AHMET YESEVİ ÜNİVERSİTESİ

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ YÜKSEK LİSANS

DÖNEM PROJESİ

ENFORMASYON VE İLETİŞİM TEKNOJİLERİ

VE SAĞLIK SİSTEMLERİ

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES (ICT)

AND HEALTH SYSTEMS

HAZIRLAYAN

Hatice Canan GÖZE

112172035

DANIŞMAN

Yrd. Doç. Dr. Zuhal TANRIKULU

İstanbul, 2011

İÇİNDEKİLER

1. Giriş……………………………………………………………………………… 2

2. Enformasyon Teknolojisi Bölümlerinin Değişen Rolü……………………….. 2

3. Türkiye’de Sağlık Hizmetleri ………………………………………………….. 3

4. Bilgi Teknolojileri ………………………………………………………………. 4

4.1. Bilişim Sistemleri …………………………………………………………... 4

4.2. Sağlık Bilişim Sistemleri …………………………………………………… 4

4.2.1. Klinik bilgi Sistemleri ………………………………………………. 5

a) Elektronik Sağlık / Hasta Kayıtları ………………………………... 5

b) Klinik Karar Destek Sistemleri …………………………………….. 6

c) Hemşire Bilgi Sistemleri …………………………………………….. 6

d) Tıbbi Görüntü Yönetim ve Depolama Sistemleri …………………. 6

e) Hasta Takip Sistemleri ……………………………………………… 6

f) Klinik İşletim Sistemleri …………………………………………….. 7

g) Vaka Bileşimi ………………………………………………………… 7

h) Sanal Gerçeklik Uygulamaları ……………………………………… 7

i) Akıllı Kart Uygulamaları …………………………………………… 7

j) Hastane Bilgi Sistemleri ……………………………………………... 8

4.2.2. Teşhis Tedavi Sistemleri …………………………………………….. 8

4.3. Sağlık Sektöründe İnternet Uygulamaları ………………………………… 8

5. Değerlendirme…………………………………………………………………………. 8

KAYNAKLAR ...................................................................................................................10

1

1. Giriş

Bilgi yönetimi kurum ve kuruluşlarda kişisel, yapılandırılmamış örtük bilgi ile kurum

faaliyetleri sonucunda oluşan açık ve yapılandırılmış bilginin üretimini, depolama ve

erişimini, paylaşımını ve kullanımını sağlayan kurumsal sistemin kurulmasıdır. Sözü geçen

sistemin en önemli bileşenlerinden biri de, her tür açık bilginin üretim, depolama, erişim,

dolaşım ve kullanımını sağlayan bilişim ve iletişim teknolojileri ve özellikle de teknolojik

ağlardır. (Bengü Çapar).

Enformasyon ve iletişim teknolojilerinin stratejik yönetimi kurumlar için gittikçe daha fazla

önem kazanmaktadır. Önceleri yalnızca kurumdaki temel faaliyetleri destekleyen birimler

olarak görülen enformasyon teknolojisi bölümleri, mevcut yapıları ve kurumsal ihtiyaçlar

bağlamında daha çok analiz edilmekte ve iyileştirilmeleri amacıyla önemli çalışmalar

gerçekleştirilmektedir (Van Grembergen, Steven, 2005). İyileştirme çalışmalarının başarısı ve

elde edilen kazanımların çoğaltılması ise bu çalışmaların kurum stratejilerine uygun bir

şekilde, stratejik bir bakış açısıyla yönetilmesine bağlıdır.

Günümüzde sağlıklı yaşam hakkı, temel insan hakkı olarak kabul edilmektedir (A. Serap

Fırat, 2006). Dolayısıyla bütün ülkelerde kaynakların etkin bir şekilde kullanılması konusunda

ortaya çıkan eğilim devletin sağlık hizmetleri piyasasında oynadığı rolü değiştirmeye

başlamıştır. Devletin sağlık hizmetleri piyasasındaki geleneksel rolü, sağlık hizmetlerinin

üretimi ve finansmanı üzerinde odaklanmaktadır. Yani devlet, sağlık hizmetlerini tek elden

yöneterek ya da hizmeti doğrudan üreterek görevini yerine getirmektedir. Ancak devletin rolü

değiştikçe, yönlendirme ve genel ilkeleri koyma ağırlık kazanırken, koruyucu sağlık

hizmetleri devlet tarafından verilmeye devam etmekte, tedavi ve rehabilite edici sağlık

hizmetleri piyasa ekonomisine bırakılmaktadır (Coşkun Can Aktan, A. Kadir Işık, 2008).

2. Enformasyon Teknolojisi Bölümlerinin Değişen Rolü

Enformasyon teknolojileri ve bu teknolojilerin oluşturduğu altyapılar sayesinde, kurumlar

operasyonel işlemlerini daha hızlı, daha doğru ve daha ekonomik şekilde yürütmektedir.

Önceleri farklı bölümlerce kullanılan farklı enformasyon teknolojileri, değişen koşullarla

birlikte birbirleriyle entegre edilmektedir. Söz konusu entegrasyon çoğu kez, kurum içi

sistemlerin yanında kurum dışı sistemleri de kapsamaktadır (Thaller, 2003). Enformasyon ve

iletişim teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler ve internet, kurum içi ve kurum dışı

sistemlerin birbirleriyle entegrasyonunda oldukça önemli faydalar sağlamaktadır.

2

Enformasyon teknolojilerinin temel fonksiyonlarından biri de kurumdaki iletişim süreçlerinin

desteklenmesidir. Enformasyon ancak iletildiği zaman kullanıcı tarafından fark edilmekte ve

değerlendirilmektedir. İletişim olmadan enformasyon bir anlam ifade edemeyeceği gibi

enformasyon olmadan da iletişimin bir anlamı olamayacaktır. İletilecek bir unsurun

bulunmadığı durumlarda, iletişimden bahsedilemeyecektir (Mertens vd., 1999). Bu bağlamda,

temel fonksiyonları enformasyonların üretilmesi, işlenmesi ve iletilmesi olan sistemler,

“enformasyon ve iletişim sistemleri” (İngilizce’deki karşılığı: Information and

communication systems) olarak adlandırılmakta, bu sistemlerin kısa adı ise “enformasyon

sistemleri” biçiminde kullanılmaktadır (Heinrich, 1994).

Enformasyon altyapıları, kurumdaki iletişim süreçlerinin desteklenmesi yanında başka önemli

fonksiyonlara da sahiptir. Bu fonksiyonlar, dış ve iç kaynaklardan verilerin toplanması,

bunların değerlendirilmesi ve enformasyonların oluşturulması, böylece gerçekleştirilecek

faaliyetlere yön verecek önemli sonuçlara ulaşılması olarak özetlenebilir (Weill, Broadbent,

1999).

Başka bir deyişle enformasyon teknolojisi bölümleri, kurumdaki farklı değer yaratma

süreçlerinin entegrasyonu yanında, kendileri de önemli bir değer yaratma süreci haline

gelmiştir. Enformasyon teknolojileri bölümlerinin sunduğu en önemli değer yaratma

fonksiyonları, pazarlama ve gelişme ile ilgili potansiyellerin ortaya konması olarak

özetlenebilir. Bütün bu faktörler, başlangıçta kurumdaki destekleyici birimler arasında sayılan

enformasyon teknolojisi bölümlerinin, gittikçe daha örgütsel bir nitelik kazanmasına yol

açmaktadır.

(Yücel Yılmaz,2007)

3. Türkiye’de Sağlık Hizmetleri

Ülkemizde sağlık sektörü 05.01.1961 tarih ve 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin

Sosyalleştirilmesi hakkındaki kanunun öngördüğü biçimde düzenlenmiştir. Bu kanunla

birlikte Türkiye’de ilk kez sevk zinciri gündeme gelmiş ve hastaların, önce birinci basamak

sağlık hizmeti veren sağlık kuruluşlarına (sağlık ocağı) başvurmaları ve buralarda, evde ve

ayakta teşhis ve tedavi edilemeyen ikinci basamak olan hastanelere sevk edilmeleri

öngörülmüştür (Zafer Öztek, 2008).

Hastaneler topluma çeşitli sağlık hizmeti sunan sağlık sistemimizin en önemli kurumlarından

biridir. Bu kurumlar, toplumun bedenen ve ruhen sağlıklı yaşamasında ve sağlıklı bir toplum

oluşturulmasında önemli görevler üstlenen hizmet işletmeleridir. Diğer hizmet işletmelerine

benzemekle birlikte, hastanelerdeki üretim süreci karmaşık bir yapıya sahiptir. Çünkü

3

hastalığın türü ve şiddeti, her hastaya farklı hizmet sunumu gerektirmektedir (Azzem Özkan,

2003).

Sağlık hizmeti yüzlerce, hatta binlerce bağımsız adımı kapsamaktadır. Ancak temel olarak

dört adımdan söz etmek mümkündür. Bunlar; koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık

hizmetleri, rehabilite edici hizmetler ve diğer hizmetlerdir. Diğer taraftan sağlık hizmetlerinin

kapsamı sürekli olarak genişlemektedir (Burhan Şenatalar, 2003).

4. Bilişim Teknolojileri

Teknoloji alanında meydana gelen hızlı ve ilginç gelişmeler teknolojinin kullanım alanları

konusuna oldukça yeni boyutlar getirmiştir. Gerek kişisel amaçlı evlerde gerekse ticari

kurumlarda bilgisayar ve yan teknolojilerinin kullanımı artık sınır tanımamaktadır. Büyüyen

ve gelişen toplumlar, endüstri devrimi sürecine girdikten sonra mal ve hizmet üretiminin şekli

değişerek verimlilik ve etkinlik kavramları sıkça kullanılmaya başlanmıştır. Bilişim

teknolojileri bu amaçla gerek idari gerekse üretim aşamalarının her kademesinde uygulanma

imkanı bulmuştur.

Gelişen toplumlarla birlikte karmaşıklaşan yönetim faaliyetlerini modern çağın gerektirdiği

sistematik ile yapıp, doğru yere doğru hizmetin gitmesini sağlayacak yeni teknolojik

olanakların kullanılması kaçınılmaz olmaktadır. Gerek özel gerekse kamu kuruluşlarında, iyi

yönetim için iyi bilgi akışı olması gerekliliği herkes tarafından kabul edilen bir gerçek

olmaktadır. Her kurum kendi bünyesine uygun bilişim sistemini kurarak her türlü faaliyetlerin

daha verimli ve etkin olmasını sağlayacak tedbirler almaktadır. (Vahap Tecim, 2002).

4.1. Bilişim Sistemleri

Bilişim sistemi; yöneticinin karar vermesi için gerekli bilgiyi değişik kaynaklardan toplayan,

işleyen, saklayan ve veriyi raporlayan formal bir bilgi sistemi olarak tanımlanabilir (Mahmut

Tekin, Hasan Kürşat Güleş, Tom Burgess, 2000).

Bilişim sistemleri ile; bilginin toplanması, saklanması, işlenmesi, erişilmesi ve dağıtılmasına

hizmet eden teknolojiler (bilgisayar, veri toplama araçları, ağ ve iletişim araçları, yazılım ve

geliştirme araçları) uygulama ve hizmetlerin (bilgi-işlem, uygulama yazılımı geliştirme, bilgi

bankaları ve bilgi erişim hizmetleri vb.) bütünü ve sistem üzerindeki bilgilerin tümü

kasdedilmektedir (Halime İnceler Sarihan, 1998).

Her organizasyon farklı bir hizmet alanı, farklı bir çalışma biçimi ve yapılan işin türüne bağlı

olarak da farklı nitelikte bilgi gereksinimine ihtiyaç duymaktadır. Bilişim sistemleri;

organizasyonlarda yönetim sevilerine, fonksiyonel alanlara ve yönetime destek sağlama

4

biçimlerine göre farklı niteliklerde sınıflandırılmaktadırlar (Özlem Oktal, 2007).

4.2. Sağlık Bilişim Sistemleri

Sağlık Bilişim Sistemleri (SBS), tıp alanındaki gelişmelerin ortaya çıkardığı bilgi ve verilerin

oluşturulması, biçimlendirilmesi, paylaşılması ve sonuçta hastaların bakım ve tedavilerinin

belirlenmesi, seçilmesi ve geliştirilmesi işlemlerinin bütününe verilen isimdir. Yani SBS,

hasta hakkında düşünme yöntemleri ve tedavilerin tanımlanma, seçilme ve geliştirilme yolları

üzerine önemli bir çalışmadır.

Sağlık Bilişim Sistemlerinde bilimsel araştırma, disiplinlerarası bir nitelik taşır ve bilimsel

yöntemleri kullanır. Bilimsel araştırmalarda sağlanan bilginin yardımıyla hasta verilerinin

elde edilmesi, işlenmesi ve yorumlanması için yöntemler ve sistemler geliştirilir,

değerlendirilir. Bütün bunları yaparken de bilgi ve iletişim teknolojilerinin nasıl

uygulanacağını ve kullanılacağını araştırılır. Bilgi teknolojilerinde gelişmiş yöntemlerin

ortaya çıkmasıyla sağlanan ilerleme, tıp bilişiminin bir bilim dalı olarak gelişmesinde itici güç

olmuştur (Nazife Baykal, 2008).

Sağlık Bilişim Sistemleri genel olarak; Klinik Bilgi Sistemleri (KBS) ve Teşhis-Tedavi

Sistemleri (TTS) olmak üzere iki kısımda incelenmektedir (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata,

2005).

4.2.1. Klinik Bilgi Sistemleri

Günümüzde bilgisayar temelli sistemler sağlık sektöründe bulunması gerekli özelliklerden

biri haline gelmiştir. Özellikle, klinik bilgi sistemlerinin, iletişim ve internet bağlantılarının

geliştirilmesi sağlık sektöründe bu teknolojilerin yaygın bir şekilde kullanılmasını sağlamıştır.

Klinik-temelli bilgisayarlar için yeni yazılımların oluşturulması hastanelerde klinik bilgi

sistemlerinin pratikte uygulanmasını kolaylaştırmıştır (Pemberton and others, 2003). KBS’nin

başlıca bileşenleri aşağıda açıklanmıştır:

Elektronik Sağlık / Hasta Kayıtları : Hasta kayıtlarının oluşturulması, geliştirilmesi

ve/veya kalitesinin arttırılması sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi çalışmalarına

katkıda bulunabilecek başlıca konulardan biridir. Elektronik hasta kayıtları; sağlık

hizmeti veren personelin sağlık bakımı için ihtiyaç duyacağı verilere daha iyi ve daha

hızlı bir şekilde ulaşım, daha iyi kalitede veriler ve verileri çok yönlü olarak sunma

olanakları sağlamaktadır. Elektronik hasta kayıtları; sağlık bakımının sonuçlarının

ölçülebilmesi için gerekli klinik verilere elektronik olarak ulaşılmasını sağlamaktadır.

5

Elektronik hasta kayıtları; maliyetleri düşürerek ve personelin verimliliğini artırarak

sağlık bakım kuruluşlarının etkinliğini arttırmaktadır (T.C. Sağlık Bakanlığı Bilgi-

İşlem Daire Başkanlığı, 2004).

Klinik Karar Destek Sistemleri : Doktorların karar verme süreci incelendiğinde geçmiş

bilgilerin ve deneyimlerin etkili olduğu görülmektedir. Dolayısı ile deneyimsizlik,

insani durumlar ve benzeri anlık veya kalıcı problemler nedeniyle kararlar gerektiği

yönde verilemeyebilir. Bunun sonucunda da hata toleransı çok düşük olan tıp alanında

ölüme kadar varabilen istenmeyen sonuçlar ile karşılaşılabilmektedir ( Mehmet Erdem

Çorapçıoğlu, 2006).

Klinik karar destek sistemleri doktorların hastalarla ilgili en iyi kararı verebilmesi için

destek sağlayan bilişim sistemi uygulamalarıdır. Bu sistemler en güncel bilgileri

doktorların kullanımına sunarak karar vermelerine yardımcı olmak amacıyla

tasarlanmaktadır. Bilginin çok çabuk eskidiği ve artan bilgi miktarına bağlı olarak

doktorların karar vermesinin daha da güç bir hale geldiği durumlarda karar almaya

yardımcı olmaktadır (Musa Özata, Dr. Şebnem Aslan, 2004).

Hemşire Bilgi Sistemleri : Modern sağlık bakım sistemi, sağlık bakım hizmeti

verenlerin niteliğini ve niceliğini arttırmak amacı ile bilgi ve iletişim teknolojisinin

pek çok avantajını kullanır. Sağlık bakım kurumlarında, klinik bilgiyi kullanan en

büyük grubu hemşireler oluşturur. Hemşirelik uygulamalarında bilginin gelişmesi için

yeni teknolojilerin ve elektronik kayıt sisteminin kullanılması önemlidir. (Fatma Ay,

2009).

Tıbbi Görüntü Yönetim ve Depolama Sistemleri : Hastanelerde doktor reçeteleri, tahlil

sonuçları gibi metinsel bilgilerin yanında medikal görüntülerinde sayısal olarak

arşivlenmesi gerekmektedir. Buradaki medikal görüntülerin sayısal olarak

arşivlenmesi ihtiyacını gidermek için PACS (Picture Archivig and Communications

System – Resim Arşivleme ve İletim Sistemi) sistemleri geliştirilmiştir (Aytuğ Boyacı,

Mustafa Ulaş, 2008). PACS, görüntülerin saklanması, erişimi, dağıtımı ve sunumu için

kullanılan yönetim sistemlerine verilen genel addır. (www.pacs.gen.tr/pacsnedir.php).

Hasta Takip Sistemleri : Yoğun bakım ünitesi olarak da bilinen bu sistem, tıbbi tedavi

ve hasta bakım açısından diğer hastane hizmetlerinden ayrıcalık taşıyan, yerleşim

biçimi özel olarak tasarlanmış, yüksek teknolojili tıbbi cihazlar ve özel eğitimli tıbbi

personelle donatılmış hastanenin bir bölümüdür. Hasta takip sistemlerinde, hastanın

kalp atımı, kan basıncı, oksijen saturasyonu, solunum sayısı, vücut ısısı gibi yaşamsal

bulguları monitörlerden sürekli olarak takip edilmektedir (Mesa Hastanesi, 2008).

6

Klinik İşletim Sistemleri : Hastane içerisindeki direkt iletişim genellikle telefon

yardımıyla sağlanmaktadır. Ancak, telefona ulaşımın çoğu zaman mümkün olmaması

ve acil bir durumda detaylı bilgi sağlamaktan yoksun olması, hasta bakımında

etkinliğin düşmesine sebep olabilmektedir. Mobil iletişim araçlarının hastane klinik

uygulamalarında kullanılması bahsedilen sorunların çözümüne ve sağlık bakımı için

gereksinim duyulan bilgi ihtiyacının tam olarak karşılanmasında büyük katkı

sağlamaktadır (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata, age).

Teletıp : ABD tıp enstitüsünün 1996’da yaptığı tanımda teletıp, uzaklığın problem

olduğu durumlarda sağlık hizmetinin sağlanması ve desteklenmesi için elektronik bilgi

ve iletişim teknolojilerinin kullanımı olarak tanımlanmaktadır (Halil Aktaş, 2008).

Teletıp sayesinde bilgiye istendiği anda hemen ulaşmak mümkün olmaktadır. Teletıp

ile hasta ve doktorlar için ulaşım zamanı azalacağı gibi doktor için araştırma zamanı,

tıbbi kayıtlarda kağıt kullanımı, iyileşme zamanının kısalması, gereksiz ilaç

kullanımının azalması, hasta ve hastane masraflarının azaltılmasıyla tasarruf

sağlanabilmektedir. Hastalar kendileri için hazırlanmış siteler sayesinde hastalığı

hakkında daha fazla bilgi sahibi olarak ne zaman doktora başvurması gerektiğine karar

verebilir (Halil Aktaş a.g.e.).

Vaka Bileşimi : Vaka – Bileşimi Sağlık Yönetim Enformasyon Sistemleri, sağlık

bakım hizmetlerinin klinik yönü ile bütçe ve politika geliştirme faaliyetlerinin finansal

yönü arasında bir bağlantı ve denge sağlayan, sağlık sistem çıktılarını ve hastaların

durumlarını benzer özelliklere göre gruplayarak, klinik ve ekonomik olarak anlamlı

bir biçimde kategorize eden bilişim sistemleridir ( Salih Güneş, 2008).

Sanal Gerçeklik Uygulamaları : Tıp alanında sanal gerçeklik uygulamaları eğitim,

teşhis ve tedavi amaçları ile elde edilen gerçek verilerin bilgisayar desteği ile

işlenmesi ve tıbbi işlemlerde diğer bilgi ve yöntemlerle desteklenmesi esasına

dayanmaktadır (Ahmet Özkurt, 2003).

Sanal gerçeklik uygulamalarının cerrahi eğitimde kullanılmasının getireceği pek çok

yarar vardır. Gerçek hasta üzerindeki eğitimden daha etkilidir. Yeni bir tekniği

denerken ya da öğrenirken hastanın zarar görmesi önlenmektedir. Ayrıca, gerçek

yaşamda öğrenilmesi istenen teknikler ya da operasyonlar için ilgili vakanın gelmesi

gerekmektedir. Sanal gerçeklik uygulamalarında ise vaka sıkıntısı ortadan kaldırılmış

olur. Sanal modeller defalarca kullanılabilir ve bu yolla kadavralarda yaşanan

sorunlardan kaçınmak mümkündür (Nazife Baykal, a.g.m., 2008).

Akıllı Kart Uygulamaları : Akıllı kartlar üzerinde bilgi saklayabilmesi ve verilerin

7

güvenliğini sağlayabilmesi açısından manyetik kartlardan ayrılmaktadır. Günümüzde

akıllı kart tabanlı sağlık kartı uygulamaları giderek yaygınlaşmaktadır. Hastanın tıbbi

kayıtları arasından küçük bir veri kümesi seçilerek sağlık karına yüklenir. Böylece kart

kullanımı ile taşınabilir tabi kayıtlar, diğer kayıtlara erişim bağlantıları, veri tabanları

için erişim anahtarları ve sağlık hizmetleri arasında bütünlüğü sağlayan bir sistem

kurulmasını kolaylaştırma gibi yetenekler elde edilmiş olur (Çiçek Çavdar, Sanem

Sarıel, Tevfik Akgün, 2008).

Hastane Bilgi Sistemleri : Hastaneler bir yönden yönetim işlevlerinde, diğer yandan

tıbbi bilgi saklama ve derleme amacına yönelik olarak bilgi sistemleri desteğine

ihtiyaç duymaktadırlar (Haluk Özsarı, 1998). Bir hastanenin yönetimi, mal ve hizmet

üretimi esnasında oluşan mali, idari ve tıbbi süreçlerin öngörülen biçimde

yürütülmesini sağlamak amacıyla kullanılan yazılım ve donanımların tümüne hastane

bilgi sistemi denir.

Ülkemizde kullanılan Hastane Bilgi Sistemi bileşenleri; hasta kayıt kabul, hasta yatış /

taburcu, hasta takip, hasta sevk, merkezi yatış, acil servis, insan kaynakları, gönüllü

çalışma, sağlık kurulu, satınalma malzeme, genel muhasebe, telefonla randevu

sistemi, laboratuar ve eczaneden oluşmaktadır (Didem Rodoplu).

4.2.2. Teşhis Tedavi Sistemleri

Özellikle 1970’li yıllardan sonra bilgisayar teknolojisinin hızla gelişmesi tıbbi teknolojiye

inanılmaz boyutlarda katkılar sağlamıştır. Bugün her türlü sağlık sorunlarının çözümünde

tıbbi teknolojilerden ve sistemlerden yararlanılabilmektedir. Bu bağlamda Teşhis Tedavi

Sistemleri de teşhis ve tedaviye destek sağlayan görüntüleme ve laboratuar teşhis sistemleri

ve diğer uygulamalardan meydana gelmektedir (Hasan Kürşat Güleş, Musa Özata, a.g.e.)

4.3. Sağlık Sektöründe İnternet Uygulamaları

İnternette diğer bütün sektörlerde olduğu gibi sağlık sektöründe de binlerce web sitesi

bulunmakta, bu sitelerin sayısı sürekli artmakta ve dünyanın her yerinden her saniye binlerce

insan bu sitelere girerek bilgi, ürün ve hizmet almaktadır (Sedef Erdal, Murat Erdal, Ahmet

Araman, 2004).

E-Sağlık, bilgi ve iletişim teknolojilerini tüm fonksiyonlarıyla birlikte vatandaşların hizmetine

sunulmasıdır. Bu teknolojiyi, hastaların sağlığının iyileştirilmesinde , sağlık hizmetlerine hızlı

ve kolay ulaşılmasında, sağlık sektöründe yer alan tüm paydaşlara kaliteli, verimli ve etkili

8

hizmetlerin verilmesinde kullanılmasıdır (sagliknet.saglik.gov.tr, 2008)

5. Değerlendirme

Enformasyon ve iletişim teknolojilerinde kaydedilen ilerlemeler ve internet, kurum içi ve

kurum dışı sistemlerin birbirleriyle entegrasyonunda oldukça önemli faydalar sağlamaktadır.

Gelişen enformasyon iletişim teknolojileri sayesinde, kurumlarda gerçekleştirilen çalışmalar

ilgililere kolayca iletilmekte ve bu sayede zaman, masraf ve kalite alanlarında önemli

iyileşmeler sağlanabilmektedir.

Öte yandan diğer sektörlerde olduğu gibi sağlık sektöründe de başta özel sağlık kurumlarında

olmak üzere hızlı bir bilgi teknolojileri kullanımı sürecine girilmiştir. Bunun temel sebebi

kamu hastanelerindeki verimliliği arttırmak, maliyeti düşürmek ve hizmet kalitesini arttırmak;

özel hastanelerde ise rekabet avantajı sağlamak ve karlılığı arttırmaktır. Bu süreci Sağlık

Bakanlığı da Sağlık Dönüşüm Projesi ile desteklemektedir.

Gerek devletin gerekse özel sektörün gayretlerine rağmen ülkemizde sağlık hizmetlerinde

istenilen düzeye gelinememiştir. Sağlık sektöründe yaşanan sorunların çözülmesinde bilgi

teknolojileri ve bilişim sağlık sistemleri önemli bir yere sahiptir. Çünkü bilgi teknolojileri

diğer bütün sektörler gibi sağlık sektörünü de büyük ölçüde etkilemiştir.

Bilgi teknolojilerinin sağlık sektöründe kullanılması sağlık sektörü çalışanlarına büyük

kolaylık sağlamaktadır. Çalışanlar ihtiyaçları olan bilgilere kolaylıkla ulaşmakta ve

yöneticiler daha doğru karar verebilmektedir.

KAYNAKLAR

9

Prof. Dr. Bengü ÇAPAR, “Bilgi: Yönetimi, Üretimi ve Pazarlaması”

http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-8.pdf

Wim Van GRANBERGEN, Rik Van BRUGGEN, “Measuring and improving corporate information technology through the balanced scorecard” http://www.ensino.uevora.pt/tmp/cursos/MOSI/sist_e_tec/balScorecard.doc

A. Serap FIRAT, “Sağlıklı Kentler ve Kentsel Sağlık”, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,

Cilt8, Sayı 2 2006

http://dergi.iibf.gazi.edu.tr/dergi_v1/8/2/12.pdf

Can Coşkun AKTAN, A. Kadir IŞIK, “Sağlık Hizmetlerinde Devletin Değişen Rolü”

http://www.canaktan.org/ekonomi/saglik-degisim-caginda/pdf-aktan/devlet-rolu.pdf

Yücel YILMAZ, “Enformasyon Teknolojisi Yönteminde Dengelenmiş Puan Kartı”, Doğuş

Üniversitesi Dergisi, 8(1) 2007, 108-114

http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/103

Zafer ÖZTEK, “Türkiye’de Sağlık Hizmetleri, Sorunları ve Çözümleri Raporu” 2008

http://www.ebto.org.tr/index.php?Itemid=78&id=158&option=com_content&task=view

Azzem ÖZKAN, “Hastane İşletmelerinde Maliyetleme Yaklaşımları”, Uludağ Üniversitesi

İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 22, Sayı 2 , 2003, sayfa 113 - 130

http://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/details.php?recid=3081&lng=0

Burhan ŞENATALAR, “Sağlık Ekonomisine Genel Bir Bakış”, Cumhuriyet Üniversitesi

Tıp Fakültesi Dergisi, Sayı 25(4), 2003 özel Eki.

http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/484.pdf

Vahap TECİM, “Kamu Kurumlarında Etkin Yönetim İçin Bilişim Teknolojileri”, Dokuz

Eylül Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt 17, Sayı 1, 2002

http://www.iibf.deu.edu.tr/dergi/2002_1_9.pdf

Mahmut Tekin, Hasan Kürşat Güleş, ve Tom Burgess, “Değişen Dünyada Teknoloji

Yönetimi”, Damla Ofset,2000

Halime İnceler Sarihan, “Rekabette Başarının Yolu-Teknoloji Yönetimi”, Desnet Yayınları,Yayın No: 002, 1. Baskı, İstanbul,1998, s. 167.

Özlem OKTAL, “Kurumsal Sistemlerin Uygulama Başarısını Etkileyen Değişkenlere Göre

Değişim Stratejilerinin Analizi” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

2007-1

http://www.anadolu.edu.tr/arastirma/hakemli_dergiler/sosyal_bilimler/pdf/2007-1/

sos_bil_05.pdf

Nazife BAYKAL, “Değişen Dünya, Tıp ve Teknoloji” Çözüm Sağlık ve Bilişim Dergisi

10

http://www.sisoft.com.tr/haber/page?SYF=Detay&hb=1197

Hasan Kürşat GÜLEŞ, Musa ÖZATA, “Sağlık Bilişim Sistemleri”, 1. Baskı, Nobel

Yayın,2005.

Musa ÖZATA, Dr. Şebnem ASLAN, “Klinik Karar Destek Sistemleri ve Örnek

Uygulamalar”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Tıp Dergisi, Cilt:5, Sayı:1, Ocak 2004

http://www.kocatepetipdergisi.aku.edu.tr/PDF/Ocak%202004/03%20Klinik%20karar

%20_11-18_%5B1%5D%20(3).pdf

John PEMBERTON and Others, “Issues and Trends In Computerisation Within UK

Primary Health Care” Logistics Information management, Volume 16, Number3/4, 2003

http://www.emeraldinsight.com/journals.htm?articleid=852229&show=abstract

T.C. Sağlık Bakanlığı Bilgi-İşlem Daire Başkanlığı, “Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi Eylem

Planı” , Ocak 2004, s:19

http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/bidb/tsbs.pdf

Mehmet Erdem ÇORAPÇIOĞLU, “TIPÇIT: Tıbbi Karar Destek Sistemi Çekirdeği,

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara,2006

http://www.belgeler.com/blg/lo7/tipcit-tibbi-karar-destek-sistemi-cekirdegi-tipcit-medical-

decision-support-system-core

Fatma AY , Gülhane Tıp Dergisi, 2009;51-2; sayfa : 131

http://www.gulhanemedicaljournal.org/text.php3?id=492

Aytuğ BOYACI, Mustafa ULAŞ, “Pacs ve Medikal Görüntülerin Sayısal Olarak

Arşivlenmesi”

http://ab.org.tr/ab07/bildiri/165.doc

H.Erdal AKALIN, “Yoğun Bakım Ünitelerinde Hasta Güvenliği” , 2005

http://yogunbakimdergisi.org/managete/fu_folder/2005-03/html/2005-5-3-141-146.html

Halil AKTAŞ, http://halilaktas0.tripod.com/odev/teletipnedir.htm

Salih GÜLEŞ, “Dünyada ve Ülkemizde Sağlık Enformasyon Sistemleri” 2008

http://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/m08.pdf

Ahmet ÖZKURT, MEDVR: Tıpta Bir Geliştirilmiş Gerçeklik Uygulaması ve Başarıyı

etkileyen Faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik

Dergisi, Cilt 5, Sayı 3 ,Ekim 2003, s:55

http://deu.mitosweb.com/browse/49990/15-05.pdf?show

Çiçek ÇAVDAR, Sanem SARIEL, Tevfik AKGÜN, “Sağlık Sistemlerinde Akıllı Kart

Uygulamaları”, 2008

http://web.itu.edu.tr/~sariel/publications/Bilisim_Sariel.pdf

11

Haluk ÖZSARI, “Sağlık Projeleri ve Sağlık Enformasyon Sistemleri Çalışmaları Hakkında

Genel Bilgi Notu”, Modern Hastane Yönetimi Dergisi, Cilt2, Sayı6, Ağustos-Eylül 1998, s:15

http://www.merih.net/m1/mhy-2-6-ho.htm

Didem RODOPLU, “Bilgi Teknolojileri Uygulamalarına Karşı Çalışan Direnci; Hastane

Bilgi Sistemi Üzerine Bir Uygulama” , Review of Social, Economic & Business Studies,

Vol.9/10, 409-438

http://fbe.emu.edu.tr/journal/doc/9-10/20.pdf

Sağlık.net http://www.sagliknet.saglik.gov.tr/portal_pages/notlogin/vatandas/

vatandas_sagliknetilesagliktaedonusum.htm

Sedef Erdal, Murat Erdal, Ahmet Araman, 2004, “E-Sağlık; Bilişim Teknolojileri

Perspektifinde İlaç ve Pazarlama Teknikleri”, Filiz Kitabevi, 2004

http://www.muraterdal.com/UserFiles/File/Kitaplar/ilac.doc

12