUUد هUUای نامطلوب نابرابری روستاها میتوان به مهUUاجرت هUUای غUUیر طUUبیعی بUUه شUUهرها و

افزایش بیکاری و زاغه نشینی در این شهرها اشاره کرد.

(REFERENCESمنابع )

(، اصول و روشUUهای برنامUUه ریUUزی2003آسایش، حسین و استعالجی، علیرضا ).1382ناحیه ای ، انتشارات دانشگاه آزاد شهر ری،

( ، جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی2014ازکیا، مصطفی ).1393ایران ، انتشارات اطالعات، مرداد

.1390(.سالنامه آماری استان لرستان 2011استانداری لرستان )

( ، بررسUUی و تعUUیین درجUUه توسUUعه یUUافتگی شهرسUUتان2010اسدی، رخساره ).1389، بهار و تابستان 72 و71های استان کرمان ، فصلنامه جمعیت شماره

(، » تعیین و محاسبه درجه توسعه یافتگی استان های2012اسالمی، سیف اله ) «؛ ماهنامه بررسUUی مسUUائل و سیاسUUت هUای1375-1385کشور طی دو مقطع

.68-41، صص 1391، فروردین 1اقتصادی، شماره (، »ارزیUUابی و رتبUUه2013اصغری زاده، عزت اللUUه و ذبیحی جامخانUUه، محسUUن )

بندی میزان توسعه یافتگی مناطق روستایی ، با استفاده از تکنیUUک هUUای تصUUمیم گUUیری چنUUد شاخصUUه )مطالUUۀ� مUUوردی : دهسUUتان هUUای شهرسUUتان سUUاری(«؛ دوفصلنامه پUUژوهش و برنامUUه ریUUزی روسUUتایی، شUUماره سUUوم، بهUUار و تابسUUتان

1392. ( ؛ »سUUنجش توسUUعه يUUافتگي شهرسUUتانهاي2006امين بيUUدخت ، علي اكUUبر، )

استان سUUمنان« ؛ فصUUلنامه آمUUوزش رشUUد جغرافيUUا، انتشUUارات وزارت آمUUوزش.76 - شماره 1385وپرورش، پاییز

(، »مطالعUUه تطUUبیقی کUUاربرد2006بدری، علی و اکبریUUان رونUUیزی، سعیدرضUUا ) روش های سنجش توسUUعه یUUافتگی در مطالعUUات ناحیUUه ای )مUUورد : شهرسUUتان

.1385اسفراین(«، دوفصلنامه جغرافیا و توسعه، بهار و تابستان (، »تعUیین2006بدری، علی و اکبریUان، سعیدرضUا رونUیزی و جUواهری، حسUن )

سطوح توسعه یافتگی نواحی روستایی شهرستان کامیاران«؛ فصلنامه تحقیقات.1385، پاییز 82جغرافیایی، شماره

(، »رتبUUه بنUUدی2012بیغم، مصطفی و درویشUUی، هUUدایت اللUUه و ویسUUی، رضUUا ) شهرستانهای استان گیالن بر پایه شاخص برخورداری سکونتگاههای روستایی بUUا

شUUهریور15 و 14استفاده از تکنیک تاپسیس«. همایش توسعه روستایی گیالن رشت.1391

(، »تحلیUUل و طبقUUه بنUUدی منUUاطق روسUUتایی اسUUتانهای2006تقUUوایی، مسUUعود ) کشور بر اساس شاخص توسعه انسانی«؛ فصUلنامه تحقیقUات جغرافیUایی، دوره

.48-28، صص 1385(، پاییز 82 )پیاپی 3، شماره 21 ( ، تعUUیین و تحلیUUل سUUطوح2003تقUUوایی، مسUUعود و احمUUدی، عبدالحسUUین )

برخورداری مناطق روستایی شهرستانها و بخشهای استان کرمانشاه ، فصUUلنامه.1382روستا و توسعه انتشارات جهاد،

(، »تحليUUل تطUبيقي سUUطح و مUيزان2012تقUوايي، مسUعود و صUبوري، محمUد ) توسعه يافتگي اجتماعي شهرستان هاي استان هرمزگUUان«؛ فصUUلنامه جغرافيUUا و

.1391، تابستان 2 ، شماره 46 ، پياپي 23برنامه ريزي محيطي، سال

(، »تحلیل فضایی و2012تقوایی، مسعود و احمدیان، مهدی و علی زاده، جابر ) سنجش توسUUعه یUUافتگی دهسUUتانهای شهرسUUتان میانUUدوآب بUUا اسUUتفاده از مUUدل

فصUUلنامه برنامUUه ریUUزی فضUUایی، سUUال اول، شUUماره سUUوم، تاپسUUیس فUUازی«؛.154-131، صص 1390زمستان

(، »سUUنجش2010خاکپور، براتعلی و رضوي، محمد محسن و شوریابی، مهدي ) سطح توسعه یافتگی شهرستان هاي استان خراسان شمالی با استفاده از روش تصUUمیم گUUیري چنUUد معیUUاره«؛ بجنUUورد: اولین همUUایش توسUUعه پایUUدار روسUUتایی

.1389 شهریور 24خراسان شمالی، ( ، سنجش و تحلیل سUUطوح توسUUعه یUUافتگی نUUواحی2004رضوانی، محمدرضا )

روستایی در شهرستان سنندج ، فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیUUه ای، انتشUUارات.1383دانشگاه فردوسی مشهد ، شماره سوم، پاییز و زمستان

،( ، مبانی جغرافیای روستایی ، انتشارات سمت ، تهUUران2011سعیدی، عباس ).1390، چاپ سیزدهم تابستان 1377چاپ اول پاییز

( ، سطح بندی روستاهای کشور ، انتشارات بنیاد مسUUکن2009سعیدی، عباس ).1388انقالب اسالمی ، تهران

( ، كاربرد تكنيک هاي تصUUميم گUUيري چنUUد معیUUاره در انتخUUاب2006شانيان، ع. ) راهبرد مناسب جهت اجراي پروژه فناوري اطالعات ؛ سازمان مUUديريت صUUنعتي

.1385ايران، ( ، مبUUانی برنامUUه ریUUزی توسUUعه منطقUUه ای ، سUUازمان2000صUUرافی، مظفUUر )

.1379مدیریت و برنامه ریزی کشور، (، »سUUنجش توسUUعه یUUافتگی در منUUاطق2010عمرانی، محمد و پUUیری، حUUبیب )

روستایی استان سیستان و بلوچستان«؛ فصUUلنامه تحقیقUUات اقتصUUاد کشUUاورزی،.1389، پاییز 3، شماره ی 2جلد

( ، اسUUتفاده از الگUUوريتم تاپسUUيس جهت انتخUUاب مراكUUز2005لوالچي، مسعود ) تعميرات دپويي برتر، پايان نامه ی دوره كارشناسي ارشد نگهUUداري و تعمUUيرات،

.1384دانشگاه علم و صنعت، (، »بررسUUي2012محمUUدي، جمUUال و عبUUدلي، اصUUغر و فتحي بيرانونUUد، محمUUد )

سطح توسعه يافتگي شهرستان هاي استان لرستان به تفكيک بخشUUهاي مسUUكن و خدمات رفاهي-زير بنايي، كشاورزي و صUUنعت«؛ فصUUلنامه تحقيقUUات كUUاربردي

.1391 ، تابستان 25علوم جغرافيايي سال دوازدهم، شماره

(، » سUUنجش توسUUعه يUUافتگي روسUUتاهاي بخش کUUوار2009بيUUات، مقصUUود ) شهرستان شيراز بUUا اسUUتفاده از روش تحليUUل خوشUUه اي«؛ فصUUلنامه جغرافيUUا و

.۱۳۸۸، بهار ۱، شماره 33برنامه ريزي محيطي، سال بيستم، شماره پياپي (، »تحليلي بUUر سUUطوح2010موسي پور مياندهي، پUري و اسUUتعالجي، عليرضUا )

توسعه يافتگي نواحي روستايي شهرستان بندر انزلي با تاكيد بر مدل متغير هاي،26فصUUلنامه جغرافيUUايي سUUرزمين، سUUال هفتم، شUUماره ؛ اسUUتاندارد شUUده«

.1389تابستان ( ، مقدمه ای بUUر جغرافیUUای روسUUتایی ایUUران ، سUUازمان1998مهدوی، مسعود )

.1377سمت ، تهران، تابستان (، »بررسUUی و تحلیUUل درجUUه توسUUعه2012نظم فر، حسین و پادرونUUدی، بهUUزاد )

یافتگی شهرستانهای استان لرستان بUUا اسUUتفاده از مUUدل تاپسUUیس« ؛ چهUUارمین ، مشUهد1391 اردیبهشUت 21 و 20کنفرانس برنامه ریUزی و مUدیریت شUهری،

مقدس.Azimi,R , Yazdani-Chamzini,A , Fouladgar,M , KazimierasZavadskas,M and Basiri,M.H (2011) . Ranking The Strategies of mining sector through anp and Topsis in a swolframework . Journal of Business Economics and Management .12:4 , 670-689.Serafim, Opricovic and Gwo-HshiungTzeng (2004) Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS; European Journal of Operational Research, 156, 445–455.