doktoratura rudina qurku fakulteti i ekonomise departamenti i kontabilitetit

7/23/2019 Doktoratura Rudina Qurku Fakulteti i Ekonomise Departamenti i Kontabilitetit

http://slidepdf.com/reader/full/doktoratura-rudina-qurku-fakulteti-i-ekonomise-departamenti-i-kontabilitetit 1/141

1

REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI I TIRANËS

FAKULTETI I EKONOMISË

Departamenti i Kontabilitetit

SHOQËRITË SHQIPTARE PËRBALLË REALITETIT TË RAPORTIMIT TË

DUBLUAR FINANCIAR DHE FISKAL

PUNIM I DOKTORATURËSPër gradën shkencore

Doktor

Msc.RUDINA QURKU ( FERUNI )

TIRANË 2013



2

KY PUNIM U HARTUA NË FAKULTETIN E EKONOMISË TË UNIVERSITETIT TË

TIRANËS PRANË DEPARTAMENTIT TË KONTABILITETIT NËN UDHËHEQJEN E

PROF.DR.INGRID SHULI



3

“Shoqëritë shqiptare përballë realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe fiskal”

PASQYRA E PËRMBAJTJES

Pasqyra e përmbajtjes ......................................................................................................... 3

Lista e tabelave ................................................................................................................... 5 Lista e figurave ................................................................................................................... 7

Shkurtimet e përdorura ....................................................................................................... 8

Falenderime......................................................................................................................... 9

S F O N D I I S T U D I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0

1.1 Objektivi i punimit .................................................................................................. 11

1.2 Struktura e punimit ................................................................................................. 12

1.3 Gjetjet kryesore të punimit...................................................................................... 13

R I S H I K I M I I L I T E R A T U R Ë S M B I R A P O R T I M I N F I N A N C I A RD H E R A P O R T I M I N T A TI M O R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 5

2.1 Konceptet bazë në lidhje me raportimin ................................................................. 17

2.2 Raportimi financiar dhe tatimor i njësive ekonomike-“Transparenca dhe e vërteta” ..................................................................................................................................18

2.3 Vështrim literature i dy universeve paralele: raportimi financiar dhe ai tatimor .... 19

2.4 Lidhja mes kontabilitetit dhe tatimeve nën spektrin e dinamikës së diversitetit dhefaktorëve të ndikimit ....................................................................................................... 26

S T A N D A R D E T E R A P O R T I M I T F I N A N C I A R D H E K U A D R IL I G J O R I R A P O R T I M I T F I N A N C I A R D H E T A T I M O R N ËS H Q I P Ë R I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3

3.1 SNRF-të dhe domosdoshmëria e tyre ..................................................................... 33

3.1.1 Kufizimet e SNRF-ve.......................................................................................................... 36

3.2 Legjislacioni në fushën e kontabilitetit dhe kërkesat për raportim në Shqipëri ..............38

3.3 Legjislacioni në fushën tatimore dhe kërkesat për raportim në Shqipëri ........................42

3.3.1 Procedurat e shqyrtimit të treguesve të pasqyrave financiare dhe analiza ......................... 45

3.4 Krahasimi midis raportimit financiar dhe tatimor në Shqipëri ........................................47

M E T O D O L O G J I A E P U N I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 0

4.1 Metodologjia e punimit, hipotezat dhe pyetjet bazë ........................................................60

4.2 Burimi dhe mbledhja e të dhënave, struktura e pyetësorit dhe administrimi i tij ..........62

4.2.1 Të dhënat: burimi dhe natyra e tyre ................................................................................... 64

4.2.2 Pyetësori: struktura e tij..................................................................................................... 64



4

4.3 Teknikat e përdorura për analizën e të dhënave .....................................................................68

A N A L I Z A D H E R E Z U L T A T E T E S T U D I M I T . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 9

5.1 Karakteristikat e grupit të interesit ..................................................................................69

5.1.1 Karakteristika të përgjithshme të të anketuarve .................................................................. 70

5.1.2 Karakteristika të njësisë ekonomike.................................................................................... 72

5.3 Analiza e të dhënave primare të grumbulluara ................................................................78

P Ë R M B L E D H J E D H E R E K O M A N D I M E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 0

6.1 Përmbledhje e rezultateve kryesore ...............................................................................100

6.2 Rekomandime lidhur me gjetjet e punimit ....................................................................101

6.3 Kufizimet dhe kërkime të mëtejshme ............................................................................102

LITERATURA ............................................................................................................... 105

ANEKSE ......................................................................................................................... 112



5

LISTA E TABELAVE

Tabela 1. “Nryshimi ndërmjet sistemit Anglo-Saxon dhe atij kontinental të kontabilitetit” ........ 61

Tabela 2. Përmbledhje e të dhënave: harta e tyre. ........................................................................ 68

Tabela 3. Grupimi i të dhënave sipas moshës së të anketuarve. ................................................... 70

Tabela 4. Grupimi i të dhënave sipas studimeve të ndjekura. ...................................................... 70

Tabela 5. Grupimi sipas certifikatës profesionale të fituar. .......................................................... 71

Tabela 6. Grupimi i të dhënave sipas vjetërsisë në punë. ............................................................. 72

Tabela 7. Ndarja e anketimeve sipas sektorit ku angazhohet. ...................................................... 73

Tabela 8. Përmbledhje e të dhënave sipas ofruesit e trajnimit. ..................................................... 74

Tabela 9. Të dhënat sipas vjetërsisë së ndërmarrjes. .................................................................... 76

Tabela 10. Statistikë përshkruese. ................................................................................................. 78

Tabela 11. Statistikën përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto? ........................................... 78

Tabela 12. Statistikë përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të cilave janë llogaritur detyrimet tatimore? ..................................................... 79

Tabela 13.a. Informacion për korrelacionin. ................................................................................. 82

Tabela 13.b Informacion për korrelacionin. ................................................................................ 82

Tabela 13.c Informacion për korrelacionin. ................................................................................. 82

Tabela 14. Përmbledhje e informacionit për nivelin e dakordësisë. ............................................. 84

Tabela 15. Përmbledhje e informacionit për dakordësinë. ........................................................... 85

Tabela 16. Dublimi i raportimit financiar. .................................................................................... 92

Tabela 17. Anekset shpjeguese për organet tatimore. ................................................................... 92

Tabela 18. Përcaktimi i detyrimit tatimor mbi fitimin. ................................................................. 93

Tabela 19. Detyrimi tatimor. ......................................................................................................... 93

Tabela 20. Përgjigjet për specialistët e konsultuar........................................................................ 94

Tabela 21. Përmbledhje për njohjen e llogaritjes së tatimit mbi fitimin. ...................................... 95

Tabela 22. Ndikimi lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin. .................................................... 95

Tabela 23. Certifikimi nga eksperti kontabël. ............................................................................... 96

Tabela 24. Familjarizimi me ekspertin kontabël. .......................................................................... 96

Tabela 25. Lidhur me informacionin që japin pasqyrat financiare. .............................................. 97

Tabela 26. Përmbledhje për sugjerimet në të ardhmen. ................................................................ 98

Tabela 1. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar. ................................................................. 109

Tabela 2. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar. ................................................................. 110

Tabela 3. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për audituesit e brendshëm. ..................... 111

Tabela 4. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për konsulentin fiskal. ............................. 113



6

Tabela 5. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet. ........................................... 114

Tabela 6. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet profesionale. ....................... 115

Tabela 7. Tregoni se deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme nëdeklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat tuajafinanciare? .................................................................................................................... 116

Tabela 8. Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekurtransparencën e deklarimit te detyrimit të tatimit mbi fitimin për periudhënushtrimore? .................................................................................................................. 117

Tabela 9. Deri në çfarë mase e ka prekur aftësinë e kompanisë tuaj për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin? ........................................................................ 118

Tabela 10. Deri në çfarë mase mendoni se çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme? ...................................................................................... 119

Tabela 11. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimine pasqyrës së bilancit?Z ............................................................................................... 120

Tabela 12. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin

e të ardhurave dhe shpenzimeve? ................................................................................ 121 Tabela 13. Jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të pasqyrave

financiare? .................................................................................................................... 122

Tabela 14. Jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të pasqyravefinanciare? .................................................................................................................... 123

Tabela 15. (7.a) Trajnimet profesionale dhe zhvillimi i tyre. ..................................................... 124

Tabela 16. (15. b) Informacion mbi testin Hi-katror. ................................................................. 124

Tabela 17. (15.b) Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për aktivitetin. ............................. 125



7

LISTA E FIGURAVE

Figura 1. “Fusha” e studimit. ........................................................................................................ 18

Figura 2. Korniza konceptuale për afrimin, lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve.Burimi: Cuzdriorean D. D. & Dumbrava P. 2011. ........................................................ 29

Figura 3. Tipologjia e shkallës së intensitetit të lidhjes në mes të kontabilitetit dhetatimeve. Burimi: Lamb et al. (1998). ........................................................................... 30

Figura 4. “Faktorët e ndikimit në marrëdhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve.”Burimi: projektimi i bazuar në: Blake, Amat, Fortes (1993); Hoogendoorn(1996); Lamb et al. (1998); Gallego (2004); Nobes et al. (2004); Nobes dheSchwencke (2006); Gee et al. (2010); Graham et al. (2011). ........................................ 32

Figura 5. Grupimi i ndërmarrjeve sipas lidhjes me kontabilitetin dhe rregullat tatimore. ............ 49

Figura 6. Paraqitja grafike e të dhënave të mbledhura sipas rrethit. ............................................. 69

Figura 7. Ilustrim i anketimeve sipas ndarjes së gjinisë. .............................................................. 69

Figura 8. Ilustrim grafik i degës së studimeve të ndjekura nga i anketuari. ................................. 71

Figura 9. Paraqitje grafike për pyetjen lidhur me trajnimet. ......................................................... 74

Figura 10. Ilustrim grafik për periudhën e kryerjes së trajnimeve. ............................................... 75

Figura 11. Paraqitja grafike për vjetërsinë e ndërmarrjes. ............................................................ 76

Figura 12. Paraqitja e informacionit për fushën e aktivitetit. ....................................................... 77

Figura 13. Paraqitja grafike për “A i njihni tatimet e shtyra?”. .................................................... 79

Figura 14. Ilustrim grafik i pyetjes se sa shpesh i evidentoni në pasqyrat financiare................... 80

Figura 15. Ilustrim grafik për dakordësinë. .................................................................................. 86

Figura 15. Paraqitje grafike për ngjashmërinë e rregullave kontabële dhe atyre fiskale. ............. 87

Figura 17. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave kontabël. ................................................. 88

Figura 18. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave fiskale...................................................... 88

Figura 19. Ilustrim grafik për zbatimin e rregullave fiskale. ........................................................ 89

Figura 20. Përgjigjet për shqyrtimi i detyrimit tatimor nga profesionisti. .................................... 93



8

SHKURTIMET E PË RDORURA

SNK Standardet ndërkombëtare të kontabilitetit

SKK Standartet kombëtare të kontabilitetit

BE Bashkimi Europian

GAAP Parimet e kontabilitetit përgjithësisht të pranuara/General accounting accepted principles

KKK Këshilli kombëtar i kontabilitetit

VKM Vendim i Këshillit të Ministrave

MF Ministria e Financave

SNRF Standartet ndërkombëtare të raportimit financiar

KE Komuniteti Europian

IASC International Accounting Standards Commitee

SEC Securities and Exchange Commission

IMRAD Introduction, methods, results, and discussion

SME Ndërrmarrjet e vogla të mesme

CCCTB Common Consolidated Corporate Tax Base

OECD Organisation for Economic Co-operation and Development

UNCTAD United nations conference on trade and development

IFRS International Financial Reporting Standarts

DPT Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve



9

FALENDERIME

Kjo temë do të ishte e pamundur të përfundonte pa mbështetjen dhe ndihmën e personave të

rëndësishëm në jetën time.

Para së gjithash dua të falenderoj udhëheqësen time Prof. Dr Ingrid Shuli që me mbështetjen,

ndihmën dhe inkurajimin e saj më bëri që të përfundoj këtë temë. I kujtoj shpesh fjalet e saj:“E

kuptoj që për ty është shumë e vështirë kjo punë që ke nisur,aq më shumë me familje dhe fëmijë

të vegjël, por unë kam besim absolut se ti do ta mbarosh në kohë atë“. Dua gjithashtu të falenderoj prindërit e mi të cilët më rritën në një ambjent ku studimi dhe leximi

ishin një element shumë i rëndësishëm në jetë. Më krijuan besimin në vete se çfarëdo synimi që

njeriu ka sado i veshtirë të jetë, me punë dhe vendosmëri arrihet. Më mbështetën dhe inkurajuan

vazhdimit që studimet e mia të vazhdonin me tej duke më krijuar të gjitha kushtet e nevojshme

dhe duke më ofruar ndihmën e tyre morale dhe materiale.

Të fundit, po jo nga rëndësia dua të falenderoj bashkëshortin tim dhe vajzat e mia, për

mbështetjen pa kushte, durimin, sakrificën dhe dashurinë pa të cilat nuk do të isha kurrë në

gjendje të përfundoja temën time. Prandaj çdo fjalë e shkruar në këtë temë ju dedikohet atyre, për

t„ ju shprehur mirënjohjen time të thellë dhe për t„ ju thënë se sa të rëndësishëm janë për mua.



10

Kapitulli I

Sfondi i studimit

Hyrje

Gjatë më shumë sesa dy dekadave, ekonomia Shqiptare ka pësuar ndryshime thelbësore. Një nga

problemet që ka kërkuar zgjidhje nga drejtuesit e njësive ekonomike ka qënë zhvillimi i

vazhdueshëm dhe përmirësimi i kuadrit ligjor për kontabilitetin dhe raportimin financiar, element

ky që do të çonte në dhënien e një informacioni të besueshëm dhe transparent për të gjitha palët e

interesuara për të (si investitorët e huaj ashtu dhe ata vendas), në uljen e informalitetit në vend si

dhe eleminimin e korrupsionit në administratën publike.

Për vendet në tranzicion si Shqipëria dhe për shumë vende të tjera të botës, ndryshimet në

fushën e rregullimeve kontabël dhe raportimit financiar kanë qënë të vazhdueshme si rrjedhojë e proceseve të tilla si globalizimi, harmonizimi i standarteve ndërkombëtare të kontabilitetit,

zhvillimi i tregjeve të kapitalit, etj. Sistemi tatimor është bëre pjesë e këtyre ndryshimeve të

vazhdueshme, të cilat jo pak kanë ndikuar në raportimin e njësive të ndryshme ekonomike.

Mardhënia ndërmjet dy fushave, ajo e kontabilitetit dhe ajo tatimore, është një mardhënie që ka

ekzistuar, ende ekziston dhe do të ekzistojë edhe më tej, në drejtim te analizave të problemeve të

ndryshme mjaft shqetësuese, te cilat lidhen kryesisht me qëllimin e subjekteve ekonomike për të

paguar tatime më të ulëta, apo me faktin që të dhënat dhe informacioni kontabël të jenë të

rëndësishme.

Ky punim është një “kurorëzim” i një pune të gjatë k ërkimore dhe shkencore në fushën e

raportimit financiar dhe kontabilitetit, element ky shumë i rëndësishëm për të gjithë përdoruesit e

informacionit kontabël dhe pasqyrave financiare të përgatitura nga njësitë ekonomike të

ndryshme në vend. Tashmë dihet se interesi i përdoruesve të informacionit kontabël në lidhje me

politikën fiskale, mund të çojë në shumë situata, midis të cilave mund të përmenden;

- maksimizimi i vlerës ekonomike të njësisë ekonomike, që përputhet edhe me interesin kryesor

të drejtuesve të njësisë ekonomike.- interesi i drejtuesve për të zvogëluar barrën e taksave, pavarësisht maksimizimit të vlerës

ekonomike të njësisë ekonomike.

Në këtë punim paraqitet një strukturë e zgjedhur në bazë të së cilës bëhen analiza të ndyshme

mbi baza teorike dhe praktike për drejtuesit e njësive ekonomike, financierët dhe brezat e tjerë,



11

pasues të tyre. Duke analizuar zhvillimin dhe strukturën e bizneseve në Shqipëri, të nevojave për

informacion të besueshëm dhe transparent, gjykojmë se informacioni kontabël është një nga

elementët më të rëndesishëm të rritjes se efikasitetit në lidhje me vendimmarrjet e njësive

ekonomike dhe përdoruesve të informacionit kontabël, si një nevojë e kohës për të siguruar një

raportim financiar të konsoliduar dhe integrimin e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian.

1.1 Objektivi i punimit

Të kuptosh dhe analizosh praktikat e raportimit financiar nuk është e thjeshtë. Si pjesë e

rëndësishme e sistemit te informacionit kontabël ky raportim financiar klasifikohet si pjesë e

realitetit konstruktiv të shoqërive në tranzicion.

Ndodhemi përballë një realiteti të dubluar të raportimit financiar nga pjesa dërrmuese e biznesit,

kjo për vetë faktin se jemi duke jetuar akoma në kushtet e një ekonomie “informale”.

Kjo ka bërë që vazhdimisht të kërkohen metoda dhe mënyra që do të çonin në përmirësimin e

raportimit financiar, ç‟ka do të çonte në një zhvillim të mëtejshëm të ekonomisë, të tregjeve

financiare, të shtimit të investimeve të huaja direkte dhe impaktin që do të çonte Shqipërinë drejt

Integrimit Europian.

Ky studim do të përqëndrohet në atë ç‟ka raportojnë sot njësitë e ndryshme ekonomike

fitimprurëse private, cilat janë disa nga arsyet që i çojnë këto njësi në raportime kryesisht “të

pasakta”, pse lindi nevoja e rregullimeve kontabël dhe e aplikimit të standarteve kontabël sipas

standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit.

Qëllimi i këtij studimi është, të evidentojë se njësitë ekonomike në Shqipëri ndodhen përballë një

dualiteti të raportimit financiar dhe tatimor. Gjithashtu, duke u mbështetur në literaturën

ndërkombëtare, si dhe në klasifikimin e përcaktuar nga Lamb et al në 1998, do të evidentohet se

ku pozicionohen këto njësi ekonomike në lidhje me zbatimin e rregullave gjatë hartimit të

pasqyrave financiare.

Duke ditur se pasqyrat financiare janë një ndër faktorët kyç që ndikon në procesin evendimmarrjes, përsa i përket dhënies së informacionit të saktë dhe të besueshëm në lidhje me

aktivitetin e njësisë ekonomike, informacion i cili shërben si një hartë orientuese e gjendjes

aktuale të njësisë, si dhe synimeve të saj për të ardhmen. Si rrjedhojë në punim do të evidentohet

realiteti shqiptar mbi hartimin e pasqyrave financiare mbështur në legjislacion duke evidentuar



12

kështu dyshimet dhe ngurrimin e investitorëve të ndryshëm të interesuar. Mbi bazën e analizës së

të dhënave që do të grumbullohen, do të jepen, përveçse një përmbledhje e realitetit në Shqipëri

edhe rekomandimet në drejtim të dualitetit me të cilin përballen njësitë ekonomike për

raportimin financiar dhe tatimor.

1.2 Struktura e punimit

Punimi është ndërtuar si vijon;

Në kapitullin e parë jepet sfondi i studimit, objektivi kryesor i realizimit të studimit dhe gjetjet

kryesore të tij.

Në kapitullin e dytë paraqitet kuptimi i raportimit të një njësie ekonomike në fushën kontabël dhe

tatimore. Për të kuptuar dualitetin midis dy raportimeve kontabël dhe tatimor në këtë kapitull

jepet një shqyrtim i literaturës të kësaj fushe. Gjithashtu, jepet një përshkrim i shkurtër i dy

fushave përballë transparencës dhe dhënies së pamjes së vërtetë dhe të sinqertë, si çështje mjaft

të rendësishme gjatë raportimit, nëpërmjet pasqyrave financiare, të njësisë ekonomike për palët e

interesuara. Më pas vijon me paraqitjen e disa faktorëve që ndikojnë në lidhjen e mardhënieve të

raportimit kontabël, me atë tatimor, të evidentuar nga studime të ndryshme të kësaj fushe, duke

konkluduar me paraqitjen e tipologjive të shkallës së intensitetit të lidhjes midis raportimit

kontabël dhe atij tatimor, gjatë procesit të raportimit të njësisë ekonomike për palët e treta.

Në kapitullin e tretë paraqitet kuadri ligjor në fushën e legjislacionit kontabël dhe atij tatimor në

Shqipëri, i domosdoshëm për të kuptuar kërkesat ligjore të raportimit financiar dhe tatimor. Ky

kapitull vijon me dhënien e kuptimit dhe domosdoshmërinë e standardeve ndërkombëtare të

raportimit financiar si baza kryesore mbi të cilën mbështeten të dyja fushat e raportimeve. Në

fund të kapitullit mbështetur në analizën krahasuese dhe përshkruese jepen dallimet kryesore të

të dy raportimeve për elementë të caktuar të pasqyrave financiare. Kjo analizë shërben për të

kuptuar më mirë se si gjenden apo përballen njësitë ekonomike gjatë fazës së përgatitjes së

pasqyrave financiare, mjaft të domosdoshme këto për raportimin ndaj palëve të treta.

Në kapitullin e katërt trajtohet metodologjia e punimit. Këtu sqarohen pyetjet bazë dhe hipotezat

që do të testohen, detaje lidhur me përzgjedhjen e popullatës dhe metodën e mbledhjes së të



13

dhënave. Më pas sqarohet struktura e pyetësorit të përdorur, administrimi i pyetësorit, teknikat

statistikore të përdorura për analizën e të dhënave.

Kapitulli i pestë vijon me trajtimin e analizës së të dhënave të grumbulluara nga pyetësorët

lidhur me raportimin financiar dhe tatimor. Gjithashtu në këtë kapitull trajtohet edhe testimi ihipotezave dhe rezultatet e marra.

Ne kapitullin e fundit jepen në menyrë të përmbledhur rezultatet e analizave të të dhënave të

grumbulluara lidhur me vërtetimin e hipotezave të ndërtuara si dhe në përputhje me to jepen

rekomandimet lidhur me realitetin shqiptar përballë dualitetit të raportimit financiar dhe tatimor

në Shqipëri. Në fund jepen kufizimet dhe kërkimet e mëtejshme të lidhura me këtë studim.

1.3 Gjetjet kryesore të punimit

Mardhënia midis raportimit kontabël dhe atij tatimor ka qënë një nga çështjet mjaft të diskutuara,

i cili shpesh ka ofruar më tepër debate sesa diskutime. Ndaj edhe ky studim pati si qëllim

evidentimin e literaturave në këndvështrimin e lidhjes midis dy raportimeve, por njëkohësisht

edhe paraqitjen e realitetit shqiptar. Nëpërmjet shqyrtimit të literaturave të huaja dhe shqiptare u

konstatua se ende njësitë ekonomike vazhdojnë të përballen midis dy raportimeve, si raportimit

kontabël ashtu edhe raportimit për qëllime tatimore. Arsyeja është e thjeshtë, kjo sepse nga njëra

anë njësitë ekonomike për ushtrimin e aktivitetit të tyre janë të detyruara të hartojnë pasqyrat

financiare me qëllim që të japin informacionin e nevojshëm për palët e treta të tilla si aksionerët,

kreditorët, debitorët, shteti, etj. Hartimi i këtyre pasqyrave sigurisht që bëhet në mbështetje të

plotë me rregullat dhe politikat kontabël ( aktualisht edhe në Shqipëri është hartuar seti i plotë i

Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit në përputhje me Standardet Ndërkombëtare të

Kontabilitetit). Por nga ana tjetër duke qënë se shteti nëpërmjet organeve tatimore kërkon nga

njësitë ekonomike të paguajnë detyrimin e tatimit mbi fitimin në përputhje me legjislacionintatimor në fuqi, kjo bën të mundur që shpesh njësitë ekonomike të ndeshen gjatë hartimit të

pasqyrave financiare edhe me rregullat dhe politikat tatimore, pikërisht për evidentimin e

detyrimit tatimor në keto pasqyra. Në këndvështrimin e përgjithshëm ky fenomen duket mjaft i

thjeshtë, por nga pikëpamja praktike ka shpesh një dualitet midis raportimeve. Nga studimi i



14

literaturave u konstatuan rastet e përballjes ndaj dy raportimeve, studime të cilat pavarësisht nga

kritikat janë pranuar gjerësisht nga studiuesit e kësaj fushe (Lamb et al 1998). Në këtë punim

është trajtuar përkatësisht ky dualitet në Shqipëri dhe se si qëndrojnë njësitë ekonomike ndaj

këtyre dy raportimeve. Nëpërmjet analizave statistikore dhe konkretisht nëpërmjet koefiçentit të

korrelacionit Pearson u konstatua se ekziston një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe

raportimit tatimor. Më pas u konstatua se qëndrimi i njësive ekonomike gjatë hartimit të

pasqyrave financiare ishte më tepër drejt zbatimit të rregullave kontabël. Por ajo që e përforconte

akoma më shumë fenomenin e dualitetit ishte se pothuajse në përqindje të përafërt me gjetjen e

qëndrimit të njësive ekonomike mbi zbatimin e rregullave gjatë hartimit të pasqyrave financiare

ishte se ende njësitë vazhdojnë të zbatojnë rregullat tatimore gjatë hartimit të këtyre pasqyrave.

Pra u evidentua se aktualisht njësitë ekonomike qëndrojnë sa në dominimin e rregullave kontabël

gjatë hartimit të PF aq edhe në dominimin e rregullave fiskale, por kur mendohej për të ardhmen,qëndrimi i njësive ekonomike ishte më i qartë drejtë zbatimit dhe dominimit të rregullave

kontabël. Një fenomen tjetër i rëndësishëm i konstatuar gjatë studimit të këtij punimi është edhe

efekti i çështjes së trajnimit të profesionistëve dhe ndikimi i saj në hartimin e pasqyrave

financiare. U konstatua se sa më të trajnuar të ishin profesionistët aq më të qarta ishin faktet e

dublimit të pasqyrave financiare. Gjithashtu edhe vetë “njësitë ekonomike shqiptare pranonin

unanimisht se ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe fiskal " dhe se këto

dy raportime kanë lidhje me njëra-tjetrën. Por pavarësisht nga këto rezultate lidhja midis

raportimit kontabël dhe raportimit tatimor është sa komplekse aq edhe dinamike, ndaj ky

studimin edhe pse në Shqipëri është i pari në këtë fushë, ka kufizimet e veta dhe lë hapsira për

studime dhe kërkime të mëtejshme.



15

Kapitulli II

“Rishikimi i literaturës mbi raportimin financiar dhe raportimin tatimor”

Në fokus të këtij kapitulli do të jetë kuptimi i raportimit të njësive ekonomike në fushën kontabël

dhe në fushën tatimore. Për të kuptuar dualitetin midis dy raportimeve kontabël dhe atij tatimor

do të jepet një shqyrtim i literaturës të kësaj fushe, një përshkrim i shkurtër i dy fushave përballë

transparencës dhe dhënies së pamjes së vërtetë dhe të sinqertë, si çështje mjaft të rendësishme

gjatë raportimit, nëpërmjet pasqyrave financiare, të njësisë ekonomike për palët e interesuara,

faktorëve që ndikojnë në lidhjen e mardhënieve të raportimit kontabël, me atë tatimor, të

evidentuar nga studime të ndryshme të kësaj fushe, duke konkluduar me paraqitjen e tipologjive

të shkallës së intensitetit të lidhjes midis raportimit kontabël dhe atij tatimor, gjatë procesit të

raportimit të njësisë ekonomike për palët e treta.

2.1

Konceptet bazë në lidhje me raportimin

Shpesh në gjuhën e përditshme përdorim terminologjinë “Raportoj ”, e cila na shoqëron gjatë

gjithë ciklit të jetës sonë. Nëpërmjet saj kuptohet një punë informative (zakonisht e të shkruarit,

të folurit, televizion, apo film) bërë me qëllimin e veçantë të përcjelljes / paraqitjes së

informacionit për ngjarje të caktuara.1

Raportet e shkruara janë dokumente të cilat paraqesin një përmbajtje të spikatur, në një audiencë

të veçantë. Audienca mund të jetë publike ose private, një individ apo publiku në përgjithësi.

Raportet janë përdorur në qeverisje, në biznes, në arsim, në shkencë dhe në fusha të tjera.

Raportet përdorin veçori të tilla si grafikë, imazhe, zërin, ose fjalorin e specializuar në mënyrë që

të bindin një audiencë të veçantë për të ndërmarrë një veprim. Një nga formatet më të zakonshme

për paraqitjen e raporteve është IMRAD: Hyrje, Metodat, Rezultatet dhe Diskutimi. Kjo strukturë

është standarde për çdo fushë, sepse ajo pasqyron publikimin tradicional të kërkimit shkencor

dhe “thërret” moralin (etikën) dhe besueshmërinë e kësaj disipline. Raportet nuk janë të

detyruara të ndjekin këtë model. Ato mund të përdorin modele alternative, si formatin Problem-Zgjidhje. Mund të përdoren edhe elemente shtesë, shpesh për të bindur lexuesit dhe ato

përfshijnë lista, figura, grafikë, fotografi, abstrakte, shtojca, fundshënime, faqe interneti,

1 http://www.thefreedictionary.com/report

http://www.thefreedictionary.com/report






16

referenca, etj. Raportet janë shumë të rëndësishme në të gjitha format e tyre të ndryshme. Ato

plotësojnë një rrjet të gjerë të nevojave kritike për shumë organizata të rëndësishme të shoqërisë.

Raportet janë një metodë shumë e dobishme për të mbajtur gjurmët e informacionit të

rëndësishëm. Informacionet që gjenden në raporte mund të përdoren për të marrë vendime

shumë të rëndësishme që ndikojnë në jetën tonë të përditshme.

Njëraport im fi nanciar është një raport zyrtar i aktiviteteve financiare të një personi apo të një

njësie ekonomike. Informacionet e rëndësishme financiare paraqiten në një mënyrë të strukturuar

dhe në një formë të lehtë për të kuptuar. Ato zakonisht përfshijnë pasqyrat themelore financiare,

të shoqëruar nga një raport i drejtimit dhe analiza të situatave financiare. Për njësitë ekonomike

të mëdha, këto raportime janë shpesh komplekse dhe mund të përfshijnë një grup të gjerë të

shënimeve shpjeguese të pasqyrave financiare, diskutime dhe analiza. Shënimet për pasqyratfinanciare janë konsideruar si një pjesë integrale e pasqyrave financiare.

Pasqyrat financiare janë të destinuara që të jenë të kuptueshme nga lexuesit që kanë nevojë për

" njohuri të arsyeshme të biznesit, të veprimtarive ekonomike, të kontabilitetit dhe të cilët janë të

gatshëm për të studiuar informacionin". Pasqyrat financiare mund të përdoren nga përdoruesit

për qëllime të ndryshme:

Pronarët dhe drejtuesit kërkojnë pasqyrat financiare për të marrë vendime të rëndësishme

të njësisë ekonomike që ndikojnë në operacionet e saj të vazhdueshme. Punonjësit gjithashtu kanë nevojë për këto raporte në përmbushjen e marrëveshjeve

kolektive me drejtuesit e njësisë, në rastin e sindikatave apo për individët në promovimin

e tyre, kompensimin, etj.

Investitorët e mundshëm përdorin informacionin e pasqyrave financiare për të vlerësuar

qëndrueshmërinë e investimit të tyre në një njësi ekonomike. Analizat Financiare janë

përdorur shpesh nga investitorët dhe janë përgatitur nga profesionistët (analistë

financiarë), duke u ofruar atyre “ bazën” për marrjen e vendimeve për investime.

Institucionet financiare (bankat dhe kompanitë e tjera të kreditimit) i përdorin ato për të

vendosur nëse do t‟i japin një njësie ekonomike një kredi afatgjatë bankare (apo dëftesa

te borxhit) për të financuar zgjerimin dhe shpenzimet tjera të rëndësishme.

Etj.



17

Raportimi tatimor është një kërkesë për njësitë ekonomike që të raportojnë të ardhurat e

realizuara dhe pagesat e bëra në rrjedhën normale te aktivitetit ekonomik të tyre. Ky raportim

është përgjegjësi e qeverisë dhe e njësive ekonomike dhe si rrjedhojë është vazhdimisht në rritje.

Ai mban në vetvete një numër të madh të kërkesave rregullative të përcaktuara nga qeveritë e

çdo shteti. Ky raportim shërben si bazë primare për të verifikuar saktësinë e deklaratave tatimore

të paraqitura nga tatimpaguesit.

2.2 Raportimi financiar dhe tatimor i njësive ekonomike - “Transparenca dhe e vërteta”

“ Mund të duket e logjikshme kur argumentojmë se sisteme të ndara të kontabilitetit financiar dhe

kontabilitetit tatimor çojnë në turbullim dhe konfuzion dhe kështu largojnë vëmendjen nga një

qeverisje më e mirë e korporatave. Konvergjenca totale e metodave të kontabilitetit për të dyja

qëllimet mund të duket sikur premton një rritje të transparencës dhe thjeshton pajtueshmërinë.

Ky është një argument bindës se nëse do të kishte një metodë të vetme të kontabilitetit për

raportimin e taksave dhe atë financiar, presionet për të rritur fitimet raportuese në njërën anë

dhe për të minimizuar detyrimet tatimore në anën tjetër, mund të balancojnë njëra-tjetrën për të

krijuar një ekuilibër dhe jetë të shëndetshme në kompanitë e listuara dhe për të prodhuar një

grup të dhënash më afër fitimeve 'të vërteta' krahasuar me rezultatet që do të merrnim nga

sistemet e ndara. Zhvillimet e fundit në kontabilitet mund të jenë drejt rritjes së divergjencës

midis dy llojeve të rregullave kontabël dhe atyrej fiskale, sesa duke e reduktuar atë . Pavarësisht

argumentave të forta në favor të përputhshmërisë midis tyre , ka edhe arsye të mira për disa

divergjenca , që do të thotë se rezultati më i mundshëm në çdo sistem , është konvergjenca e

pjesshme”.

Judi th F reedman 2008

Oxford University Centr e for Business Taxation

Shpesh kur lexon studime të tilla mbetesh në dilemë se në cilin drejtim duhet të shkosh. Por, të

dish të ecësh, fillimisht duhet të kuptosh se ku je. Pikërisht ky ishte argumenti i parë i cili çoi në



18

realizimin e këtij studimi. Shpesh edhe praktika profesionale të lë të mendosh këto fenomene.

Qartësimi i mardhënieve midis dy fushave, asaj kontabël dhe tatimore është në fokus edhe të

këtij studimi.

Figura 1. “”Fusha e Studimit”

Në pamje të parë të gjithë e pranojmë që njësitë ekonomike thjesht zbatojnë legjislacionin si të

fushës kontabël ashtu edhe atë tatimor dhe si rrjedhojë pyetja që shtrohet është “ku qëndron

problemi”? Çështja shtrohet dhe vazhdon me një sërë dilemash të tjera të tilla si “A sigurojnë

pasqyrat financiare të njësive ekonomike transparencë dhe pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të

aktivitetit të tyre, për sa kohë, ka raste që rregullat e kontabilitetit dhe ato tatimore kundërshtojnë

njëra-tjetrën”? Çfarë qëndrimi duhet mbajtur, a duhet që njësia ekonomike të zbatojë rregullat

kontabël apo rregullat tatimore kur dihet se që të dyja janë të mirëpërcaktuara në legjislacionet

përkatëse?

Në përgjithësi, megjithëse ka argumente “të mira” për ndryshime të raportimit financiar dhe atij

tatimor, kjo nuk duhet të deformojë bazën tatimore, pasi kështu kjo do të sillte probleme të tjera.

Argumentet më themelore të studiuesve janë ato që lidhen me natyrën e fitimeve dhe

përkufizimin e tyre. Në themel të këtyre pikëpamjeve është nocioni që ne mund të arrijmë në një

përkufizim optimal të fitimit: i cili na sjell më pranë “fitimit të vërtetë ekonomik ”. Ky është një

supozim i dyshimtë, pasi përcaktimi i duhur i fitimit varet në një farë mase edhe nga qëllimi për

Fusha estudimit



19

të cilin ai është për t'u përdorur.2 Si për shembull fitimi duhet të jetë një shifër historike apo

largpamëse? Është njësia ekonomike në vijimësinë e aktivitetit apo është çështja e ndërprerjes së

aktivitetit? Në çdo rast do të duhet të kryhen vlerësime të ndryshme. Si rrjedhojë edhe objektivat

e raportimit kontabël dhe atij tatimor mund të ndryshojnë. Psh, taksat duhet të rrisin të ardhurat

qeveritare por duhet të jenë të shpërndara në mënyrë të drejtë dhe efikase ndërmjet

tatimpaguesve. Për shembull, për të vepruar në mënyrë të drejtë dhe efikase, shpesh është

argumentuar se një sistem taksash duhet të shohë për tatimpaguesin aftësinë e tij për të paguar,

pra kur ai e ka më të përshtatshme për të paguar tatimin.3 Përveç kësaj, raportimet tatimore janë

të prekura edhe nga faktet dhe mundësitë për shmangjen e taksave, të cilat duhet të jenë të

ndaluara dhe si rrjedhojë qeveritë mund të dëshironin të përdornin sistemin e taksave për të

penguar ose stimuluar sjellje të caktuara (për shembull mos lejimi i shpenzimeve të caktuara nga

njësitë ekonomike për efekte të llogaritjes së detyrimit të tatimit mbi fitimin). Por, raportimetkontabël në anën tjetër, duhet të japin informacione të përshtatëshme dhe të besueshme për një

shumëllojshmëri të palëve të interesuara. Për të arritur këtë, standardet e kontabilitetit shpesh

japin udhëzime dhe jo rregulla të hollësishme dhe vënë në dispozicion një sërë opsionesh që do

të aplikohen në bazë të gjykimit të drejtuesve të njësisë ekonomike (këshilluar nga audituesit e

tyre).

Nëse shifrat e përcaktuara nga standardet plotësohen nëpërmjet shënimeve shpjeguese, në rastin

e llogaritjes së detyrimit tatimor është e nevojshme përcaktimi i një “shifre” përfundimtare.

Në çdo rast objektivat edhe pse të ndryshme janë të vlefshme, por funksionet e kryera nga dy

raportimet të diktojnë disa dallime, pavarësisht se të dyja janë rrjedhojë e një bërthame

qëndrore të ngjashmërisë.

2.3 Raportimi financiar dhe tatimor – Një vështrim literature i dy universeve paralele.

Një nga çështjet më të studiuara dhe më në fokus për ekonominë globale është fenomeni mjaft i

përhapur i njësive ekonomike që lidhet me faktin se njësitë duhet të raportojnë njëkohësisht

rritje të fitimit në tregjet e kapitalit dhe “nënvlerësim” të fitimeve për organet tatimore.

2 Shiko Miller, fn 2 above; J. R. Hicks, „Maintaining capital intact: a further suggestion‟, Economica IX (1942) 174-79 cited in G. Macdonald, „ HMRC v William Grant & Sons Distillers Ltd and Small (Inspector of Taxes) v Mars UK

Ltd: accountancy practice and the computation of profit‟ [2007] British Tax Review 366. 3 Adam Smith‟s Canons of Taxation, Adam Smith, The Nature & Causes of the Wealth of Nations, Book V, Chap.11, Part II “Of Taxes", paras. 1-7.



20

Në pamje të parë duket mjaft e thjeshtë dhe që përkon me përgjigjen praktike - të hartohen dy

grupe të pasqyrave financiare: një set i pasqyrave financiare që raporton për tregjet e kapitalit

dhe një set të veçantë të pasqyrave financiare që raporton për institucionet shtetërore. Këto dy

raporte fitimprurëse mund të mbartin pak ngjashmëri me njëri-tjetrin dhe të ndjekin rregulla të

veçanta.

Studimet në këtë fushë kanë treguar se përpjekjet e drejtuesve për natyrën e dyfishtë të raportimit

të fitimive të aktiviteteve ekonomike, ka kontribuar në degradimin e njëkohshëm të raportimit

mbi fitimin në tregjet e kapitalit dhe organeve tatimore (Desai A. M 2005). Sipas Desai mbajtja e

dy seteve të pasqyrave financiare i lejon drejtuesit për të keqpërshkruar “kursimet” tatimore në

tregjet e kapitalit dhe të fitimeve për organet tatimore. Raste të tilla mund të jenë p.sh. Enron,

Xerox, etj, raste të cilat pasqyronin një fitim të lartë për drejtuesit, (por të gabuar) dhe shmangie

të taksave. Këto fenomene sigurisht në vetëvete nuk janë gjë tjeter veçse manipulim i raportimit

financiar (dhe kryesisht i fitimeve kontabël) për të nxitur shmangien e taksave. Studimi jo vetëm

i këtyre rasteve, por edhe i rasteve të tjera, janë përfaqësues të tendencave më të mëdha në

përkeqësimin e cilësisë dhe besueshmërisë së raportimit financiar të korporatave. Shqetësimet e

kohëve të fundit mbi shpërdorimin e detyrës së korporatave janë pjesë e një dinamike më të

gjerë.

Sipas Desai, sistemi i dyfishtë i raportimit të korporatave ka dhënë shkas më shumë për

përkeqësimin e cilësisë së fitimeve. Dhe faktor ët e identifikuar nga studimet në këtë fushë lidhen

me dështimet e qeverisjes së korporatave, borde të pavëmendshme, analistë joefektive, auditues

neglizhente, përdorim të tepruar të opsioneve të aksioneve, etj. Drejtuesit e njësive ekonomike

kanë një shumëllojshmëri mjetesh në dispozicion të tyre për të “rikarakterizuar dhe prodhuar”

fitime përmes “çarjeve” të krijuara nga sistemi i raportimit të dyfishtë - që nuk ishin në

dispozicion më parë. Megjithatë, ekonomistët kanë kushtuar pak vëmendje për mekanikën se si

fitimet e korporatave janë raportuar tek organet tatimore dhe tregjet e kapitalit. Studimi i disa

karakteristikave të sistemit aktual të taksave të korporatave ka evidentuar:

Së pari, natyrën konfidenciale të detyrimit të taksave të njësive ekonomike, e cila mund të

privojë investitorët nga një pamje alternative e fitimit të tyre.



21

Së dyti, konformiteti i madh në matjen e tatimit mbi fitimin kontabël dhe atij tatimor, i cili

automatikisht mund t‟ju sigurojë njësive ekonomike disa stimuj për të reduktuar shmangien e

taksave dhe të jenë më pak agresive në raportimin e fitimeve në tregjet e kapitalit.

Së fundi, shkalla në të cilën një sistem i dyfishtë i raportimit mundëson mosefikasitetin drejtuesduke ofruar një argument tjetër kundër sistemit aktual të taksave të njësive ekonomike.

Sipas Blake et al (1997) në fushën kërkimore të mardhënieve ndërmjet kontabilitetit dhe

tatimeve, qeverisja e korporatave është konsideruar si një element i rëndësishëm në aspektin e

pavaresisë midis dy raportimeve. Gee et al. (2010) pohon se mund të shihet një prirje e fortë për

një pavarësi midis dy raportimeve kontabël dhe tatimor në nivel europian, pasi në vendet e

Europës Lindore intensiteti i kësaj lidhje eshte ulur, sidomos pas kalimit në ekonominë e tregut

(Gee et al 2010;. Blake et al, 1997;. Hoogendoorn, 1996).

Duke patur parasysh të veçantat dhe detajet institucionale që lidhen me dy sistemet e raportimit

mund të themi se është e vështirë për të bërë përgjithësime. Megjithatë, nëpërmjet shqyrtimit të

literatur ës në punim do të mund të përshkruhen disa dallime thelbësore ndërmjet dy llojeve të

raportimit, përqasjet dhe kritikat e sistemit të raportimit të dyfishtë.

Studimi i çështjes së mbajtjes së dy raportimeve

Përkrahësit e këtij sistemi të raportimit të dyfishtë mbështeten në “intuitën” se dy raportime

shërbejë për dy qëllime të dallueshme.

Vendimi i Gjykatës Supreme, Thor Power Tool Co v Komisionerin (439 SHBA 522 [1979]),

thekson se: Qëllimi kryesor i kontabilitetit financiar është që të ofrojë informacione të dobishme

për drejtuesit e njësisë, aksionerët, kreditorët dhe palët e tjera të interesuara. Përgjegjësia e

madhe e kontabilistit është për të mbrojtur këto palë të interesuara nga „mashtrimi‟. Qëllimi

kryesor i sistemit të taksave mbi të ardhurat, në kontrast, është mbledhja e barabartë e të

ardhurave. Kjo është përgjegjësi e madhe e insitucioneve shtetërore për të mbrojtur financat

publike. Në përputhje me qëllimet dhe përgjegjësitë e tij, kontabiliteti financiar ka në themel

parimin e konservatorizmit, me konkluzionin se "gabimet e mundshme në matjen e një elementi

të caktuar të pasqyrave financiare duhet të jetë në drejtim të nënvlerësimit sesa mbivlerësimit të



22

të ardhurave neto dhe aktiveve neto". Në funksion të qëllimeve të institucioneve shtetërore,

nënvlerësimi i të ardhurave nuk është destinuar të jetë drita udhëzuese e saj. Duke pasur

parasysh këtë diversitet, madje kundërshtim të objektivave, do të jetë e papranueshme ndonjë

barasvlerë midis raportimit financiar dhe atij tatimor.

Ky mendim se dy funksione të ndryshme janë duke i shërbyer dy raportimeve, vazhdon të jetë

argumenti kryesor për mbajtjen e raportimit të dyfishtë. Nga studimet është konstatuar se sistemi

i dubluar i raportimit është shoqëruar edhe me ndarjen e informacionit asimetrik mbi raportimet

fitimprurëse. Organet tatimore kanë akses në raportet e tregjeve të kapitalit, ndërsa për

investitorët është thuajse e pamundur hyjrja në raportimet konfidenciale tatimore.

Konfidencialiteti i raportimit tatimor zakonisht është i mbrojtur për shkak se konkurrenca mund

të grumbullojnë pak nga pak informacione të dobishme nga raportimet tatimore. Kërkesa aktuale

e njësive ekonomike se konfidencialiteti është një mënyrë e rëndësishme për të ruajtur sekretet

konkurruese ka njëfarë mbështetje në komunitetin akademik, ku analiza është kufizuar kryesisht

në evolucionin e debatit ligjor mbi fshehtësinë (shiko Lenter, Shackelford dhe Slemrod (2003).

Sipas Desai, në qendër të shumë dallimeve midis raportimit financiar dhe atij tatimor janë edhe

trajtimet e ndryshme, të cilat lidhen me kohën dhe vendndodhjen e të ardhurave. Në lidhje me

kohën, në fushën e kontabilitetit janë zhvilluar një shumëllojshmëri e rregullave për të garantuar

se të ardhurat do të maten kur fitohen dhe shpenzimet të kryhen në mënyrë paralele me to,

përmes sistemit të kontabilitetit rritës. Ndërkohë, organet tatimore theksojnë pranimin faktik të të

ardhurave të deklaruara dhe pagesën aktuale të shpenzimeve. Vendndodhja e të ardhurave lidhet

me vendin e krijimit të të ardhurave dhe si rrjedhojë të fitimit të njësisë ekonomike. Zakonisht

kjo lidhet me njësitë ekonomike që ushtrojnë aktivitet në disa vende të botës, ku vende të

ndryshme kanë përcaktime të ndryshme në lidhje me të ardhurat dhe fitimet. Në përgjithësi në

lidhje me vendndodhjen, rregullat ndryshojnë dukshëm në lidhje me përkufizimin e njësisë

ekonomike, rregullave të konsolidimit, etj, të cilat krijojnë dallime të panumërta ndërmjet dy

raportimeve.

Mbrojtësit e sistemit aktual të raportimit të dyfishtë gjithashtu kanë tendencë për të theksuar se

pajtimi i dy raporteve fitimprurëse është e mundur në dy mënyra.



23

Sëpari , standardet e kontabilitetit si udhëzues janë menduar të japin informacion të mjaftueshëm

për raportimin financiar tatimor . Ndërsa, pasqyra e të ardhurave dhe e shpenzimeve në mënyrë

tipike mund të përmbajnë informacionin minimal tatimor , shënimet shpjeguese (më të detajuara)

të ofruara në setin e pasqyrave financiare janë menduar për të siguruar informacion të mëtejshëm

mbi natyrën e pozicionit financiar dhe të performancës së një njësie ekonomike nga pikëpamja

tatimore.

Sëdyti , njësitë ekonomike duhet të barazojnë në mënyrë të qartë fitimin kontabël dhe atë tatimor.

Ky barazim, i cili fillon me përberësit e fitimit kontabël dhe është projektuar për të kategorizuar

mospërputhjet me fitime tatimore, është pjesë e kthimit të një njësie ekonomike dhe, si e tillë,

është vetëm në dispozicion të autoriteteve tatimore.

Por realisht sa të dallueshme janë në të vërtetë të dy raportimet?

Kërkimet e kohëve të fundit sugjerojnë disa prej supozimeve që qëndrojnë në themel të çështjes

për dy raportimet:

Së pari, nëse funksionet e të dy llojeve të raportimit të fitimit janë kaq të dallueshme, është

vendim-marrja brenda njësive ekonomike faktor rreth vendimeve të pavarura të fitimit kontabël

që lidhen me fitimet e taksave? Një grup i madh i studiuesve të kontabilitetit, (Shackelford dhe

Shevlin 2001), sugjeron se çështja është pikërisht e kundërta. Në rrethana të ndryshme, drejtuesit

e njësisë së bashku duhet të marrin vendime në lidhje me fitimet kontabël dhe tatimore dhe

njëkohësisht të marrin në konsideratë pasojat e kontabilitetit dhe tatimore per vendimet që ata

marrin. Të dy universet e fitimit kontabël dhe tatimor, ndërsa në dukje janë paralele dhe të

dallueshme, në fakt janë të dyja produkt i vendimmarrjes së drejtuesve të njësisë, të cilat,

çuditërisht, duket të jenë oportuniste.

Së dyti, janë vërtetë qëllimet e shtetit dhe të aksionerëve kaq të veçanta? Desai, Dyck dhe

Zingales (2004) theksojnë se taksat e korporatave e bëjnë shtetin aksionerin minoritar më tëmadh në shumicën e firmave. Si rrjedhim, natyra e sistemit tatimor (karakteristikat e zbatimit të

saj, normat e larta tatimore, etj) mund të ndikojnë në qeverisjen korporative të njësive (shkalla e

ndryshme e qeverisjes). Dhe natyra e mjedisit të qeverisjes së korporatave ndikon në

funksionimin e sistemit të taksave. Kur kërkesa e shtetit përmes sistemit tatimor është kuptuar si



24

një kërkesë e madhe minoritare mbi fitimet para tatimit dhe kur oportunizmi drejtues shihet si

qëndror, atëherë janë të dukshme qëllimet e përbashkëta të shtetit dhe aksionerëve. Pra, interesat

e përbashkëta të shtetit dhe aksionerëve janë evidente në reagimet për shmangien e taksave.

Desai dhe Dharmapala (2005) tregojnë se tregjet shmangin plotësisht tatimin vetëm në

kontekstin e qeverisjes së mirë të korporatave. Dështimi i tregjeve për shmangien e vlerës së

taksave në shumë mjedise është i kuptueshem duke pasur parasysh se shumë nga teknologjitë që

përdoren për shmangien e taksave, janë pikërisht ato që lidhen me aktet e shpërdorimit të

detyrës nga ana e drejtuesve.

Së treti, historikisht të dy sistemet kanë qënë të pakundërshtueshme? Në lidhje me matjen e të

ardhurave, kontabilistët, ekonomistët dhe njësitë ekonomike, si dhe të gjithë studiuesit së bashku

kanë argumentuar që në fillim se të ardhurat e kontabilitetit duhet të jenë baza për vlerësimin mbi

barrën e taksave. Robert Haig, ekonomist i Universitetit Columbia, i cili ndihmoi Haig Simons

në përkufizimin e të ardhurave, deklaroi se "të ardhurat tatimore duhet të jenë përafërsisht sa të

ardhurat neto të vërteta siç përcaktohet nga analiza e ekonomistit dhe kontabilistit". Në të vërtetë,

kontabilistët dhe njësitë ekonomike vazhdimisht kanë argumentuar se të ardhurat e përcaktuara

në bazë të rregullave të kontabilitetit janë baza e vetme e saktë e tatimit mbi fitimet e

korporatave duke argumentuar se përkufizimet e ndryshme do të kërkonin "dublim të kostos

aktuale të përcaktuar nga kontabiliteti, duke mos çuar në asnjë qëllim të dobishëm." (Robinson

2004). Që nga mesi i shekullit të kaluar, njësitë ekonomike kanë vazhduar që të argumentojnë

për pajtueshmëri ndërmjet fitimeve tatimore dhe atyre kontabël duke pasur parasysh kostot e

raportimit të dyfishtë. Por, me kalimin e kohës, Knott dhe Rosenfeld (2003) përshkruajnë se të

dy sistemet kanë evoluar në "universe paralele" me dallime të panumërta. Një përmbledhje

historike nga motivet për tatimin e korporatave gjithashtu bën të qartë se aksionerët e shikojnë

taksën si “përpjekje” për të kontrolluar korporatat përmes shpërndarjes së informacionit shtesë të

aktiviteteve të tyre. Por Robinson (2010), mendon se tatimi mbi të ardhurat nuk duhet "të

gjykohet kryesisht si kapaciteti i njësisë ekonomike për të prodhuar të ardhura ose për të shpërndarë barrën fiskale të barabartë. Funksioni i tij i rëndësishëm në pikëpamje të

aksionerëve të saj është për t'i dhënë emër dhe të sigurojë bazën e mbikëqyrjes së qeverisjes së

korporatave”. Ky mendim tregon qartë se tatimi mbi fitimin duhet të shihet si pjesë e aktivitetit

të monitorimit korporativ për korporata të ndryshme.



25

Së fundi, është e lehtë për të evidentuar fitimet kontabël dhe tatimore nga informacioni që është

në dispozicion të palëve të treta? Një analizë e hollësishme e shënimeve shpjeguese në lidhje me

fitimet tatimore në shumicën e raporteve vjetore të përgatitura nga ekspertët kontabël i lëne

investitorët të habitur. Hanlon (2005) shqyrtoi dhe evidentoi se shënimet shpjeguese që i

përkisnin fushës tatimore të disa korporatave të mëdha të çonin në disa konkluzione

kontradiktore në lidhje me pozicionet e tyre tatimore, por në varësi të informacionit të përdorur

ato janë tërësisht të realizueshme. Gjithashtu është evidentuar se ka një përpjekje për

përputhshmëri të tatimit mbi fitimin midis dy raportimeve, të cilat janë përditësuar dhe zgjeruar

kohët e fundit, por kjo vazhdon të mbetet konfidenciale dhe rrjedhimisht ndihmon vetëm shtetin

në vlerësimin e arsyeve pse një njësi ekonomike mund të ketë një ndryshim jashtëzakonisht të

madh midis fitimit kontabël dhe atij tatimor.

Si përfundim mund të themi se efektet për rritjen e përputhshmerisë mes parimeve dhe rregullave

të kontabilitetit dhe atyre tatimore kanë qenë subjekt i shumë debateve. Disa studime sugjerojnë

se rritja e pajtueshmërisë mund të përmirësojë informacionin e të ardhurave kontabël duke

kufizuar menaxhimin e fitimeve (Desai, 2005). Në këtë këndvështrim, kur pajtueshmëria është e

dobët, drejtuesit janë të pafrenuar nga rregullat e sistemit tjetër dhe mund të veprojnë në mënyrë

oportuniste duke raportuar të ardhura të ulëta në organet tatimore, ndërsa për aksionerët

raportojnë të ardhurat më të larta duke çuar kështu në informacione çorientuese. Desai (2005)

argumenton se për shkak se sistemi i raportimit të dyfishtë lejon (në të vërtetë, kërkon) llogaritjet

e ndryshme të të ardhurave kontabël dhe për qëllime tatimore, cilësia e fitimeve të raportuar si

për tregjet e kapitalit ashtu edhe për organet tatimore ulet nga sjellja oportuniste e drejtuesve të

njësisë ekonomike. Konkluzione të ngjashme janë arritur nga disa politikanë, të cilët gjithashtu

arrijnë në përfundimin se pajtueshmëria do të zvogëloje atë që ata e konsiderojnë të jetë

“planifikimi agresiv tatimor”. Ndërsa, Hanlon Maydew dhe Shevlin (2007) evidentuan se rritja e

përputhshmërisë së dy raportimeve e zvogëlon informacionin e të ardhurave kontabël. Disa

studime të informacionit rreth fitimeve midis vendeve përfshijnë variabla që reflektojnë shkallëne përputhshmërisë se raportimit kontabël-tatimor në vende të ndryshme (Ali dhe Hwang, 2000;

Guenther and Young, (2000). Megjithatë, është e vështirë për të izoluar efektet specifike të

përputhshmërisë nga efekte të tjera, sepse informacioni i fitimeve është një funksion endogjen i

kërkesave të tregut, ndikimeve politike dhe stimujve të palëve të përfshira (Ball et al., 2000,2003



26

2005 ). Por, ashtu siç thotë Hanlon (2005) ka shumë arsye pse firmat mund të kenë dallime midis

informacionit kontabël dhe atij tatimor, të cilat lidhen kryesisht me: (1) rregulla të ndryshme që

rregullojnë llogaritjen e të ardhurave për shkak të të dy raportimeve dhe që janë të destinuara për

qëllime të ndryshme, (2) të qënit agresiv ndaj taksave, (3) menaxhimi i të ardhurave nga firmat

dhe (4) një kombinim i këtyre faktorëve.

Do të jetë e vështirë për të zbatuar një sistem plotësisht të përputhur, kur mendon ekzistencën e

shumë faktoreve të tillë si nxitjet e shpenzimeve, uljet e çmimeve dhe dispozitat ndërkombëtare

tatimore, në veçanti. Në të vërtetë, shqetësimi tjetër parësor në lidhje me një sistem të tillë, siç

shprehet Hanlon dhe Shevlin (2005), do të ishte nënvlerësim i të ardhurave në raportimin

kontabël për të minimizuar taksat. Këto shqetësime do të jenë edhe më pak të rëndësishme me

normat e ulëta të tatimit të korporatës.

Pikërisht për faktin se ka shumë arsye për dallimet që ekzistojne midis dy raportimeve dhe se

shpesh njësitë ekonomike përballen me këtë dualitet të raportimeve, do të evidentohet në punim

që edhe në Shqipëri njësitë ekonomike ndodhen shpesh përballë raportimeve të dubluara dhe

sigurisht kjo ka efekte edhe në cilësinë e informacionit që ofrojnë pasqyrat financiare për palët e

treta. Do të paraqitet një realitet i informacionit kundrejt këtij sistemi të dyfishtë.

2.4 Lidhja ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve nën spektrin e dinamikës së diversitetit dhe

faktorëve të ndikimit.

Mardhënia midis raportimit financiar dhe raportimit tatimor dhe lidhja që ekziston midis tyre

është një nga pikat më të debatuara dhe më shumë të analizuara në nivel europian. Referuar

studimeve, përmendim këtu Hoogendoorn (1996) i cili analizoi këtë lidhje në 13 vende

europiane, duke identifikuar 12 faktorë të ndikimit. Gjithashtu Lamb et al. (1998) ka kryer një

studim empirik në këtë drejtim në katër shtete (Gjermania, Franca, Britania e Madhe dhe USA),

duke identifikuar në këtë aspekt 5 raste të lidhjes midis raportimit kontabël dhe raportimit

tatimor (shiko figura nr.4). Analiza e kryer është bërë në bazë të 15 faktorëve të ndikimit në këtë

lidhje midis raportimeve. Studimi arriti në përfundimin se në aspektin e lidhjes midis raportimit

kontabel dhe atij tatimor, në rastin e Gjermanisë dhe të Francës (vendet e përfshira në sistemin e

kontabilitetit KE) ekziston një lidhje e fortë ndërmjet tyre, në ndryshim me rastin e Britanisë së



27

Madhe dhe SHBA, ku vendet dominojnë nga rregulla më fleksibël. Studimi i Lamb et al (1998)

është një prej studimeve më përfaqësuese në fushën e lidhjes ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve

mbasi i janë referuar edhe disa studime të kryera me pas. Në këtë drejtim, mund të përmenden

edhe studimet e kryera nga Nobes et al. (2004), Nobes dhe Schwencke (2006) dhe Gee et al.

(2010).

Në studimin e tij Gallegro (2004) analizoi mardhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve, ku

identifikoi disa elementë të tillë si: tatimi mbi fitimin, skemat e mirëqënies për ofrimin e

pensioneve, kompesimi monetar, amortizimi i përshpejtuar, ose përjashtimet për rinvestimet, si

pika të dallimeve ndërmjet dy raportimeve. Gjithashtu, disa studime kanë analizuar rastin e

Suedisë si një vend përfaqësues nordik, mbi evoluimin e lidhjes së dy raportimeve, tatimor dhe

atij kontabël ku rezultatet kane qenë pothuajse të ngjashme me rastin e Norvegjisë (Nobes dhe

Schwencke, 2006) ose me vende të tjera europiane.Ajo çka rezultonte nga studimi i lidhjes

ndërmjet raportimeve, konstatohej se nga një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe tatimor

kanë kaluar në një rënie të intensitetit të kësaj lidhje (Blake et al. 1997, 1998, 1999). Mardhënia

midis kontabilitetit dhe tatimeve shihej si një pengesë kryesore në procesin e harmonizimit të

kontabilitetit në rastin e Republikës Çeke (Sucher dhe Jindrichovska, 2004) dhe Polake

(Krzywda dhe Schroeder, 2007). Shkalla e lidhjes midis kontabilitetit dhe tatimeve është e

njohur si një element i rëndësishëm i heterogjenitetit në nivelin e raportimit financiar. Si sfond

shkencor mund të jenë studimet e kryera nga Radebaugh dhe Gray (1993), Doupnik dhe Salter

(1995), Hoogendoorn (1996), Lamb et al. (1998), Choi, Frost dhe Meek (2002), Nobes dhe

Parker (2002), Hanlon dhe Maydew (2009), Graham et al. (2011). Diskutimet në lidhje me

standardet ndërkombëtare të raportimit financiar (IFRS) ishin, në fakt, një hap për të "zvogeluar"

lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve, e rrënjosur thellë në sistemin e kontabilitetit në

kontinentin Europian dhe çoi më tej në një sistem afër sistemit Anglo-Sakson të kontabilitetit,

duke qënë se këto standarde janë të rrënjosura kryesisht në elementet e sistemit të kontabilitetit

(Hung dhe Subramayam, 2007; Ionascu et al, 2007).

Futja e SNRF-ve si standarde të detyrueshme për llogaritë e konsoliduara të njësive ekonomike të

listuara në Bashkimin Europian paraqet një tjetër hap drejt ndryshimit ndërkombëtar të

kontabilitetit, por me pasoja të mundshme, për pasqyrat financiare individuale të njësive



28

ekonomike jo të listuara. Bazuar në pikëpamjen e Norberg (2007), kjo përqasje përbën një sfidë

për legjislacionin tatimor dhe nevojën për të riparë themelin teorik dhe praktik në kontabilitet si

një pikënisje për përcaktimin e barrës tatimore për çdo njësi ekonomike. Në këtë kontekst lind

nevoja për të trajtuar bazën tatimore të përbashkët të konsoliduar (shkurtuar CCCTB) në nivel të

BE, prandaj lindi dhe nevoja për të riparë legjislacionin kontabël për SME-të.

Sipas Cuzdriorean (2011) lidhja midis kontabilitetit dhe tatimeve ka si atribute kryesore

kompleksitetin dhe dinamikën. Aq komplekse sa kjo lidhje është, mund edhe të karakterizohet si

e pashmangshme në disa mjedise ekonomike bazuar në variablat kulturorë të tyre. Duke pasur

parasysh këtë lidhje, futja e SNRF-ve në Europë ka krijuar nevojën për të rishikuar një seri të

tërë të standardeve të kontabilitetit nga autoritetet e taksave kombëtare dhe jo vetëm.

Kur trajtohet kjo lidhje nuk mund të lihen pa përmendur një numër i faktorëve të evidentuar ngashqyrtimi i literaturave të tillë si: legjislacioni i kontabilitetit dhe ai tatimor, parimet dhe rregullat

e kontabilitetit dhe ato tatimore që sigurisht për sa kohë që do të ketë ndryshime midis tyre për

një çështje të caktuar kanë efektin në diferencat midis dy raportimeve ( psh çështjet e

amortizimit, provizioneve, gjobave, etj); mjedisi ekonomik Europian nën ndikimin e CCCTB dhe

SNK/SNRF ( kjo për faktin se çdo vend do të krijojë standardet e kontabilitetit në përputhje me

SNK/SNRF, por njëkohësisht duhet të mbajë parasysh edhe karakteristikat e mjedisit të vet

ekonomik, social, kulturor, etj). Dhe kjo shpesh sjell trajtime jo të njëjta. E njëjta gjë vlen edhe

për raportimin tatimor kjo sepse Komisioni Europian ka propozuar krijimin e një kodi të ri për

taksat që mund të zbatohet nga vendet anëtare; objektivat e kontabilitetit dhe ato tatimore, të cilat

sigurisht që janë të ndryshme ( shiko literaturen e shqyrtuar); marrëdhëniet midis kontabilitetit

dhe tatimeve bazuar në përvojat e shteteve anëtare (qasjet, llojet, histori etj). Në mënyrë

skematike një qasje e tillë e integruar në marrëdhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve, jepet si

vijon;

Figura 2. Korniza konceptuale për afrimin, lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve



29

Burimi: Cuzdriorean D.D. & Dumbrava P. 2011

Studimi empirik i kryer nga Lamb et al. (1998) paraqiti një klasifikim për mardhënien midis

kontabilitetit dhe tatimeve në përputhje me shkallën e intensitetit të shfaqjes së kësaj mardhënie,

taksonominë që më tej u miratua nga shumica e studimeve empirike të kryera në këtë fushë të

studimit. Studiues të ndryshëm kanë evidentuar tipologji të plotë duke shpjeguar të gjithë gamën

e variacioneve, dallimet kryesore si dhe shkallën e intensitetit të mardhënieve midis kontabilitetit

dhe tatimeve. Figura e mëposhtme përmbledh karakteristikat kryesore të çdo tipologjie.

Figura 3. Tipologjia e shkallës së intensitetit të lidhjes në mes të kontabilitetit dhe tatimeve

Rregulloret ekontabilitetit dhe tatimit

Principet ekontabilitetit dhe tatimit

Objektivat ekontabilitetit dhe tatimit

Mjedisi ekonomikEuropian (IFRS,

CCCTB

Eksperienca e vendeveanëtare:

trajtimi tipologji historik

Konceptet thelbësore kontabiliteti tatimi

Mardhëniet midiskontabilitetit dhe tatimit



30

Burimi: Lamb et al. (1998)

Sipas taksonomisë zhvilluar nga Lamb et al. (1998) intensiteti i marrëdhënies midis kontabilitetit

dhe tatimeve mund të klasifikohen në pesë raste si vijon: Pavarësia (shkëputja), kur në

raportimet tatimore dhe të kontabilitetit janë aplikuar rregulla të ndryshme në varësi të kategorisë

për të cilën ato lidhen (rregullat e kontabilitetit për llogaritjen e fitimit të kontabilitetit dhe

rregullat tatimore për llogaritjen e tatimit mbi të ardhurat); Identiteti, ku raportimi kontabël dhe

tatimor janë subjekt i të njëjtit grup të rregullave; Dominimi i rregullave kontabël , rast në të cilin

është siguruar dominimi i rregullave të kontabilitetit në përcaktimin e fitimit kontabël dhe atij

tatimor, (në këtë rast rregullat e kontabilitetit janë më të hollësishme se ato tatimore; Dominimi i

rregullave tatimore ku fitimi kontabël dhe ai tatimor janë përcaktuar sipas rregullave tatimore

gjithashtu (në këtë rast rregullat tatimore janë më të hollësishme se sa ato të kontabilitetit);

Mbizotërimi i rregullave tatimore, rasti i fundit i identifikuar ku rregullat tatimore janë përdorur

në përcaktimin e fitimit tatimor dhe kontabël.

Kurse Shaviro në studimin e tij në 2009 nxjerr në pah dallimet mes dy raportimeve në lidhje me

fitimin kontabël dhe tatimor të raportuara nga njësite ekonomike. Ai thekson se problemi i

manipulimit në raportimin kontabël është shumë i pranishëm, pavarësisht nga zbatimi i Sarbanes

- Oxley. Një studim i kohëve të fundit i kryer nga James (2009), mbi mardhënien midis

Rasti 1: Shkëputja Rregullat e kontabilitetit dhe tatimore janë tëndryshme

Rasti 2: Identiteti Rregullat e kontabilitetit dhe tatimore janë të njëjta

Rasti 3: Rregullat ekontabilitetit

Rregullat e kontabilitetit janë mbajtur në atë formë qëtë përdoren për kontabilitetin dhe tatimet

Rasti 4: Rregullattatimore

Rregullat tatimore janë mbajtur në atë formë që tëpërdoren për kontabilitetin dhe tatimet

Rasti 5: Mbizotërim irregullave tatimore

Rregullat e kontabilitetit mund të shkelen



31

kontabilitetit dhe tatimeve në Mbretërinë e Bashkuar, parë edhe nga një perspektivë më e gjerë e

saj në Europë, evidentoi qëllime të ndryshme të ndjekura si nga raportimi kontabël ashtu edhe

nga raportimi tatimor. Sipas James, marrëdhënia ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve është

shumë më komplekse se sa duket dhe që të dyja, janë dominuar nga ndryshime të përhershme.

Një numër i madh i studiuesve kanë identifikuar (në mënyrë të koncentruar) një numër faktorësh

që ndikojnë në mardhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve. Përmbledhje e rezultateve te

studimeve empirike të kryera nga Blake et al. (1993), Hoogendoorn (1996), Lamb et al., (1998),

Gallego (2004), Nobes et al., (2004), Nobes dhe Schwencke (2006), Gee et al., (2010), janë

paraqitur në figurën që vijon;

Figura 4 “ Faktorët e ndikimit në mardhëniet ndërmjet kontabilitetit dhe tatimeve”



32

Burimi: projektimi i bazuar në: Blake, Amat, Fortes (1993); Hoogendoorn (1996); Lamb et al.

(1998); Gallego (2004); Nobes et al. (2004); Nobes dhe Schwencke (2006); Gee et al. (2010);

Graham et al. (2011).

Në punim pas studimit të literaturës, trajtimit të shkurtër të gjetjeve nga autorë të mëparshëm

rreth faktorëve që ndikojnë në lidhjen midis kontabilitetit dhe tatimeve, evidentimin e faktorëve

midis dy raportimeve do ta trajtojmë në kapitullin e tretë, duke plotësuar kuadrin mbi njohjen e

lidhjes midis dy raportimeve, atij kontabël dhe atij tatimor në Shqipëri.

Rezervat ligjore

Amortizimi i aseteve fikse

Zhvlerësim

Vlerësimi bursës (aksioneve)

Shpenzimet për kërkime shkencore dhe zhvillim

Shpenzimet e mirembajtjes dhe riparimit

Shpenzimet e interesit

Aktivet e marra me qira

Provizionet

Dispozitat

Gjobat, Donacionet

Kontratat afatgjata

Humbjet nga kurset e këmbimeve

Ndryshimi i politikave të kontabilitetit dhe gabimet

Vlerësimi dhe rivlerësimi

Kostot që kanë të bëjnë me pensionet dhe përfitimet e daljes në

pension të parakohshëm

Faktorët einfluencës

Kontabiliteti

Sistemitatimor



33

KAPITULLI III

“Standardet e raportimit financiar dhe kuadri ligjor i raportimit financiar dhe tatimor nëShqipëri”

Në fokus të këtij kapitulli do të jetë paraqitja e kuadrit ligjor në fushën e legjislacionit kontabël

dhe atij tatimor në Shqipëri, i domosdoshëm për të kuptuar kërkesat ligjore të raportimit

financiar dhe tatimor, paraqitja e kuptimit dhe domosdoshmërisë së standardeve ndërkombëtare

të raportimit financiar si baza kryesore mbi të cilën mbështeten këto fusha. Mbështetur në

analizën krahasuese dhe përshkruese do të jepen dallimet kryesore të të dy fushave për elementë

të caktuar të pasqyrave financiare, për të kuptuar më mirë se si gjenden apo përballen njësitë

ekonomike gjatë fazës së përgatitjes së pasqyrave financiare, mjaft të domosdoshme këto përraportimin ndaj palëve të treta.

3.1

SNRF-të dhe domosdoshmëria e tyre

Standardet Ndërkombëtar e tëRaportimi t F inanciar (SNRF) janë dizenjuar si një gjuhë e

përbashkët për çështjet globale të biznesit në mënyrë që pasqyrat financiare të njësisë

ekonomike të jenë të kuptueshme dhe të krahasueshme përtej kufijve kombëtarë. Ato janë

veçanërisht të rëndësishme për njësitë ekonomike që kanë marrëdhënie aktiviteti ekonomik(biznesi) në disa vende. SNRF-të përfaqësojnë rregullat për t'u ndjekur nga profesionistë

kontabilistë për të siguruar dhe ruajtur krahasueshmërinë, kuptueshmërinë, besueshmërinë

dhe rëndësine e informaconit që paraqesin pasqyrat financiare, që janë të domosdoshme si

për përdoruesit e brendshëm të këtij informacioni apo edhe për ata të jashtëm.

Gjatë vitit 2005, komisioni Europian ndërmori disa hapa shumë të rëndësishëm dhe themelore,

në vendosjen e standarteve të raportimit financiar të detyrueshëm për t‟u ndjekur për të gjitha

kompanitë e listuara në bursë në Bashkimin Europian. Ky hap u ndërmorr për të rritur bashkëpunimin ndërmjet kompanive me baza të përbashkëta.

Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF) janë Standarde dhe Interpretime të

përdorura nga Bordi i Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit (BNSK). Ato përfshijnë:



34

(a) Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar;

(b) Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit;

(c) Interpretimet KIRFN; dhe

(d)

Interpretimet KIS.24

Raportimi financiar është një set konceptesh që formojnë elementin bazë jo vetëm për përgatitjen

e pasqyrave financiare, por edhe dobishmërinë në prezantimin e raporteve financiare nga njësitë

ekonomike. Në mungesë nje seti të plotë të standardeve të kontabilitetit dhe të raportimit

financiar në përputhje me SNK/SNRF, nuk është e lehtë për të regjistruar të gjitha transaksionet

në një format të pranueshëm nga të gjithë. Megjithatë, mirëmbajtja e një seti të pranueshëm të

standardeve të kontabilitetit është thelbësor për të regjistruar aktivet, detyrimet, shpenzimet dhe

të ardhurat e njësive ekonomike5.

Qëllimi i kryesor i përgatitjes së raporteve financiare ose pasqyrave financiare është sigurimi i

një informacioni të rëndësishëm për investitorët potencialë, kreditorët dhe aksionerët. Këto

raporte kanë për qëllim marrjen e vendimeve te duhura në lidhje me shitjet, zotërimin, blerjen,

planifikimin e kredisë, kapitalin dhe instrumentet e borxhit. Prandaj, sistemi i raportimit

financiar është pa dyshim shumë i rëndësishëm për marrjen e vendimeve ekonomike. Kjo sepse

nëpërmjet këtij sistemi të raportimit financiar, kushdo qoftë nga mjedisi i jashtëm ose nga

brenda njësisë ekonomike mund të vlerësojnë pozicionin financiar dhe performancën e saj. Në

ekonomitë e sotme është e pamundur, për të menaxhuar transaksionet e njësive ekonomike pa

patur një sistem të mirë te raportimit financiar.

Korniza për raportimin financiar përfshin informacion edhe për kreditorët, investitorët,

huadhënësit dhe palët e tjera të interesuara për të. Këta përdorues të informacionit kontabël nuk

kanë privilegje të mjaftueshme për të hyrë në njësinë ekonomike dhe për të marrë informacionin

që kërkojnë. Këtë informacion e marrin nëpërmjet pasqyrave financiare të hartuara nga njësitëekonomike dhe nëpërmjet tyre vlerësojnë performancën e njësisë ekonomike dhe marrin

4 Përkufizimi i SNRF-ve ndryshoi pas ndryshimeve të emrit të prezantuara nga Kushtetuta e rishikuar eFondacionit SNRF në vitin 2010.

5 B. Lambrecht (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, journal of financial

economics, vol.1, fq.567-590.



35

vendimet ekonomike. Drejtuesit e njësisë ekonomike miratojnë procedurën efektive dhe efikase

të hartimit të raporteve financiare me qëllim që informacioni i kërkuar nga palët e interesuara të

jetë sa më i besueshëm dhe transparent. Statusi i raportimit të njësisë ekonomike është i lidhur

ngushtë me aktivitetin ekonomik të saj. Korniza e raportimit financiar është pa dyshim një

element i rëndësishëm i shpërndarjes së burimeve. Për shembull, një investitor potencial kapitali

mund të marrë vendim në bazë të raporteve financiare për blerjen e një dege apo ndarjeje të një

njësie ekonomike6.

Pra qëllimi kryesor i raportimit financiar është t‟u paraqesë të interesuarve një informacion të

dobishëm për vendimet ekonomike. Një informacion është i dobishëm kur ai është i kuptueshëm.

Një informacion është i përshtatshëm kur ai na jep vlefshmërinë e një vendimi, pritshmërinë e tij

dhe afatin kohor. Informacioni i përshtatshëm, i cili plotëson këto tre kritere ndihmon

vendimmarrësit të bëjnë parashikime për të ardhmen. Rëndësia është cilësia e informacionit qëlejon përdoruesit ta shqyrtojnë atë në konfidencialitet. Kjo do të thotë se ky informacion është i

vërtetë, i besueshëm dhe natyrisht pa gabime, të gjitha shifrat e shënuara në të janë të verteta dhe

të verifikueshme. Kjo do të thotë se me implementimin e standarteve ndërkombëtare dy nga

karakteristikat kryesore të informacionit kontabël janë më të rëndësishmet, përshtatshmëria dhe

siguria. Gjithashtu informacioni kontabël nuk mund të zgjidhet në favor të një grupi të caktuar

përdoruesish kundrejt një grupi tjetër.

Informacioni kontabël rreth një njësie ekonomike është natyrisht shumë i dobishëm nëse ai mund

të krahasohet me informacionin kontabël të njësive ekonomike të tjera. Implementimi i

standardeve ndërkombëtare të kontabilitetit ndihmon gjithashtu edhe në krahasueshmërinë midis

njësive ekonomike. Edhe pse njësitë ekonomike janë të detyruara të ndjekin të njëjtat procedura

dhe politika kontabël, kjo s‟do të thotë që një njësi ekonomike nuk mund të ndryshojë metodat e

mbajtjes së kontabilitetit nëse ato janë të detyrueshme dhe më të pranueshme se metodat e

përdorura më parë.

Për sa më sipër mund të themi se pasqyrat financiare të hartuara mbi bazën e standardeve

kontabël nuk duhet të përmbajnë informacione të njëanshme, pasi informacione të tilla do të

6B. Lambrecht (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, journal of financial

economics, vol.1, fq.567-590.



36

çonin në “imazh të keq” për njësinë ekonomike. Funksioni më i rëndësishëm i pasqyrave

financiare është të sigurojë një pamje sa më të drejtë të njësisë ekonomike.

SNRF-të ndihmojnë përdoruesit të zgjidhin çështjet e pasqyrave financiare, të cilat nuk janë

diskutuar qartë në standardin ndërkombëtar të kontabilitetit apo në ndonjë standard tjetërndërkombëtar të raportimit financiar. Aktualisht nga bordi i standardeve janë publikuar gjithsej

13 Standarde Ndërkombëtare të raportimit financiar 7 si dhe SNRF për SME-të.Rëndësia e

SNRF-ve është sigurimi i karakteristikave cilësore të informacioneve të dobishme financiare.

Si përfundim mund të themi se Standardet Ndërkombëtare të Raportimit Financiar (SNRF) janë

duke luajtur një rol gjithnjë e më të rëndësishëm në raportimin financiar global. Kuadri i SNRF-

së është përgatitur duke pasur parasysh përdoruesit e pasqyrave financiare, pasi ata nuk kanë

nevojë vetëm për informacionin financiar të njësisë ekonomike, por duan gjithashtu të bëjnë njëkrahasim të njësisë raportuese me industritë e tjera. Për këtë arsye, raportet vjetore shpesh

përmbajnë informacione të tilla të vlefshme që e bëjnë të vetëdijshëm përdoruesin e pasqyrave

financiare. Kuadri i SNRF-ve u jep mundësinë njësive ekonomike të ofrojë informacion rreth

burimeve ekonomike të saj, si dhe “synon” ta bëjë përdoruesin e pasqyrave financiare të

ndërgjegjshëm mbi likuiditetin dhe aftësinë paguese të njësisë ekonomike. Në këtë

këndvështrim raportet financiare duhet të përmbajnë edhe një analizë të vlefshme për ta bërë

përdoruesin e pasqyrave financiare vigjilent në lidhje me çështje të rëndësishme apo dhënia e

informacionit rreth pretendimeve dhe shlyerjes së tyre e ndihmojnë përdoruesin e pasqyrave

financiare të kuptojë situatën financiare të njësisë ekonomike.

3.1.1 ...Kufizimet e SNRF-ve

Kontabiliteti modern është formuar nga politika dhe ekonomia. Prandaj dhe kufizimet paraprake

të adoptimit të strukturës ndërkombëtare të raportimit financiar janë koha dhe kostoja. Për

shembull, nëse një njësi ekonomike planifikon të riparaqesë pasqyrat financiare nëpërmjet

standardeve të reja (apo ndryshim të ndonjë politike kontabël) të ndryshme nga standartet e

ndjekura më parë (nga politikat kontabël të ndjekura më parë), në favor të dhënies së pamjes së

vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të saj, atëherë ajo do të ketë probleme mjaft të mëdha në

7 Burimi; http://www.ifrs.org/IFRSs/Pages/IFRS.aspx



37

riparaqitjen e pasqyrave financiare. Një tjetër disavantazh për përdoruesit e pasqyrave financiare,

janë ndërlikimet që mund të vijnë për shkak të orientimit që kanë hartimi dhe ndërtimi i

pasqyrave financiare; për shembull standardet e kontabilitetit Gjerman janë më shumë të

oreientuar ndaj kreditorëve të mundshëm, kurse pasqyrat financiare Amerikane janë të drejtuara

drejt investitorëve potencialë. Kjo sjell situatë problematike në kuptimin e pasqyrave financiare.

Megjithatë, uniformiteti në pasqyrat financiare është një fenomen universal i pakushtëzuar.

Dobishmëria e pasqyrave financiare duhet të jetë nga pikëpamja e investitorëve.

Krahasueshmëria e rezultateve financiare është një çështje shumë e madhe, kur përdoren

standarde të ndryshme të kontabilitetit. Për shembull, një firmë farmaceutike nuk mund të

krahasohet me një tjetër firmë farmaceutike, në qoftë se të dyja nuk kanë pasur të njëjtin standard

kontabiliteti. Prandaj performanca financiare e një njësie ekonomike nuk mund të matet me një

njësi tjetër, kur ato ndjekin standarde të ndryshme kontabiliteti. Investitorët nuk do të ndiheshin

rehat në situata të tilla. Ata preferojnë deklarata të ngjashme, të cilat mund të krahasohen

lehtësisht mbi bazën e rezultateve.

Standardet ndërkombëtare të raporteve financiare janë thjesht një udhezues i standardeve. Një

limit tjetër iSNRF-ve, është se këto standarde nuk kanë shumë konformitet me standarde të tjera

financiare ndërkombëtare dhe në këtë mënyrë, kompanitë kanë “hezituar” për miratimin e këtyre

standardeve. SNRF-të janë dukshëm më të mira sidomos për organizatat jofitimprurëse. Sistemi

ndërkombëtar për raportimin financiar ka modifikuar disa nga rregullat dhe konkretisht rregullin

me numër 203, për të realizuar qëllimin që IASB të funksionojë si një hartues ndërkombëtar i

raportimit financiar.

Në standardet ndërkombëtare të raportimit financiar ka raste që mungon ekspertiza profesionale.

Ka një numër më të paktë profesionistësh në ditët e sotme, të cilët mund të kontribojnë

pozitivisht në IFRS-të. Aktualisht, të gjithë profesionistët e kanë mësuar GAAP-in në librat

akademikë. Megjithatë ata kanë nevojë për kohë të mjaftueshme për të kapërcyer mangësitë etyre8. Prandaj, nuk është shumë e lehtë për profesionistë për të kuptuar standardet ndërkombëtare

të raportimit financiar. Punonjësit kanë qenë të detyruar të marrin trajnim shtesë për të ushtruar

8 Nielsen, J. C. (2009). IFRS for small and medium sized companies- a regulators perspective. Danish Commerce

and Companies Agency.



38

parimet bazë. Për sa i përket trajtimit tatimor, sistemi ndërkombëtar i raportimit financiar nuk ka

ilustrim të qartë në dispozicion për politikat tatimore.

3.2

Legjislacioni në fushën e kontabilitetit dhe kërkesat për raportim në Shqipëri

Kontabiliteti luan një rol shumë të rëndësishëm në plotësimin e nevojave për informacion të

besueshëm dhe transparent nga të gjitha njësitë ekonomike publike dhe private, çka bëri që

reformat në fushën e kontabilitetit të ishin të vazhdueshme. Sistemi ekonomik para vitit 1993 e

përdorte kontabilitetin si element për të plotësuar kriteret vendosura për planifikimin dhe

ruajtjen e pronës. Tashmë reformat në fushën e kontabilitetit mundën të siguronin informacione

të nevojshme për drejtuesit e njësive ekonomike në kushtet e një ekonomie tregu. Kjo bëri që

Plani i Përgjithshëm Kontabël i vitit 1993, i cili u zbatua pa shumë vështirësi dhe me kosto të

ulët, të sigurojë një vazhdimësi të fortë midis teknikave të kontabilitetit para dhe pas vitit 1993,ku kontabiliteti u riorganizua mbi bazën e shoqërive tregtare duke zëvendësuar kontabilitetin e

prodhimit me specifikat sipas degëve të ekonomisë, e cila ishte karakteristikë thelbësore e atij

sistemi kontabël9. Me miratimin e Ligjit nr. 7661 datë 19.01.1993 “ Për Kontabilitetin” u shënua

dhe reforma kryesore e kalimit të ekonomisë Shqiptare, nga një ekonomi e centralizuar në një

ekonomi tregu, duke kodifikuar parimet dhe normat kontabël themelore përgjithësisht të

pranuara në shkallë ndërkombëtare dhe përshtatur me kërkesat dhe kushtet ekonomike të

Shqipërisë. Plani i përgjithshëm kontabël i hartuar në vitin 1993, u zbatua me qëndrueshmëri për

një periudhë të gjatë kohe nga njësitë ekonomike dhe profesionistët e fushës, duke shërbyer si një

udhërrëfyes kontabël për ta. Pasqyrat financiare jepnin një paraqitje të strukturuar të gjendjes

financiare dhe të performancës së veprimtarisë të njësisë ekonomike.

Gjatë reformave të vazhdueshme në fushën e kontabilitetit janë marrë parasysh nga organet

rregullatore përvojat botërore, kryesisht ajo Franceze dhe kontinentale Europiane. Këto përvoja

janë përshtatur në kushtet e ekonomisë Shqiptare dhe kanë ndihmuar në formimin e një tradite

kontabël. Gjithashtu proçeset e transformimit të shoqërisë shqiptare kerkonin nevojën e kryerjessë reformave edhe në fushën e kontabilitetit .

9 Burimi:www.kkk.gov.al/artikull.php?id=237

http://www.kkk.gov.al/artikull.php?id=23





39

Në kuadrin e përmirësimit të rregullimeve kontabël, rritjen e transparencës dhe të besueshmërisë

së informacionit financiar për t‟ju përshtatur nevojave të tregut dhe për mbrojtjen e palëve të

interesuara, në vitin 2004 filloi puna për hartimin e strategjisë së një reformë të re në fushën e

kontabilitetit dhe të profesioneve me bazë kontabilitetin. Në vitin 2004 u miratua Ligji nr. 9228,

datë 29.04.2004, “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat finanicare”, nëpërmjet të cilit u shfuqizua Lig ji

nr. 7661 datë 19.01.1993 “ Për Kontabilitetin”. Në mbështetje të nenit 100 të Kushtetutës dhe të

neneve 20 e 24, të Ligjit nr. 9228, datë 29.04.2004, “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat finanicare”,

me propozimin e Ministrit të Financave, Këshilli i Ministr ave vendosi „Mandatimin e Këshillit

Kombëtar të Kontabilitetit‟ si organizmin profesional, publik dhe të pavarur, i cili harton

Standardet Kombëtare të Kontabilitetit. Objektivat kryesore të Këshillit Kombëtar të

Kontabilitetit janë:

a) Përsosja e vazhdueshme e legjislacionit për kontabilitetin.

b) Përpunimi i sistemit kontabël në përputhje me Ligjin për Kontabilitetin.

c) Hartimi i Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit.

d) Nxitja e zbatimit të SKK-ve dhe Standardeve Ndërkombëtare të Raportimit Financiar.

Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit me mbështetjen e Qeverisë Shqiptare, nëpërmjet një projekti

me financim dhe asistencë të Bankës Botërore, realizoi me ndihmën e kompanisë së huaj

“PricewaterhouseCoopers” setin me 14 standarde kombëtare të kontabilitetit, të cilat janë

hartuar në perputhje me standardet ndërkombëtare dhe zbatohen nga të gjitha njësitë ekonomike

private dhe publike fitimprurëse që nga data 1 Janar e vitit 2008, duke perjashtuar ato kompani

të mëdha, të cilat janë të përfshira në listën e miratuar nga Këshilli i Ministrave dhe që zbatojnë

standardet ndërkombëtare të kontabilitetit në mënyrë të plotë. Për shkak të zhvillimeve

ekonomike dhe të rregullimeve në fushën e kontabilitetit Setit prej 14 standardesh iu shtua edhe

Standardi Kombëtar nr. 15, “ Mbi parimet e kontabilitetit dhe të raportimit financiar nga

mikronjësitë ekonomike”, i cili hyri në zbatim nga data 1 Janar 2009.

Krijimi i setit të standardeve kombëtare të kontabilitetit përbën një ndryshim thelbësor për

përgatitjen dhe raportimin e pasqyrave financiare.



40

Në kuadrin e reformave nuk mund të lihet pa evidentuar Ligji nr. 10091, datë 05.03.2009 “ Për

auditimin ligjor, organizimin e profesionit të Ekspertit Kontabël të regjistruar dhe të kontabilistit

të miratuar ”, i cili synon përmirësimin dhe forcimin e mbikqyrjes publike të profesionit të

ekspertit kontabël të regjistruar, si dhe rregullimin e profesionit të kontabilistit të miratuar. Jo

vetëm kaq, por rregullimi ligjor kontabël është shoqëruar edhe me rregullimin ligjor të lidhur me

të dhe që e mbështet atë, konkretisht në datë 14.04.2008, në mbështetje të neneve 78 dhe 83 pika

1 të Kushtetutës, u miratua Ligji nr. 9901 “ Për tregtarët dhe shoqëritë tregtare”, i cili bëri të

mundur shfuqizimin e Ligjit nr.7632, datë 4.11.1992 “ Për pjesën e përgjithshme të Kodit

Tregtar ”, Ligji nr.7638, datë 19.11.1992 “ Për shoqëritë tregtare” dhe Ligjit nr. 7512, datë

10.8.1991 “ Për sanksionimin dhe mbrojtjen e pronës private, nismës së lirë, të veprimtarive

private të pavarura dhe privatizimit ”. Nëpërmjet këtij ligji u bënë reforma të dukshme në lidhje

me statusin e tregtarit, themelimin dhe administrimin e shoqërive tregtare, të drejtat dhedetyrimet e themeluesve, të ortakëve dhe aksionerëve, riorganizimin dhe likuidimin e shoqërive

tregtare.

Në mbështetje të ligjit nr.9228, datë 29.4.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”

përgatitja e pasqyrave financiare do të bëhet sipas Standardeve Ndërkombëtare të Kontabilitetit

nga këto njësi ekonomike:

a)

nga shoqëritë e listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë dhe filialet e tyre, subjekt ikonsolidimit të llogarive;

b) nga bankat e nivelit të dytë, institucionet financiare, të ngjashme me bankat, shoqëritë e

sigurimeve dhe të risigurimeve, fondet e letrave me vlerë dhe të gjitha shoqëritë e

licencuara për të kryer veprimtari investimi në letrat me vlerë, edhe kur ato nuk janë të

listuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë;

c) nga njësi ekonomike të tjera të mëdha, të palistuara në një bursë zyrtare letrash me vlerë,

kur ato tejkalojnë kufijtë e përcaktuar nga Këshilli i Ministrave për të ardhurat vjetore dhe

numrin e të punësuarve me VKM 742, datë 07.11.2007, pika 2. Njësitë e tjera ekonomike,

të cilat nuk janë objekt i ligjit të sipër-përmendur, do të jenë subjekt i zbatimit të SNK-ve,

kur tejkalojnë njëkohësisht, për dy vitet e fundit, këto kufij:



41

1) Të ardhurat vjetore në shumën 1.250.000.000 Lekë;

2) Numri mesatar i të punësuarve, mbi 100 punonjës në vit.

Përgatitja e Pasqyrave Financiare do të bëhet sipas Standardeve Kombëtare të Kontabilitetit nga

të gjitha njësitë e tjera ekonomike. Ky grup njësish ndahet në njësitë ekonomike që do të

zbatojnë standardet SKK 1 deri në SKK 14 dhe grupi i mikronjësive që hartojnë Pasqyra

Financiare sipas SKK 15.

Ky punim nuk ka në fokus që të japë zbatimin e SNRF-ve nga njësitë ekonomike (të përmëndura

me lart), por të japë një realitet të njësive ekonomike mbi raportimin financiar dhe tatimor në

Shqipëri të cilat zbatojnë standardet kombëtare të kontabilitetit. Në këtë këndvështrim, në

mbështetje të nenit 12 të ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyratfinanciare”, i ndryshuar, njësitë ekonomike do të raportojnë si përbërës të pasqyrave financiare;

a) bilancin kontabël;

b) pasqyrën e të ardhurave dhe të shpenzimeve;

c) pasqyrën e ndryshimeve në kapitalet e veta;

d) pasqyrën e rrjedhjes së parasë (cash flow);

e) anekset e pasqyrave financiare, që përmbajnë një paraqitje të metodave kontabël, si dhe

materialin tjetër shpjegues.

Kuadri i përgatitjes së tyre paraqitet në Standardin Kombetar Kontabël nr 1 “ Kuadri i

përgjithshëm për përgatitjen e pasqyrave financiare”, i cili bazohet në kuadrin e Standardeve

Ndërkombëtare të Raportimit Financiar, “Kuadri për përgatitjen dhe paraqitjen e pasqyrave

financiare”, si dhe Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit si SNK 1, “Paraqitja e pasqyrave

financiare”, SNK 8 “Politikat kontabël, ndryshimet në vlerësimet kontabël dhe gabimet” dhe

SNK 10 “Ngjarjet pas datës së bilancit”. Por zbatimi i të gjitha Standardeve Kombëtare të

Kontabilitetit në përgatitjen e pasqyrave financiare, në përgjithësi jep një pamje të vërtetë e të

besueshme të gjendjes financiare, performancës dhe fluksit së mjeteve monetare të njësisë

ekonomike raportuese.

3.3 Legjislacioni në fushën tatimore dhe kërkesat për raportim në Shqiperi



42

Politika fiskale përfaqëson tërësinë e metodave dhe veprimeve të përdorura nga një qeveri dhe

autoritetet e saj, për gjetjen, arkëtimin dhe përdorimin sa më racional të burimeve të nevojshme

për plotësimin e programeve të saj gjatë një periudhe të caktuar.10 Këto programe përfshijnë

infrastrukturën publike, sektorin e edukimit, sektorin shëndetsor, sigurinë publike etj.

Gjatë viteve të fundit Shqiperia ka shënuar një progres shumë të rëndësishëm në hartimin dhe

përmirësimin e kuadrit ligjor fiskal. Progres gjithashtu ka shënuar ngritja dhe adminstrimi i këtij

sistemi. Legjislacioni tatimor mbulon e rregullon pothuajse të gjitha fushat dhe aktivitetet, të

gjitha llojet e tatimeve dhe taksave. Megjithë progresin e shënuar lidhur me legjislacionin dhe

administratën tatimore, situata në këtë sektor mbetet akoma tepër problematike. Mardhëniet e

administratës tatimore me bizneset bazohen shpesh më shumë mbi „negociata‟ informale sesa

mbi vetë ligjet fiskale. Kjo shoqërohet me një nivel të ulët të gjenerimit të të ardhurave tatimore,me mbipushtet të zyrtarëve të administratës tatimore ndaj bizneseve dhe pushtet interpretues të

tyre, me korrupsion tepër të lartë, etj.

Informaliteti në sistemin tatimor ndikohet nga një sërë faktoresh. Ai ndikohet në një masë të

madhe nga ndikimi i politikës mbi administratën tatimore, nga modelet e sjelljes dhe kapacitetet

e administratës fiskale, etj. ‟Kultura‟ e respektit te pamjaftueshëm ndaj ligjit është faktor kyç në

informalitetin e përhapur ne raportet mes administratës tatimore dhe tatimpaguesve. Ndërkaq, një

faktor themelor që krijon terrenin ligjor për informalitet është papërshtashmeria e legjislacionitfiskal me mentalitetin shqiptar. Legjislacioni fiskal qëndron në themel të sistemit të gjenerimit të

të ardhurave buxhetore. Ai është gjithashtu një instrument që përmes nivelit te taksave dhe

tatimeve ndikon në stimulimin apo frenimin e ofertës së produketeve e sherbimeve në nivel firme

apo ofertës agregate. Ndërkaq, legjislacioni tatimor ështe një faktor me ndikim direkt e të

fuqishëm mbi mjedisin e biznesit.

Një ndër përdoruesit kryesorë të informacionit të Pasqyrave Financiare janë organet tatimore.

Nevoja e përdorimit të informacionit të Pasqyrave Financiare të njësive ekonomike nevojitet

kryesisht për domosdoshmërinë e llogaritjes së tatimit mbi fitimin që i takon shtetit. Shqipëria

është një vend ku standardet e kontabilitetit dhe raportimi financiar për efekte tatimore janë të

10 Fjalor ekonomiko-financiar, Prof.Dr. Aristotel Pano, 2002, fq 422.



43

rregulluara me ligj. Legjislacioni tatimor jep rregulla dhe detaje, në lidhje me raportimin

financiar, të cilat janë të zbatueshme si nga njësitë ekonomike ashtu edhe nga organet tatimore,

disa prej të cilave paraqiten si vijon.

Më parë nëpërmjet Ligjit nr. 7758 datë 12.10.1993 “ Për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive

për tatimet ” i ndryshuar, përcaktoheshin detyrimet kryesore dhe rregullat bazë që do të

zbatoheshin nga njësitë ekonomike. Ai ishte i lidhur me dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive

për tatimin mbi qarkullimin, për akcizat, për tatimin mbi biznesin e vogël dhe për çdo tatim tjetër

të ngjashëm.

Reformat e ndërmarra në fushën e kontabilitetit dhe raportimit financiar për efekt tatimor

nëpërmjet L igj it nr. 9920 dt 19.05.2008 i ndryshuar “ Për procedurat tatimore nëRepubl ikën e

Shqipërisë” dhe Udhëzimit nr. 24 datë 02.09.2008 i ndryshuar, rregullohen procedurat për

administrimin e detyrimeve tatimore në Republikën e Shqipërisë, si dhe parimet e organizimit e

të funksionimit të administratës tatimore në Republikën e Shqipërisë. Dispozitat e këtij ligji

zbatohen për të gjitha llojet e tatimeve dhe të detyrimeve tatimore, me përjashtim të rasteve kur

me ligje të veçanta është parashikuar ndryshe. Kurse udhëzimi ka për qëllim te vendosë rregulla

dhe procedura për administrimin e detyrimeve tatimore, si dhe parimet e organizimit dhe

funksionimit të administratës tatimore në Republikën e Shqipërisë. Unifikimi dhe vendosja e

standardeve bashkëkohore për të garantuar konkurrencë të ndershme, trajtimi i barabartë dhe i paanshëm dhe transparenca në zbatimin korrekt dhe në mënyrë uniformë të procedurave dhe të

rregullave të vendosura, janë fokusi i tij. Rregullat dhe procedurat e administrimit tatimor të

vendosura në këtë Udhëzim synojnë qartësimin e kuptimit të dispozitave të ligjit për të garantuar

një zbatim korrekt dhe uniform të tyre, për të siguruar administrimin e tatimeve dhe taksave me

një kosto sa më të ulët për administratën tatimore dhe për tatimpaguesin, nëpërmjet nxitjes së

vetë-vlerësimit e plotësimit vullnetar të detyrimeve nga tatimpaguesit , nëpërmjet edukimit të

tatimpaguesve dhe nëpërmjet kontrolleve të paanshme të bazuara në analizën e riskut.

Detyrimet për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive për qëllime tatimore, përcaktohen në

kreun VI - seksioni I të Ligjit nr. 9920, dt. 19.05.2008. gjithashtu përcaktohet në seksionin III të

tij se njësitë ekonomike (tatimpaguesi) janë të detyruara të mbajnë kontabilitetin,në përputhje me

dispozitat e Ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” dhe me



44

aktet e nxjerra në zbatim të tij, për regjistrimin e veprimeve ekonomike, që lidhen me tatimet dhe

taksat, përdoren edhe librat, regjistrat apo dokumentacioni i përcaktuar në ligjet tatimore

specifike dhe në dispozitat përkatëse nënligjore. Edhe në Ligjin nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për

tatimin mbi të ardhurat ”, i ndryshuar, Udhëzimin nr.5, datë 30.01.2006 “ Për tatimin mbi të

ardhurat ”, i ndryshuar, si dhe në Udhëzimin nr.1, datë 11.1.2008 “ Për tatimin mbi të ardhurat ”

(per njesite ekonomike me te ardhura nga 2 mln deri ne 8 mln) me specifikat përkatëse trajtohet

depozitimi i dokumentacioneve në organet tatimore i Pasqyrave Financiare. Sipas legjislacionit

tatimor, tatimpaguesi është i detyruar të paraqesë në organet tatimore Formularin e Deklarimit

dhe Pagesës së Tatimit mbi Fitimin, së bashku me pasqyrat analitike, brenda datës 31 Mars të

vitit pasardhës11. Në të njëjtën kohë paraqitet edhe një kopje e pasqyrave financiare, një kopje e

raportit të ekspertit kontabël të regjistruar për shoqëritë që e kanë të detyruar auditimin sipas

legjislacionit në fuqi, si dhe çdo e dhënë tjetër mbështetëse për argumentimin e të dhënave tëdeklaratës tatimore.12

Kërkesa të ndryshme lidhur me informacionin financiar që duhet të dorëzohen nga njësitë

ekonomike pranë organeve tatimore, që shoqërojnë PF të tyre, sic u pasqyrua më lartë janë të

rregulluara me ligje dhe udhëzime përkatëse në zbatim të ligjit për procedurat tatimore.

Konkretisht për vitin fiskal 2012 në Udhëzimin nr. 4219 datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e

procedurave të verifikimit të pasqyrave financiare për vitin fiskal 2012”, pika 5 përcakton se përveç PF-ve të hartuara konform SKK-ve, tatimpaguesit do të dorëzojnë dokumenta të tjera

shtesë;

kontratat e qerasë për ambjentet e marra me qira;

pasqyra e qarkullimit të likuiditeteve;

lista analitike e inventarit në fund të vitit;

pasqyra e aktiveve afatgjata materiale;

lista e inventarit të mjeteve të transportit në pronësi;

kopje e raportit të ekspertit kontabël për subjektet që e kane të detyruar si dhe

deklarimin në lidhje me pjesëmarrësit në kapitalet e shoqërisë.

11Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për tatimin mbi të ardhurat ” i ndryshuar, neni 29 pika 112 Sipas udhëzimit nr. 4219 datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e procedurave të verifikimit të pasqyrave financiare për

vitin fiskal 2012”



45

Qëllimi i Udhëzimit është për një administrim dhe verifikim më të mirë të pasqyrave financiare

sipas Standardeve të kontabilitetit.

3.3.1 Procedurat e shqyrtimit të treguesve të pasqyrave financiare dhe analiza

Ne mbështetje të ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998, i ndryshuar, të udhëzimit të Ministrit të

Financave Nr.5, datë 30.01.2006 “ Për tatimin mbi të ardhurat”, i ndryshuar si dhe kërkesave të

ligjit Nr.9228, datë 29.04.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrave financiare” i ndryshuar”; si

dhe te udhezimit nr. 4219, datë 27.02.2013 “ Për zbatimin e procedurave të verifikimit të

pasqyrave financiare për vitin fiskal 2012”, pika 3; objekti i punës së inspektor ëve tatimorë do

të jetë verifikimi nga zyra sipas orientimeve të mëposhtme por jo vetëm:

a) Verifikimi i plotësimit të pasqyrave financiare dhe llogaritjet që lidhen me zërat përbërës të

tyre duke trajtuar me përgjegjësi elementët si më poshtë:

- Vlerësimi dhe analiza formale e shpenzimeve për pagat, sigurimet shoqërore e shëndetësore,

shpenzimet e qirasë duke i krahasuar ato me dokumentacionin bashkëlidhur pasqyrave

financiare dhe situatën financiare të deklaruar gjatë vitit 2011.

- Ndryshimi i gjëndjes së inventarit të produkteve të gatshme dhe prodhimit në proces, i cili

duhet të reflektohet drejt në të ardhurat e njësisë ekonomike sipas rastit duke pakësuar këtotë ardhura kur kemi të bëjmë me pakësim të inventarit, apo rritje të ardhurash kur kemi të

bëjmë me shtim inventari.

- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja e inventarit duhet bërë sipas kërkesave ligjore të

përcaktuara në SKK Nr.4 dhe 15 si dhe në nenin 23 të ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për

tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar.

- Të kontrollohen e krahasohen me kerkesat e ligjit normat e amortizimit të llogaritur,në

përputhje me kërkesat e Ligjit “Për tatimin mbi të Ardhurat”.

- Të analizohen shumat e parashikuara për rreziqe (provigjione) afatshkurtra dhe afatgjata

duke kontrolluar nëse janë zbatuar drejtë konform Ligjit “Për tatimin mbi të ardhurat”.

- Të bëhen verifikimet në se janë pasqyruar saktë rivlerësimet e ndryshme që janë bërë nga

subjektet tatimpagues për aktivet afatgjatë materiale dhe aktivet afatgjatë jo materiale gjatë



46

vitit 2011 dhe nese ka, a janë llogaritur saktë amortizimet e tyre sipas ligjit “Për tatimin mbi

te ardhurat”.

- Të analizohet me kujdes zëri “Fitimet e pashpërndara” duke vepruar sipas nenit 33/1 të ligjit

“Për tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar .

- Të analizohen dhe të krahasohen të ardhurat nga shitjet neto dhe nga shitje të tjera nga

veprimtaria e shfrytëzimit të deklaruara në pasqyrën financiare përkatëse me atë të

deklaruara nga tatimpaguesi në situatën financiare për tvsh dhe për rastet e tjera kur ka

diferenca të evidentohen ato duke kërkuar shpjegimet përkatëse. Për rastet e paargumentuara

të bëhen vlerësimet përkatëse.

- Të analizohet humbja ushtrimore dhe humbja e mbartur dhe mënyra e pasqyrimit të saj në

deklaratën e tatim fitimit.

b) Verifikimi i të dhënave të raportuara në pasqyrën e fluksit të parasë

c) Verifikimi i të dhenave të raportuara në pasqyrën e ndryshimeve në kapital

d) Verifikimi i të dhënave të raportuara në aneksin e shënimeve shpjeguese.

e) Verifikime të tjera të mundshme, të cilat kanë të bëjnë me SKK dhe me ligjin Nr.9928, datë

29.04.2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”, të cilat gjykohen të nevojshme gjatë

procesit të shqyrtimit të pasqyrave financiare të vitit ushtrimor 2011.

f) Verifikimi i detyrimeve tatimore të mbartura nga vitet paraardhës, të atyre të llogaritura dhe të

derdhura për periudhën ushtrimore të mbyllur, si dhe krahasimi i tyre me gjendjet në fund të

periudhave tatimore (31.12.2011 ) për cdo lloj tatimi apo takse.

Nga shqyrtimi paraprak i të dhënave të pasqyrave financiare, sidomos për tatimpagues me

humbje, normë të ulët rentabiliteti, si dhe tatimpagues të cilat gjykohen për verifikime të

mëtejshme të deklarimeve në vend, evidentohen dhe dërgohen për ndjekje të metejshme ne

Drejtorinë e Kontrollit Tatimor.

Pra në varësi të rasteve të ndryshme specifikohen në udhëzime përkatëse dokumentacionet

(formularët) shtesë që duhet të depozitohen pranë degëve të tatim-taksave.



47

Ajo çka konstatohet në vendin tonë dhe nga studime të ndryshme të kohëve të fundit në këtë

fushë ( Dhamo S. ekspert i fushës fiskale; Dhamo S. Lera N., Miti M, & Keri, L. (2008);

Kapllani V. & Duhanxhiu I. (2012)) është se njësitë ekonomike tregëtare gjate përgatitjes se

pasqyrave financiare janë të orientuara nga rregullat tatimore. Legjisalcioni tatimor synon

gjenerimin e të ardhurave buxhetore. Kjo do të thotë se objektivi kryesor i tij është plotësimi i

objektivave afatshkurtër të gjenerimit të të ardhurave dhe jo zgjerimi i bazës së taksueshme

përmes inkurajimit të aktiviteteve të njësive ekonomike, pra nga këndvështrimi i raportimit

financiar.

Interpretimi subjektiv që bën vetë legjislacioni është një nga shkaqet kryesore të informalitetit

dhe korrupsionit. Nga ana tjetër, sistemi aktual karakterizohet nga pamjaftueshmëria e

transparencës, parashikueshmërise dhe efiçencës së mekanizmave të apelimit.

3.4 Krahasimi midis raportimit financiar dhe tatimor në Shqipëri.

Mardhënia midis kontabilitetit dhe tatimeve është një mardhënie e hershme që ka evoluar me

kohën dhe që është shoqëruar shpesh me diskutime rreth konvergjencës apo divergjencës së saj.

Analiza kryesore e kësaj çështjeje është në drejtim të intensitetit të kësaj mardhënie, kushte të

dubluara midis tyre dhe pasojat përkatese. Supozimi më bindës kur mardhëniet midis

kontabilitetit dhe tatimeve janë afruar, lidhet me qëllimin e njësive ekonomike për të paguar

tatime më të ulëta, ose të dhënat e kontabilitetit janë vërtetë të nevojshme.

Interesi i përdoruesve të informacionit kontabël në lidhje me politikën fiskale të secilit shtet,

sikurse është përmendur dhe më sipër, mund të çojë në situatat e mëposhtme në lidhje me

interesin kryesor të drejtuesve mbi maksimizimin e vlerës ekonomike të njësisë;:

- Një ndikim i mesëm i çëshjteve (aspekteve) fiskale;

-

Një ndikim të lartë i çështjeve fiskale;

Por pavarësisht maksimizimit të vlerës ekonomike të njësisë ekonomike, interesi i drejtuesve

është për të zvogëluar barrën e taksave. Studimi i kryer nga Fekete et al., (2009) në kompanitë e

listuara në BVB Bukuresht (Stock Exchange) i grupoi kompanitë në varësi të lidhjes në mes të



48

kontabilitetit dhe tatimeve, përmes tendencës së manifestuar në këtë mjedis ekonomik.

Pikëpamja e tyre është treguar në figurën 5.

Figura 5. Grupimi i ndërmarrjeve sipas lidhjes me kontabilitetin dhe rregullat tatimore. Burimi:

Fekete et al. (2009).

Ku:

Big E – përfshijnë edhe subjektet private ekonomike ashtu edhe ato publike të mëdha;

SME – Subjektet e vogla dhe të mesme;

E(p) – vlerësimi i mardhënies midis kontabilitetit dhe tatimit mbi bazën e koefiçentit

Pearson (korrelacioni Pearson);

Siç shihet dhe nga Figura , mund të vërehet se ka një lidhje të fortë (E (ρ) = max) midis

kontabilitetit dhe tatimeve në njësitë mikro (shumë të vogla) edhe më tej intensiteti vjen duke u

zvogëluar drejt pikës së piramidës ku është arritur E (ρ) = min. Në studimin e tij Fekete evidenton një tjetër faktor potencial që konfirmon mardhëniet midis

kontabilitetit dhe tatimeve që është Qeveria dhe që qëndron në bazë të këtyre dy situatave:

Big E

SME-të

Mikrondërmarrjet

Rregullat kontabël

E( p) = min

Rregullat tatimore

E(p) = max



49

Në vendet ku mes kontabilitetit dhe tatimeve nuk ka asnjë lidhje, Ministria e Financave

është ajo që rregullon politikën fiskale, ndërsa organi profesional i kontabilitetit ka

përgjegjësi për zhvillimin e rregulloreve të kontabilitetit (për shembull në SHBA - një vend

ku kontabiliteti është shkëputur nga tatimet - tatimi është atribut i IRS (Sherbimi i të

Ardhurave te Sherbimeve) dhe kontabiliteti është atribut i FASB (Bordi i Standardeve të

Kontabilitetit Financiar);

Në vendet ku kontabiliteti është i lidhur me tatimet, rregullat e kontabilitetit dhe fiskale

janë atribute te organeve shtetërore fiskale (p.sh. në Rumani rregullat fiskale janë të

rregulluara nga ana e Agjencisë Kombëtare të Administratës Tatimore), një organ nën

Koordinimin e drejtpërdrejtë të Ministrit të Financave. Kontabiliteti është i rregulluar nga

Ministri i Financave nën mbikëqyrjen e Këshillit të Kontabilitetit dhe Raportimit Financiar,

duke siguruar një lidhje të pjesshme të kontabilitetit me politikat fiskale

Sipas këndvështrimit të Fekete-s, Shqipëria qëndron në pozicionin e situatës së dytë. Meqënëse

fokusi i këtij studimi është të evidentoje çështjen e intensitetit (/fortësisë) së mardhënieve

tatimore dhe atyre kontabël fillimisht do të trajtohet nëpërmjet analizës krahasuese dhe

përshkruese “ përballja” e njësive ekonomike midis dy fushave të raportimit financiar.

Përzgjedhja e elementeve të pasqyrave financiare është bërë duke patur parasysh se cilët nga

elementët janë subjekt i rregullave tatimore. Konkretisht;

A ) Pasqyra e bil ancit

Në lidhje me zërin “Inventarë” në SKK-në nr 4 janë të mirëpërcaktuara njohja, metodat e

vlerësimit, zhvlerësimi dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Gjithashtu janë të përcaktuara

informacioni i domosdoshëm që duhet të jepet në shënimet shpjeguese. Kurse, sipas

legjislacionit tatimor pavarësisht se kërkesat për njohjen, vlërësimin zhvlerësimin dhe paraqitjen

e tyre në pasqyrat financiare mbështeten në kërkesat e përcaktuara në ligjin e kontabilitetit, nga

organet tatimore kërkohet më shumë informacion në lidhje me to, të tilla si detajimi i tyre (ose

më saktë formulari i inventarit në fund të periudhes tatimore). Gjithashtu, nxjerrja jashtë

përdorimit e mallrave nuk njihet si shpenzim i periudhës, nëse njësia ekonomike nuk ka njoftuar



50

me shkresë zyrtare organet tatimore brenda afateve të përcaktuara në ligj dhe udhëzimit për

tatimin mbi të ardhurat. Në mënyrë tabelare jepen kërkesat për dy raportimet si vijon;

Elemente tëpasqyrës

Raportimi financiar Raportimi tatimor

Inventare - Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe

paraqitja e inventarit në PF duhet bërë

sipas kërkesave ligjore të kontabilitetit

si dhe te përcaktuara në SKK-në nr. 4

dhe nr. 15.

- Në fund të periudhës tatimore nuk

kërkohet lista e detajuar e inventarëve

në shënimet shpjeguese, por

evidentimi i vlerës kontabël të të gjithë

inventarëve sipas klasifikimeve të bëra

nga njësia ekonomike raportuese

(SKK nr 4, par.35)

-Ka të mirëpërcaktuar rastet kur

inventari kalon si shpenzim i periudhës

ushtrimore.

(SKK nr 4)

- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja e

inventarit në PF duhet bërë sipas kërkesave

ligjore të kontabilitetit si dhe të përcaktuara në

SKK-në nr. 4 dhe nr. 15.

(Neni 23 i lig jit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për

tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar;

Udhëzimi nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.8)

- Në fund të periudhës tatimore kërkohet lista e

detajuar e inventareve.

(Udhezimi nr. 4107 datë 22.02.2012)

-Mosnjohja si shpenzime në raste kur nuk

veprohet sipas kërkesave ligjore fiskale; p.sh. të

tilla nxjerrjet jashtë përdorimit të mallrave, etj.

(Udhëzimi nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.6

shëmbulli gërma s)

Për zërin “Llogari të arkëtueshme” nuk ka përcaktime të ketij zëri konkret në standarde, porrregullat për njohjen, vlerësimin dhe paraqitjen në pasqyrat financiare ndiqen duke u mbështetur

në SKK-në nr. 1, SKK-në nr. 2 paragrafi 19 dhe SKK-në nr. 3. Gjithashtu nuk ka kritere në

njohjen ose jo të një shpenzimi në rastet kur një llogari e arkëtueshme nuk mund të arkëtohet, por

ka të mirëpërcaktuar momentin se kur do të njihet një e ardhur dhe një aktiv afatshkurtër si dhe



51

në SKK-në nr. 3 janë të përcaktuara kriteret e mosnjohjes së një aktivi financiar dhe në

paragrafët 16 -21 jepen kriteret dhe vlerësimi në rastet e përkeqësimit të aktiveve financiare.

Kurse. në legjislacionin tatimor ka të mirëpërcaktuar se kur do te njihet një shpenzim si “borxh i

keq” në rastet kur një llogari e arkëtueshme pritet të mos arkëtohet.



Llogari të

arkëtueshme

- Njohja, vlerësimi, zhvlerësimi dhe

paraqitja e tyre në PF bëhet sipas

kërkesave ligjore të kontabilitetit si

dhe të përcaktuara në SKK-në nr. 1

SKK-në nr. 2 dhe SKK-në nr. 3.

(SKK nr. 1,2 dhe 3)

-Nuk ka të përcaktuar rastin e njohjes

së Borxhit të keq për Llogaritë e

arkëtueshme.

(SKK nr. 3 par 16-21 dhe parag 36-40)

-Ka të mirëpercaktuara kriteret e

mosnjohjes si shpenzime “Borxhi i

keq”.

( N eni 24 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për

t atimin mbi të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi

nr.5, datë 30.01.2006, pika 3.9)

Për “Aktivet afatgjata materiale dhe jomateriale” në SKK-në nr. 5 janë të mirëpercaktuara

njohja, metodat e vlerësimit, zhvlerësimi dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Gjithashtu,

janë të përcaktuara qartë informacioni i domosdoshëm që duhet të jepet në shënimet shpjeguese.

Kurse, sipas legjislacionit tatimor pavarësisht se kërkesat për njohjen, vlerësimin, zhvlerësimin

dhe paraqitjen e tyre në pasqyrat financiare mbështeten në kërkesat e përcaktuara në ligjin e

kontabilitetit, nga organet tatimore kërkohet më shumë informacion në lidhje me to të tilla si

detajimi i tyre (ose më saktë formulari i inventarit të tyre në fund të periudhës tatimore).

Gjithashtu, normat e amortizimit janë të mirëpërcaktuara dhe janë në disa raste të ndryshme nga

rregullat e kontabilitetit dhe si rrjedhojë tejkalimi i këtyre normave për efekte të llogaritjes së

detyrimit tatimor nuk njihen si shpenzime. Në mënyrë tabelare jepen kërkesat për dy raportimet

si vijon;



52



Aktive afatgjata

materiale dhe

jomateriale

- Njohja, vlerësimi fillestar dhe

rivlerësimi, zhvlerësimi dhe paraqitja

e tyre në PF bëhet sipas kërkesave

ligjore të kontabilitetit si dhe të

përcaktuara në SKK-në nr.5.

-Nuk ka të përcaktuara normat e

amortizimit.

- Ka mirëpërcaktuar normat e amortizimit

dhe metodat përkatëse për çdo grup

aktivesh.

-Çdo shpenzim amortizimi përtej normave

të amortizimit të caktuara nga organet

tatimore nuk njihet për efekte të llogaritjes

së detyrimit të tatimit mbi fitimin.

( Neni 22 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998

“Për tatimin mbi të ardhurat” i

ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë

30.01.2006, pika 3.7)

-Në fund të periudhës tatimore kërkohet

lista e detajuar e inventarëve të aktiveve

afatgjatë.

(Udhëzimi nr. 4107 datë 22.02.2012)

Provizionet, akti vet dhe pasivet e kushtëzuara janë një zë tjetër për të cilin të dyja raportimet

kanë kërkesat e veta krejtësisht të dallueshme nga njëra tjetra. Konkretisht sipas SKK-së nr. 6

jepen qartësisht kriteret e njohjes, vlerësimit dhe paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Kurse

sipas legjislacionit tatimor një shumë për provizionet nuk njihen për efekte të llogaritjes së

detyrimit për tatime të shtyra.



53

Elemente tëpasqyrës Raportimi financiar Raportimi tatimor

Provizionet,

aktivet dhe

pasivet e

kushtëzuara

- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e

tyre në PF bëhet sipas kërkesave


përcaktuara në SKK-në nr. 6.

-Ka të mirëpërcaktuara kriteret e

mosnjohjes së shpenzimeve për

provizione.

( N eni 21 i ligjit Nr.8438, datë 28.12.1998 “Për

tatimin mbi të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi nr.

5, datë 30.01.2006, pika 3.6, germa i)

Në lidhje me “ Grandet dhe të ardhurat e shtyra” Legjislacioni tatimor, nuk i trajton ato, me

përjashtim të disa sqarimeve që lidhen me bazën mbi të cilen llogaritet TVSH-ja. Ndërkohë që

për nevoja të raportimit Financiar, ka një standart kombëtar dhe ndërkombetar të veçantë. Sipas

standartit kombëtar nr. 10, grandet e marra si të ardhura duhet të paraqiten në kredi të pasqyrës

së të ardhurave dhe shpenzimeve, ose më vete, ose nën kategorinë e përgjithshme “Të ardhura të

tjera”, në vartësi të materialitetit. Të ardhurat nga grandi njihen gjatë periudhave kontabël, në

mënyrë të tillë që të bëhet e mundur përputhshmëria e grandit me shpenzimet që ai synon tëkompensojë.



Të ardhura të

shtyra

- Njohja, vlerësimi dhe paraqitja e tyre

në PF bëhet sipas kërkesave ligjore të

kontabilitetit si dhe të përcaktuara në

SKK-në nr. 10.

-Nuk ka përcaktime në legjislacionin

tatimor.

Në lidhje me “Aktive të marra me qera” dhe “pasivet e qerasë financiare” standardi kombëtar

nr. 7 janë të mirëpërcaktuar kriteret e njohjes së tyre, vlerësimi, metodat e vlerësimit dhe



54

paraqitja e tyre në pasqyrat financiare. Kurse legjislacioni tatimor njeh si burim të ardhurat nga

qiraja (Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 neni 4 germa gj, neni 8 germa d) kurse në lidhje me

shpenzimet e amortizimit, mirëmbajtjes, ristrukturimit, etj në një transaksion qiraje financiare

legjislacioni tatimor i njeh deri në një kufi të caktuar si të zbritshme për efekte të llogaritjes së

detyrimit të tatimit mbi fitimin. (Ligji nr.8438, datë 28.12.1998 neni 22 germa b, Udhezimi nr 5

date 30.01.2006 pika 3.7.2 -3.7.2 germa d).



“Aktivet e

marra me qera”

dhe “Pasive të

qerasë

financiare”


tyre në PF bëhet sipas kërkesave


përcaktuara në SKK-në nr. 7.

-Njeh plotësisht të ardhurat nga qeraja

financiare si dhe ka të mirëpërcaktuara

kriteret e mosnjohjes pjesore të

shpenzimeve për amortizimin e

aktiveve te marra me qera, shpenzimet

e mirëmbajtjes,etj.

( N eni 4 germa gj, neni 8 germa d, neni 22 germa b

i ligjit Nr. 8438, datë 28.12.1998 “Për tatimin mbi

të ardhurat” i ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë

30.01.2006, pika 3.7.2 -3.7.2 germa d)

B) Pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve

Për pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve zbatimi i standardeve në tërësi dhe i standardit

kombëtar të kontabilitetit nr. 1 dhe nr. 2, bën të mundur hartimin dhe përgatitjen e saj me qëllim

që të japë pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit ekonomik të njësisë. Gjithashtu, në

legjislacionin tatimor ka të mirëpercaktuar kriteret e njohjes si burim për të ardhurat si dhekriteret për mosnjohjen e disa zërave të shpenzimeve për efekte të llogaritjes së detyrimit të

tatimit mbi fitimit. Kurse, në njohjen e të ardhurave në legjislacionin tatimor nuk trajtohet

gjerësisht në Ligjin “Për tatimin mbi të ardhurat”. Ky problem trajtohet indirekt në Ligjin “Për

Tatimin mbi Vlerën e Shtuar”. Në fakt, qëllimi i këtij ligji është të sqarojë momentin e furnizimit



55

për qëllim të llogaritjes dhe pagesës së TVSH-së që lidhet me këtë furnizim, por që indirekt

merret i mirëqënë edhe për efekt të njohjes së të ardhurave që realizon njësia ekonomike nga ky

transaksion. Sipas legjislacionit tatimor, furnizimi quhet i kryer në momentin kur është e

detyrueshme të lëshohet fatura. Disa kufizime të legjislacionit tatimor në lidhje me pasqyrën e të

ardhurave dhe shpenzimeve jepen si vijon;

Kufizim në kufirin e njohjes së shpenzimeve të interesit. Nëse për nevoja të Raportimit

Financiar, interesat e pagueshme janë shpenzime korrente apo që kapitalizohen (sipas rastit dhe

situatës), Legjislacioni Tatimor i kufizon ato. Interesat e paguara, të cilat tejkalojnë normën

mesatare të interesit 12 mujor të kredisë për tregun bankar, sipas publikimit zyrtar të Bankës së

Shqipërisë, konsiderohen shpenzime jo të zbritshme. Po kështu konsiderohet shpenzim i

panjohur, shuma e interesave të huasë që kalon raportin 1 me 4, d.m.th. 1 njësi kapitale të veta

(kapitali themeltar + diferenca nga rivleresimet + primet + rezerva te ndryshme + fitime/humbjete mbartura + fitime/humbje te ushtrimit) kundrejt 4 njësi hua, sipas përcaktimit të bërë në

paragrafin 2 të nenit 21 të Ligjit. Huatë bankare afatshkurtra me një kohëzgjatje më të vogël se

një vit kalendarik nuk konsiderohen për efekt të llogaritjes së raportit të huasë si më sipër. Nga

ky kufizim (raporti 1 : 4) përjashtohen Bankat dhe Shoqëritë e Sigurimit.

Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzime të tilla biznesi si shpenzimet e

përfaqësimit, shpenzimet për pritje përcjellje etj të kësaj natyre. Nëse për nevoja të

Raportimit Financiar, keto shpenzime biznesore janë totalisht të zbritshme nga të ardhurat, për

Raportimin tatimor ato njihen kur janë në kufirin e më pak se 0,3 përqind të qarkullimit vjetor.

Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet për gjoba apo kamatvonesa të

paguara për arsye të ndryshme (për rastet kur njësia ekonomike nuk ju ngarkon individualisht

këto penalitete individëve përgjegjës). Për nevoja të Raportimit Financiar, këto lloj pagesash

kuptohet që do të jenë pjesë e shpenzimeve në pasqyren e të ardhurave dhe shpenzimeve,

ndërkohe që për nevoja të Raportimit Tatimor, gjobat, kamatë-vonesat dhe kushtet e tjera penale

do t‟i shtohen fitimit të tatueshëm.

Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet e sponsorizimit. Për nevoja të

Raportimit Financiar, këto lloj pagesash do të jenë pjesë e shpenzimeve në pasqyrën e të

ardhurave dhe shpenzimeve, ndërkohe që për nevoja të Raportimit Tatimor, nuk do të njihen si të



56

zbritshme, shpenzimet të cilat tejkalojnë kufijtë e përcaktuar me ligj apo me akte nënligjore. Për

kufijtë e përcaktuar në ligjin nr. 7892 datë 21.12.1994, “Për sponsorizimet”, për qëllime tatimore,

nuk njihen si shpenzime të zbritshme shumat e sponsorizuara, që tejkalojnë masën jo më shumë

se 4% të fitimit para tatimit për sponsorizimet në përgjithësi dhe jo më shumë se 10% për

sponsorizimet për aktivitete kulturore, sportive, etj., sipas përcaktimit në Ligjin “Për

Sponsorizimet”, por në asnjë rast totali i sponsorizimeve nuk duhet të kalojë 10% të fitimit para

tatimit. Për një tatimpagues i cili rezulton me humbje në vitin korent, shpenzimet e kryera nga ai

për sponsorizime gjatë këtij viti, janë shpenzime të panjohura, pra në këtë rast për efekt fiskal,

për këtë tatimpagues bëhet korigjimi i rezultatit.

Legjislacioni tatimor ka vendosur kufizime edhe për shpenzimet për shërbime teknike,

shërbime të konsulencës dhe të menaxhimit të faturuara nga persona të tretë . Në fakt kjo

është një praktike normale biznesi dhe mbështetet në parimet e kontabilitetit rritës. Raportimi

Financiar, bazuar në standartet e kontabilitetit, do t‟i njohë këto shpenzime në periudhat kontabël

kur ka ndodhur ngjarja. Ndërkohë që sipas legjislacionit tatimor nuk do të njihen si të zbritshme,

shpenzimet për shërbime teknike, konsulence dhe të menaxhimit të faturuara nga persona të tretë,

por të palikuiduara brenda periudhës tatimore nga tatimpaguesi.

Kufizimi tjeter lidhet me shpenzimet e kryera për dieta të cilat kalojnë kufirin prej 3 mijë lekë

për ditë të plota shërbimi brenda vendit dhe 1 mijë lekë për gjysëm ditë shërbimi brenda vendit si

dhe shpenzimet e kryera për dieta jashtë vendit, të cilat kalojnë kufirin prej 60 Euro për çdo ditë

të plotë shërbimi dhe 30 Euro për çdo gjysëm dite shërbimi. Shpenzimet për shërbimet në

funksion të njësisë ekonomike brenda ose jashtë vendit duhet të justifikohen me dokumentat

përkatëse të udhëtimit, si dokumentat e transportit, faturat e hotelit, pasaporta (vulat e hyrjes e të

daljes nga vendi), etj, si dhe dokumentacioni teknik që vërteton nevojat e biznesit të shërbimit

brenda ose jashtë vendit; etj. Kurse sipas raportimit financiar për këto shpenzime në funksion të

njësisë ekonomike nuk ka kufizime.

Gjithashtu edhe shpenzimet për dhurata nuk njihen per efektet te detyrimit te tatimit mbi

fitimin, si shpenzim biznesi, përjashtuar dhuratat simbolike brenda kufirit të shpenzimeve të

përfaqësimit të parashikuara në gërmën “k” të pikës 3.6. të udhëzimit nr. 5 dt. 30.01.2006.



57

Në zbatim të Ligjit „‟Për kontabilitetin‟‟, regji strimet e gabuara kontabël tëviteve tëkaluara

korrigjohen në vitin që ato konstatohen, por efekti fiskal i tyre do të llogaritet që nga periudha

kur janë regjistruar në mënyrë të gabuar. Në këto raste paguhet detyrimi dhe interesat, por nuk

aplikohen gjoba. Pra, sipas legjislacionit tatimor shpenzimet që rrjedhin si rezultat i korigjimit të

regjistrimeve të gabuara kontabël të kryera vitet e kaluara, nuk njihen si shpenzime te zbritshme

në vitin kur ato evidentohen.



Të ardhurat dhe

shpenzimet


tyre në PF bëhet në veçanti, sipas

kërkesave ligjore të kontabilitetit si

dhe të përcaktuara në SKK-në nr. 1dhe SKK-në nr. 2.

(Në tërësi nga zbatimi konkret i të

gjitha standardeve kontabël të

kontabilitetit)

-Njeh plotësisht të ardhurat dhe ka të

mirëpercaktuara kriteret e mosnjohjes

pjesore të disa llojeve të shpenzimeve.

( Neni 21, 22 i ligjit Nr. 8438, datë

28.12.1998 “Për tatimin mbi të ardhurat”

i ndryshuar; Udhëzimi nr.5, datë

30.01.2006, pika 3.6 dhe 3.7 )

C) Pasqyra e rrjedhjes se fondeve (Cash Flow)

Për efekte të raportimit financiar pasqyra e rrjedhjes se fondeve - cash flow ndërtohet në

përputhje me SKK-në nr. 1 dhe SKK-në nr. 2 dhe në tërësi të të gjitha standardeve kombëtare të

kontabilitetit. Janë mirëpërcaktuar edhe metodat e ndërtimit të kësaj pasqyre direkte dhe

indirekte. Në legjislacionin tatimor në udhëzimin nr. 4107 datë 22.02.2012 pika 5 kërkohen

krahas dorëzimit të pasqyrave financiare sipas standarteve të kontabilitetit, tatimpaguesit do të

dorëzojnë si dokumentacione shtesë: edhe pasqyrën e qarkullimit të likuiditeteve (cash-flow).

Sigurisht sipas organeve tatimore është një pasqyrë e detajuar e qarkullimit të likuiditetevekryesisht e aktivitetit operativ.

D) Pasqyra e ndryshimit të kapitalit



58

Për pasqyrën e ndryshimit të kapitalit në legjislacionin tatimor nuk ka përcaktime në lidhje me të.

Në raportimin financiar ndërtimi i kësaj pasqyre është mirëpërcaktuar në Standardin Kombëtar të

Kontabilitetit nr. 2.

E) Shënimet shpjeguese

Në setin e plotë të standardeve kombëtare të kontabilitetit janë të mirëpërcaktuara kërkesat në

lidhje me evidentimin e shënimeve shpjeguese që plotesojnë ndërtimin e setit të plotë të

pasqyrave financiare. Kurse në legjislacionin tatimor, pikërisht të gjitha ç‟ka evidentuam më

sipër në vetëvete përfaqësojnë “shënime shpjeguese” për efekte të raportimit tatimor.

Nga analizat e mësipërme konstatojme se vertetë ka dallime të qarta midis raportimit financiar

dhe tatimor për një pjesë të konsiderueshme të zërave përbërës të setit të plotë të pasqyrave

financiare. Edhe nga studimet e kryera në këtë fushë në Shqipëri nga njësitë ekonomike vërehet

tendenca e hartimit të pasqyrave financiare në mbështetje si të legjislacionit kontabël dhe atij

tatimor. Dhe orientimi i njësive ekonomike është drejt zbatimit të kërkesave ligjore. Pra, kur

njësia ekonomike do të jetë në dilema nëse për një element të caktuar do të zbatojë legjislacionin

kontabël apo atë tatimor (kur këto të dyja janë alternativa të njëra tjetrës) sigurisht zgjedhja anon

drejt zbatimit të legjislacionit tatimor, i cili përfaqëson të ashtuquajturën “forca e shtetit”.

Pikërisht në këtë punim në vijim, në kapitullin e katërt do të jepet se si është mardhënia midis dy

raportimeve dhe realisht si gjenden njësitë ekonomike ndaj këtyre dy fushave të raportimit.



59

KAPITULLI IV

“Metodologjia e punimit”

Në fokus të këtij kapitulli do të jetë trajtimi i metodologjisë së punimit, pyetjet bazë dhe

hipotezat që do të testohen, detaje lidhur me përzgjedhjen e popullatës dhe metodën e mbledhjes

së të dhënave, strukturën e pyetësorit të përdorur, administrimin e pyetësorit, teknikat statistikore

të përdorura për analizën e të dhënave etj.

4.1 Metodologjia e punimit, hipoteza për t’u testuar dhe pyetjet bazë

Mardhënia midis dy raportimeve të kontabilitetit dhe tatimeve është kryer në drejtime ndryshme

si: duke u fokusuar në standardet e kontabilitetit dhe procedurat e kontabilitetit, në tregjet e

kapitalit, ne mekanizmat e qeverisjes së korporatave, etj. Janë përdorur metoda të ndryshme tëmatjes së tyre të tilla si metoda e korrelacionit dhe koefiçenti Pearson, analiza induktive, analiza

kohore, etj. Në qëndër të këtyre sudimeve ka qënë fitimi kontabël (i cili llogaritet duke zbatuar

parimet dhe rregullat e kontabilitetit) dhe fitimi mbi bazën e të cilit llogaritet tatimi ( i cili është

llogaritur duke marrë parasysh rregullat tatimore).

Ajo ç‟ka mund të përmendet është se futja e Direktivës së Katërt Europiane ka “prodhuar”

ndryshime të mëdha në legjislacionin e shumë vendeve te Bashkimit Evropian (BE), nga

orientimi makro-ekonomik drejt orientimit mikro-ekonomik për pavarësinë më të madhe

ndërmjet dy raportimeve. Implementimi i Direktivës së Katërt ishte parë si një pikë e thyerjes se

lidhjes midis raportimit kontabël dhe tatimor (Christiansen, 1996).

Kurse Blake et al. (1997) u përqëndrua në disa dilema dhe kundërshti lidhur me marrëdhëniet

midis raportimit kontabël dhe atij tatimor, të tilla si:

- konsiderata tatimore që mbështesin këtë lidhje dhe së dyti, çështje që lidhen me

evidentimin e “ pamjes” përmes përfaqësimit besnik të pasqyrave financiare për disa

përdorues ndërkombëtarë. Studimi tregoi se ky qëllim nuk mund të arrihet për sa kohë që

lidhja midis tyre është e fortë;

- Trajtimi i çështjes së harmonizimit të praktikave kontabël kombëtare në nivel europian,

lidhja themelore midis taksave dhe rregullave te kontabilitetit dhe sistemit të kontabilitetit

është identifikuar si një pengesë e madhe; Etj.



60

Ne studimet e Nobes 1992 dhe te Blake et al 1997 per dy vende të BE-së (Gjermania dhe Anglia)

janë identifikuar lidhjet dhe dallimet e mëdha në mes të këtyre dy vendeve gjate dy raportimeve;

Dallimet janë paraqitur në Tabelën si vijon:

Vendet Anglo-saksone

(Angli)

Sistemi i kontabilitetit kontinental

(continental accounting systems-

Gjermani)

Pamjen e drejte dhe te vertete Pamjen ligjore

Orientimi drejt aksionereve Orientimi drejt kreditoreve

Dhenie e informacioneve shpjeguese të

kontabilitetit

Fshehtësia e informacionit kontabël

Substanca mbi formën Forma mbi substancën

Standardet Profesionale Rregulla qeveritare

Tabela 1 “ Nryshimi ndërmjet sistemit Anglo-Saxon dhe atij kontinental të kontabilitetit ”

Source: Nobes (1992) and Blake et al. (1997);

Dallimi ndërmjet dy sistemeve është bazuar në marrëdhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve, të

trajtuar nga Lamb et al 1998 (shiko fig 4 kapitulli II) dhe Nobes dhe Roberts (1998).Shkalla e ndarjes apo e lidhjes mes raportimit financiar dhe atij tatimor, në drejtim të llogaritjes

së fitimit, konsiderohet të jetë një tregues shumë i rëndësishëm në çdo aktivitet ekonomik.

Fitimi gjithashtu është objektiv i studimit empirik te kryer nga Tzovas (2006). Autori u përpoq

për të identifikuar faktorët themelor që mbështesin vendimet e politikave të kontabilitetit për

Greqinë, ku kontabilitetit tatimor dhe financiar përputhen. Rezultatet e studimit treguan se

vendimet në politikat kontabël nuk përjashtojnë ndikimin në minimizimin e tatimit mbi fitimin.

Hoogendoorn (1996) ka zhvilluar një klasifikim në lidhje me mardhënien midis dy fushave të

kontabilitetit dhe tatimeve në vendet e mëdha të BE-së. Ai zgjodhi 13 vende, dhe disa rezultate

paraqitet si më poshtë:



61

- Kontabiliteti dhe tatimet janë të klasifikuar si në fillimet e një mardhënieje të varur dhe kjo

mardhënie nuk pritet të ndryshojë. Dy pasqyra financiare individuale dhe të konsoliduara janë të

ndikuara nga rregulloret tatimore. Këtë klasifikim e përfaqësojnë vende të tilla si Belgjika Italia,

Gjermania dhe Franca.

- Kontabiliteti dhe tatimet janë ende të varur, por preferohet qëllimi për të ndryshuar këtë

mardhënie ndërmjet tyre. Vendet që përfaqësojnë ketë janë Suedia dhe Finlanda;

- Kontabiliteti dhe tatimet janë formalisht të pavarur; por në praktikë lidhja mes tyre

karakterizohet si shumë e fortë. Vendet që përfaqësojnë kete situatë jane Polonia dhe Republika

Çeke;

- Kontabiliteti dhe tatimet janë të pavarur dhe ka rregulla specifike dhe rregullime alternative per

njohjen e tatimeve të shtyra, vende të tilla jane Irlanda, Britania e Madhe, Danimarka, Holanda

dhe Norvegjia.

Oliveras dhe Puig (2005) kane evidentuar se mardhëniet midis kontabilitetit dhe tatimeve kanë

pësuar ndryshime të mëdha gjatë periudhës para vitit 1990. Ata kanë marrë si mostër 16 artikuj

(duke përfshirë vlerësimin e aktiveve afatgjata materiale, zhvlerësimin, klasifikimin e qerave

financiare, kostot e zhvillimit, kontratat afatgjata, transaksionet në valutë të huaj, pensionet,

aktivet financiare, etj), dhe u munduan të percaktonin futjen e tyre në pesë raste të përcaktuara

nga Lamb et al. (1998), sipas specifikave të çdo artikulli, duke nënvizuar analizë për tre vitet:

1989, 1994 dhe 2003. Rezultatet treguan se gjysma e artikujve ishin vendosur në Rastin 3

"Dominimi i rregullave te Kontabilitetit" në vitin 2003, që përfaqëson një rënie prej rregullave

fiskale në krahasim me 1989 dhe për vitin 2003, 5 raste ishin të përfshira në Rastin 5

"Mbizotetimi i rregullave tatimore " ndryshe nga 1989.

Ky punim ka për qellim të evidentojë që njësitë ekonomike në Shqipëri ndodhen përballë një

dualiteti te raportimit financiar dhe tatimor. Gjithashtu, duke u mbështetur në klasifikimin e

përcaktuar nga Lamb et al ne 1998, do të evidentohet se ku qendrojnë këto njësi ekonomike gjatë

hartimit të pasqyrave financiare. Nëpërmjet analizave statistikore përshkruese, njohëse dhe

krahasuese, si edhe nëpërmjet testimit të hipotezave të ndërtuara mbi bazën e të dhënave të

pyetësorit të hartuar, do të mundësohet kuptimi i prirjes së njësive ekonomike drejt raportimit



62

kontabël dhe tatimor. Këto të fundit janë procedurat e përdorura për t‟i sjellë një përgjigje

qëllimit të studimit. Për sa më sipër do të testohen hipotezat si vijon;

H1 : Në raportimin financiar të njësive ekonomike për palët e treta (pra gjatë hartimit të

PF) ekziston një lidhje e fortë midis raportimit kontabël dhe raportimit fiskal.

H2: Njësitë ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave financiare, ndodhen perballë dualitetit

të raportimit kontabël dhe tatimor, ku zbatojnë Rregullat fiskale në mënyrë të tille që në

fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhe atë fiskal njëkohësisht. (Klasifikimi i

rastit 4 Lamb et al 1998)

Pyetjet bazë të kërkimit për testimin e hipotezave dhe që shërbejnë për orientimin dhe qartësiminmë të thjesht e të ndarë të fushës së këtij studimi do të jenë:

A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e

treta përfshire këtu edhe organet tatimore?

Deri në çfarë mase kanë ndikuar të ardhurat apo llojet e ndryshme të shpenzimeve, në

deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare të

njësive ekonomike?

Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin transparencën e përgatitjes

së pasqyrave financiare (bilanci dhe pasqyra e të ardhurave dhe shpenzimeve) të

periudhës ushtrimore të njësise ekonomike?

Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin transparencën e deklarimit

të detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të njësise ekonomike?

Në ç‟nivel ligji për kontabilitetin, legjislacioni tatimor prekin aftësinë e njësisë

ekonomike për t‟u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin?

4.2

Burimi dhe mbledhja e të dhënave, struktura e pyetësorit dhe administrimi i tij

4.2.1

Të dhënat: burimi dhe natyra e tyre

Burimi i të dhënave është ndarë në të dhëna primare dhe në të dhëna sekondare, për arritjen e

objektivave të këtij studimi lidhur me disa probleme të dukshme siç është dublimi i raportimeve



63

financiare dhe fiskale pranë organeve tatimore, por edhe evidentimi i mënyrës së zgjidhjes të

problemeve të ndryshme midis aktorëve të biznesit dhe enteve publike në përgjithësi dhe atij të

raportimit financiar në veçanti, janë grumbulluar dhe përdorur informacione nga burime të

ndryshme publike, por gjithashtu pjesë e këtij studimi aktual është edhe vrojtimi në terren me

anën e një pyetësori. Të dhënat e mbledhura nëpërmjet këtij pyetësori do të shërbejnë si burim i

të dhënave primare, formati i plotë i të cilit gjendet në fund të punimit (anekse). Pyetësori u

shpërnda për t‟u plotësuar nëpërmjet dy mënyrave kryesore atë të ballafaqimit drejtpërdrejt me të

anketuarin dhe nëpërmjet plotësimit të tij në mënyrë elektronike (me e-mail). Secila prej

mënyrave kishte avantazhet dhe disavantazhet e veta, pasi shpesh në ballafaqimet e drejtpërdrejta

vërehej ngurimi për dhënien e informacionit sidomos atij financiar, por nga ana tjetër kjo rrugë

ka normë të lartë në marrjen e përgjigjeve. Ndërsa gjatë plotësimit të pyetësorit nëpërmjet e-

maileve, koha e mbledhjes së informacionit ishte më e vogël dhe shpjegimet për pyetje të

veçanta bëheshin në kohë reale. Disavantazhi i saj është pamundësia e marrjes së opinioneve të

drejtpërdrejta lidhur me sugjerimet apo mundësitë e përmirësimit të këtyre raportimeve.

Pyetësori u shpërnda në 350 kopje, por në këtë vrojtim kanë marrë pjesë 100 të anketuar (pra

28.6% e tyre), të cilët kanë qenë përfaqësues të kompanive që operojnë në fusha të ndryshme të

biznesit por edhe persona të punësuar pranë organeve tatimore si dhe në profesionistë që

ushtrojnë aktivitet në mënyrë të pavarur të tillë si kontabilistë të miratuar, ekspertëve kontabël të

autorizuar, etj.

Shpërndarja e pyetësorit është kryer në disa qytete të Shqipërisë si, Fier, Berat, Durrës,

Gjirokastër, etj duke u përpjekur të sigurojmë një përfaqësim pothuaj nga të gjitha qytetet e

Shqipërisë, ku sigurisht peshën më të madhe e zë Tirana.

Vrojtimi në terren zgjati rreth 4 javë, zgjedhja e njësive të ndryshme ekonomike (apo edhe e

profesionistëve të lirë si kontabël i miratuar, ekspert kontabël etj), u bë në mënyrë rastësore (pra

secila njësi ekonomike apo individ të kishte mundësi të barabarta në zgjedhje) për të gjitha

qarqet e zgjedhura për vrojtim. Pjesë e këtij proçesi ishte krijimi i bazës së të dhënave të

grumbulluara si dhe përpunimi dhe analiza e tyre.



64

Pyetësori u testua paraprakisht në 20 njësi ekonomike për të parë nëse kishte probleme apo

paqartësi në plotësimin e tij. Rezultati i testit tregoi se secila prej njësive ekonomike nëpërmjet

specialistëve përkatës që e plotësuan pyetësorin ishte e qartë në plotësimin e tij.

4.2.2

Pyetësori: struktura e tij

Hartimi dhe ndërtimi i pyetësorit është mbështetur në teorinë e konsultuar dhe përshtatur për

rastin dhe natyrën e veçantë si në karakterin gjeografik po ashtu edhe në atë social e kulturor të

këtij studimi. Ai është konceptuar dhe ndarë në tre pjesë konkretisht (bashkëngjitur );

Pjesa e parë shërben për të marrë informacion mbi pozicionin e profesionistëve në njësinë

ekonomike dhe formimin e tyre profesional. Ajo është strukturuar në mënyrë që të merren

informacione në lidhje me karakteristikat e grupit të të anketuarve të tilla si gjinia, mosha, arsimi,

profesioni, përvoja në punë, trajnimet e kryera në fushën profesionale (shiko Aneks I

“Pyetesori”, Pjesa I).

Pjesa e dytë është ndërtuar për të marrë informacion lidhur me njësinë ekonomike. Pyetje të tilla

lidhen me llojin e aktivitetit të ushtruar nga njësia ekonomike, numri i viteve që ushtrojnë

aktivitetin, niveli i të ardhurave para dhe pas detyrimit te tatimit mbi fitimin, por gjithashtu na

përshkruan lidhjet e saj me deklarimet e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore.

(Aneks I “Pyetesori”, Pjesa II pyetjet 1-6). Pyetjet nr 4, dhe 5 shërbejnë si tregues mbi bazën e të

cilave do të gjykohet mardhënia midis dy raportimeve mbi bazën e treguesit të koefiçentit të

korrelacionit Pearson.

Përveç këtyre karakteristikave ky seksion përmban edhe pyetjet për të evidentuar ndikimin në

planifikimin dhe deklarimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin të njësisë ekonomike, të organeve

tatimore dhe të profesionistit te pavarur (Shiko Aneks I “Pyetesori”, Pjesa II pyetjet 7-9).

Ndërsa pyetja nr 10 e këtij seksioni shërben për të gjykuar rolin e profesionistit të pavarur

“ekspert kontabël i rregjistruar” në çertifikimin e pasqyrave financiare të cilat në zbatim tëstandardeve të kontabilitetit japin pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të njësisë

ekonomike.



65

Pjesa e tretë është strukturuar për të parë mardhëniet midis raportimit financiar dhe tatimor.

Duke qënë se koncepti i “Tatime të shtyra” në kuadrin ligjor të Shqipërisë është relativisht i ri

(koncept i futur me hyrjen në fuqi të standardeve të kontabilitetit, u gjykua të evidentoheshin

pyetjet nr 1 dhe 2 të këtij seksioni. Por, gjithashtu këto pyetje shërbejnë për të gjykuar edhe mbi

mardhëniet midis dy raportimeve. Sipas Gee et al. (2010) tatimi i shtyrë meqënëse është rezultat

i diferencës midis fitimit tatimor dhe fitimit kontabël është konsideruar të jetë një hap i parë i

rëndësishëm në procesin e pavarësisë midis dy raportimeve. Sipas Standardit Kombetar nr 11

“Tatimi mbi fitimin” tatimet e shtyra perkufizohen, si “ndryshimi i aktiveve tatimore të shtyra

dhe pasiveve tatimore të shtyra”. Ku aktivet tatimore të shtyra perfaqësojnë shumat e tatimit mbi

fitimin të rikuperueshme në periudha të ardhshme në lidhje me diferencat e përkohshme, kurse

detyrimet tatimore të shtyra janë shumat e tatimit mbi fitimin të pagueshme në periudhat e

ardhshme, të cilat krijohen për shkak të diferencave të përkohshme të tatueshme. Pra, erëndësishme është që për sa kohë për një element të caktuar të pasqyrave financiare do të

konstatohet një diferencë e përkohshme midis vlerës kontabël dhe bazës tatimore të tij, do të

njihen për rrjedhojë tatime të shtyra ( diferenca e përkohshme *norma tatimore e tatimit mbi

fitimin).

Nga kapitulli 3 mbi bazë të analizave përshkruese dhe krahasuese u paraqitën të dyja raportimet

për disa elementë të caktuar të pasqyrave financiare, ku konstatohet se efekti më i madh i

ndikimit të dy raportimeve evidentohej në pasqyrën e të ardhurave dhe shpenzimeve dhe që

sigurisht qëllimi i saj është llogaritja e fitimit mbi bazën e të cilit do të bëhet edhe llogaritja e

detyrimit të tatimit mbi fitimin. Si rrjedhojë u mendua dhe u gjykua se pyetja 3 do të tregojë se

cilët nga elementët e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve kanë ndikimin më të madh në

deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare.

Gjykimi vijon më tej duke bërë një percaktim të disa prej faktorëve të tillë si legjislacioni

kontabël, profesionalizmi i profesionistëve të fushës ( fusha e rregullimit kontabël), legjislacioni

tatimor i detajuar në ligjin për procedurat tatimore, ligji i tatimit mbi fitimin, shpenzimet e panjohura, udhëzimet e legjislacionit tatimor dhe profesionalizmi i inspektorëve tatimorë ( fusha

e rregullimit tatimor), dhe ekzistenca e transaksioneve informale. Ky përcaktim është subjektiv

dhe ka kufizimet e veta në mënyrën e të gjykuarit të tyre. Këta faktorë së bashku janë percaktuar

për të evidentuar efektin e tyre në transparencën e deklarimit të detyrimit të tatimit mbi fitimin e



66

periudhës ushtrimore (pyetja nr. 4); aftësinë e kompanisë suaj për t‟u angazhuar në planifikimin

e detyrimeve për tatimin (pyetja nr. 5); në përqindjen e punës nga burime të jashtme (kontraktimi

me profesionistë të pavarur) për percaktimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin (pyetja nr. 6); në

transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit (pyetja nr. 7) dhe transparencën për

deklarimin e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve (pyetja nr. 8). Keto pyetje gjithashtu do

të shërbejnë edhe për të percaktuar lidhjen e dy raportimeve.

Si alternativë e këtyre përgjigjeve u strukturua pyetja e drejtëpërdrejtë për të anketuarit (pyetja nr

9), ku ky i fundit të japë opinionin e tij të drejtëpërdrejtë në konceptimin e shprehjes “Shoqëritë

Shqipëtare ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal”.

Duke u mbështetur në klasifikimin e përcaktuar nga Lamb et al (1998) u strukturuan pyetjet nr.

11 dhe 12 ku i anketuari si profesionist i hartimit të pasqyrave financiare të përcaktojë rastin në

të cilin ai ndodhet gjatë punës së tij. Pergjigjet e marra do të shërbejnë për të gjykuar në lidhjeme hipotezën e dytë të ndërtuar.

Për të marë një informacion sa më të plotë dhe të nevojshëm për realizimin e qëllimit të këtij

punimi, brënda strukturës së këtij pyetësori (i cili u hartua në mënyrë që të jetë sa më i lehtë dhe

konçiz jo vetëm sa i takon plotësimit të tij nga të gjithë të anketuarit, por edhe me përgjigje të

sakta), janë vendosur pyetje të hapura, pyetje të mbyllura, pyetje kaluese dhe pyetje filtruese, por

gjithashtu u pa e nevojshme edhe marrja e informacionit nëpërmjet shkallës Likert me pesë dhe

shtatë nivele, konkretisht pyetja 9, 10, Pjesa III (1 = Aspak dakort deri tek 7 = Plotësisht dakort),

ose pyetjet 3-8 me shkallën Likert (1= E zvogëlon shumë transparencën, deri tek 5 = E rrit

shumë transparencën) etj. Gjithashtu gjatë hartimit të tij u bë kujdes që të mbaheshin parasysh dy

elementë kryesorë si besueshmëria e cila ka të bëjë me faktin nëse pyetësori do të prodhojë ose

jo rezultate të qëndrueshme në kohë të ndryshme dhe për zgjedhje të ndryshme, si dhe

vlefshmëria e pyetjeve (të cilat u kontrolluan edhe gjatë testimit paraprak edhe me ekspertët

përkatës), duke eleminuar kështu pyetjet e panevojshme (si psh, Nuk e di, Nuk kam informacion

etj). Bazuar në llogaritjet për koefiçentët Cronbach alfa për matjen e qëndrueshmërisë së

brendshme të pyetësorit u arrit në konkluzionin se vlera e tyre ishte më e lartë se 0.7, (norma e

lejuar) duke treguar qëndrueshmëri të pyetësorit. Duke ditur se secila nga pyetjet paraqet një

variabël i cili mund të marrë më shumë se një përgjigje, është menduar që në pyetjet e mbyllura



67

alternativat e përgjigjeve të jenë sa më reale në mënyrë që të merret informacioni i nevojshëm si

p.sh pyetja 7-a, Pjesa II (Ju lutem specifikoni kategorinë e mëposhtme që përshkruan më mirë

punën në përcaktimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore për njësinë tuaj.),

duke dhënë 5 alternativat e caktuara. Pyetje filter janë si p.sh. pyetja 1. Pjesa III (A i njihni

tatimet e shtyra? Përgjigjet janë Po, dhe Jo) dhe pyetja vazhdon - Nëse Po, sa shpesh i evidentoni

ato në pasqyrat tuaj financiare?, dhe nëse Jo, kalo tek pyetja tjetër. Pyetjet e hapura janë menduar

të vendosen në fund të pyetësorit dhe lidhen kryesisht me opinionet e anketuesve lidhur me

standartet nëpërmjet pyetjes 13, Pjesa III, - Jepni mendimin tuaj se çfarë duhet të ndryshojë në të

ardhmen?

Në realizimin e këtij punimi si burime të të dhënave sekondare shërbyen, materiale të ndryshme

si (libra,artikuj etj) nga autorë të huaj dhe vendas të njohur në fushën e kontabilitetit dhe

tatimeve, që bëjnë të mundur evidentimin e koncepteve dhe ideve mbi interpretimin emardhënieve midis raportimit financiar dhe atij tatimor. Gjithashtu janë shfrytëzuar, legjislacioni

në fuqi dhe të dhëna nga Këshilli Kombëtar i Kontabilitetit, ku perfshihen, zbatimi i SKK-ve si

dhe materiale rreth të dy fushave të raportimeve , diskutime me punonjës së organeve

rregullatore dhe me shoqata në fushën e kontabilitetit etj.

4.3 Teknikat e përdorura për analizën e të dhënave

Analiza e të dhënave është kryer nëpërmjet analizës përshkruese (deskriptive): me ndihmën etabelave të kryqëzuara dhe grafikëve, dhe analizën statistikore: testet e pavarësisë, korrelimet

midis variablave. Pra, është përdorur jo vetëm një analizë përshkruese, por edhe një analizë me

aparat analitik statistikor. Gjithashtu, ashtu si përzgjedhja e variablave brenda pyetësorit, edhe

procedurat e këtij kërkimi janë të sugjeruara nga studimet e konsultuara.

Përpunimi dhe analiza e të dhënave të grumbulluara me anë të pyetësorëve u realizua nëpërmjet

paketave të programeve kompjuterike SPSS 17 dhe Excel.



68

KAPITULLI V

“Analiza dhe rezultatet e studimit”

5.1 Karakteristikat e grupit të interesit Në këtë kapitull do të prezantohet përmbledhja e përgjigjeve të pyetësorit të realizuar.

Përmbledhja e të dhënave është realizuar në bazë të mënyrës së përpilimit të pyetësorit për

qëllim analize të tij. Vetëm disa seksione të tij që kam gjykuar më të rëndësishme nga ana ime

janë analizuar në këtë kapitull, kurse pjesa tjetër e pyetjeve të kërkuara gjenden ne aneks.

5.1.1 Karakteristikat e përgjithshme të të anketuarve

Nga të dhënat e marra nga vrojtimi në terren rezulton se peshën më të madhe të njësive

ekonomike dhe të anketuarve të tjerë e zë Tirana me 68% e ndjekur nga Gjirokastra me 11%, më pas vjen Durrësi dhe Fieri, përkatësisht me 9 dhe 6% dhe e fundit renditet Tropoja, Përmeti dhe

Shkodra me nga 1%. Tabela dhe figura në vijim jep një ide mbi shtrirjen hapësinore të

elementëve të zgjedhjes. Përtej vështirësisë së mbledhjes së të dhënave jashtë rrethit të Tiranës,

duhet të përmendim se Tirana dhe Gjirokastra përbëjnë pjesën më të madhe të të intervistuarve,

sidomos Tirana. Kjo ishte e pritur në një kohë kur Tirana është qendra më e madhe e bizneseve

në Shqipëri. Gjirokastra ka një numër më të madh se Durrësi për faktin e lehtësisë së kontaktimit

të të anketuarve. Në figurë nr 7, paraqitet se 64% e të anketuarve janë femra dhe 36% e tyre jane

meshkuj

Tabela 2. Përmbledhje e të dhënave: harta e tyre.

Rrethi Frekuenca PërqindjaBerat 1 1.0

Durrës 9 9.0

Fier 6 6.0

Gjirokastër 11 11.0Përmet 1 1.0

Shkodër 1 1.0

Tepelenë 2 2.0Tirane 68 68.0

Tropojë 1 1.0

Total 100 100.0



69

Figura 6. Paraqitja grafike e të dhënave të mbledhura sipas rrethit.

Figura 7. Ilustrim i anketimeve sipas ndarjes së gjinisë.

Tabela më poshtë tregon se pjesa më e madhe e tyre i takojnë grup-moshës 41-45 vjeç me rreth

17% të numrit të përgjithshëm. Mbase kjo duhet kuptuar se në fushën e kontabilitetit pjesa e

profesionistëve janë edhe me përvojë të gjatë. Është me vend të theksohet se grupmosha 41-45

vjeç nuk dallon shumë nga grupmoshat e tjera dhe kjo sugjeron sikur kriteri moshë nuk ka shumë

rëndësi në të qenurit i punësuar në profesionet e lidhura me raportimet financiare. Grup-mosha

me numrin e rasteve më të vogël është ajo e 51-55 viteve moshe.



70

Tabela 3. Grupimi i të dhënave sipas moshës së të anketuarve.

Grup-mosha Frekuenca Përqindja Nën 25 vjeç 8 8.0

25-30 vjeç 14 14.0

31-35 vjeç 14 14.036-40 vjeç 15 15.0

41-45 vjeç 17 17.0

46-50 vjeç 14 14.0

51-55 vjeç 9 9.0

56-60 vjeç 3 3.0

66-70 vjeç 6 6.0

Total 100 100.0

Sa i takon nivelit arsimor të të intervistuarve vërehet se 95% e tyre kanë përfunduar studimet elarta dhe ndër këta afërsisht 92% kanë përfunduar studimet master dhe më së shumti në degët

Financë dhe Kontabilitet respektivisht me 54 dhe 26.4% dhe më pak në MBA dhe Marketing.

Një pjesë e mirë e atyre kanë përfunduar master kanë përfunduar edhe Studimet e Doktoraturës

si brënda vendit ashtu edhe jashtë tij. Nga kjo mund të vërehen dy gjëra: së pari, pjesa dërmuese

e të intervistuarve janë me arsim të lartë dhe, së dyti, të gjithë vijnë nga studime të profilit më të

afërt me profesionin. Pra, të diplomuarit për Financë dhe Kontabilitet përbëjnë pjesë më të

madhe, por gjithashtu të diplomuarit në degë jashtë “çadrës” së ekonomisë janë shumë pak.

Tabela 4. Grupimi i të dhënave sipas studimeve të ndjekura.

Diplomë e shkollëssë lartë Frekuenca PërqindjaPo 95 95.0

Jo 5 5.0

Total 100 100.0

Figura 1. Ilustrim grafik i degës së studimeve të ndjekura nga i anketuari.



71

Duke patur parasysh faktin që realiteti social – ekonomik në Shqipëri këto vitet e fundit ka

ndryshuar me hapa të shpejtë e pasqyruar kjo edhe në ndryshimet e shumta të legjislacionitveçanërisht në fushën fiskale ka sjellë si domosdoshmëri përshtatjen e burimeve njerëzore të

punësuar jo vetëm në administratën publike por edhe tek kompanitë dhe bizneset private. Kjo ka

bërë që një pjesë e konsiderueshme e specialistëve të punësuar në kompani të mëdha, të

trajnohen dhe të çertifikohen nga administrata shtetërore për t‟iu përshtatur këtij realiteti. Rreth

63% e tyre deklarojnë se nuk kanë marrë asnjë çertifikatë kualifikimi, ndërsa për pjesën tjetër

shpërndarja është si më poshtë: 28.4% e tyre kanë një çertifikatë si Kontabël i miratuar, e ndjekur

nga ata që kanë një çertifikatë si Konsulent financiar dhe Ekspert Kontabël respektivisht me 15.8

dhe 13.7%. Ndërsa vetëm 5.3% kanë marrë një çertifikatë si Audit i brendshëm, kjo edhe për

faktin se pozicionet e punës si në administratën publike ashtu edhe në kompanitë private janë më

specifike dhe më të kufizuara.

Tabela 5. Grupimi sipas certifikatës profesionale të fituar.

Çertifikatë si:Po Jo Total

Frekuenca % Frekuenca % Frekuenca %

Kontabël i miratuar 27 28.4 68 71.6 95 100.0

Ekspert kontabël 13 13.7 82 86.3 95 100.0Audit i brendshëm 5 5.3 90 94.7 95 100.0

Konsulent fiskal 15 15.8 80 84.2 95 100.0



72

Tabelat 1, 2, 3 dhe 4 në ANEKS tregojnë mardhënien midis grup-moshave dhe çertifikatave të

marra pikërisht nga këta te anketuar. Të dhënat tregojnë se ndër 27 personat që deklarojnë se

janë të çertifikuar si Kontabël i miratuar rreth 26% e tyre i takojnë grup-moshës 41-45 vjeç,

22.2% grup-moshës 46-50 vjeç, dhe 18.5% grup – moshës 31-35 vjeç. Pjesa tjetër gjendet e

shpërndarë në grup-moshat e tjera. Pra ajo që vihet re është tendenca e financierëve apo

specialistëve të rinj që pasi kanë përftuar eksperiencat e reja të punës në institucione publike apo

kompani private synojnë të avancojnë në specialitetet përkatëse që janë të domosdoshme për

profilin e punës. Në rastin e Ekspertit kontabël grup-moshat me trendin më të lartë të vlerave

janë ato 46-50 vjeç me 30.8%, të ndjekur nga grup-moshat 41-45 vjeç, 31-35 dhe 66-70 vjeç

respektivisht me 15.4% për secilën prej tyre. Kjo për faktin e experiencës së punës sidomos në

entet publike por edhe të domosdoshmërisë edhe të 10 vjeçarit të kaluar për t‟u paisur me këtë

çertifikatë. Krejt ndryshe paraqiten të dhënat për të çertifikuarit si Audit i brendshëm. Ndër 5 personat të cilët e zotërojnë këtë çertifikatë 2 prej tyre i takojnë grup-moshës 46-50 dhe 3 të

tjerët grup-moshës 51-55 vjeç.

Sa i takon Konsulentëve financiare, vërehet një shpërndarje pothuajse e njëjtë për të gjitha grup-

moshat ku vlerën maksimale prej 20% e ka grup-mosha 46-50 vjeç, ndërsa nën moshën 25 vjeç

nuk ka asnjë prej te anketuarve me këtë çertifikatë.

Tabela 6. Grupimi i të dhënave sipas vjetërsisë në punë.

Vjetërsia në punë Frekuenca Përqindja

0-5 vjet 31 31.0

6-10 vjet 15 15.0

11-15 vjet 12 12.0

16-20 vjet 13 13.0

21-25 vjet 12 12.0

26-30 vjet 10 10.0

31-35 vjet 7 7.0

Total 100 100.0

Tabela e mësipërme tregon se peshën më të madhe të te anketuarve e zënë ata që kanë më pak se

5 vjet vjetërsi në punë me 31%, të ndjekur nga grupi pasardhës me 15% ndërsa gjithë grupet e

tjera pothuaj kanë të njëjtën shpërndarje. A shpjegohet kjo me faktin se zyrat kontabël janë



73

shtuar në këto vitet e fundit, apo me ndonjë arsye tjetër? Kjo është një pyetje interesante dhe do

të qartësohet në një moment më vonë kur të trajtojmë veçorinë e vjetërsisë së ndërmarrjes.

Tabela 7 e cila ka statistika përshkruese tregon se mesatarisht këta të anketuar kanë 6.3 vite punë

në sektorin publik dhe 7.4 vjet në sektorin privat.

Tabela 7. Ndarja e anketimeve sipas sektorit ku angazhohet.

Eksperienca në: Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimiStandat

Varianca

Sektorin publik 90 0 27 6.32 7.38 54.58

Sektorin privat 91 0 16 7.44 4.69 22.07

Pyetjes se: - A keni kryer trajnime profesionale?-, të intervistuarit në 74% të rasteve janë përgjigjur pozitivisht dhe se këto trajnime janë kryer kryesisht nga institucioni ku ata punojnë me

74.3% të rasteve dhe afërisht me 46% nga shoqatat e profesioneve të lira (Tabela 5). Ndërsa, sa i

takon shpeshtësisë së kryerjes së këtyre trajnimeve në 35.1% të rasteve trajnimet janë kryer çdo 6

muaj, e ndjekur nga 21.6% e atyre që deklarojnë se trajnimet i kanë kryer çdo 3 muaj duke

vazhduar me 20.3 dhe 18.9% të te anketuarve që shprehen se perudha e trajnimeve ka qënë

respektivisht 1 herë vit apo shumë rrallë. Nga grafiku vërehet se vetëm në 1 rast i te anketuarve

deklaron se nuk kanë kryer trajnime, pasi ka qënë në periudhën fillestare të punësimit të tij.

Figura 9. Paraqitje grafike për pyetjen lidhur me trajnimet.



74

Tabela 8. Përmbledhje e të dhënave sipas ofruesit e trajnimit.

Trajnimet janë kryer nga:

Po Jo Total


Nga institucioni ku punoni 55 74.3 19 25.7 74 100.0 Nga shoqata e profesionevetë lira 34 45.9 40 54.1 74 100.0

Nga të anketuarit që kanë deklaruar se kanë kryer trajnime, pesha e atyre që janë trajnuar nga

vetë institucioni është relativisht e lartë rreth 73%, që do të thotë se njësitë ekonomike e shohin si

strategji funksionale trajnimin e burimeve të tyre njerëzore dhe për këtë ata investojnë duke i

trajnuar. Nga ana tjetër, vlera e atyre të trajnuar vetëm nga shoqatat e profesioneve të lira shkon

në 56% (Tabela 7 në ANEKS)

Figura 10. Ilustrim grafik për periudhën e kryerjes së trajnimeve



75

Sa i takon vjetërsisë në punë dhe trajnimeve të kryera vihet re se shpërndarja është pothuaj e

njëjtë për të gjitha grupet duke filluar nga 9.5 % për ata që kanë përvojë pune nga 31-35 vjet dhederi tek ata që kanë deri në 5 vjet punë të cilët kapin shifrën prej 23% (Tabela 5 në ANEKS).

5.1.2 Karakteristikat e njësisë ekonomike

Një informacion të konsiderueshëm lidhur me studimin na siguron edhe Pjesa II e pyetësorit i cili

përmban informacion të detajuar për qëllimin tonë në lidhje me karakteristikat e njësive

ekonomike.. Nga të dhënat e vrojtuara të pasqyruara në Tabelën 9 u vu re se njësitë ekonomike të

cilat kanë edhe peshën më të madhe janë ato që aktivitetin e tyre e kryejnë që prej 11-15 vitesh

me 45.2%, të ndjekura nga ato me jetëgjatësi 6-10 vjet, dhe 0-5 vjet respektivisht me 19.4% dhe

18.3%. Me këtë jepet një përgjigje që u deduktua nga rezultatet mbi vjetërsinë e ushtrimit të

profesionit më sipër. Pra, vjetërsia në profesion ka lidhje me “moshën” e ndërmarrjeve ku

punojnë. Fushat në cilat ushtrojnë aktivitetin këto njësi janë më së shumti shërbime me 37.6% e

ndjekur me njësitë ekonomike që operojnë në tregëti me shumicë dhe pakicë me vlerën prej

19.4%, më pas renditen sektori i prodhimit, sektori financiar, i siguracioneve dhe pasurisë së

paluajtshme respektivisht me 15.1% dhe 9.7%, ndërsa sektorët e tjerë si ndërtimi, transporti,

miniera etj., janë më pak të përfaqësuara (Figura 12).

Tabela 9. Të dhënat sipas vjetërsisë së ndërmarrjes.



76

Vjetërsia e ndërmarrjes Frekuenca Përqindja0-5 vjet 17 18.3

6-10 vjet 18 19.4

11-15 vjet 42 45.2

16-20 vjet 7 7.5

21-25 vjet 9 9.7

Total 93 100.0

Figura 11. Paraqitja grafike për vjetërsinë e ndërmarrjes.

Figura 12. Paraqitja e informacionit për fushën e aktivitetit.



77

Të dhënat e vrojtimit tregojnë se janë intervistuar 91 njësi ekonomike dhe 9 pyetësorë janë``

plotësuar nga specialist të punësuar pranë organeve tatimore përkatëse. Pyetjes se – A është

njësia juaj me humbje?, vetëm 3 te anketuar ose 3.2% i janë përgjigjur pozitivisht dhe vetëm një

nga këto njësi që i takon sektorit të shërbimeve deklaron një humbje me një vlerë prej 300 000

lek, pjesa tjetër prej 96.8% deklarojnë se njësitë e tyre ekonomike aktualisht nuk kanë humbje

vjetore.

5.2 Studimi dhe analiza e të dhënave primare të grumbulluara.

Në qëndër të këtij punimi për të evidentuar lidhjen midis raportimit kontabël dhe tatimor është

ndërtuar hipoteza si vijon;

H1 ; Gjatë hartimit të pasqyrave financiare ekziston një lidhje e fortë midis rregullave dhepolitikave kontabël dhe atyre fiskale.

Por, përpara se të bëhet vërtetimi i saj fillimisht do të përshkruhen disa karakteristika të të

dhënave financiare të deklaruara nga vetë njësitë ekonomike për të krijuar një pamje të realitetit

të tyre. Konkretisht për sa i takon të dhënave financiare që kanë deklaruar njësitë nga Tabela 9

vërehet se vlera mesatare e 80 njësive ekonomike që kanë deklaruar vlerën e aktiveve të tyre për

vitin 2012 kap shifrën 13191706.84 lek.

Tabela 10. Statistikë përshkruese.

Numri Minimumi Maksimumi Mesatarja Devijimi StandartSa është afërsisht

totali i aktiveve

për vitin 2012 (në

000 lek)?

80 0 71536355 13191706.84 19567416

Ndërsa statistikat përshkruese për të ardhurat vjetore të njësive ekonomike për periudhën 2010-

2012, si dhe të dhënat lidhur me të ardhurat vjetore neto mbi bazën e të cilave llogariten

detyrimet tatimore për periudhën 2010-2012, jepen nga Tabelat 11 dhe 12.



78

Tabela 11. Statistikën përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto?

Periudha Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimi

Standart

Për vitin 2010 77 -1500 72000000 12833734.44 19414622.10

Për vitin 2011 77 0 62000000 11577658.35 16903731.19

Për vitin 2012 76 748 70000000 12726673.93 18149799.79

Nga të dhënat vërehet se vlera maksimale i takon sektorit të ndërtimit për vititn 2010, sektorit të

prodhimit dhe për vitin 2011 dhe 2012. Kjo për faktin se në vitin 2010 ende vazhdonte bumi

ekonomik i ndërtimit ndërkohë që për këto vitet e fundit sektori i ndërtimit nuk renditet në

sektorët elitare për arsye të rënies së kërkesës, mungesës së likuiditetit, rritjes së çmimeve të

materialeve të ndërtimit, uljes së fluksit të blerjes nga vendasit dhe emigrantët etj. Këtë vend e ka

zënë sektori i prodhimit, i cili po zhvillohet dhe mbështetet edhe nga politikat e ndryshme fiskale

dhe ekonomike.

E njëjta tendencë vërehet edhe për të ardhurat neto mbi bazën e të cilave llogariten detyrimet

tatimore për njësitë ekonomike (Tabela 12).

Tabela 12. Statistikë përshkruese: sa janë të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të

cilave janë llogaritur detyrimet tatimore?

Periudha Numri Minimumi Maksimumi MesatarjaDevijimi

Standart

Për vitin 2010 (në

000 lekë)58 0 68000000 10355298.83 16972140.17

Për vitin 2011 (në000 lekë)

59 0 62000000 10258241.24 16568487.02

Për vitin 2012(në

000 lekë)59 748 70000000 10714980.56 17439385.19



79

Një tjetër çështje e rëndësishme sa i takon detyrimeve tatimore të njësive ekonomike janë edhe

tatimet e shtyra. Lidhur me pyetjen se ai i njihni tatimet e shtyra figura 13, tregon se në 74% të

rasteve këto tatime njihen, vetëm në 21% të tyre këto tatime janë të panjohura dhe 5% nuk kanë

dhënë përgjigje.

Figura 13. Paraqitja grafike për “A i njihni tatimet e shtyra?”.

Duke e vazhduar më tej pyetjen – se sa shpesh evidentohen këto tatime të shtyra në pasqyrat

financiare, të anketuarit të cilët janë përgjigjur pozitivisht deklarojnë se në 39.2% të rasteve ata

nuk i evidentojnë asnjëherë, të ndjekur nga ata që deklarojnë se i pasqyrojnë ato çdo vit me

33.8%, më pas renditen ato njësi që i deklarojnë tatimet e shtyra çdo 2 vjet me 13.5% dhe nëfund renditen ata që i deklarojnë këto tatime çdo 3 vjet apo çdo 4 vjet respektivisht me 9.5% dhe

4.1%. Pra, dy janë fenomenet që dallohen lehtësisht: e para, edhe pse specialistët përkatës i

njohin mire tatimet e shtyra ata nuk i deklarojnë ato asnjëherë dhe e dyta, tendenca e atyre

njësive për t‟i deklaruar ato në pasqyrat financiare çdo vit është relativisht e mirë, kjo edhe për

faktin se njësitë ekonomike përpiqen të jenë sa më korrekte me ligjin dhe detyrimet e tyre

(Figura 14).

Figura 14. Ilustrim grafik i pyetjes se sa shpesh i evidentoni në pasqyrat financiare.



80

Në vazhdim këto dy pyetje u plotësuan me pyetjen 3 Pjesa III e pyetësorit, nëpërmjet të cilës

dëshironim të evidentonim se cilat prej çështjeve ndikonte më shumë në deklarimin e detyrimit të

tatim fitimit. Tabela 7 (në ANEKS) tregon shpërndarjen e çështjeve në deklarimin e evidentimit

të detyrimeve tatimore mbi fitimin në pasqyrat financiare të njësisë, ku të ardhurat sipas

shkallëzimit ndikojnë dhe ndikojnë shumë, zënë 90.5% të përgjigjeve, dhe nuk ndikon ka vlerën

0, pra ashtu siç pritej edhe nga ana logjike, e ndjekur nga ata që mendojnë se ky ndikim është

mesatar me vetëm 8.1%. Sipas përgjigjeve të marra, vlera kontabël e aktiveve ndikon në

evidentimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin në masën 48.6% dhe ndikon shumë në masën 9.5%.

Më shumë se gjysma e atyre që i janë përgjigjur kësaj pyetje shprehen se shpenzimet e

amortizimit dhe shpenzimet për interesat e paguara kane ndikim apo edhe ndikim të madh në

përcaktimin e vlerës së tatimit. Gjithashtu, po sipas vlerave të marra nga këto përgjigje gjithashtu

vërehet se edhe faktorët e tjerë si shpenzimet për gjoba, të cilat duhet theksuar se nuk kanë qënë

të pakta për biznesin, apo shpenzimet për udhëtime, sponsorizime, shpenzimet për tatime dhe

taksa të panjohura, shpenzimet për konsum personal, shpenzimet e evidentuaar për korrigjimin e

gabimeve pothuaj ndikojnë/ ndikojnë shumë në më të shumën e rasteve në masën mbi 50%.

Ndikojnë mesatarisht nga 20% - 29% dhe një pjesë relativisht e vogël e tyre shprehen se këta

faktorë ndikojnë pak ose aspak në përcaktimin e tatimit mbi fitimin. Pra, ajo që vihet re është se

për të gjithë faktorët e pyetur te anketuarit më së shumti janë përgjigjur pozitivisht duke theksuar

kështu faktin se sa më i saktë pasqyrimi i vlerave financiare që u përgjigjen këtyre faktorëve aq

më i saktë do jetë edhe përcaktimi i tatimit mbi fitimin si nga ana e organeve tatimore ashtu edhe

nga vetë njësitë ekonomike, duke i bërë këta dy aktorë sa më bashkëpunues me njëri-tjetrin.



81

Për sa më sipër, dy variablat kryesorë që do të shërbenin në vërtetimin e hipotezës së ndërtuar

janë përkatësisht, fitimi i përcaktuar sipas rregullave dhe politikave kontabël për njësi lekë të

investuar dhe fitimi i përcaktuar sipas rregullave dhe politikave fiskale për njësi lekë të investuar

nga njësia ekonomike, duke u bazuar në tre vite të njëpasnjëshme me qëllim që të shikohet edhe

evoluimi i lidhjes midis dy raportimeve. Tabelat 13.a, 13.b dhe 13.c tregojnë korrelacionet

midis të ardhurave vjetore neto për njësi sipas viteve përkatëse. Ky korrelacion është analizuar

me anën e koefiçentit të korrelacionit Pearson (i cili përdoret më shpesh në gjykimet statistikore

për variablat e vazhdueshëm).

Nga të dhënat e tabelave vërehet qartë se midis të ardhurave neto (për secilin nga vitet 2010,

2011 dhe 2012) dhe të ardhurave neto mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi tatimor ka

korrelacion shumë forte pozitiv (koefiçenti i korrelacionit = 1 në të tre rastet me koefiçent

besueshmërie 0.01).

Për sa më sipër kjo vërteton hipotezën se nëraportimin f inanciar tënjësive ekonomike për

palët e treta (pr a gj atëhar timi t tëPF) ekziston njëlidhje e fortëmidis rregul lave dhe pol i ti kave

kontabël dhe atyre fi skale .

Tabela 13. Informacion për korrelacionin.

Tabela 13.a

Të ardhurat vjetore neto viti

2010/ Totalin e aktiveve

Të ardhurat vjetore neto

viti 2010 mbi të cilat

llogaritet detyrimi

tatimor/ Totalin e

aktiveve

Të ardhurat vjetore

neto viti 2010/

Totalin e aktiveve

Pearson Correlation 1 1.000

Sig. (2-tailed) .000

N 77 77

Të ardhurat vjetore Pearson Correlation 1.000 1



82

neto viti 2010 mbi

të cilat llogaritet

detyrimi tatimor/

Totalin e aktiveve


N 77 78

** Korrelacioni është statistikisht i rëndësishëm në nivelin 0.01 (dyanëshme).

Tabela 13.b


2011/ Totalin e aktiveve

Të ardhurat vjetore neto

viti 2011 mbi të cilat

llogaritt detyrimi

tatimor/Totalin e

aktiveve


neto viti 2011/

Totalin e aktiveve

Pearson Correlation 1 1.000**


N 76 76

Të ardhurat vjeotre

neto viti 2011 mbi

të cilat llogaritet

detyrimi tatimor/

Totalin e aktiveve

Pearson Correlation 1.000 1


N 76 79


Tabela 13.c


2012 /Totalin e aktiveve


neto viti 2012 mbi të

cilat llogaritet

detyrimi tatimor/

Totalin e aktiveve


neto viti 2012/

Pearson Correlation 1 1.000




83

Totalin e aktiveve N 79 79

Të ardhurat vjeotre

neto viti 2012 mbi

të cilat llogaritetdetyrimi tatimor/

Totalin e aktiveve

Pearson Correlation 1.000** 1


N 79 79


Por, kjo nuk do të ishte e mjaftueshme nëse nuk do të vrojtohej edhe pozicioni i njësive

ekonomike sipas klasifikimit te Lamb et al (1998), për të cilën u ngrit hipoteza e mëposhtme:

H2: Njësitë ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave financiare zbatojnë Rregullat fiskale në

mënyrë të tille që në fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhe të fiskut

njëkohesisht. (Rastit 4 i klasifikimit nga Lamb et al 1998)

Për të testuar këtë hipotezë është drejtuar pyetja nr 11 dhe 12 nëpërmjet të cilave të anketuarit

janë pyetur gjithashtu se ku e gjejnë veten ata të pozicionuar aktualisht për dakortësinë gjatë

hartimit të pasqyrave financiare sipas rregullave përkatëse (Aneks pyetesori pjesa III). Nga ata që

janë përgjigjur se nuk janë aspak dakort, 70% nuk bien dakort që rregullat e kontabilitetit dhe ato

fiskale të jenë të ndryshme dhe të pavaruara nga njëra tjetra, ndërsa 39% janë neutral, të ndjekur

nga 28% e atyre që janë dakort dhe plotësisht dakort me këtë fakt. 10% e të anketuarve nuk janë

dakort persa i takon dominimit të rregullave kontabël ndërsa 54% janë dakort. Sa i takon pohimit

se duhet të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit kontabël dhe atë fiskal 42%

e të anketuarve bien dakort, 34% e tyre qëndrojnë neutral dhe vetëm 24% nuk bien dakort.

Ndërkohë që dominimi i rregullave fiskale pranohet nga 42% dhe kundërshtohet nga 16% e tyre

(Tabela nr 14).

Tabela 14. Përmbledhje e informacionit për nivelin e dakordësisë.

Aspak

dakortPak Dakort Neutral Dakort

Plotësish

t dakort Total

Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %



84

Tabela 15 jep rezultatet e opinionit të këtyre intervistave lidhur me pritshmëritë e tyre në të

ardhmen për çështjet në vijim. Sipas këtij vlerësimi, 40% janë dakort ose plotësisht dakort me

faktin se në të ardhmen rregullat e kontabilitetit dhe rregullat fiskale duhet të jenë të pavarura

nga njëra-tjetra, pra duke e sjellë edhe njëherë në vëmendje pikërisht dublimin e këtyre

raportimeve, 28% janë neutrale dhe pjesa tjetër 32% nuk pajtohen me këtë fakt. Dakortësia se nëtë ardhmen duhet të dominojnë rregullat kontabël vërehet në 57% të anketuarve, ndërsa

dakortësia lidhur me dominimin e rregullave fiskale kap vlerën e 50% të të anketuarve. 42%

shprehen se janë dakort ose plotësisht dakort me faktin se në të ardhmen duhet të zbatohen vetëm

rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit kontabël dhe fitimit fiskal . Ndërsa 48% mendojnë se në

Rregullat e

kontabilitetit dhe

ato fiskale të jenë

të ndryshme dhe të

pavarura nga njëra-

tjetra.

1414.0

%19

19.0

%39

39.0

%14

14.0

%14

14.0

%

10

0

100.0

%

Rregullat e

kontabilitetit dhe

ato fiskale të jenë

të njëjta

9 9.0% 1111.0

%30

30.0

%22

22.0

%28

28.0

%

10

0

100.0

%

Dominimi i

rregulave kontabël1 1.0% 9 9.0% 36

36.0

%21

21.0

%33

33.0

%

10

0

100.0

%

Dominimi i

rregulave fiskale5 5.0% 11

11.0

%32

32.0

%19

19.0

%33

33.0

%

10

0

100.0

%

Të zbatohen vetëm

rregullat fiskale në

përcaktimin e

fitimit kontabël dhe

atë fiscal

2020.0

%4 4.0% 34

34.0

%23

23.0

%19

19.0

%

10

0

100.0

%



85

të ardhmen rregullat e kontabilitetit dhe rregullat fiskale do të mbeten sërish të pandryshuara dhe

31% e tyre nuk bien dakort me këtë fakt, pra duke besuar se në të ardhmen këto rregullat do të

mirëpërcaktohen duke shmangur sa më shumë dublimet e raporteve financiare.

Tabela 15. Përmbledhje e informacionit për dakordësinë.

Aspak dakort Pak Dakort Neutral DakortPlotësisht

dakort Tota

Nr % Nr % Nr % Nr % Nr % Nr

Rregullat e

kontabilitetit dhe ato

fiskale të jenë të

ndryshme dhe të

pavarura nga njëra-

tjetra.

23 23.0% 9 9.0% 28 28.0% 16 16.0% 2424.0

%100

1

Rregullat e

kontabilitetit dhe ato

fiskale të jenë të

njëjta

17 17.0% 14 14.0% 21 21.0% 19 19.0% 2929.0

%100

1

Dominimi i rregulave

kontabël1 1.0% 7 7.0% 35 35.0% 31 31.0% 26

26.0

%100

1

Dominimi i rregulave

fiscal8 8.0% 13 13.0% 29 29.0% 32 32.0% 18

18.0

%100

1

Të zbatohen vetëm

rregullat fiskale në

përcaktimin e fitimit

kontabël dhe atëfiscal

23 23.0% 3 3.0% 32 32.0% 24 24.0% 1818.0

%100

1



86

Nga krahasimi i opinioneve për çështjet e sipërpërmendura për periudhën aktuale me

pritshmërinë e tyre në të ardhmen ne kemi rezultatet si më poshtë:

Sipas Figurës 15,- Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë të ndryshme dhe të pavarura

nga njëra-tjetra, vërehet se për kategorinë, „ Nuk janë dakort‟ për të dy periudhat kemi pothuaj tënjëjtën vlerë, ndërkohë që për të ardhmen fakti që këto rregulla duhet të jenë të ndryshme kap

vlerën 40% krahasuar me opinionin e tanishëm prej 28%.

Figura 15. Ilustrim grafik për dakordësinë.

Edhe nga Figura 16 , theksohet edhe njëherë se pritshmëritë për ndarjen e rregullave fiskale nga

ato kontabël është më e madhe se për periudhën korrente, duke përfshirë respektivisht 31% dhe

20% të te anketuarve.

Figura 16. Paraqitje grafike për ngjashmërinë e rregullave kontabële dhe atyre fiskale.



87

Figura 17 tregon se më shumë se gjysma e anketuesve janë dakort se edhe aktualisht edhe në të

ardhmen duhet të dominojnë rregullat kontabël, dhe afërsisht po kaq mendojnë se duhet të

dominojnë rregullat fiskale (Figura 18).Pra, duke ju referuar përgjigjeve që ndahen pothuaj në

mënyrë të barabartë mes dominimit të rregullave kontabël dhe atyre fiskal, tregon edhe njëherë

natyrën konfuze të këtyre standarteve në raportimet financiare përkatëse. Pra, duke ju referuar

përgjigjeve që ndahen pothuaj në mënyrë të barabartë mes dominimit të rregullave kontabël dhe

atyre fiskal, tregon edhe njëherë natyrën konfuze të këtyre standardeve në raportimet financiare

përkatëse. Kjo është një çështje shumë interesante dhe që merr rëndësi të veçantë për rastin eShqipërisë

Figura 17. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave kontabël.



88

Figura 18. Ilustrim grafik për dominimin e rregullave fiskale.

Sa i takon çështjes se – Duhet të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin e fitimit

kontabël dhe atë fiskal sipas (Figurës 19) vërehet se për të dyja periudhat përgjigjet janë pothuaj

të njëjta. Kështu, 42% e tyre janë dakort se edhe tani edhe në të ardhmen për përcaktimin e

fitimit kontabël, rregullat që duhet të dominojnë janë dhe duhet të jenë ato fiskale. Edhe

përgjigjet për mosdakortësi apo të qënit neutral janë pothuajse të njëjta për të dy periudhat.



89

Figura 19. Ilustrim grafik për zbatimin e rregullave fiskale.

Pra, siç vërehet edhe njëherë nga analiza e të dhënave të grumbulluara, njësitë ekonomike

pranojnë si dominimin e rregullave kontabël ashtu edhe të rregullave fiskale gjatë hartimit të

pasqyrave financiare. Por, gjithsesi në peshën relativisht më të lartë konsiston dominimi i

rregullave kontabël me 54 % në situatën aktuale dhe po i njejti gjykim mendohet të jetë edhe për

të ardhmen me 57 %. Pra, këto rezultate tregojnë se njësitëekonomike kundrejt kl asif ikimi t të

Lamb et al qëndrojne nërastin 3, duke mos vërtetuar edhe hipotezën e ngr itu r.

Një tjetër çështje e rëndësishme, e cila u mendua te jepet ne punim lidhet me faktin se cilat nga

elementët e mëposhtëm

Ligji 2004" Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare"

Ligji për proçedurat tatimore

Ligji 2206 "Për tatimin mbi të ardhurat"

Shpenzimet e panjohura për efekte fiskale

Udhëzimet e organeve tatimore

Transaksionet informale që ushtrohen nga njësia ekonomike



90

Profesionalizmi i inspektorëve tatimorë

Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike

ndikojnë në transparencën e deklarimit të detyrimit tatimor, në çfarë mase ato e prekin aftësinë e

njesisë ekonomike për t‟u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimit, se sa çështjet e

sipërpermendura prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme , prekin transparencën për

deklarimin e pasqyrës së bilancit dhe transparencën për deklarimin e të ardhurave dhe

shpenzimeve. Këto pyetje u panë të arsyeshme për të kompletuar evidentimin e lidhjes mes

raportimit kontabël dhe raportimit tatimor.

Tabela 8 në ANEKS, tregon masën e transparences sa i takon deklarimit të detyrimit të tatimit

mbi fitimin për njësitë ekonomike. Sipas të dhënave të kësaj tabele për të gjithë faktorët e

përmendur, të anketuarit janë shprehur se e rrisin transparencën, ku përqindjen më të madhe e zë

“Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike” me 63%, e ndjekur nga Ligji nr, 2206 “Për

tatimin mbi të ardhurat” dhe Ligji “për proçedurat tatimore” me 58%, më pas Ligji nr, 2004 ”Për

kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” me 55% të rasteve dhe kështu me radhë.

Ndërsa lidhur me faktin se sa e ka prekur aftësinë e kompanisë për t‟u angazhuar në planifikimin

e detyrimit tatimor vërehet se për të gjitha çështjet e listuara të anketuarit kanë deklaruar se e

rrisin aftësinë e kompanisë për t‟u angazhuar edhe më tepër lidhur me detyrimin tatimor, ku edhe

këtu 60% e tyre mendojnë se pikërisht profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike ndikon

në rritjen e këtij angazhimi, e ndjekur nga Ligji “Për proçedurat tatimore”dhe kështu me radhë.

Përgjigjet negative se e zvogëlon shumë, apo e zvogëlon këtë angazhim, pothuaj për të gjitha

çështjet kanë vlerë 0 ose tepër të vogla (tabela 9 në ANEKS).

E njëjta tendencë vërehet edhe me pyetjen se- deri në çfarë mase ndikojnë çështjet e përcaktuara

në përqindjen e punës nga burimet e jashme, duke e rikonfirmuar faktin se çështjet e renditura e

rrisin punësimin e tyre, të ndjekur nga ata të cilët mendojnë se e rrisin fuqishëm (Tabela 10 nëANEKS).

Të dhënat e tabelave 11 dhe 12 në ANEKS lidhur me transparencën në deklarimin e bilancit dhe

deklarimin e të ardhurave dhe shpenzimeve gjithashtu mbështesin edhe njëherë faktin se të gjithë



91

faktorët e rrisin transparencën, të ndjekur nga ata që mendojnë se këta faktorë e rrisin shumë

transparencën, ndërsa përgjigjet negative janë edhe në këtë rast 0 ose tepër të ulëta.

Pyetjes se – Sa dakort jeni me shprehjen "Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të

raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal" , të anketuarit në 52% të rasteve i janë përgjgigjurse janë plotësisht dakort, të ndjekur nga ata që mendojnë se janë shumë dakort me 22%, dakort

me 11% dhe vetëm 7% e tyre pajtohen pak me këtë fakt (Tabela 16). Për të parë nëse variabli

trajnim dhe dakortësia apo jo me shprehjen “Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të

raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal", Testi Chi-square (Tabela 15.a në ANEKS) na

tregon se këto dy variabla janë të varuar nga njëri – tjetri (vlera e llogaritur e Pearson Chi Square

është 0.063 =6.3%, ndërsa vlera kritike është 0.05=5% që do të thotë se hipoteza se këto dy

variabla janë të pavarur hidhet poshtë). Me fjalë të tjera, trajnimi dhe dakortësia se “Shoqëritë

shqiptare ndeshen midis reali tetit tëraportimi t tëdubluar f inanciar dhe ati j f iskal" kanëli dhje

me njëra-tj etrën, pra sa mëtëtr ajnuar aq mëtëqar ta janëfaktet e dubl imi t tëpasqyr ave

financiare. Ndërkohë, që dakortësia apo jo me dublimin e pasqyrave financiare nuk varet nga

fusha e aktivitetit të njësie ekonomike, pra duke qënë kështu dy variabla të pavarur sipas Pearson

Chi-Square Test (Tabela 15.b në ANEKS).

Tabela 16. Dublimi i raportimit financiar.

Frekuenca Përqindja

Pak 7 7.0

Mesatarisht 8 8.0

Dakort 11 11.0

Shumë dakort 22 22.0

Plotësisht dakort 52 52.0

Total 100 100.0

Të tjera pyetje të ndërtuara në pyetësor u analizuan të dhënat dhe rezultatet paraqiten si vijojnë;

Ndërsa lidhur me pohimin se- ndërtimi i anekseve shpjeguese të detajuara për organet tatimore

përbën kosto të lartë për njësitë ekonomike, tabela e mëposhtme na tregon se 52% pra pak më

shumë se gjysma e të anketuarve janë dakort dhe plotësisht dakort me faktin se kosto rritet,



92

ndërsa 14% janë neutral dhe 34% mendojnë se përgatitja e anekseve shpjeguese nuk e rrit koston

e njësisë ekonomike (Tabela 17).

Tabela 17. Anekset shpjeguese për organet tatimore.

Frekuenca PërqindjaAspak dakort 5 5.0

Shumë pak 16 16.0

Pak 13 13.0

Mesatarisht 14 14.0

Dakort 22 22.0

Shumë dakort 23 23.0

Plotësisht dakort 7 7.0Total 100 100.0

Pyetjes se- Kush e përcakton më mirë detyrimin tatimor mbi fitimin e periudhës ushtrimore në

njësinë ekonomike?, - te anketuarit janë përgjigjur si më poshtë: 29% e përfaqësuesve të këtyre

njësive deklarojnë se 75% planifikohet saktë nga organi tatimor dhe 25% nga njësia ekonomike,

të ndjekur nga ata që mendojnë se ky detyrim tatimor planifikohet saktë 100% nga vetë njësia

ekonomike me 18.3%, dhe po kaq deklarojnë se 75% e këtij planifikimi planifikohet saktë nganjësia dhe 25% nga organi tatimor. Në fund me 17.2% renditen kategoritë 100% nga organi

tatimor dhe 50% nga organi tatimor dhe 50% nga vetë njësia ekonomike (Tabela 18).

Tabela 18. Përcaktimi i detyrimit tatimor mbi fitimin.

Kategoria Frekuenca Përqindja100% Organi tatimor 16 17.2

100% njësia ekonomike 17 18.3

75% organi tatimor dhe 25%njësia ekonomike

27 29.0


16 17.2



93


17 18.3

Total 93 100.0

Ndërsa sa i takon detyrimit tatimor - pjesa më e madhe e tyre me vlerë 30.1% shprehen për

njësinë ekonomike, e ndjekur nga rreth 25% e atyre që mendojnë se 50% e detyrimit tatimor e

vendos njësia dhe 50% organi tatimor dhe më pas kategoritë e tjera ashtu siç tregohet në Tabelën

19).

Tabela 19. Detyrimi tatimor.

Kategoria Frekuenca Përqindja

100% Organi tatimor 7 7.5

100% njësia ekonomike 28 30.1


20 21.5


23 24.7


15 16.1

Total 93 100.0

Lidhur me pyetjen nëse detyrimi tatimor i njësisë ekonomike është shqyrtuar nga një profesionit i

pavarur, 84% e tyre shprehen pozitivisht dhe vetëm në 16% të rasteve ose në 15 njësi ekonomike

detyrimi tatimor nuk është konsultuar me specialistin përkatës, ku 40% e këtyre njësive janë

shërbime dhe 27% janë njësi tregëtimi me shumicë dhe pakicë.

Figura 20. Përgjigjet për shqyrtimi i detyrimit tatimor nga profesionisti.



94

Tabela 20, tregon se për ato njësi ekonomike që janë konsultuar me specialistin përkatës lidhur

me detyrimin tatimor, sipas të anketuarve ky specialist në 50% të rasteve ka që i çertifikuar si

Kontabël i miratuar, ndërsa në pjesën tjetër të rasteve Ekspert Kontabël me 34.6%, e ndjekurnga Ekspert fiskal dhe audit i brendshëm respektivisht me 7.7%.

Tabela 20. Përgjigjet për specialistët e konsultuar.

Frekuenca PërqindjaKontabël i miratuar 39 50.0Ekspert kontabël 27 34.6

Audit public 6 7.7

Ekspert fiskal 6 7.7

Total 78 100.0

Pyetjes – Se sa i familjarizuar jeni me “funksionin e të ardhurave” mbi bazën e të cilave

llogaritet detyrimi i tatimit mbi fitimin për periudhën ushtrimore? – 44.1% e të anketuarve janë

plotësisht të familjarizuar të ndjekur nga 19.4% e tyre që deklarojnë se janë shumë të

familjarizuar dhe 16.1% të cilët deklarojnë se janë të familjarizuar, pjesa tjetër , janë mesatarisht,

pak ose aspak të familjarizuar (Tabela 21).

Tabela 21. Përmbledhje për njohjen e llogaritjes së tatimit mbi fitimin.


Aspak i familjarizuar 2 2.2

Shumë pak 3 3.2

Pak 5 5.4



95

Mesatarisht i familjarizuar 9 9.7

I familajrizuar 15 16.1

Shumë i familjarizuar 18 19.4

Plotësisht i familjarizuar 41 44.1

Total 93 100.0

Ndërsa për pyetjen:-Sa ndikim keni për vendime lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin për

periudhën ushtrimore në njësinë tuaj ekonomike? - janë këto përgjigje: Në rreth 23% të anketuar

nuk ndikon lidhur me vendimin që lidhet me detyrimin tatimor mbi fitimin, në 10.8% të rasteve

ndikon pak ose në nivel mesatar, dhe ndikon shumë ose vendimi i tij merret parasysh

respektivisht në 15% të gjithë njësive ekonomike (Tabela 22).

Tabela 22. Ndikimi lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin.

Frekuenca PërqindjaAspak ndikim 21 22.6

Shumë pak 8 8.6

Pak 10 10.8

Ndikim mesatar 10 10.8

Kam ndikim 16 17.2

Shumë ndikim 14 15.1

Ndikoj plotësisht 14 15.1

Total 93 100.0

Tabela 23 i jep përgjigje pyetjes se: A janë pasqyrat tuaja financiare të çertifikuara nga Eksperti

kontabël të rregjistruar për periudhën 2008-2012? Nga të dhënat vërehet se për periudhën 2010-

2012 pasqyrat finaciare kanë qënë të çertifikuar nga Eksperti kontabël respektivisht me83%,

84% dhe 83% dhe në pjesën tjetër të njësive ekonomike jo, ku viti 2008 shënon edhe vlerën më

të madhe të çertifikimit të këtyre pasqyrave me rreth 37%, e cila ka ardhur në rënie në vitin

pasardhës me rreth 25% , duke e vazhduar këtë rend rënës për vitet pasuese.Kjo lidhet edhe mefaktin e ndryshimeve të kuadrit ligjor përkatës por edhe zhvillimeve pozitive dhe bashkëpunimit

midis aktorëve përgjegjës.



96

Tabela 23. Certifikimi nga eksperti kontabël.

Pyetjes - Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me eksperti kontabël gjatë çertifikimit të

pasqyrave financiare? – Të anketuarit e më shumë se gjysmës së njësive ekonomike i janë

përgjigjur se kanë njësia ka që plotësisht e familjarizuar, në 12% të rasteve e familjarizuar , dhe pjesa tjetër e këtyre njësive deklarojnë ose nuk kanë qënë të familjarizuar ose kanë qënë pak apo

mesatarisht të familjarizuar (Tabela 24).

Tabela 24. Familjarizimi me ekspertin kontabël.

Frekuenca PërqindjaAspak i familjarizuar 16 17.2

Shumë pak 2 2.2

Pak 6 6.5

Mesatarisht i familjarizuar 6 6.5I familajrizuar 2 2.2

Shumë i familjarizuar 11 11.8

Plotësisht i familjarizuar 50 53.8

Total 93 100.0

Lidhur me pyetjen se a japin pasqyrat financiare informacionin e nevojshëm për të gjithë palët e

treta përfshirë këtu edhe tatimet, përgjigjet janë si më poshtë: (Tabela 24).24% e tyre mendojnë

se janë plotësisht dakort me faktin se këto pasqyra japin informacionin e nevojshëm edhe për

palët e treta, ku pjesa më e madhe e tyre 68% janë pikërisht personel i trajnuar. Të ndjekur nga

21.5% e atyre që janë mesatarisht dakort, dakort dhe jo plotësisht dakort, ku edhe këtu pjesa më e

madhe 80-85% e tyre janë ata specialist të trajnuar dhe vetëm 6.4% nuk janë aspak dakort ose

shumë pak dakort (Tabela 25).

VitiPo Jo Total


2008 58 62.4 35 37.6 93 100.02009 70 75.3 23 24.7 93 100.02010 77 82.8 16 17.2 93 100.02011 78 83.9 15 16.1 93 100.02012 77 82.8 16 17.2 93 100.0



97

Tabela 25. Lidhur me informacionin që japin pasqyrat financiare.

Frekuenca PërqindjaAspak dakort 1 1.1

Shumë pak dakort 5 5.4

Pak dakort 20 21.5

Mesatarisht dakort 20 21.5

Dakort 20 21.5

Shumë dakort 5 5.4

Plotësisht dakort 22 23.7

Total 93 100.0

Së fundi duke evidentuar çështjet e mësipërme dhe duke marrë edhe opinionet e te anketuarve që

morën pjesë në vrojtim, u gjykua që të kishim edhe sugjerimet e tyre lidhur me ndryshimet në të

ardhmen sa i takon çështjeve që lidhen direkt apo indirekt me detyrimet tatimore, raportimet

financiare etj. Sipas tyre një rritja e profesionalizmit të punonjësve tatimorë për të pasur një

gjykim më të drejtë të aktivitetit ekonomik të njësisë ekonomike është një problem i theksuar më

së shumti nga ata të anketuar që kanë dhënë një përgjigje, e ndjekur nga mendimi se standartet

rregullat fiskale duhet të jenë po aq të qarta sa edhe standartet kontabël të cilat mbështeten tek

standartet ndërkombëtare. Gjithashtu, një pjesë mendojnë se subjektet duhet të trajtohen njëlloj

nga organet tatimore dhe se duhet të ulet shpeshtësia e ndryshimeve të ligjeve dhe rregullave që

lidhen drejtpërdrejt me biznesin (Tabela 26).

Tabela 26. Përmbledhje për sugjerimet në të ardhmen.


Pa pergjigje 82 82.0

Të rritet profesionalizmi i punonjësve tatimorë për të

arritur në gjykim të drejtë të aktivitetit ekonomik të

njësisë ekonomike.

7 7.0

Duhen larguar një pjesë e mirë e punonjësve tëadministratës tatimore pasi janë shumë të korruptuar

1 1.0



98

Koordinimi i rregullave fiskale me ato kontabile dhe

qartësimi i këtyre rregullave fiskale dhe kontabele,

nëpërmjet niterpretime teknike (profesionale) dhe ligjeve

1 1.0

Duhet të ndryshoje gjithcka 1 1.0

Me kompanitë shqiptare duhet të punohet shumë me

qëllim që të rritet transparenca dhe PF të jenë të

lexueshme nga të gjitha palët e interesuara.

1 1.0

Ndërsa standartet kontabël janë më të qarta për

profesionistët kontabel mbasi u referohen standarteve

ndërkombëtare, rregullat fiskale duhet të jenë më mirë të

përcaktuara (të detajuara) që të pakësohet abuzivizmi nga punonjësit fiskal.

2 2.0

Të ulet shpeshtësia e ndryshimit të legjislacionit pasi

duhet kohë për përshtatjen e tyre.2 2.0

Të trajtohen të gjithë subjektet njëlloj para ligjit për të

ulur informalitetin në ekonomi3 3.0

Total 100 100.0



99

KAPITULLI VI

Përmbledhje dhe rekomandime

6.1 Përmbledhje e rezultateve kryesore

Ky studim përpiqet të hedhë dritë mbi problematikën e raportimit financiar dhe fiskal të dubluar

në Shqipëri. Trajtimi profesional dhe i thelluar i kësaj çështje është ende në hapat e parë për

vendin tonë, ndonëse evidentohet si një problematikë shqetësuese.

Në këtë studim është kryer një analizë kërkimore lidhur me studimet kryesore në literaturën

ndërkombëtare dhe kombëtare në drejtim të mardhënieve ndërmjet raportimit kontabël dhe

raportimit tatimor. Mardhënia mes dy fushave, ajo e kontabilitetit dhe ajo fiskale, është një

mardhënie që ka ekzistuar, ende ekziston dhe do të ekzistojë edhe më tej, në drejtim te analizavetë problemeve të ndryshme mjaft shqetësuese. Qëllimi i këtij punimi është identifikimi i

opinionit të njësive ekonomike shqiptare dhe punonjësve të punësuar pranë organeve tatimore

lidhur me realitetin e raportimeve financiare dhe fiskale, si dhe me problemet që lidhen me to si

dublimi i këtyre raportimeve, përmirësimi dhe përshtatja sa më e mirë e tyre në të ardhmen etj.

Ligjet dhe rregullat fiskale ndryshojnë shpesh duke e vështirësuar përshtatjen dhe pasqyrimin e

tyre në pasqyrat dhe apo raportimet financiare. Ajo çka u evidentua edhe nga pyetësori është se

ende ka konfuzion midis standarteve fiskale dhe atyre kontabël si dhe gjatë hartimit apo

ndryshimit të ligjeve dhe rregullave fiskale nuk janë marrë shumë në konsideratë grupet e

interesit që kanë lidhje të drejtpërdrejtë me zbatimin e tyre.

Nëpërmjet punimit u studiua mardhënia midis dy raportimeve nëpërmjet koefiçentit të

korrelacionit Pearson (i cili përdoret më shpesh në gjykimet statistikore për variablat e

vazhdueshëm) gjate tre viteve të njëpasnjëshme 2010, 2011 dhe 2012. Nga analiza u vu re qartë

se midis të ardhurave neto kontabël për/një lekë të investuar (për secilin nga vitet) dhe të

ardhurave neto tatimore (mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi tatimor) për/ një lekë të

investuar ka korrelacion shumë të fortë pozitiv (koefiçenti i korrelacionit = 1 në të tria rastet me

koefiçent besueshmërie 0.01). Ky rezultat vërtetoi hipotezën se gjatëhartimi t tëPF ekziston n jë

lidhj e e for tëmidis rregullave dhe pol i ti kave kontabël dhe atyre fiskale .



100

Por, gjithashtu nga analiza e të dhënave të grumbulluara njësitë ekonomike pranojnë si

dominimin e rregullave kontabël ashtu edhe të rregullave fiskale gjatë hartimit të pasqyrave

financiare. Por, gjithsesi në peshën relativisht më të lartë qëndron dominimi i rregullave kontabël

(me 54 %) në situatën aktuale dhe po i njëjti gjykim mendohet të jetë edhe për të ardhmen (me

57 %). Pra, këto rezultate treguan se njësitëekonomike kundrejt klasif ikimi t tëLamb qëndrojnë

nërastin 3 duke hedhur poshtëhipotezën tonëtëndërtuar me numr in dy.

Një tjetër përfundim nga analiza e të dhënave të grumbulluara është se shoqëritë shqiptare

ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal. Nëpërmjet Testi Chi-

square u konstatua se variabli trajnim dhe dakortësia apo jo me shprehjen “Shoqëritë shqiptare

ndeshen midis realitetit të raportimit të dubluar financiar dhe atij fiskal jane dy variabla të varuar

nga njëri – tjetri (vlera e llogaritur e Pearson Chi Square është 0.063 =6.3%, ndërsa vlera kritike

është 0.05=5%). Pra, trajnimi dhe dakortësia se “Shoqëritë shqiptare ndeshen midis realitetit të

raport imit tëdubluar financiar dhe ati j f iskal " kanëli dhje me njëra-tjetrën, pra sa mëtë

trajnuar aq mëtëqarta janëfaktet e dublimi t tëpasqyrave financi are.

Një tjetër çështje e rëndësishme ishte studimi dhe analiza e të dhënave të grumbulluara mbi

ndikimin e treguesve të tillë si; Ligji 2004" Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare", Ligji për

proçedurat tatimore, Ligji 2206 "Për tatimin mbi të ardhurat" , Shpenzimet e panjohura për

efekte fiskale, Udhëzimet e organeve tatimore, Transaksionet informale që ushtrohen nga njësia

ekonomike, Profesionalizmi i inspektorëve tatimorë, Profesionalizmi i punonjësve të njësisë

ekonomike; në transparencën e deklarimit të detyrimit tatimor, në çfarë mase ato e prekin

aftësinë e njesisë ekonomike për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimit, se sa

çështjet e sipërpërmendura prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme , prekin

transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit dhe transparencën për deklarimin e të

ardhurave dhe shpenzimeve. Sipas të dhënave të analizuara të gjithë faktorët e përmendur, e

rrisin transparencën e deklarimit të detyrimit ndaj tatim fitimit, ku përqindjen më të madhe e zë

“Profesionalizmi i punonjësve të njësisë ekonomike”( me 63%), e ndjekur nga Ligji nr, 2206

“Për tatimin mbi të ardhurat” dhe Ligji “për proçedurat tatimore” (me 58%), më pas Ligji nr,

2004 “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” me 55% të rasteve dhe kështu me radhë.



101

6.2 Rekomandime lidhur me gjetjet e punimit

1. Shmangia e raportimit të dubluar të njësive ekonomike gjatë hartimit të pasqyrave

financiare. Kjo mund të realizohej nëpërmjet uljes së shpeshtësisë së ndryshimeve të

ligjeve dhe rregullave fiskale nga ana e institucioneve shtetërore dhe organeverregullatore.

2. Te shikohet mundesia e harmonizimit në nivel sa më të lartë midis rregullave te

kontabilitetit dhe rregullave fiskale, gjë e cila do të ulte dublimin e dy raportimeve. Edhe

pse mjaft studiues janë të mendimit se këto dy raportime nuk mund të jenë kurrë të

pavarura nga njëra – tjetra. Mendoj se kjo mund të realizohet nëpërmjet bashkëpunimit të

KKK, DPT-së dhe Ministrisë së Financave, evidentimit prej tyre të dallimeve midis dy

fushave të raportimit, me qëllim arritjen e një harmonizimi midis tyre.

3. Te mundësohet rritja e përfaqësimit të grupeve të interesit gjatë hartimit/ndryshimit të

ligjeve dhe rregullave fiskale për të shmangur dublimet apo mbivendosjet e raportimeve

financiare. Kjo mund të realizohet me një bashkëveprim më të afërt mes institucioneve

shtetërore dhe organeve rregullatore në vend.

4. Të rritet dhe forcohet lidhja midis informacionit kontabël dhe informacionit fiskal në

mënyrë që të krijohen mundësitë për kontrollin e maksimizimit të vlerës ekonomike të

njësive ekonomike, gjë e cila përputhet me interesin kryesor të drejtuesve të njësive

ekonomike, e cila mund të arrihet duke bashkëpunuar njësitë ekonomike me organet

rregullatore dhe shoqatat profesionale.

5. Nga organet rregullatore dhe institucionet shtetërore të rritet mundësia dhe format e

ushtrimit të kontrollit fiskal, pasi ato janë në sens të kundërt me interesin e drejtuesve për

të zvogëluar barrën e taksave, pavarësisht interesit të tyre për maksimizimin e vlerës

ekonomike të njësisë ekonomike.

6. Informacioni kontabël të vlerësohet, prej qeverisë dhe biznesit si një nga elementët më

rëndesishëm të rritjes se efikasitetit në lidhje me vendimmarrjet e njësive ekonomike dhe përdoruesve të informacionit kontabël, si një nevojë e kohës për të siguruar një raportim

financiar të konsoliduar dhe integrimin e Shqipërisë drejt Bashkimit Europian.

7. Të ngushtohen sa më shumë dallimet midis raportimeve financiare dhe raportimeve

fiskale duke i unifikuar këtë raportime në tregues të përafërt përfaqësues ekonomikë dhe



102

financiar.Kjo mund të arrihet nëpermjet bashkëpunimit të KKK, Ministrisë së Financave

dhe organeve të tjera rregullatore.

8. Të punohet më shumë nga ana e organeve tatimore ndaj njësive ekonomike

për transparencë dhe për pamjen e vërtetë dhe të sinqertë të aktivitetit të tyre, për sa kohë

ka raste që rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale kundërshtojnë njëra-tjetrën, kjo mund

të arrihet duke rritur bashkëpunimin mes njësive ekonomike dhe punonjësve tatimorë,

dhe ku njësitë ekonomike të shihen si një partner me potencial të rritjes së të ardhurave

buxhetore .

9. Në mënyrë të përvitëshme të sigurohet një trajnim i vazhdueshëm i profesionistëve në

fushën e kontabilitetit si dhe të punonjësve të organeve tatimore. Të sigurohet njohja e

tyre më ndryshimet në ligjin mbi kontabilitetin dhe në përshtatjet përkatëse lidhur me

vendimet e qeverisë në fushën e tatimeve, çka do të thotë që si nga organet tatimore ashtudhe nga shoqatat e profesionistëve të punohet më tepër për sensibilizimin e tyre, për të

përmirësuar dhe rritur nivelin e profesionit.

10. Bazuar në fenomenet e konstatuara në analizën e pyetësorit, ku edhe pse specialistët

përkatës i njohin mirë tatimet e shtyra ata nuk i deklarojnë ato asnjëherë, mbështetur

edhe në tendencën në rritje të njësive ekonomike për ti deklaruar ato në pasqyrat

përkatëse çdo vit, kjo edhe për faktin se njësitë ekonomike përpiqen të jenë sa më korrekt

me ligjin dhe detyrimet e tyre, mendoj se nëpërmjet sensibilizimit dhe bashkëpunimit

mes shoqatave profesionale, organeve tatimore dhe drejtuesve të njësive ekonomike të

arrihet evidentimi i tatimeve te shtyra çdo vit në pasqyrat financiare.

6.3 Kufizimet dhe kërkime të mëtejshme

Ky studim është përqëndruar vetëm në evidentimin e realitetit mbi mardhënien që ekziston midisdy raportimeve kontabël dhe tatimor. Duke qënë se nëpërmjet korrelacionit u identifikua se

ekziston një lidhje e fortë midis dy raportimeve, ka hapësira për studime të mëtejshme të kësaj

fushe dhe sidomos në identifikimin më të detajuar të faktorëve që ndikojnë në këtë mardhënie

midis dy raportimeve.



103

Meqënëse studimi tregoi se dualiteti dhe trajnimet e punonjësve ishin variabla të varura, kjo

nënkupton një hapësirë për studime të metejshme të kësaj lidhjeje.

Ky studim u përqëndrua në faktin se ku pozicionoheshin njësitë ekonomike sipas klasifikimit të

Lamb et al ( 1998), pra të evidentohej fakti se cila prej rregullave kontabël apo tatimore

dominonte gjatë hartimit të pasqyrave financiare si rrjedhojë ka hapesira për studime të

mëtejshme të kësaj fushe.

Në këtë punim thjesht janë evidentuar faktorët që kanë patur ndikim në detyrimin ndaj tatimit

mbi fitimin, si rrjedhojë lë hapsira për kerkime të mëtejshme në këtë fushë, p.sh., se sa mund të

jetë ndikimi i cdo faktori ndaj detyrimit për tatimin mbi fitimin.

Meqënëse punimi evidentoi se midis dy raportimeve ekziston një lidhje e fortë lë hapsirë për

kerkime të mëtejshme për studimin e procesit të harmonizimit midis dy rregullave kontabël dhe

tatimor.



104

LITERATURA

Ali, A., and L-S. Hwang. (2000). Country-specific factors related to financial reporting and thevalue relevance of accounting data. Journal of Accounting Research 38 (1) fq 1-21

Ball, R. dhe Shivakumar, L. (2005), Earnings quality in UK private firms: comparative loss

recognition timeliness, Journal of Accounting and Economics, vol. 39, fq. 83 – 128

Ball, R., Kothari S.P. and Robin, A. (2000), The effect of international institutional factors on

properties of accounting earnings, Journal of Accounting and Economics, vol. 29,fq 1 – 5

Blake, J., Akerfeltd, K., Fortes, H. and Gowthorpe, C., 1997 “The Relationship between tax and

accounting rules – The Swedish Case”, European Business Review, Volume 97,

Number 2, fq 85-91,

Blake, J., Amat, O. and Fortes, H. 1993, The Relationship between Tax Regulations andFinancial Accounting: a comparison of Germany, Spain and the United Kindom,

Economic Working Paper , 46, Universitad Pompeu Fabra, Barcelona, available at:

http://www.econ.upf.edu/docs/papers/downloads/46.pdf

Blake, J., Amat, O., Gowthorpe, C. and Pilkington, C., 1998. “International accounting

harmonisation”, European Business Review, Volume 98, fq 144 – 150,

Burgsthaler, D., Elliott, W.B. and Hanlon, M. (2002), How Firms Avoid Losses: Evidence of

Use of the et Deferred Tax Asset Account. Working Paper , available on:

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=355780 (consulted at 15.07.2011).

Choi, F., Frost, C. and Meek, G. (2002), International Accounting , Prentice Hall

Commission of the European Communitties (1997), Towards tax co-ordination in the European

Union. A package to tackle harmful tax competition. I gjendshëm në linjë:






105

http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:1997:0495:FIN:EN:PDF(

ultima consultate: iulie 2011)

Cuzdriorean, D. (2010), The relationship between accounting and taxation: A brief international

literature review, Analele Universității din Oradea, pp. 496-502, available on:

http://anale.steconomiceuoradea.ro/volume/2010/n1/077.pdf

Cuzdriorean, D., Fekete, Sz. and Sucal_, L2010., “An attempt at measuring the fiscal influence

over accounting of Romanian listed companies”, Annales Universitatis Apulensis Series

Oeconomica, Volume 12, Number 1, pages 95-111,

Desai M. and Dharmapala D., 2008. “Taxation and Corporate Governance: An Economic

Approach”.

Desai, M. (2003), The divergence between book income and tax income. In: Poterba, J. (Ed.),Tax Policy and the Economy, no. 17, pp. 169 – 206, MIT Press, Cambridge

Desai, M. (2005), The degradation of reported corporate profits, Journal of Economic

Perspectives, no. 19, pp. 171-192

Desai, M. (2009), Earnings Management, Corporate Tax Shelters, and Book – Tax Alignment,

National Tax Journal , vol. LXIl, no. 1, pp. 169-186

Desai, M. 2005. The Degradation of Reported Corporate Profits, SSRN June available at SSRN:

Desai, M. and Dharmapala, D. (2006), Corporate tax avoidance and high-powered incentives,

Journal of Financial Economics, vol. 79, pp. 145 – 179

Desai, M.A., Foley, C.F. and Hines Jr., J.R. (2004) The costs of shared ownership: evidence

from international joint ventures, Journal of Financial Economics, vol. 73, pp. 323 – 374

Di Pietra, R., Evans, L., Chevy. J., Cisi, M., Eirle, B. and Jarvis, R. (2008), Comment on the

IASB's Exposure Draft 'IFRS for Small and Medium-Sized Entities, Accounting in

Europe, vol. 5, no. 1, pp 27-47

Doupnik, T.S. & Salter, S.B. (1995) "External environment, Culture and Accounting Practice: APreliminary Test of A General Model of International Accounting Development" International Journal of Accounting , fq. 189-207.

Fekete Sz., Cuzdriorean, D., Albu, C. and Albu, N. (2011), Is indeed SMEs accounting

influenced by taxation? Some empirical evidence from Romania. Paper presented to the5th AAC Conference, Cluj- Napoca, 21-23 September.

http://eurlex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:1997:0495:FIN:EN:PDF(ultima










106

Fekete, Sz. (2009), Cercetare conceptuală şi empirică privind raportările financiare din

România şi Ungaria, Editura Casa Cărţii de Ştiinţă, Cluj-Napoca

Fekete, Sz., Cuzdriorean, D., Sucală, L. and Matiș, D. (2009), An attempt at measuring the fiscal

influence over accounting. Empirical evidence from Romanian listed companies,

Working Paper , available at:http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1510430

Fekete, Sz., Damagum, Y.M., Mustață, R., Matiș, D. and Popa, I. (2008), Explaining accounting

policy choices of SMEs. Empirical research on the evaluation methods. Working paper

presented in the conference 3rd Audit and Accounting Convergence 2008 Annual

Conference (Cluj-Napoca, Babes-Bolyai University).

Freedman J. (2008) “Financial and Tax Accounting: Transparency and Truth.” Working papers

No 02/2008, Oxford University centre for business taxation.

Freedman, J. (2004), Aligning Taxable Profits and Accounting Profits: Accounting Standards,Legislators and Judges, eJournal of Tax Research, vol. 2, no. 4, fq. 74.

Freedman, J. and Power, M. (Eds.) (1992), Law and Accountancy: Conflict and Co-operation in

the 1990s. Paul Chapman, London.

Gallegro, I, (2004) “The accounting and taxation relationship in Spanish listed firms”, Managerial Auditing Journal , 19(6) fq 796-819

Gee, M., Haller, A. and Nobes, C. (2010), The Influence of Tax on IFRS ConsolidatedStatements: The Convergence of Germany and the UK, Accounting in Europe, vol. 7,

no. 1, fq. 97-122.

Gielen and Hegarty, 2007An Accounting and Taxation Conundrum: The Relationship between

Corporate Income Tax Accounting and Financial Accounting: A Pan-European

Perspective in the Context of Adoption of International Financial Reporting Standards

(IFRS), World Bank, Washington, USA,

Graham, J., Raedy, J. and Shackelford, D., 2011Research in accounting for income taxes.

Working paper , available at:

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1312005

Gray, S.J., 1988Towards a theory of cultural influence on the development of accounting

systems internationally”, Abacus, Number 24, pages 1-15.

Guenther, D. and D. Young, 2000. “The Association Between Financial AccountingMeasures and Real Economic Activity: A Multinational Study.” Journal of

Accounting and Economics, fq 53-72.









107

Hanlon, M. and Heitzman, S., 2010 “A review of tax research”, Journal of American and

Economics, Volume 50, Issues 2-3, pages 127-178,

Hanlon, M. and Maydew, E. (2009), Book-tax conformity: implications for multinational firms,

National Tax Journal no. 62, 127-153

Heltzer,W. (2008), Conservatism and Book-Tax Differences, Journal of Accounting , Auditing

and Finance, pp. 469-504

Hoogendoorn, M., 1996Accounting and Taxation in Europe – a comparative overview”,

European Accounting Review, Volume 5, Supplement, pages 783-794,

http://ssrn.com/abstract=758144.

Hung, M. and Subramanyam, K.R., 2007 “Financial statement effects of adopting international

accounting standards: the case of Germany”, Review Accounting Studies, Volume 12,

pages 623-657.

Ionascu, I., Ionascu, M., Olimid, L., & Calu, D. A. (2007). An empirical evaluation of the costsof harmonizing Romanian accounting with international regulations (EU Directives andIAS/IFRS). Accounting in Europe, 4, fq 169−206.

James, S., 2009. The Relationship Between Accounting and Taxation, Working Paper,available at: http://eric.exeter.ac.uk/exeter/bitstream/10036/47557/1/0209.

Knott A. & Rosenfeld J. (2003 ) “Book and Tax: A Selective Exploration of Two Parallel

Universes” (pts 1 &2) 99 Tax Notes 865 and 1043.

Krzywda, D. and Schroeder, M. (2007), “An Analysis of the differences between IFRS andPolish Accounting Regulations: evidence from the financial statements of listed entitieson the Warsaw Stock Exchange for the calendar years ending 2001, 2003 and 2004”, Accounting in Europe, 4(1) fq 79-107

Lamb, M. (1996), The relationship between accounting and tax: the United Kingdom, European

Lamb, M. and Lymer, A. (1999), Taxation Research in an Accounting Context: Future Prospects

and Interdisciplinary Perspectives, The European Accounting Review, vol. 8, Issue 4,

pp. 749-776

Lamb, M., Lymer , A., Freedman, J. and James, S. (2005), Taxation. An Interdisciplinary

Approach to Research, Oxford University Press Inc., New York

Lamb, M., Nobes, C. and Roberts, A., 1998 International Variations in the Connections

Between Tax and Financial Reporting”, Accounting and Bussiness Research, Volume28, Number 3, pages 173-188,

http://eric.exeter.ac.uk/exeter/bitstream/10036/47557/1/0209






108

Lambrecht B. (2009) „Debt and managerial rents in a real options model of the firm‟, Journal of

Financial Economics, vol.1, fq.567-590.

Lenter, David,Slemrod, Joel,Shackelford, Douglas (2003) „Public Disclosure of Corporate TaxReturn Information: Accounting, Economics, and Legal Perspectives‟ National Tax

Journal ,56, 4, fq 803

M. Hanlon and T. Shevlin, (2005) Book-Tax Conformity for Corporate Income: An Introduction

to the Issues NBER. Working Paper No11067;

Miller , [2007] fn 2 above; J. R. Hicks, „Maintaining capital intact: a further suggestion‟,

Economica IX (1942) 174-79 cited in G. Macdonald, „ HMRC v William Grant & Sons

Distillers Ltd and Small (Inspector of Taxes) v Mars UK Ltd: accountancy practice andthe computation of profit‟ British Tax Review 366.

Nielsen, J. C. (2009). IFRS for small and medium sized companies – a regulators

perspective. Danish Commerce and Companies Agency.

Nobes, C. and Schwencke, H.R., 2006Modelling the links between Tax and Financial

Reportings: A Longitudinal Examination of Norway over of 30 years up to IFRS

adoption”, European Accounting Review, Volume 15, Number 1, pages 63-87,

Nobes, C., Oliveras, E. and Puig, X. (2004), The changing relationship between tax and financialreporting in Spain, Working paper, available on:

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=848667#208417

Nobes, C.H. and Parker, R. 1995, Comparative International Accounting , 4th Edition, Prentice

Hall International Limited, University Press, Cambridge,

Nobes, C.W. and Parker, R.H. 2002, Comparative International Accounting , Prentice Hall,

Nobes, C.W., 2006 “The survival of international differences under IFRS: towards a research

agenda” , Accounting and Business Research, Volume 36, Number 3, pages 233-245,

Organizations and Society, vol. 29, pp. 127 – 157

Norberg, C. (2007). Accounting and taxation. Kari Tikka memorial lecture, in EATPL

Congress, June, Helsinki.

Plesko G and Mills L(2003) „Bridging the Reporting Gap: A Proposal for more Informative

Reconciling of Book and Tax Income‟ 56 National Tax Journal 4; Joint Committee on

Taxation

Radebaugh, L. and Gray, S. (1993), International Accounting and Multinational Enterprises,

Wiley.



109

Robinson, J., Sikes, S. and Weaver, C. (2010), Performance measurement of corporate tax

departments, The Accounting Review, no. 85, pp. 1035-1064

Robinson, L. and Schmidt, A. (2009), Firm and investor responses to uncertain tax benefit

disclosure Requirements, Dartmouth University working paper.

Robinson, L.A and Sansing, R. (2008), The effect of „„invisible‟‟ tax preferences on investment

and tax preference measures, Journal of Accounting and Economics, vol. 46, pp. 389 –

404.

Robison, J.C., Armstrong, M.B. and Carr, J. (2004), Incorporating ethics into tax classes: A

theoretical framework , Advances in Accounting Education, 6, pp. 1 – 17.

Scandal, Boston University Law Review, vol. 87, issue 1, pp. 2-58.

Schultz, T. and Fogarty, T. (2009), “The fleeting nature of permanent reinvestment: Accounting

for the undistributed earnings of foreign subsidiaries”, Advances in Accounting,incorporating Advances in International Accounting , Number 25, pages 112-123.

Shackelford, D. and Shevlin, T. (2001), Empirical tax research in accounting , Journal of

Accounting and Economics, 31, pp. 321 – 387.

Shackelford, D. and Shevlin, T., 2001 “Empirical tax research in accounting”, Journal of

Accounting and Economics, 31, pages 321 – 387.

Shackleford, D. A., Slemrod, J. and Sallee, J. A. (2007), A Unifying Model of How the Tax

System and Generally Accepted Accounting Principles Affect Corporate Behavior ,

National Bureau of Economic Research, Working Paper 12873.

Shaviro, D. N. (2009),The Optimal Relationship Between Taxable Income and FinancialAccounting Income, Georgetown Low Journal , 97 (2), fq 423 -484.

Staff Report US (May 8, 2006)., Present Law and Background Relating to Corporate Tax

Reform: Issues of Conforming Book and Tax Income.

Standardet Kombetare te Kontabilitetit , botim i Keshillit Kombetare te Kontabilitetit.

Sucher, P. and Jindrichovska, I. (2004), “Implementing IFRS: a case Study of the Czech

Republic”, Accounting in Europe, 1(1), fq 109-141

Tzovas. Ch, (2006) "Factors influencing a firm's accounting policy decisions when taxaccounting and financial accounting coincide", Managerial Auditing Journal, Vol. 21Iss: 4, pp.372 – 386

Walker D.I. (2006) “ financial accounting and corporate behavior ”.



110

Walker, D.I. (2007), Unpacking Backdating: Economic Analysis and Observations on the Stock

Option.

Walker, S.P. (2004), The genesis of professional organisation in English accountancy,Accounting,

Legjislacioni tatimore ne vite

Ligji nr. 8438, datë 28.12.1998 “ Për tatimin mbi të ardhurat ” i ndryshuar,

Ligjit nr. 9228, datë 29.4.2004 “ Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare”

Ligjit nr. 9920 dt 19.05.2008 “Për procedurat tatimore në Republikën e Shqipërisë i ndryshuar

Ligjit nr. 7758 datë 12.10.1993 “Për dokumentimin dhe mbajtjen e llogarive për tatimet”

Ligji nr.7638, datë 19.11.1992 “Për shoqëritë tregtare” (shfuqizuar)

Ligjit nr. 7512, datë 10.8.1991 “Për sanksionimin dhe mbrojtjen e pronës private, nismës së lirë,

të veprimtarive private të pavarura dhe privatizimit”.(shfuqizuar)

Ligji nr. 10091, datë 05.03.2009 “Për auditimin ligjor, organizimin e profesionit të Ekspertit

Kontabël të regjistruar dhe të kontabilitetit të miratuar”.

Ligji nr. 9901 datë 14.04.2008 “Për tregëtarët dhe shoqëritë tregetare”.

Udhëzimin nr.5, datë 30.01.2006 “Për tatimin mbi të ardhurat”, i ndryshuar.

Udhëzimin nr.1, datë 11.1.2008 “Për tatimin mbi të ardhurat”. Udhëzimin nr. 4219 datë 27.02.2013 “Për zbatimin e procedurave të verifikimit të pasqyrave

financiare për vitin fiskal 2012”.

Web site:

Burim online. Linku: www.kkk.gov.al

Burim online: Linku: www.ieka.org.al

Burim online. Linku: http://www.thefreedictionary.com/report

Burim online. Linku: http://www.ifrs.org/IFRSs/Pages/IFRS.aspx

Burim online. Linku: www.fasb.org

http://www.kkk.gov.al/



http://www.ieka.org.al/






http://www.ifrs.org/IFRSs/Pages/IFRS.aspx



http://www.fasb.org/










111

ANEKSE

Aneks 1. Tabela

Tabela 1. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar.

Grup - mosha Kontabël i miratuar

Po % Jo % Total %

Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%

% .0% 11.8% 8.4%

25-30 vjeç 1 7.1% 13 92.9% 14 100.0%

% 3.7% 19.1% 14.7%

31-35 vjeç 5 35.7% 9 64.3% 14 100.0%

% 18.5% 13.2% 14.7%

36-40 vjeç 2 13.3% 13 86.7% 15 100.0%

% 7.4% 19.1% 15.8%

41-45 vjeç 7 50.0% 7 50.0% 14 100.0%

% 25.9% 10.3% 14.7%

46-50 vjeç 6 50.0% 6 50.0% 12 100.0%

% 22.2% 8.8% 12.6%

51-55 vjeç 2 22.2% 7 77.8% 9 100.0%



112

% 7.4% 10.3% 9.5%

56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%

% 3.7% 2.9% 3.2%

66-70 vjeç 3 50.0% 3 50.0% 6 100.0%

% 11.1% 4.4% 6.3%

Total 27 28.4% 68 71.6% 95 100.0%

% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabela 2. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar.

Grup - mosha Ekspert kontabël i miratuar

Po % Jo % Total %

Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%

% .0% 9.8% 8.4%

25-30 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%

% .0% 17.1% 14.7%

31-35 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%

% 15.4% 14.6% 14.7%

36-40 vjeç 1 6.7% 14 93.3% 15 100.0%

% 7.7% 17.1% 15.8%



113

41-45 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%

% 15.4% 14.6% 14.7%

46-50 vjeç 4 33.3% 8 66.7% 12 100.0%

% 30.8% 9.8% 12.6%

51-55 vjeç 1 11.1% 8 88.9% 9 100.0%

% 7.7% 9.8% 9.5%

56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%

% 7.7% 2.4% 3.2%

66-70 vjeç 2 33.3% 4 66.7% 6 100.0%

% 15.4% 4.9% 6.3%

Total 13 13.7% 82 86.3% 95 100.0%

% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabela 3. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për audituesit e brendshëm.

Grup - mosha Auditues i brendëshëm

Po % Jo % Total %

Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%

% .0% 8.9% 8.4%



114

25-30 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%

% .0% 15.6% 14.7%

31-35 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%

% .0% 15.6% 14.7%

36-40 vjeç 0 .0% 15 100.0% 15 100.0%

% .0% 16.7% 15.8%

41-45 vjeç 0 .0% 14 100.0% 14 100.0%

% .0% 15.6% 14.7%

46-50 vjeç 2 16.7% 10 83.3% 12 100.0%

% 40.0% 11.1% 12.6%

51-55 vjeç 3 33.3% 6 66.7% 9 100.0%

% 60.0% 6.7% 9.5%

56-60 vjeç 0 .0% 3 100.0% 3 100.0%

% .0% 3.3% 3.2%

66-70 vjeç 0 .0% 6 100.0% 6 100.0%

% .0% 6.7% 6.3%

Total 5 5.3% 90 94.7% 95 100.0%

% 100.0% 100.0% 100.0%



115

Tabela 4. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për konsulentin fiskal.

Grup - mosha Konsulent fiskal

Po % Jo % Total %

Nën 25 vjeç 0 .0% 8 100.0% 8 100.0%

% .0% 10.0% 8.4%

25-30 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%

% 13.3% 15.0% 14.7%

31-35 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%

% 13.3% 15.0% 14.7%

36-40 vjeç 1 6.7% 14 93.3% 15 100.0%

% 6.7% 17.5% 15.8%

41-45 vjeç 2 14.3% 12 85.7% 14 100.0%

% 13.3% 15.0% 14.7%

46-50 vjeç 3 25.0% 9 75.0% 12 100.0%

% 20.0% 11.3% 12.6%

51-55 vjeç 2 22.2% 7 77.8% 9 100.0%

% 13.3% 8.8% 9.5%

56-60 vjeç 1 33.3% 2 66.7% 3 100.0%



116

% 6.7% 2.5% 3.2%

66-70 vjeç 2 33.3% 4 66.7% 6 100.0%

% 13.3% 5.0% 6.3%

Total 15 15.8% 80 84.2% 95 100.0%

% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabela 5. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet.

Vjetërsia në punëA kryeni trajnime profesionale?

Po % Jo % Total %

0-5 vjet 17 54.8% 14 45.2% 31 100.0%

% 23.0% 53.8% 31.0%

6-10 vjet 13 86.7% 2 13.3% 15 100.0%

% 17.6% 7.7% 15.0%

11-15 vjet 9 75.0% 3 25.0% 12 100.0%

% 12.2% 11.5% 12.0%

16-20 vjet 11 84.6% 2 15.4% 13 100.0%

% 14.9% 7.7% 13.0%

21-25 vjet 10 83.3% 2 16.7% 12 100.0%



117

% 13.5% 7.7% 12.0%

26-30 vjet 7 70.0% 3 30.0% 10 100.0%

% 9.5% 11.5% 10.0%

31-35 vjet 7 100.0% 0 .0% 7 100.0%

% 9.5% .0% 7.0%

Total 74 74.0% 26 26.0% 100 100.0%

% 100.0% 100.0% 100.0%

Tabela 6. Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për trajnimet profesionale.

A kryenitrajnime

profesionale?

A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e treta përfshirë këtu edhe organet tatimore?

Total

Aspakdakord

Shumë pak

dakord

Pakdakord

Mesatarisht dakord

DakordShumëdakord

Plotësisht dakord

Po 0 3 17 16 16 3 15 70

% .0% 60.0% 85.0% 80.0% 80.0% 60.0% 68.2% 75.3%

Jo 1 2 3 4 4 2 7 23

% 100.0% 40.0% 15.0% 20.0% 20.0% 40.0% 31.8% 24.7%

Total 1 5 20 20 20 5 22 93

% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%



118

Tabela 7. Tregoni se deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme në deklarimin dhe evidentimin e detyrimit të

tatimit mbi fitimin në pasqyrat tuaja financiare?

Zëri

Nuk ndikon

fare Ndikon pak Mesatarisht Ndikon

Ndikon

shumëTotal


Të ardhurat 0 0.0% 1 1.4% 6 8.1% 16 21.6% 51 68.9% 74 100.0%

Vlera kontabël e aktiveve e ndryshmenga baza tatimore

3 4.1% 16 21.6% 12 16.2% 36 48.6% 7 9.5% 74 100.0%

Shpenzimet e amortizimit 0 0.0% 11 14.9% 22 29.7% 19 25.7% 22 29.7% 74 100.0%

Shpenzimet për interesat e paguara 1 1.4% 11 14.9% 21 28.4% 24 32.4% 17 23.0% 74 100.0%

Shpenzimet për gjoba, kamatvonesa etj 14 18.9% 7 9.5% 16 21.6% 18 24.3% 19 25.7% 74 100.0%

Shpenzimet për provizione 10 13.5% 5 6.8% 21 28.4% 22 29.7% 16 21.6% 74 100.0%

Shpenzime për dieta dhe shërbime 14 18.9% 6 8.1% 20 27.0% 19 25.7% 15 20.3% 74 100.0%

Shpenzime për dhurata 15 20.3% 9 12.2% 15 20.3% 18 24.3% 17 23.0% 74 100.0%

Shpenzime për sponsorizime 14 18.9% 8 10.8% 19 25.7% 19 25.7% 14 18.9% 74 100.0%

Shuma e shpenzimeve në natyrë 16 21.6% 8 10.8% 12 16.2% 18 24.3% 20 27.0% 74 100.0%

Shpenzime për tatime dhe taksa të panjohura nga organet tatimore

7 9.5% 10 13.5% 12 16.2% 25 33.8% 20 27.0% 74 100.0%

Krijimi apo rritja e rezervave për fondetë veçanta

14 18.9% 3 4.1% 17 23.0% 27 36.5% 13 17.6% 74 100.0%



119

Shpenzime të konsumit personal 17 23.0% 8 10.8% 17 23.0% 14 18.9% 18 24.3% 74 100.0%

Shpenzime të pajustifikuara medokumentacion

15 20.3% 8 10.8% 12 16.2% 23 31.1% 16 21.6% 74 100.0%

Shpenzime të evidentuara përkorigjimin e gabimeve

10 13.5% 15 20.3% 15 20.3% 25 33.8% 9 12.2% 74 100.0%

Nxjerrjet jashtë përdorimit 10 13.5% 9 12.2% 14 18.9% 20 27.0% 21 28.4% 74 100.0%

Tabela 8. Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekur transparencën e deklarimit te detyrimit të

tatimit mbi fitimin për periudhën ushtrimore?

Zëri

E zvogëlon

fuqishëmtransparencë

n

E zvogëlontransparencë

n

Nuk ndikonnë

transparencë

E rrittransparencë

n

E rrit fuqishëm

transparencën

Total


Ligji 2004" Për kontabilitetindhe pasqyrat financiare"

0 0.0% 3 3.0% 19 19.0% 55 55.0% 23 23.0% 100100.0

%

Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 4 4.0% 11 11.0% 58 58.0% 27 27.0% 100100.0

%

Ligji 2206 "Për tatimin mbi tëardhurat"

0 0.0% 4 4.0% 11 11.0% 58 58.0% 27 27.0% 100100.0

%

Shpenzimet e panjohura përefekte fiskale

2 2.0% 12 12.0% 11 11.0% 53 53.0% 22 22.0% 100100.0

%

Udhëzimet e organeve 1 1.0% 2 2.0% 19 19.0% 48 48.0% 30 30.0% 100 100.0



120

tatimore %

Transaksionet informale qëushtrohen nga njësiaekonomike

13 13.0% 21 21.0% 16 16.0% 30 30.0% 20 20.0% 100100.0

%

Profesionalizmi iinspektorëve tatimorë

3 3.0% 3 3.0% 19 19.0% 51 51.0% 24 24.0% 100100.0

%

Profesionalizmi i punonjësvetë njësisë ekonomike 0 0.0% 1 1.0% 16 16.0% 63 63.0% 20 20.0% 100 100.0%

Tabela 9. Deri në çfarë mase e ka prekur aftësinë e kompanisë tuaj për tu angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin?

Zëri

E zvogëlon fuqishëm

transparencën

E zvogëlon

transparencën

Nuk ndikonnë

transparencë

E rrit

transparencën

E rrit fuqishëm

transparencënTotal



0 0.0% 4 4.0% 29 29.0% 51 51.0% 16 16.0% 100 100.0%

Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 3 3.0% 21 21.0% 52 52.0% 24 24.0% 100 100.0%

Ligji 2206 "Për tatimin mbi tëardhurat"

0 0.0% 3 3.0% 18 18.0% 50 50.0% 29 29.0% 100 100.0%


0 0.0% 6 6.0% 28 28.0% 49 49.0% 17 17.0% 100 100.0%

Udhëzimet e organeve tatimore 0 0.0% 4 4.0% 29 29.0% 49 49.0% 18 18.0% 100 100.0%



121

Transaksionet informale qëushtrohen nga njësia ekonomike

11 11.0% 8 8.0% 18 18.0% 41 41.0% 22 22.0% 100 100.0%

Profesionalizmi i inspektorëvetatimorë

0 0.0% 2 2.0% 28 28.0% 43 43.0% 27 27.0% 100 100.0%

Profesionalizmi i punonjësve tënjësisë ekonomike

0 0.0% 11 11.0% 0 0.0% 60 60.0% 29 29.0% 100 100.0%

Tabela 10. Deri në çfarë mase mendoni se çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga burimet e jashtme?

Zëri

E zvogëlon

fuqishëm

transparencë

n

E zvogëlon

transparencë

n

Nuk ndikon

në

transparencë

E rrit

transparencë

n

E rrit

fuqishëm

transparencë

n

Total



0 0.0% 4 4.0% 27 27.0% 55 55.0% 14 14.0%100

100.0%

Ligji për proçedurat tatimore 0 0.0% 2 2.0% 16 16.0% 61 61.0% 21 21.0%100

100.0%

Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat" 0 0.0% 2 2.0% 16 16.0% 50 50.0% 32 32.0%

100

100.0%


0 0.0% 8 8.0% 13 13.0% 52 52.0% 27 27.0%100

100.0%

Udhëzimet e organevetatimore

1 1.0% 0 0.0% 31 31.0% 55 55.0% 13 13.0%100

100.0%

Transaksionet informale qëushtrohen nga njësia

6 6.0% 4 4.0% 27 27.0% 45 45.0% 18 18.0% 10 100.0



122

ekonomike 0 %


1 1.0% 4 4.0% 21 21.0% 42 42.0% 32 32.0%100

100.0%

Profesionalizmi i punonjësvetë njësisë ekonomike

2 2.0% 5 5.0% 7 7.0% 60 60.0% 26 26.0%100

100.0%

Tabela 11. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin e pasqyrës së bilancit?

Zëri

E zvogëlon

fuqishëm

transparenc

ën

E zvogëlon

transparencë

n

Nuk ndikon

në

transparencë

E rrit

transparencë

n

E rrit fuqishëm

transparencënTotal

N

r% Nr % Nr % Nr % Nr % Nr %

Ligji 2004 “Për

kontabilitetin dhe pasqyratfinanciare”

0 0.0% 3 3.0% 23 23.0% 49 49.0% 25 25.0%100

100.0%

Ligji për proçedurat

tatimore 0 0.0% 4 4.0% 9 9.0% 66 66.0% 21 21.0%

10

0 100.0%

Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat"

0 0.0% 5 5.0% 12 12.0% 61 61.0% 22 22.0%100

100.0%


0 0.0% 9 9.0% 22 22.0% 47 47.0% 22 22.0%100

100.0%

Udhëzimet e organeve 0 0.0% 21 21.0% 0 0.0% 56 56.0% 23 23.0% 10 100.0%



123

tatimore 0


15 15.0% 11 11.0% 15 15.0% 41 41.0% 18 18.0%100

100.0%


0 0.0% 2 2.0% 22 22.0% 49 49.0% 27 27.0%100

100.0%

Profesionalizmi i punonjësve të njësisëekonomike

1 1.0% 0 0.0% 10 10.0% 58 58.0% 31 31.0% 100

100.0%

Tabela 12. Deri në çfarë mase çështjet e mëposhtme prekin transparencën për deklarimin e të ardhurave dhe shpenzimeve?

Zëri

E zvogëlon

fuqishëm

transparencën

E zvogëlon

transparencën

Nuk ndikon

në

transparencë

E rrit

transparencën

E rrit fuqishëm

transparencënTotal


Ligji 2004" Përkontabilitetin dhe pasqyrat

financiare"

2 2.0% 2 2.0% 18 18.0% 61 61.0% 17 17.0% 100 100.0%

Ligji për proçedurat tatimore 2 2.0% 0 0.0% 12 12.0% 66 66.0% 20 20.0% 100 100.0%

Ligji 2206 "Për tatimin mbitë ardhurat"

3 3.0% 0 0.0% 12 12.0% 62 62.0% 23 23.0% 100 100.0%


5 5.0% 5 5.0% 19 19.0% 48 48.0% 23 23.0% 100 100.0%



124

Udhëzimet e organevetatimore

1 1.0% 0 0.0% 31 31.0% 44 24.0% 24 24.0% 100 80.0%


17 17.0% 8 8.0% 12 12.0% 44 44.0% 19 19.0% 100 100.0%


3 3.0% 2 2.0% 15 15.0% 51 51.0% 29 29.0% 100 100.0%

Profesionalizmi i punonjësve të njësisëekonomike

0 0.0% 1 1.0% 7 7.0% 60 60.0% 32 32.0% 100 100.0%

Tabela 13. Jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të pasqyrave financiare?

Zëri

Nivel shumë

i ulët Nivel i ulët Mesatar Nivel i lartë

Nivel shumë

i lartëTotal


Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të

ndryshme dhe të pavaruranga njëra-tjetra.

14 14.0% 19 19.0% 39 39.0% 14 14.0% 14 14.0% 100 100.0%

Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të njëjta

9 9.0% 11 11.0% 30 30.0% 22 22.0% 28 28.0% 100 100.0%

Dominimi i rregulavekontabël

1 1.0% 9 9.0% 36 36.0% 21 21.0% 33 33.0% 100 100.0%



125

Dominimi i rregulave fiscal 5 5.0% 11 11.0% 32 32.0% 19 19.0% 33 33.0% 100 100.0%

Të zbatohen vetëm rregullatfiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiscal

20 20.0% 4 4.0% 34 34.0% 23 24.0% 19 19.0% 100 101.0%

Tabela 14. Jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të pasqyrave financiare?

Zëri

Nivel shumë

i ulët Nivel i ulët Mesatar Nivel i lartë

Nivel shumë

i lartëTotal


Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të ndryshmedhe të pavarura nga njëra-tjetra.

23 23.0% 9 9.0% 28 28.0% 16 16.0% 24 24.0% 100 100.0%

Rregullat e kontabilitetit dheato fiskale të jenë të njëjta

17 17.0% 14 14.0% 21 21.0% 19 19.0% 29 29.0% 100 100.0%

Dominimi i rregulave kontabël 1 1.0% 7 7.0% 35 35.0% 31 31.0% 26 26.0% 100 100.0%

Dominimi i rregulave fiskal 8 8.0% 13 13.0% 29 29.0% 32 32.0% 18 18.0% 100 100.0%

Të zbatohen vetëm rregullatfiskale në përcaktimin e fitimitkontabël dhe atë fiscal

23 23.0% 3 3.0% 32 32.0% 24 24.0% 18 18.0% 100 100.0%



126

Tabela 15. (7.a) Trajnimet profesionale dhe zhvillimi i tyre.

A kryeni

trajnime profesionale

?

Nga kush zhvillohen trajnimet?

Po

Vetem ngainstitucioni ku

punoni

% Po

Vetëm nga shoqatate profesioneve të

lira

%

Po 55 40 72.7 34 19 55.9

Tabela 16. (15. b) Informacion mbi testin Hi-katror.

A kryeni trajnime

profesionale?

Sa i familjarizuar jeni ju me "funksionin e të ardhurave" mbi

bazën e të cilave llogaritet detyrimi i tatimit mbi fitimin e

periudhës ushtrimore në kompaninë tuaj?

Pak ose aspaki familjarizuar

Mesatarisht I familjarizuar Total

Po 7.5 6.8 55.7 70.0

% 70.0% 44.4% 79.7% 75.3%

Jo 2.5 2.2 18.3 23.0

% 30.0% 55.6% 20.3% 24.7%

Total 10.0 9.0 74.0 93.0

% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests

Value DfAsymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 5.534a 2 .063

Likelihood Ratio 4.848 2 .089

Linear-by-LinearAssociation 1.949 1 .163

N of Valid Cases 93

a. 2 cells (33.3%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 2.23.



127

Tabela 17. (15.b) Përmbledhje e informacionit të kryqëzuar për aktivitetin.

Fusha e aktivitetit

Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me

eksperti kontabël gjatë çertifikimit të pasqyrave

financiare?Total

Pak ose aspake familjarizuar

Mesatarisht E familjarizuar

Ndërtim 1.8 .5 4.7 7.0

% 4.2% .0% 9.5% 7.5%

Financë,Siguracione, Real

Estate2.3 .6 6.1 9.0

% 4.2% .0% 12.7% 9.7%

Prodhim 3.6 .9 9.5 14.0

% 8.3% .0% 19.0% 15.1%

Miniera .3 .1 .7 1.0

% .0% .0% 1.6% 1.1%

Shërbime 9.0 2.3 23.7 35.0

% 33.3% .0% 42.9% 37.6%

Transport dheShërbime publike

.8 .2 2.0 3.0

% .0% .0% 4.8% 3.2%

Tregëti me shumicëdhe pakicë

4.6 1.2 12.2 18.0

% 37.5% 66.7% 7.9% 19.4%

Tjetër/ specifiko 1.5 .4 4.1 6.0

% 12.5% 33.3% 1.6% 6.5%

Total 24.0 6.0 63.0 93.0

% 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

Chi-Square Tests



128

Value DfAsymp. Sig. (2-

sided)

Pearson Chi-Square 35.759a 14 .001

Likelihood Ratio 36.393 14 .001

Linear-by-Linear Association 13.347 1 .000

N of Valid Cases 93

a. 19 cells (79.2%) have expected count less than 5. The minimum expected count is .06.



129

Aneks 2. Pyetësori

PYETËSOR

Ky pyetësor është anonim dhe konfidencial. Përgjigjet tuaja nuk janë të destinuara për t’ju

identifikuar ju në asnjë mënyrë. Ky informacion do të përdoret vetëm për tu siguruar analiza

kuptimplotë te temës ë doktoraturës “Shoqëritë Shqipëtare përballë realitetit të raportimit tëdubluar financiar dhe fiskal”

Nëse jeni një profesionist i pavarur apo i punësuar, lutem të plotësoni të gjithë pyetësorin.

Nëse jeni një i punësuar në organet tatimore, lutem të plotesoni pjesën Irë dhe atë të IIItë të

pyetësorit.

Pyetësori është ndërtuar si vijon:

Në pjesën Irë paraqiten disa karakteristika të përgjithshme të të anketuarit. Kjo ndihmon për të

njohur më mirë realitetin dhe konkretisht personat që i përgjigjen këtij pyetësori.

Pjesa e Iitë shërben për të njohur njësinë ekonomike që anketohet si dhe lidhja e saj me

deklarimin e detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore.

Pjesa e IIItë shërben për të marrë një informacion për lidhjen midis raportimit tatimor dhe atij

fiskal.

Për çdo paqartësi ju mund të kontaktoni në këtë adresë email: [email protected]

Ju faleminderit për kohën e kushtuar!

Msc. Rudina QURKU



130

PJESA e Irë “Karakteristika të përgjithshme të të anketuarve”

1. Lutemi tregoni rrethin tuaj:

2. Lutemi tregoni gjininë tuaj: femër mashkull

3. Lutemi tregoni moshën tuaj:

nën 25 46 ÷ 50

25 ÷ 30 51 ÷ 55

31 ÷ 35 56 ÷ 60

36 ÷ 40 61 ÷ 65

41 ÷ 45 66 ÷ 70

4. Lutemi të tregoni të gjitha nivelet arsimore që ju keni arritur.

a)

Diploma e shkollës së mesme Po Jo

b) Diploma e shkollës së lartë (Bachelor) Po Jo

c) Master Po Jo

(nëse përgjigjeni me Po atëherë lutem të specifikoni të dhënat ë më poshtëme, në të kundërt vazhdonime pytjet e tjera)

c1.Financë Kontabilitet Administrim Publik

MBA Marketing Tjetër (specifikoni):

c2.

Masterin e keni zhvilluar në: Shqipëri jasht shtetit

a) Ph. Doktoraturë Po Jo



131

b) Të tjera (specifikoni):

5. Cilat nga këto çertifikata profesionale / licenca ju zotëroni?

a. Kontabël i miratuar Po Jo

b. Ekspert Kontabël i miratuar Po Jo

c. Auditues i brëndshëm Po Jo

d. Konsulent fiskal Po Jo

e. Të tjera (specifikoni)

f. Asnjë

6. Sa vjet përvojë pune ju keni?

0 ÷ 5 6 ÷ 10 11 ÷ 15 16 ÷ 20

21 ÷ 25 26 ÷ 30 31 ÷ 35 36 ÷ 40

7.

Eksperienca në punë është e ndarë specifikisht si më poshtë:

Numri i viteve në sektorin publik:

Numri i viteve në sektorin privat:

8.

A kryeni trajnime profesionale? Po Jo

(nëse i përgjigjeni Po kësaj pyetje, atëhere vazhdoni me plotësimin e pyetjeve të mëposhtmë, në të

kundërt kaloni në pjesën e IItë të këtij pyetësori)

9. Sa shpesh kryeni trajnime?

çdo 3 muaj çdo 6 muaj çdo 9 muaj çdo 1 vit

çdo 3 vjet shumë rrallë asnjëherë

10. Nga kush ju zhvillohen trajnimet?

a. Nga institucioni ku ju punoni

b. Nga shoqata e profesioneve të lira



132

c. Tjetër (specifiko):

PJESA e IItë “Karakteristikat e njësisë ekonomike”

1.

Prej sa vitesh ushtron aktivitet subjekti juaj:

0 ÷ 5 vjet 6 ÷ 10 vjet 11 ÷ 15 vjet 16 ÷ 20 vjet 21 ÷ 25 vjet

2. Klasifikimi kryesor i aktivitetit të biznesit tuaj është:

Bujqësi, Pyje dhe Peshkim

Ndërtim

Financë, Siguracione dhe Real Estate

Prodhim

Miniera

Shërbime

Transporti dhe Shërbimet Publike

Tregëti me shumicë apo pakicë

Të tjera (specifikoni)

3. Sa është përafërsisht totali i Aktiveve për vitin 2012 korporatën tuaj: 000/Lek

4. Të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj për periudhat e mëposhtme ishin: 000/Lek

Viti 2010 Viti 2011 Viti 2012

5. Të ardhurat vjetore neto për biznesin tuaj mbi bazën e të cilës ju llogaritët detyrimin tatimor për

periudhat e mëposhtme ishin: 000/Lek



133

Viti 2010 Viti 2011 Viti 2012

6.

Është biznesi juaj aktualisht në një pozicionin me humbje vjetore? Po Jo(nëse Po lutem të specifikoni se sa ishte kjo humbje 000/Lek )

7.

Lutem të specifikoni kategorinë e mëposhtme që përshkruan më mirë punën në përcaktimin e

detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore për njësinë tuaj ekonomike.

a) Planifikim i detyrimit

tatimor

100% Organi Tatimor

100% Njësia Ekonomike

0 ÷ 75% Organi Tatimor 0 ÷ 25 % Njësia Ekonomike



b) Detyrimitatimor

100% Organi Tatimor

100% Njësia Ekonomike



0 ÷ 25% Organi Tatimor 0 ÷ 75 %

Njësia Ekonomike

8. Detyrimi i tatimit të njësisë ekonomike është shqyrtuar nga një Profesionist i pavarur

Po Jo

(nëse i përgjigjeni kësaj pyetje me Po lutem të specifikoni llojin e profesionit)

KM EKR Auditues Publik Ekspert Fiskal

9. Për dy pyetjet e mëposhtme, ju lutem çekoni numrin që korrespondon me zgjedhjen tuaj.

a.

Sa i familjarizuar jeni ju me “funksionin e të ardhurave” mbi bazën e të cilave llogaritet detyrimi i

tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të njësisë suaj?



134

Aspak ifamiljarizuar

Shumë ifamiljarizuar

1 2 3 4 5 6 7

b. Sa ndikim keni për vendime lidhur me detyrimin e tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të

njësië suaj?

Aspakndikim

Shumëndikim

1 2 3 4 5 6 7

10.

A janë pasqyrat tuaja financiare të mëposhtme të çertifikuara nga ekspertë kontabël të regjistruar?

Viti 2008 Po Jo

Viti 2009 Po Jo

Viti 2010 Po Jo

Viti 2011 Po Jo

Viti 2012 Po Jo

a. Sa e familjarizuar ka qënë njësia ekonomike me ekspertin kontabël gjatë çertifikimit të pasqyrave

financiare.

Aspak ifamiljarizuar

Shumë ifamiljarizuar

1 2 3 4 5 6 7

b. A mendoni se pasqyrat financiare japin informacionin e nevojshëm për të gjitha palët e treta

përfshire këtu edhe organet tatimore?

Aspakdakort

Shumëdakort

1 2 3 4 5 6 7



135

PJESA e IIItë “Raportimi financiar dhe tatimor”

Pyetjet e mëposhtme kërkojnë mendimet tuaja në lidhje me efektin e taksave të lidhura me çështjespecifike. Ju lutem shënoni një përgjigje (cekoni) për çdo rresht. Ne jemi të interesuar vetëm nëmendimet tuaja.

1. A i njihni Tatimet e shtyra:

(nëse i përgjigjeni po kësaj pyetje vazhdoni me pyetjet në vazhdimësi në të kundërt kaloni në pyetjen 4)

Po Jo Pa përgjigje

2. Sa shpesh e evidentoni atë në pasqyrat tuaja financiare.

Vit për vit Çdo 2 vjet Çdo 3 vjet Çdo 4 vjet Asnjëherë

3. Tregoni deri në çfarë mase ka ndikuar secila nga çështjet e mëposhtme në deklarimin dhe

evidentimin e detyrimit te tatimit mbi fitimin në pasqyrat financiare tuaja (1 nuk ndikon dhe 5ndikon fuqishëm).

1 2 3 4 5

Të ardhurat

Vlera kontabël e aktiveve e ndryshme nga baza tatimore

Shpenzimet e amortizimit

Shpenzime për interesa të paguar

Shpenzimet për gjoba, kamatvonesa, etj të ketij lloji

Shpenzime për provizione

Shpenzime për dieta dhe udhëtime

Shpenzime për dhurata



136

Shpenzime për sponsorizime

Shuma e shpërblimeve në natyre

Shpenzimet për tatime dhe taksa të panjohuara ngaorganet tatimore

Krijimi ose rritja e rezervave apo fondeve të veçanta

Shpenzime të konsumit personal

Shpenzime të pajustifikuara me dokumentacion

Shpenzime të evidentuara për korrigjimin e gabimeve

Nxjerrjet jashtë përdorimit,etj

Të tjera te lutem specifiko me poshte

4.

Deri në çfarë mase mendoni se secila prej çështjeve të mëposhtme ka prekur transparencën e deklarimit të detyrimit të tatimit mbi fitimin e periudhës ushtrimore të kompanisë suaj.

E zvogëlonfuqishëm

Trasparencën

E zvogëlonTrasparencën

Nuk ndikonnë

Transparencë

E rritTrasparencën

E rritfuqishëm

Trasparencën

Ligji i 2004 “Për

kontabilitetin dhePasqyrat financiare

Ligji i “Për procedurattatimore”

Ligji i 2206 “Për tatimin

mbi të ardhurat”

Shpenzimet epanjohura për efektefiskale

Udhëzimet eorg.tatimore ....(Për kërkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, e

furnitoreve, etj)

Transaksionetinformale që ushtrohen



137

nga njësitë ekonomike

Profesionalizimi iinspektoreve tatimore

Profesionalizmi ipunonjësve të njësisë

ekonomike

5. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga pikat e mëposhtme ka prekur aftësinë e kompanisë suaj për t’u angazhuar në planifikimin e detyrimeve për tatimin.

E zvogëlonfuqishem

E zvogëlon Nuk ndikon E rritE rrit

fuqishëm


kontabilitetin dhe

Pasqyrat financiare

Ligji i “Për procedurattatimore”


mbi të ardhurat”

Shpenzimet e

panjohura për efektefiskale

Udhëzimet eorg.tatimore ....(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionet

shtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitoreve, etj)

Transaksionetinformale që ushtrohennga njësitë ekonomike

Profesionalizmi iinspektoreve tatimore

Profesionalizmi ipunonjsve të njësisëekonomike

6. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin përqindjen e punës nga

burime të jashtme (kontraktimi me profesionistë të pavarur) për percaktimin e detyrimit të tatimitmbi fitimin?



138


punësimin etyre

E zvogëlonpunësimin e

tyreNuk ndikon E rrit

E rritfuqishëm



Ligji i “Për procedurat

tatimore”


mbi të ardhurat”


Udhëzimet eorg.tatimore ....

(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqerojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitorëve, etj)


Profesionalizmi i

inspektorëve tatimoreProfesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike

7. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin transparencën përdeklarimin e pasqyrës së bilancit?


punësimin e

tyre


tyreNuk ndikon E rrit

E rritfuqishëm




tatimore”




139

mbi të ardhurat”


Udhezimet e

org.tatimore ....(Për kerkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare tëtilla si lista einventareve, efurnitoreve, etj)


Profesionalizmi i

inspektorëve tatimoreProfesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike

8. Deri në çfarë mase mendoni se secila nga çështjet e mëposhtme prekin transparencën përdeklarimin e pasqyrës së të ardhurave dhe shpenzimeve?


punësimin etyre


tyreNuk ndikon

E rrit E rrit

fuqishëm




tatimore”


mbi të ardhurat”

Shpenzimet e

panjohura për efekte

fiskaleUdhëzimet eorg.tatimore ....(Për kërkesa në lidhjeme dokumentacionetshtesë që shoqërojnëpasqyrat financiare të



140

tilla si lista einventareve, efurnitorëve, etj)


Profesionalizmi iinspektoreve tatimore

Profesionalizmi ipunonjësve të njësisëekonomike

9. Sa dakort jeni me shprehjen “Shoqëritë Shqipëtare ndeshen midis realitetit të raportimit të

dubluar financiar dhe atij fiskal“

Aspak

dakort

Shumë

dakort

1 2 3 4 5 6 7

10. A mendoni se ndërtimi i anekseve shpjeguese të detajuara për organet tatimore përbën një kosto tëlartë për Ju?

Aspakdakort

Shumëdakort

1 2 3 4 5 6 7

11.

Për çështjet e mëposhtme jepni mendimin tuaj se ku pozicionoheni aktualisht gjatë hartimit të

Pasqyrave financiare;

1 2 3 4 5

Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jetë tëndryshme dhe të pavarura nga njera-tjetra

Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë tënjëjta

Të zbatohen Rregullat e kontabilitetit në mënyrë tëtillë që në fund të marrim informacionin ekontabilite-tit dhe të fiskut njëkohësisht(Dominimi i rregullave Kontabël)



Të zbatohen Rregullat fiskale në mënyrë të tille qënë fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhetë fiskut njëkohesisht(Dominimi i rregullave fiskale)

Të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiskal

12. Për çështjet e mëposhtme jepni mendimin tuaj se ku dëshironi të qëndroni gjatë hartimit të

Pasqyrave financiare;

1 2 3 4 5

Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jetë tëndryshme dhe të pavarura nga njera-tjetra

Rregullat e kontabilitetit dhe ato fiskale të jenë tënjëjta

Të zbatohen Rregullat e kontabilitetit në mënyrë të

tillë që në fund të marrim informacionin ekontabilite-tit dhe të fiskut njëkohësisht(Dominimi i rregullave Kontabël)

Të zbatohen Rregullat fiskale në mënyrë të tille qënë fund të marrim informacionin e kontabilitetit dhetë fiskut njëkohesisht(Dominimi i rregullave fiskale)

Të zbatohen vetëm rregullat fiskale në përcaktimin efitimit kontabël dhe atë fiskal

doktoratura rudina qurku fakulteti i ekonomise departamenti i kontabilitetit

Documents