engels in het hoger onderwijs: why not?...abstract het gebruik van engels als onderwijstaal in het...

ENGELS IN HET HOGER

ONDERWIJS: WHY NOT?

Aantal woorden: 14.760

Marlies Moerkens Studentennummer: 01300473

Promotor(en): Prof. Dr. Robert Hartsuiker

Masterproef voorgelegd voor het behalen van de graad master in de richting klinische

psychologie.

Academiejaar: 2017 – 2018

Woord vooraf

Deze thesis met titel ‘Engels in het hoger onderwijs: Why not?’ is geschreven in het ka-

der van mijn opleiding als klinisch psycholoog. In deze opleiding volgde ik meermaals

vakken die in het Engels gedoceerd werden. Ook heb ik de unieke kans gehad om als

Erasmusstudent te ervaren hoe het is om in een ander land en andere taal les te krij-

gen. Onderwezen worden in een andere taal leek voor mij vanzelfsprekend maar na

mij gaandeweg te verdiepen in dit thema werd het voor mij ook duidelijk dat het ge-

bruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs een weloverwogen keuze

dient te zijn. Velen hebben dan ook over dit thema reeds geschreven of hun mening

geformuleerd. Bij het schrijven van deze thesis is mijn interesse in dit onderwerp al-

leen maar gegroeid.

Bij deze wil ik dan ook graag mijn promotor, Prof. Dr. Robert Hartsuiker, bedanken.

Niet alleen voor het mee zoeken naar deelnemers en het opzetten van het onderzoek,

maar ook voor zijn enthousiasme over dit onderwerp en het geven van feedback.

Ook wil ik mijn (stief)ouders, familie en vrienden bedanken die mij gesteund hebben

doorheen het schrijven van mijn thesis en bij het vervolledigen van mijn opleiding. Hun

steun en liefde betekent meer voor mij dan woorden kunnen uitdrukken.

Abstract

Het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs is een veel besproken

onderwerp. Nederlandse en Vlaamse kranten staan vol met opiniestukken en ook in de

politiek wordt dit meer en meer ter sprake gebracht. In deze thesis proberen we argu-

menten (uit opiniestukken, rapporten en wetenschappelijke artikels) voor en tegen het

gebruik van Engels in het hoger onderwijs in kaart te brengen. Verder bevragen we de

mening van UGent docenten en studenten en onderzoeken we er of er verschillen in

opinie zijn tussen ‘studenten en docenten’ en tussen ‘voorstanders en tegenstanders’.

Methode: Op basis van de argumenten voor-en tegen het gebruik van Engels als onder-

wijstaal in het hoger onderwijs hebben we een vragenlijst opgesteld. In de vragenlijst

werden participanten gevraagd stellingen te beoordelen op een 5-punt Likertschaal.

De vragenlijst was zowel in het Nederlands als in het Engels beschikbaar. De totale

steekproef bestaat uit 214 deelnemers, waarvan 68 docenten en 146 studenten.

Resultaten: De grote meerderheid van de deelnemers staat positief tegenover de stel-

ling vóór het gebruik van Engels in het hoger onderwijs. Dit heeft hoogstwaarschijnlijk

te maken met de wijze van verspreiding van de enquête en daaropvolgend de steek-

proefkenmerken. Verder vinden we weinig significante verschillen in mening op basis

van het kenmerk ‘student zijn‘ of ‘docent zijn’. Wel vinden we significante verschillen

in opinie tussen voor-en tegenstanders van het gebruik van Engels als onderwijstaal in

het hoger onderwijs. De grootste verschillen vinden we terug op vlak van proficiency.

Dit zijn blijkbaar controversiële punten waarover de meningen erg uiteenlopen.

Inhoudstafel

Huidige Toestand ...................................................................................................................... 2

Argumenten .............................................................................................................................. 3

Voordelen van bilingualiteit. ................................................................................................. 4

Engels: taal van de wetenschap. ........................................................................................... 5

Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie). .......................................................... 6

Bevorderen van diversiteit. ................................................................................................... 7

Het economisch argument. ................................................................................................... 9

Het belang van proficiency. ................................................................................................. 10

Studierendement. ............................................................................................................... 12

Conclusie ................................................................................................................................. 12

Verantwoording voor het Onderzoek en Onderzoeksvragen ................................................. 14

Methode ...................................................................................................................................... 16

Steekproef ............................................................................................................................... 16

Opzet en Materiaal.................................................................................................................. 18

Procedure ................................................................................................................................ 19

Resultaten ................................................................................................................................... 20

Besprekingen per Argument/Thema ....................................................................................... 20

Algemene vraag. .................................................................................................................. 20

Thema 1: voordelen van bilingualiteit. ............................................................................... 21

Thema 2: Engels: taal van de wetenschap. ......................................................................... 22

Thema 3: Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie). ........................................ 23

Thema 4: bevorderen van diversiteit. ................................................................................. 25

Thema 5: het economisch argument. ................................................................................. 26

Thema 6: het belang van proficiency. ................................................................................. 29

Thema 7: studierendement. ................................................................................................ 31

Aanvullende vragen. ............................................................................................................ 32

Groepsvergelijkingen .............................................................................................................. 35

Studenten versus docenten. ............................................................................................... 35

Voorstanders versus tegenstanders. ................................................................................... 37

Bespreking en Conclusie ............................................................................................................. 43

Onderzoeksbevindingen. ..................................................................................................... 43

Praktische implicaties. ......................................................................................................... 47

Beperkingen en sterktes...................................................................................................... 48

Aanbevelingen voor verder onderzoek. .............................................................................. 49

Algemene conclusie. ........................................................................................................... 50

Referenties .................................................................................................................................. 52

Bijlage 1 ....................................................................................................................................... 56

1

“. . .Vlaming zijn om Europeeër te worden” (Vermeylen, 1900, p.72).

Doorheen onze nationale geschiedenis blijven taal en multiculturalisme gevoelige on-

derwerpen en vormen ze voer voor veelvuldig debat. Ook in onze huidige maatschap-

pij spreken velen van de opkomst van Engels als nieuwe ‘lingua Franca’ en spreken an-

deren weer over het gevaar van ‘diglossie’.

Een domein waar het gebruik van Engels veel in opspraak komt is het hoger onderwijs.

Dit onderwerp leidt tot maatschappelijke beroering, wat zich uit in de vele recente de-

batten, opiniestukken etc. Zo schreef Sommer (2016) in Volkskrant een opiniestuk over

het fenomeen ‘stone coal english’. Sommer haalt argumenten boven die het hebben

over het benedenmaatse niveau van het Engels van zowel docenten als studenten. Hij

roept op tot meer protest tegen het ‘verengelsen’ van het hoger onderwijs. Sommer

benoemt dat het Nederlands nog steeds een belangrijke rol speelt in onze maatschap-

pij en dat deze niet vergeten mag worden. En ook in Vlaanderen verdiepten De Wever,

Deneckere en Vrints (2016) zich hierin verder in De Standaard. Zij benoemen het stij-

gend aantal Engelstalige opleidingen in Vlaanderen en stellen zich vragen bij de be-

weegredenen van deze invoering. Zij stellen dat het ‘verengelsen’ van opleidingen ten

koste zal gaan van de onderwijskwaliteit, dat het een kloof zal veroorzaken tussen

laag- en hoogopgeleiden en dat dit niet alleen de eigen maar ook andere culturen en

talen in gedrang brengt.

Maar hoeveel van deze argumenten zijn ook echt onderbouwd? In deze masterproef

gaan we opzoek naar de argumenten die reeds gemaakt zijn voor het invoeren en uit-

oefenen van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs. We baseren ons hierbij

op een analyse van opiniestukken in Vlaamse en Nederlandse media, rapporten van in-

stanties als de Onderzoeksraad, VLOR, KNAW, Taalunie en wetenschappelijke litera-

tuur. Verder onderzoeken we hoe docenten en studenten aan de Universiteit Gent

hiertegen aan kijken.

2

Huidige Toestand

In Nederland volgde in 2015 70% van de masterstudenten hun opleiding in het Engels,

voor academische bachelors geldt dit voor 20% van de studenten (Koninklijke Neder-

landse Akademie van Wetenschappen, 2017). In Vlaanderen is dit aantal lager omdat

de wetgever in Vlaanderen strengere eisen stelt in verband met de onderwijstaal. Hier-

bij speelt het feit dat ‘taal’ doorheen de geschiedenis van Vlaanderen een gevoeliger

onderwerp is mogelijks een rol. Naar cijfers van 2015 wordt 21,59% van de masterop-

leidingen in Vlaanderen in het Engels gedoceerd en 1,85% van de bacheloropleidingen

volgens een rapport van de Vlaamse Onderwijsraad (2017). Dit komt neer op 10 bache-

loropleidingen en 98 masteropleidingen.

In Vlaanderen geldt dat een richting in het Engels mag gegeven worden wanneer er

een studieprogramma wordt opgezet voor buitenlandse studenten of wanneer er ge-

gronde reden is om het programma in het Engels op te stellen. In deze gevallen moet

er ook altijd de optie zijn om elders in Vlaanderen het programma in het Nederlands te

kunnen volgen. Ook kunnen aparte vakken in het Engels gegeven worden wanneer het

over uitwissellingsvakken gaat, wanneer het vak daadwerkelijk over Engels gaat, wan-

neer de lesgever geen Nederlands spreekt of wanneer er een andere gegronde reden

kan gegeven worden ([Wetgeving Vlaams Onderwijs]), z.d.). Maar ook hier zijn restric-

ties verbonden aan het aantal Engelse vakken binnen een cursus. Zo mag slechts 18,33

% van de opleidingsonderdelen binnen een initiële bacheloropleiding gedoceerd wor-

den in een andere taal dan het Nederlands. Voor masteropleidingen geldt er een maxi-

mum van 50% van de opleidingsonderdelen (Vlaamse Onderwijsraad, 2017).

Eén van de meest besproken argumenten dat in opiniestukken en debatten terugkomt

is dat van ‘taalbekwaamheid’. We kunnen ons dus de vraag stellen of Vlamingen en

Nederlanders ook werkelijk bekwaam genoeg zijn om deze Engelstalige opleidingen te

kunnen volgen. Volgens de recente ranking van de talenschool EF-Education First, sa-

mengevat in een artikel van Amkreutz (2016), staat Nederland op nummer 1 van de

http://data-onderwijs.vlaanderen.be/edulex/

3

landen die het beste Engels spreken als vreemde taal (English Proficiency Index). België

komt op een 11de plaats, maar wanneer we enkel naar Vlaanderen kijken behaalt deze

zelfs een 4de plaats.

Andere argumenten richten zich dan weer meer op het onderwijzend personeel. Zo

stellen sommigen dat docenten in Vlaamse en Nederlandse scholen vaak onvoldoende

kennis zouden hebben van het Engels, wat de kwaliteit van deze lessen in het gedrang

zou kunnen brengen. Om dit te staven kunnen we ook kijken naar de cijfers van de re-

cent ingevoerde ITACE-test. In Vlaamse universiteiten is het sinds 2013 verplicht, voor

alle docenten die in het Engels les willen geven, te slagen voor de ITACE-test. Deze test

meet vier aspecten: spreken, begrijpend lezen, schrijven en actieve begripsvaardighe-

den. Ongeveer 10% van de docenten slaagde niet voor deze test (Torfs, 2015).

Argumenten

De eerste stap van deze thesis is een onderzoek in de literatuur naar de verschillende

argumenten voor en tegen het gebruik van Engels in het hoger onderwijs. We bekijken

verschillende argumenten zoals naar voorgeschoven in rapporten en wetenschappe-

lijke artikels. Verder bespreken we ook ook argumenten uit de media (zoals opiniestuk-

ken). De verschillende argumenten worden opgedeeld binnen 7 thema’s: voordelen

van bilingualiteit, Engels: taal van de wetenschap, Engels/Nederlands: poort tot een

cultuur (diglossie), bevorderen van diversiteit, het economisch argument, het belang

van proficiency en studierendement.

4

Voordelen van bilingualiteit.

Eén van de meest gestelde argumenten is dat het kunnen spreken en begrijpen van

meerdere talen veel voordeel oplevert en dit ook op academisch vlak. Bot (in onder-

wijsraad, 2011) stelt dat wanneer mensen tweetalig zijn, dit zorgt voor het hebben van

een hoger taalbewustzijn en dat men hierdoor ook betere vaardigheden verwerft in de

moedertaal. Bovendien zorgt vroege meertaligheid ook voor het verwerven van betere

leerstrategieën, een groter bewustzijn over het gebruik van een taal en een doeltref-

fendere denkstijl.

Het onderzoek van Dijkstra en van Hell (2002) toont aan dat zelfs wanneer meertalige

participanten in hun moedertaalcontext werken, er een positief effect is van de

tweede taal op het niveau van prestatie in de moedertaal. Gepresenteerde woorden

in de dominante taal activeren informatie bij alle gekende (zowel Engels, Frans als Ne-

derlands in deze studie) talen. Dit gaat wel alleen op wanneer men relatief competent

is in de tweede taal.

Ook zou tweetaligheid voordelen opbrengen ten op zichte van cognitieve controle, en

dus executieve functies. Uit onderzoek komt echter geen eenduidig antwoord. Hilchey

en Klein (2011) vinden voordelen voor tweetaligen bij moeilijke taken en niet linguïsti-

sche interferentietaken (o.a. bij de Simon arrows task waarbij tweetaligen minder con-

flict ervaren). Zij vinden hiervoor bewijs voor de BEPA-hypothese (“bilingual executive

processing advantage”). In het onderzoek van Paap en Greenberg (2013) en het on-

derzoek van Emmorey, Luk, Pyers en Bialystok (2008) vinden we hier echter geen be-

wijs van terug. Zij vinden geen verschil in de niveaus van executieve controle tussen

ééntalige en tweetalige participanten.

Paap, Johnson en Sawi (2015) verklaren de tegenstrijdige onderzoeken. Zij stellen dat

in meer dan 80% van het onderzoek naar voordelen voor tweetaligen op executief

functioneren geen positieve resultaten terug te vinden zijn. De onderzoeken die wel

deze voordelen rapporteren hebben vaak kleine steekproeven, houden geen rekening

5

met demografische factoren, gebruiken testmateriaal zonder convergente validiteit,…

Verder zijn de (kleine) groep significante resultaten mogelijks een gevolg van taak-spe-

cifiek mechanismes en niet van het voordeel van het construct “executieve functies”

op zich. Bovendien, zo stellen Paap et al., kunnen deze onderzoeken met positieve be-

vindingen niet gereproduceerd worden door andere onderzoekers.

Engels: taal van de wetenschap.

Een ander motief, zo blijkt uit het artikel van Zwarts (via Onderwijsraad, 2011), is dat in

de wetenschap het Engels de ‘lingua Franca’ is geworden, de gemeenschappelijke taal

tussen wetenschappers. Hierdoor kan onderzoek en kennis eenvoudig gedeeld worden

door velen. Dit telt ook voor studenten waarvan wordt verwacht kritisch inzicht te heb-

ben in wetenschappelijk onderzoek van hun specifieke studierichting, wat vaak het

werken met Engelstalige artikels impliceert.

Tegenstanders hiervan beweren dat goede kennis van het Nederlands door zowel de

eigen bevolking als door buitenlandse studenten kan zorgen voor het vinden van meer

wetenschappelijk materiaal binnen de context van de studie (Onderwijsraad, 2011),

bijvoorbeeld het lezen en schrijven van artikels over cultuur/plaatsspecifieke fenome-

nen of het raadplegen van oude Nederlandstalige bronnen door een historicus.

Verder stelt Coleman (2006) dat door het gebruik van Engels de formele en weten-

schappelijke elementen de eerste zullen zijn die verdwijnen uit de moedertaal.

Ljosland (2011) spreekt in zijn artikel ook over linguïstisch en economisch kapitaal wat

voortvloeit uit het gebruik van een andere taal; de keuze van een taal kan ons namelijk

verschillende voordelen opleveren op meerdere vlakken. Een taal goed beheersen

zorgt voor linguïstisch kapitaal: je krijgt meer geloofwaardigheid, er wordt naar je ge-

luisterd en je kan beschouwd worden als lid van een bepaalde (academische) experten

groep. Dit linguïstisch kapitaal kan omgezet worden in economisch kapitaal. Wanneer

je in een goed tijdschrift gepubliceerd wordt, verdien je geld. Engels is nu eenmaal de

6

taal waarin de meeste artikels worden geschreven en gepubliceerd worden. Wie deze

taal dus goed beheerst heeft meer kans op financiële winst.

Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie).

Coleman gaat in tegen het ‘verengelsen’ van het hoger onderwijs en stelt dat dit zal lei-

den tot diglossie “een vorm van maatschappelijke tweetaligheid waarbij twee afzon-

derlijke talen elk in een afgebakende levensstijl worden gebruikt” (Via weloverwogen

gebruik van Engels in het hoger onderwijs, 2011, p.16).

Marle (via Onderwijsraad, 2011) gaat hierin mee en zegt dat de moedertaal zal margi-

naliseren tot een ‘huis-, tuin-, en keukentaal’. Wat nadelen met zich zou meebrengen

want het Nederlands levert volgens Marle een nuttige bijdrage aan verschillende as-

pecten. Met name een makkelijkere toegang tot het onderwijs, het zorgen verminde-

ren van barrières in de eigen maatschappij en het vergroten van de eigenwaarde en de

culturele identiteit.

In een recente studie van Ljosland (2011) stelde men vast dat mensen vooral Engels

gebruiken om te kunnen functioneren in een internationaal (werk)kader: op de job

markt of op academisch niveau. En dat de moedertaal wordt gezien als een compo-

nent van de identiteit. Ljosland onderzocht Noorse studenten die niet het Engels als

moedertaal hebben, maar wel een vak volgen dat volledig in deze taal wordt gegeven.

Hier merkte hij op dat dit niet betekent dat alle communicatie in het Engels gebeurt. Er

zijn elementen waarbij hoofdzakelijk gebruik word gemaakt van het Engels. Zo werd

het voornamelijk gebruikt bij het doceren van de lessen, het schrijven van taken en ar-

tikels en soms ook bij gesprekken die over het lesonderwerp gaan, dit ondanks dat de

groepsleden de dezelfde moedertaal hebben (buiten het Engels). Maar Ljosland be-

merkt ook dat deze studenten vaak een andere/de eigen taal spreken. Dit is vooral het

geval bij informele mondelinge communicatie, wanneer de deelnemers van het ge-

7

sprek een andere gemeenschappelijke taal hebben buiten het Engels. Ljosland be-

noemt dit onder de noemer ‘language clustering’: “verschillende rollen benadrukken

verschillende sociale identiteiten en rollen” (Via weloverwogen gebruik van Engels in

het hoger onderwijs, 2011, p.18). Men dient gebruik te maken van de juiste ‘linguïsti-

sche code’ (bijvoorbeeld Engels, Nederlands…) in de juiste setting. Verder gaven de

studenten in een vragenlijst aan, langs de ene kant taal slechts als een communicatief

middel te zien, maar langs de andere kant ook hun moedertaal te beschouwen als een

deel van hun identiteit.

Een onderzoek van Komori-Glatz (2015) aan de WU Vienna University of Economics

and Business bevestigt ook dat studenten in tweetalige opleidingen Engels vooral ge-

bruiken als taal om te communiceren over school gerelateerde onderwerpen, maar

hun moedertaal gebruiken voor meer sociale of buitenschoolse doeleinden.

Hiernaast stelt Kervee, voormalig inspecteur-generaal van het onderwijs, in het opinie-

stuk van Sommer (2016) in Volkskrant dat er in Nederland 2,5 miljoen laaggeletterden

zijn. Zij wil de bevolking aan het belang van het goed beheersen van de Nederlandse

taal doen herinneren. Zo haalt ze het voorbeeld van een sollicitatiebrief aan, wie hierin

veel fouten schrijft krijgt ook de job niet. Het Nederlands, poneert Kervee, heeft nog

steeds belangrijke functies in onze maatschappij.

Bevorderen van diversiteit.

Volgens Oosterbaan (2016), zo schrijft hij in NRC, geeft de Nederlandse taal ons ook

toegang tot een cultuur, de media en tot het mee deel uitmaken van een gemeen-

schap. Fresco (2016), beaamt dit in een ander opiniestuk in NRC, maar breidt het uit

naar het Engels. Een andere taal, zo zegt ze, is zoals een venster op onze wereld, na-

melijk een manier om te kijken en denken. Een nieuwe taal geeft je dus meer inzichten

en mogelijkheden.

8

Het is ook voordelig om zoveel mogelijk buitenlandse studenten aan te trekken (door

Engelse opleidingen aan te bieden), zo stelt de onderwijsraad (2011), zodat studenten

met meer culturen in aanraking komen in een maatschappij die meer en meer multi-

cultureel wordt. Dit wordt niet alleen gestimuleerd door middel van het gebruik van

het Engels als onderwijstaal maar ook in de groeiende populariteit en aanmoediging in

de deelname van universiteiten aan het Erasmus + programma.

De Wever et al. (2016) zeggen dan weer in een artikel in De Standaard dat een lingua

Franca zoals het Engels, niet enkel het Nederlands laat verdwijnen maar ook andere ta-

len en culturen zoals het Frans, Arabisch… . Hierdoor, stellen zij, komt de culturele uit-

wisseling juist in gedrang. Zo zouden zij, met de overheersing van het Engels, minder te

bieden hebben in de culturele uitwisseling en dit door de onderdrukking van hun taal

en cultuur.

De Europese Unie wil zich meer richten op internationale studentenmobiliteit. Zij heb-

ben als doelstelling gesteld dat tegen 2020 20% van de hoger onderwijsstudenten een

buitenlandse ervaring heeft opgedaan. De Vlaamse Overheid heeft daarop beslist dit

cijfer nog hoger te leggen. Zij willen dat tegen 2020 33% van de studenten een deel

van zijn/haar opleiding in het buitenland heeft gevolgd. Hiervoor zullen extra beurzen

ter beschikking gesteld worden ([Internationaal mobiliteitsplan Vlaanderen en Eu-

ropa]), z.d.). De UGent heeft voor de periode 2014-2018 ook doelstellingen gesteld in

verband met internationalisering. Eén van deze doelstellingen is het streven naar maxi-

male internationalisering. Dit houdt onder andere in dat zij, binnen de Europese doel-

stellingen, willen streven naar 25% uitgaande studentenmobiliteit tegen 2020. Ook wil-

len zij meer buitenlandse uitwisselings- en diplomastudenten ontvangen, dit door een

zo breed mogelijk Engelstalig aanbod. De UGent streeft verder naar maximale interac-

tie tussen Vlaamse en buitenlandse studenten en dit met de focus op meer integratie

binnen de instelling (UGent, 2014).

Vele instellingen gaan ervan uit dat een Engelstalige opleiding bijdraagt aan de kwali-

teit van het onderwijs omwille van het feit dat Engelstalige opleidingen buitenlandse

9

studenten aantrekken die op hun beurt nieuwe inzichten, cultuur en ervaringen mee-

brengen. Hierdoor ontstaat er de zogenoemde international classroom. De KNAW be-

schrijft een international classroom als een onderwijspraktijk waar studenten uit ver-

schillende landen colleges volgen in een (primair) Engelstalige onderwijsomgeving. (Via

Nederlands en/of Engels? Taalkeuze met beleid in het Nederlands Hoger Onderwijs,

2017, p.58). Echter moet er wel aan twee randvoorwaarden voldaan worden om tot

succesvolle international classrooms te komen. Ten eerste moet er een veilige en inclu-

sieve leeromgeving zijn waarin studenten gestimuleerd kunnen worden tot uitwisse-

ling van ideeën/kennis/… . Ten tweede moeten docenten zich bewust zijn (en kennis

hebben van) de leerprocessen die plaatsvinden in een internationale en een intercultu-

rele omgeving. Zo kunnen zij hier op een correcte manier mee omgaan. Een goed voor-

beeld van een international classroom is het University College Utrecht. In deze univer-

siteit wordt er in alle vakken feedback over de Engelse taalvaardigheid geïntegreerd,

krijgen docenten opleidingen waarbij er aandacht is voor interculturele verschillen en

is er een second language requirement waarbij studenten hun taalniveau van een taal

buiten de moedertaal of het Engels met minstens één punt moeten verhogen (Konin-

klijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen,2017).

Het economisch argument.

Door het aantrekken van buitenlands studenten krijgt de instelling ook heel wat finan-

ciële voordelen. Logischerwijze zullen dan ook de landen met de beste leef- en studie-

voorzieningen voor buitenlands studenten de meeste studenten aantrekken. Tegen-

standers zoals Sommer (2016) bekijken dit vanuit een kritische invalshoek. Zo stelt hij

in Volkskrant dat universiteiten en hogescholen hun opleidingen verengelsen met

voornamelijk de financiële kant als beweeggrond. Want volgens de wet is Engels als

hoofdtaal niet verplicht. Bovendien verdient men meer aan buitenlandse studenten

(buiten de EU/ Niet-EER-studenten), zij moeten namelijk het volledige inschrijvingsgeld

10

betalen. Zo betaalt, in het academiejaar 2017-2018, een niet-beurs bachelorstudent

aan de faculteit dierengeneeskunde van de UGent €906,10 voor 60 studiepunten (wat

meestal overeenkomt met één opleidingsjaar) terwijl een niet-EER-student aan de-

zelfde faculteit €5424,10 betaald ([Studiegeld UGent 2017-2018], z.d.).

Maar ook het voorbereiden van studenten op latere werksituaties komt vaak terug als

argument. Beide kanten zijn het eens dat voor sommige beroepen goede kennis van

het Nederlands nu eenmaal noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor een leerkracht en een

jurist. Maar voorstanders van Engels in het hoger onderwijs pleiten dat men deze com-

ponenten, die voor de werkcontext in de eigen taal gekend moeten zijn, in het Neder-

lands kan onderwijzen en al het overige in het Engels. Immers zal men in zo goed als

elk beroep geconfronteerd worden met anderstaligen en is kennis van de Engelse cul-

turele context en taal van belang (Onderwijsraad, 2011).

Engels is ook een communicatief voordeel voor landen waar meerdere talen worden

gesproken. Hierop aansluitend is het Nederlands/Vlaams slechts verspreid over een zo-

danig klein taalgebied dat het in het kader van een globale economie niet meer realis-

tisch is alleen maar in het Nederlands te onderwijzen (Onderwijsraad, 2011).

Het belang van proficiency.

Bij het volgen en doceren van lessen in een bepaalde taal is ‘proficiency’ (wat we zou-

den kunnen definiëren als ‘taalbekwaamheid’) een belangrijk begrip.

Docenten lijken veel van de finesse en nuances in hun verhaal kwijt te geraken wan-

neer zij hun vak moeten geven in het Engels in plaats van in hun moedertaal. Dit blijkt

uit een scriptie van Klaassen (2001).

Vincke en Jochems (1992) onderzochten ook de ervaring van docenten aan de DELFT

universiteit door middel van een semi-gestructureerde vragenlijststudie en de analyse

van gerelateerde studies. Men vond terug dat 67% van de respondenten aangaf dat

11

het doceren in het Engels zorgt voor meer benodigde tijd om de lessen voor te berei-

den (dit aantal vermindert wel naargelang het aantal jaren men lesgeeft in het Engels).

De docenten gaven ook aan een hogere mentale werkbelasting te ervaren (lesgeven in

het Engels vraagt meer concentratie en voelt minder informeel/casual). Het grootste

verschil in de ervaring met in het Nederlands of Engels les te geven bleek echter terug

te komen op de proficiency aspecten. Namelijk het moeten opzoeken van woorden,

een lagere capaciteit om zichzelf uit te drukken in het Engels en ook zaken uitleggen en

verduidelijken is moeilijker in deze taal. Sinds 2013 is het in Vlaamse universiteiten ook

verplicht, voor alle docenten die in het Engels les willen geven, te slagen voor de

ITACE-test. Zoals eerder gezegd slaagde slechts 10% van de docenten niet voor deze

test (Torfs, 2015).

Maar met de taalkennis van de studenten zelf is het ook niet altijd even goed gesteld.

Dit is ook een risico tot een lager studierendement (Onderwijsraad, 2011). Vincke en

Jochems (1993) vinden in hun studie bij internationale studenten dan ook een effect

terug van het belang van proficiency op academisch succes. Daar tegenover staan Bel-

gië en Nederland echter op de respectievelijk 11de en 1ste plaats op de eerderge-

noemde proficiency ranglijst van EF-Education First, samengevat in het artikel van Am-

kreutz (2016).

Klaassen (2001) spreekt Vincke en Jochems (1993) tegen in haar scriptie, zij komt tot

de vaststelling dat het eerste half jaar moeilijker was voor de studenten maar dat dit

effect hierna verdwijnt.

Maar proficiency verklaart niet het volledige effect. Alhoewel er wel een significant

verband is tussen proficiency en academisch succes wordt slecht 26% van de variantie

verklaard door het verband tussen de proficiencytest (hier de TOEFL) en examenresul-

taten. Dit vraag om betere taal- en proficiencytesten maar er zijn waarschijnlijk nog an-

dere belangrijke variabelen die eveneens een rol spelen zoals leeftijd en wiskundige

vaardigheden (Vincke en Jochems, 1993).

12

Studierendement.

Hoe beïnvloeden de eerste (L1) (de dominante) en de tweede (L2) taal dan juist het

studiesucces van studenten?

In een onderzoek van Vander Beken en Brysbaert (2016) vergelijkt men studenten in

hun herinnering van korte tekstfragmenten in de eerste en tweede taal. Men maakte

gebruik van een vrije herinneringstest en een test van waar/vals uitspraken (een her-

kenningstest). Studenten bleken het in beide talen even goed te doen op de herken-

ningstest, maar er was een lagere prestatie op de vrije herinneringstest voor de

tweede taal. Hieruit kunnen we afleiden dat studenten misschien een nadeel hebben

in het maken van Essay-examens in L2. De onderzoekers maken wel de bedenking dat

het testformat afhankelijk moet zijn van de vaardigheid die wordt aangeleerd in dat

vak. Wanneer het vooral gaat om verbale vaardigheden dan is het belangrijk dat de

student zich kan uitdrukken in de onderwijstaal. Voor andere vaardigheden is dit min-

der duidelijk. Zo stellen Vander Beken en Brysbaert zich de vraag of een ingenieur stu-

dent zijn vaardigheden ook moet kunnen uitleggen in essay-vorm in de L2.

Conclusie

De verengelsing van het hoger onderwijs is een feit geworden in onze maatschappij en

in grote delen van de wereld. Dit thema brengt ook veel discussie naar voor in de me-

dia en in de politiek. In de debatten in Nederland en Vlaanderen zien we vele tegen-

strijdigheden in de argumenten voor het invoeren of het afschaffen van het Engels in

het hoger onderwijs.

Zo wordt er vaak gesproken over de voordelen die tweetaligheid kan brengen, echter

wanneer we wetenschappelijk onderzoek bekijken zien we dat er nog geen eenduidige

conclusie is. Het voordeel van bilingualiteit op executieve functies en cognitief functio-

neren wordt door sommigen dan ook in twijfel getrokken.

13

Verder zien we dat Nederlands als onderzoektaal steeds meer en meer verdwijnt wat

nadelig zou kunnen zijn in functie van de beschikbaarheid van gemeenschapseigen stu-

dies. Een voordeel is dat onderzoek voor meer en meer personen beschikbaar wordt

en gedeeld kan worden over verschillende culturen heen.

Niet alleen het delen van onderzoek, maar ook de culturele uitwisseling wordt makke-

lijker. Dit brengt mogelijks het ‘gevaar’ voor het verlies van cultuur. Tegenstanders

stellen dan ook dat de opkomst van het Engels de Nederlandse/Vlaamse cultuur in ge-

drang brengt. Hiernaast blijkt dat het gebruik van het Engels beperkt wordt tot gebruik

in bepaalde rollen. Ljosland (2011) benoemt dit als ‘language clustering’. Nederlands

blijft een deel van onze (sociale) identiteit terwijl Engels in andere (werk)kaders zou

worden gebruikt.

In een opkomende globale economie brengt kennis van het Engels zeker voordelen

met zich mee. Zo hebben studenten meer te bieden op de internationale jobmarkt.

Maar ook universiteiten ondervinden de voordelen, zo verdienen zij meer aan buiten-

landse niet-EER-studenten. Hierbij kan de vraag gesteld worden in welke mate univer-

siteiten financiële beweeggronden als motivatie (mogen) gebruiken om meer Engelsta-

lige opleidingen aan te bieden.

Als laatste kunnen we stellen dat proficiency alvast een belangrijke factor lijkt die bij-

draagt aan de kwaliteit van Engels in het onderwijs en de ervaring van zowel studenten

als docenten, maar het zeker niet de enige. Toch is het enorm belangrijk om meer on-

derzoek te doen naar studierendement in L2, om ervoor te zorgen dat studenten in het

hoger onderwijs niet benadeeld worden door de taalkeuze.

Echter wanneer we al deze besproken argumenten naast elkaar zetten zien we ook dat

velen nog niet ondersteund worden door wetenschappelijke evidentie of slechts waar-

deoordelen van derde partijen zijn. Er is dus dringend vraag naar meer onderzoek over

hoe docenten en studenten zelf denken over het gebruik van Engels als onderwijstaal.

Enkele vragen die we ons hierbij stellen en die we willen onderzoeken zijn: Ervaren stu-

denten zelf een verlies in hun culturele identiteit? En hebben zij het gevoel dat hun

14

punten beïnvloed worden door het werken in een tweede taal? Ondervinden studen-

ten een gebrek aan nuances en finesse? Zien docenten en studenten zelf de voordelen

in van Engels in het onderwijs? En zo ja, welke voordelen geloven zij dan dat belangrijk

zijn? Zien zij Engels als een deel van hun (sociale) identiteit? Vinden studenten het nut-

tig om hun eigen thesis in het Engels te schrijven? En vinden professoren dat het voor-

delen oplevert om hun onderzoek in het Engels te schrijven?

Verantwoording voor het Onderzoek en Onderzoeksvragen

Volgens een persbericht over een enquête van De Landelijke Studenten Vakbond

(LSVb) wordt een meerderheid van de studenten (57%) afgeleid door ‘steenkolenen-

gels’ tijdens colleges. Dit blijkt uit een bevraging bij 269 studenten. Zij zeggen hierdoor

minder van de inhoud mee te krijgen van het college (“Meerderheid studenten vindt

niveau Engels docenten ondermaats”, 2015). Vincke en Jochems (1992) maakten ook

gebruik van een semi-gestructureerde vragenlijst bij 131 docenten aan drie Neder-

landse faculteiten. De steekproef bestond uit docenten die op een regelmatige basis

Engelstalige colleges doceren en waarbij een groot aantal ook in een Engelstalig land

heeft gewoond. Een meerderheid van deze docenten gaven dan ook een positieve be-

oordeling over hun eigen taalbekwaamheid en stelden bovendien met evenveel zelf-

vertrouwen de Engelstalige als de Nederlandstalige lessen te doceren. Uit de bevraging

bleek wel dat dat de docenten aangaven dat het voorbereiden van lessen langer duurt

voor de Engelstalige colleges. De docenten zeiden verder dat de grootste verschillen te

merken waren tussen de Engelstalige en Nederlandstalige lessen op vlak van profici-

ency en linguïstische ‘veelzijdigheid’. Dit heeft onder andere betrekking op het maken

van nuances en het gebruik van humor, wat moeilijker gaat in de Engelstalige colleges.

In het onderzoek van deze thesis willen we een grotere groep bereiken, waarbij we

beide belanghebbende partijen bevragen, namelijk zowel de studenten als de docen-

ten en dit over verschillende faculteiten heen. We zijn geïnteresseerd in hun opinie

15

over het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs. Niet alleen in ver-

band met proficiency, zoals in voorgaande enquêtes, maar over de verschillende argu-

menten heen.

In dit onderzoek stellen we ons 3 vragen:

1. Zijn docenten en studenten het eens met de argumenten voor het gebruik van

Engels in het hoger onderwijs?

2. Is er een verschil in mening op de argumenten tussen docenten en studenten?

3. Is er een verschil in mening op de argumenten tussen voorstanders en tegen-

standers van het gebruik van Engels in het hoger onderwijs?

Op basis van de verschillende argumenten voor en tegen het gebruik van Engels in het

hoger onderwijs (die voortkomen uit de literatuuranalyse) hebben we enkele stellin-

gen opgesteld en deze verwerkt in een vragenlijst, om zo beoordeeld te worden door

de participanten.

16

Methode

Steekproef

In totaal hebben 214 studenten/docenten de enquête ingevuld. Alle studenten/docen-

ten van de UGent werden toegelaten, voorgaande ervaring met het gebruik van Engels

in het hoger onderwijs was geen vereiste.

Het aantal deelnemende studenten bedraagt 146 (of 68,2 %). Verder uitgesplitst komt

dit neer op 96 bachelorstudenten, 32 masterstudenten, 13 studenten uit het schakel-

programma en 5 studenten uit het voorbereidingsprogramma. Het aantal deelne-

mende docenten bedraagt 68 (of 31,8 %).

Bij de docenten is 66% van de respondenten van het mannelijk geslacht. Bij de studen-

ten is 89% van het vrouwelijk geslacht.

De gemiddelde leeftijd bij de studenten bedraagt 21,47 jaar (Min-Max: 18-51). De ge-

middelde leeftijd van de docenten is 42,88 jaar (Min-Max:25-67).

61% van de studenten studeert een richting in de psychologie, 15% van de studenten

komt uit de richting dierengeneeskunde, 4,8% van de studenten volgt een richting in

de pedagogische wetenschappen, 4,1% van studenten een richting in de logopedie en

audiologie, de overige groep bestaat uit studenten uit verschillende studierichtingen

(taal- en letterkunde, handelswetenschappen, bio-ingenieurswetenschappen, bioche-

mie, biomedische wetenschappen, communicatiewetenschappen, criminologische we-

tenschappen, geneeskunde, literatuurwetenschappen, sociaal werk, sociale weten-

schappen en vroedkunde).

17

Docenten hebben aangegeven aan volgende faculteiten werkzaam te zijn: 48,5% aan

de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen, 23,5% aan de faculteit inge-

nieurswetenschappen, 10,3 % is werkzaam aan de faculteit letteren en wijsbegeerte,

5,9 % aan de faculteit politieke en sociale wetenschappen, 4,4% aan de faculteit ge-

neeskunde, 2,9% aan de faculteit wetenschappen, 2,9% aan de faculteit economie en

bedrijfskunde en een kleine groep aan de faculteit rechten en criminologie, de facul-

teit dierengeneeskunde en de faculteit bio-ingenieurswetenschappen.

14 studenten en 7 docenten hebben aangeduid een andere moedertaal te hebben. Het

grootste deel van deze participanten geeft aan Engels of Spaans als eerste taal te heb-

ben. Gevolgd door studenten/docenten die Arabisch, Frans, Russisch en Duits speken.

Enkele participanten gaven ook aan Italiaans, Pools, Fries of Romanes als eerste taal te

spreken. Ook gaven sommigen aan meerdere moedertalen (buiten het Nederlands) te

hebben. Zie Tabel 1.

Verder hebben we ook gekeken naar wie van de participanten al ervaring heeft (ge-

had) met het gebruik van Engels in het hoger onderwijs.

68,8% van de masterstudenten en 12,5% van de bachelorstudenten geven aan al les te

hebben gevolgd of te volgen in het Engels. Verder geven 75% van de masterstudenten

en 74 % van de bachelorstudenten aan een handboek te hebben (gehad) dat in het En-

gels geschreven is.

66,2% van de docenten zegt les te geven/hebben gegeven in het Engels.

Ook zegt 42,6% een handboek te gebruiken/ hebben gebruikt dat in het Engels is ge-

schreven voor het vak dat ze doceer(den).

16,6% van de masterstudenten en 26% van de bachelorstudenten volgt een richting

die tot nu toe volledig in het Engels is.

35,3% van de docenten doceert een vak dat volledig in het Nederlands is.

18

Tabel 1 Opsomming van moedertalen bij deelnemende docent en studenten.

Moedertaal Docenten Studenten Totaal

Nederlands 61 132 193

Arabisch 1 1 2

Duits 1 1 2

Engels 3 1 4

Frans 0 1 1

Frans, Engels 0 1 1

Fries 1 0 1

Hindi en Engels 0 1 1

Italiaans 1 0 1

Pools 0 1 1

Romanes (zigeuners) 0 1 1

Russisch 0 2 2

Spaans 0 4 4

Totaal 68 146 214

Opzet en Materiaal

Het doel van de survey is te pijlen naar de opinies van de participanten met betrekking

tot verschillende argumenten over het gebruik van Engels als onderwijstaal in het ho-

ger onderwijs. Verder willen we door middel van data-analyse onderzoeken of de ver-

schillen in opinies beïnvloed wordt door de verschillen op groepsniveau.

Voor dit onderzoek werd gebruik gemaakt van een online vragenlijst via de dienst

LimeSurvey.

De enquête bevraagt eerst enkele basisgegevens (leeftijd, studierichting, geslacht,…)

gevolgd door 21 stellingen voor alle participanten, 10 stellingen die enkel bevraagd

worden bij diegenen die aangeven student te zijn en 8 stellingen voor diegenen die

aangeven docent te zijn.

19

De participanten kunnen de verschillende opinievragen/stellingen beoordelen op een

5-punt Likertschaal (Niet akkoord, eerder niet akkoord, noch akkoord noch niet ak-

koord, eerder akkoord, akkoord). De deelnemers hebben ook steeds de optie om de

keuze ‘niet van toepassing’ aan te duiden, dit omdat er soms gepeild wordt naar erva-

ringen die niet alle studenten/docenten hebben meegemaakt. Op het einde van de

enquête is er ruimte voor opmerkingen en bedenkingen.

De participanten hebben ook de optie om de vragenlijst in het Engels in te vullen.

Procedure

Op basis van de verschillende argumenten voor en tegen het gebruik van Engels in het

hoger onderwijs (die voortkomen uit de literatuuranalyse) hebben we enkele stellin-

gen opgesteld en deze verwerkt in een vragenlijst.

Na het opstellen van de vragenlijsten is de enquête, via berichten die in het Neder-

lands én het Engels werden opgesteld, verspreidt via verschillende sociale media plat-

formen (Facebook, Twitter). Hiernaast is de enquête ook intern gedeeld via mail naar

enkele docenten van de Faculteit psychologie en is deze op de nieuwssite van de Uni-

versiteit Gent verschenen.

Voor de statistische analyse werd gebruik gemaakt van SPSS Statistics 25. Hierbij heb-

ben we eerst per thema/argument gekeken hoe de studenten en docenten hebben ge-

antwoord om vervolgens enkele groepsvergelijkingen te maken.

20

Resultaten

In totaal zijn er 320 mensen aan de online enquête gestart. We hebben ervoor gekozen

alleen deze participanten te selecteren die alle vragen hebben afgewerkt, een totaal

van 214. Het merendeel van de participanten die de enquête niet hebben afgemaakt

(91) zijn niet verder gegaan dan de beginpagina. Er is gecontroleerd op ontbrekende

data, dit was echter niet het geval. Dit is deels te verklaren omdat bijna alle vragen ver-

plicht in te vullen waren om door te gaan naar de volgende vraag.

Zoals reeds vermeld konden de participanten de stellingen beoordelen op een 5-punt

Likertschaal waarbij 1= Niet akkoord, 2= Eerder niet akkoord, 3= Noch akkoord noch

niet akkoord, 4= Eerder akkoord, 5= Akkoord. Wanneer ‘N’ niet de volledige steek-

proef inhoudt betekent dit dat sommigen het antwoord ‘niet van toepassing’ hebben

gekozen.

Besprekingen per Argument/Thema

Algemene vraag.

We zien bij de stelling “Het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs

is een goede zaak” een gemiddelde opinie van zowel docenten als studenten die meer

neigt naar ‘eerder akkoord’. Dit vinden we terug in Tabel 2 en Figuur 1.

Tabel 2. Descriptieve statistiek voor de algemene vraag.

Groep Gemiddelde N Std. deviatie Minimum Maximum

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs is een goede zaak”

Docenten 3,8235 68 1,26893 1,00 5,00 Studenten 3,8219 146 1,14882 1,00 5,00

Totaal 3,8224 214 1,18530 1,00 5,00

21

Figuur 1.

Opinies voor de stelling ‘Het gebruik van Engels als onderwijstaal is een goede zaak’

uitgedrukt in procenten.

Thema 1: voordelen van bilingualiteit.

Uit Tabel 3 blijkt dat gemiddeld gezien zowel studenten als docenten ‘eerder akkoord’

gaan met de stellingen dat het spreken en begrijpen van meerdere talen voordelen op-

brengt op academisch of cognitief vlak.

Een student uit een schakelprogramma in de psychologie geeft hier de opmerking “Ge-

zien elke ‘hogere’ opleiding te maken zal hebben met Engelse literatuur is een basis-

kennis van het Engels onontbeerlijk. Les krijgen in deze taal onderhoudt ook de Engels

taalvaardigheden wat zowel op academisch als professioneel vlak broodnodig is” (Bij-

lage 1).

22

Tabel 3. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘voordelen van bilingualiteit’.


“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op academisch vlak.”

Docenten 4,78 68 ,619 1 5 Studenten 4,58 146 ,732 2 5

Totaal 4,64 214 ,703 1 5

“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op cognitief vlak.”


Totaal 4,42 214 ,799 1 5

Thema 2: Engels: taal van de wetenschap.

In Tabel 4 vinden we terug dat zowel studenten als docenten gemiddeld gezien neigen

naar ‘akkoord’ met betrekking tot de stelling dat “door het gebruik van Engels in on-

derzoek kennis makkelijker gedeeld kan worden onder meer mensen’’. In de studen-

tengroep heeft niemand voor de optie ‘niet akkoord’ gekozen. Dit is wel het geval bij

de docentengroep.

“Het gebruik van mijn eigen taal is nodig om artikels te begrijpen die over cultuurspeci-

fieke fenomenen gaan”. Zowel studenten als docenten staan gemiddeld gezien neu-

traal (noch akkoord noch niet akkoord) tegenover deze stelling. Er zijn meer individu-

ele verschillen binnen de docentengroep dan binnen de studentengroep.

Docenten neigen meer ‘akkoord’ te gaan met de stelling dat artikels schrijven in het

Engels meer kans geeft op publicatie.

Studenten zijn gemiddeld gezien neutraal tegenover de stelling dat hun thesis in het

Engels schrijven meer voordelen geeft dan deze in het Nederlands te schrijven.

23

Tabel 4. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘Engels: taal van de weten-schap’.


“Door het gebruik van Engels in onderzoek kan kennis makkelijker gedeeld worden on-der meer mensen.”


Totaal 4,63 214 ,678 1 5

“Het gebruik van mijn eigen taal is nodig om artikels te begrijpen die over cultuurspeci-fieke fenomenen gaan.”

Docenten 2,93 61 1,504 1 5 Studenten 3,53 144 1,158 1 5

Totaal 3,36 205 1,297 1 5

“Artikels schrijven in het Engels geeft meer kans op publicatie. (Enkel voor docenten)”

Docenten 4,71 68 ,793 1 5

“Mijn thesis in het Engels schrijven geeft meer voordelen dan deze in het Nederlands te schrijven. (Enkel voor studenten)”

Studenten 3,22 134 1,224 1 5

Thema 3: Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie).

In Tabel 5 kunnen we terugvinden dat zowel studenten als docenten gemiddeld gezien

aangeven ‘eerder akkoord’ te gaan met de stelling “Nederlands is een deel van mijn

(sociale) identiteit” en ‘noch akkoord noch niet akkoord’ te gaan met de stelling “En-

gels is een deel van mijn (sociale) identiteit”.

“De opkomst van het Engels als gemeenschappelijke taal zal de status van het Neder-

lands verlagen.” Ook hier zien we lagere scores die eerder neigen naar een neutrale

mening.

24

Docenten, net als studenten, zeggen gemiddeld gezien eerder akkoord te zijn met de

stelling: “Om deel uit te maken van de Nederlandse/Vlaamse cultuur is het belangrijk

om de Nederlandse taal goed te beheersen.”

Bij al deze stellingen zien we (vooral bij docenten) een grote spreiding in antwoorden,

weg van het gemiddelde.

Tabel 5. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie)’.


“Nederlands is een deel van mijn (sociale) identiteit.”

Docenten 3,94 65 1,368 1 5 Studenten 4,19 145 ,974 1 5

Totaal 4,11 210 1,114 1 5

“Engels is een deel van mijn (sociale) identiteit.”


Totaal 3,07 213 1,221 1 5

“De opkomst van het Engels als gemeenschappelijke taal zal de status van het Neder-lands verlagen.”


Totaal 2,63 212 1,207 1 5

“Om deel uit te maken van de Nederlandse/Vlaamse cultuur is het belangrijk om de Ne-derlandse taal goed te beheersen.”


Totaal 4,16 213 ,968 1 5

25

Thema 4: bevorderen van diversiteit.

In Tabel 6 vinden we enkele resultaten terug voor de stellingen die het thema ‘bevor-

deren van diversiteit’ bevragen. Zo bekijken we de stelling “Het gebruik van een an-

dere taal geeft mij nieuwe manieren om te kijken en denken.” Studenten en docenten

gaan gemiddeld gezien ’eerder akkoord’ met dit argument.

Beide groepen staan positief tegenover de stelling “Het gebruik van het Engels ver-

groot mijn kansen om met mensen van een andere cultuur in contact te komen.” Hun

antwoorden neigen het meest naar ‘akkoord’. Een docent uit de faculteit bio-ingeni-

eurswetenschappen geeft de volgende bedenking: “Engels is geen doel op zich maar

een middel om te zorgen dat we ‘mixed classrooms’ kunnen aanbieden waarin studen-

ten met verschillende internationale en interculturele background met elkaar rond

eenzelfde thematiek kunnen dialogeren; dit is verrijkend voor alle studenten” (Bijlage

1).

Studenten zijn gemiddeld gezien eerder neutraal tegenover de stelling “De opkomst

van Engels als gemeenschappelijke taal brengt het voortbestaan van andere talen in

gedrang.” Docenten neigen meer naar ‘niet akkoord’.

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal maakt onderwijs moeilijker voor mensen met

een migratieachtergrond.” Beide groepen geven hier gemiddeld gezien aan ‘niet ak-

koord’ te zijn. Een bachelorstudent psychologie zegt hier “. . .Voor studenten die immi-

greren is dit [lesgeven in het Engels] wel een pluspunt aangezien de kans groter is dat

ze al kennis hebben van het Engels dan van het Nederlands” (Bijlage 1).

26

Tabel 6. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘bevorderen van diversiteit’.


“Het gebruik van een andere taal geeft mij nieuwe manieren om te kijken en denken.”


Totaal 3,78 214 1,192 1 5

“Het gebruik van het Engels vergroot mijn kansen om met mensen van een andere cul-tuur in contact te komen.”


Totaal 4,56 211 ,786 1 5

“De opkomst van Engels als gemeenschappelijke taal brengt het voortbestaan van an-dere talen in gedrang.”


Totaal 2,57 214 1,234 1 5

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal maakt onderwijs moeilijker voor mensen met een migratieachtergrond.”


Totaal 2,44 209 1,046 1 5

Thema 5: het economisch argument.

“Universiteiten ‘verengelsen’ hun opleidingen omdat dit financieel voordelig is.” Do-

centen en studenten geven aan gemiddeld ‘noch akkoord noch niet akkoord’ te zijn

met deze stelling. Hetzelfde kan gezegd worden van de stelling “Het gebruik van Engels

als onderwijstaal zorgt ervoor dat universiteiten meer inzetbaar onderwijzend perso-

neel hebben” alhoewel beide groepen hier iets hoger scoren.

27

Een masterstudent uit de dierengeneeskunde geeft de volgende opmerking: “Nu moe-

ten docenten Nederlands spreken om te kunnen lesgeven op Belgische universiteiten.

Dit zorgt er soms voor dat docenten uit het buitenland les moeten geven in slecht Ne-

derlands omdat ze geen Engels mogen spreken . . . er zouden veel meer buitenlandse

lesgevers aangetrokken worden naar de universiteiten als er in het Engels lesgegeven

mag worden” (Bijlage 1).

Docenten en studenten staan eerder neutraal tegenover de stelling “Kennis van de En-

gelse cultuur en taal is van belang voor alle beroepen.” Studenten zeggen, gemiddeld

gezien, ook ‘noch akkoord noch niet akkoord’ te gaan met de stelling “Kennis van de

Engelse cultuur en taal is van belang voor het beroep dat ik later hoop uit te oefenen”.

Dit in tegenstelling tot de docenten die gemiddeld ‘eerder akkoord’ gaan met “Kennis

van de Engelse cultuur en taal is van belang voor mijn beroep.”

Een andere masterstudent uit de dierengeneeskunde zegt “Als de richting voorbereidt

op beroepen die voornamelijk in contact komen met Nederlandstalige personen (vb.

leraar, huisarts, dierenarts,…) vind ik Engels net minder goed” (Bijlage 1).

Wanneer we het gemiddelde bekijken voor de opinies bij de stellingen “Het brengt

economische voordelen op om een andere taal te leren” en “Het gebruik van Engels

vergemakkelijkt de communicatie in landen waar meerdere talen worden gesproken”

zien we dat beide groepen ‘eerder akkoord’ gaan. Zie Tabel 7 voor meer informatie

over de stellingen binnen ‘het economisch argument’

28

Tabel 7. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘het economisch argument’.


“Universiteiten ‘verengelsen’ hun opleidingen omdat dit financieel voordelig is.”


Totaal 2,96 197 1,009 1 5

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal zorgt ervoor dat universiteiten meer inzetbaar onderwijzend personeel hebben.”


Totaal 3,48 208 1,116 1 5

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor alle beroepen.”


Totaal 3,04 212 1,259 1 5

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor het beroep dat ik later hoop uit te oefenen.” (Enkel voor studenten)

Studenten 3,24 139 1,289 1 5

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor mijn beroep.” (Enkel voor do-centen)

Docenten 4,29 68 1,094 1 5

“Het brengt economische voordelen op om een andere taal te leren.”


Totaal 4,24 210 ,849 1 5

“Het gebruik van Engels vergemakkelijkt de communicatie in landen waar meerdere ta-len worden gesproken.”


Totaal 4,41 211 ,886 1 5

29

Thema 6: het belang van proficiency.

Enkele stellingen die we aan docenten hebben voorgelegd zijn: “Ik verlies nuances in

mijn verhaal wanneer ik in het Engels les geef”, ‘’Doceren in het Engels vraagt meer

voorbereidingstijd”, “Lesgeven in het Engels vraagt meer van mijn concentratie”, “Za-

ken uitleggen en verduidelijken gaat moeilijker wanneer ik in het Engels les geef’’.

Studenten kregen de vraag hun mening te geven over, onder andere, de volgende uit-

spraken: “De lesgever verliest nuances in zijn verhaal wanneer hij lesgeeft in het En-

gels”, “Ik bereid mij anders voor op een les wanneer het vak in het Engels wordt gedo-

ceerd”, “Ik begrijp de lessen minder goed wanneer het vak in het Engels wordt gedo-

ceerd”, ‘Ik heb meer behoefte aan ondersteuning voor mijn vakken die in het Engels

gedoceerd worden”.

Bij alle vorige stellingen zien we een gemiddelde respons van docenten/ studenten

waarbij zij ‘noch akkoord noch niet akkoord’ kiezen.

Een docent uit de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen die een vak

geeft dat toegespitst is op de Vlaamse situatie zegt hier “. . . .Door dit verhaal in het

Engels te brengen, zouden veel nuances etc. verloren gaan. Voor andere vakken zie ik

er dan wel de meerwaarde van. Alles hangt dus af van de specifieke context!” (Bijlage

1).

Een student in een schakelprogramma in de psychologie zegt “Ik ben zeker pro om les-

sen in het Engels te krijgen, op voorwaarde dat de prof voldoende kennis én een goede

uitspraak van de taal kent” (Bijlage 1).

Bij andere stellingen “Les volgen in het Engels vraagt meer van mijn concentratie” en

“Ik ben bekwaam genoeg in het Engels om in deze taal les te volgen” zien we dat stu-

denten gemiddeld gezien meer richting ‘eerder akkoord’ gaan.

Een bachelorstudent psychologie geeft de opmerking “. . . .Zo’n les beluisteren door

iemand die er zelf moeite mee heeft daar kan je je aandacht niet bijhouden” (Bijlage

1).

30

Studenten gaan gemiddeld gezien ‘eerder niet akkoord’ met de stelling “Ik behaal

slechtere resultaten op mijn vakken die het Engels gegeven worden.”

Bij al de stellingen over het belang van proficiency zien we een grotere spreidingen in

zowel de antwoorden van de studenten als in die van de docenten. De analyses over

dit thema zijn terug te vinden in Tabel 8.

Tabel 8.

Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘het belang van proficiency’.


“Ik verlies nuances in mijn verhaal wanneer ik in het Engels les geef.” (Enkel voor docen-ten)

Docenten 3,06 64 1,468 1 5

“De lesgever verliest nuances in zijn verhaal wanneer hij lesgeeft in het Engels.” (Enkel voor studenten)

Studenten 2,92 117 1,138 1 5

“Doceren in het Engels vraagt meer voorbereidingstijd.” (Enkel voor docenten)

Docenten 3,16 64 1,504 1 5

“Ik bereid mij anders voor op een les wanneer het vak in het Engels wordt gedoceerd.” (Enkel voor studenten)

Studenten 2,90 90 1,446 1 5

“Lesgeven in het Engels vraagt meer van mijn concentratie.” (Enkel voor docenten)

Docenten 3,28 64 1,464 1 5

“Les volgen in het Engels vraagt meer van mijn concentratie.” (Enkel voor studenten)

Studenten 3,75 110 1,454 1 5

“Zaken uitleggen en verduidelijken gaat moeilijker wanneer ik in het Engels les geef.” (Enkel voor docenten)

Docenten 3,05 64 1,430 1 5

“Ik ben bekwaam genoeg in het Engels om in deze taal les te volgen.” (Enkel voor stu-denten)

Studenten 3,93 129 1,264 1 5

31

“Ik behaal slechtere resultaten op mijn vakken die het Engels gegeven worden.” (Enkel voor studenten)

Docenten 2,24 67 1,268 1 5

“Ik begrijp de lessen minder goed wanneer het vak in het Engels wordt gedoceerd.” (En-kel voor studenten)

Studenten 2,87 89 1,494 1 5

“Ik heb meer behoefte aan ondersteuning voor mijn vakken die in het Engels gedoceerd worden.” (Enkel voor studenten)

Studenten 2,68 85 1,506 1 5

Thema 7: studierendement.

Studenten zeggen, gemiddeld gezien, ‘noch akkoord noch niet akkoord’ te gaan met de

volgende stelling: ‘’Ik herinner mij minder informatie die gegeven wordt in de vakken

die in het Engels gedoceerd worden dan informatie uit de vakken die in het Nederlands

gedoceerd worden.” We zien hier wel een grotere spreiding in antwoorden. Dit blijkt

uit Tabel 9.

Binnen het thema studierendement geeft een bachelorstudent psychologie de vol-

gende opmerking: “Ik zou prima mondeling examen in Engels kunnen afleggen alsook

MC examens. Ik zou meer problemen hebben met examens met open vragen, waarbij

men punten zou aftrekken voor spelling.” (‘Bijlage 1).

Tabel 9. Descriptieve statistiek voor stellingen binnen het thema ‘studierendement’.


“Ik herinner mij minder informatie die gegeven wordt in de vakken die in het Engels ge-doceerd worden dan informatie uit de vakken die in het Nederlands gedoceerd wor-

den.” (Enkel voor studenten)

Studenten 2,98 84 1,464 1 5

32

Aanvullende vragen.

Naast de vragen die gebaseerd zijn op de argumenten die teruggevonden werden uit

de literatuurstudie, hebben we ook enkele vragen gesteld die mogelijks een aanvulling

kunnen zijn. De analyses van deze stellingen zijn terug te vinden in Tabel 10.

Een uitspraak die we bekeken hebben is: “Het is een goede zaak dat docenten die in

het Engels les willen geven moeten slagen voor een taaltest”. Wanneer we de gemid-

deldes bekijken zien we dat docenten meer neigen naar ‘eerder akkoord’ terwijl stu-

denten neigen naar ‘akkoord’. De spreiding tussen de docenten is hier groter dan die

bij de studenten. Een docent uit de faculteit psychologie en pedagogische wetenschap-

pen geeft hier de opmerking “Naast een taaltest voor de docent zou er ook een aanbe-

veling moeten zijn voor studenten. . .”(Bijlage 1).

“De ITACE is een goed instrument om te zien of een docent voldoende vaardig is om in

het Engels les te geven.” Gemiddeld gezien antwoorden docenten hier ‘noch akkoord

noch niet akkoord’.

Wanneer we de gemiddeldes bekijken voor de stelling die zegt “De opkomst van Engels

als onderwijstaal is onvermijdelijk” zien we dat studenten en docenten eerder neigen

naar ‘akkoord’. Een docent van de faculteit ingenieurswetenschappen en architectuur

geeft de opmerking “Als de UGent op middellange termijn wil overleven als universiteit

met internationale uitstraling. . . .Dan is het aanbieden van een voldoende ruim aan-

bod opleidingen in het Engels een must. Ik sta niet te juichen dat dit gebeurt, maar ik

zie geen alternatieven” (Bijlage 1).

Docenten geven aan, op een gemiddeld niveau, eerder niet akkoord te gaan met de

stelling “Ik voel me onder druk gezet om les te geven in het Engels”.

Een laatste extra vraag bevraagt of de participanten de volgende situatie al hebben

meegemaakt: een vak wordt in het Engels gedoceerd ook al spreken de docent en alle

33

leerlingen van dat vak Nederlands. In Tabel 11 vinden we een opvallend cijfer terug na-

melijk dat 51,5% van de docenten en 23,3% van de studenten deze situatie al heeft

meegemaakt.

Een masterstudent psychologie zegt hier “Ik maak het wekelijks mee en eigenlijk is het

echt schandalig…” terwijl een docent uit de faculteit psychologie en pedagogische we-

tenschappen zegt “Als alle studenten Nederlandstalig zijn, geef ik de les toch in het Ne-

derlands” (Bijlage 1).

34

Tabel 10. Descriptieve statistiek voor stellingen voor aanvullende vragen.


“Het is een goede zaak dat docenten die in het Engels les willen geven moeten slagen voor een taaltest.”


Totaal 4,43 211 ,985 1 5

“De ITACE is een goed instrument om te zien of een docent voldoende vaardig is om in het Engels les te geven.” (Enkel voor docenten)

Docenten 3,26 42 1,149 1 5

“De opkomst van Engels als onderwijstaal is onvermijdelijk.”


Totaal 3,59 212 1,112 1 5

“Ik voel me onder druk gezet om les te geven in het Engels.” (Enkel voor docenten)

Docenten 2,18 66 1,239 1 5

Tabel 11. Descriptieve statistiek voor stellingen voor aanvullende vragen. (vervolg)

Groep Ja Nee Weet niet Totaal

Stel: een vak wordt in het Engels gedoceerd ook al spreken de docent en alle leerlingen Nederlands. Heeft u de bovenstaande situatie al zelf meegemaakt?

Docenten 35 32 1 68 Studenten 34 107 5 146

Totaal 69 139 6 214

35

Groepsvergelijkingen

Studenten versus docenten.

Aangezien er niet voldaan werd aan de assumpties van de onafhankelijke t-test (de va-

riabelen zijn niet normaal verdeeld) kiezen we ervoor om bij deze analyse gebruik te

maken van de Mann-Whitney U test voor niet-parametrische steekproeven. Deze test

gebruiken we voor 19 stellingen (de afhankelijke variabelen) en dit over 2 groepen (de

onafhankelijke variabelen, studenten en docent). De resultaten zijn terug te vinden in

Tabel 12.

Tabel 12. Opsomming van de uitslag van de Mann-Whitney U test voor de vergelijking van opi-nies tussen docenten en studenten op de verschillende argumenten.

Significantieniveau

(p)

U Mediaan

docenten

Mediaan

studenten

“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op academisch

vlak”

0,018 4191,500 5 5

“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op cognitief vlak”

0,570 4752,000 5 5

“Door het gebruik van Engels in onderzoek kan kennis makkelijker gedeeld worden

onder meer mensen”

0,085 4397,000 5 5

“Het gebruik van mijn eigen taal is nodig om artikels te begrijpen die over cultuur-

specifieke fenomenen gaan”

0,006 0,006 0,006 0,006

“Nederlands is een deel van mijn (sociale) identiteit”

0,650 0,650 0,650 0,650

36

“Engels is een deel van mijn (sociale) identiteit”

0,670 4717,000 3 3

“De opkomst van het Engels als gemeenschappelijke taal zal de status van het Ne-

derlands verlagen”

0,955 0,955 0,955 0,955

“Om deel uit te maken van de Nederlandse/Vlaamse cultuur is het belangrijk om de

Nederlandse taal goed te beheersen”

0,783 0,783 0,783 0,783

“Het gebruik van een andere taal geeft mij nieuwe manieren om te kijken en den-

ken”

0,009 3902,000 4,5 4

“Het gebruik van het Engels vergroot mijn kansen om met mensen van een andere

cultuur in contact te komen”

0,062 4159,500 5 5

“De opkomst van Engels als gemeenschappelijke taal brengt het voortbestaan van

andere talen in gedrang”

0,068 0,068 0,068 0,068

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal maakt onderwijs moeilijker voor mensen

met een migratieachtergrond”

0,199 0,199 0,199 0,199

“Universiteiten ‘verengelsen’ hun opleidingen omdat dit financieel voordelig is”

0,797 0,797 0,797 0,797

““Het gebruik van Engels als onderwijstaal zorgt ervoor dat universiteiten meer in-

zetbaar onderwijzend personeel hebben”

0,440 4421,000 4 4

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor alle beroepen”

0,597 0,597 0,597 0,597

37

“Het brengt economische voordelen op om een andere taal te leren”

0,199 4266,500 5 4

“Het gebruik van Engels vergemakkelijkt de communicatie in landen waar meerdere

talen worden gesproken”

0,787 4683,500 5 5

“Het is een goede zaak dat docenten die in het Engels les willen geven moeten sla-

gen voor een taaltest”

<0,001 2375,500 4 5

“De opkomst van Engels als onderwijstaal is onvermijdelijk”

0,718 4712,000 4 4

Voorstanders versus tegenstanders.

Aan het begin van de vragenlijst hebben we aan de participanten gevraagd de stelling

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs is een goede zaak” te

beoordelen op een 5-punt Likertschaal.

In deze groepsvergelijking zullen we ons focussen op de vergelijking van voorstanders

(‘Akkoord’ of ‘eerder akkoord’) en tegenstanders (‘Niet akkoord’ of ‘eerder niet ak-

koord’) op deze eerste algemene stelling ten opzichte van hun antwoorden op de ver-

schillende andere stellingen.

In deze analyse hebben we opnieuw gebruik gemaakt van de Mann-Whitney U test.

Deze test gebruiken we voor 37 stellingen (de afhankelijke variabelen) en dit over 2

groepen (de onafhankelijke variabelen, voorstanders en tegenstanders). De groepen

zijn ongelijk verdeeld waarbij de groep van voorstanders 141 participanten telt en de

groep tegenstanders 31 participanten telt. Bij de vragen specifiek voor studenten gaat

het over 98 voorstanders en 21 tegenstanders. Bij de docent-specifieke vragen zijn er

42 voorstanders en 10 tegenstanders.

38

Voorstanders geven een, significante, positievere score (tegenover de tegenstanders)

op de volgende stellingen in Tabel 13:

Tabel 13.

Opsomming van de uitslag van de Mann-Whitney U test voor stellingen waarop ‘voor-standers’ significant positiever scoren dan ‘tegenstanders’.

Significantieniveau

(p)

U Mediaan

voorstanders

Mediaan

tegenstanders

“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op academisch

vlak”

<0,001 1537,000 5 5

“Het spreken en begrijpen van meerdere talen brengt voordelen op cognitief vlak”

0,003 1592,000 5 4

“Door het gebruik van Engels in onderzoek kan kennis makkelijker gedeeld worden

onder meer mensen”

<0,001 1467,000 5 4

“Mijn thesis in het Engels schrijven geeft meer voordelen geeft dan deze in het Ne-

derlands te schrijven”

<0,001 366,000 4 2

“Engels is een deel van mijn (sociale) identiteit”

<0,001 1122,000 3 2

“Het gebruik van een andere taal geeft mij nieuwe manieren om te kijken en den-

ken”

<0,001 1014,500 4 3

“Het gebruik van het Engels vergroot mijn kansen om met mensen van een andere

cultuur in contact te komen”

<0,001 1485,500 5 4

39

““Het gebruik van Engels als onderwijstaal zorgt ervoor dat universiteiten meer in-

zetbaar onderwijzend personeel hebben”

<0,001 1209,000 4 3

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor het beroep dat ik later

hoop uit te oefenen”

<0,001 498,000 4 2

“Het brengt economische voordelen op om een andere taal te leren”

0,002 1473,000 5 4

“Het gebruik van Engels vergemakkelijkt de communicatie in landen waar meerdere

talen worden gesproken”

0,047 1768,500 5 4

“Ik ben bekwaam genoeg in het Engels om in deze taal les te volgen”

<0,001 338,500 5 3

“De opkomst van Engels als onderwijstaal is onvermijdelijk”

<0,001 948,000 4 3

Tegenstanders scoren positiever (dan voorstanders) op de volgende stellingen in Tabel

14:

Tabel 14. Opsomming van de uitslag van de Mann-Whitney U test voor stellingen waarop ‘tegen-standers significant positiever scoren dan ‘voorstanders’.

Significantieniveau

(p)

U Mediaan

voorstanders

Mediaan

tegenstanders

“Het gebruik van mijn eigen taal is nodig om artikels te begrijpen die over cultuur-

specifieke fenomenen gaan”

0,001 1143,000 3 4

“Nederlands is een deel van mijn (sociale) identiteit”

0,012 1620,500 4 5

40

“De opkomst van het Engels als gemeenschappelijke taal zal de status van het Ne-

derlands verlagen”

0,001 1358,000 2 4

“Om deel uit te maken van de Nederlandse/Vlaamse cultuur is het belangrijk om de

Nederlandse taal goed te beheersen”

0,001 1433,000 4 5

“De opkomst van Engels als gemeenschappelijke taal brengt het voortbestaan van

andere talen in gedrang”

0,004 1533,000 2 3

“Het gebruik van Engels als onderwijstaal maakt onderwijs moeilijker voor mensen

met een migratieachtergrond”

<0,001 1199,000 2 3

“Universiteiten ‘verengelsen’ hun opleidingen omdat dit financieel voordelig is”

<0,001 1115,000 3 3,5

“Ik verlies nuances in mijn verhaal wanneer ik in het Engels les geef”

<0,001 47,5000 2 5

“Doceren in het Engels vraagt meer voorbereidingstijd

0,004 89,000 3 5

“Lesgeven in het Engels vraagt meer van mijn concentratie”

0,005 88,000 3 5

“Zaken uitleggen en verduidelijken gaat moeilijker wanneer ik in het Engels les

geef’’

0,001 73,000 2 5

“De lesgever verliest nuances in zijn verhaal wanneer hij lesgeeft in het Engels”

<0,001 240,000 3 4

“Ik bereid mij anders voor op een les wanneer het vak in het Engels wordt gedo-

ceerd”

0,026 297,500 3 4

41

“Ik begrijp de lessen minder goed wanneer het vak in het Engels wordt gedoceerd”

<0,001 77,500 2 5

“Ik heb meer behoefte aan ondersteuning voor mijn vakken die in het Engels gedo-

ceerd worden”

<0,001 101,000 2 5

“Les volgen in het Engels vraagt meer van mijn concentratie”

<0,001 300,000 4 5

“Ik behaal slechtere resultaten op mijn vakken die het Engels gegeven worden”

<0,001 43,000 1 3

‘’Ik herinner mij minder informatie die gegeven wordt in de vakken die in het Engels

gedoceerd worden dan informatie uit de vakken die in het Nederlands gedoceerd

worden”

<0,001 88,500 2 5

“Ik voel me onder druk gezet om les te geven in het Engels”

<0,001 47,500 1 3,50

42

Er is geen effect van voor- of tegenstanders (p>0,05) gevonden voor de scoring op de

stellingen zoals terug te vinden in Tabel 15:

Tabel 15. Opsomming van de uitslag van de Mann-Whitney U test voor stellingen waarbij er geen effect is gevonden van ‘voorstanders’ of ‘tegenstanders’.

Significantieniveau

(p)

U Mediaan

voorstanders

Mediaan

tegenstanders

“Artikels schrijven in het Engels schrijven meer kans geeft op publicatie”

0,308 178,000 5 5

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor alle beroepen”

0,071 1772,000 3 3

“Kennis van de Engelse cultuur en taal is van belang voor mijn beroep”

0,081 148,500 5 4

“Het is een goede zaak dat docenten die in het Engels les willen geven moeten sla-

gen voor een taaltest”

0,669 2111,500 5 5

“De ITACE is een goed instrument om te zien of een docent voldoende vaardig is om

in het Engels les te geven”

0,205 43,000 3 3

43

Bespreking en Conclusie

Onderzoeksbevindingen.

Welke argumenten uit de literatuurstudie worden teruggevonden?

Bij de analyse van de algemene vraag “is het gebruik van Engels als onderwijstaal in het

hoger onderwijs een goede zaak?” stellen we vast dat we dat vooral te maken hebben

met participanten die ‘voorstanders’ zijn. Dit beïnvloedt de gemiddeldes.

Participanten staan gemiddeld gezien positief tegenover de argumenten dat het spre-

ken en begrijpen van meerdere talen voordelen brengt op academisch en op cognitief

vlak. Dit is in overeenstemming met wat Bot stelt (in onderwijsraad,2011).

Binnen het thema ‘Engels/Nederlands: poort tot een cultuur (diglossie)’ krijgen we ant-

woorden in de lijn met de bevindingen van Ljosland (2011) over ‘language clustering’.

Participanten gaan gemiddeld gezien ‘eerder akkoord’ met de stelling dat Nederlands

een deel is van hun (sociale) identiteit, terwijl ze eerder neutraal staan tegenover de

stelling dat Engels een deel is van hun (sociale) identiteit. Ook gaan zij ‘eerder akkoord’

met de stelling “Om deel uit te maken van de Nederlandse/Vlaamse cultuur is het be-

langrijk om de Nederlandse taal goed te beheersen”.

Voor het argument ‘Engels: taal van de wetenschap’ blijken participanten vooral posi-

tief te staan tegenover de stellingen “Door het gebruik van Engels in onderzoek kan

kennis makkelijker gedeeld worden onder meer mensen “naar Zwarts (via onderwijs-

raad, 2011) en “Artikels schrijven in het Engels geeft meer kans op publicatie” naar

Ljosland (2011).

Bij het thema ‘bevorderen van diversiteit’ zien we dat participanten ‘eerder akkoord’

gaan met de stelling dat een andere taal nieuwe manieren geeft om te kijken en den-

ken zoals gesteld door Fresco (2016). En neigen naar ‘akkoord’ voor de stelling uit On-

derwijsraad (2011) namelijk “het gebruik van Engels vergroot mijn kansen om met

mensen van een andere cultuur in contact te komen”.

44

Participanten gaan ‘eerder akkoord’ met de stelling dat het economisch voordelen op-

brengt om andere talen te leren (onderwijsraad,2011). Docenten gaan ook ‘eerder ak-

koord’ met de stelling dat kennis van Engels cultuur en taal van belang is voor hun be-

roep, ook deze vraag is gebaseerd op argumenten uit onderwijsraad (2011).

Studenten gaan ‘eerder akkoord’ met de stelling “les volgen in het Engels vraagt meer

van mijn concentratie” zoals ook teruggevonden werd door Vincke en Jochems (1992).

Vincke en Jochems (1993) haalden het belang van proficiency op academisch succes

aan. Hierop aansluitend zien we in ons onderzoek dat studenten gemiddeld gezien

‘eerder akkoord’ gaan met de stelling dat ze bekwaam genoeg zijn in het Engels om in

deze taal les te geven. Op de andere stellingen binnen het thema ‘proficiency’ zien we

een trend naar gemiddeld neutrale meningen (‘noch akkoord, noch niet akkoord’). Al-

hoewel we binnen dit thema de grootste standaarddeviaties, en dus interindividuele

verschillen, terugvinden.

Voor de vraag die voortkomt uit het onderzoek van Vander Beken en Brysbaert (2016)

naar studierendement, namelijk “Ik herinner mij minder informatie die gegeven wordt

in de vakken die in het Engels gedoceerd worden dan informatie uit de vakken die in

het Nederlands gedoceerd worden” zien we gemiddeld eerder een neutrale mening

van studenten.

Bij de aanvullende vragen zien we dat de deelnemers van de vragenlijst gemiddeld ge-

zien positief staan tegenover de stelling “Het is een goede zaak dat docenten die in het

Engels les willen geven moeten slagen voor een taaltest”. Ook gaan studenten en do-

centen ‘eerder akkoord’ met de stelling dat de opkomst van Engels als onderwijstaal

onvermijdelijk is. Docenten gaan echter gemiddeld ‘eerder niet akkoord’ met “Ik voel

me onder druk gezet om les te geven in het Engels”.

Ook vinden we het opvallend cijfer terug namelijk dat 51,5% van de docenten en

23,3% van de studenten de volgende situatie al heeft meegemaakt: een vak wordt in

het Engels gedoceerd ook al spreken de docent en alle leerlingen van dat vak Neder-

lands.

45

Zijn er verschillen tussen studenten en docenten?

In dit onderzoek vinden we weinig significante verschillen in opinies terug tussen stu-

denten en docenten. Hierbij maken we de kanttekening dat dit alleen betrekking heeft

op de algemene vragen. Docent of student specifieke vragen (zoals bij proficiency) zijn

hier dus niet vergeleken.

Enkele verschillende die we wel terugvinden:

- Docenten staan positiever (Mdn=5) tegenover de stelling “Het spreken en begrij-

pen van meerdere talen brengt voordelen op academisch vlak” dan studenten

(Mdn=5) met U=4191,5 en p=0,018.

- Docenten staan ook positiever (Mdn=4,5) tegenover de stelling “Het gebruik van

een andere taal geeft mij nieuwe manieren om te kijken en denken” dan studen-

ten (Mdn= 4) met U=3902 en p=0,009.

- Studenten staan dan weer positiever (Mdn=4) tegenover de stelling “Het gebruik

van mijn eigen taal is nodig om artikels te begrijpen die over cultuurspecifieke

fenomenen gaan” (Mdn=3) dan docenten met U=3347 en p=0,006.

- De studentengroep staat verder positiever (Mdn=5) tegenover de stelling “Het is

een goede zaak dat docenten (Mdn= 4) die in het Engels les willen geven moeten

slagen voor een taaltest” dan de docentengroep met U=2735,5 en p<0,001.

Een mogelijke verklaring voor het verschil in deze laatste stelling zou kunnen zijn dat

het voor de studenten belangrijker is dat de docent de taal goed beheerst dan voor de

docenten zelf. Docenten ervaren mogelijks minder gevolgen van hun eigen taalniveau

in het lesgeven.

Zijn er verschillen tussen voor-en tegenstanders?

Door aan het begin van de enquête de algemene opinie over ‘Engels als onderwijstaal

in het hoger onderwijs’ te bevragen vinden we een duidelijk effect van verschillen in

mening tussen voor- en tegenstanders terug.

46

De meningen tussen voor- en tegenstanders verschillen het grootste op vlak van profi-

ciency. Zo staan docent-tegenstanders positiever (in vergelijking met voorstanders) te-

genover de volgende stellingen:

- “Ik verlies nuances in mijn verhaal wanneer ik in het Engels les geef” met een

mediaan van ‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een mediaan van ‘eerder niet ak-

koord’ van de voorstanders (Mdn=2), met U=47,5 en p<0,001.

- “Doceren in het Engels vraagt meer voorbereidingstijd” met een mediaan van

‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een mediaan van ‘noch akkoord noch niet akkoord’

(Mdn=3), met U=89 en p=0,004.

- “Lesgeven in het Engels vraagt meer van mijn concentratie” met een mediaan

van ‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een mediaan van ‘noch akkoord noch niet ak-

koord’ (Mdn=3), met U=88 en p=0,005.

- “Zaken uitleggen en verduidelijken gaat moeilijker wanneer ik in het Engels les

geef’’ met een mediaan van ‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een mediaan van ‘eer-

der niet akkoord’ (Mdn=2), met U=73 en p=0,001.

Ook bij medianen van de tegenstanders bij de studenten zien we grote verschillen op

vlak van proficiency. Zij staan onder andere positiever tegen over de volgende stelling:

- “Ik begrijp de lessen minder goed wanneer het vak in het Engels wordt gedo-

ceerd” met een mediaan van ‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een mediaan van

‘eerder niet akkoord (Mdn=2) bij de voorstanders, met U=77,5 en p<0,001.

- En “Ik heb meer behoefte aan ondersteuning voor mijn vakken die in het Engels

gedoceerd worden” met een mediaan van ‘akkoord’ (Mdn=5) tegenover een me-

diaan van ‘eerder niet akkoord (Mdn=2), met U=101 en p<0,001.

Verder zien we bij het argument van studierendement een groot verschil waarbij tegen-

standers aangeven ‘Akkoord’ (Mdn=5) te gaan met de stelling ‘’Ik herinner mij minder

informatie die gegeven wordt in de vakken die in het Engels gedoceerd worden dan in-

formatie uit de vakken die in het Nederlands gedoceerd worden” terwijl voorstanders

aangeven ‘eerder niet akkoord’ (Mdn=2) te gaan, met U=88,5 en p<0,001.

47

Als laatste zien we bij de volgende twee stellingen een significante positievere scoring

door tegenstanders:

- “De opkomst van het Engels als gemeenschappelijke taal zal de status van het

Nederlands verlagen” met een mediaan van ‘eerder akkoord’ (Mdn=4) tegen-

over een mediaan van ‘eerder niet akkoord’ van de voorstanders (Mdn=2), met

U=1358 en p=0,001.

- “Ik voel me onder druk gezet om les te geven in het Engels” met een mediaan

van ‘noch akkoord noch niet akkoord’ tot ‘eerder akkoord’ (Mdn=3,5) tegenover

een mediaan van ‘niet akkoord’ (Mdn=1), met U=47,5 en p<0,001.

Er is geen verschil gevonden tussen voor- en tegenstanders op de volgende stellingen:

“Artikels schrijven in het Engels schrijven geeft meer kans op publicatie”, “Kennis van

de Engelse cultuur en taal is van belang voor mijn beroep” en “Het is een goede zaak

dat docenten die in het Engels les willen geven moeten slagen voor een taaltest”.

Beide groepen staan positief tegenover deze stellingen. Ook voor de stellingen “Kennis

van de Engelse cultuur en taal is van belang voor alle beroepen” en “De ITACE is een

goed instrument om te zien of een docent voldoende vaardig is om in het Engels les te

geven” werd er geen verschil gevonden. Beide groepen geven aan ‘noch akkoord noch

niet akkoord’ te zijn.

Wel moet er opgemerkt worden dat het aantal voor- en tegenstanders niet gelijk ver-

deeld is en dat er, zeker bij de docentengroep, gewerkt wordt met een klein groepsaan-

tal. Er kunnen dus geen algemene conclusies over de populatie getrokken worden.

Praktische implicaties.

Uit de resultaten blijkt dat er vooral sterke meningsverschillen zijn tussen voor- en

tegenstanders op vlak van proficiency. Hiernaast plaatsen we het feit dat Vlaanderen

en Nederland op de respectievelijk vierde en eerste plaats staan op de

eerdergenoemde proficiency ranglijst van EF-Education First, samengevat in het artikel

48

van Amkreutz (2016). Bovendien zijn docenten aan Vlaamse universiteiten ook

verplicht te slagen voor de ITACE-test als zij les willen geven in het Engels. We maken

ons dus de bedenking of het effect van proficiency op academisch succes dan nog

steeds zo prominent aanwezig is zoals gesteld door Ljosland (2011). Toch kunnen we er

niet om heen dat er een groep (zowel studenten als docenten) benadeeld lijkt te

worden door het gebruik van Engels als onderwijstaal. We kunnen ons dus de vraag

stellen of er toch, zoals een van de participanten voorstelt, een aanbevelende taaltest

moet komen voor studenten. Op deze manier kunnen studenten misschien beter

voorbereid en ondersteund worden. Verder moet er ook gekeken worden hoe

docenten beter ondersteund kunnen worden. Een andere oplossing zou kunnen liggen

in het introduceren van kwaliteitsvolle international classrooms.

Beperkingen en sterktes.

Een sterke limitatie van dit onderzoek slaat terug op de steekproef. Door de beperkte

verspreiding van de enquête heeft een selectieve groep gekozen om deel te nemen

aan deze enquête. Zo blijkt uit Figuur 1 dat vooral studenten/docenten met een sterke

(positieve) mening over het gebruik van Engels in het hoger onderwijs hebben deelge-

nomen. Verder hebben niet alle faculteiten evenveel blootstelling aan de vragenlijst

gekregen. De vragenlijst is vooral verspreid geweest bij studenten/docenten van de fa-

culteit psychologie en pedagogische wetenschappen en we zien dan ook dat de groot-

ste groep deelnemers studeert/werkzaam is aan deze faculteit. Andere faculteiten zijn

dan weer sterk onder vertegenwoordigd of afwezig (zo zijn er geen deelnemers van de

faculteit farmaceutische wetenschappen). Het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld een

student economie (waarbij het gebruik van Engels in een groot deel van zijn/haar la-

tere carrière belangrijk zal zijn) een andere mening heeft dan een student psychologie.

De resultaten van deze vragenlijst kunnen dus niet veralgemeend worden naar de ge-

hele populatie ‘studenten’ en ‘docenten’.

49

In deze masterproef hebben we het effect van ‘geslacht’ niet bekeken. We zagen een

grote ongelijkheid waarbij het grootste deel van de docenten aangaf van het manne-

lijke geslacht te zijn, terwijl we de omgekeerde trend zien bij de studenten. Dit zou mo-

gelijks een effect kunnen hebben.

Verder zou ook het verschil binnen de studenten (bachelor/ master/ schakelpro-

gramma/ voorbereidingsprogramma) kunnen bekeken worden. In dit onderzoek zijn

de groepen echter ongelijk verdeeld waardoor we ervoor gekozen hebben de verschil-

lende studentengroepen samen te nemen en te bestuderen als één groep.

Tot op heden zijn er al veel opiniestukken verschenen, maar onderzoek naar de me-

ning van studenten en docenten is nog erg schaars. Een sterkte van dit onderzoek is

dat het tracht deze meningen meer in kaart te brengen en dit over een breed aantal

argumenten.

Aanbevelingen voor verder onderzoek.

Er is vooral nood aan meer onderzoek naar de opinies van docenten en studenten en

dit in een grotere steekproef. Als we het debat willen voeren over het gebruik van En-

gels als onderwijstaal in het hoger onderwijs, is het niet alleen van belang te specule-

ren over voor- en nadelen, maar ook daadwerkelijk de studenten en docenten te be-

vragen. Hierop aansluitend zou het ook interessant zijn de opinies te bevragen bij ho-

geschool studenten. Mogelijks hebben zij een andere mening dan universiteitsstuden-

ten omdat zij vaker meer praktijkgerichte opleidingen volgen.

Een terechte opmerking die meermaals terugkwam bij de participanten is dat gebruik

van Frans ook belangrijk is in België. Hoe wordt hiermee omgegaan in het hoger onder-

wijs? Vinden docenten en studenten het beter en belangrijker dat Frans als onderwijs-

taal opnieuw zijn ingang maakt in het hoger onderwijs? Verder onderzoek zou dit kun-

nen bevragen.

50

Verder vinden we in de literatuur nog een groot gebrek aan onderzoek naar studieren-

dement in een tweede taal. Meer wetenschappelijk bewijs is een noodzaak.

Algemene conclusie.

In voorgaande vragenlijstonderzoeken zien we dat onderzoekers zich vooral toespitsen

op één groep (studenten of docenten) of op één thema (zoals ‘proficiency ‘– Vinkce en

Jochems, 1992). In deze thesis hebben we gepoogd de mening te bevragen van beide

belanghebbende partijen, namelijk studenten én docenten, over verschillende argu-

menten heen.

Wanneer we de meningen van de participanten bekijken op de verschillende stellingen

kunnen we de volgende conclusie trekken: het merendeel van de steekproef kijkt posi-

tief naar Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs. Wanneer we de gemiddelde

scores bekijken zien we dan ook resultaten in de lijn met de ‘voor’ argumenten uit de

literatuurstudie. Dit heeft ook te maken de wijze van verspreiding van de enquête en

daaruit volgend de steekproefkenmerken (zie Beperkingen en sterktes).

Tegen onze verwachtingen in zijn er weinig significante verschillen in opinies tussen

studenten en docenten. Beide groepen lijken bij de algemene vragen dezelfde mening

te delen.

We zien echter vooral een effect op antwoordkeuze wanneer we kijken naar de voor-

en tegenstanders. In de enquête zien we dat de meningen het meest verdeeld zijn bij

de stellingen die betrekking hebben op het thema ‘het belang van proficiency’. Zo zien

we de grootste verschillen tussen voor-en tegenstanders van de docentengroep waar-

bij tegenstanders aangeven nuances in hun verhaal te verliezen wanneer ze lesgeven

in het Engels en dat het uitleggen en verduidelijken van zaken moeilijker gaat in deze

taal. Terwijl de voorstanders hier niet mee akkoord lijken te gaan. Tegenstanders bij de

studenten geven dan weer aan de lessen minder goed te begrijpen en meer behoefte

te hebben aan ondersteuning voor die vakken die in het Engels gedoceerd worden.

51

Aanpassingen kunnen gemaakt worden, maar de vraag blijft of Engels als onderwijstaal

in het hoger onderwijs een goede en nodige zaak is. Zoals besproken in de inleiding zijn

er duidelijk restricties verbonden aan het al dan niet aanbieden van een vak dat gedo-

ceerd wordt in het Engels. Toch zien we in onze steekproef dat een grote meerderheid,

met name 68,8% van de masterstudenten aangeeft al les te hebben gevolgd of te vol-

gen in het Engels en 66,2% van de docenten zegt les te geven/hebben gegeven in het

Engels. Bovendien zien we dat de helft van de deelnemende docenten en 1/4de van de

studenten al heeft meegemaakt dat een vak in het Engels wordt gedoceerd ook al

spreken de docent en alle leerlingen van dat vak Nederlands.

Op de vraag “is het gebruik van Engels als onderwijstaal in het hoger onderwijs een

goede zaak?” kunnen we op basis van dit onderzoek geen eenduidig antwoord formu-

leren. Het publieke debat blijft belangrijk en mag niet geminimaliseerd worden. Er lijkt

echter wel een nood naar meer onderzoek te bestaan opdat de verschillende argu-

menten wetenschappelijk gestaafd kunnen worden. Vooral onderzoek naar studieren-

dement is schaars en nodig als we aanpassingen willen maken.

We hopen dat er door bijkomend onderzoek te voeren nog meer duidelijkheid kan ont-

staan over de werkelijke voor- en nadelen van het aanbieden van Engelstalig onder-

wijs. Het is van groot belang dat de (al dan niet) meerwaarde finaal kan vastgesteld

worden waardoor kwaliteitsvol onderwijs kan aangeboden rekeninghoudend met de

noden van de belangrijkste partijen; de studenten en docenten. Deze masterproef

heeft hier hopelijk toe bijgedragen.

52

Referenties

Am Kreutz, R. (2016, 15 november). English please? Vlamingen vallen net naast het po-

dium. De Morgen. Geraadpleegd van http://www.demorgen.be/econo-

mie/english-please-vlamingen-vallen-net-naast-podium-bccf951a/

Bouma, K. (2016, 26 augustus). Meer dan de helft van de studies volledig in het Engels.

Volkskrant. Geraadpleegd van http://www.volkskrant.nl/binnenland/meer-dan-

de-helft-van-de-studies-volledig-in-het-engels~a4364526/

Beken, H. vander., Brysbaert, W. (2016). Studying Texts in L2: The importance of test

type. Geraadpleegd van http://crr.ugent.be/papers/VanderBekenBrysbaert_Bi-

lingualism_recognition_vs_recall.pdf

Coleman, J.A. (2006). English-medium teaching in European Higher Education. Lan-

guage Teaching, 39(1), 1–14. doi:

http://dx.doi.org/10.1017/S026144480600320X

De Wever, B., Deneckere, G., & Vrints, A. (2016, 30 november). Verengelsing maakt on-

derwijs slechter. De Standaard. Geraadpleegd van https://bit.ly/2wZkdQq

Dijkstra, T., & Van Hell, J.G. (2002). Foreign language knowledge can influence native

language performance in exclusively native context. Psychonomic Bulletin & Re-

view, 9(4), 780-789. doi:10.3758/BF03196335

Drees, W. (2016, 13 augustus). Engels in de humanities is helemaal niet zo gek. Volks-

krant. Geraadpleegd van http://www.volkskrant.nl/opinie/engels-in-de-huma-

nities-is-helemaal-niet-zo-gek~a4362488/

Emmorey, K., Luk, G., Pyers, J. E., & Bialystok, E. (2008). The Source of Enhanced Cogni-

tive Control in Bilinguals: Evidence From Bimodal Bilinguals. Psychological Sci-

ence, 19(12), 1201–1206. doi:http://doi.org/10.1111/j.1467-9280.2008.02224.x

Fresco, L. (2016, 23 augustus). Engels in het onderwijs is goed voor de openheid. NRC.

Geraadpleegd van https://www.nrc.nl/nieuws/2016/08/23/engels-in-onder-

wijs-is-goed-voor-de-openheid-3934182-a1517726

53

Hilchey, M.D., & Klein, R.M. (2011). Are there bilingual advantages on nonlinguistic in-

terference tasks? Implications for the plasticity of executive control processes.

Psychon Bull Rev , 18(4), 625-658. doi: https://doi.org/10.3758/s13423-011-

0116-7

[Internationaal mobiliteitsplan Vlaanderen en Europa]. (z.d.). Geraadpleegd van

https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/actieplan-mobiliteit.

Ljosland, R. (2011). English as an Academic Lingua Franca: Language policies and multi-

lingual practices in a Norwegian university. Journal of Pragmatics, 43(4), 991-

1004. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.pragma.2010.08.007

Klaassen, R.G. (2001). The international university curriculum. Challenges in Ellish-me-

dium engeneerring education (doctoral thesis). Geraadpleegd van http://reposi-

tory.tudelft.nl/islandora/object/uuid:dea78484-b8c2-40d0-9677-

6a508878e3d9?collection=research

Komori-Glatz, M. (2015). Exploring the roles of English: English as a lingua franca in

master's programmes at WU Vienna University of Economics and Business. Pro-

cedia Social and Behavioral Sciences, 173, 119-124. doi:

10.1016/j.sbspro.2015.02.040.

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. (2017). Nederlands en/of En-

gels?: Taalkeuze met beleid in het Nederlands Hoger Onderwijs. Geraadpleegd

van https://www.knaw.nl/nl/actueel/publicaties/nederlands-en-of-engels

Meerderheid studenten vindt niveau Engels docenten ondermaats. (2015, 7 december).

Geraadpleegd van https://lsvb.nl/2015/12/07/meerderheid-studenten-vindt-ni-

veau-engels-docenten-ondermaats/

Meyvis,L. (2014). Language test for professors sanctioned by international experts. Ge-

raadpleegd van https://www.kuleuven.be/english/news/2014/language-test-

for-professors-sanctioned-by-international-experts

https://pure.uhi.ac.uk/portal/en/persons/ragnhild-ljosland%28a08b437c-ee8f-48ed-a644-bceca4167cd7%29.html

https://pure.uhi.ac.uk/portal/en/publications/english-as-an-academic-lingua-franca%28634b0843-d308-4c8c-829c-e730669a0c8f%29.html

https://pure.uhi.ac.uk/portal/en/publications/english-as-an-academic-lingua-franca%28634b0843-d308-4c8c-829c-e730669a0c8f%29.html

https://pure.uhi.ac.uk/portal/en/journals/journal-of-pragmatics%28de101a50-710c-46bd-99e1-035d4f1a842b%29.html

http://apps.webofknowledge.com/DaisyOneClickSearch.do?product=WOS&search_mode=DaisyOneClickSearch&colName=WOS&SID=4BRTqbzi2jAmAmFr5MH&author_name=Komori-Glatz,%20M&dais_id=2002038263&excludeEventConfig=ExcludeIfFromFullRecPage

54

More than 1 in 10 professors fails English language test. (2013, 23 september). Ge-

raadpleegd van http://www.expatica.com/be/news/More-than-1-in-10-profes-

sors-fails-English-language-test_386309.html

Onderwijsraad. (2011). Weloverwogen gebruik van Engels in het hoger onderwijs. Ge-

raadpleegd van https://www.onderwijsraad.nl/upload/publicaties/646/docu-

menten/weloverwogen-gebruik-van-engels-in-het-hoger-onderwijs.pdf

Oosterbaan,W. (2016, 14 september). Nederland gaat ten onder aan kustbebouwing

en college Engels. NRC. Geraadpleegd van

https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/14/nederland-gaat-ten-onder-aan-kustbe-

bouwing-en-college-engels-4276909-a1521219

Paap, K., & Greenberg, Z.I. (2013). There is no coherent evidence for a bilingual ad-

vantage in executive processing. Cognitive psychology, 66(2), 232-258. doi:

10.1016/j.cogpsych.2012.12.002

Paap, K., Johnson, H., & Sawi, O. (2015). Bilingual advantages in executive functioning

either do not exist or are restricted to very specific and undetermined circum-

stances. Cortex, 69, 265-278. doi: https://doi.org/10.1016/j.cortex.2015.04.014

Sommer,M. (2016, 19 augustus). Nee tegen stone coal english. Volkskrant. Geraad-

pleegd van http://www.volkskrant.nl/opinie/nee-tegen-stone-coal-

english~a4360945/

[Studiegeld UGent 2017-2018]. (z.d.). Geraadpleegd van https://www.ugent.be/stu-

dent/nl/administratie/studiegeld/studiegeldmanabalera20172018.htm

Torfs, M. (2016, 20 februari). 10% of Flemish professors fails "absurd" English lan-

guage test. Geraadpleegd van http://deredactie.be/cm/vrt-

nieuws.english/News/1.2245193

UGent. (2014). Geïntegreerd Beleidsplan Internationalisering. Geraadpleegd van

https://www.ugent.be/nl/univgent/waarvoor-staat-ugent/internationalise-

ring/internationaal/beleid.htm

55

Vermeylen, A. (1990). August Vermeylen : Vlaamsche en Europeesche Beweging : Van

Nu en Straks (1900): het artikel negentig jaar later 1990. Gent, België: August

Vermeylenfonds.

Vinke, A. A., & Jochems, W. M. G. (1992). Switching from Dutch to English as the me-

dium of instruction: an exploratory study into teacher experiences (3e ed.).

Delft, Nederland: Delft University of Technology, Department of Communica-

tion and Education.

Vinke, A. A., & Jochems, W. M. G. (1993). English proficiency and academic success in

international postgraduate education. Higher Education, 26(3), 275-285.

doi:10.1007/BF01383487

Vlaamse Onderwijsraad. (2017). Advies taalbeleid in het hoger onderwijs. Geraad-

pleegd van https://www.vlor.be/advies/advies-over-taalbeleid-hoger-onderwijs

[Wetgeving Vlaams Onderwijs]. (z.d.). Geraadpleegd van http://data-onderwijs.vlaan-

deren.be/edulex/

https://www.researchgate.net/journal/0018-1560_Higher_Education



56

Bijlage 1

Gebruikte opmerkingen/bedenkingen gegeven door participanten op het einde van de

vragenlijst:

Een docent uit de faculteit psychologie en pedagogische wetenschappen:

“Ik doceer zelf een vak die heel toegespitst is op de Vlaamse situatie. Door dit verhaal

in het Engels te brengen, zouden heel veel nuances ect. verloren gaan. Voor andere

vakken zie ik er dan wel de meerwaarde van. Alles hangt dus af van de specifieke con-

text!”


“als alle studenten nederlandstalig zijn, geef ik de les toch in het nederlands”

Een bachelorstudent psychologie:

“Als psychologiestudent hebben we eigenlijk steeds 2 soorten vakken, de meer "men-

selijkere" en de eerder wetenschappelijkere. Bij die laatste heeft Engels af en toe wel

een meerwaarde omdat het van pas komt de Engelse terminologie onder de knie te

krijgen als je bijvoorbeeld de wens hebt om verder te evolueren naar de experimentele

psychologie. Voor sommige andere vakken zie ik het als een onnodige struikelblok.

Engelse lessen zouden dan ook enkel gegeven mogen worden door professoren die de

taal heel erg vlot en foutloos beheersen. Zo'n les beluisteren door iemand die er zelf

moeite mee heeft daar kan je je aandacht niet bijhouden.”


“Als je in het Engels doceert ben je niet alleen afhankelijk van de talenkennis van de

docent, maar ook van de studenten. Hiernaar wordt in geen enkele vraag gepeild, ter-

wijl dit toch vaak (sterk) tekort schiet. je kan wel nuances proberen weergeven, als ze

57

ze niet snappen heeft dat ook geen zin. Voor sommige vakken maken we gebruik van

Engelstalige wetenschappelijke artikels, en dat is voor veel studenten al een brug te

ver. Idem met cognitieve capaciteiten verbeteren, kansen verhogen, ... als het Engels

van de studenten onvoldoende is, zijn deze effecten allemaal niet van toepassing.

Naast een taaltest voor de docent zou er ook een aanbeveling moeten zijn voor stu-

denten (hoeft daarom niet formeel getoetst te worden, maar zodat ze wel weten wat

de verwachtingen zijn)”

Een masterstudent psychologie:

“De laatste vraag of we al les hadden gekregen van een docent die Nederlands sprak

met studenten die Nederlands praten. Ik maak het wekelijks mee en eigenlijk is het

echt schandalig...”


“Mijn mening is verdeeld over het lesgeven in een andere taal nl Engels.

Voor studenten die immigreren is dit wel een pluspunt aangezien de kans groter is dat

ze al kennis hebben van het Engels dan van het Nederlands.

Daarnaast is het positief dat studenten die zelf Nederlandstalig zijn meer geconfron-

teerd worden met het Engels aangezien dit wel nog handig zou kunnen zijn in het ver-

dere (bedrijfs)leven.

Als minpunt kan ik aanhalen dat het moeilijker is om in een andere taal iets onder de

knie te krijgen. Zelf heb ik ondervonden dat ik het moeilijker vind om een handboek in

het Engels te lezen dan in het Nederlands. Het duurt langer want woorden die niet ge-

kend zijn moet je gaan opzoeken en vaak onthoud ik echt enkel de grote lijnen. Ik denk

dus dat er gezocht moet worden naar andere manieren om de kennis van het Engels te

verbeteren dan enkel les te geven hierin.”

58

Een student uit een schakelprogramma in de psychologie:

“Gezien elke 'hogere' opleiding te maken zal hebben met engels literatuur is een basis-

kennis van het engels onontbeerlijk. Les krijgen in deze taal onderhoudt ook de en-

gelse taalvaardigheden wat zowel op academisch als professioneel vlak broodnodig is.”

Een masterstudent uit de dierengeneeskunde:

“Ik heb extra nederlands moeten leren om aan de UGent te kunnen studeren. Terwijl ik blij

ben om een taal meer te kunnen spreken vind ik dat in de wetenschappen Engels als on-

derwijstaal een logische keuze is, aangezien de overgrote deel van de literatuur ook in het

Engels is geschreven

Ik vind dat Engels in het hoger onderwijs per richting bekeken moet worden. Als de richting

voorbereidt op beroepen die vnl in contact komen met nederlandstalige personen (vb le-

raar, huisarts, dierenarts ...) vind ik Engels net minder goed. Dan zou er zelfs beter extra

aandacht zijn voor het Frans aangezien er steeds meer Franstaligen in Vlaanderen wonen.”

Een masterstudent uit de dierengeneeskunde:

“Het toelaten van de Engelse taal in de lessen is naar mijn mening een goede zaak. Nu

moeten docenten Nederlands spreken om te kunnen lesgeven op Belgische universitei-

ten. Dit zorgt er soms voor dat docenten uit het buitenland les moeten geven in slecht

Nederlands omdat ze geen Engels mogen spreken (meegemaakt op UAntwerpen). Er

zouden veel meer buitenlandse lesgevers aangetrokken worden naar de universiteiten

als er in het Engels lesgegeven mag worden. Daarnaast vind ik het van belang dat het

spreken en begrijpen van Engels een kwaliteit moet zijn van iedereen met een acade-

misch diploma. Dit omdat Engels toch de voornaamste voertaal is in bijvoorbeeld de

wetenschappelijke wereld zodanig dat iedereen elkaar begrijpt. Dit zal ook meer deu-

ren openen voor studenten. Dat studenten afstuderen aan een universitaire opleiding

zonder degelijk Engels te kunnen is naar mijn weten ongehoord, maar gebeurt nog

steeds. Ik ben dus voorstander voor meer lessen in het Engels te doceren.”

59

Een docent van de faculteit ingenieurswetenschappen en architectuu:r

“Als de UGent op middellange termijn wil overleven als universiteit met internationale

uitstraling -- en daaronder versta ik ook: een universiteit die internationale studenten

recruteert voor masteropleidingen -- dan is het aanbieden van een voldoende ruim

aanbod opleidingen in het Engels een must (sic ;-)). Ik sta niet te juichen dat dit ge-

beurt, maar ik zie geen alternatieven.”

Een docent uit de faculteit bio-ingenieurswetenschappen:

“Een belangrijke vraagstelling ontbreekt: het belang van taal als vehikel om internatio-

nale en interculturele competenties bij te brengen aan studenten. Engels is geen doel

op zich maar een middel om te zorgen dat we 'mixed classrooms' kunnen aanbieden

waarin studenten met een verschillende internationale en interculturele background

met elkaar rond een zelfde thematiek kunnen dialogeren; Dit is verrijkend voor alle

studenten.

In die zin vind ik de vragen rond Engelse cultuur misleidend; het gaat niet om het over-

brengen van een Engelse cultuur maar wel om een internationale cultuur. Dit heeft

niets te maken met Engelse cultuur”

Een student in een schakelprogramma in de psychologie:

“Ik ben zeker pro om lessen in het Engels te krijgen, op voorwaarde dat de prof vol-

doende kennis én een goede uitspraak van de taal kent.

Ik vind het evenwel niet nodig dat alle lessen in het Engels gegeven worden op een Bel-

gische universiteit/hogeschool.”

60


“Ik begrijp en spreek Engels beter dan gemiddeld vermits ik een tijdje les volgde aan de

polytechnic of central london en na mijn middelbare studies een A-level behaalde. Ik

zou prima mondeling examen in Engels kunnen afleggen alsook MC examens. Ik zou

meer problemen hebben met examens met open vragen, waarbij men punten zou af-

trekken voor spelling. Een paper schrijven is anders, die kan je immers laten nalezen op

spellingsfouten”

engels in het hoger onderwijs: why not?...abstract het gebruik van engels als onderwijstaal in het...

Documents