Download - ต่อมไร้ท่อ
![Page 1: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/1.jpg)
1
บทท 4 ระบบตอมไรทอ (ENDOCRINE SYSTEM) รายวชาชววทยา 2 (ว32242)
ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2555
![Page 2: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/2.jpg)
2
ตอมไรทอ (endocrine gland) ตอมทหลงสารและไปมผลตอเซลลเปาหมายโดยผาน extracellular fluid เชนกระแสเลอด โดยม 9 ชนดในคนตอมมทอ(exocrine gland) ตอมทหลงสารและไปมผลตอเซลลเปาหมายโดยผานทอ
ระบบตอมไรทอ (ENDOCRINE SYSTEM)
ฮอรโมน หมายถงสารเคมทสรางมาจากเซลลของตอมไรทอ(endocrine cell) และไปมผลควบคมการท างานของเซลลเปาหมายทอยหางออกไป โดยขนสงไปตามกระเสเลอด การท างานของรางกายทควบคมโดยฮอรโมนหรอสารเคม เรยก chemical control และเรยกกลมสารเคมดงกลาววา chemical messenger หรอ molecular messenger
![Page 3: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/3.jpg)
3
![Page 4: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/4.jpg)
1. ควบคมการเจรญเตบโต (growth)
2. ควบคมและรกษาสภาพแวดลอมภายในรางกายใหเปนปกต
3. ควบคมการท างานของรางกายอยางอตโนมต
4
Chemical messengerหรอmolecular messenger แบงเปน 5 ชนดดงน
1. Paracrine (local regulator) 2. Neurotransmitter 3. Neurohormone 4. Hormone 5. Pheromone
![Page 5: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/5.jpg)
5
ฮอรโมนแบงตามโครงสรางทางเคมไดเปน 4 ชนด คอ
1. ฮอรโมนเปปไทดหรอโปรตน (Polypeptide hormone) 2. ฮอรโมนสเตยรอยด (Steroid hormone) 3. ฮอรโมนเอมน (Amine hormone) 4.ฮอรโมนกรดไขมน (Fatty acid hormone)
![Page 6: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/6.jpg)
6
กลไกการออกฤทธของchemical messenger และฮอรโมน
-ออกฤทธไดโดยการจบกบตวรบสญญาณ(receptor)
สารเคมตวเดยวกนสามารถมผลตอ เซลลชนดตางๆ ไดตางกนโดยขนกบ 1.ตวรบตางกน (a กบb&c) 2.ตวถายทอดสญญาณในเซลล ตางกน (bกบc)
![Page 7: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/7.jpg)
7
การออกฤทธของฮอรโมน แบงตามโครงสรางไดเปน 2 แบบ
1.พวกทมตวรบอยทผนงเซลล(cell membrane receptor)ไดแกฮอรโมนทมขนาดใหญผานเขาเซลลไมได ไมละลายในไขมน เชน ฮอรโมนโปรตน
2.พวกทมตวรบอยภายในเซลล ไดแกฮอรโมนทมขนาดเลกและละลายในไขมนได เชน ฮอรโมนสเตยรอยด, ฮอรโมนไทรอยด, Vitamin D3, NO
-ตวรบเมอจบกบฮอรโมน (hormone-receptor complex) จะท าหนาทเปน transcription factor
-ตวรบอาจอยในไซโตพลาสม หรอนวเคลยส
![Page 8: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/8.jpg)
1. พวกทเปลยนแปลงมาจากเนอเยอชนกลาง * สรางสารพวกสเตอรอยด - ตอมหมวกไตสวนนอก (adrenal cortex) รงไข (ovary) อณฑะ (testis) 2. พวกทเปลยนแปลงมาจากเนอเยอชนนอก และเนอเยอชนใน * สรางสารพวกเปปไทด โปรตน ตอมไทรอยด(thyroid gland) ตอมใตสมอง(hypophysis หรอ pituitary) ตอมหมวกไตสวนใน
(adrenal medulla)
8
1. พวกทรางกายขาดไมได(essential endocrine gland) - ตอมไทรอยด (thyroid gland) ตอมพาราไทรอยด(parathyriod gland) ตอมหมวกไตสวนนอก
(adrenal cortex) ไอสเลตออฟแลงเกอรฮานส 2. พวกทรางกายขาดได(non-essential endocrine gland) - ตอมใตสมองสวนหนา (pituitary) ตอมไพเนยล(pineal gland) ตอมหมวกไตสวนใน (adrenal
medulla) รงไข (ovary) อณฑะ(testis)
![Page 9: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/9.jpg)
9
กลไกการควบคมการหลงฮอรโมน
การควบคมการหลงฮอรโมน สวนใหญ เปนกลไกการควบคมยอนกลบแบบ negative feedback
การควบคม homeostasis ของแคลเซยมโดย PTH และ Calcitonin
การท างานแบบตรงขามกน(antagonistic) ของฮอรโมน 2 ชนด
![Page 10: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/10.jpg)
10
ระบบตอมไรทอในสตวไมมกระดกสนหลง
1.Brain hormone(BH) หลงจาก neurosecretory cells มาเกบไวทcorpus cardiacum
2.BHกระตนprothoracic gl. ใหหลงฮอรโมน ecdysone
3.ecdysone กระตนการลอกคราบ
4.Juvenile hormone(JH) หลงจากcorpus allatum ยบยงการเกด metamorphosis เมอ JH ลดลงแมลงสามารถพฒนาไปสระยะตอไปได
![Page 11: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/11.jpg)
11
ระบบตอมไรทอในสตวมกระดกสนหลง(คน)
-ในรางกายคนเรามตอมไรทอทงหมด 9 ตอม
-Tropic hormones: ฮอรโมนทไปมบทบาทควบคมการหลงฮอรโมนของตอมไรทออน ๆ
![Page 12: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/12.jpg)
12
การท างานรวมกนระหวางระบบประสาทและระบบตอมไรทอ (ไฮโปทาลามสและตอมใตสมอง)
-ไฮโปทาลามสท าหนาทเชอมโยงระหวางระบบตอมไรทอและระบบประสาท -เซลลประสาท(neurosecretory cell)จากไฮโปทาลามสไปควบคมการหลงฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนหนา ทงแบบกระตน(releasing homrone) และยบยง(inhibiting hormone)
![Page 13: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/13.jpg)
1. ตอมใตสมองสวนหนา
(Anterior pituitary)
2. ตอมใตสมองสวนกลาง (intermidiate )
3. ตอมใตสมองสวนหลง (Posterior pituitary)
13
ตอมใตสมองเปนตอมไรทอ อยบรเวณตรงกลางสมองแบงได เปน 3 สวน คอ
![Page 14: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/14.jpg)
14
ตอมใตสมองสวนหนา(anterior pituitary gland or adenohypophysis)
-ควบคมการหลงฮอรโมนโดยไฮโปทาลามส โดยหลง releasing/inhibiting ผานทางเสนเลอด portal vessel
![Page 15: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/15.jpg)
- เปนสารพวกโปรตน ควบคมการเจรญเตบโต ของรางกาย
นอยไป มากไป
เดก Dwarfism giantism
ผใหญ acromegaly simmon’s disease
15
ฮอรโมนโกรท (Growth hormone,GH)
![Page 16: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/16.jpg)
16
![Page 17: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/17.jpg)
1. ฮอรโมนกระตนฟอลลเคล หรอ ฟอลลเคลสตมวเลตงฮอรโมน(follicle stimulating hormone,FSH) เปนฮอรโมนพวกโปรตนทรวมอยกบคารโบไฮเดรต(glycoprotein) ท าหนาท
- กระตนฟอลลเคลของรงไขใหเจรญเตบโต
- ออกฤทธรวมกบฮอรโมนลทไนท(LH)ในการกระตนใหมการสรางและหลงฮอรโมนอสโทรเจน
- FSH ในเพศชายจะกระตนเนอเยอสบพนธ(germinal epithelium) ภายในหลอดสรางอสจในอณฑะ ใหสรางอสจ(spermatogenesis)
- ฮอรโมน LH กระตนกลมเซลล อนเตอรสตเชยลใหหลง
ฮอรโมนเทสโทสเตอโรน (testosterone)
17
ฮอรโมนโกนาโดโทรฟน
(gonadotrophin หรอ gonadotrophic hormone,Gn )
![Page 18: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/18.jpg)
18
• เปนฮอรโมนประเภทโปรตน กระตนการเจรญของทอของการผลตน านมกระตนการสรางและผลตน านม
• ในขณะตงครรภและตอนคลอดจะมโพรแลกตนสง
• โพรแลกตนในเพศชายไมทราบหนาทแนชด แตมผรายงานวาโพรแลกตนจะท าหนาทรวมกบฮอรโมนเพศชายในการกระตนอวยวะทเกยวของกบการสบพนธ เชน ตอมลกหมาก ทอน าอสจ และตอมสรางน าเลยงอสจ
ฮอรโมนโพรแลกตน (prolactin) หรอ (lactogenic hormone)
![Page 19: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/19.jpg)
ท าหนาทกระตนอะดรนลคอรเทก ของตอมหมวกไตใหสรางฮอรโมนตามปกต
กระตนการเตบโตและการสรางฮอรโมนของตอมหมวกไตสวนนอก
กระตนการปลดปลอยกรดไขมนออกจากเนอเยอ
กระตนการหลงอนซลนจากตบออน
กระตนการหลง GH จากตอมใตสมองสวนหนา
ACTH ยงมลกษณะบางอยางเหมอนฮอรโมนจากตอมใตสมองสวนกลาง(MSH)จงกระตนเมลานนภายในสตวเลอดเยน เชน กบ ท าใหมสเขมขน
19
ฮอรโมนอะดรโนคอรตโคโทรฟน (adrenocorticotrophin hormone) หรอ ACTH
![Page 20: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/20.jpg)
หรอ TSH ท ำหนำทกระตนตอมไทรอยดใหหลงฮอรโมนตำม ปกต ฮอรโมนจำกตอมใตสมองสวนหนำจะควบคมโดยฮอรโมน ประสำททสรำงมำจำกไฮโพทำลำมส
20
ฮอรโมนกระตนไทรอยด
(thyroid stimulating hormone)
![Page 21: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/21.jpg)
ฮอรโมนกระตนการหลง GH (GH releasing hormone,GHRH)
ฮอรโมนยบยงการหลง GH (GH inhibiting hormone,GHIH)
ฮอรโมนกระตนการหลงโพรแลกตน(prolactin releasing hormone,PRH)
ฮอรโมนกระตนการหลงของตอมไทรอยด (thyroid releasing hormone,TRH)กระตนการหลง TSH
ฮอรโมนกระตนการหลง Gn (gonadotrophin releasing hormone,GnRH)กระตนการหลง FSHและ LH
21
![Page 22: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/22.jpg)
- ฮอรโมนเมลาโนไซต (Melanocytestimulating hormone) หรอ MSH ท าหนาทท าใหรงควตถภายในเซลล ผวหนงกระจายไปทว เซลล
22
ตอมใตสมองสวนกลาง ท าหนาทผลตฮอรโมน ดงน
![Page 23: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/23.jpg)
23
ตอมใตสมองสวนหลง(Posterior pituitary gland or neurohypophysis)
-ฮอรโมนทหลงจากตอมใตสมองสวนหลงสรางมาจาก เซลลประสาทของไฮโปทาลามส -โดยเซลลประสาทจะยนสวน axon มาในตอมใตสมองสวนหลง -ตอมใตสมองสวนหลงหรอนวโรไฮโพไฟซส ไมไดสรางฮอรโมนเอง แตฮอรโมนถกสรางมาจาก นวโรซครทอรเซลลของไฮโพทาลามสโดยกลมเซลลเหลานจะมแอกซอนมาสนสดอยภายในตอมใตสมองสวนหลง และเขาสกระแสเลอด
Axons to primary capillaries
Primary capillaries
Pituitary stalk
Posterior pituitary
Anterior pituitary
Secondary capillaries
Portal venules
![Page 24: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/24.jpg)
- ยเรตก ADH มหนาทดดน ากลบของหลอดไต และกระตนใหหลอด เลอดบบตว ถาขาดฮอรโมนนจะเกดการเบาจดท าใหปสสาวะ บอย
มผลใหมการดดน ากลบททอหนวยไต
ฮอรโมนนจะมการหลงออกมาเมอ กระหายน า และขาดน า ความเครยดสง ความดนเลอดสง
ยาทมผลตอการกระตนประสาทสวนกลาง ฝน เฮโรอนจะมผลในการกระตนการหลงฮอรโมนดวย
ถาม ADH นอยมากๆจะท าใหเกดโรคเบาจด(diabetes insipidus) มปสสาวะออกมามากถงวนละ 20 ลตรตอวน
24
วาโซเพรสซน(Vasopressin) หรอ ฮอรโมนแอนตได
![Page 25: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/25.jpg)
ท าหนาทกระตนกลามเนอเรยบและ อวยวะภายใน กระตนกลามเนอรอบ ๆ ตอมน านมใหขบน านม ฮอรโมนนจะหลงออกมามากตอนคลอด เพอชวยใหกลามเนอ มดลกบบตวขณะคลอด
25
ออกซโทซน (Oxytocin)
ตบออน (pancreas)
-ตบออนประกอบดวยendocrine gland (islets of Langerhans) และ exocrine gland (หลงเอนไซม) -Islet of Langerhans ประกอบดวย alpha cells(หลง glucagon) และ beta cells (หลง insulin)
![Page 26: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/26.jpg)
26
-insulin และ glucagon จะท าหนาทตรงขามกน(antagonistic) :insulin ลดระดบน าตาลในเลอด โดยไปกระตนใหมการน ากลโคสเขาสเซลล (ยกเวนเซลลสมอง), ลดการสลายไกลโคเจนทตบ, และลดการเปลยนกรดอะมโนและกลเซอรอลไปเปนน าตาล :glucagon เพมระดบน าตาลในเลอด โดยกระตนเซลลตบใหสลายไกลโคเจนมาเปนกลโคส เปลยนกรดอะมโนและกลเซอรอลมาเปนกลโคส Diabetes mellitus (โรคเบาหวาน) สภาวะทระดบน าตาลในเลอดสงกวาปกต (คนปกต = 90mg/100ml) อาจเกดเนองจากรางกายขาด insulin หรอเซลลเปาหมายไมตอบสนองตอinsulin
![Page 27: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/27.jpg)
27
ตอมหมวกไต (adrenal gland)
ตอมหมวกไต (adrenal gland) ประกอบดวยเนอเยอ 2 ชนดคอ
1. อะดรนลคอรเทกซ (adrenal cortex) เปนเนอเยอชนนอก 1.1 ฮอรโมนกลโคคอรตคอยด (Glucocorticoid hormone) ท าหนาทควบคมเมตาโบลซมของคารโบไฮเดรต กระตนการ เปลยนคารโบไฮเดรตและไกลโคเจนเปนกลโคส และยงควบคมสมดลของเกลอแร
1.2 ฮอรโมนมเนราโลคอทคอยด (mineralocorticoid) ท าหนาทควบคมสมดลของน าและเกลอแรในรางกาย เชน อลโดสเตอโรน
(aldosterone) ท าหนาทดดโซเดยมกลบทอหนวยไต
2. อะดรนลเมดลลา (adrenal medulla) เปนเนอเยอชนในอะดรนลคอรเทกซ 2.1 อะดรนาลน (adrenalin) ท าใหน าตาลในเลอดเพมขน และ กระตนการเตนของหวใจ 2.2 นอรอะดรนาลน (noradrenalin) ท าหนาทหลงจากเสนประสาทซมพาเทตก ท าใหความดนเลอดสง
![Page 28: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/28.jpg)
28
ตอมไทรอยด (Thyroid gland)
-ตอมไทรอยดในสตวเลยงลกดวยนมม 2 พ วางตวอยบนหลอดลม -สรางฮอรโมน triiodothyronine (T3) และ thyroxine (T4) -ท าหนาทควบคม กระบวนการเมตาบอลสม -ควบคมการสรางโดย TSH
- พาราทอรโมน (parathormone,PTH) ท าหนาทรกษาสมดลและ ฟอสฟอรสในรางกายใหคงท
- มผลกระตนใหมการเพมแคลเซยมและฟอสฟอรส
- ถามระดบแคลเซยมต าในเลอดจะกระตนใหมการหลงฮอรโมนมากขน
- ถาหลงฮอรโมนมากเกนไปจะท าใหมการสะสมแคลเซยมทไตทเสนเลอด กระดกเสยแคลเซยมมากเกนไป หกงายเปนโรคกระดกพรน
ฮอรโมนจากตอมพาราไทรอยด(Parathyriod gland)
![Page 29: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/29.jpg)
เพศชาย
-ฮอรโมนแอนโดรเจน (androgens)ประกอบไปดวย
เทสโทสเตอโรน (testosteron) มหนาทควบคมลกษณะเกยวกบ การเปลยนแปลงของเพศชายในชวงวยรน
29
เพศหญง - เอสโทรเจน (estrogens) สรางจากเซลลฟอลลเคลในรงไข
ฮอรโมนนจะต าในขณะมประจ าเดอน - ฮอรโมนโปรเจสเทอโรน (progesterone) สรางจาก คอรปสล
เทยม ควบคมลกษณะเกยวกบการเปลยนแปลงของราง กายในชวงวยรน
@ HCG = human chorionic gonodotrophin
![Page 30: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/30.jpg)
ฮอรโมนจากตอมไพเนยล ตอมไพเนยลอยบรเวณกงกลางของ
สมองสวนเซรบรมพซายและพขวา ตอมนไมไดท าหนาทสราง
ฮอรโมน ตอมนจะสรางเมลาโทนน (melatonin) ในคนและสตว
ชนสงในชวงวยรนและยบยงการเจรญเตบของอวยวะสบพนธ
ถาขาดจะท าใหเดกเปนหนมสาวเรวกวาปกต
30
ตอมไพเนยล(pineal gland)
ตอมไรทอทเกยวกบการปรบตวของสตว
- ตอมใตสมองสวนกลาง MSH
- ตอมไพเนยล melatonin
ตอมไรทอทเกยวของกบภมคมกน
- Thymus gland
ตอมไรทอทท าหนาทควบคมพฤตกรรม Biological clock
- pineal gland
![Page 31: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/31.jpg)
31
![Page 32: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/32.jpg)
32
![Page 33: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/33.jpg)
33
![Page 34: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/34.jpg)
34
![Page 35: ต่อมไร้ท่อ](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022060111/5566af71d8b42a5e688b4965/html5/thumbnails/35.jpg)
35
“THE END” THANK YOU FOR YOUR ATTENTION!