ENERGJIAENERGJIA

EnergjiaEnergjia ( (greqgreq..  ενεργόςενεργός, energos, , energos, "në "në punëpunë") në ") në fizikëfizikë, është aftësia e , është aftësia e ndërveprimit të një ndërveprimit të një sistemisistemi me një  me një tjetër. Energjia ka të bëjë edhe me tjetër. Energjia ka të bëjë edhe me fuqinëfuqinë e kërkuar për të lëvizur apo  e kërkuar për të lëvizur apo zhvendosur një zhvendosur një peshëpeshë në një largësi  në një largësi të caktuar. të caktuar.

Sa më e rëndë të jetë pesha ose sa Sa më e rëndë të jetë pesha ose sa më e gjatë largësia, aq më shumë më e gjatë largësia, aq më shumë energji nevojitet.energji nevojitet.

Ka shumë lloje energjish: Ka shumë lloje energjish: energjienergji kimikekimike nga fosilet djegëse,  nga fosilet djegëse, energjienergji elektrikeelektrike nga shfrytëzimi i fuqisë se  nga shfrytëzimi i fuqisë se ujit, ujit, energjienergji diellorediellore, , energjiaenergjia e e erëserës, , energjienergji termaletermale, dhe energji , dhe energji bërthamore nga ndarja e atomit.bërthamore nga ndarja e atomit.

Nje nga menyrat me te hershme per Nje nga menyrat me te hershme per prodhimin e energjise eshte ajo e prodhimin e energjise eshte ajo e hidrocentraleve kur perdoret fuqia e ujit hidrocentraleve kur perdoret fuqia e ujit per prodhimin e energjise.per prodhimin e energjise.

Menyra tjeter dhe me e perhapur per Menyra tjeter dhe me e perhapur per kohet ku jetojme jane kohet ku jetojme jane termocentralettermocentralet

Termocentral do te thote nje impiant Termocentral do te thote nje impiant tekniko industrial per prodhimin pjeserisht tekniko industrial per prodhimin pjeserisht te energjise elektrike dhe termike.Me ate te energjise elektrike dhe termike.Me ate termike kuptohet perdori i saj per ngrohje .termike kuptohet perdori i saj per ngrohje .

Energjia elektrike mund të përfitohet Energjia elektrike mund të përfitohet në disa mënyra si p.sh:me anë të në disa mënyra si p.sh:me anë të energjisë së erës,asaj energjisë së erës,asaj diellore,ujore,lendët e djegshme si diellore,ujore,lendët e djegshme si qymyri etj.qymyri etj.

HidrocentraletHidrocentralet

Hidrocentralet bëjnë shndërrimin e Hidrocentralet bëjnë shndërrimin e energjisë potenciale të rëniës së ujit në energjisë potenciale të rëniës së ujit në energjinë mekanike me anë të turbinës energjinë mekanike me anë të turbinës hidrulike dhe pastaj gjeneratori shndërron hidrulike dhe pastaj gjeneratori shndërron energjinë mekanike në atë elektrike. Ka dy energjinë mekanike në atë elektrike. Ka dy lloje të hidrocentraleve:lloje të hidrocentraleve:

Hidrocentralet rrjedhëse, në të cilat uji Hidrocentralet rrjedhëse, në të cilat uji vazhdimisht rrjëdh dhë të cilat kanë një vazhdimisht rrjëdh dhë të cilat kanë një rezervuar të ujit të limituar.rezervuar të ujit të limituar.

Hidrocentralet akumuluese, në të cilat uji Hidrocentralet akumuluese, në të cilat uji shfrytëzohet nga liqeni akumulues.[shfrytëzohet nga liqeni akumulues.[

DIGA E HOOVERITDIGA E HOOVERIT

Pjesët e një hidrocentrali:Pjesët e një hidrocentrali:

HIDROCENTRALI NË DIBËRHIDROCENTRALI NË DIBËR Për njëmbëdhjetë muaj, gjatë këtij viti, Për njëmbëdhjetë muaj, gjatë këtij viti,

Hidrocenrali “Spile” në Dibër, ka prodhuar Hidrocenrali “Spile” në Dibër, ka prodhuar 461 milionë kilovat orë energji elektrike, 461 milionë kilovat orë energji elektrike, prodhim rekord i këtij viti. Prodhimi i prodhim rekord i këtij viti. Prodhimi i realizuar realizuar  është gati për 60 për qind më shumë se  është gati për 60 për qind më shumë se sa planifikimi i vitit. Plani vjetor i prodhimit sa planifikimi i vitit. Plani vjetor i prodhimit në këtë objekt elektroenergjetik sillet deri në këtë objekt elektroenergjetik sillet deri më 290 milionë kilovat orë energji më 290 milionë kilovat orë energji elektrike.elektrike.Kjo mundësohet në saj të hidrologjisë së Kjo mundësohet në saj të hidrologjisë së volitshme të rajonit i cili është i përfshirë volitshme të rajonit i cili është i përfshirë me rrjedhje të mëdha uji. me rrjedhje të mëdha uji.

TERMOCENTRALITERMOCENTRALI

Në termocentrale si lëndë djegëse Në termocentrale si lëndë djegëse përdoret thëngjilli, vajguri ose gazi përdoret thëngjilli, vajguri ose gazi natyror. Në fillim si lëndë djegëse natyror. Në fillim si lëndë djegëse është përdorur vajguri por me rritjen është përdorur vajguri por me rritjen e konsumimit të benzinës për e konsumimit të benzinës për automobila dhe me rritjen e çmimit automobila dhe me rritjen e çmimit kjo doli nga përdorimi, kurse sot kjo doli nga përdorimi, kurse sot përdorim të madh ka gazi natyrorë.përdorim të madh ka gazi natyrorë.

Pjesët përbërëse të një Pjesët përbërëse të një termocentrali janë: termocentrali janë:

Depo e thëngjillitDepo e thëngjillit KalldajaKalldaja TrubinaTrubina Gjeneratori dhe sistemi elektrikGjeneratori dhe sistemi elektrik

Pamja e një Termocentrali:Pamja e një Termocentrali:

Centralet BërthamoreCentralet Bërthamore Centralet bërthamore bëjnë gjenerimin e Centralet bërthamore bëjnë gjenerimin e

elektricitetit në mënyrë të njejtë sikurse te elektricitetit në mënyrë të njejtë sikurse te cenralet me lëndë djegëse nga fosilet, pra si në cenralet me lëndë djegëse nga fosilet, pra si në termocentrale.termocentrale.

Pëparësitë e centralit bërthamor janë rezervat e Pëparësitë e centralit bërthamor janë rezervat e bollshme dhe ҫmimi i ulët i lëndës djegëse, ndotja bollshme dhe ҫmimi i ulët i lëndës djegëse, ndotja dhe funksionimi i lirë në kushte normale, ndërsa dhe funksionimi i lirë në kushte normale, ndërsa si mangësitë e centraleve bërthamore mund të si mangësitë e centraleve bërthamore mund të quhen rrjedhjet ose dështimi i paisjeve nga cka quhen rrjedhjet ose dështimi i paisjeve nga cka mund të kete lëshim të gazit radioaktiv ose i mund të kete lëshim të gazit radioaktiv ose i lëngut (ujit) që mund të shkaktojë rrezik për lëngut (ujit) që mund të shkaktojë rrezik për shëndetin e kumunitetit të afertë.shëndetin e kumunitetit të afertë.

Pjesë të centraleve bërthamore Pjesë të centraleve bërthamore janë: janë:

Reaktori dheReaktori dhe Reaktori me ujë në shtypje të lartëReaktori me ujë në shtypje të lartë

Në figurë janë paraqitur disa Në figurë janë paraqitur disa shufra të grumbulluar që shufra të grumbulluar që formojnë lëndën djegëse për formojnë lëndën djegëse për reaktor, të cilat formohen nga reaktor, të cilat formohen nga uraniumi i pasuruar. UO2 uraniumi i pasuruar. UO2 presohet në pilula dhe pilulat presohet në pilula dhe pilulat bashkohen në tufë duke formuar bashkohen në tufë duke formuar shufrat në mënyrë të njejtë. Në shufrat në mënyrë të njejtë. Në reaktor kryhet procesi i fuzionit të reaktor kryhet procesi i fuzionit të lëndës djegëse bërthamore e cila lëndës djegëse bërthamore e cila shpërbëhet nga bombardimi i shpërbëhet nga bombardimi i bërthamës së tij me neutrone, bërthamës së tij me neutrone, gjatë këtij procesi bëhet lirimi i gjatë këtij procesi bëhet lirimi i neutroneve të reja të cilat kanë neutroneve të reja të cilat kanë shpejtësi të mjaftueshme për ta shpejtësi të mjaftueshme për ta mbajtur shpërbërjenmbajtur shpërbërjen..

ENERGJIA SOLAREENERGJIA SOLARE Energjia e diellit është burim i renovueshëm dhe i Energjia e diellit është burim i renovueshëm dhe i

pakufishëm, nga i cili rrjedhin pjesa më e madhe e pakufishëm, nga i cili rrjedhin pjesa më e madhe e burimeve të energjisë në tokë, kjo energji paraqet sasinë e burimeve të energjisë në tokë, kjo energji paraqet sasinë e energjisë e cila mbartet me rrezet e diellit. Energjia e diellit energjisë e cila mbartet me rrezet e diellit. Energjia e diellit më së shpeshti përdoret për shëndërrim në energji të më së shpeshti përdoret për shëndërrim në energji të nxehtësisë në sistemet për ujë të ngrohtë dhe ngrohje dhe nxehtësisë në sistemet për ujë të ngrohtë dhe ngrohje dhe në centralet solare, ndërsa për shndërrim në energji në centralet solare, ndërsa për shndërrim në energji elektrike përdoren sistemet fotovoltaike. Intesiteti mesatar i elektrike përdoren sistemet fotovoltaike. Intesiteti mesatar i rrezatimit të diellit në atmosferë ështe mesatarisht rrezatimit të diellit në atmosferë ështe mesatarisht 1.37(kW/m2) e cila njihet si konstanta e diellit (solare).Gjatë 1.37(kW/m2) e cila njihet si konstanta e diellit (solare).Gjatë kushteve normale në sipërfaqen e tokës mund të arrihet kushteve normale në sipërfaqen e tokës mund të arrihet intesitet i rrezatimit prej 1.0(kW/m2), dhe vlera e vertetë intesitet i rrezatimit prej 1.0(kW/m2), dhe vlera e vertetë varet nga lokacioni, stina e vitit, koha e ditës, kushtet varet nga lokacioni, stina e vitit, koha e ditës, kushtet atmosferike. atmosferike.

Llojet e sistemeve diellore:Llojet e sistemeve diellore:

Sistemet diellore të temperaturave Sistemet diellore të temperaturave të ulëta,të ulëta,

• Kolektorët diellor për ngrohje të ujit,Kolektorët diellor për ngrohje të ujit,• Përgatitja e ujit të ngrohët, avujve.Përgatitja e ujit të ngrohët, avujve.

Sistemet diellore passive:Sistemet diellore passive:• Ngrohja natyrore e hapësirës.Ngrohja natyrore e hapësirës.

Centralet diellore dheCentralet diellore dhe Sistemet fotovoltaike.Sistemet fotovoltaike.

Central Diellorë:Central Diellorë:

Në këtë central sistemi i Në këtë central sistemi i deponimit apsorbon një deponimit apsorbon një pjesë të nxehtësisë të pjesë të nxehtësisë të prodhuar nga fushat me prodhuar nga fushat me celula diellore parabolike celula diellore parabolike gjatë ditës.Turbinat gjatë ditës.Turbinat prodhojnë energjinë prodhojnë energjinë elektrike gjatë nates duke elektrike gjatë nates duke përdorur këtë nxehtësi. Ky përdorur këtë nxehtësi. Ky proces mundëson proces mundëson dyfishimin e numrit të dyfishimin e numrit të orëve të punës në vit të orëve të punës në vit të centralit. centralit.

Punoi:Punoi: Luan BekteshiLuan Bekteshi

Sh.f.m.u:Shkolla e GjelbërtSh.f.m.u:Shkolla e Gjelbërt PrishtinëPrishtinë 20.10.201120.10.2011