epilogi 2009/11

Ε ΤΟΣ 47 ο ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009 • T IMH 5.00 €

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

Πολιτική και πολιτικοί σε καιρούς απαιτήσεων και το µεγάλο στοίχηµα ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας που δεν µπορεί να περιµένει την επόµενη µέρα!

Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

ΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ


ΤΟ&

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΕΡΑΜΙΚΩΝΟι κυβερνητικές παρεµβάσεις, οι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας που γίνονται πιο αυστηροί και όλοι οι λόγοι για τους οποίους το τοπίο αλλάζει στο τραπεζικό σύστηµα

Banking

Go Green

Πράσινες πρωτοβουλίες,πράσινοι νόµοι,

πράσινη ενέργεια. Η επιχειρηµατικότητα ανεβάζει

την ένταση και στροβιλίζεται στον ρυθµό της οικολογικής

ανάπτυξηςΗ αύξηση των δηµόσιων δαπανών των χωρών-µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιµετώπιση της ύφεσης και η αναπόφευκτη εντολή της Επιτροπής: «περάστε στην αίθουσα επιτήρησης»

Ευρωπαϊκή Οικονοµία

ΘΑΛΑΣΣΑ ΧΡΕΟΥΣ

2 ΕΠΙΛΟΓΗ

06 ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ

ΔΙΕΘΝΗΣ & ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ // ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»Οι εξελίξεις και οι τάσεις που σκιαγραφούν την επόµενη ηµέρα στον Κόσµο και την Ελλάδα.

08 Νέα κυβέρνηση και διακυβέρνηση – Ένας µήνας και κάτι // Ελ-λάδα και δηµοσιονοµικά – Η µέθοδος του Δον Κιχώτη // Οικονοµία – Το κυνήγι της γάτας µε το ποντίκι // ΗΠΑ-ΕΥΡΩΠΗ – Φιλοδοξία και πραγµατικότητα // Επενδύσεις – χρυσός και µαύρος χρυσός //Επιση-µάνσεις από την Ελλάδα και τον Κόσµο

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ

22 ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΩΤΗΜΑ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗΑν ο Γιώργος Παπανδρέου επιτρέψει µια εκ νέου προσπάθεια... αρ-µέγµατος του κράτους θα υποθηκεύσει το πολιτικό του µέλλον και το µέλλον του τόπου.

24 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΠΙΑΣΤΕ ΜΕ, ΠΕΦΤΩ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΗ διατηρήσιµη ανάπτυξη για να έρθει, χρειάζεται βιώσιµες λύσεις και ισχυρή πολιτική βούληση εδώ και τώρα.

26 ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΟΙ ΚΑΛΟΙ ΜΑΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ // ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟΕνώ µέχρι τώρα η ενταξιακή προοπτική των Σκοπίων προσέκρουε στην Κοµισιόν και στα κοινοτικά κριτήρια, τώρα, χάρη σε εισήγηση του επιτρόπου Όλι Ρεν, θα αναχαιτίζεται από την ελληνική πλευρά σε κάθε Σύνοδο Κορυφής.

28 BANKING SECTION // ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ ΤΗΣ «Ε»Εξελίξεις, αναλύσεις, συνεντεύξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες. Η εργασιακή πραγµατικότητα, οι προβληµατισµοί και οι αξίες του σύγ-χρονου τραπεζίτη στον κόσµο και την Ελλάδα.

Φορολογία – Δύο όψεις // Banking ανάλυση – Από την εποχή του χρυσού στην εποχή των κεραµικών // Σταύρος Σιώκος, Τράπεζα Πει-ραιώς – Νέες προκλήσεις στο Private Banking // Oι τράπεζες συµµε-τέχουν στην πράσινη ανάπτυξη – The bankers’ way // Green Banking Products

ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣΕσωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 €, Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο - ΝΠΔΔ - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα 125 €, Φοιτητές 48 €Εξωτερικού: Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 165 €, Φοιτητές 115 €

ΠΕΡ ΙΕΧΟΜΕΝΑ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: [email protected]: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΧΡΗΣΤΟΣ Σ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΚΔΟΣΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ,

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥΡΙΔΗΣ

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ

ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΧΡΗΣΤΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΣ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΔΡΕΑΣ

ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ

ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ

ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗΤΑΧΥΔΙΑΝΟΜΗ: MASS COURIER

ΔΙΑΝΟΜΗ ΠΕΡΙΠΤΕΡΩΝ: ΕΛΛ. ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Ξ. ΤΥΠΟΥ

ΚΩΔΙΚΟΣ ΕΛΤΑ: 1260

ΙΔΡΥΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική, κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση

του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιον-δήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό,

φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς

Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.


�� € 13,5 ��. �� ,��

�� € 13,5 ��. � �� 2009 – 2014.

�� € 7 ��., ��

��.

�� , �� :

• �� , ��

• �� , ��

• � ��, ��

• � �� , ��

• �� , ��

• �� , ��

• �� , �� …

…�� , �� …

�� , ��. � �� , �� € 2 ��., �� .�.

4 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΘΕΜΑΤΑ

52 ΕΥΡΩΠΗ – ΘΑΛΑΣΣΑ ΧΡΕΟΥΣ// ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟΗ Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτυπά το καµπανάκι του κινδύνου για τις χώ-ρες-µέλη της, καθώς αύξησαν σηµαντικά τις δηµόσιες δαπάνες για να αντιµετωπίσουν την ύφεση και να τονώσουν τις οικονοµίες τους.

ΦΑΚΕΛΟΣ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ//ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ & ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟ

54 GO GREEN // Το 2009 θα µείνει στην ιστορία της ανθρωπό-τητας ως η χρονιά κατά την οποία έγινε απολύτως αντιληπτή, σε όλα τα µήκη και πλάτη του κόσµου, η αναγκαιότητα για αλλαγή στο µοντέλο οικονοµικής ανάπτυξης.

58 O ΚΑΜΒΑΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ // Το θεσµικό πλαίσιο για την απρόσκοπτη ανάπτυξη της αγοράς των ανανεώσιµων πηγών ενέρ-γειας έχει αρχίσει να υφαίνεται παντού στον κόσµο. Σε αυτό το σκηνικό η Ελλάδα επαναπροσδιορίζει τη θέση της.

62 ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ // Η ενέργεια αναµένεται να απο-τελέσει έναν από τους κυριότερους – αν όχι τον σηµαντικότερο – πυλώνα στήριξης για την πράσινη «στροφή» ανάπτυξης που επιχειρείται σήµερα. Η νέα, φιλική προς το περιβάλλον, οικονοµία φιλοδοξεί να στηριχτεί σε µεγάλα επιχειρηµατικά σχήµατα που εν-διαφέρονται να επενδύσουν και σε ενεργειακά πρότυπα.

68 ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΕΥΡΩ // Επιχειρηµατικές ευ-καιρίες από τα σκουπίδια που παράγουµε µε φρενήρεις ρυθµούς και τεχνολογίες που µειώνουν ή και ελαχιστοποιούν την περιβαλ-λοντική επίπτωση από τη διαχείρισή τους µας προτείνει η σύγ-χρονη ατζέντα της διαχείρισης απορριµµάτων.

72 Η ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ // Αν συνεχιστεί η παράλογη και αλόγιστη σπατάλη του νερού ούτε ολόκληρος ο Αχελώος θα µπο-ρούσε να βοηθήσει τη Θεσσαλία.

ΒUSINESS SECTIONΕπιχειρηµατικές εξελίξεις, έρευνες, θέµατα και συνεντεύξεις, οδη-γός οικονοµίας, προϊόντα και υπηρεσίες. Όλα όσα αξίζουν την προσοχή του σύγχρονου επιχειρηµατία!

76 – 87 OTE – Πειραµατόζωο των Βρυξελλών // Ευρυζωνικότη-τα – Λίαν καλώς για την Ελλάδα // Βusiness – Εξελίξεις και νέα της επιχειρηµατικής αγοράς // Οικονοµικός οδηγός – Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

88 ΟΙ 4ΤΡΟΧΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ // Eπι-λογές από τα νέα µοντέλα που θα είναι διαθέσιµα στην αγορά το αµέσως επόµενο διάστηµα.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ92 ANDY WARHOL – «Αγιογραφίες Διασήµων» // Η πραγµατικό-τητα στην αποδόµηση και την επανασύνθεσή της µέσα από τη ζω-γραφική και τον φακό του Andy Warhol. Τα έργα του καλλιτέχνη φιλοξενούνται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας και στη γκαλερί Πότνια Θηρών - Bank of Attention.

ΘΕΜΑ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥΟ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ

& ΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ// ΑΠΟ ΤΟΥΣ Κ. ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ & Λ. ΚΑΤΣΩΝΗΘα καταφέρει η νέα κυβέρνηση µε τους χειρισµούς της να δώσει στην ελληνική οικονοµία το εισητήριο εισόδου στην ανάπτυξη ή η χώρα θα µείνει και πάλι µεταξεταστέα στην ύλη προόδου;. Σελ.: 46

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009

ΦΑΚΕΛΟΣ //

ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ


54

ΕΠΙΛΟΓΗ 5

ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

«Δημόσια Διοίκηση»«Οικονομικά της Παραγωγής& των Διακλαδικών Σχέσεων»

ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

«Οργανωτική και Οικονομική Ψυχολογία»«Ψυχολογία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης»«Δυνητικές Κοινότητες: Κοινωνιο-ΨυχολογικέςΠροσσεγγίσεις και Τεχνικές Εφαρμογές»

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

«Μεθοδολογία και Εφαρμογέςστην Κοινωνική Πολιτική»

ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

«Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία»,

ΓΕΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΙΚΑΙΟΥ

«Δίκαιο και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση»

ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕΣΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

«Πολιτιστική Πολιτική, Διοίκηση και Επικοινωνία»

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑΣ

«Κοινωνική και Πολιτική Ανθρωπολογία»

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

«Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης»

ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών»

ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ

«Κοινωνιολογία»«Η Σύγχρονη Εγκληματικότητα καιη Αντιμετώπισή της»

Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Ω Ν Κ Α Ι

Π Ο Λ Ι Τ Ι Κ Ω Ν

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ω Ν

Τμήματα & Πρ γράμματαΜεταπτυχιακών Σπουδών

ο

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ

Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι ΟΥ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Π Α Ν Τ Ε Ι Ο Υ

Λ. Συγγρού 136, 176 71 Αθήνα 13 2 2890• T 210 920 10 • F 210 92www.panteion.gr

Το Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και ΠολιτικώνΕπιστημών, έχοντας μια ιστορία 81 χρόνων, είναι τοπέμπτο αρχαιότερο ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα καιη πρώτη Σχολή Πολιτικών Επιστημών στην Ελλάδα, μεμεγάλη προσφορά στην καλλιέργεια και την ανάπτυξητων κοινωνικών επιστημών στον τόπο μας, αλλά καιστους κοινωνικούς αγώνες του λαού μας. Η ιστορίατου αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη καθώς ηίδρυσή του αποδίδεται στην ιστορική αναγκαιότητανα προσαρμοσθεί το ελληνικό κράτος στις μεγάλεςπολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές πουγνώρισε η ευρωπαϊκή ήπειρος κατά τον 19ο και 20οαιώνα.

Το Πάντειο ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή τωνκοινωνικών αγώνων της χώρας μας, αποτελούσε καιαποτελεί έναν ελεύθερο χώρο πολιτικού διαλόγου σεκρίσιμες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Σήμερα είναιένα Πανεπιστήμιο αυστηρά προσανατολισμένο στηνκοινωνική φύση της παρεχόμενης ανώτατηςεκπαίδευσης, στη σύνδεση της ερευνητικής με τηνπρακτική κοινωνική πραγματικότητα με στόχο πάντατη μεγιστοποίηση της κοινωνικής του συμβολής.

Δέσμευση της επιστημονικής κοινότητας τουΠαντείου αποτελεί η προώθηση του ευρωπαϊκού καιδιεθνούς προσανατολισμού του Πανεπιστημίου μαςκαι αυτό αποδεικνύεται μέσα από τη συνεργασία μεμεγάλο αριθμό ευρωπαϊκών και διεθνούς εμβέλειαςΠανεπιστημίων και Ινστιτούτων και την προώθησηπρογραμμάτων ανταλλαγής. Στόχος της είναι ηπροετοιμασία επιστημόνων με εκείνα τα προσόνταπου χρειάζεται η σύγχρονη κοινωνία. Και για να τονεπιτύχει, το Πάντειο Πανεπιστήμιο προσφέρει έναευρύ πεδίο διδασκόμενων μαθημάτων πουκατανέμονται σε:

τα οποία και αναπροσαρμόζουν το πρόγραμμασπουδών τους ακολουθώντας τις κοινωνικές εξελίξεις,ώστε το Πάντειο Πανεπιστήμιο να μπορεί στοδιηνεκές να ανταποκρίνεται στις σύγχρονεςπροκλήσεις της κοινωνίας μας

- 10 ακαδημαϊκά Τμήματα- 14 Μεταπτυχιακά Προγράμματα Σπουδών- 3 Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα- 23 Ερευνητικά Κέντρα- και 8 Εργαστήρια

6 ΕΠΙΛΟΓΗ

Στην παγκόσµια κοινότητα σιγά –σιγά εδραιώνεται η αισιοδοξία ότι τα χειρό-τερα πέρασαν και ο δρόµος για την ανάκαµψη διστακτικά ανοίγει. Παρά τις επιφυλάξεις ότι η υγεία του χρηµατοοικονοµικού τοµέα παραµένει εύθραυστη,

ότι µια ανάκαµψη µε υψηλή ανεργία, που έχει φτάσει σε ύψη ρεκόρ στην Ευρώπη και την Αµερική, δύσκολα µπορεί να είναι βιώσιµη, ότι η ανάκαµψη στηρίζεται στα κυβερνητικά πακέτα ενίσχυσης της οικονοµίας και τα χαµηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών, το 2010 προοιωνίζεται καλύτερο από τη χρονιά που τελειώνει σύντοµα.

Για την Ελλάδα όµως τα δύσκολα έπονται. Μπορεί η ύφεση να προβλέπεται ηπιότερη την επόµενη χρονιά, µε τον ρυθµό ανάπτυξης από -1,9% να περιορίζεται σε -0,3%, όµως το 2010 θα είναι χρονιά πρόκλησης για την κλονισµένη αξιοπιστία της Ελλάδας στους Ευρωπαίους εταίρους της. Η κριτική τους απέναντί µας, για αναξιοπιστία των στοιχείων για το δηµόσιο έλλειµµα, αποδεικνύεται βάσιµη, αφού σε κάθε αναθεώρη-ση εµφανίζεται όλο και πιο υψηλά. Το 12,7% του ΑΕΠ φέτος είναι το υψηλότερο στην Ε.Ε., ενώ το επόµενο έτος, και παρά τα µέτρα της κυβέρνησης που στοχεύουν στη µείωση του ελλείµµατος στο 9,5% το 2010, θα έχουµε το υψηλότερο δηµόσιο χρέος, που θα αναλογεί στο 121% του ΑΕΠ. Kαι µόνο η εξυπηρέτησή του περιορίζει δραµα-τικά τις δυνατότητες της κυβέρνησης να ασκήσει πολιτική τόνωσης της οικονοµίας. Αν µάλιστα λάβουµε υπόψη ότι χρωστάµε στο εξωτερικό (εξωτερικό χρέος δηµοσίου και επιχειρήσεων) περίπου µιάµιση φορά το ετήσιο παραγόµενο προϊόν της χώρας, τότε η εικόνα γίνεται πιο σκοτεινή.

Οι αγορές είναι αµείλικτοι κριτές, και η υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης θα σηµάνει αύξηση των επιτοκίων δανεισµού του ελληνικού δηµοσίου στις διεθνείς αγορές. Αλλά δεν θα σταµατήσει εκεί. Θα αυξηθούν και τα επιτόκια µε τα οποία οι τράπεζες αντλούν ρευστότητα, µε συνέπεια την άνοδο των επιτοκίων για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Η χρηµατοδότηση της ανάκαµψης θα γίνει ακριβότερη και η ίδια η ανάκαµψη θα µετα-τεθεί χρονικά.

Συνεπώς βρισκόµαστε σε ένα φαύλο κύκλο. Όταν οι περισσότερες χώρες, π.χ. η Γερ-µανία και η Γαλλία, ασκούν επεκτατική πολιτική για να στηρίξουν την έξοδο από την ύφεση, εµείς πρέπει να «σφίξουµε το ζωνάρι» για να αποφύγουµε τα χειρότερα.

Είµαστε λοιπόν µια υπερχρεωµένη χώρα µε υπερχρεωµένο δηµόσιο και καταναλω-τές που δυσκολεύονται να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Το στοίχηµα για την κυ-βέρνηση είναι να καταφέρει µια περιοριστική πολιτική να αποδειχθεί αναπτυξιακή. Και καθώς, όπως φαίνεται, σύντοµα η ΕΕ θα επιτηρεί τα οικονοµικά µας σε τριµη-νιαία βάση, ίσως η κυβέρνηση βρει στην ΕΕ ένα σύµµαχο για να κάνει αυτά που το πολιτικό κόστος και η αναποτελεσµατικότητα εµπόδισαν όλες τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών να κάνουν.

Χρήστος Παπαϊωάννου

από τον εκδότη

Το δύσκολο 2010

Ίσως η κυβέρνη-ση βρει στην ΕΕ ένα σύµµαχο για να κάνει αυτά που το πολιτικό κό-στος και η αναπο-τελεσµατικότητα εµπόδισαν τις κυ-βερνήσεις των τε-λευταίων ετών να κάνουν.

8 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ Νέα κυβέρνηση και διακυβέρνηση

EΝΑΣ ΜΗΝΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΙΗ κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει τη χώρα σε τροχιά ανάπτυξης, µε επιδόσεις

που δεν είναι ούτε άσπρες, ούτε µαύρες αλλά σύνθεση ελπίδας σε φόντο γκρίζο.

Oσοι ήλπισαν ότι το εντυπω-σιακό εκλογικό αποτέλεσµα της 4ης Οκτωβρίου πρόκειται να βγάλει δια µιας τη χώρα

από τα µεγάλα προβλήµατά της πλανώ-νται «πλάνην οικτράν». Ευτυχώς η µεγάλη πλειονότητα γνώριζε ότι πολλά από τα προβλήµατα της χώρας δεν ήταν µόνο θέµα προσώπων στην εξουσία. Χαρα-κτηριστικότερο, η αντιµετώπιση του υπέ-ρογκου χρέους, που πλέον η κυβέρνηση το υπολογίζει στο 121% του αεπ για το 2010 και η ανάγκη αύξησης των φορολο-γικών εσόδων και µείωσης των δηµόσιων δαπανών. Οι πολίτες µπορεί να µην περιµένουν µε µία κίνηση να διορθω-θούν όλα, περιµένουν όµως κάτι, έστω και µικρό να γίνει, πέρα από τα λόγια στα οποία η κυβέρνηση της ΝΔ τους τελευταίους µήνες της θητείας της είχε εγκλωβιστεί. Και αυτό φαίνεται ότι η σηµερινή κυβέρνηση το επιχειρεί, µε τους φιλόδοξους στόχους για περικοπές στις σπατάλες του δηµοσίου -µειώνει τις κατα-ναλωτικές δαπάνες κατά 24% και αυξάνει τις δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις στο 4,2%του αεπ από 3% το 2009. Ήδη όµως, από τις πρώτες ηµέρες ανέκυψαν ζητήµατα που την έφεραν αντιµέτωπη µε όσα ευαγγελιζόταν προεκλογικά. Το ΠΑΣΟΚ διατεινόταν ότι αν καταλάµβανε την εξουσία θα προωθούσε αλλαγές στη

σύµβαση του ΟΛΠ µε την κινεζική COSCO, που αναλαµβάνει τη διαχείριση του προ-βλήτα ΙΙ του Σταθµού Εµπορευµατοκιβωτί-ων Πειραιώς. Οι προεκλογικές υποσχέσεις είναι εύκολες, η διαχείριση µιας κρίσης όχι τόσο. Η κυβέρνηση κατάφερε να κα-τεβάσει τους τόνους και να διαχειριστεί την κάστα των περίπου 600 λιµενεργατών οι οποίοι δηµιούργησαν µια κρίση τερα-στίων διαστάσεων: Κόστος 3 εκατ. ευρώ κάθε ηµέρα από την παύση των εργασιών στο λιµάνι τον Οκτώβριο και βαρύ πλήγµα στην αξιοπιστία της Ελλάδας ως εµπορι-κού εταίρου. Το πρόβληµα επανήλθε τον Νοέµβριο, που ξεκίνησε µε νέες απεργίες. Υπάρχει διεθνής σύµβαση επικυρωµένη µε ισχύ νόµου, συνεπώς τα περιθώρια είναι πε-ριορισµένα για την κυβέρνηση. Και το ερώ-τηµα είναι αν µπορεί να προστατέψει από τον ανταγωνισµό εργαζόµενους που είχαν υψηλές απολαβές και οι οποίοι τώρα φο-βούνται ότι η Κινεζική εταιρεία (προφανώς εκτιµώντας ότι θα είναι πιο αποτελεσµατική) «θα µας πάρει τους πελάτες». Όπως και να έχουν τα πράγµατα η νέα κυβέρνηση δικαιούται περίοδο χάριτος µέχρι να βρει τον βηµατισµό της. Ιδίως όταν διαδέχεται µια κυβέρνηση που είχε απολέσει τη δυνατότητα διοίκησης για διάστηµα αρ-κετών µηνών και όταν τα πρώτα σοβαρά δείγµατα γραφής της είναι θετικά.

Επιτελείο «Ε»

Οι νέοι κυβερνήτες πρέπει να αποδείξουν ότι είναι ικανότεροι των προκατόχων τους. Δεν αρ-κούν τα λάθη του αντιπάλου ούτε µια επιτυχηµένη ρητορική για να κυβερνήσουν καλά. Το µοντέλο αυτό δοκιµάστηκε επί ΝΔ και απέτυχε. Η αποτελεσµατικότητα στην επίλυση των πραγµατικών προβληµάτων και η πυγµή απέ-ναντι σε κάθε είδους εκβιασµούς είναι που µετράει.

10 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ο δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός και η ΕΕ

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΑν ο Γιώργος Παπανδρέου διστάσει και δεν βάλει φρένο στην παραοικονοµία,

σαν τον Δον Κιχώτη θα χτίζει µία πραγµατικότητα αρκετά έξω από τα σύνορά της.

Πέρα από τους όποιους πολιτικούς συµβολισµούς υπάρχουν σε µέτρα όπως η έκτακτη εισφορά στις

300 περίπου επιχειρήσεις µε κέρδη πάνω από 5 εκατ. ευρώ και τους ιδιοκτήτες ακινήτων µε αντικειµενι-κή αξία άνω των 600 χιλ. ευρώ για τη χρηµατοδότηση του επιδόµατος κοινωνικής αλληλεγγύης σε 2,5 εκατ. πολίτες που αποφάσισε η κυβέρνη-ση, η οικονοµική λογική επιβάλλει τα όποια µέτρα λαµβάνονται να µην είναι χωρίς αντίκρισµα, δηλαδή χωρίς απο-τέλεσµα. Με άλλα λόγια θα πρέπει να ενταχθούν σε ολοκληρωµένο σχέδιο δηµοσιονοµικής προσαρµογής όπου θα κυριαρχούν µέτρα µόνιµου χαρα-κτήρα τα κυριότερα των οποίων είναι τρία. Μόνιµη περιστολή της κρατικής σπατάλης, δεύτερον, και ουσιαστι-κότερο, ότι τα έσοδα θα συλλέγονται από όλους ανεξαιρέτως τους Έλληνες πολίτες ανάλογα µε τα πραγµατικά εισοδήµατά τους, και τέλος ότι τα χρήµατα αυτά δεν θα καταλήγουν σε καταναλωτικές ή άλλες αµφιβόλου αποτελεσµατικότητας δηµόσιες δα-πάνες, αλλά θα χρηµατοδοτήσουν σχέδια µε αναπτυξιακό όφελος για την οικονοµία. Ο πήχης έχει τεθεί πολύ ψηλά για το νέο οικονοµικό επιτελείο µε δεδοµένες τις µεγάλες αδυναµίες του κρατικού µηχανι-σµού. Το µεγάλο στοίχηµα είναι αν θα αναληφθεί το πολιτικό κόστος να φορολογηθούν τα αδήλωτα εισοδήµατα της παραοικονοµίας. Αν δεν αγγίξει αυτά τα εισοδήµατα αναγκαστικά θα προχωρήσει σε νέους έµµεσους φόρους που είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν αλυσιδωτές επιπτώσεις στα πορτοφόλια όλων ανεξαιρέτως των νοικοκυριών. Τι πρέπει να γίνει λοιπόν; Να ξεκινήσει επιτέλους το πολυδιαφηµιζόµενο έντονο κυνήγι της φοροδιαφυγής µε στόχο την είσπραξη του ΦΠΑ και να εφαρµοστούν νέα αυστηρότερα

τεκµήρια διαβίωσης. Η κατάργηση της ευνοϊκής φορολόγησης µε συντελεστή 1% στις γονικές παροχές και στις κληρονοµιές και η αντικατάσταση του ΕΤΑΚ από τον φόρο µεγάλης ακίνητης περιουσίας είναι αµφίβολης φορολογικής δικαιοσύνης αλλά δικαιολογηµένες αν τουλάχιστον οδηγήσουν σε αυξηµένα φορολογικά έσοδα. Επίσης, είναι απαραίτητη η κατάργηση του µέτρου της «αυτο-περαίωσης» καθώς και η εφαρµογή αυστηρών αντικειµενικών κριτηρίων προσδιορισµού των καθαρών κερδών των ελευθέρων επαγγελµατιών. Ούτως ή άλλως οι περισσότερες τράπεζες χρησιµοποιούν ανάλογα συστήµατα για να πάρουν τις πιστοδοτικές τους αποφάσεις µη βασιζόµενες ουσιαστικά στα εισοδήµατα που δηλώνουν.

// Επιτελείο «Ε»

Η µέθοδος γνωστή. Ό,τι δεν διορθώνε-ται µε ενέσεις και χάπια κατευθύνεται στο χειρουργείο. Η κυβέρνηση το γνω-ρίζει αυτό πολύ καλά και έχει ήδη καλ-λιεργήσει τις προσδοκίες ότι θα δεχτεί να αναλάβει το όποιο πολιτικό κόστος µπροστά στο γενικότερο συµφέρον. Κάτι που επί σειρά ετών δεν τολµούν όλες οι κυβερνήσεις της χώρας. Ο λόγος για την παραοικονοµία και το µεγάλο στοίχηµα της κυβέρνησης Παπανδρέου να φορολο-γηθούν τα αδήλωτα εισοδήµατα της πα-ραοικονοµίας. Και εάν µέχρι πρόσφατα το πολιτικό κόστος δεν αναλαµβάνονταν µεταθέτοντας το πρόβληµα στο µέλλον, σήµερα η κυβέρνηση πρέπει απλά να διαλέξει: την ευηµερία της χώρας ή την «ευηµερία» όσων φοροδιαφεύγουν.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΔΙΛΗΜΜΑ

12 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Στην αδυσώπητη καταδίωξη της παραοικονοµίας

Περίπου 7,7 δισ. ευρώ θα απαιτηθούν για να µειωθεί το δηµόσιο έλλειµµα στο 9,4% του αεπ που στοχεύ-

ει η κυβέρνηση για το 2010 από το 12,7% ή 29 δισ. ευρώ που υπολογίζε-ται πλέον για το 2009. Η κυβέρνηση, πέρα από την έκτακτη εισφορά σε επιχειρήσεις και ιδιώτες µε µεγάλη ακίνητη περιουσία, µε το φορολογικό νοµοσχέδιο που θα κατατεθεί τον επόµενο Μάρτιο σχεδιάζει την αύξη-ση της φορολογίας και την κατάργηση των φοροαπαλλαγών στα υψηλά εισοδήµατα, την κατάργηση της αυ-τοτελούς φορολόγησης εισοδηµάτων, την αύξηση των φόρων κατανάλωσης σε καύσιµα, ποτά και τσιγάρα, την επαναφορά του φόρου µεταβίβασης γονικών παροχών και κληρονοµιών, την επαναφορά του φόρου µεγάλης ακίνητης περιουσίας και τη φορολό-γηση των µερισµάτων στο πλαίσιο της φορολογικής κλίµακας. Από τα µέτρα αυτά υπολογίζεται να εισπραχθούν επιπλέον 4,5 δισ. ευρώ σε σχέση µε το 2009, κατά το οποίο οι εισπράξεις του κράτους µειώθηκαν κατά 2,5 δισ, λόγω της ύφεσης και των αδυναµιών του φοροεισπρακτικού µηχανισµού. Η εκτίναξη του δηµόσιου ελλείµµατος φέτος οφείλεται στην υστέρηση των εσόδων κατά 10 δισ. ευρώ σε σχέση µε όσα προβλέπονταν ένα χρόνο πριν, στην υπέρβαση των δαπανών κατά 2 δισ. αλλά και στην ένταξη στον προϋπολογισµό δαπανών που είχε αφήσει εκτός η προηγούµενη κυβέρ-νηση, όπως η εξόφληση χρεών των νοσοκοµείων και της Ολυµπιακής. Από την πλευρά των δαπανών στόχος είναι να εξοικονοµηθούν 3,5 δισ. ευρώ από τον εξορθολογισµό τους. Έτσι αναµένεται να επιταχυνθούν τα µέτρα της προηγούµενης κυβέρνησης όπως η ενιαία αρχή πληρωµών των δηµοσίων υπαλλήλων, ώστε να υπάρ-χει µεγαλύτερος έλεχγος στις αµοιβές

Τέλος του «κρυφτούλι» µε το έλλειµµα διαµηνύει η ΕΕ, µε την Ελλάδα επί ποδός για να συµµαζέψει το δηµοσιονοµικό έλλειµµα των 29 δισ. ευρώ.

ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΗΣ ΓΑΤΑΣ ΜΕ ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

τους και η κατάρτιση προϋπολογισµών προγραµµάτων. Οι οφειλές του Δηµο-σίου προς τον ιδιωτικό τοµέα φθάνουν τα 11 δισ. ευρώ. Επίσης, ανοικτό πα-ραµένει το θέµα των οφειλών του Δη-µοσίου στα Ασφαλιστικά Ταµεία, που υπολογίζεται σε 10 δισ. ευρώ περίπου. Συνεπώς τα δύσκολα τώρα αρχίζουν για τη νέα κυβέρνηση. Ήδη η ΕΕ δυσα-νασχετεί και ζήτησε να µπει τέλος στα παιχνίδια της Ελλάδας µε τα δηµοσιο-νοµικά της στοιχεία. Γιατί δηµιουργεί εύλογα απορίες το ότι µέσα σε δύο µόλις µήνες η Ελλάδα έστειλε στις Βρυξέλλες εκτιµήσεις που ανεβάζουν το έλλειµµα για φέτος από 6,5% του αεπ σε 12,5%! Και στις προβλέψεις της κυβέρνησης για χαµηλότερο έλλειµµα το 2010, αντιτάσσει τις δικές της που µιλούν για οριακή µόνο µείωση στο 12% την επόµενη διετία!


Η πρόσφατη υποβάθµιση της πι-στοληπτικής ικανότητας της χώρας από τον οίκο Fitch δείχνει ότι οι αγορές καιροφυλακτούν. Οι επι-πτώσεις στο κόστος δανεισµού και την πραγµατική οικονοµία δεν θα αργήσουν αν ακολουθήσουν και άλλες υποβαθµίσεις!

ΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΔΕΝ ΑΣΤΕΙΕΥΟΝΤΑΙ

��

��

��

��

��

��

��

��

��

14 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΗΠΑ - ΕΥΡΩΠΗ Σχέσεις εξάρτησης

ΦΙΛΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΠέτρα του σκανδάλου της κρίσης οι ΗΠΑ, αιτία για την υποτονική ανάπτυξη που εκτιµάται για την ΕΕ το 2010. Οι Ευρωπαίοι δύσκολα πείθονται για το αντίθετο.

Σε προσπάθειες παρέµβασης µε στόχο την αποδυνάµωση του ευρώ έχει αποδυθεί ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κε-

ντρικής Τράπεζας, Ζαν Κλοντ Τρισέ, που προσπαθεί να αναδείξει την ανάγκη να εφαρµόσουν οι ΗΠΑ πολιτική στήριξης του δολαρίου. Αφήνει µάλιστα να εννοηθεί ότι η Ευρωζώνη ουδέποτε είχε σχέδιο να διεκδικήσει ρόλο διε-θνούς νοµίσµατος για το ευρώ. Στην πραγµατικότητα, θα ήθελε αυτό τον ρόλο να τον κατακτήσει οµαλά και αργά. Η ανατίµηση του ευρώ έναντι του δολαρίου υπονοµεύει την ανάκαµψή της. Η οικονοµία της Ευρωζώνης προβλέπεται να σηµειώσει ανάπτυξη µόλις 0,3% το 2010, µετά τη συρρίκνωση του 4% το 2009. Κανείς δεν µπορεί να βγάλει από τη συλλογική ευρωπαϊκή συνείδηση την ιδέα ότι αυτό συνδέεται µε το πλήγµα που δέχονται οι ευρωπαϊκές εξαγωγές από το αποδυναµωµένο δολάριο. Το δο-λάριο υποχωρεί καθώς δεν µπορεί πλέον να κρυφτεί η πρόθεση της οµοσπονδια-κής τράπεζας Fed να διατηρήσει τα αµε-ρικανικά επιτόκια στα ιστορικά χαµηλά του 0,25%, στα οποία έχει ρίξει άγκυρα από τον Δεκέµβριο 2009. Οι επενδυτές εγκαταλείπουν το δολάριο αφού προτι-µούν να τοποθετούνται σε νοµίσµατα µε υψηλότερες αποδόσεις. Προτιµούν να δανείζονται σε δολάρια και να τοποθε-τούνται σε αγορές µε υψηλότερες αποδό-σεις, κατά τα carry trades που ως τα µέσα του 2007 οδηγούσαν στην υποχώρηση του γεν λόγω των πολύ χαµηλών ιαπωνι-κών επιτοκίων και των πολύ υψηλότερων στις άλλες αγορές. Επίσης, οι ενδείξεις ανάκαµψης της αµερικανικής οικονοµίας δηµιουργούν αισιοδοξία για ανάκαµψη και στις άλλες περιοχές του πλανήτη και διάθεση ανάληψης µεγαλύτερων κινδύ-νων. Οι παράγοντες αυτοί βέβαια δεν έχουν σχέση µε την ελκυστικότητα του δολαρίου µακροπρόθεσµα. Το δολάριο παραµένει κυρίαρχο νόµισµα, η συµµε-τοχή του στα παγκόσµια συναλλαγµατικά αποθέµατα είναι τριπλάσια από του ευ-ρώ, ενώ ο κύριος όγκος των εµπορικών συναλλαγών εκτός Ευρωζώνης γίνεται σε δολάρια. Μακροπρόθεσµα όµως πιθανό-

τατα να υπάρξουν ανα-τροπές. Η υποχώρησή του µπορεί να σηµατο-δοτεί την αρχή της διόρ-θωσης των παγκόσµιων ανισορροπιών, των αµε-ρικανικών ελλειµµάτων και των πλεονασµάτων των Ασιατικών χωρών, καθώς η αµερικανική πα-ραγωγική µηχανή στρέ-φεται προς τις ελκυστικές πλέον για τον υπόλοιπο κόσµο εξαγωγές της. Το βάρος της διόρθωσης φέρουν η Ευρωζώνη και η Ιαπωνία, τα νοµίσµατα των οποίων ανατιµώνται. Από την άλλη πλευρά, οι πλεονασµατικές χώρες, οι Ασιατικές και κυρίως η Κίνα, αναγκαστικά συ-νεχίζουν να αγοράζουν δολαριακούς τίτλους και να στηρίζουν το δολά-ριο καθώς έχουν ήδη µεγάλες τοποθετήσεις στην αµερικανική αγορά, ώστε η διακοπή των αγο-ρών αυτών να συνεπάγε-ται υποχώρηση του δο-λαρίου και της αξίας των τοποθετήσεών τους αλλά και ανατίµηση των νοµισµάτων τους που θα πλήξει τις εξαγωγές τους. Συνεπώς η αναδιάταξη του σκηνικού στην παγκόσµια οικονοµία είναι ακόµη µακριά. Τα δίδυµα αµερι-κανικά ελλείµµατα και η αλλαγή των ισορροπιών µε την άνοδο της Κίνας στην παγκόσµια οικονοµία, µακροπρόθεσµα πάντα, θα οδηγήσουν σε µεγαλύτερη συµµετοχή του ευρώ και του κινεζικού γουάν στις συναλλαγές και τα συναλλαγ-µατικά αποθέµατα και περιορισµό της κυριαρχίας του δολαρίου. Μέχρι τότε, όπως δήλωσε ο υπουργός Οικονοµικών, Τιµ Γκάιτνερ, στην πρόσφατη σύνοδο του ΔΝΤ στην Κωνσταντινούπολη, οι ΗΠΑ θα κάνουν ότι πρέπει για να διατηρή-σουν την εµπιστοσύνη στις αγορές.


Η υποχώρηση του δολαρίου στέλνει ρί-γη ανησυχίας στους Ευρωπαίους και όχι µόνο. Ο Αµερικανός υπουργός Οικονοµι-κών, Τιµ Γκάιτνερ, δηλώνει πάντως ότι η χώρα του αναγνωρίζει ότι ο σηµαντικός ρόλος του δολαρίου στο παγκόσµιο σύ-στηµα συνεπάγεται ευθύνες και ότι θα κάνουν ότι πρέπει για να διατηρήσουν την εµπιστοσύνη στις αγορές.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΠΙΓΝΩΣΗ

��

��

1.

��

3.2

34

.28

0.6

27

1.

��

µµ��

1

9.8

70

.01

3.8

00

2.

��

µ��

µ��

��

1.0

76

.89

5.9

67

2.

��

��

��

µ��

��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

4.1

84

.44

8.8

15

2.1

��

94

1.1

54

.16

32

.2��

,��

,��

2.1

��µ��

µ��

��

��

13

5.7

41

.80

4(��

µ��

µ��

��

��

��

�)4

.14

8.4

48

.81

52

.2��

�3

6.0

00

.00

03

.��

µ��

��

35

1.2

22

.51

73

.��

��

��

��

µ��

�4

.��

µ��

��

15

6.5

41

��

0

4.1

��

,��

1

56

.54

14

.��

��

��

7.0

20

.87

0.9

42

4.2

��

��

��

��

04

.1��

6.9

46

.25

6.3

95

4.2

��

��

��

74

.61

4.5

47

5.

��

��

µ��

��

��

µ��

µ��

µ��

µ��

37

.90

8.4

00

.00

05

.��

��

µ��

��

72

5.7

36

.04

1

5.1

��

µ��

44

0.0

00

.00

06

.��

��

µ��

��

78

.56

4.0

10

5.2

��

µ��

µ��

µ��

37

.46

8.4

00

.00

07

.��

��

µ��

µ��

��

82

.53

6.2

71

6.

��

��

��

µ��

��

��

89

.31

2.4

33

7.1

��

��

��

82

.53

6.2

71

7.

��

��

21

.26

0.6

03

.23

37

.2��

��

��

��

��

07

.1��

µ��

µ��

��

24

4.1

08

.45

18

.��

µ��

µ��

��

84

5.9

65

.70

17

.2��

21

.01

6.4

94

.78

29

.��

��

µ��

38

.65

4.8

14

.57

38

.M��

µ��

��

7.3

01

.99

5.5

07

9.1

��

��

µ��

µ��

µµ��

��

9.

��

µ��

3.0

14

.30

1.5

74

��

09

.2��

��

��

µ�

,9

.1��µ

µ��

��

,��

��µ��

��

43

5.3

91

.71

3��

µ��,��

��

9.2

��

µ��µ��

��

µµ��

0��µ��

1.1

31

.91

0.5

91

9.3

��

��

��

��

9.3

��

��

µ�

,��

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)3

8.6

54

.81

4.5

73

��

µ��,��

��

µµ��

1.4

46

.99

9.2

70

9.4

��

��

��

10

.��

��

��

1.1

12

.37

2.4

00

��

µ��

µ��

��

(T

AR

GE

T2

)0

11

.��

��

1.5

20

.50

8.2

52

10

.��

2.1

96

.10

2.2

49

12

.��

µ��

µ��

1.5

49

.24

0.8

79

10

.1��

µ��

��

µ��

��

80

6.8

60

.06

21

0.2

��

µ��

µ��

28

.97

6.1

56

13

.��

��

��µ��

78

8.1

98

.96

41

0.3

��

1

.36

0.2

66

.03

11

3.1

��

11

1.2

43

.36

21

3.2

��µ��

11

1.2

43

.36

21

3.3

��µ��

55

.00

0.0

00

13

.4��µ��

��

µ��

��

��

� 5

10

.43

7.2

07

13

.5��µ��

27

5.0

33

��

76

.43

3.2

70

.64

8��

76

.43

3.2

70

.64

8

��

(��

)

1.��

µ��

�� "��

µ��

��

µ��

��

�"��µ��

µ��

�.2

46

9/9

72

0.8

69

.31

2.9

79

2.��

µ��

��µ��

��

µ��

µ��,��

��

��

�9

.61

3.7

74

.18

63

.��

��

��

��

µ��

��µ��

µ��

��

µ��.

7

1.5

53

.48

6.5

39

4.��

µ��

27

0.8

71

.69

3��

10

2.3

07

.44

5.3

97

��

µ��

:��µ��

µ��

��

54��,�� µ��

��

��

(��

)��

µ��

��

µ��

(��

).

��

, 1

3 �� 2

00

9��

��

I��

��

�.

��

��

�.��

��

��

��

��

ΣΥ

ΝΟ

ΠΤΙ

ΚΗ

ΛΟ

ΓΙΣ

ΤΙΚ

Η Κ

ΑΤΑ

ΣΤΑ

ΣΗ

30η

ς Σ

επτε

µβ

ρίο

υ 2

009

(σε

ευρ

ώ)

16 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Χρυσός και µαύρος χρυσός

ΡΙΨΟΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙΤο ράλι του µαύρου χρυσού τροφοδοτείται καθηµερινά από το ασθενές δολάριο και την αυξανόµενη αισιοδοξία των επενδυτών για ανάκαµψη.

Οι πορείες των τιµών του πετρελαίου και του χρυ-σού είναι βέβαιο πως έχουν επηρεαστεί σηµα-

ντικά από την υποχώρηση του δολα-ρίου και τη συνεπαγόµενη εξαγωγή αβεβαιότητας στο οικονοµικό σύστη-µα. Είναι, όµως, αυτή η καθίζηση ο µόνος προσδιοριστικός παράγοντας για την πρόσφατη άνοδο των τιµών τους; Ο χρυσός, η τιµή του οποίου ξε-πέρασε τα 1.000 δολάρια ανά ουγκιά πρόσφατα χάρη στο ράλι που την έχει ωθήσει κατά 19% υψηλότερα από τις αρχές του έτους, φαίνεται ότι εξακο-λουθεί να συνιστά ένα ασφαλές κατα-φύγιο σε περιόδους αποδυνάµωσης ενός ισχυρού νοµίσµατος και έναντι µελλοντικού πληθωρισµού. Οι ξένοι επενδυτές στρέφονται στο πολύτιµο µέταλλο καθώς θέλουν να εξασφα-λισθούν από µια µείωση της αξίας των αµερικανικών κρατικών οµο-λόγων. Η αξία των οµολόγων µε τα οποία οι κυβερνήσεις χρηµατοδοτούν τα ελλείµµατά τους υποχωρεί όταν αυξάνεται ο πληθωρισµός ή (για τους ξένους επενδυτές) όταν υποχωρεί το νόµισµα στο οποίο εκδίδονται. Και το τελευταίο συµβαίνει µε το δολάριο µε συνέπεια τη στροφή των επενδυτών στο πολύτιµο µέταλλο. Η τιµή του πετρελαίου πάλι επηρεάζεται τόσο από αρνητικές ή θετικές ειδήσεις και αφορµές που επηρεάζουν προσωρινά τις αγορές όσο και από δοµικές αλ-λαγές µε µακροχρόνιες επιπτώσεις. Για παράδειγµα η ανακοίνωση των στοιχείων που δείχνουν άνοδο της βιοµηχανικής παραγωγής των ΗΠΑ, η επιστροφή στη θετική ανάπτυξη το 3ο τρίµηνο φέτος µε ρυθµό 3,5% αλλά και η κλιµάκωση των εντάσεων στην πλούσια πετρελαιοπαραγωγό χώρα, τη Νιγηρία, επιτάχυναν την ανοδική πορεία των τιµών. Το ίδιο αποτέλεσµα είχαν οι ανακοινώσεις για µείωση του αριθµού των Αµερι-κανών που κατέθεσε για πρώτη φορά

αίτηση για επίδοµα ανεργίας. Δοµι-κά, ωστόσο, το ράλι του «µαύρου χρυσού» τροφοδοτείται καθηµερινά από το ασθενές δολάριο και την αυ-ξανόµενη αισιοδοξία των επενδυτών για τις προοπτικές της παγκόσµιας οικονοµίας. Σε κάθε περίπτωση, δεδοµένου ότι η προοπτική της ανάπτυξης είναι ο θεµελιώδης λόγος ανόδου της τιµής του φέτος καθώς η ζήτηση είναι χαµηλότερη από πέρυσι κατά 1,2 εκατ. βαρέλια ηµερησίως, η ισορροπία στην αγορά παραµένει εύ-θραυστη. Και αυτό γιατί ουσιαστικά πωλείται η φήµη ανόδου και εξόδου από την κρίση και αγοράζεται το γε-γονός, µε ότι αυτό συνεπάγεται για τη µελλοντική εξέλιξη της τιµής του.


Η ακύρωση επενδύσεων στην πετρελαϊ-κή βιοµηχανία πέρυσι µετά την απότοµη υποχώρηση της τιµής του πετρελαίου, µπορεί να οδηγήσει σε νέα άνοδο της τι-µής του µαύρου χρυσού όταν οι χώρες-µεγάλοι καταναλωτές ανακάµψουν από την ύφεση και η ζήτησή του αυξηθεί. Αυτά προειδοποιεί ο επικεφαλής οικονο-µολόγος του Διεθνούς Οργανισµού Ενέρ-γειας, Φατίχ Μπιρόλ.

ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΡΟΣΟΧΗ

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

FINITO LA MUSICA,PASSATO LA FΙESTA

Τέρµα στον χορό των εκατοµµυρίων. Ο ειδικός επόπτης για τις αµοιβές στις επι-χειρήσεις που έχουν λάβει ενίσχυση από το αµερικανικό δηµόσιο, Κένεθ Φάιν-µπεργκ, επί το έργον. Πρώτα, ανάγκασε τη Citigroup, που έχει λάβει κρατικά κεφά-λαια 45 δισ. δολ. (και ανήκει κατά το 1/3 στο αµερικανικό δηµόσιο) να πουλήσει τη θυγατρική της Phibro, που δραστηριοποι-είται στα εµπορεύµατα, στην Occidental Petroleum. Και αυτό γιατί οι υψηλές αµοι-βές των στελεχών της δεν συµβαδίζουν µε τους κανόνες που έχει θεσπίσει η αµερικα-νική κυβέρνηση. Σύµφωνα µε πληροφορί-ες, οι συνολικές αµοιβές του καλύτερου της trader, Andrew Hall, έφθασαν το 2008 τα 100 εκατ δολάρια! Αρκετοί είναι οι traders που εγκαταλείπουν τις τράπεζες λόγω των περιορισµών στα µπόνους που προωθού-νται, ενισχύοντας το δυναµικό εταιρειών εµπορευµάτων, hedge funds, πετρελαϊκών εταιρειών. Στο στόχαστρο τώρα του Φαίν-µπεργκ, τα µεσαία στελέχη των εταιρειών που στήριξε µε κρατικά κεφάλαια η αµε-ρικανική κυβέρνηση, µεταξύ των οποίων ο ασφαλιστικός κολοσσός AIG, η General Motors και η Bank of America, και τα γεν-ναιόδωρα πακέτα αµοιβών τους.

18 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΚΙΝΕΖΙΚΟ ΠΙΓΚ-ΠΟΓΚ

Μέχρι πρότινος όλοι οι διεθνείς οργανισµοί αλλά και η αµερικανική κυβέρνηση καλούσαν την Κίνα να επιτρέψει την ανατίµηση του νοµίσµατός της καθώς η χαµηλή ισοτιµία του γουάν συνέβαλλε στη διατήρηση των παγκόσµιων ανισορροπιών που συνιστούσαν τα µεγάλα εµπορικά πλεονάσµατα των εξαγωγικών χωρών (Κίνα, Νότια Ασία, Γερµανία & Ιαπωνία) και το τεράστιο αµερικανικό εµπορικό έλλειµµα. Τώρα που το δολάριο υποχωρεί συµβάλλοντας στη µείωση του αµερικανικού ελλείµµατος, αντίστοιχα υποχωρεί και το συνδεδεµένο µε αυτό κινεζικό νόµισµα. Άρα τα ανταγωνιστικά από άποψη τιµής κινεζικά προϊόντα γίνονται ακόµη πιο ανταγωνιστικά: Και όπως φαίνεται το βάρος της διόρθωσης των παγκόσµιων ισορροπιών θα φέρουν το ευρώ, του οποίου η ισοτιµία πλέον έχει φτάσει τα 1,5 δολάρια /ευρώ, και κυρίως η µεγάλη εξαγωγική «µηχανή» της Ευρωζώνης, η Γερµανία. Κατά δεύτερο λόγο, το βάρος της διόρθωσης φέρει και η Ιαπωνία µε το γιεν που ενισχύεται έναντι του δολαρίου. Οι εξελίξεις αυτές δηµιουργούν αβεβαιότητα όσον αφορά την ανάκαµψη της Ευρωζώνης, καθώς η νέα τάξη πραγµάτων θα επηρεάσει σηµαντικά την ευρωπαϊκή οικονοµία. Το 8µηνο Ιανουαρίου - Αυγούστου οι εξαγωγές της Ευρωζώνης ήταν 22% χαµηλότερες από πέρυσι. Ο µεγαλύτερος προµηθευτής της; H Κίνα, µε επόµενες τις ΗΠΑ, Βρετανία και Ρωσία λόγω του φυσικού αερίου που εξάγει στην Ευρώπη.

ΦΟΡΟΑΠΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Περικοπές φόρων 24 δισ. σχεδιάζει η Γερµανική κυβέρνηση για το 2010. Προεκλογικά η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ είχε υποσχεθεί περικοπές φόρων ύψους 15 δισ. ευρώ, αλλά υπό την πίεση των Ελεύθερων Δηµοκρατών, του νεοφιλελεύθερου κόµµατος µε το οποίο σχηµάτισε κυβέρνηση συνεργασίας αυξάνει το όριο. Ήδη βρίσκεται σε καθεστώς επιτήρησης από την ΕΕ για υπέρβαση του ορίου 3% του ΑΕΠ για το δηµόσιο έλλειµµα, προβλέπεται στο 3,9% και 5,9% του ΑΕΠ φέτος και το 2010, καθώς η υπέρµαχος της δηµοσιονοµικής πειθαρχίας χαλαρώνει τη στάση της για να αναθερµανθεί η οικονοµία. Οι Γερµανοί βιοµήχανοι σχολίασαν επικριτικά τα µέτρα -από τα οποία ωφελούνται και αυτοί- τονίζοντας ότι προτεραιότητα πρέπει να είναι η µείωση του δηµόσιου ελλείµµατος. Οι µέχρι τώρα προσπάθειες πάντως αποδίδουν, η κυβέρνηση αναθεωρεί προς τα πάνω τις προβλέψεις της για τον ρυθµό ανάπτυξης το 2010, από 0,5% σε 1,6%. Βέβαια η άνοδος του ευρώ έναντι του δολαρίου πλήττει τις εξαγωγές της, που ήδη υποχωρούν.

ΕΠΙΛΟΓΗ 19

20 ΕΠΙΛΟΓΗ

OΛΟ ΚΑΙ ΨΗΛΟΤΕΡΑ ΤΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Ελληνική πρωτοπορία; Μάλλον, αλλά αρνητική. Σε πρόσφατη έκδοση του ΟΟΣΑ για την ποιότητα της διακυβέρ-νησης σε κάθε χώρα παρουσιάζεται η δραστηριότητα του δηµόσιου τοµέα σε όρους δαπάνης του ακ. εγχώριου προ-ϊόντος κάθε χώρας. Η Ελλάδα δαπανά µόλις 2,3% του ΑΕΠ της για την εκπαί-δευση των νέων της. Το ποσοστό αυτό

είναι το χαµηλότερο και από τις 25 χώ-ρες µέλη (από τις 30 συνολικά) του Ορ-γανισµού που πήραν µέρος στην έρευ-να. Η Δανία αφιερώνει το µεγαλύτερο ποσοστό 7,7%, η Σουηδία και η Πορ-τογαλία 7,1% , η Γαλλία, η Βρετανία και οι ΗΠΑ 6% και ακολουθούν οι άλλες χώρες µε χαµηλότερα ποσοστά. Πώς άραγε περιµένουµε η Ελλάδα να κερ-

δίσει έδαφος στη µελλοντική κοινωνία της γνώσης χωρίς να επενδύσει σε αυ-τή; Φυσικά και δεν είναι όλα θέµα χρη-µάτων. Το βλέπουµε άλλωστε και από την περίπτωση της Γερµανίας και της Ιαπωνίας που δαπανούν µόνο 4% του ΑΕΠ τους για την εκπαίδευση, όµως εί-ναι οι πιο προηγµένες τεχνολογικά (και πλούσιες) χώρες. Το γνωρίζουµε όµως και από τις αρτηριοσκληρωτικές δοµές που υπάρχουν ακόµη σε αρκετά τµή-µατα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, ιδίως της πανεπιστηµιακής εκπαίδευ-σης που θεωρεί λύση στο πρόβληµα την προστασία από τον ανταγωνισµό των ιδιωτικών κολεγίων, από τις κατε-στηµένες νοοτροπίες διδασκόντων και διδασκοµένων µε συνέπεια το αποτέ-λεσµα να είναι κατώτερο των προσδο-κιών. Όµως αυτό δεν είναι δικαιολογία. Η πράσινη ανάπτυξη που είναι οδηγός πολιτικής για τον πρωθυπουργό Πα-πανδρέου, δεν µπορεί να αγνοήσει το χάσµα που χωρίζει την Ελλάδα από τις άλλες χώρες. Η µεγάλη πρόκληση είναι να το κλείσει, όχι µε σπατάλες αλλά µε πολιτικές που θα αποδώσουν για τους νέους και την κοινωνία.

ΣΤΟ ΡΑΦΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Κόσµος - Ελλάδα

Ο Διεθνής Οργανισµός Ενέργειας αναθεωρεί προς τα πάνω τις προβλέψεις του για τη ζήτηση πετρελαίου φέτος και το 2010, µε-τά την προς τα πάνω αναθεώρηση των εκτιµήσεων για την πα-γκόσµια ανάπτυξη, ιδίως στην Αµερική και τις αναπτυσσόµενες

χώρες της Ασίας. Στο περιβάλλον αυτό οι τιµές του πετρελαίου κινούνται ανοδικά και πιθανό να οδηγηθούµε και πάλι σε

ένα ανοδικό ράλι καθώς η δραστηριότητα στην αγορά συµβολαίων δικαιωµάτων κινείται ανοδικά. Τα συµ-

βόλαια αγοράς ήδη έχουν ξεπεράσει τα 80 δολ. Έτσι, καθώς οι αγοραστές αυτών των συµβολαίων (συµ-φωνία αγοράς σε προκαθορισµένη τιµή) έχουν προ-εξοφλήσει ανοδική πορεία, πιθανή επιβεβαίωση τους θα οδηγήσει τους πωλητές των συµβολαίων αυτών σε αγορές πετρελαίου για να τα καλύψουν. Έτσι θα ενισχύσουν την ανοδική τάση, κατά τα πρότυπα του περυσινού καλοκαιριού, οπότε η τι-µή του έφθασε τα 150 δολ. το βαρέλι. Αντίστοιχα αν οι τιµές υποχωρήσουν, τα συµβόλαια πώλησης θα µεγεθύνουν την πτωτική τάση. Γι αυτό και στην agenda των διεθνών οργανισµών, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και

forum όπως το G20, υπάρχει η εντολή από τους ηγέ-τες των χωρών-µελών τους να εξετασθεί ο ρόλος των

προθεσµιακών συµβολαίων και της κερδοσκοπίας στη µεγάλη µεταβλητότητα των τιµών του πετρελαίου.

ΕΠΙΛΟΓΗ 21

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

Το µεγάλο ερώτηµαΑν ο Γιώργος Παπανδρέου επιτρέψει µια εκ νέου προσπάθεια... αρµέγµατος του κράτους, ενσωµατώνοντας στο σύστηµα όλους όσους θεωρούσαν λίγο πολύ αυτονόητο κάτι τέτοιο, γιατί αυτή είναι η καθεστηκυία νοοτροπία στη χώρα, στην πράξη θα υποθηκεύσει το πολιτικό του µέλλον και το µέλλον του τόπου. Ταυτόχρονα όµως ο πρωθυπουργός χρειάζεται συµµάχους. Και αυτό περιπλέκει πολύ τα πράγµατα.

22 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Πολιτική

Εστω και µε αρκετή κα-θυσ τέρηση, οι γεν ικοί γραµµατείς των υπουρ-γείων διορίστηκαν. Έστω και µε µικρή καθυστέρη-

ση, η κρατική µηχανή άρχισε να µο-ντάρεται και η υλοποίηση του κυβερ-νητικού προγράµµατος που εξήγγειλε προεκλογικά ο Γιώργος Παπανδρέου, ξεκίνησε. Σε αντίθεση µε ό,τι συνέ-βαινε στο παρελθόν και θα περίµενε κανείς, υπήρξε µια εγκράτεια στον επιµερισµό της κρατικής λείας που επέφερε η νίκη της 4ης Οκτωβρίου.

Ήταν η διαδικασία υποβολής των βι-ογραφικών όσων θα ενδιαφέρονταν να πληρώσουν θέσεις του Δηµοσίου, που την επέβαλε; Ήταν οι επικοινωνι-ακού τύπου πρωτοβουλίες για µείωση της ποσότητας και του κυβισµού των κρατικών αυτοκινήτων; Ή η µείωση της στρατιάς των αστυνοµικών φρου-ρών σε επώνυµους; Ήταν κι όλα αυτά µαζί. Πάντως, ο Γιώργος Παπανδρέου κι οι νέοι υπουργοί µπήκαν φουριό-ζοι, φρέσκοι κι έτοιµοι για δουλειά. «Σήκωσαν τα µανίκια» όπως προέ-τρεψε ο Γιώργος Παπανδρέου, ενη-

µερώθηκαν για το περιεχόµενο όσων φακέλων βρήκαν κι ορισµένοι έκαναν και εξαγγελίες. Το ζητούµενο τώρα εί-ναι από τις εξαγγελίες να περάσουµε στην πράξη. Κι εδώ είναι το δύσκολο κοµµάτι. Διότι δεν είναι µόνο τα προ-βλήµατα που σωρεύτηκαν όλα αυτά τα χρόνια κι απαιτούν άµεσες και ρι-ζοσπαστικές λύσεις. Είναι κάτι ακόµα πιο βαθύ. Είναι η αλλαγή νοοτροπίας που χρειάζεται, σε έναν «ελληνικό λαό» που έµαθε να βάζει το «εγώ» πάνω από το «εµείς», που έµαθε πως «για όλα φταίνε οι άλλοι» ή «ο κακός

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΑΥΡΙΔΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 23

Ο πρωθυπουργός και τα διλλήµατα του ηγέτη

µας ο καιρός», που έµαθε να διεκδικεί χωρίς να προτείνει, να βολεύεται και να απαιτεί να βολευτεί... Τα παραδοσι-ακά αντανακλαστικά ενεργοποιήθηκαν άµεσα και όσοι θεωρούσαν αυτονόη-τη την ενσωµάτωσή τους στο σύστηµα εξουσίας, θορυβήθηκαν. Αγνόησαν ή αγνοούν πως η «παχιά αγελάδα» που λέγεται κράτος είναι πλέον ισχνή και δεν της έχει µείνει άλλο γάλα να δώ-σει. Όπως αγνόησαν και αγνοούν πως αν ο Γιώργος Παπανδρέου επιτρέψει µια εκ νέου προσπάθεια... αρµέγµα-τος, θα υποθηκεύσει το πολιτικό του µέλλον και το µέλλον του τόπου.

Το ερώτηµα όµως είναι αν είναι περισσότεροι εκείνοι που γνωρίζουν ή έχουν αντιληφθεί τη σκληρή αυτή πραγµατικότητα. Διότι σε µια τέτοια περίπτωση, ο Παπανδρέου έχει προο-πτική να κερδίζει δυο από εκεί που θα χάνει έναν. Αλλά είναι σαφές που µό-νος του δεν θα τα καταφέρει. Χρειάζε-ται να συνασπίσει γύρω του µια πολι-τική µειοψηφία για να συνοµιλήσει µε µια κοινωνική πλειοψηφία – αν υπο-τεθεί πως αυτή πλέον έχει δηµιουρ-γηθεί. Είναι επίσης σαφές πως τέτοιου είδους βοήθεια δεν µπορεί να αναµέ-νει απ’ τη ΝΔ. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην υπόθεση των stage, η Ντόρα Μπακογιάννη αναγκάστηκε να µιλήσει για «εκδικητικό µένος» για να πάψει να βλέπει τον κοµµατικό της πυρήνα να συρρικνώνεται έναντι του Αντώνη Σαµαρά. Και όµως ο αδελφός της Κυ-ριάκος Μητσοτάκης ευθαρσώς υπερα-σπίστηκε την απόφαση της κυβέρνη-σης για την κατάργηση των stage.

Τι θα συµβεί τελικά; Θα µπορέσει ο Γιώργος Παπανδρέου να επιβάλει την αλλαγή της νοοτροπίας, µέσα από τη ριζική µεταβολή του πολιτικού συ-στήµατος, σε συνδυασµό µε τη µεταρ-ρύθµιση της Δηµόσιας Διοίκησης; Η απάντηση θα ήταν εύκολη, αν η οικο-νοµική συγκυρία τον ευνοούσε. Αν η χώρα δεν ήταν στα πρόθυρα της χρε-οκοπίας. Διότι, καλή η διαφάνεια και η αξιοκρατία, πλην όµως η αγορά πρέπει να αποκτήσει ζωή, η οικονοµία πρέπει να αναθερµανθεί. Διότι, ως γνωστό «η φτώχεια φέρνει γκρίνια».

Δεν πρόλαβε ο Γιώργος Παπανδρέου να διαπιστώσει ότι το Μέγαρο Μαξίµου δεν τον βολεύει για να κυβερνήσει, ούτε και οι υπουργοί να βρουν θέση στα νέα τους γραφεία και η πρώτη προειδοποίηση ήρθε. Οι λιµενεργάτες κρατούσαν κλειστό το λιµάνι του Πειραιά και αξίω-ναν την ακύρωση της διακρατικής συµφωνίας Ελλάδας - Κίνας, ώστε να µην εκχωρηθεί το δικαίωµα εκµετάλλευσης του ΟΛΠ στην Cosco. Η δεύτερη προειδοποίηση ήρθε λίγο αργότερα, όταν ο προεδρικός εκλεκτός για τη θέση του Γραµµατέα του ΠΑΣΟΚ, Σωκράτης Ξυνίδης αδυνατούσε να συγκεντρώσει το 50 συν 1 των ψήφων για να εκλεγεί. Το («βαθύ») ΠΑΣΟΚ δήλωνε βροντερά πως «... είναι εδώ, ενωµένο δυνατό», ενώ ο Γιώργος Παπανδρέου δεν άλλαζε την αρχική του θέ-ση για κατάργηση των stage. Προφανώς, εννοούσε όσα έλεγε προε-κλογικά. Αλλά τότε ποιος τον άκουγε. Η «τούρτα» της εξουσίας ήταν µπροστά και ουδείς ήθελε να συµβεί κάτι και να την χάσει. Άσχετα, αν ο Παπανδρέου ουδέποτε µίλησε για τούρτα. Πόσο µάλλον, για... πράσινη τούρτα. Και όµως η τούρτα είναι και πάλι το διακύβευµα της εποχής. Μπορεί ο Παπανδρέου να την τράβηξε µπροστά από τα πρό-σωπα των κοµµατικών, πλην όµως δεν µπορεί και να την καταβρο-χθίσει µια νέα κοµµατική ελίτ που τείνει να δηµιουργηθεί. Η τούρτα αφορά τους πάντες και η νέα κυβέρνηση θα κριθεί απ’ την ικανότητά της να δηµιουργεί πολλές τούρτες που θα µοιράζονται σε όλους εκεί-νους που έχουν τα εχέγγυα για να τις απολαύσουν.

Η ΤΟΥΡΤΑΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Πιάστε µε, πέφτωΤο µοντέλο ανάπτυξης της ελληνικής οικονοµίας που στηρίχτηκε στην αναβλητικότητα των αναγκαίων µεταρρυθµίσεων και τις ευρωπαϊκές τονωτικές ενέσεις, ό,τι είχε να δώσει το έδωσε. Η διατηρήσιµη ανάπτυξη για να έρθει, χρειάζεται βιώσιµες λύσεις και ισχυρή πολιτική βούληση εδώ και τώρα.

Από τον ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

24 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Οικονοµία

Μπορε ί να πληθαί-νουν οι ε νδε ίξε ις ότι η ανάκαµψη της διεθνούς οικονο -µίας αρχίζει κάπου

εδώ, οι περισσότεροι όµως µιλούν για µία ανάκαµψη που δεν θα έχει τα χαρακτηριστικά των υψηλών ρυθµών του παρελθόντος, δεδοµένου ότι εξα-κολουθεί να ελλοχεύει ο κίνδυνος

υποτροπιασµού της διεθνούς κρίσης. Κοινή παραδοχή ότι οι µακροπρόθε-σµες προβλέψεις δεν συµβαδίζουν µε την κατάσταση του διεθνούς σκηνικού και όλοι όσοι µιλούν για το αύριο της κρίσης προτιµούν να είναι συγκρατη-µένοι. Για την Ελλάδα οι παραδοχές τις οποίες πρέπει να κάνουµε είναι δύο: α) εισήλθε µε υστέρηση στην κρίση, γεγονός που µείωσε ως ένα βαθµό

τους κραδασµούς από τις επιπτώσεις της αλλά κατ’ αναλογία θα αργήσει και να εξέλθει από αυτή, β) η κρίση και η ύφεση που ακολούθησε δεν βρήκε την Ελλάδα σε µία περίοδο προετοιµασµέ-νη να την αντιµετωπίσει. Η χώρα είχε ήδη χρόνια διαρθρωτικά προβλήµατα και υψηλό χρέος, που η κρίση ανά-δειξε και έκανε εντονότερα, σε τέτοιο βαθµό µάλιστα που η ελληνική οικονο-

ΕΠΙΛΟΓΗ 25

ος πρέπει να επιτυγχάνονται ετήσια πρωτογενή πλεονάσµατα 4-4,5% του ΑΕΠ, δηλαδή διπλάσια απ’ ό,τι είναι ο επίσηµος στόχος. Μόνη περίπτωση να αποτραπεί η αύξηση του χρέους µε τη δηµουργία πρωτογενών πλεο-νασµάτων έως 2,5% του ΑΕΠ είναι να επιτευχθούν συγχρόνως πραγµατικοί ρυθµοί ανάπτυξης 2-3% ετησίως. Στις τρέχουσες διεθνείς συνθήκες της κρί-σης αυτό είναι σχεδόν αδύνατο και

Το µεγάλο έλλειµµα και το σοκ της ελληνικής «ηµιχρεοκοπίας»

µία δεν µπορεί πια να λειτουργεί στο παλιό-καλό µοτίβο της: «Τα προβλή-µατα µπορούν πάντα να λυθούν την επόµενη µέρα και οι µεταρρυθµίσεις πρέπει να γίνουν για να προχωρήσει η χώρα αλλά µπορούν και να γίνουν σταδιακά». Το µοντέλο αυτό είναι πλέ-ον ανεπαρκές. Η χώρα έχει σηµαντικό πρόβληµα ανάπτυξης, έλλειψη ρευστό-τητας που «πνίγει» την αγορά, έλλειψη εµπιστοσύνης στο κράτος, έλλειµµα ανταγωνιστικότητας και επενδύσεων. Ολ’ αυτά σηµαίνουν ότι χρειάζονται άµεσες λύσεις εδώ και τώρα και όχι κάποια στιγµή την επόµενη µέρα. Γιατί η ανάκαµψη της διεθνούς οικονοµίας δεν προδιαγράφεται ότι θα κινηθεί µε δυναµικούς ρυθµούς. Μια υποτονική όµως διεθνής ανάκαµψη στην πράξη σηµαίνει για την υπερχρεωµένη ελλη-νική οικονοµία, µηδενική ανάπτυξη. Πως αντιµετωπίζεται το δηµόσιο χρέ-ος σε συνθήκες µηδενικής ανάπτυ-ξης; Πολύ απλά απαιτεί πρωτοβουλίες έξω από την πεπατηµένη της αύξησης της φορολογίας και της µείωσης των δαπανών. Πέραν, δηλαδή της συνή-θους δηµοσιονοµικής προσαρµογής η οποία αναµφίβολα πλήττει περαιτέρω την οικονοµική δραστηριότητα και, κατ’ επέκταση, τα κρατικά έσοδα.

Η «έξυπνη» πολιτική

Το πρόβληµα µε τη νέα οικονοµι-κή πολιτική είναι ότι, ενώ από την µία πλευρά οµολογεί τον δηµοσιονοµικό εκτροχιασµό της οικονοµίας, από την άλλη προβάλλει µέτρα συµβατικής πολιτικής για την αντιµετώπισή του. Τα οποία, µάλιστα, εάν εφαρµοστούν πιθανότατα να ακυρώσουν την ανα-πτυξιακή στρατηγική της κυβέρνησης. Με το δηµόσιο έλλειµµα στο 12,5% του ΑΕΠ φέτος και την Τράπεζα της Ελλάδος να υποδεικνύει µείωσή του 2,5% ετησίως τη διετία 2010-2011 και 1,5-2% ετησίως την επόµενη διετία, το µόνο βέβαιο είναι πως το δηµόσιο χρέος θα συνεχίσει να µεγαλώνει σε συνθήκες µηδενικής ανάπτυξης και πληθωρισµού καθώς το κόστος εξυ-πηρέτησής του παραµένει σταθερά στο 4,5% περίπου. Αυτό πρακτικά ση-µαίνει πως για να µην αυξηθεί το χρέ-

Ο,ΤΙ ΔΕΝ ΛΥΝΕΤΑΙ, ΚΟΒΕΤΑΙΗ κυβέρνηση πρέπει να σπάσει τα δεσµά του δηµόσιου χρέους

και των ελλειµάτων, τροχοπέδη κάθε αναπτυξιακής προσπάθειας.

Η κυβέρνηση οφείλει να ρίξει το βάρος της προσαρµογής στην καταπολέµηση της φοροδιαφυγής και την περιστολή της κρατικής σπατάλης υιοθετώντας ένα πρόγραµµα τολµηρών µεταρρυθµίσεων µε διάρκεια απόδοσης, χαµηλό δηµοσι-ονοµικό κόστος και ισχυρή αναπτυξιακή επίπτωση (βλ. υποδείξεις ΤτΕ), αντί να προσπαθεί να ισορροπήσει τη δοσολογία µείωσης των ελλειµµάτων µε ισόπο-σες αυξήσεις φόρων (επιβαρύνουν δυσανάλογα την ανάπτυξη) και περικοπές δα-πανών ή µε προώθηση οριακών διαρθρωτικών αλλαγών (βλ. σταδιακή εξίσωση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης ανδρών-γυναικών στο Δηµόσιο, διαχειριστικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστηµα, επανεξέταση βαρέων και ανθυγιεινών επαγ-γελµάτων, άνοιγµα κλειστών επαγγελµάτων). Κυρίως, όµως, πρέπει να ζητήσει την αναδιάρθρωση του χρέους που δεν συµµαζεύεται µε τίποτα. Εάν πορευτεί µε πνεύµα κοινωνικής δικαιοσύνης και βάλει µαχαίρι στις σπατάλες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, τα νοσοκοµεία, τις αµυντικές δαπάνες, τα ασφαλιστικά ταµεία ή αλλού µε αποτέλεσµα ορατό στον πολίτη τότε το κλίµα αισιοδοξίας µπορεί να συντηρηθεί και η οικονοµία να συνέλθει από το σοκ της «ηµιχρεοκοπίας».

ως πιθανότερη εκδοχή υποθέτουµε µηδενικούς ρυθµούς επέκτασης του ΑΕΠ. Αυτό σηµαίνει πως το δηµόσιο χρέος από 115% του ΑΕΠ φέτος θα αυξηθεί στο 125% την προσεχή τε-τραετία παρά τη σταδιακή µείωση του δηµοσίου ελλείµµατος, αποστραγγί-ζοντας την ανάπτυξη από πολύτιµους πόρους και εκθέτοντας την οικονοµία σε κινδύνους περίπτωση µεγάλης αύ-ξησης των διεθνών επιτοκίων.

Οι καλοί µας γείτονεςΕνώ µέχρι τώρα η ενταξιακή προοπτική των Σκοπίων προσέκρουε στην Κοµισιόν και στα κοινοτικά κριτήρια, τώρα, χάρη σε εισήγηση του επιτρόπου Όλι Ρεν, θα αναχαιτίζεται από την ελληνική πλευρά σε κάθε Σύνοδο Κορυφής.

26 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΑΝΙΧΝΕΥΣΕΙΣ Εξωτερική πολιτική

Η θετική ε ισήγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έναρξη ενταξιακών διαπραγµατεύσεων της ΕΕ µε την ΠΓΔΜ, δηµι-

ουργεί νέα δεδοµένα, που απαιτούν λεπτούς χειρισµούς από την ελληνική κυβέρνηση, αρχής γενοµένης της προ-

σεχούς συνόδου των 27 Ευρωπαίων ηγετών στις 10 και 11 Δεκεµβρίου.

Σε αν τ ίθεση µε τα προηγούµε-να χρόνια, φέτος, ίσως και λόγω των εθνικών εκλογών η ελληνική διπλω-µατία δεν κατάφερε να αποφύγει την αναβάθµιση της ενταξιακής πορείας των Σκοπίων από τον αρµόδιο Επί-

τροπο για τη διεύρυνση, Ολι Ρεν. Ο Φιλανδός Επίτροπος, στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης προόδου σχετικά µε την υποψηφιότητα της ΠΓΔΜ, δεν έκα-νε µόνο θετική εισήγηση, αλλά δήλω-σε επιπλέον ότι η ενταξιακή πορεία µιας υποψήφιας χώρας δεν πρέπει να ανασταλεί λόγω διµερών διαφο-

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΕΠΙΛΟΓΗ 27

Σκόπια και Τουρκία, το δίδυµο των κυβερνητικών προκλήσεων

ρών, τις οποίες πρέπει να επιλύ-ουν τα ενδιαφερόµενα µέρη. Τα Σκόπια έχουν χαρακτηριστεί υπο-ψήφια χώρα από τον Δεκέµβριο του 2005. Όµως, δεν είχαν λάβει ηµεροµηνία έναρξης διαπραγµα-τεύσεων, διότ ι δεν πληρούσαν τα πολιτικά κριτήρια της ΕΕ που ισχύουν για όλες τις υποψήφιες χώρες (κράτος δικαίου, σεβασµός ανθρωπίνων δικαιωµάτων, πάταξη εγκληµατικότητας και διαφοράς).

Στη φετινή ετήσια έκθεση προ-όδου των Σκοπίων, ο κ. Ρεν απο-φάνθηκε ξαφνικά ότι η γειτονική χώρα, η οποία πέρυσι δεν πλη-ρούσε κανένα από τα 7 κριτήρια που είχε θέσει πριν δύο χρόνια η Κοµισιόν, φέτος πληρεί όλες τις προϋποθέσεις και µπορεί να ξεκι-νήσει διαπραγµατεύσεις.

Η εισήγηση της Κοµισιον προς τους Ευρωπαίους ηγέτες αποτελεί ένα σηµαντικό βήµα για τους Σκο-πιανούς, που εδώ και 4 χρόνια έβλεπαν την ενταξιακή τους πο-ρεία σε πλήρες αδιέξοδο.

Η θετική εισήγηση δεν σηµαί-νει ότι τα Σκόπια θα ξεκινήσουν ενταξιακές διαπραγµατεύσεις σε ορατό χρονικό ορίζοντα. Τον τε-λευταίο λόγο θα τον έχει πάντα η Ελλάδα, δεδοµένου ότι οποιαδή-ποτε απόφαση της ΕΕ έχει σχέση µε τη διεύρυνση απαιτεί οµοφω-ν ία των κρατών µελών. Όµως, ενώ µέχρι τώρα η ενταξιακή προ-οπτική των Σκοπίων προσέκρουε στην Κοµισιον και στα κοινοτικά κριτήρια, τώρα θα πρέπει να την αναχαιτίζουµε εµείς σε κάθε Σύνο-δο Κορυφής. Τους επόµενες µήνες βέβαια δεν πρέπει να περιµένουµε έντονες πιέσεις από τους εταίρους. Η έναρξη διαπραγµατεύσεων µε υποψήφια χώρα δεν αποτελεί σή-µερα προτεραιότητα για την Κοι-νότητα, η οποία βρίσκεται αντιµέ-τωπη µε σοβαρά εσωτερικά προ-βλήµατα, όπως η έξοδος από την οικονοµική κρίση, η οποία έχει εκτοξεύσει στα ύψη δηµόσια ελ-λείµµατα και χρέος σε όλα τα κρά-τη µέλη.

ΑΠΟΦΕΥΓΕΙ ΤΙΣ KΥΡΩΣΕΙΣ Η ΤΟΥΡΚΙΑ

Η Τουρκία δεν τήρησε τις δεσµεύσεις της για άνοιγµα των τουρκικών λιµανιών και αεροδροµίων σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα και η ΕΕ δεν εισηγήθηκε, ως όφειλε, την επιβολή πρόσθετων κυρώσεων.

Παράλληλα µε την έκθεση για την ενταξιακή πορεία των Σκοπίων, η Κοµισιόν δηµοσιοποίησε και την ετήσια έκθεση προόδου της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας. Έκθεση αρκετά αντικειµενική σε ότι αφορά τη γενική κατάσταση στη χώρα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Άδικη, όµως, για την Κύπρο.Όπως επισηµαίνει η Κοµισιόν, στον τοµέα των εσωτερικών µεταρρυθµίσεων έγιναν ελάχιστα σε σχέση µε όσα ζητάει η ΕΕ αναφορικά µε τον σεβασµό της ελευθερί-ας της έκφρασης, των θρησκευτικών µειονοτήτων, της ελευθερίας του τύπου, των συνδικαλιστικών οργανώσεων, του περιορισµού του ρόλου του στρατού. Έγιναν κά-ποιες µεταρρυθµίσεις στη δικαιοσύνη, τα ανοίγµατα-Ερντογάν προς τους Κούρδους και η συµφωνία για διπλωµατική αναγνώριση µε την Αρµενία. Στην εξέλιξη των ελ-ληνοτουρκικων σχέσεων, όπως και στην περυσινή έκθεση έτσι και φέτος η Κοµισιόν αναφέρεται στα δικαιώµατα του Οικουµενικού Πατριαρχείου, στη ανάγκη επαναλει-τουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, στην ανάγκη σχέσεων καλής γειτονίας, την αποφυγή προκλητικών ενεργειών από την Τουρκία και και την επίλυση των δι-µερών προβληµάτων στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Το νέο στοιχείο φέτος είναι ότι η Επιτροπή καταγράφει, χωρίς να παίρνει θέση, τις καταγγελίες της Ελλάδας για υπερπτήσεις τουρκικών πολεµικών αεροσκαφών σε ελληνικό εναέριο χώρο.Όµως, σε σχέση µε την Κύπρο, παρότι επισηµαίνεται στην έκθεση ότι η Τουρκία δεν τήρησε τις δεσµεύσεις της για εξοµάλυνση των σχέσεων µε την Κυπριακή Δηµοκρατία και την εφαρµογή του πρωτοκόλλου της Άγκυρας (άνοιγµα τουρκι-κών λιµανιών και αεροδροµίων σε κυπριακά πλοία και αεροπλάνα), εντούτοις δεν εισηγήθηκε ως όφειλε την επιβολή πρόσθετων κυρώσεων. Τον Δεκέµβριο του 2006 οι Ευρωπαίοι ηγέτες «πάγωσαν» 8 κεφάλαια στις ενταξιακές διαπραγ-µατεύσεις µε την Άγκυρα για τους παραπάνω λόγους. Μάλιστα, η Επιτροπή είχε δώσει τότε ραντεβού για επανεξέταση της κατάστασης το 2009 και ενδεχοµένως τη λήψη µέτρων σε περίπτωση µη συµµόρφωσης. Τώρα απλώς καταγράφει ότι η Τουρκία δεν συµµορφώθηκε. Χωρίς να το λεει δηµόσια, διαρρέει ότι δεν προ-τείνει κυρώσεις για να µην διαταράξει το κλίµα των συνοµιλιών Χριστόφια-Ταλατ για την επίλυση του Κυπριακού υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.Η κυπριακή κυβέρνηση αναµένεται να θέσει επιτακτικά το θέµα στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεµβρίου καθώς και το γεγονός ότι η Τουρκία όχι µόνον δεν στηρίζει τις συνο-µιλίες στην Κύπρο, όπως ισχυρίζεται η Κοµισιόν στην έκθεση, αλλά µε το να µιλάει για λύση του Κυπριακού στη λογική των δύο κρατών, στην ουσία τις δυναµιτίζει.

28 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Φορολογία

Με την επιβολή έκτακτης φορολογίας, οι τράπεζες στην πραγµατικότητα θα επιστρέψουν στο κράτος ένα µικρό µέρος από τα κέρδη που αποκοµίζουν αγοράζοντας κρατικούς τίτλους υψηλής απόδοσης µε φθηνά κεφάλαια που τους χορηγεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Δύο όψεις

Η επιβολή έκτακτης φορολογίας στις τράπεζες και στις µεγάλες κερδοφόρες επιχειρήσεις σε περίοδο κρίσης στην Ελλάδα

νοµιµοποιείται ηθικά και πολιτικά από το γεγονός ότι είναι λιγότερο κοινωνικά άδικη από την έκτατη εισφορά της προη-γούµενης κυβέρνησης µε την οποία ουσι-αστικά τιµωρούνταν η ειλικρίνεια των φο-ρολογουµένων. Όµως υπάρχει αντίλογος αναφορικά µε το κατά πόσο αυτή µπορεί να αποδειχτεί τελικά αντιαναπτυξιακή.

Όσον αφορά στις τράπεζες η κοινή γνώµη είναι θετική µε δεδοµένο ότι οι µέτοχοί τους στην πλειονότητα των περι-πτώσεων δεν έδειξαν προθυµία να συµ-µετάσχουν στο κόστος της κρίσης αυξά-νοντας την παροχή ρευστότητας σ την πραγµατική οικονοµία µετά την κρατι-κή κεφαλαιακή τους ενίσχυση. Και εδώ υπάρχει αντίλογος βέβαια, αφού και η ζήτηση δανείων σε περίοδο ύφεσης είναι µειωµένη. Όπως και να έχουν τα πράγ-µατα, οι τράπεζες στην πραγµατικότητα θα επιστρέψουν στο κράτος ένα µικρό µέρος από τα κέρδη που αποκοµίζουν αγοράζοντας κρατικούς τίτλους µε φθηνά κεφάλαια που τους χορηγεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πρακτική βέβαια που οδεύει προς το τέλος της. Πράγµατι, οι τράπεζες δανείζονται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα µε επιτόκιο 1%. Με τα κεφάλαια αυτά, αγοράζουν οµόλογα και έντοκα γραµµάτια του ελληνικού Δηµοσί-ου µε απόδοση 5,5% µε βάση τα δεδοµέ-να της χρονιάς που µας πέρασε. Στη συ-νέχεια, χρησιµοποιούν τους τίτλους που αγόρασαν ως ενέχυρο για να δανειστούν νέα κεφάλαια από την ΕΚΤ. Αξιοποιώντας

αυτή τη διαφορά αντισταθµίζουν µερικώς τη µείωση των κερδών από τις παραδο-σιακές τραπεζικές εργασίες και τροφο-δοτούν την άνοδο της αξίας των µετοχών τους διευκολύνοντας τις αυξήσεις κεφα-λαίου που σε µεγάλο βαθµό αποσκοπούν στην επαναγορά των προνοµιούχων µε-τοχών τους από το κράτος έτσι ώστε να διανείµουν απρόσκοπτα και πάλι µέρισµα στους µετόχους τους. Γίνεται λοιπόν προ-φανές ότι η κίνηση της κυβέρνησης δεν στερείται ηθικής νοµιµοποιητικής βάσης. Το ερώτηµα ωστόσο είναι κατά πόσο ελέγχεται για την οικονοµική λογική της. Είναι πιθανό τα µειωµένα κέρδη να ζηµι-ώσουν την επενδυτική δραστηριότητα και κατ’ επέκταση να καθηλώσουν τη δηµι-ουργία θέσεων εργασίας σε µία περίοδο ιδιαίτερα δύσκολη για την οικονοµία.

Ανάλογες απόψεις, για έκτακτη εισφο-ρά 10% στα κέρδη των τραπεζών διατυ-πώθηκαν και στη Γαλλία από την αντιπο-λίτευση αλλά και µέλη του κυβερνώντος κόµµατος. Η υπουργός Οικονοµίας, Κρι-στίν Λαγκάρντ, αποκλείει το ενδεχόµενο έκτακτης εισφοράς, τονίζοντας ότι δεν πρόκειται να υπονοµεύσει τις προσπά-θειές της για να αναβαθµίσει την ανταγω-νιστικότητα του Παρισιού ως χρηµατοοι-κονοµικού κέντρου, τιµωρώντας τράπεζες που συµπεριφέρθηκαν καλά στη διάρκεια της κρίσης. Από την άλλη πλευρά οι τρά-πεζες υποστηρίζουν ότι το µέτρο θα τις «τιµωρήσει» σε περίοδο που πρέπει να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους για να καλύ-ψουν τους αυστηρότερους κανόνες κεφα-λαιακής επάρκειας που σχεδιάζονται, µε συνέπεια λιγότερους διαθέσιµους πόρους για τη χρηµατοδότηση της οικονοµίας.

NON ΣΤΗΝ ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΙΣΦΟΡΑ

Η Γαλλίδα υπουργός Οικο-νοµίας, Κριστίν Λαγκάρντ, αποκλείει το ενδεχόµενο επιβολής έκτακτης εισφο-ράς 10% στα κέρδη των τραπεζών. Όπως τονίζει δεν πρόκειται να υπονοµεύσει τις προσπάθειές της για να αναβαθµίσει την ανταγω-νιστικότητα του Παρισιού ως χρηµατοοικονοµικού κέ-ντρου, τιµωρώντας τράπεζες που συµπεριφέρθηκαν καλά στη διάρκεια της κρίσης.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

30 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Κόσµος - Ελλάδα

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Οι τράπεζες θα πρέπει να επιστρέψουν στον παραδοσιακό τους ρόλο, που είναι η παροχή υπηρεσιών στην πραγµατική οικονοµία. Αυτό προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας στον χρηµα-τοπιστωτικό τοµέα και αποµάκρυνση από την απροκάλυπτη κερδοσκοπία και τον χρηµατο-οικονοµικό τζόγο. Αυτά είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλωντ Τρισέ, σε οµιλία του και στη Φραγκφούρτη, αναφερόµενος στα µαθήµατα που πρέπει να αντληθούν από την κρίση. Δη-λώνει εντυπωσιασµένος από την οµοφωνία που υπάρχει στην οµάδα G20, το forum των ανεπτυγµένων και αναπτυσσόµενων χωρών για τον συντονισµό της οικονοµικής πολιτικής στον πλανήτη, όσον αφορά τα θέµατα της παγκόσµιας οικονοµίας. Αιτίες της κρίσης, µέτρα αντίδρασης, κατεύθυνση µέτρων για την εποπτεία των τραπεζών, µακροοικονοµική πολιτική σε εθνικό επίπεδο που είναι συνεπής µε τη σταθερότητα σε παγκόσµιο, δεδοµένου ότι οι παγκόσµιες ανισορροπίες (πλεονάσµα-τα εξαγωγικών χωρών-αµερικανικά ελλείµ-µατα) αποτέλεσαν βασική κινητήριο δύναµη της κρίσης, για όλα υπάρχει πλήρης σχεδόν ταύτιση απόψεων. Αυτό που χρειάζεται, όπως είπε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, είναι η αποµά-κρυνση από τη βραχυπρόθεσµη στόχευση και η στόχευση στο µεσοπρόθεσµο. Όλες οι προσπάθειες όµως εξαρτώνται πρωταρχικά και κυρίως από τη σηµαντική αλλαγή συµπε-ριφοράς και διαχείρισης κινδύνων από τις τράπεζες. Συνεπώς, το σηµαντικότερο είναι οι πολιτικοί, επόπτες και ρυθµιστικές αρχές, να διασφαλίσουν ότι και ο χρηµατοπιστωτι-κός τοµέας ευρύτερα πήρε όντως, τα σωστά µαθήµατα από την κρίση.Προφανώς ο Ευρω-παίος κεντρικός τραπεζίτης δεν είναι ακόµη σίγουρος ότι το τελευταίο ισχύει.

Οι µεγάλοι τραπεζίτες της ευρωπαϊκής οικονοµίας δυσανασχετούν για τα µέτρα που σχεδιάζονται στο πλαίσιο του G20 για την αυστηρό-τερη εποπτεία των τραπεζών και τη θωράκιση έναντι µελλοντικών

κρίσεων. Βασικά σηµεία κριτικής είναι τα µπόνους των τραπεζικών στελεχών και τα υψηλότερα όρια κεφαλαιακής επάρκειας. Την αρχή έκανε ο επικεφα-λής της Deutsche Bank, Τζόζεφ Άκερµαν (φωτό), τον περασµένο µήνα στην Κωνσταντινούπολη, στο περιθώριο της Συνόδου του ΔΝΤ. Στην παράλληλη σύνοδο του Institute οf International Finance, του forum των τραπεζιτών, προειδοποίησε ότι οι αυστηρότεροι κανόνες για την κεφαλαιακή επάρκεια (και τις αµοιβές των στελεχών που προτείνονται ) θα κάνουν τις τράπεζες πιο συγκρατηµένες στη χρηµατοδότηση της οικονοµίας, εξέλιξη που θα έχει αρ-νητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη. Υπάρχει ένα trade-off, όπως είπε χαρα-κτηριστικά. Η απάντηση των Yπουργών Oικονοµίας ήταν άµεση, ο αµερικα-νός Tιµ Γκάιτνερ, δήλωσε ότι το κόστος της πρόσφατης κρίσης σε όρους ανά-πτυξης ήταν τόσο µεγάλο, ώστε χωρίς αµφιβολία η πλάστιγγα γέρνει προς τις αυστηρότερες ρυθµίσεις. Οι ρυθµίσεις που σχεδιάζονται από τις εποπτικές αρχές και την επιτροπή της Βασιλείας θα υποχρεώνουν τις τράπεζες να δι-ατηρούν περισσότερα κεφάλαια για την αντιµετώπιση κρίσεων και να είναι καλύτερης ποιότητας (µετοχικό και κέρδη και λιγότερα υβριδικά). Επίσης, θα τεθούν όρια στη δυνατότητα µόχλευσής τους ώστε να µην υπερεκτίθενται στις αγορές και να καθίστανται ευάλωτες σε κρίσεις όπως η πρόσφατη. Βέβαια υπάρχουν ενστάσεις ότι οι ρυθµίσεις που προτείνονται από το G20 αν εφαρµοσθούν αυστηρά στην Ευρώπη πιθανότατα να καταστήσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες λιγότερο ανταγωνιστικές έναντι των αµερικανών, κα-θώς από την αµερικανική διοίκηση αντιµετωπίζονται πιο χαλαρά, ως ενδει-κτικές και όχι δεσµευτικές. Σε συνέντευξή του στον διαδικτυακό τόπο των Financial Times, o επικεφαλής της Barclays, Marcus Agius, είπε ότι εφόσον οι ρυθµίσεις αποδειχθούν υπερβολικά αυστηρές, οι τράπεζες στο µέλλον θα δυσκολευτούν να αντλήσουν κεφάλαια από τους µετόχους τους καθώς οι αποδόσεις θα είναι µικρές αλλά και τα επιτόκια των δανείων θα αυξη-θούν µε αποτέλεσµα τη συγκράτηση της ανόδου στην οικονοµία.Το µέλλον θα δείξει προς τα που θα γείρει η πλάστιγγα.

ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΤΕΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 31

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Ανάλυση

Μέτρα σχεδιάζονται ανά τον κόσµο για τις τράπεζες. Η Ελλάδα δεν θα µπορού-σε να ξεφύγει από το ρεύµα. Τα υπερκέρδη, όπως συχνά χαρακτηρίζονται οι επιδόσεις τους, δεν µπορούν να διατηρηθούν καθώς οι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας γίνονται αυστηρότεροι, το κόστος άντλησης κεφαλαίων αυξάνεται µετά την υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, ενώ αυξάνονται και οι προβλέψεις για τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια.

Από τον ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

Από την εποχή τουΧΡΥΣΟΥ

στην εποχή τωνΚΕΡΑΜΙΚΩΝ

ΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥΝ ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΜΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ;

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

Ο χρυσός κανόνας της Κεινσι-ανής πολιτ ικής υποδεικνύει

ότι «κάθε φορά που το Κράτος αποφασίζει να παρέµβει σε µια αγορά, πρέπει αυτοµά-τως να έχει σχεδιάσει και τον τρόπο µε τον οποίο θα αποσύρει την παρέµβασή του…». Με πιο απλά λόγια όταν κάποιος αποφασί-ζει να ρυθµίσει µια οικονοµική δραστηριό-τητα πρέπει ταυτόχρονα να έχει αποφασίσει και πώς, όταν χρειατεί, θα την απορυθµίσει. Στην περίπτωση της νέας κυβέρνησης που προέκυψε µετά τις εκλογές της 4ης Οκτω-βρίου, είναι φανερό ότι υπάρχει διάθεση παρέµβασης και αλλαγών στο χρηµατοπι-στωτικό µας σύστηµα, παραδείγµατος µε τη σχεδιαζόµενη επιβολή ενός µηχανισµού επι-βολής ανώτατου ορίου στα επιτόκια των πι-στωτικών καρτών ίσου µε τον µέσο όρο της Ευρωζώνης συν ένα ποσοστό, όπως επίσης και µε το νοµοσχέδιο για την προστασία των υπερχρεωµένων νοικοκυριών µε το «πάγω-µα» των οφειλών τους και αλλαγές στη δι-αδικασία αναγγελίας οφειλών στον Τειρεσία ώστε να ανακουφισθούν οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις σε περίοδο ύφεσης. Προς το παρόν, η κριτική στις τράπεζες περιορίζε-ται σε µια αναπαραγωγή των πρωτοσέλιδων των µεγάλων ξένων εφηµερίδων, που αντι-κατοπτρίζουν τη γενική κατακραυγή εξαιτίας των υπερβολικών µπόνους και των αµοιβών που απολάµβαναν τραπεζικά στελέχη που δεν ανταποκρίθηκαν στον ρόλο τους.

Στην Ελλάδα όµως το τραπεζικό σύστηµα απέχει πολύ από τις καταστάσεις που αντι-µετωπίζουν σήµερα οι αγγλοσαξονικές και κεντροευρωπαϊκές κοινωνίες. Στην Ελλάδα αυτό που προβάλλεται είναι ότι «οι τραπε-ζίτες κερδίζουν πολλά», «οι τράπεζες έχουν υπερκέρδη» και ότι «οι τράπεζες δεν χρηµα-τοδοτούν την µικροµεσαία επιχείρηση παρά τις εγγυήσεις ευρώ που απλόχερα προσέφε-ρε η Ελληνική Πολιτεία».

Υπερκέρδη και αύριο;

Από την κορύφωση της χρηµατοπιστω-τικής κρίσης και µετά οι ελληνικές τράπεζες έχουν δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρι-κή Τράπεζα περίπου 42 δισ. ευρώ (το 6% της συνολικής ρευστότητας που έχει χορη-γήσει η ΕΚΤ), ενώ θεωρητικά το ποσό που

αναλογεί στην Ελλάδα είναι 2,7%. Από αυτά τα 42 δισ. ευρώ, τα 20 δισ. έχουν τοποθε-τηθεί σε τίτλους του ελληνικού Δηµοσίου οι οποίοι προσφέρουν απόδοση της τάξης του 5% ενώ «κοστίζουν» στις τράπεζες κάτι πε-ρισσότερο από 1%. Αυτά τα εύκολα κέρδη σε συνδυασµό µε την εντυπωσιακή πορεία των χρηµατιστηριακών αγορών προσέφε-ραν στις τράπεζες «χρυσή» ευκαιρία να αντλήσουν έσοδα τα οποία διευκολύνουν τις κινήσεις διαχείρισης του χαρτοφυλακίου τους. Ωστόσο –σε καµία περίπτωση- δεν εί-ναι επαναλαµβανόµενα. Ήδη η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει προαναγγείλει ότι η γενναιόδωρη παροχή ρευστότητας στις τρά-πεζες, και στην περίπτωση των ελληνικών τραπεζών µε ενέχυρο τίτλους του ελληνικού δηµοσίου θα διακοπεί. Επιπλέον οι κεντρι-κοί τραπεζίτες της Φραγκφούρτης προειδο-ποιούν τους ευρωπαίους –κατά συνέπεια και τους Έλληνες- τραπεζίτες ότι από την πρωτο-χρονιά του 2011 οι απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών θα είναι εξαιρετικά αυστηρότερες. Αυτό σηµαίνει ότι οι ελληνι-κές τράπεζες θα χρειαστεί να προσφύγουν και πάλι στους µετόχους τους για αυξήσεις κεφαλαίου ή θα κάνουν χρήση των χρηµα-τιστηριακών τους κερδών για να αντιµετω-πίσουν το αυξηµένο κόστος δανεισµού τους που συνεπάγεται η πρόσφατη υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας λόγω των δηµοσιονοµικών ελλειµµάτων.

Το τρίτο τρίµηνο του έτους δεν ήταν τό-σο λαµπερό και αισιόδοξο όσο τα προηγού-µενα τρίµηνα για τις ελληνικές τράπεζες. Τα επιτοκιακά έσοδα ήταν στάσιµα, σε σχέση µε αυτά του δεύτερου τριµήνου, καθώς η πιστωτική επέκταση δεν ξεπέρασε το 5,5%. Οι αγορές των οµολόγων που είχαν ενι-σχύσει τους ισολογισµούς των τραπεζών τα προηγούµενα τρίµηνα, τον τελευταίο καιρό δεν εκπέµπουν αισιόδοξα µηνύµατα. Τέλος υπάρχουν και οι απαιτήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος για αύξηση των προβλέψεων έναντι επισφαλών απαιτήσεων. Στο τέλος του πρώτου εξαµήνου, ο λόγος των δανείων σε καθυστέρηση προς το σύνολο των δανεί-ων στην Ελλάδα αυξήθηκε στο 6,8% έναντι 6% στο πρώτο τρίµηνο και 5% που ήταν στο τέλος του 2008. Ο δείκτης καθυστερήσεων στα στεγαστικά δάνεια ανήλθε στο τέλος

Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Φραγκφούρτης προειδοποιούν τους ευρωπαί-ους – κατά συ-νέπεια και τους Έλληνες – τρα-πεζίτες ότι από την πρωτοχρο-νιά του 2011 οι απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών θα είναι εξαιρετικά αυστηρότερες. Αυτό σηµαίνει ότι οι ελληνικές τράπεζες θα χρειαστεί να προσφύγουν και πάλι στους µετόχους τους για αυξήσεις κεφαλαίου.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ιουνίου στο 6,8% από 5,3% στο τέλος του 2008, ενώ οι καθυστερήσεις στα καταναλω-τικά δάνεια ανήλθαν σε διψήφιο νούµερο, διαµορφώθηκαν στο 10,7%, έναντι 8,2% που ήταν στο τέλος του 2008. Καλύτερη ει-κόνα παρουσιάζουν οι καθυστερήσεις στα επιχειρηµατικά δάνεια, οι οποίες ανήλθαν στο 5,9% από 4,3% το 2008. Η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιµά ότι εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης στη χώρα µας, ένα στα δέκα δάνεια των τραπεζών θεωρείται επισφαλές. Οι ίδιες οι τράπεζες εκτιµούν ότι µόνον το 40% των επισφαλών δανείων είναι δυνατόν κάποια στιγµή να αποπληρωθεί. Στα σχεδιαζόµενα από την κυβέρνηση µέτρα που αναφέρθηκαν πιο πάνω, οι τράπεζες αντιτείνουν ότι στο θέ-µα της ρύθµισης των οφειλών των υπερχρε-ωµένων νοικοκυριών είναι πολύ πιθανό να δηµιουργηθεί µια σωρεία αγωγών για ρυθµί-σεις χρεών 2-3 χιλ. ευρώ, που θα δηµιουργή-σει πρόβληµα στην αγορά και θα πλήξει ση-µαντικά την κερδοφορία τους. Από την άλλη πλευρά, στο υψηλότερο κόστος δανεισµού τους λόγω της χαµηλής πιστοληπτικής αξιο-λόγησης της χώρας αποδίδουν τα υψηλότερα επιτόκια των καταναλωτικών δανείων.

Διαφορετικά προβλήµατα

Την ίδια στιγµή τα «τραπεζικά προβλή-µατα» στον υπόλοιπο αναπτυγµένο κόσµο είναι εντελώς διαφορετικά. Στις ΗΠΑ το πρόβληµα δεν είναι τα «υπερκέρδη των τραπεζών από τα επιτόκια των πιστωτικών καρτών» αλλά το πώς µπορεί µια κυβέρ-νηση του µεγέθους και της εµβέλειας της κυβέρνησης Οµπάµα να διαχειριστεί τις τράπεζες που είναι τόσο µεγάλες ώστε δεν υπάρχει άλλη επιλογή παρά να τις σώζει η κυβέρνηση όταν αντιµετωπίζουν πρόβλη-µα. Η βασική ιδέα είναι να καταστεί πολύ πιο δαπανηρή η ύπαρξη µεγάλων χρηµατο-πιστωτικών ιδρυµάτων. Θα υποχρεωθούν οι τράπεζες να κατέχουν περισσότερα κε-φάλαια ως αποθεµατικό, δυσκολεύοντας τον υπερβολικό δανεισµό τους µε εγγύηση τα περιουσιακά τους στοιχεία. Θα θεσπι-σθεί ένα είδος «διαθήκης», απαιτώντας να έχουν σχεδιάσει οι ίδιες οι τράπεζες τον τρόπο απεµπλοκής τους σε περίπτωση κρίσης. Υπάρχει µεγάλη συζήτηση για το ενδεχόµενο διάσπασης των µεγαλύτερων τραπεζών και επενδυτικών εταιρειών πολύ πριν πτωχεύσουν ή, τουλάχιστον, να επι-βληθούν αυστηρά όρια στις χρηµατιστηρι-ακές δραστηριότητές τους.

BANKING Ανάλυση

ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ

Προ ς χα λά ρω σ η τ ων αυστηρότερων κριτηρί-ων χορήγησης δανείων οδεύουν οι τράπεζες της Ευρωζώνης. Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα το ποσοστό των τραπεζών που αναφέ-ρουν αυσ τηροποίηση των κριτηρίων δανειο-δότησης των επιχειρήσε-ων και των νοικοκυριών υποχώρησε στο 8% το τρίτο τρίµηνο φέτος από 21% το δεύτερο, ένδειξη ότι πλησιάζουµε το ση-µείο καµπής στη στενό-τητα της χρηµατοδότη-σης της οικονοµίας. Βέ-βαια όπως τονίζει η ΕΚΤ στην πρόσφατη έκθεσή της, τα κριτήρια χρηµα-τοδότησης παραµένουν πολύ αυστηρότερα από ότι πριν από την κρίση, καθώς οι τράπεζες ε ί-ναι επιφυλακτ ικές γ ια τις οικονοµικές εξελίξεις αλλά και τις προοπτικές συγκεκριµένων κλάδων, ενώ η ρευστότητα των τραπεζών και η δυνατό-τητα τους άντλησης κε-φαλαίων από τις αγορές έχει βελτιωθεί. Παρόλα αυτά, η τροφοδότηση της ευρωπαϊκής οικο-νοµίας µε νέα δανειακά κεφάλαια υποχωρεί. Τα δάνεια του ιδιωτικού το-µέα υποχωρούν για δεύ-τερο συνεχόµενο µήνα τον Σεπτέµβριο. Επιχει-ρήσεις και νοικοκυριά µειώνουν τον δανεισµό τους, τόσο γιατί η πρό-σβαση τους σε δάνεια είναι δυσκολότερη όσο και γιατί η ύφεση συνε-πάγεται µείωση της ζή-τησης δανείων.

Υπερ-ρύθµιση αγορών και ανεργία

Στην Ελλάδα πιστεύουµε ότι έχουµε τη δυνατότητα να υπερ-φορολογούµε τους ισχυρούς (δηλαδή κατά κύριο λόγο τις τρά-πεζες) γιατί η παγκόσµια οικονοµική ανά-καµψη θα τους βοηθήσει να επανακτήσουν τη χαµένη τους δύναµη. Πιστεύουµε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δείξει πυγµή και πα-ρέµβει στη λειτουργία των τραπεζών τώρα που είναι ακόµη νωρίς γιατί σε λίγο καιρό οι αγορές θα ξεφύγουν πάλι ανοδικά και τότε –λένε- θα είναι αργά για παρεµβάσεις. Είναι αυτό όµως σωστό; Θα συνεχίσουν οι χρηµατιστηριακές αγορές να ανεβαίνουν σκορπώντας αισιοδοξία; Είναι δυνατόν να υπάρχει πραγµατική οικονοµική ανάκαµψη χωρίς αύξηση της απασχόλησης; Υπάρχει ένα µεγάλο χάσµα ανάµεσα στις «αρκού-δες» των αγορών, που πιστεύουν ότι το βάρος των επισφαλών χρεών και της “απο-µόχλευσης” -της αποπληρωµής χρεών- θα προκαλέσει σ την οικονοµία µία ακόµα βουτιά, και στους «ταύρους» οι οποίοι θε-ωρούν πως τα δηµόσια µέτρα στήριξης θα κάνουν τον επιχειρηµατικό κλάδο να ανα-κάµψει. Είναι όµως εντυπωσιακό ότι και οι δύο πλευρές πιστεύουν πως η ανεργία θα παραµείνει σε αρκετά υψηλά επίπεδα για µεγάλο διάστηµα. Το σενάριο των «ταύ-ρων» µιλά για «άνεργη ανάπτυξη». Αν οι εταιρείες αρχίσουν ξανά στα σοβαρά τις προσλήψεις, τότε θα αυξηθούν οι πιέσεις στις κεντρικές τράπεζες να σταµατήσουν το µε σχεδόν µηδενικό κόστος δανεισµό των τραπεζών για να αυξήσουν τη ρευστότητά τους. Πόσο µάλλον που αυτή δεν διοχετεύ-εται σε δάνεια στην οικονοµία.

Μια αύξηση στην απασχόληση θα έδει-χνε ότι υπάρχουν πράγµατι πληθωριστικές πιέσεις στην οικονοµία ώστε να πρέπει να διακόψουν την πολιτική των ιστορικά χα-µηλών επιτοκίων. Αν δεν διατηρηθεί µια µακρά περίοδος φθηνού χρήµατος από την κυβέρνηση, το σενάριο των «ταύρων» θα διαψευστεί. Σε κάθε περίπτωση που µια ανήσυχη κυβέρνηση πρέπει να κάνει επί-φοβες κινήσεις για να αλλάξει την πολιτική της, κινδυνεύει να προκαλέσει λάθη τόσο από τους ίδιους τους διοικητές των τραπε-ζών, που µεταφράζονται σε περιορισµό των χορηγήσεων καταναλωτικών δανείων µέσω πιστωτικών καρτών, όσο και από τους επεν-δυτές που θα προσπαθήσουν να µεταφρά-σουν τις κινήσεις της.

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

ΤΕΛΟΣ ΣΤΟ ΕΥΚΟΛΟ ΧΡΗΜΑ

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν δανειστεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περίπου 42 δισ. ευρώ. Από αυτά τα 42 δισ. ευρώ, τα 20 δισ. έχουν τοποθετηθεί σε τίτλους του ελληνικού Δηµοσίου οι οποίοι προσφέρουν απόδοση της τάξης του 5% ενώ «κοστίζουν» στις τράπεζες κάτι περισ-σότερο από 1%. Αυτά τα εύκολα κέρδη όµως οδεύουν προς το τέλος τους καθώς οι συνθήκες στις χρηµαταγορές έχουν βελτιωθεί ώστε η παροχή φθηνού χρήµατος από την ΕΚΤ προς τις τράπεζες να επανεξετάζεται. Ο Γερµανός κε-ντρικός τραπεζίτης, Αξελ Βέµπερ, δηλώνει ότι η εξάρτηση των τραπεζών από την κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης για παροχή ρευστότητας δεν αποτελεί βιώσιµο µοντέλο λειτουργίας. Από την άλλη πλευρά ο Γάλλος κεντρικός τρα-πεζίτης, Κριστιάν Νουαγιέ, τονίζει ότι τα πρόσφατα κέρδη των τραπεζών είναι, σαφέστατα, αποτέλεσµα κυρίως των µέτρων που έλαβαν οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τρά-πεζες για την αντιµετώπιση της κρίσης.

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης, Κριστιάν Νουαγιέ επάνω και ο Γερµανός κεντρικός τραπεζίτης, Αξελ Βέµπερ δεξιά.

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Συνέντευξη

Εν µέσω οικονοµικής ύφεσης θεωρείται ότι ο τοµέ-ας του Wealth Management χρεάζεται µεγαλύτε-

ρη ενίσχυση; Ποιοι είναι κ. Σιώκο, στο πλαίσιο αυτό οι στόχοι της συµφωνίας µεταξύ Τράπεζας Πειραιώς και BNP Baribas;Κοιτάξτε, βασικοί στόχοι της συγκεκριµένης συνεργασίας είναι η παροχή υπηρεσιών wealth management αντάξιων της Τράπεζας Πειραιώς και της BNP Paribas και η κατάκτηση µίας από τις τρεις πρώτες θέσεις στη σχετική τοπική αγο-ρά. Με τη συγκεκριµένη συµφωνία αποδεικνύ-ουµε ότι οι καινοτόµες συνεργασίες µπορούν να φέρουν αποτελέσµατα ακόµα και σε περι-όδους όπως αυτή που διανύουµε. Στόχος µας είναι να προµηθεύουµε τους πελάτες µας µε τα καλύτερα προϊόντα που µπορεί να βρει κανείς διεθνώς. Πρέπει να τονίσω όµως ότι η συνερ-γασία µας µε την BNP λειτουργεί συµπληρω-µατικά. Ο όµιλός µας έχει παρουσία και γνώ-ση της τοπικής αγοράς σε 9 χώρες, την οποία τώρα χρησιµοποιεί για να ενδυναµωθεί στον χώρο του wealth management αξιοποιώντας την τεχνογνωσία της BNP. Στόχος της στρατηγι-κής συνεργασίας µεταξύ της Τράπεζας Πειραιώς και της BNP Paribas Wealth Management είναι να κατακτηθούν ηγετικά µερίδια αγοράς στον συγκεκριµένο τοµέα εργασιών, στον οποίο

ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΙΩΚΟΣ Ο γενικός διευθυντής της Τράπεζας Πειραιώς, υπεύθυνος για θέµατα διαχείρισης treasury και financial markets επενδύσεων στον όµιλο, εξηγεί στην «Ε» γιατί η συµφωνία µε την BNP Paribas στον τοµέα του Private Banking ανοίγει νέους δρόµους συνεργασιών στον ελληνικό χρηµατοπιστωτικό τοµέα.

Νέες προκλήσεις

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚΗ

Σ

Από τον ΝΙΚΟ ΤΣΙΤΣΑ

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

υπάρχουν πολύ σηµαντικές προοπτικές ανά-πτυξης. Η νέα στρατηγική συµµαχία στοχεύ-ει στην προσέλκυση πελατείας που διαθέτει προς διαχείριση κεφάλαια άνω των 500.000 ευρώ που σύµφωνα µε εκτιµήσεις αριθµητικά στην Ελλάδα ξεπερνούν τους 240.000 ιδιώτες περίπου. Η συνεργασία µας όµως δεν αφορά µόνο την ελληνική αγορά. Στα σχέδια του νέ-ου σχήµατος είναι η δηµιουργία ενός δικτύου wealth management που θα καλύπτει του-λάχιστον το 75% του Ελληνικού πληθυσµού που έχει ανάγκη παροχής υπηρεσιών wealth management µε την εγκατάσταση τοπικών καταστηµάτων στις µεγάλες πόλεις της χώρας. Όπου είναι δυνατόν, τα καταστήµατα αυτά θα συνεγκατασταθούν µε τα υποκαταστήµατα της τράπεζας, ειδάλλως θα αναζητηθούν χώροι κοντά σε αυτά. Η BNP Baribas παρέχει την τε-χνογνωσία της και εµείς το δίκτυο που έχου-µε αναπτύξει σε 9 χώρες. Οι πελάτες µας στο εξωτερικό αναζητούν αντίστοιχες συµβουλευ-τικές υπηρεσίες και η Τράπεζα Πειραιώς τους εξασφαλίζει την αποκλειστική συνεργασία µε µία από τις σπουδαιότερες τράπεζες στον κό-σµο για θέµατα Private Banking.

Ποιες οι προοπτικές της νέας συνεργασίας; Δηµιουργούνται δύο νέες κοινές εταιρείες της Τράπεζας Πειραιώς και της BNP Paribas Wealth Management οι οποίες θα ξεκινήσουν τη λειτουργία τους αµέσως µετά τη λήψη των απαραίτητων εγκρίσεων από τις αρµόδιες αρ-χές, κάτι που είχε τοποθετηθεί χρονικά στο τελευταίο τρίµηνο του έτους. Η εταιρεία που θα εδρεύει στην Ελλάδα, θα φέρει το όνοµα Piraeus Wealth Management, ενώ στο λογό-τυπο της εταιρείας θα επισηµαίνεται ότι πρό-κειται για ένα «joint venture with BNP Paribas Wealth Management». Σε ό,τι αφορά την ελβε-τική εταιρεία θα εξυπηρετεί ανάγκες πελατών των χωρών παρουσίας του οµίλου της Τράπε-ζας Πειραιώς που για διάφορους λόγους επι-θυµούν να διατηρούν τα κεφάλαιά τους στην παραδοσιακά ασφαλή τραπεζική αγορά. Για την παροχή των υπηρεσιών θα χρησιµοποιηθεί µια από τις καλύτερες πλατφόρµες που υπάρ-χουν διεθνώς, ενώ οι νέες εταιρίες θα απευθύ-νονται σε πελάτες µε κεφάλαιο από 500.000 ευρώ και πάνω. Η αρχιτεκτονική επενδύσε-ων των νέων εταιρειών θα είναι ανοιχτή, ενώ εκτός από τα προϊόντα της BNP και της Τράπε-ζας Πειραιώς, θα διατίθενται και προϊόντα από όλους τους παρόχους που δραστηριοποιούνται στη διεθνή αγορά. Οι δοµές και η µορφή της συνεργασίας µας µε την BNP Paribas WM στην

Ελβετία είναι µοναδικές και πρωτοποριακές για τον χώρο του wealth management σε πα-γκόσµιο επίπεδο. Στόχος είναι να προσφέρου-µε υπηρεσίες wealth management σε πελάτες που ζητούν κάτι παραπάνω από καταθέσεις. Η συµφωνία της Τράπεζας Πειραιώς µε την BNP Paribas αποτελεί την τραπεζική συµφωνία της χρονιάς. Μην ξεχνάτε ότι η BNP Paribas Wealth Management, θυγατρική της BNP Paribas, έχει την ευθύνη για τις υπηρεσίες wealth management σε διεθνές επίπεδο και διαθέτει παρουσία σε πε-ρισσότερες από 30 χώρες. Είναι η πρώτη τράπε-ζα στον τοµέα της στην Ευρωζώνη και η έβδοµη µεγαλύτερη παγκοσµίως µε υπό διαχείριση κεφά-λαια ύψους 189 δισ. ευρώ.

Στα νέα σας καθήκοντα περιλαµβάνονται τοµείς οι οποίοι βρίσκονται σε αναπτυξιακή φάση. Ποια τα σχέδια σας;Στον χώρο του asset management µας ενδια-φέρει να µεγαλώσουµε οργανικά καθώς και µέσω εξαγορών και συνεργασιών (όπως πρό-σφατα κάναµε µε την ING), προσφέροντας σε Έλληνες και ξένους θεσµικούς προϊόντα και υπηρεσίες υψηλού επιπέδου. Η εξέλιξη σε αυτό τον χώρο είναι δύσκολη αυτή την εποχή αλλά εµείς πιστεύουµε ότι τώρα είναι η κατάλ-ληλη χρονική περίοδος για να επενδύσει κά-ποιος στο asset management. Ας µην ξεχνάµε ότι σε τελική ανάλυση, η κρίση είναι ο συνδυ-ασµός έντονων διακυµάνσεων και κινδύνων αλλά και ταυτόχρονα πολλών ευκαιριών. Στον τοµέα των καταθέσεων ο µοναδικός µας σκο-πός είναι να προσφέρουµε ξεκάθαρα καινοτό-µα προϊόντα που σέβονται και εξυπηρετούν τον πελάτη. Είναι µια δύσκολη περίοδος και σε αυτό τον χώρο αλλά πεποίθηση µας είναι ότι η διαφάνεια και η ειλικρίνεια είναι κά-τι που µπορεί να ξεχωρίσει κάποιον από τον ανταγωνισµό.Τέλος οι τοµείς των Private Equity και Venture Capital είναι οι τοµείς στους οποίους βλέπου-µε µεγάλες εξελίξεις και µέλλον. Αρχίσαµε µε τη δηµιουργία ενός fund σε συνεργασία µε το ΤΑΝΕΟ στον τοµέα των Venture Capitals, συ-νεχίσαµε µε τη συµµετοχή µας στη δηµιουρ-γία του Open Fund µε στόχο τη χρηµατοδότη-ση µικρών και πολύ µικρών καινοτόµων επι-χειρήσεων, κάτι που δεν υπήρχε στην Ελλάδα. Οι τοµείς της πράσινης επιχειρηµατικότητας καθώς και της ενέργειας αποτελούν πρώτες προτεραιότητες µας στον χώρο των επενδύ-σεων. Μας ενδιαφέρει να βοηθήσουµε και να συµµετάσχουµε σε όλο το φάσµα µετοχικών επενδύσεων βοηθώντας την ελληνική επιχει-ρηµατικότητα σε όλα τα επίπεδα..

«Η νέα στρατη-γική συµµαχία στοχεύει στην προσέλκυση πελατείας που διαθέτει προς διαχείριση κε-φάλαια άνω των 500.000 ευρώ που σύµφωνα µε εκτιµήσεις αριθ-µητικά στην Ελ-λάδα ξεπερνούν τους 240.000 ιδιώτες».

38 ΕΠΙΛΟΓΗ38 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING To πράσινο αποτύπωµα

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

The Bankers’ wayΤα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα φέρουν στις πανίσχυρες µέχρι πρόσφατα πλά-τες τους …τις αµαρτίες όλου του κόσµου. Ο κλάδος, κατ’ εξοχήν υπεύθυνος για την οικονοµική κρίση , προσπαθεί αυτό το διάστηµα να λάβει µέρος στην «πράσινη» στροφή που επιχειρούν οι µεγαλύτερες οικονοµίες του κόσµου, να συµβάλλει στην προσπάθεια, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ξαφνιάζει ευχάρι-στα µε τις πρωτοβουλίες του. Δεν υπάρχουν άλλωστε µόνο golden boys, τοξικά χρεόγραφα και ετήσια µπόνους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

Ε δώ και µερικά χρόνια, ο ΟΗΕ έχει συστήσει

µια Χρηµατοπιστωτική Πρωτοβουλία (Finance Initiative) στο πλαίσιο του διάσηµου Περιβαλλοντικού Προγράµ-µατός του (Environmental Program- EP) και µέσω αυτής επιχειρεί να στρέ-ψει τον πιο «δύσκολο» κλάδο των σύγχρονων κοινωνιών, αλλά ταυτό-χρονα, τον πιο νευραλγικό, σε πρωτο-βουλίες υπέρ της πράσινης οικονοµί-ας και υπέρ της προστασίας του περι-βάλλοντος. Το UNEP- FI, η εντυπωσι-ακή σε (κεφαλαιακό) όγκο πρωτοβου-λία του ΟΗΕ, έχει επίσηµους partners σ τ ις διάφορες χώρες του κόσµου όπου αναπτύσσει δραστηριότητα και µέχρι αυτή τη στιγµή, έχει καταγρά-ψει εξαιρετικές επιδόσεις. Μεγάλος αριθµός εταιρειών από όλο το φάσµα του χρηµατοπιστωτικού και επεν-δυτικού τοµέα έχουν συµµετάσχει, ενώ τα υπό διαχείριση κεφάλαια αυ-ξάνουν µε γεωµετρική πρόοδο. Στην Ελλάδα, ορισµένες από τις κορυφαίες τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες είναι µέλη αυτής της πρωτοβουλίας. Την ίδια στιγµή, τα τραπεζικά ιδρύµα-τα έχουν πραγµατοποιήσει µια πολύ ενδιαφέρουσα στροφή προς περι-βαλλοντικά φιλικές επιχειρηµατικές διαδικασίες και φροντίζουν µε κάθε τρόπο να περιορίσουν το περιβαλλο-ντικό «αποτύπωµά» τους. Ασφαλώς η τραπεζική δεν αποτελεί ρυπογόνα δραστηριότητα, όπως π.χ. η µετα-φορά εµπορευµάτων ή η ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων, εντού-τοις, οι υπολογισµοί των επιτελεί-ων στις τράπεζες κάνουν λόγο για εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από τη λειτουργία τους που µπορούν να µειωθούν σε ποσοστό που φτάνει µέχρι και το 50% των σηµερινών ή για ανακύκλωση µέχρι και του 80% των συνολικών απορριµµάτων που παράγονται από την τραπεζική δι-αδικασία. Με αυτούς τους δύο άξο-

νες, τη συµµετοχή σε µια πράσινη επενδυτική στροφή και την προσπά-θεια για περιορισµό του οικολογικού ‘αποτυπώµατός’ τους, οι τράπεζες τείνουν να αναδειχθούν σε πρωτα-γωνιστές και σε αρκετές περιπτώσεις δείχνουν τον δρόµο σε όσους θέλουν να συµβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος µέσα από την άσκηση επιχειρηµατικής δραστηριότητας.

Υπό τη σκέπη του ΟΗΕ

Η UNEP FΙ έφερε κοντά δεκάδες πρωτοποριακές τράπεζες, επενδυτι-κούς φορείς και ασφαλιστικούς οργα-νισµούς που δεσµεύτηκαν για αειφό-ρο ανάπτυξη και αποτελούν ζωντανό

παράδειγµα βιώσιµων και κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρηµατικών µοντέ-λων. Παράλληλα, οι Αρχές Υπεύθυνης Επένδυσης (Principles for Responsible Investment -PRI), τις οποίες καλού-ν ται να εφαρµόσουν τα µέλη της, προσφέρουν πρώτης τάξης ρυθµιστι-κό πλαίσιο για κοινωνικά υπεύθυνες επενδυτικές πολιτικές. Η πρωτοβου-λία UNEP-FI έχει «περάσει» δύο φο-ρές για διαβουλεύσεις από την Ελλά-δα κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, ενώ έχουν πραγµατοποιηθεί αρκετά σεµινάρια και ηµερίδες για τη σχέση του τραπεζικού τοµέα µε την πράσινη οικονοµία σε επίπεδο χρηµατοδοτήσεων και επενδύσεων.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΠΡΕΣΒΗΣ

Η Τράπεζα της Ελλάδος σύστησε πρόσφατα την «Επιτροπή Μελέτης των επιπτώσεων της Κλιµατικής Αλλαγής», κίνηση που θεωρείται η πιο συ-γκροτηµένη και φιλόδοξη από τις προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευ-ταία χρόνια στη χώρα µας για την οικονοµική αποτίµηση της κλιµατικής αλλαγής. Σύµφωνα µε την ανακοίνωση της Τράπεζας, στην Επιτροπή «ανατέθη-κε το έργο της εκπόνησης µελέτης σχετικά µε τις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στην Ελλάδα. Η Επιτροπή θα αποτιµήσει το κόστος της κλιµατικής αλλαγής για την ελλη-νική οικονοµία, το κόστος της τυχόν αδράνειας καθώς και το κόστος των µέτρων άµβλυνσης των συνεπειών της κλιµατικής αλλαγής τα οποία θα ληφθούν στο πλαίσιο των σχετικών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Μιλάµε µε τον ακαδηµαϊκό Χρήστο Ζερεφό, Πρόεδρο του Εθνικού Αστε-ροσκοπείου Αθηνών και Συντονιστή της Επιτροπής Μελέτης Κλιµατικής Αλλαγής, (Πρόεδρός της είναι ο Κωνσταντίνος Δρακάτος, οµότιµος κα-θηγητής της Στατιστικής στο Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών του Πανε-πιστηµίου Αθηνών). «Η Επιτροπή εργάζεται πυρετωδώς µε έναν µεγάλο αριθµό στατιστικών στοιχείων και δεδοµένων και ελπίζουµε ότι µέχρι τα τέλη της χρονιάς θα µπορέσουµε να υλοποιήσουµε µια έκθεση προς την Τράπεζα» µας είπε ο καθηγητής. Ο Χρήστος Ζερεφός έχει εµπιστο-σύνη στα «µυαλά» που συγκεντρώνει η συγκεκριµένη επιτροπή και δεν φαίνεται να τον απασχολεί το πώς θα αποτιµηθεί η οικονοµική διάσταση της κλιµατικής αλλαγής, διευκρινίζοντας «δεν είµαι οικονοµολόγος, αλ-λά υπάρχει µια εξαιρετική οµάδα οικονοµολόγων που συµµετέχει στην προσπάθεια». Μάλιστα, όταν τον ρωτήσαµε αν νιώθει σαν «ο Nicholas Stern» της Ελλάδας, ο διαπρεπής επιστήµονας της ατµόσφαιρας έσπευσε να µας διορθώσει ευγενικά. «Είµαι ένας στρατιώτης σε µια προσπάθεια να προστατέψουµε το περιβάλλον» είπε χαρακτηριστικά.

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING To πράσινο αποτύπωµα

Η Regina Kessler, υπεύθυνη του προ-γράµµατος του UNEP- FI θεωρεί ότι η παγκόσµια κρίση θα επηρεάσει το οι-κονοµικό σύστηµα σε όλες τις χώρες του κόσµου και θα αλλάξει το ρυθµι-στικό πλαίσιο υπό το οποίο λειτουρ-γούν τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα. Κατά συνέπεια, θα διαµορφώσει ανά-λογα το επιχειρηµατικό µοντέλο των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρει-ών και των εταιρειών διαχείρισης κε-φαλαίων. «Είµαι πεπεισµένη πλέον ότι τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα του µέλλοντος θα πρέπει να συνδυάσουν περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτή-ρια διακυβέρνησης, πρόκειται για το γνωστό σχήµα ‘Environmental, social & governance criteria- ESG, στις επι-χειρηµατικές τους πρακτικές», µας εί-πε. «Η αλήθεια είναι ότι ο τραπεζικός τοµέας έχει χάσει σηµαντικό µέρος του κύρους του. Η πράσινη στροφή φαντάζει δύσκολη υπόθεση µέσα σε ένα τέτοιο κλίµα «καχυποψίας». Η R. Kessler πιστεύει ότι ακριβώς αυτή η

κρίση είναι ευκαιρία. «Η περιβαλλο-ντική, κοινωνική και πολιτική συνεί-δηση, µπορεί να αποτελέσει το εργα-λείο µε το οποίο ο χρηµατοπιστωτικός τοµέας θα µπορέσει να ανακτήσει την εµπιστοσύνη των καταναλωτών» τονί-ζει η κ.Kessler.

Κοινή πεποίθηση η συµµετοχή

Το εγχώριο τραπεζικό σύστηµα δι-ατηρεί αποστάσεις από το διεθνές και έχει άλλου είδους αντιδράσεις και συ-µπεριφορά απέναντι στην οικονοµική κρίση. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι πο-λύ πρόσφατα η Τράπεζα της Ελλάδος σύστησε επιτροπή για την κλιµατική αλλαγή και τις οικονοµικές επιπτώσεις που (θα) έχει στην ελληνική οικονο-µία και προίκισε τη συγκεκριµένη επιτροπή µε τη συµµετοχή εξαίρετων επιστηµόνων όπως οι πανεπιστηµια-κοί καθηγητές Χρήστος Ζερεφός και Γιώργος Δονάτος. Ποια είναι όµως η

δική µας «πράσινη» εικόνα; Αυτή τη στιγµή δεν υπάρχει διαθέσιµη έρευνα η οποία να αποτυπώνει τον αντίκτυπο της οικονοµικής κρίσης στις περιβαλ-λοντικές επιδόσεις των τραπεζών- θα περιοριστούµε λοιπόν σε παλαιότερη έρευνα η οποία είχε διεξαχθεί από την πρωτοβουλία UNEP- FI, µια από τις πιο ακριβείς καταγραφές της τρα-πεζικής αντίληψης σε θέµατα περι-βάλλοντος (www.unepfi.org/ceetf ). Σύµφωνα λοιπόν µε την έρευνα (την είχε παρουσιάσει στο τελευταίο τα-ξίδι του στη χώρα µας ο επικεφαλής της Πρωτοβουλίας στην Ευρώπη Paul Clements Hunt), οι ελληνικές τράπε-ζες αποδίδουν µεγάλη σηµασία σε θέµατα περιβαλλοντικής προστασίας και αειφόρου ανάπτυξης, αλλά «σε αντίθεση µε τα διεθνή δεδοµένα, πε-ριορίζονται µόνο στην εσωτερική πε-ριβαλλοντική διαχείριση, σε καµπά-νιες εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και στην επιλεγµένη προσφορά «πράσι-νων» προϊόντων και όχι σε πρακτικές

GREEN HOPE

Τραπεζικοί αναλυτές θεωρούν ότι το ένα έκτο των χρη-µάτων που έχουν ήδη δαπανηθεί σε παγκόσµιο επίπε-δο για να ξεπεράσουµε την κρίση έχουν κατευθυνθεί σε δραστηριότητες που υπάγονται στην «πράσινη» οικονοµία. Πιο συγκεκριµένα, θεωρούν ότι πάνω από 500 δισ. δολάρια από τα περίπου 3,1 τρισ. δολάρια της παγκόσµιας δηµοσιονοµικής τόνωσης, κατευθύνθηκαν σε πράσινες επενδύσεις. Στην Ελλάδα, λόγω της αλλα-γής κυβέρνησης δεν µπορούν να γίνουν ασφαλείς προ-βλέψεις, ενώ δεν υπάρχει επίσηµη έρευνα για το ύψος στο οποίο αναµένεται να φτάσουν οι επενδύσεις του τοµέα της πράσινης οικονοµίας, αν και περιβαλλοντικές οργανώσεις όπως η Greenpeace κάνουν ήδη προβλέ-ψεις για τον αριθµό των νέων θέσεων εργασίας που θα δηµιουργήσει ο πράσινος τοµέας. Επειδή συνήθως οι τραπεζίτες γνωρίζουν πολύ καλύτερα τις πραγµατικές διαστάσεις της οικονοµίας, µεταφέρουµε εδώ την πρό-βλεψη του Μιχάλη Σάλλα, ο οποίος πρόσφατα εκτίµησε ότι η στροφή προς ένα φιλο-περιβαλλοντικό µοντέλο οικονοµικής ανάπτυξης, θα απαιτήσει στην Ελλάδα συνολικές επενδύσεις της τάξης των 45-55 δισ. ευρώ έως το 2020. Ειδικά για την πενταετία 2009-2014, ο Μ. Σάλλας προβλέπει ότι θα απαιτηθούν δηµόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις της τάξης των 11 - 12 δισ. ευρώ, δηµιουργώντας παράλληλα συνολικά 60.000 νέες θέ-σεις πλήρους απασχόλησης.

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

αειφόρου δανεισµού και επενδύσε-ων». Στην έρευνα του 2007, έλαβαν µέρος 13 τραπεζικοί οργανισµοί και σχεδόν όλοι (12) αναγνωρίζουν ότι ‘τα θέµατα προστασίας περιβάλλο-ντος θα αποτελούν κριτήριο επιλογής για τους µελλοντικούς πελάτες και επενδυτές µιας τράπεζας’. Η συντρι-πτική πλειοψηφία του δείγµατος (11) δηλώνει ότι οι τράπεζες ‘πρέπει να εκδίδουν κοινωνικό απολογισµό’ στον οποίο να περιέχονται στοιχεία για το πώς προστατεύεται το περιβάλλον και προωθείται η ιδέα της αειφορίας. Δέ-κα από τις 13 τράπεζες του δείγµατος αναγνωρίζουν ότι µέσα στα επόµενα πέντε χρόνια ‘οι πολιτικές εταιρικής κοινωνικής ευθύνης θα παίζουν κε-ντρικό ρόλο για το επιχειρείν των τρα-πεζών’. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο της έρευνας, οι περισσότεροι ερωτώµενοι τραπεζικοί φορείς δήλω-σαν ότι οι πελάτες τους ζητάνε ‘ειδικά τραπεζικά προϊόντα’, ενώ δάνεια για περιβαλλοντικά έργα καθώς και το περιβαλλοντικό leasing αναµένεται να αυξηθούν ως κύκλος εργασιών στο άµεσο µέλλον.

Πράσινη στρατηγική

«Είναι θετικό ότι όλο και περισ-σότερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, νιώθουν την ανάγκη να δηλώσουν ότι είναι ‘φίλοι’ του περιβάλλοντος. Ακόµα κι αυτό, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση». Με αυτά τα λόγια σχο-λίασε το έντονο ενδιαφέρον της επι-χειρηµατικής κοινότητας για την προ-στασία του περιβάλλοντος η Στέλλα Κοβλακά, σύµβουλος διοίκησης για θέµατα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης στην Εµπορική Τράπεζα. Συναντήσαµε την Στ. Κοβλακά, η οποία αναπτύσ-σει έν τονη διεθνή δραστηριότητα ως ενεργό και δραστήριο µέλος της πρωτοβουλίας UNEP-FI, στη διάρκεια εκδήλωσης που πραγµατοποιήθηκε στα µέσα Οκτωβρίου στο Γαλλικό Ιν-στιτούτο Αθηνών µε διοργανωτές το Εµπορικό Τµήµα της Γαλλικής Πρε-σβείας στην Αθήνα και το Ελληνο-γαλλικό Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο και είχαµε την ευκαιρία να καταγράψουµε τη φιλοσοφία όχι

µιας συγκεκριµένης τράπεζας όπως η Εµπορική, αλλά µιας ευρύτερης πρα-κτικής η οποία αξίζει να υιοθετηθεί. «Οι επιπτώσεις της τραπεζικής λει-τουργίας στο περιβάλλον δεν αφο-ρούν µόνο στην καθηµερινή λειτουρ-γία της τράπεζας, αλλά επεκτείνονται και στις περιβαλλοντικές επιδράσεις των χρηµατοδοτήσεών µας. Δε ν µπορούµε νε λέµε ότι προστατεύου-µε τα δάση και να χρηµατοδοτούµε δασοκτόνες επενδύσεις» ανέφερε η κα Κοβλακά και υποστήριξε ότι είναι αναγκαία στις µέρες µας η ενσωµάτω-ση περιβαλλοντικών κριτηρίων στην

πιστωτική πολιτική κάθε ιδρύµατος. Μιλώντας για την τράπεζα στην οποία εργάζεται, µας ανέφερε ότι «εµείς στην Εµπορική Τράπεζα γνωρίζουµε ότι από τη δραστηριότητα κάθε υπαλ-λήλου εκπέµπονται 4,74 τόνοι CO2 το έτος, ενώ καταναλώνονται για κάθε έναν από µας 11,7 κυβικά µέτρα νε-ρό τον χρόνο. Μετράµε, υπολογίζου-µε και έχουµε έτσι τη δυνατότητα να παρεµβαίνουµε και να διορθώνουµε» µας είπε. Παρότι υπέρµαχος των συ-νεχών µετρήσεων και της συγκέντρω-σης στοιχείων, η Στέλλα Κοβλακά πα-ραδέχεται ότι η Εµπορική δεν διαθέ-τει Διεύθυνση Περιβάλλοντος κι αυτό διότι έχει αποφασιστεί να ενσωµα-τώνεται η περιβαλλοντική διάσταση σε κάθε λειτουργία της τράπεζας, από τις τεχνικές υπηρεσίες µέχρι τις προ-µήθειες. Η Στ. Κοβλακά θεωρεί απα-

ραίτητα στοιχεία κάθε προγράµµατος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης µε άξο-να το περιβάλλον, εκτός από τις µε-τρήσεις και τη συγκέντρωση στοιχεί-ων, την πιστοποίηση από ανεξάρτητη αρχή βάσει διεθνών κριτηρίων και τη δηµοσιοποίηση των αποτελεσµάτων.

Τι σηµαίνε ι όµως σ την πράξη σχεδιασµός κι εφαρµογή πρακτικών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και προστασίας του περιβάλλοντος; Αυτό είναι το µέγα ερώτηµα που απασχολεί κάθε τραπεζικό και η Στέλλα Κοβλακά δεν διαφέρει παρά µόνο στην ειλικρί-νεια µε την οποία απαντάει. «Κρατώ

επιφυλάξεις για το αν και κατά πόσο παράγονται αυξηµένα κέρδη εφαρµό-ζοντας αρχές ΕΚΕ και περιβαλλοντικής προστασίας. Κρατώ επιφυλάξεις για αν έρχονται στην τράπεζα καινούργιοι πελάτες. Διατηρώ επιφυλάξεις για το αν οι πελάτες επιθυµούν να πληρώ-νουν ένα premium για ορισµένα προ-ϊόντα. Στις σχετικές έρευνες οι ερω-τώµενοι είτε δεν γνωρίζουν ακριβώς τι συµβαίνει µε την τιµολόγηση των προϊόντων είτε απλώς θέλουν να είναι αρεστοί. Εµείς όµως κάνουµε όλα όσα κάνουµε ανεξάρτητα από τα κέρδη και τους πελάτες, το κάνουµε επειδή πρέ-πει» µας είπε µε αφοπλιστικό τρόπο. Το χρέος είναι πάντα κινητήριος µο-χλός. Ίσως αποβεί το ίδιο σηµαντικός µε το κέρδος. Δεν υπάρχουν άλλωστε µόνο golden boys, τοξικά χρεόγραφα και ετήσια µπόνους.

ΜΠΟΡΕΙ Η ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΝΑ ΜΗΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΡΥΠΟΓΟΝΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ, όπως π.χ. η µεταφορά εµπορευµάτων ή η ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων, εντούτοις, οι υπολογισµοί των επιτελείων στις τράπεζες κάνουν λόγο για εκποµπές αερίων θερµοκηπίου από τη λειτουργία τους που µπορούν να µειωθούν σε ποσοστό που φτάνει µέχρι και το 50% των σηµερινών ή για ανακύκλωση µέχρι και του 80% των συνολικών απορριµµάτων που παράγονται από την τραπεζική διαδικασία.

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

44 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKING Green products

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ; Πρόκειται για µια από τις πλέον δραστήριες τράπεζες σε θέµατα περιβάλλοντος η οποία εν µέσω οικονοµικής κρίσης, ανακοίνωσε νέα χρηµατοδοτικά προγράµ-µατα.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ. Μέσα στο καλοκαίρι ο Μιχάλης Σάλλας, πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς ανακοίνωσε νέα χρηµατο-δοτικά προγράµµατα. Ο κ. Σάλλας ανέφερε ότι «η ανάπτυξη της οικονοµίας µέσα από επενδύσεις που είναι φιλικές προς το πε-ριβάλλον, είναι µία ακόµη ευκαιρία για τη δηµιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, σε καινούργιους τοµείς της οικονοµίας, που κρίνονται απαραίτητοι για την καταπολέµηση των περιβαλλοντικών προβλη-µάτων». Σύµφωνα µε τον αναπληρωτή διευθύνοντα σύµβουλο, Χριστόδουλο Αντωνιάδη, µέσα από τη Γενική Διεύθυνση Πράσι-νης Επιχειρηµατικότητας, την οποία έχει συστήσει το τραπεζικό ίδρυµα, προωθούνται ‘πράσινα’ τραπεζικά προϊόντα και τα τελευταία χρόνια έχουν εγκριθεί δάνεια συνολικού ύψους πάνω από 600 εκατ. ευρώ. Η Τράπεζα Πειραιώς εκτιµά ότι θα διαθέσει 1,2 δισ. ευρώ στην επόµενη διετία, για να χρηµατοδοτή-σει νέες επενδύσεις επιχει-

ρήσεων και ιδιωτών, στον τοµέα της οικονοµίας που προστατεύει το περιβάλλον. Τα δάνεια αυτά θα προσφέ-ρονται µε ευνοϊκότερους από τους συνήθεις όρους δανειοδότησης. Τα νέου τύ-που δάνεια αφορούν όλους τους κλάδους της πράσινης επιχειρηµατικότητας. Με-ταξύ αυτών βρίσκονται οι ανανεώσιµες πηγές (από αιολικά και ηλιοθερµικά µέχρι σύγχρονους καυστή-ρες βιοµάζας, γεωθερµικές αντλίες κ.ά.), η οικολογική δόµηση σύµφωνα και µε τη νέα νοµοθεσία (από ενεργειακές επιθεωρήσεις µέχρι ανακλαστικές βαφές και θερµοµόνωση σε υφι-στάµενα κτήρια), η βιολο-γική γεωργία, τα προΪόντα πράσινης χηµείας τα οποία τώρα αναπτύσσονται και στην Ελλάδα, οι πράσινες µεταφορές, η διαχείριση στερεών και υγρών απο-βλήτων και, φυσικά, ο οικοτουρισµός και ο αγρο-τουρισµός.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ. Η Τράπεζα Πειραιώς εφαρµόζει µε εξαιρε-τική επιτυχία το πολυ-σύνθετο πρόγραµµα GREEBNbanking4life. Υλο-ποιείται µε τη συνεργασία της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης και κεντρικός στόχος του είναι η µείωση των επιπτώσεων στο περι-βάλλον από τη λειτουργία της τράπεζας.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ; Από τις ισχυρότερες εµπορικές τρά-πεζες των Βαλκανίων, η Eurobank έχει µακρά σχέση µε το περιβάλλον κυρίως µε δικά της περιβαλλοντικά προγράµµατα, τα οποία εντάσσονται στην ευρύτερη CSR στρατηγική της εταιρείας.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ. Πρόσφατα εισήλθε µε αξιώσεις στον τοµέα της χρηµατοδότησης φωτο-βολταϊκών συστηµάτων, στο πλαίσιο ευρύτερης στροφής που πραγµατο-ποιεί το τραπεζικό ίδρυµα προς τον βιοµηχανικό και παραγωγικό τοµέα. Η τράπεζα αποφάσισε να αξιοποιήσει τα πρόσφατα, ιδιαίτερα ευνοϊκά κατά τους περισσότερους παράγοντες της αγοράς, µέτρα και το, σχετικά σύγ-χρονο, νοµοθετικό καθεστώς που δι-έπει πλέον τον κλάδο των φωτοβολ-ταϊκών. Έτσι, πριν µερικές εβδοµάδες ανακοίνωσε τη δηµιουργία και εµπο-ρική διάθεση ενός νέου τραπεζικού προϊόντος. Το ‘Οικολογικό Δάνειο- Φωτοβολταϊκά’ αφορά στη χρηµατο-δότηση για την αγορά και την εγκα-τάσταση φωτοβολταϊκών πάνελ σε στέγες κατοικιών και προσφέρεται σε προνοµιακούς όρους (κάτοχοι ακινή-των, διάρκεια 15-25 έτη, µε ή χωρίς προσηµείωση ακινήτου).

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ. Συνεργασία µε σηµαντικές περιβαλ-λοντικές οργανώσεις όπως το WWF και ειδικά προϊόντα (όπως πιστωτικές κάρτες σε συνεργασία µε το γνωστό αυτό Ταµείο) περιλαµβάνονται στις ενέργειές της. Στηρίζει την προστασία δασικών συστηµάτων και εθνικών δρυµών (τα µονοπάτια στα γειτονικά βουνά της Αθήνας είναι ένα δικό της ‘έργο’), ενώ εφαρµόζει ένα αυστηρό σύστηµα περιορισµού του περιβαλλο-ντικού της αποτυπώµατος.

ΕΠΙΛΟΓΗ 45

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ; Από τις τράπεζες που µπήκαν πρώ-τες στον τοµέα της περιβαλλοντικής ευθύνης και εφαρµόζουν αξιόλογα προγράµµατα. Εδώ και χρόνια, εκ-δίδει εταιρικό κοινωνικό απολογι-σµό και έχει πλούσια δράση.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ. Η Alpha ε ισήλθε πρόσφατα και στον ανταγωνιστικό τοµέα των ‘πράσινων’ επιχειρηµατικών προϊ-όντων. Αυτή τη στιγµή διαθέτει στην αγορά το προϊόν ‘Alpha Ενέρ-γεια’, ένα δάνειο για τη χρηµατοδότηση επιχειρήσεων οι οποίες ενδιαφέρονται να επενδύσουν σε φωτοβολταϊκά συστήµατα µέχρι 150 ΚW. Το δάνειο αφορά σε εγκαταστάσεις και σε εξοπλισµό, έχει επιτόκιο κυµαινόµενο µε βάση το Euribor µηνός / τριµήνου (πλέ-ον περιθωρίου προσαυξήσεως έως 3,75%). Η διάρκειά του φτάνει τα 10 χρόνια, ενώ προβλέπεται και περίοδος χάριτος τριών µηνών µετά την ηµεροµηνία ολοκλήρωσης της επένδυσης -όπως αυτή θα ορίζεται στην κάθε απόφαση υπαγωγής- χωρίς κεφαλαιοποίηση των τόκων.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ. Η τράπεζα υλοποιεί εδώ και χρόνια σύνθετο πρόγραµµα περιβαλ-λοντικών µέτρων, για την εξοικονόµηση ενέργειας και τη διαχείριση αποβλήτων, τηρεί αυστηρές περιβαλλοντικές αρχές για τους προ-µηθευτές της, δηµοσιοποιεί τα αποτελέσµατα των προσπαθειών της και βρίσκεται σε συνεχή και ανοικτή συνεργασία και διάλογο µε τους κοινωνικούς εταίρους της. Παράδειγµα της περιβαλλοντικής πολιτικής της τράπεζας αποτελεί το νέο κτίριο της Λεωφόρου Αθη-νών 103, συνολικής επιφάνειας 20.000 τ.µ. Το κτίριο, το οποίο είναι δηµιούργηµα του Γραφείου Μελετών Α. Ν. Τοµπάζη, έχει χαρακτη-ρισθεί βιοκλιµατικό σύµφωνα µε τη µελέτη του Φυσικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου Αθηνών.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ; Ευαισθητοποιηµένη για τα πε-ριβαλλον τ ικά ζητήµατα, κοι-νωνικά υπεύθυνη απέναντι σε πελάτες, προµηθευτές κι εργα-ζόµενους, η τράπεζα κινείται απόλυτα ικανοποιητ ικά σ τον τοµέα της προστασίας του περι-βάλλοντος, ενώ προσφέρει και πράσινα προϊόντα.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ. Το νέο επενδυτικό προϊόν της είναι ένα Επιχειρηµατικό Πολυ-δάνειο και Κεφάλαιο Κίνησης έναντι Δηµόσιας Επιχορήγησης. Αφορά σε επιχειρήσεις οι οποίες επιθυµούν να επενδύσουν στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκούς σταθµούς (µέχρι 500 KW). Η διάρκεια απο-πληρωµής φτάνει τα 10 χρόνια µε 12 µήνες περίοδο χάριτος και επιτόκιο 6,85%. Επίσης χορηγεί δάνεια για κεφάλαιο κίνησης, µε ποσό που φτάνει µέχρι το 100% του ποσού της επιχορήγησης της επένδυσης.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ; Μέλος της πρωτοβουλίας UNEP- FI η τράπεζα πρωτοστα-τεί σε ζητήµατα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και περι-βαλλοντικής προστασίας.

ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ.Η τράπεζα δεσµεύεται για α) τη λήψη µέτρων για τη βελτί-ωση της εσωτερικής εταιρικής οικολογικής αποδοτικότητας (υπολογισµός και έλεγχος της εκποµπής CO2, υπολογισµός και δηµοσιοποίηση δεικτών οικο-αποδοτικότητας, ανάπτυ-

ξη πρωτοβουλιών που στοχεύουν στη µείωση της κατανά-λωσης της ηλεκτρικής ενέργειας, του χαρτιού και του νερού κ.ά.), β) λήψη µέτρων για τη µείωση της εξωτερικής περι-βαλλοντικής υποβάθµισης (ενσωµάτωση της περιβαλλοντι-κής διάστασης στο Σύστηµα Πιστοδοτήσεων της Τράπεζας στο Σύστηµα Προµηθειών κ.ά.), και γ) στη λήψη µέτρων που ενισχύουν τη διαφάνεια για την εταιρική περιβαλλοντική διαχείριση (δηµοσιοποίηση πληροφοριών και στατιστικών στοιχείων για την περιβαλλοντική διαχείριση και την οικο-αποδοτικότητα της Τράπεζας και του Οµίλου κ.ά.).

46 ΕΠΙΛΟΓΗ

TEST ΠΡΟΟΔΟΥ:

Πολιτική & πολιτικοίσε καιρούς απαιτήσεων

ΕΠΙΛΟΓΗ 47


& ΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ

Το µεγάλο πρόβληµα της ελληνικής οικο-νοµίας ήταν, ε ίνα ι

και θα είναι το υψηλό δηµόσιο χρέος της. Όσο η οικονοµία αναπτυσσόταν µε ταχείς ρυθµούς το πρόβληµα ήταν ανεκτό. Αυτό, όµως, που προκαλού-σε ανησυχία ήταν ότι παρά την προ-ηγούµενη υψηλόρυθµη ανάπτυξη το δηµόσιο χρέος δεν µειωνόταν ουσια-στικά. Ονοµαστικά, ως ποσοστό στο ΑΕΠ, είχαµε κάποια µικρή µείωση την τελευταία δεκαετία. Αυτή όµως ήταν λογιστικής περισσότερο υφής, εξαιτίας των δύο ανοδικών αναθεωρήσεων του ΑΕΠ που έγιναν για να συµπεριλάβουν την παραοικονοµία. Δυναµική και πο-λιτική µείωσης του χρέους δεν υπήρχε. Φθάσαµε, έτσι, στη διεθνή χρηµατο-πιστωτική και οικονοµική κρίση και η

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Θα καταφέρει η νέα κυβέρνηση µε τους χειρισµούς της να δώσει στην ελληνική οικονοµία το εισιτήριο εισόδου στην ανάπτυξη ή η χώρα θα µείνει και πάλι µετα-ξεταστέα στην ύλη προόδου; Γιατί το να ξέρεις τη θεωρία είναι σίγουρα το ήµισυ του παντός. Αλλά δεν αρκεί. Ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου γνωρίζει τη θεωρία, µε σηµεία-κλειδί τη µείωση του χρέους, το νοικοκύρεµα του κράτους, την αντιµετώπιση της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής και δείχνει αποφασισµένος να την εφαρµό-σει ώστε η κυβέρνηση να προχωρήσει στο επόµενο βήµα των διαρθρωτικών αλλα-γών. Το αν, στην πράξη, θα τα καταφέρει, θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες.

Από τους ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ και ΛΟΥΚΑ ΚΑΤΣΩΝΗ

ελληνική οικονοµία εξασθένισε θεαµα-τικά µέσα σε ένα χρόνο, µε το χρέος να βαραίνει απελπιστικά στα πόδια της. Απο το 4% ανάπτυξη πέσαµε στο -1% και αυτοµάτως η εξυπηρέτηση του δη-µόσιου χρέους απαιτούσε νέο υψηλό δανεισµό από τις διεθνείς αγορές σε µία περίοδο γενικευµένης δηµοσιονο-µικής κρίσης λόγω των εκτεταµένων κρατικών παρεµβάσεων στήριξης των οικονοµιών. Στη δηµοσιονοµική προ-στέθηκε και η πολιτική κρίση µε συ-νέπεια τις πρόσφατες εκλογές και την ανάδειξη της κυβέρνησης του Γιώργου Παπανδρέου στην εξουσία.

Η προετοιµασία

Παρά την παραλαβή µιας οικονοµί-ας σε δηµοσιονοµική κρίση, τα πρώτα

κυβερνητικά βήµατα είναι θετικά: ολι-γοµελές υπουργικό σχήµα, νέα άφθαρ-τα πολιτικά πρόσωπα στη κυβέρνηση, άµεσες περικοπές στη δηµόσια σπατά-λη (συµβολικής επί του παρόντος µορ-φής), άνοιγµα για ενεργό συµµετοχή του πολίτη στις αλλαγές της δηµόσιας διοίκησης, εναρκτήριο λάκτισµα του κοινωνικού διαλόγου από το υπουρ-γείο Εργασίας µε υλοποίηση της προ-γραµµατικής δέσµευσης για ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και τέλος, συ-νεργασία µε τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για τεκµηρίωση και από κοινού διεκδίκηση 4ετούς παράτασης από την ΕΕ για τη µείωση του ελλείµ-µατος στο 3% του αεπ. Στα αρνητικά, η τροφοδότηση προεκλογικά προσδοκι-ών για επαναπροσδιορισµό των όρων της σύµβασης µε την κινεζική Cosco

48 ΕΠΙΛΟΓΗ


για την παραχώρηση του προβλήτα ΙΙ του λιµανιού του Πειραιά, µε αποτέ-λεσµα τις καταστροφικές για την οικο-νοµία απεργίες των λιµενεργατών που ακολούθησαν.

Παρά τ ις ενθαρρυν τ ικές αυτές εξελίξεις και όσες άλλες προαναγγελ-θείσες µεταρρυθµίσεις φαίνεται να κυοφορούνται από τη νέα κυβέρνη-ση, το όραµα της πράσινης ανάπτυξης κινδυνεύει να κολλήσει στον βάλτο της δηµοσιονοµικής εκτροπής και την πα-γίδα του χρέους. Η τόσο απαραίτητη κοινωνική συναίνεση που φαίνεται να διαθέτει η νέα σοσιαλδηµοκρατική κυ-βέρνηση, είναι πιθανόν να φυλλορο-ήσει εύκολα εφόσον ενταθεί η κρίση στην αγορά και την οικονοµία. Αυτό, δε, είναι ένα ρεαλιστικό σενάριο γιατί η παγκόσµια οικονοµία εξακολουθεί να κουβαλά τα προβλήµατα της κρίσης στην πλάτη της (βλ.πλεονάζον παρα-γωγικό δυναµικό, µεγάλες εµπορικές και νοµισµατικές ανισορροπίες, τοξικά δάνεια και περιουσιακά στοιχεία τρα-πεζών, συνεχιζόµενη µόχλευση και υπερχρέωση κ.λπ.), προσπαθώντας να αντιµετωπίσει την υπερβολική µόχλευ-ση και υπερχρέωση µε τη δηµιουργία νέων χρεών (βλ. πολιτικές νοµισµατι-κής ποσοτικής χαλάρωσης και δηµοσι-ονοµικής επέκτασης). Αυτό έχει ως συ-νέπεια, η προαναγγελθείσα οικονοµική ανάκαµψη να σέρνεται διατρέχοντας σοβαρό κίνδυνο υφεσιακής υποτρο-πής και νέου κραχ των χρηµατιστηρι-ακών αγορών. Σηµειωτέον ότι η ελλη-νική οικονοµία δεν έχει αντιµετωπίσει

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΕΛΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Το να αρχίσει η ελληνική οικονοµία να κάνει βήµατα εµπρός είναι δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο.

12,7%Από το κακό στο χει-ρότερο! Και ενώ το έλλειµµα του 2008 εκτιµάται πλέον στα επίπεδα του 7,7% του αεπ, το 2009 προβλέπεται ότι θα εκτιναχθεί πάνω από το 12%!

81%Οι Έλληνες φαίνεται να έχουν αποδεχθεί τις µεθόδους πλάγιου χρηµατισµού ως ενδε-δειγµένη πρακτική. Αυτό έδειξε η έρευνα για τη διαφθορά στη χώρα το 2008 που είδε το φως της δηµοσιότητας τους τελευταίους µήνες. Είναι χαρακτηριστικό πως το 91% των ερωτηθέντων εκτιµά πως η διαφθορά κυριαρχεί στη χώρα µας και το 81% όσων ενεπλάκησαν σε αυτή, δηλώνουν πως δεν ενοχλούνται εφόσον εξυπηρετήθηκαν.

10 δισ. ευρώΣτην αναζήτηση 10 δισ. ευρώ, που θα τονώσουν τον προϋπολογισµό του 2010, µειώνοντας ταυτόχρονα το δηµοσιονοµικό έλλειµµα σε µονοψήφιο ποσοστό, βρίσκεται η κυβέρνηση. Η αύξηση των έµµεσων φόρων φαίνεται να προκρίνεται από το οικονοµικό επιτελείο!

1.150 εκατ. ευρώΗ αύξηση της τελικής τιµής των καυσίµων κατά 10% θα ενισχύσει τον προϋπολογισµό 2010 κατά περίπου 800 εκατ. ευρώ, ενώ η αύξηση της τιµής των τσιγάρων µπο-ρεί να αποδώσει στον προϋπολογισµό περίπου 350 εκατ. ευρώ.

ακόµη µία σοβαρή κρίση στην αγορά ακινήτων και στεγαστικών δανείων, όπως δεν έχει ακόµη εισπράξει τις συ-νέπειες µιας σοβαρής επιδείνωσης της οικονοµικής κατάστασης στα Βαλκάνια. Και ενώ όλοι εύχονται να τις αποφύ-γουµε, πρόκειται για εξελίξεις που θα τις βρούµε σίγουρα µπροστά µας εάν υποτροπιάσει η διεθνής κρίση.

Το µεγάλο διαγώνισµα στην οικονοµία

Σε αυτό το σκηνικό ο νέος υπουρ-γός Οικονοµίας, Γιώργος Παπακων-σταντίνου γνωρίζει πολύ καλά ότι σε αυτόν έπεσε το λαχείο της αλλαγής του παραγωγικού και αναπτυξιακού µοντέ-λου της χώρας. Γιατί, το δηµοσιονοµικό έλλειµµα που πλέον υπολογίζεται στο 12,7% του ΑΕΠ και το εκρηκτικό χρέος – που έσπασε και πάλι το φράγµα του 100% του ΑΕΠ – δεν αποτελούν τα βα-σικά προβλήµατα. Η έλλειψη σοβαρής παραγωγικής βάσης στη χώρα και η

κακοδιοίκηση είναι υπεύθυνες για την οικονοµική καχεξία. Η αντίληψη που εµπεδώθηκε τα τελευταία 15 χρόνια ότι η ελληνική οικονοµία πρέπει να είναι µια οικονοµία βασισµένη στην παροχή υπηρεσιών συµπίεσε τις παραγωγικές δυνατότητες. Η πρωτογενής παραγω-γή έχει σηµαντικά προβλήµατα έκτοτε όπως επίσης και η βιοµηχανία. Μαζί τους και οι εξαγωγές. Στο µέτρο που η νέα κυβέρνηση επιδιώκει να µειώσει το έλλειµµα στο εµπορικό ισοζύγιο, ώστε να φθάσουµε στο σηµείο που θα µεταβάλλουµε επί τα βελτίω την κατα-στροφική αναλογία ένα προς τρία που χαρακτηρίζει τις εξαγωγές µας έναντι των εισαγωγών, θα πρέπει να προσαρ-µόσει ανάλογα τις πολιτικές της. Για παράδειγµα, η ενίσχυση των µικρο-µεσαίων επιχειρήσεων του τουρισµού και του εµπορίου δεν θα πρέπει πια να απορροφά πόρους από ενισχύσεις που µπορούν να κατευθύνονται και σε άλ-λες παραγωγικές – αναπτυξιακές δρα-

Για να πάρει η χώρα το εισιτήριο εισόδου στην ανάπτυξη και να αποφοιτήσει από την ύφεση, καίριο είναι να περάσει µε επιτυχία τις εξετάσεις διαχείρισης του ελλείµµατος. Όσο γι’ αυτό, µπορεί να χρειαστούν ακόµα και 4 χρόνια για να µειωθεί κάτω από το όριο του 3% του ΑΕΠ, σύµφωνα µε τον υπουργό Οικονοµικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου.

ΕΠΙΛΟΓΗ 49

50 ΕΠΙΛΟΓΗ


στηριότητες. Επίσης, σηµαντικό ρό-λο θα παίξει η ενίσχυση στην έρευνα και την καινοτοµία που µέχρι σήµερα παραµένουν βαρύγδουπες αλλά κενές περιεχοµένου λέξεις. Μόνο µε αυτές τις πολιτικές θα έρθουν τα πρωτογενή πλεονάσµατα που θα ανατάξουν τα δηµόσια οικονοµικά.

Μια ζωή στην ίδια τάξη

Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση του ΠΑ-ΣΟΚ οφείλει να πραγµατοποιήσει όσα υποσχόταν η… Νέα Δηµοκρατία το 2004 για την επανίδρυση του κράτους και δεν τα πραγµατοποίησε. Η απλο-ποίηση των γραφειοκρατικών διαδικα-σιών στην οικονοµική δραστηριότητα είναι κρίσιµη. Η γραφειοκρατία υπο-λογίζεται ότι επιβαρύνει σήµερα την οικονοµική δραστηριότητα µε επιπλέ-ον κόστος ίσο µε 7% του ΑΕΠ. Το πο-σό σε ευρώ είναι τεράστιο, κοντά στα

20 δισ. ευρώ. Επίσης, η απλοποίηση των ελέγχων στην οικονοµία που θα οδηγήσει σε µείωση της διαφθοράς και αύξηση των φορολογικών εσόδων αλλά και το συµµάζεµα της πολυνοµί-ας (που ορθώς εξαγγέλθηκε από την πρώτη στιγµή της ανάληψης της εξου-σίας ) µπορούν να δώσουν την απα-ραίτητη ανάσα στο δυναµικό κοµµάτι των ενεργών πολιτών που επιθυµούν να δηµιουργήσουν πλούτο για τον εαυτό τους και την ελληνική οικονοµία. Έτσι θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας που σήµερα βρίσκεται στην 71η θέση µεταξύ 133 χωρών σύµφωνα µε το World Economic Forum.

Με τα πρώτα δείγµατα µιας τέτοιας γραφής, ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου θα αρχίσει να βλέπει εγχώρια και διεθνή κεφάλαια να επενδύονται στην ελληνική οικονοµία. Η αγορά θα ξαναρχίσει να κινείται µε ευεργετικές επιπτώσεις για την απασχόληση. Έτσι θα αρχίσουν και

τα δηµόσια έσοδα να αυξάνονται. Η οι-κονοµική δραστηριότητα συνεπάγεται δηµιουργία πλούτου και αυτή µε τη σει-ρά της παραγωγή φορολογητέας ύλης. Το δηµόσιο έλλειµµα θα εισέλθει σε φάση συρρίκνωσης και µαζί του και το δηµόσιο χρέος. Αυτά, τουλάχιστον, λέει η θεωρία. Στην πράξη τα πράγµατα είναι και πιο δύσκολα και πιο πολύπλοκα!

Η ύλη της πολιτικής

Στο πολιτικό επίπεδο η νέα κυβέρ-νηση έχει να αντιµετωπίσει δύο βασι-κούς πυλώνες αντίδρασης. Ο πρώτος αφορά στα συνδικάτα που δεν έχουν καµία διάθεση να απολέσουν κεκτη-µένα προνόµια για συνδικαλιστές και εργαζόµενους. Το «δικαίωµα στην τε-µπελιά» χαρακτηρίζει κοµµάτια του δηµόσιου τοµέα. Μαζί υπάρχει και το «δικαίωµα στη διαφθορά», που βασίζεται στις χαµηλές αµοιβές αλλά

Πάνω από αυτό και µέχρι το ποσό των 15.000 ευρώ θα δηµιουργηθεί ένα νέο κλιµάκιο µε συντελεστή 15%. Από το ποσό αυτό και µέχρι τα 30.000 ευρώ ο συντελεστής θα είναι 25%, ενώ τα εισοδήµατα από 30.000 ευρώ µέχρι 50.000 ή 60.000 ευρώ θα φορολογούνται µε συντελεστή 30%. Ο συντελεστής µέχρι τα 75.000 ευρώ θα παραµείνει στο 35%, ενώ εισοδήµατα άνω του ποσού αυτού θα φορολογούνται µε συντελεστή 40%.

ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Λίγο ψηλότεραΦορολογικά έσοδα αναζητά η κυβέρνηση για να στηρίξει τον προύπολογισµό. Ταυτόχρονα καταργεί την ευνοϊκή αυτοτελή φορολόγηση των επιδοµάτων στους δηµοσίους υπαλλήλους.

Οι αλ λαγέ ς σ τη φορολογ ία ε ισοδήµατος φυσικών και νοµικών προσώπων αναµένεται να καθυστερήσουν να θεσµοθετηθούν, δεδοµένου ότι πρόθεση της κυβέρνησης ε ί να ι να ξ ε κ ι ν ήσ ε ι δ ιά λογο µ ε τ ους παραγωγικούς φορείς και τους κοινωνικούς εταίρους. Οι διαβουλεύσεις ξεκινούν σύντοµα, ενώ δεν αποκλείεται η κυβέρνηση να βρεθεί αντιµέτωπη µε δηµόσιους υπαλλήλους εξαιτίας της κατάργησης της αυτοτελούς φορολόγησης. Σήµερα, µέρος των επιδοµάτων που λαµβάνουν οι δηµόσιοι υπάλληλοι αλλά και άλλες κατηγορίες εισοδηµάτων φορολογούνται αυτοτελώς µε συντελεστές από 5% έως 20%. Με τις αλλαγές που θα επέλθουν, τα επιδόµατα θα φορολογούνται µε την ενιαία φορολογική κλίµακα. Οι πληροφορίες πάντως κάνουν µέχρι στιγµής λόγο ότι η νέα φορολογική κλίµακα που µελετά το οικονοµικό επιτελείο θα προβλέπει αφορολόγητο όριο στα 12.000 ευρώ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 51

και την πολυδαίδαλη γραφειοκρατία. Σύµ-φωνα µε την Παγκόσµια Τράπεζα, ο τζίρος της διαφθοράς στη χώρα µας είναι 3,5 δισ. ευρώ ετησίως. Παράλληλα, η φοροδιαφυγή εκτιµάται στα 20 δισ. ετησίως. Πώς θα µπο-ρέσει κανείς να πολεµήσει αυτές τις προσο-δοφόρες πρακτικές αντιτείνοντας µελλοντικά ωφελήµατα; Μεγάλη είναι η πρόκληση για

τη νέα κυβέρνηση. Ο δεύτερος είναι η ταλαιπωρηµένη ψυχολο-γία των πολιτών. Οι ψηφοφόροι µπορεί µεν να χάρισαν άνετη πλειοψηφία στη νέα κυβέρνηση αλλά θα είναι λάθος να πιστέψει κανείς ότι θα δείξουν ανοχή στη διαιώνιση των κακώς κειµένων στο κράτος. Αν δεν προκύψουν

διορθωτικές κινήσεις, οι εξελίξεις θα είναι απρόβλεπτες και δεν θα κρύβουν τίποτα θε-τικό για την οικονοµία.

Τα κεφάλαια της οικονοµίας

Στην ίδια την οικονοµία τώρα, το νέο οικονοµικό επιτελείο υπό τον κ. Παπα-κωνσταντίνου έχει να αντιµετωπίσει δύο επείγοντα προβλήµατα. Πρώτον, τις χαµηλές φορολογικές εισπράξεις. Τα δηµόσια έσοδα φέτος θα είναι κα-τά περίπου 17% χαµηλότερα των 59,2 δισ. ευρώ που ήταν ο στόχος στο ανα-θεωρηµένο Πρόγραµµα Σταθερότητας. Η µείωση αυτή οφείλεται κατά ένα

µέρος στην κρίση και την οικονοµική δυσπραγία που έχει επιφέρει σε επιχειρή-

σεις και νοικοκυριά. Κατά ένα άλλο µέρος οφείλεται στην αναποτελεσµατικότητα του φοροεισπρακτικού µηχανισµού. Δεύτερον, την ανάγκη µείωσης των δηµοσίων δαπα-νών µε τρόπο ώστε να µην υπονοµεύονται οι αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Από τα περίπου 65 δισ. ευρώ των ετήσιων δηµοσί-ων δαπανών (χωρίς τις επενδύσεις), ο κύριος όγκος (40% περίπου) αφορά στην πληρωµή µισθών και συντάξεων. Άρα, οι τοµές στο µέγεθος του δηµόσιου τοµέα είναι ζήτηµα εκ των ων ουκ άνευ. Περικοπές στις υπόλοιπες δαπάνες θα πρέπει επίσης να εξεταστούν για να απαλειφθούν οι σπατάλες. Μια ειλικρινής προσπάθεια στα ανωτέρω θα αποτελέσει το απαραίτητο σκαλοπάτι για να προχωρήσει η κυβέρνηση στα επόµενα διαρθρωτικά βήµα-τα. Μόνο έτσι θα πείσει τις Βρυξέλλες, τις δι-εθνείς αγορές αλλά και τους Έλληνες πολίτες ότι έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο της!

Εισέπραξαν:

Ελλάδα 6.279,7

(2,68% του ΑΕΠ)

Πολωνία 4.441,7Ισπανία 2.813,2Πορτογαλία 2.695,1Τσεχία 1.178Ρουµανία 1.581Ουγγαρία 1.111,7Λιθουανία 842,6Σλοβακία 715,6Ιρλανδία 566,1Βουλγαρία 699,6Λετονία 407Εσθονία 227,4Σλοβενία 113,8Μάλτα 30

ΑΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ Η ΕΕΟι χώρες που είναι καθαροί αποδέκτες κονδυλίων από την ΕΕ το περασµένο έτος, σε εκατ. ευρώ. Η χώρα µας είχε τις πιο υψηλές καθαρές απολαβές!

διορθωτικές κινήσεις, οι εξελίξεις θα είναι απρόβλεπτες και δεν θα κρύβουν τίποτα θε-τικό για την οικονοµία.

Τα κεφάλαια της οικονοµίας

οικονοµικό επιτελείο υπό τον κ. Παπα-κωνσταντίνου έχει να αντιµετωπίσει δύο επείγοντα προβλήµατα. Πρώτον,

µέρος στην κρίση και την οικονοµική δυσπραγία που έχει επιφέρει σε επιχειρή-

σεις και νοικοκυριά. Κατά ένα άλλο µέρος οφείλεται στην αναποτελεσµατικότητα του φοροεισπρακτικού µηχανισµού. Δεύτερον, την ανάγκη µείωσης των δηµοσίων δαπα-νών µε τρόπο ώστε να µην υπονοµεύονται οι αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας. Από τα περίπου 65 δισ. ευρώ των ετήσιων δηµοσί-ων δαπανών (χωρίς τις επενδύσεις), ο κύριος όγκος (40% περίπου) αφορά στην πληρωµή µισθών και συντάξεων. Άρα, οι τοµές στο µέγεθος του δηµόσιου τοµέα είναι ζήτηµα εκ των ων ουκ άνευ. Περικοπές στις υπόλοιπες δαπάνες θα πρέπει επίσης να εξεταστούν για να απαλειφθούν οι σπατάλες. Μια ειλικρινής προσπάθεια στα ανωτέρω θα αποτελέσει το απαραίτητο σκαλοπάτι για να προχωρήσει η κυβέρνηση στα επόµενα διαρθρωτικά βήµα-τα. Μόνο έτσι θα πείσει τις Βρυξέλλες, τις δι-εθνείς αγορές αλλά και τους Έλληνες πολίτες ότι έχει πάρει στα σοβαρά τον ρόλο της!

6.279,7(2,68% του ΑΕΠ)

Πολωνία 4.441,7Ισπανία 2.813,2Πορτογαλία 2.695,1Τσεχία 1.178Ρουµανία 1.581Ουγγαρία 1.111,7Λιθουανία 842,6Σλοβακία 715,6Ιρλανδία 566,1Βουλγαρία 699,6Λετονία 407Εσθονία 227,4Σλοβενία 113,8Μάλτα 30

ΑΝ ΔΕΝ ΗΤΑΝ Η ΕΕΟι χώρες που είναι καθαροί αποδέκτες κονδυλίων από την ΕΕ το περασµένο έτος, σε εκατ. ευρώ. Η χώρα µας είχε τις πιο υψηλές καθαρές απολαβές!

ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΕΣ

ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΣΟΒΑΡΕΥΤΕΙΤΕ!Τα κοίταξαν, τα ξανακοίταξαν και δεν πίστευαν στα µάτια τους στις Βρυξέλες! Ο λόγος για τη νεα αναθεώρηση των στατιστικών στοιχείων για το δηµόσιο έλλειµµα της Ελλάδας.

Αυστηρή προειδοποίηση στη χώρα απηύθυναν το Eurogroup και η Κοµισιόν για λήψη µέτρων για τον έλεγχο του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος αλλά και για την αναξιοπιστία των στατιστικών της στοιχείων. «Μεγάλες αναθεωρήσεις έχουν γίνει και έχουν ξαναγίνει στο παρελθόν, το θέµα είναι σοβαρό. Το παιχνίδι τελείωσε, χρειαζόµαστε σοβαρά στατιστικά στοιχεία», δήλωσε εµφανώς ενοχληµένος ο πρόεδρος του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Από την πλευρά του ο αρµόδιος επίτροπος για τις Οικονοµικές και Νοµισµατικές Υποθέσεις, Χοακίν Αλµούνια, τόνισε ότι ανησυχεί για τις στατιστικές διαφορές, οι οποίες απαιτούν εις βάθος εξέταση και ότι θα δώσει σχετική εντολή στη Eurostat. Ειδικότερα, µετά τη συνάντηση µε τον Έλληνα υπουργό Οικονοµικών, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, στα µέσα Οκτωβρίου ο κ. Αλµούνια είπε ότι είναι απόλυτη προτεραιότητα για την Ελλάδα η υιοθέτηση ενός φιλόδοξου σχεδίου δηµοσιονοµικής προσαρµογής για τα επόµενα χρόνια, το οποίο θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα ουσιαστικό πρόγραµµα διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων.

«Το παιχνίδι τελείωσε, χρειαζόµαστε σοβαρά στατιστικά στοιχεία», δή-λωσε πρόσφατα ο πρόε-δρος του Eurogroup, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ

52 ΕΠΙΛΟΓΗ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτυπά το καµπανάκι του κινδύνου για τις χώρες-µέ-λη της, καθώς αύξησαν σηµαντικά τις δηµόσιες δαπάνες για να αντιµετωπί-σουν την ύφεση και να τονώσουν τις οικονοµίες τους. Παρόλο που είναι νω-ρίς ακόµη για τις κυβερνήσεις των περισσότερων χωρών να αποσύρουν τα µέτρα στήριξης, η ΕΕ δηµοσίευσε προβλέψεις που δείχνουν ότι, αν δεν λη-φθούν µέτρα, το δηµόσιο χρέος, για αρκετές από αυτές – µεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – θα φτάσει σε δυσθεώρητα και µη διαχειρίσιµα επίπεδα.

ΘΑΛΑΣΣΑ ΧΡΕΟΥΣ

Από τον ΝΙΚΟ ΜΠΕΛΛΟ

ΕΥΡΩΠΗ & ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Ο εκτροχιασµός των δηµόσιων οικονο-µικών των κρατών µελών προκαλεί

έντονη ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εκτιµά ότι θα χρειαστούν δυναµικές πολιτικές εξυ-

γίανσης επί σειρά ετών, προκειµένου οι δείκτες να επανέλθουν στα προ της χρηµατοπιστωτικής

και οικονοµικής κρίσης επίπεδα. Μελέτη για τη δηµοσιονοµική κατάσταση στα κράτη µέ-λη, που επεξεργάστηκε η Γενική Διεύθυνση Οικονοµικών και Νοµισµατικών Υποθέσεων της Κοµισιόν, προκαλεί δέος. Σύµφωνα µε

τους Ευρωπαίους τεχνοκράτες, εάν δεν ληφθούν, µέχρι το τέλος του επόµε-

νου έτους, δυναµικά µέτρα, το ύψος του χρέους από 69,3% του ΑΕΠ

στην Ευρωζώνη το 2008 , θα εκ τοξευθεί σ το 100% το 2016 και στο 115% το 2020. Σε ορισµένες χώρες που επλήγησαν καίρια από τη

χρηµατοπιστωτική κρίση, η επιδείνωση θα είναι δραµατική. Για πα-

ράδειγµα το 2020 το χρέος στην Ιρλανδία θα φτάσει το 200% του ΑΕΠ, στο Ηνωµένο Βασίλειο το 190%, στη Λε-

ΕΠΙΛΟΓΗ 53

Η σφοδρότητα της οικονοµικής κρίσης στέλνει σχεδόν όλες

τις χώρες της Ευρωζώνης σε κοινοτική επιτήρηση το 2010.

τονία το 175%, ενώ στη Γαλλία και την Ιταλία θα ξεπερά-σει το 130%. Όπως επισηµαίνει η Επιτροπή θα χρειαστούν σκληρές προσπάθειες για πολλά χρόνια, προκειµένου να επουλωθούν οι δηµοσιονοµικές «πληγές». Μάλιστα, διευ-κρινίζει ότι ο ρυθµός της µείωσης για κάθε χώρα πρέπει να καθοριστεί «α λα καρτ». Στις περισσότερες το έλλειµµα θα πρέπει να µειώνεται 1% ετησίως για µεγάλο χρονικό δι-άστηµα και σε άλλες, όπως οι προαναφερόµενες πολύ πε-ρισσότερο. Με 1% µείωση ετησίως η Ιρλανδία θα βρεθεί µε χρέος 160% του ΑΕΠ το 2020 και το Ηνωµένο Βασίλειο µε τη Λετονία µε 140%. Στην οµάδα των χωρών υψηλού

κινδύνου περιλαµβάνεται και η Ελλάδα, όπου επισηµαίνε-ται ότι στο εξαιρετικά υψηλό δηµόσιο χρέος, προστίθεται και η προβλεπόµενη διόγκωση του κόστους των συντάξε-ων τα επόµενα χρόνια. Η Ελλάδα µαζί µε την Ιρλανδία, τη Λετονία, την Ισπανία, τη Σλοβενία και τη Βρετανία έχουν «έλλειµµα βιωσιµότητας» των δηµοσίων οικονοµικών άνω του 12% του ΑΕΠ. Το 14% της Ελλάδας σηµαίνει ότι θα πρέπει να αυξάνονται τα έσοδα ή να µειώνονται οι δαπάνες σε µόνιµη βάση στο παραπάνω ποσοστό, προκειµένου να διασφαλισθεί όχι η θεαµατική µείωση του χρέους, αλλά απλά αυτό «να παραµείνει διαχειρίσιµο».

Η ώρα του λογαριασµού

Η Κοµισιόν πιστεύει ότι η ανάπτυξη που θα ακολουθήσει τα επόµενα χρόνια δεν πρόκειται από µόνη της να οδηγήσει σε εξυγίανση των δηµοσιονοµικών των κρατών µελών. Περικοπές στις δηµόσι-ες δαπάνες, µεταρρυθµίσεις του ασφα-λιστικού και της αγοράς εργασίας είναι οι περιορισµένες επιλογές που έχουν οι κυβερνήσεις προκειµένου να αντιµε-τωπίσουν το οξύτατο αυτό πρόβληµα, αναφέρει η Επιτροπή. Από τις χώρες-µέ-λη, η Επιτροπή εκτιµά ότι το µικρότερο κίνδυνο διατρέχουν η Σουηδία, η Δανία, η Φινλανδία, η Εσθονία και η Βουλγα-ρία, διότι έχουν χαµηλό χρέος και έχουν κάνει µεταρρυθµίσεις στο συνταξιοδο-τικό τους σύστηµα. Επίσης περιορισµέ-να προβλήµατα θα έχουν η Γερµανία, το Βέλγιο (παρά το υψηλό χρέος) και η Αυστρία, που βρίσκονται σε καλύτερη θέση για να διαχειριστούν µελλοντικά κόστη. Αναφορικά µε τη σηµερινή κατά-σταση, η σφοδρότητα της οικονοµικής κρίσης στέλνει σχεδόν όλες τις χώρες της Ευρωζώνης σε κοινοτική επιτήρη-ση το 2010. Σε 8 χώρες το δηµόσιο έλ-λειµµα θα ξεπεράσει το 3% του ΑΕΠ το 2009. Συνολικά 13 από τις 16 χώρες θα βρεθούν τους επόµενους µήνες σε καθε-στώς επιτήρησης.

ΧΟΑΚΙΝ ΑΛΜΟΥΝΙΑ

Περάστε στην αίθουσα επιτήρησης!

Μετά από εισήγηση του Επίτροπου, Χοακίν Αλµούνια, η Ευρω-παϊκή Επιτροπή ενεργοποίησε το πρώτο στάδιο της διαδικα-σίας υπερβολικού ελλείµµατος (υπέρβαση του ορίου του 3% του ΑΕΠ για το δηµόσιο έλλειµµα) για τις Γερµανία, Αυστρία, Βέλγιο, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σλοβακία και Σλοβενία. Ήδη από την περασµένη Άνοιξη βρίσκονται σε κοινοτική επιτή-ρηση η Ελλάδα, η Ισπανία, η Γαλλία και η Ιρλανδία, ενώ τον Σε-πτέµβριο µπήκε και η Μάλτα. Μέχρι στιγµής εκτός επιτήρησης βρίσκονται η Φινλανδία, η Κύπρος και το Λουξεµβούργο. Η Επιτροπή έθεσε την Ελλάδα ένα βήµα πριν το καθεστώς στενής

επιτήρησης, το τελευταίο στάδιο πριν την επιβολή κυρώσεων. Και αυτό γιατί εκτιµά ότι «τα µέτρα που επέ-βαλλαν οι περιστάσεις προφανώς δεν ελήφθησαν από την προηγούµε-νη κυβέρνηση». Οι προβλέψεις της για το ελληνικό δηµόσιο έλλειµµα, αν δεν ληφθούν µέτρα από τη νέα

κυβέρνηση, είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξες: 12,.7% του αεπ το 2009 (το υψη-λότερο στην ΕΕ), 12% το 2010 και 12,8% το 2011! Ανάλογο εκτροχι-ασµό προβλέπει και για το δηµόσιο χρέος, που από 113% του αεπ το 2009 προβλέπεται στο 135% το 2011. Ελπίδα για την αποφυγή κυρώ-

σεων στην Ελλάδα, η από-φαση των Ευρωπαίων ηγε-τών να µην δεσµευτούν για τη λήψη µέτρων µείωσης των ελλειµµάτων το αργό-τερο το 2011, θεωρώντας ότι προέχει η αναθέρµαν-ση της οικονοµίας..

Επιτροπή έθεσε την Ελλάδα ένα βήµα πριν το καθεστώς στενής επιτήρησης, το τελευταίο στάδιο πριν

την επιβολή κυρώσεων. Και αυτό γιατί εκτιµά ότι «τα µέτρα που επέ-βαλλαν οι περιστάσεις προφανώς δεν ελήφθησαν από την προηγούµε-νη κυβέρνηση». Οι προβλέψεις της για το ελληνικό δηµόσιο έλλειµµα, αν δεν ληφθούν µέτρα από τη νέα


σεων στην Ελλάδα, η από-φαση των Ευρωπαίων ηγε-τών να µην δεσµευτούν για τη λήψη µέτρων µείωσης των ελλειµµάτων το αργό-τερο το 2011, θεωρώντας

προέχει η αναθέρµης οικονοµίας

Επιτροπή έθεσε την Ελλάδα ένα βήµα πριν το καθεστώς στενής επιτήρησης, το τελευταίο στάδιο πριν

την επιβολή κυρώσεων. Και αυτό γιατί εκτιµά ότι «τα µέτρα που επέ-βαλλαν οι περιστάσεις προφανώς δεν ελήφθησαν από την προηγούµε-νη κυβέρνηση». Οι προβλέψεις της για το ελληνικό δηµόσιο έλλειµµα, αν δεν ληφθούν µέτρα από τη νέα


σεων στην Ελλάδα, η από-φαση των Ευρωπαίων ηγε-τών να µην δεσµευτούν για τη λήψη µέτρων µείωσης των ελλειµµάτων το αργό-τερο το 2011, θεωρώντας ότι προέχει η αναθέρµση της οικονοµίας

54 ΕΠΙΛΟΓΗ54 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 55

Το 2009 θα µείνει στην ιστορία της ανθρωπότητας ως η χρονιά κατά την οποία έγινε απολύτως αντιληπτή, σε όλα τα µήκη και πλάτη του κόσµου, η αναγκαιότητα για αλλαγή στο µοντέλο οικονοµικής ανάπτυξης. Ο επανα-προσδιορισµός των προτεραιοτήτων στον σχεδιασµό κρατικών και επιχειρη-µατικών πολιτικών έλαβε τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος υπό το βάρος της παγκόσµιας χρηµατοοικονοµικής κρίσης.

Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

GO GREENΦΑΚΕΛΟΣ //



56 ΕΠΙΛΟΓΗ


Με αφετηρία τις προ-εδρικές εκλογές των ΗΠΑ το φθινό-πωρο του 2008 και την επικράτηση του Μπαράκ Οµπάµα και ενδιάµεσο σταθµό την επερχόµενη Συνδιάσκε-ψη για το Κλίµα στην Κοπεγχάγη, η στροφή προς την πράσινη οικονο-µία- µε κύρια έκφραση τις επενδύ-σεις στις ανανεώσιµες πηγές ενέρ-γειας και την ενίσχυση πράσινων θέσεων εργασίας, πέρασε από τα σχέδια επί χάρτου στην πραγµατική οικονοµία. Το «πέρασµα» αυτό δεν ήταν ούτε ταυτόχρονο, ούτε πανο-µοιότυπο, όπως επίσης δεν ε ίχε την ίδια αποδοχή σε όλες τις χώρες όπου εξαγγέλθηκε ή άρχισε να υι-οθετείται. Τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στη Γαλλία, δύο από τις πρώτες χώ-ρες που υιοθέτησαν σειρά «πράσι-νων» µέτρων δηµοσιονοµικής πολι-τικής, υπήρξαν αρκετές αντιδράσεις, στην Ιαπωνία η αυτοκινητοβιοµη-χανία αντέδρασε στην προσπάθεια της νέας κυβέρνησης που προέκυψε το καλοκαίρι του 2009 να στρέψει τον κλάδο σε λιγότερο ενεργοβόρα προϊόντα, ενώ το ίδιο συνέβη και στην Αγγλία του Γκόρντον Μπράουν, ο οποίος αδυνατεί να εµφυσήσει «πράσινο» ενθουσιασµό στην πα-ραγωγική µηχανή της χώρας του.

Σε άλλες χώρες όπως η Γερµα-νία, οι πράσινες πολιτικές αντιµε-τωπίστηκαν µε σκεπτικισµό από τις δυνάµεις της Χριστιανοδηµοκρατί-ας, ενώ στις χώρες της «Νέας Ευρώ-πης», η οικονοµία του άνθρακα δεν αναµένεται να χαµηλώσει τις εκπο-µπές αερίων του θερµοκηπίου πριν το 2020. Τέλος η Κίνα και η Ινδία, χώρες που ευθύνονται σε µεγάλο βαθµό για την αύξηση των παγκό-σµιων εκποµπών συναισθανόµενες το «ε ιδικό» πληθυσµιακό βάρος τους, προχώρησαν σε µια σε ιρά κινήσεων για τη µείωση του περι-βαλλοντικού αποτυπώµατός τους, εκσυγχρονίζοντας βιοµηχανικές µο-νάδες και αναδιατάσσοντας το ανα-

Στο πλαίσιο του 4ου WFER, ο πρόεδρος του Συµβουλίου των

Ευρωπαίων Ρυθµιστών Ενέργειας CEER, Λόρδος Mogg (πρόεδρος του Office of Gas and Electricity Αγγλίας), κατάφερε να συνδέσει τον κλάδο που εκπροσωπεί, των Ρυθµιστικών Αρχών Ενέργειας δηλαδή, µε τη µάχη για την κλιµατική αλλαγή και να πετύχει µάλιστα και τη συµµετοχή των Κινέζων ρυθµιστών ενέργειας- µια είδηση που έκανε τον γύρο του κόσµου. «Η κλιµατική αλλαγή απαιτεί µια κοινή διεθνή απάντηση. Για πρώτη φορά, οι Ρυθµιστές Ενέργειας από όλο τον κόσµο δεσµεύθηκαν από κοινού να συνδράµουν, επιβλέποντας αποδοτικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνα τις ενεργειακές αγορές. Αυτό είναι πολύ πιο σηµαντικό από το να ενώσουµε απλά τη φωνή µας και να υποστηρίξουµε µια παγκόσµια συµφωνία για την Κλιµατική Αλλαγή στην Κοπεγχάγη» ανέφερε στην επίσηµη οµιλία του στο συνέδριο ο Βρετανός αξιωµατούχος. Το Συµβούλιο των Ευρωπαίων Ρυθµιστών Ενέργειας, σε συνεργασία µε τη νεοσύστατη Διεθνή Συνοµοσπονδία των Ρυθµιστών Ενέργειας ICER, δεσµεύτηκε για οκτώ συγκεκριµένες δράσεις ενάντια στην πρόκληση της κλιµατικής αλλαγής. Μεταξύ αυτών περιλαµβάνεται έκθεση σχετικά µε τις «βέλτιστες πρακτικές ρυθµιστικής πολιτικής για την προώθηση της ενεργειακής απόδοσης», η οποία θα παρουσιαστεί στην επόµενη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας των G8 το 2010. Αµέσως µετά την

ανακοίνωση του Λόρδου Mogg είχαµε την ευκαιρία συνοµιλήσουµε για λίγα λεπτά µε τον κορυφαίο παράγοντα της ρυθµιστικής αγοράς, ζητώντας του να µας πει αν είναι αισιόδοξος ότι η πράσινη οικονοµία θα αποτελέσει κεντρική πολιτική επιλογή των ευρωπαίων ηγετών τα επόµενα χρόνια. Γνωρίζοντας την κυβερνητική αλλαγή στην Ελλάδα και τις δεδηλωµένες προθέσεις της νέας κυβέρνησης για στροφή προς την πράσινη οικονοµία, εξέλιξη την οποία χαρακτήρισε ως «πολύ θετική», ο Λόρδος Mogg είπε: «Υπάρχει µια πραγµατικότητα την οποία ζούµε καθηµερινά: η κλιµατική αλλαγή. Οι επιπτώσεις της είναι µαζί µας και κάτι πρέπει να κάνουµε. Οι ρυθµιστές στην Ευρώπη κάνουµε ήδη πολλά πράγµατα για να αντιµετωπίσουµε το φαινόµενο, τα οποία δεν είναι γνωστά στον πολύ κόσµο κι όπως ακούσατε σήµερα, ετοιµαζόµαστε και για κάτι παραπάνω, σε παγκόσµια πλέον κλίµακα. Αλλά αυτό που µε ρωτάτε συνδέεται ασφαλώς µε στόχους που έχουν ή πρέπει να τεθούν σε πολιτικό επίπεδο. Στην Αγγλία, οι ρυθµιστικές αρχές ενέργειας, σε συνεργασία µε την κυβέρνηση κάναµε έναν πρώτο σχεδιασµό ο οποίος πάει πέρα από το 2020, δηµιουργώντας ‘σενάρια’, την πρόοδο των οποίων θα παρακολουθούµε. Είµαι λοιπόν αισιόδοξος ότι, ναι, οι ενέργειες για την αποτροπή της κλιµατικής αλλαγής και κατ’ επέκταση η πράσινη οικονοµία, αποτελούν µέρος της σύγχρονης πολιτικής ατζέντας».

ΕΝΕΡΓΕΙΑ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Οι ειδικοί ξέρουν!

πτυξιακό πλάνο τους. Υπάρχουν βέ-βαια οι χώρες που δεν περίµεναν την παγκόσµια χρηµατοπιστωτική κρίση για να στραφούν προς την «πράσι-νη» οικονοµία: η Ισπανία και οι πε-ρισσότερες από τ ις σκανδιναβικές χώρες έχουν ήδη πραγµατοποιήσει σηµαντικά βήµατα και θεωρούνται εδώ και χρόνια χώρες- πρότυπα. Εί-ναι γνωστό ότι η στροφή στην πρά-

σινη οικονοµία είναι µια υπόθεση η οποία αν δεν ενισχυθεί µε κρατικούς πόρους θα έχει περιορισµένη επιτυ-χία σε όποιο οικονοµικό ή κοινωνικό µοντέλο κι αν εφαρµοστεί. Η state driven αυτή οικονοµία, περιµένει τη γενναιόδωρη πολιτική των ανοιχτό-µυαλων κυβερνήσεων που βλέπουν ότ ι αυτό που σήµερα γ ίνεται υπό συνθήκες ελεγχόµενης βιασύνης,

ΕΠΙΛΟΓΗ 57


Μπορεί µέχρι πρόσφατα να µιλούσαµε για πράσινη ανάπτυξη, το σίγουρο είναι ότι άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη. Ας µην ξεχνάµε ότι µόλις πέρυσι δεν επενδύθηκαν στη χώρα 4 εκατ.

ευρώ από Ισπανούς επενδυτές στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας ...λόγω της ελληνικής γραφειοκρατίας. Ένα χρόνο και κάτι µετά ... ο νέος πρωθυπουργός, ο Γιώργος Παπανδρέου, όταν του ζητήθηκε να προσδιορίσει τι τύπου πράσινη ανάπτυξη σχεδιάζει στην Ελλάδα, ξεχώρισε τη Δανία. Ποιο είναι το «πράσινο» µοντέλο ανάπτυξής της; Η βιώσιµη ανάπτυξη απασχολεί τους Δανούς εδώ και δεκαετίες και αφορά τη δηµιουργία των καλύτερων δυνατών συνθηκών για τον άνθρωπο και το περιβάλλον σήµερα και στο µέλλον. Και η χώρα αποτελεί παράδειγµα του πώς η βιώσιµη ανάπτυξη µπορεί να συµβαδίζει µε αυξανόµενη κατανάλωση των κατοίκων και οικονοµική ανάπτυξη. Πλούσια χώρα, µε υψηλό κατά κεφαλή εισόδηµα και βιοτικό επίπεδο, επένδυσε στο µέλλον. Με υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης τα τελευταία 25 χρόνια, πέτυχε συγχρόνως µε αποτελεσµατική χρήση της ενέργειας να µην αυξήσει την ενεργειακή της κατανάλωση και να µειώνει συνεχώς τις εκποµπές αερίων του θερµοκηπίου που ευθύνονται για την κλιµατική αλλαγή, όπως αναφέρεται στο επίσηµο site της χώρας. Προτεραιότητα των κυβερνήσεων ήταν και είναι η εξοικονόµηση ενέργειας σε συνδυασµό µε αυστηρή νοµοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος. Αποτέλεσµα ήταν η ελάφρυνση του ενεργειακού της ισοζυγίου και η ενίσχυση του επιχειρηµατικού κόσµου, καθώς αποτέλεσε κινητήριο δύναµη για καινοτοµία και πρωτοβουλία. Σήµερα η πράσινη τεχνολογία είναι ένας δυναµικός εξαγωγικός της τοµέας.Το µοντέλο της Δανίας βέβαια είναι µακριά πολύ από τα δικά µας δεδοµένα. Η συναίνεση είναι βασικό συστατικό της κοινωνίας στα µέτρα για τη βιώσιµη ανάπτυξη. Άλλωστε τι άλλο να περιµένει κανείς από µια χώρα όπου το 2006 το Δανικό Κοινοβούλιο ψήφισε µε συντριπτική πλειοψηφία τη σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης µε την αύξηση του προσδόκιµου ζωής ώστε να εξασφαλισθεί η µακροπρόθεσµη βιωσιµότητα των ασφαλιστικών ταµείων!

Τα αποτελέσµατα που διαφαίνονται στο βάθος του πράσινου …κήπου, ίσως αργήσουν όσο η ύφεση συνεχίζει το έργο της, το σί-γουρο όµως είναι ότι η ελληνική πολιτική έχει βάλει ψηλά στην ατζέντα µία, φιλική προς το περιβάλλον, ανάπτυξη. Και φυσικά, αυτή δεν δουλεύει ούτε µε πετρέλαιο, ούτε µε λιγνίτη…

Η πράσινη εξίσωσηίσως µετά από µερικές δεκαετίες γίνει υπό το «κράτος του πανικού». Είναι άλλωστε παγκοσµίως αποδε-κτή η άποψη του Βρετανού οικονο-µολόγου και καθηγητή σερ Νίκο-λας Στερν, συντάκτη της περίφηµης Stern Report, ότι δεσµεύοντας σή-µερα περίπου το 1-2% του παγκό-σµιου ΑΕΠ για την ανάσχεση της κλιµατικής αλλαγής, θα γλιτώνουµε τον πλανήτη και τις εύθραυστες οι-κονοµίες του από δαπάνες που εν-δεχοµένως να ξεπερνούν το 5% του παγκόσµιου ΑΕΠ όταν η θερµοκρα-σία του πλανήτη αυξηθεί κατά 2ο -4ο Κελσίου. Γνωρίζουµε πολύ καλά τον ρόλο των µη κυβερνητικών οργανώ-σεων και των ακτιβιστών του περι-βάλλοντος σε αυτή τη στροφή. Εί-δαµε επίσης πολύ καλά τα τελευταία χρόνια τον ρόλο των υπερεθνικών οργανισµών όπως η Χρηµατοπιστω-τική Πρωτοβουλία του Προγράµ-µατος για το Περιβάλλον του ΟΗΕ (UNEP- FI|), το Διακυβερνητικό Πά-νελ για την Κλιµατική Αλλαγή (γνω-στό ως IPCC), το Διεθνές Ινστιτού-το Ενεργειακών Αποθεµάτων (The Energy & Resources Institute- TERI) κ.ά. Τέλος, έχουµε πάρει µια γεύση από τη δραστηριότητα που έχει ανα-πτύξει ο ιδιωτικός τοµέας, ήδη από τα µέσα της δεκαετίας του ΄90 τόσο σε θεσµικό επίπεδο µε το World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) όσο και σε επιχειρηµατικό µε τις πρωτοβουλίες κορυφαίων επιχειρήσεων όπως η Shell και η BP στον χώρο των ανανε-ώσιµων πηγών ενέργειας. Αυτό που αποµένει πλέον να δούµε είναι αν το ισχύον νοµοθετικό πλαίσιο – θετικό και ελπιδοφόρο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες – και οι επενδυτι-κές πρωτοβουλίες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων θα κινητοποιήσουν τον ευρύτερο ιδιωτικό τοµέα, διό-τι όλοι οι αναλυτές της «πράσινης» οικονοµίας καταλήγουν στην ίδια επωδό: «χωρίς τη συµµετοχή του ιδιωτικού τοµέα, καµία πράσινη πο-λιτική και κανένα πέρασµα σε λιτό ή ήπιο για το περιβάλλον αναπτυξιακό µοντέλο δεν είναι εφικτό υπό τις πα-ρούσες συνθήκες».

58 ΕΠΙΛΟΓΗ


Ο καµβάς του θεσµικού πλαισίου για την απρόσκοπτη ανάπτυξη της αγοράς των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας έχει αρχίσει να υφαίνεται παντού στον κόσµο. Σε αυτό το σκηνικό η Ελλάδα επα-ναπροσδιορίζει τη θέση της στην «πράσινη» κούρσα της ανάπτυξης, και µάχεται για να κερδίσει έδαφος, αξιοποιώντας νόµους που σε ορισµένες χώρες τις Ευρώπης µετράνε ήδη µια 15ετία.

Ο ΚΑΜΒΑΣ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ

Το µπαράζ των νοµοθεσιών για την ενεργειακή πρόσβαση, την εξοικονόµηση ενέργειας, τη δια-χείριση στερεών και υγρών απο-

βλήτων και την ανακύκλωση, αλλά και οι σηµαντικές υπερεθνικές νοµοθεσίες για τους υδάτινους πόρους, την προστασία των υδροβιότοπων και της βιοποικιλότη-τας, έχουν αλλάξει το τοπίο στην Ευρώπη,

µετατρέποντάς τη στην πλέον προχωρη-µένη νοµικά ήπειρο. Αυτή είναι

η «µαγιά» µε την οποία πλά-θεται και το ελληνικό νοµικό

καθεστώς. Στη χώρα µας, το πρόβληµα της πο -

λυνοµίας από τη µια πλευρά και των αντι-κρουόµενων συµφε-

ρόντων από την άλλη, καθυστέ-

ρησε τη µεταφορά της κοινοτικής νο-µοθεσίας στην ελληνική και οδήγησε σε ορισµένες περιπτώσεις στην ακύ-ρωση ακόµα και των πιο καλών προθέ-σεων. Από τις αρχές της δεκαετίας που διανύουµε και µε άξονα πίεσης τα µε-γάλα πρόστιµα που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα για το ζήτηµα των χωµατερών, άρχισε η ενσωµάτωση της κοινοτικής νοµοθεσίας. Οι επιδόσεις µας δεν είναι αξιοθαύµαστες, παρόλα αυτά, µέρος της νοµοθεσίας πέρασε στο εθνικό δί-καιο και είναι ευθύνη της νέας κυβέρ-νησης, όχι µόνο να εντείνει τη διαδικα-σία ενσωµάτωσης του κοινοτικού στο εθνικό δίκαιο, αλλά και να επιβλέψει της πλήρους εφαρµογής του.

Η πράσινη νοµική ατζέντα

Η αρχή έγινε µε το Ν. 3468/ 2006 για την ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και των (αρκετών) Προεδρικών Διαταγµάτων και διευ-κρινιστικών διατάξεων που τον ακο-

ΕΠΙΛΟΓΗ 59

ρια…) µόλις φέτος άρχισε ουσιαστικά η εφαρµογή ενός νόµου που όλοι πε-ριµένουν να …αποδώσει. Γιατί όµως η συγκεκριµένη νοµοθεσία έχει τόσο µεγάλη σηµασία; Δεν είναι µόνο ότι η οικοδοµή και οι κατασκευές αποτε-λούν έναν από τους σηµαντικότερους αναπτυξιακούς µοχλούς της Ελλάδας

και «βαρόµετρο» της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά. Δεν είναι µόνο ότι µε την οικοδοµή συνδέονται δε-κάδες επαγγέλµατα που κι αυτά, επα-ναπροσδιορίζονται σε ό,τι αφορά τον ρόλο τους ως «πράσινοι» προµηθευ-τές. Το σηµαντικότερο είναι ότι η οι-κοδοµή είναι ενεργοβόρα και πρέπει άµεσα να συνδεθεί µε τις ανανεώσι-µες πηγές ενέργειας. Χαρακτηριστική προς τούτο είναι η τοποθέτηση του Christopher Jones, επικεφαλής στη Διεύθυνση Ανανεώσιµων Πηγών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο οποίος µε έναν τόνο υπερβολής, και φοβούµε-νος ότι οι στόχοι που έχουν τεθεί για το 2020 δεν θα πραγµατοποιηθούν προειδοποίησε τους συνέδρους του 4ου WFER στην Αθήνα: «Ξεχάστε τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και τις ελπίδες που έχουµε εναποθέσει όλοι σε αυτές. Αν δεν περιορίσουµε τώρα την ενεργειακή σπατάλη, αν δεν κά-νουµε τα κτίρια πιο αποδοτικά, δεν πρόκειται να επιτευχθούν οι ενεργει-ακοί στόχοι ούτε του 2020, αλλά ού-τε και οι µακροπρόθεσµοι του 2050, ακόµα κι αν πιάσουµε τους στόχους για τις ανανεώσιµες».

Άλλες σηµαντικές νοµοθεσίες που µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο βρίσκο-νται σε εξέλιξη αυτή τη στιγµή κι ανα-µένεται να επηρεάσουν σηµαντικά τις δηµόσιες αλλά και τις ιδιωτικές επεν-δυτικές πολιτικές στην Ελλάδα είναι: η Οδηγία Πλαίσιο για το Νερό 2000/60/Ε.Ε. (Water Framework Directive-WFD) η οποία «µετά κόπων και βα-σάνων» άρχισε να εφαρµόζεται στην Ελλάδα µε τον προσδιορισµό λεκανών απορροής σε ελληνικούς και διεθνείς υδροφορείς, η περιβόητη Οδηγία 2004/35/E.Κ. για την «Αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζηµίας – Αρχή ‘ο ρυ-παίνων πληρώνει’» µετά την εφαρµο-γή της οποίας αναµένεται να αλλάξουν πολλά στην ασφαλιστική αγορά για τον περιβαλλοντικό κίνδυνο και τη βι-οµηχανική ρύπανση, οι οδηγίες για τις θαλάσσιες µεταφορές και τα καύσιµα των πλοίων, ενώ µε µεγάλο ενδιαφέ-ρον αναµένει η αγορά τη νοµοθετική παρέµβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις αεροπορικές µεταφορές κ.ά.

λούθησαν. Ο νόµος αυτός, προϊόν δι-αβούλευσης αλλά όχι απόλυτης συµ-φωνίας µε την αγορά, πυροδότησε τις εξελίξεις στα φωτοβολταϊκά και έδω-σε πνοή στις ανεµογεννήτριες. Μένει όµως ακόµα να εκσυγχρονιστεί, να συνδεθεί µε το νέο γενικό χωροταξι-κό σχέδιο και να αντιστοιχηθεί µε τα χωροταξικά για τον τουρισµό και τη βιοµηχανία, προκειµένου να εκλεί-ψουν προσκόµµατα και µικροπρο-βλήµατα. Για το ζήτηµα αυτό είναι χαρακτηριστική η απάντηση που µας έδωσε ο Pinu Parthan, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του υπερεθνι-κού συµβουλευτ ικού οργανισµού Reneawble Energy & Energy Efficiency Parthneship (REEEP), σε ερώτησή σχε-τικά µε το ποιο καθεστώς θα πρέπει να διέπει π.χ. τα οικιακά φωτοβολ-ταϊκά. «Ζητάτε την άδεια κάποιας ρυθµιστικής αρχής ενέργειας όταν αγοράζετε µια γεννήτρια ηλεκτρικού ρεύµατος που δουλεύει µε βενζίνη; Όχι ασφαλώς! Εποµένως δεν µπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να υπάρχει τόσο απαγορευτική νοµοθεσία για τα φωτοβολταϊκά πάνελ. Θα έπρεπε να θεωρούνται κι έτσι θεωρούνται στην Αγγλία και τη Γερµανία για παράδειγ-µα, ως µέρος της κατασκευής ενός σπιτιού ή ενός κτιρίου. Τόσο απλά…», µας είπε στο πλαίσιο του 4ου World Forum on Energy Regulation το οποίο πραγµατοποιήθηκε στα µέσα Οκτω-βρίου στην Αθήνα, συγκεντρώνοντας εκατοντάδες µέλη ρυθµιστικών αρχών ενέργειας απ΄ όλο τον κόσµο.

Ενεργειακά κτίρια

Σηµαντική νοµοθετική εξέλιξη η οποία θα παίξει µεγάλο ρόλο στην καθηµερινότητα εκατοµµυρίων Ελ-λήνων θεωρείται η νέα νοµοθεσία για την ενεργειακή απόδοση κτιρίων. Μετά από επτά χρόνια καθυστέρησης (η Οδηγία 91 του Ε.Κ. ψηφίστηκε το 2002!) και µετά από τρία χρόνια νο-µοθετικής απραξίας ( ο Ν. 142/ 2006 «Περί ρύθµισης της ενεργειακής από-δοσης κτιρίων» και ο Ν. 3661/ 2008 «Μέτρα για τη µείωση της ενεργει-ακής κατανάλωσης των κτιρίων και άλλες διατάξεις» έµεναν στα συρτά-

Η κυβέρνηση ξεκίνησε µε τη δι-άθεση να λειάνει τον δρόµο των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και να θέσει σε αναµονή έργα τα οποία εγκυµονούν περιβαλλοντι-κούς κινδύνους (εκτροπή Αχελώ-ου) ή µέτρα που έχουν αµφίβο-λη χρησιµότητα (νοµιµοποίηση ηµιυπαίθριων χώρων). Την ίδια στιγµή τροποποιεί πολιτικές που έχουν περιορισµένο περιβαλ-λοντικό όφελος: καταργείται η απόσυρση ρυπογόνων αυτοκινή-των παλαιάς τεχνολογίας (λόγω και του υψηλού δηµοσιονοµικού κόστους) και τροποποιούνται τα περιβαλλοντικά τέλη µε ωφελη-µένα τα αυτοκίνητα µικρού κυβι-σµού. Επίσης επανατοποθετεί σε νέες βάσεις ένα από τα κορυφαία νοµοθετικά πονήµατα της προη-γούµενης κυβέρνησης, τα χωρο-ταξικά πλαίσια για τον τουρισµό και τη βιοµηχανία, καθώς και το υπερ-φιλόδοξο Ρυθµιστικό Σχέ-διο Αθήνας. Τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα υπάρχει δι-άθεση να θωρακιστεί η πράσινη στροφή µε σύγχρονη νοµοθεσία που θα απελευθερώνει τις δυ-νάµεις της αγοράς που θέλουν να πρωταγωνιστήσουν. Μπορεί να πρώτα µέτρα όπως η αντικα-τάσταση του στόλου των κρατι-κών αυτοκινήτων µε υβριδικά να έχουν περιορισµένο οικονοµικό ενδιαφέρον, άλλα µέτρα όµως όπως η εξυγίανση του καθεστώ-τος αδειοδότησης για τις ανανε-ώσιµες πηγές ενέργειας έχουν µακροπρόθεσµο ορίζοντα.

Τα πρώτα βήµατα

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

62 ΕΠΙΛΟΓΗ


Το γεγονός ότι η λέξη «Ενέρ-γεια» περιλαµβάνεται στον

τίτλο του νέου υπουργείου Περιβάλ-λοντος, αλλά και η σπουδή της νέας υπουργού, Τίνας Μπιρµπίλη να δει από κοντά και να κουβεντιάσει επί µακρόν, µε τους επικεφαλής όλων των ενεργειακών επιχειρήσεων της χώρας πριν καν συµπληρώσει µια εβδοµάδα ως υπουργός, µαρτυρούν πως η ενέρ-γεια θα παίξει µείζονα ρόλο στο νέο αναπτυξιακό µοντέλο της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου. Φυσικά δεν εί-ναι ο µόνος ηγέτης χώρας µέλους της Ε.Ε. που θέτει την ενέργεια σε προτε-ραιότητα. Υπάρχουν συνάδελφοί του, εντός κι εκτός Ένωσης, που ρυθµίζουν τις τύχες των χωρών τους στηριζόµενοι στην ενεργειακή επάρκειά τους ή τη διασύνδεση των χωρών τους µε τους ενεργειακούς γίγαντες που ανταγωνί-ζονται στη διεθνή σκακιέρα.

Δεν είναι όλα ...πράσινα

Η Ελλάδα βρίσκεται σε πλεονεκτι-κή θέση από άποψη γεωστρατηγικού status, ενώ θεωρείται «ευλογηµένη»

όσον αφορά στο δυναµικό των ανα-νεώσιµων πηγών ενέργειας που δια-θέτει. Δυστυχώς όµως, το ενεργειακό µείγµα µας, αποτελούµενο σε ποσο-στό σχεδόν 95% από ορυκτά καύσιµα (κατά βάση εισαγόµενα...), θεωρείται ως ένα από τα χειρότερα στην Ευρώ-πη των 27- ήταν το χειρότερο στην Ευρώπη των 15. Η µετάβαση από την «οικονοµία του άνθρακα» στη νέα «πράσινη» οικονοµία των ανανεώ-σιµων πηγών δεν είναι µια εύκολη υπόθεση κι αυτό είναι δεδοµένο που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της η νέα κυβέρνηση. Στην Ελλάδα, µπορεί να µην διαθέτουµε (...προς τον παρόν) ισχυρό πυρηνικό λόµπι που να πιέζει για συµµετοχή της πυρηνικής ενέρ-γειας στο τελικό ενεργειακό µείγµα, έχουµε όµως µια ισχυρή παρουσία του άνθρακα, του λιγνίτη για την ακρί-βεια, που δεν µπορεί να µπει εύκολα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πρόσφατα ένα από τα σηµαντικότερα think tank, το Εθνικό Συµβούλιο Ενεργειακής Πο-λιτικής ζήτησε από την (προηγούµενη) ελληνική κυβέρνηση µεγαλύτερη συµ-

µετοχή των ορυκτών καυσίµων στο ενεργειακό µείγµα, αµφισβητώντας τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας. Σε κάθε περίπτωση, δικαιολογία ήταν η εξασφά-λιση ενεργειακής επάρκειας σε µια επο-χή υψηλών ενεργειακών απαιτήσεων µε λιγοστά περιθώρια για «πειράµατα». Πείραµα όµως είναι το να επιµένουµε σε ενεργειακές πηγές που δεν ξέρουµε για πόσο θα είναι διαθέσιµες, υποστη-ρίζουν οι θιασώτες των ανανεώσιµων πηγών.

Η µετάβαση στη νέα ενέργεια δεν είναι καθόλου δεδοµένη και στο επεν-δυτικό επίπεδο. Τα εµπόδια για τις ανα-νεώσιµες έχουν περιοριστεί σε σχέση µε µια δεκαετία πριν, αλλά δεν έχουν εξαφανιστεί, µε αποτέλεσµα δυναµικά κεφάλαια που θα µπορούσαν να στη-

Η ενέργεια αναµένεται να αποτελέσει έναν από τους κυ-ριότερους – αν όχι τον σηµαντικότερο – πυλώνα στήριξης για την πράσινη «στροφή» ανάπτυξης που επιχειρείται σή-µερα. Η νέα, φιλική προς το περιβάλλον, οικονοµία φιλο-δοξεί να στηριχτεί σε µεγάλα επιχειρηµατικά σχήµατα που ενδιαφέρονται να επενδύσουν και σε ενεργειακά πρότυπα.

TO ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΟΡΟΣΗΜΟ

ΕΠΙΛΟΓΗ 63


στο ...εξωτερικό. Χαρακτηρισ τ ικό παράδειγµα είναι οι άνθρωποι της ΕΛΕΤΑΕΝ, του επισ τηµονικού φο-ρέα που έχει αναλάβει το βάρος της εκπροσώπησης του κλάδου της αιο-λικής ενέργειας και της δηµιουργίας θετικού κλίµατος για τις επενδύσεις σε αιολικά πάρκα, οι οποίοι θεωρούν ότι παρά το ευνοϊκό νοµικό καθεστώς χρειάζεται µεγαλύτερη ευελιξία και περισσότερη γενναιοδωρία από την πλευρά της πολιτείας για να αναπτυ-χθεί ο κλάδος. Είναι τέτοια η κατά-σταση που έχει διαµορφωθεί, ειδικά στα αιολικά, που οι άνθρωποι του κλάδου είναι υποχρεωµένοι να ανα-τρέχουν και να στηρίζονται στο κοι-νοτικό ...‘κεκτηµένο’. «Ιδιαίτερα στον δικό µας χώρο, πέρα από την επιστη-

µονική και τεχνική επιχειρηµατολογία µας για την πολλαπλή ωφελιµότητα της αιολικής ενέργειας, η πολιτική µας επιχειρηµατολογία αντλεί θέσεις από τη φαρέτρα των σχετικών κοινοτικών οδηγιών. Γι’ αυτό και οι φορείς που προωθούν την ανάπτυξη των ανανεώ-σιµων πηγών ενέργειας αφιερώνουν σηµαντικό ποσοστό των δραστηριο-τήτων τους σε ενηµέρωση επί κοινο-τικών θεµάτων. Γιατί γνωρίζουν ότι ο µόνος τρόπος να περάσει µια θετική ρύθµιση για τις α.π.ε. είναι να έρθει µε τη µορφή Ευρωπαϊκής Οδηγίας», επισηµαίνει ο Γιάννης Τσιπουρίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Επιστηµο-νικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας σε πρόσφατο µήνυµα του µε αφορµή την Παγκόσµια Ηµέρα Ανέµου.

ρίξουν την πράσινη στροφή να βρίσκο-νται σε αναµονή. Τέλος, οι εκτιµήσεις των µη κυβερνητικών οργανώσεων για τη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας στις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, έρ-χονται αντιµέτωπες µε τη σκληρή πραγ-µατικότητα της ανεργίας η οποία είναι πια στο 10%. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι, σύµφωνα µε την εαρινή έρευνα της Greenpeace «η πράσινη ανάπτυξη ανα-µένεται να αποφέρει 250-400 χιλ. θέ-σεις εργασίας στην Ελλάδα ως το 2020 αν σήµερα αποφασίσουµε να κάνουµε τη στροφή και βέβαια τις επιβαλλόµε-νες επενδύσεις».

Πως θα οικοδοµηθεί λοιπόν το µέλλον των α.π.ε. στην Ελλάδα; Οι περισσότεροι παράγοντες του κλά-δου εναποθέτουν τις ελπίδες τους

Παρά το ευνοϊκό νοµικό καθεστώς που ισχύει την τελευταία τετραετία, η αιολική ενέργεια αντιµετωπίζει τη

δυσπιστία από την περιφέρεια και τη στασιµότητα από τη γραφειοκρατία – δεν είναι τυχαίο ότι επενδύσεις σχεδόν

2 δισ. ευρώ βρίσκονται σε κατάσταση ...αναµονής!

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

64 ΕΠΙΛΟΓΗ


Με τη δύναµη του ανέµου

Η αιολική ενέργεια είναι ασφαλώς η σηµαντικότερη από τις ανανεώσι-µες. Η Ελλάδα προσφέρεται για ανά-πτυξή της, καθώς υπάρχουν περιοχές αυξηµένου αιολικού δυναµικού. Ταυ-τόχρονα όµως είναι µια από τις α.π.ε. που αµφισβητούνται έντονα από το-πικές κοινωνίες και ορισµένες πρωτο-βουλίες πολιτών. Η διφορούµενη έν-νοια της «αισθητικής» επέµβασης των ανεµογεννητριών στο ελληνικό τοπίο έχει καθηλώσει σηµαντικά επενδυτικά σχέδια στη Σέριφο, την Κρήτη κ.ά. και προκαλεί πονοκέφαλο στους Έλληνες και πολυεθνικούς παίκτες της αγοράς που βρίσκονται σε αναµονή. Αυτό το διάστηµα αναπτύσσονται στην Ελλά-δα σηµαντικές επενδυτικές δραστηρι-ότητες στην αιολική ενέργεια. Μεγά-λος είναι και ο συνωστισµός ισχυρών παικτών, οι µεγαλύτεροι ευρωπαίοι παίκτες βρίσκονται ήδη εδώ. Πα-ρά το ευνοϊκό νοµικό καθεστώς που ισχύει από το 2006, ειδικά η αιολική ενέργεια αντιµετωπίζει τη δυσπιστία από την περιφέρεια και τη στασιµό-τητα από τη γραφειοκρατία – δεν εί-ναι τυχαίο ότι επενδύσεις σχεδόν 2 δισ. ευρώ βρίσκονται σε κατάσταση ...αναµονής. Αξίζει να σηµειωθεί ότι η προτίµηση προς την αιολική ενέργεια είναι παγκόσµια, αφού τα επενδυτικά κεφάλαια στα αιολικά πάρκα ανήλθαν διεθνώς το 2007 σε πάνω από 50 δισ. δολάρια. Με δεδοµένη την προτίµηση των επενδυτών στον άνεµο, το Global

ΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ

Τα τέσσερα σενάρια ταχυτήτων στην εξέλιξη της ισχύος των φωτοβολταϊκών στον κόσµο ως το 2010 και της αξιοποίησης του ανέµου µε βάση τα εγκατεστηµένα αιολικά πάρκα – σε µεγαβάτ.

Σηµειώση: * Εκτιµήσεις Πηγές: World Wind Energy Association (2009), European Photovoltaic Industry Association (2007).

Wind Energy Council (G.W.E.C.), υπο-λογίζει ότι η παγκόσµια εγκατεστηµέ-νη ισχύς αιολικών πάρκων το 2010 θα έχει ανέβει στα 135 GW, ενώ οι προ-βλέψεις για το 2020 – χρονιά στόχο όλων των κοινοτικών προσπαθειών για συµµετοχή των ανανεώσιµων πη-γών κατά 20% στο ενεργειακό µίγµα, ανέρχονται σε εγκατεστηµένη ισχύ 1.000 GW. Στην Ελλάδα τα πράγµατα κινούνται προς τη θετική κατεύθυνση αλλά µε πολύ µικρά βήµατα. Σύµφω-να µε τον Γιάννη Τσιπουρίδη, πρόε-

Η ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ αναµένεται να αποφέρει 250-400 χιλ. θέσεις εργασίας στην Ελλάδα ως το 2020. Αυτά σύµφω-να µε φετινή έρευνα της Greenpeace. Φθάνει να αποφασίσουµε σύντοµα να κάνουµε τη στροφή και βέβαια τις επι-βαλλόµενες επενδύσεις.


ΦωτοβολταϊκάΑιολική ενέργεια

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

��

��

��

��

��

��

��

��

66 ΕΠΙΛΟΓΗ


δρο της ΕΛΕΤΑΕΝ, λειτουργούν στην Ελλάδα 1.065 MW αιολικών πάρκων. Το νούµερο δεν είναι ευκαταφρόνητο, όµως απέχει πολύ από τους στόχους. Όπως µας δήλωσε «πρέπει τη δεκαε-τία 2010 – 2020 να εγκαθιστούµε πε-ρίπου 900 MW ετησίως από 120 MW που είναι ο µέσος όρος της τελευταίας πενταετίας». Κάτι, φαινοµενικά αδύ-νατο. Στις αρχές της δεκαετίας η εγκα-τεστηµένη ισχύς µόλις ξεπερνούσε τα 600 MW, πριν τρία χρόνια έφτασε τα 750 MW, το 2007 έφτασε τα 870 MW και το 2008 έφτασε τα 985 ΜW, δηλαδή µέσα σε ένα χρόνο εγκατα-στάθηκαν µόλις 115 MW!

Τα µυστικά του ήλιου

Όλοι όσοι ασχολούν ται µε τον ήλιο και την ενέργειά του, προσδο-κούν µια Ελλάδα «φωτεινή»: φθηνή κι εύκολη στη διαχείρισή της ενέργει-ας και συµβολή της στην αύξηση του ποσοστού συµµετοχής των α.π.ε. στο ενεργειακό µείγµα της χώρας προκει-µένου να επιτευχθούν οι στόχοι του 2020. Μετά τον νόµο του 2006 και τις διατάξεις ή τα Προεδρικά Διατάγ-µατα που τον ακολούθησαν, η αγορά των φωτοβολταϊκών έχει «ζεσταθεί», οι µεγάλοι παίκτες απλώνουν όλο και περισσότερο τα ...πάνελ τους και τα ποσά που επενδύονται έχουν πάρει την ανιούσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα φωτοβολταϊκά έχουµε και σηµα-ντικές βιοµηχανικές επενδύσεις, κα-θώς ένα εργοστάσιο φωτοβολταϊκών πάνελ νέας τεχνολογίας (thin film) της Heliosphera έχει ήδη ξεκινήσει να πα-ράγει προϊόντα στην Τρίπολη. Το πο-λυδαίδαλο γραφειοκρατικό καθεστώς απλοποιείται, οι τιµές πώλησης του παραγόµενου ρεύµατος παραµένουν δελεαστικές (παρά τις προσπάθειες της πολιτείας να µειώσει το καλοκαίρι το περιθώριο κέρδους των πωλητών) και οι τοπικές κοινωνίες δεν αντιµε-τωπίζουν τα φωτοβολταϊκά µε τη δυ-σπιστία που δείχνουν στις ανεµογεν-νήτριες. Αντίθετα, ήταν τόσες πολλές οι αιτήσεις προς τη Ρυθµιστική Αρχή Ενέργειας κατά τη διάρκεια των µηνών που µεσολάβησαν από το 2006, που το σύστηµα ελέγχου των αιτήσεων και

αδειοδότησης κυριολεκτικά µπλόκα-ρε, πριν αρχίσει και πάλι να αδειοδο-τεί στα τέλη του φετινού καλοκαιριού.

Μικρά προβλήµατα µε το χωρο-ταξικό πλαίσιο ανάπτυξης των φωτο-βολταϊκών και την αρτιότητα ή µη των οικοπέδων στα οποία εγκαθίστανται τα πάνελ, αναµένεται να αρθούν συν τω χρόνω. Ήδη η νέα κυβέρνηση έχει αφήσει ανοιχτό το ενδεχόµενο για µε-γαλύτερη ευελιξία σε ζητήµατα χωρο-ταξίας υπέρ των φωτοβολταϊκών. Αυτή τη στιγµή η παραγόµενη ενέργεια από φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα ανέρχεται σε 70 MW κι είναι διπλάσια απ ΄ό,τι ήταν πέρυσι. Εντυπωσιακή είναι η αύ-ξηση και σε παγκόσµιο επίπεδο, την

Τη στιγµή που τόσο η αιολική ενέργεια όσο και τα φωτοβολταϊκά

αντιµετωπίζουν προβλήµατα που εµποδίζουν την οµαλή ανάπτυξή τους, έχει νόηµα να µιλάµε για άλλες ανανεώσιµες πηγές ενέργειας; Τα µερίδια όλων των άλλων µορφών είναι µικρά ή µηδαµινά, η τεχνολογική κινητικότητα όµως συνεχίζει να εντυπωσιάζει και να µας τροφοδοτεί καθηµερινά µε ενεργειακά ...όνειρα. Το βιοαέριο, παραγόµενο είτε από ζωικά κατάλοιπα σε µεγάλες κτηνοτροφικές µονάδες και βιοµηχανίες επεξεργασίας κρέατος, είτε από οργανικά απορρίµµατα σε Χώρους Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων είναι µια λύση που εξετάζεται και έχει προοπτικές. Στο πλαίσιο µάλιστα της δηµιουργίας νέων ΧΥΤΑ στην Αττική, το βιοαέριο έχει δυνατότητες αντικατάστασης ορυκτών καυσίµων. Το βιοντίζελ επίσης, αποτελεί σηµαντική λύση. Σε αντίθεση όµως µε τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες που µάχονται για να διευρύνουν τη χρήση του και να διευκολύνουν την παραγωγή του, στον βαθµό που το επιτρέπει η ΕΕ η οποία µειώνει την επιδότησή τους, σην Ελλάδα το σαθρό νοµικό πλαίσιο και η γραφειοκρατία δυναµιτίζουν την προσπάθεια. Σύµφωνα µε στοιχεία του Ελληνικού

Συνδέσµου Παραγωγών Βιοκαυσίµων η αγορά θα απορροφήσει το 2010 περίπου 182 εκατ. λίτρα έναντι 123 εκατ. λίτρων το 2008. Οι παραγωγοί, µε ανακοίνωσή τους πριν λίγες εβδοµάδες, ζητούν ενίσχυση των ενεργειακών καλλιεργειών και περισσότερη κρατική χρηµατοδότηση για επενδύσεις στην έρευνα. Αξίζει να σηµειώσουµε ότι η ελληνική παραγωγή βιοκαυσίµων δεν καλύπτει τη ζήτηση γι΄ αυτό πραγµατοποιούνται εισαγωγές. Αυτή τη στιγµή κανένας δεν είναι σε θέση να προβλέψει αν το 2020, χρονιά ορόσηµο και για τα βιοκαύσιµα, θα επιτευχθεί ο στόχος της συµµετοχής των βιοκαυσίµων στο σύνολο των καυσίµων που χρησιµοποιούνται στις µεταφορές σε ποσοστό 10% (επί συνόλου 20% ανανεώσιµων καυσίµων). Για τη γεωθερµία, τέλος, το 2009 υπήρξε θετικό, καθώς πάρθηκαν ορισµένα µέτρα ενίσχυσής της. Πιο συγκεκριµένα ορίστηκαν περιοχές έντονου γεωθερµικού ενδιαφέροντος ανά την επικράτεια (π.χ. Μήλος), όπου η αξιοποίηση της πηγής θα γίνεται µε πολύ λιγότερες από τις συνήθεις διαδικασίες, ενώ ξένες εταιρείες, κυρίως από την «πατρίδα» της γεωθερµίας, την Ισλανδία, εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για επενδύσεις στην Ελλάδα.

Πολλές λύσεις - λίγη ενέργεια

περίοδο 2006- 2007 η εγκατεστηµέ-νη ισχύς φωτοβολταϊκών παγκοσµίως αυξήθηκε κατά 50%, ενώ κατά 100% αυξήθηκε την περίοδο 2007- 2008. Σύµφωνα µε το Κέντρο Ανανεώσι-µων Πηγών Ενέργειας µέχρι τα τέλη του 2010 κι εφόσον υλοποιηθούν κά-ποιες επενδύσεις, η παραγόµενη από φωτοβολταϊκά ενέργεια στην Ελλάδα µπορεί να φτάσει µέχρι και τα 200 MW. Προς το παρόν, σύµφωνα µε εκτιµήσεις του ΚΑΠΕ, η Ελλάδα βρί-σκεται στη 15η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά, πολύ χαµηλά δηλαδή, ενώ έχει τη µεγαλύτερη ηλιοφάνεια απ΄ όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.


ΕΠΙΛΟΓΗ 67

� � � � � � � � � � � � � � � ��

��

��

��

��

��

�

��

� � � � � � � � � � � � � � � ��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

��

68 ΕΠΙΛΟΓΗ


Επιχειρηµατικές ευκαιρίες από τα σκουπίδια που παράγουµε µε φρενήρεις ρυθµούς και τεχνολογίες που µειώνουν ή και ελαχιστοποιούν την περιβαλλοντική επίπτωση από τη δι-αχείρισή τους µας προτείνει η σύγχρονη ατζέντα της διαχείρισης απορριµµάτων. Υγρά ή στερεά, τα απορρίµµατα αποτελούν δυναµική πλευρά της «πράσινης» οικονοµίας που ξεκί-νησε και στην Ελλάδα. Το ζήτηµα είναι αν προλαβαίνουµε να δράσουµε αποτελεσµατικά.

ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ ΕΥΡΩ

Οι φλεγµατ ικοί Αγγλο -σάξονε ς σ υνηθ ίζ ουν να χρησιµοποιούν δύο φράσεις για τα σκουπί-δια. Η πρώτη είναι, σε

ελεύθερη απόδοση, «τα σκουπίδια εί-ναι πάντα πρόβληµα για τους άλλους κι όχι για όσους τα παράγουν»’, ενώ εξίσου διάσηµη και κυνική ασφαλώς είναι η φράση «πάτε τα σκουπίδια όπου θέλετε εκτός από την αυλή µου» (γνωστό ως Σύνδροµο NΙMBY- Not in My Backyard). Και οι δύο παραπάνω φράσεις αποτυπώνουν την αποποί-

ηση ευθύνης αυτών που παρά-γουν τα απορρίµµατα, όλων

µας δηλαδή και την «κα-ταδίκη» ελαχίστων από

µας, που ζουν κοντά σε σκουπιδότοπους, ανοι-χ τέ ς χωµατερές και ρυπογόνους ΧΑΔΑ. Κι όµως, σε όλο τον κόσµο τα σκουπί-δια δεν αποτελούν µόνο «πρόβληµα» αλλά και ευκαιρία για ανάπτυξη επιχει-ρηµατικών δραστηρι-

οτήτων, καθώς από τα

σκουπίδια µπορούµε να ανακτήσουµε ενέργεια και να αξιοποιήσουµε µεγάλο ποσοστό τους.

Στην Ελλάδα, µε µέσο κατά κεφα-λή βάρος απορριµµάτων 1,5 κιλά την ηµέρα (4 κιλά στις ΗΠΑ), δεν υπήρξε συγκροτηµένη πολιτική για τα απορ-ρίµµατα πριν από τα µέσα της δεκαε-τίας του ΄90, ενώ τα πρώτα σηµαντικά έργα, οι πρώτοι δηλαδή Χώροι Υγειο-νοµικής Ταφής Απορριµµάτων (ΧΥΤΑ), τα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιµων Υλικών (ΚΔΑΥ) και τα εργοστάσια ανακύκλωσης είναι υπόθεση µικρό-τερη των 10 χρόνων. Κι όµως, όπως υποσ τηρίζε ι ο δήµαρχος Λαµίας, Γιώργος Κοτρωνιάς, µέλος του δ.σ. της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανα-κύκλωσης και υπεύθυνος περιβάλλο-ντος στην Κεντρική Ένωση Δήµων και Κοινοτήτων Ελλάδας «ο τοµέας της διαχείρισης στερεών αποβλήτων είναι τοµέας αιχµής µε χαρακτήρα επείγο-ντος». Όπως και σε άλλες περιβαλ-λοντικές πολιτικές, χρειάστηκε πρώτα να συρθεί η χώρα στα δικαστήρια, να επιβληθούν πρόστιµα από την Ευρω-παϊκή Ένωση, να κινητοποιηθούν το-πικές κοινωνίες και να εκταµιευτούν, µε πολύ κόπο, κοινοτικά χρήµατα που

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

άλλες χώρες ‘αρπάζουν΄ και αξιοποιούν εν µια νυκτί. Την ίδια στιγµή, η πρόνοια για το µέλλον της διαχείρισης απορριµµάτων, εκεί δηλαδή που είναι στραµµένο το βλέµµα της διεθνούς κοινό-τητας και βρίσκονται συντονισµένες όλες οι τε-χνολογίες, στην Ελλάδα είναι ένα «κενό» γράµ-µα. Ο περιφερειακός σχεδιασµός ΧΥΤΑ δεν προ-χωράει στην Αττική όπου η αύξηση των απορ-ριµµάτων στο λεκανοπέδιο είναι περίπου 3% σε ετήσια βάση και τα σκουπίδια ανέρχονται σε περίπου 6.500 τόνους την ηµέρα. Τα νέα εργο-στάσια επεξεργασίας απορριµµάτων χτίζονται µε αργούς ρυθµούς, πρόσφατα ολοκληρώθηκε ένα στη Φυλή, τεχνολογίες άλλων χωρών, όπως η καύση, δεν απασχολούν την Ελλάδα, ενώ το πα-ρασκηνιακό παιχνίδι, ανάµεσα σε οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κεντρικής διοίκησης, κατασκευαστικών εταιρειών, κοµµάτων και οικο-λογικών οργανώσεων δίνει και παίρνει. Που και που, πυρκαγιές που θέτουν σε κίνδυνο τη δη-µόσια υγεία (Ταγαράδες στη Θεσσαλονίκη), συ-γκρούσεις πολιτών µε σώµατα ασφαλείας (Λευ-κίµµη Κέρκυρας, Γραµµατικό Αττικής), ειδήσεις από το εξωτερικό (απεργίες και συγκρούσεις στη Νάπολη), αλλά και (καλοκαιρινές συνήθως…) απεργίες στην αποκοµιδή µας περιγράφουν σκη-νές από το µέλλον µας. Πολλά σκουπίδια, λίγος χώρος, ακόµα λιγότερος χρόνος.

Η νοµοθεσία που δεν τηρήσαµε

Σύµφωνα µε την Κάτια Λαζαρίδη, επίκου-ρη καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο, «το θεσµικό πλαίσιο µπορεί να στέκεται σαν δαµόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια µας, οι κοινοτικές οδηγίες µπορεί να µεταφέρονται στην Ελλάδα και να ενσωµατώνονται στο εθνικό δίκαιο, η εφαρµογή τους όµως δεν είναι πάντα σωστή». Σε ποια νοµοθεσία αναφέρεται η κα-θηγήτρια; Αναφέρεται στην Οδηγία του 1999 για την Υγειονοµική Ταφή, µια υπόθεση δηλαδή που συµπλήρωσε µια δεκαετία και ήδη θεωρείται ξε-περασµένη, στις συνεχείς παρατάσεις που έλαβε η χώρα µας για την προσαρµογή της στο κοινοτι-κό κεκτηµένο της διαχείρισης απορριµµάτων αλ-λά και στο γεγονός ότι και η τελευταία παράταση έχει πλέον λήξει. Η τελευταία προθεσµία για το κλείσιµο όλων των ΧΑΔΑ στην Ελλάδα έληξε στις 31/12/2008, ενώ το καλοκαίρι του 2010, η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να εκτρέπει από την υγειονοµική ταφή και να οδηγεί σε ανακύκλωση το 25% των βιοαποδοµήσιµων απορριµµάτων. Το 2013 πρέπει το ποσοστό της εκτροπής να φτάνει το 50%- τα µισά δηλαδή βιοαποδοµή-

Εποχή απαιτήσεωνΗ κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει, τη στιγµή που γράφονται αυτά, τα χαρτιά της για το µείζον ζήτηµα των απορριµµάτων, ενώ στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που έδωσε η νέα υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα

Μπιρµπίλη, απέφυγε να ξεκαθαρίσει το τι ακριβώς θα γίνει

σε Κερατέα και Γραµµατικό . Ως

αντιπολίτευση, το ΠΑΣΟΚ είχε υποστηρίξει την ανάγκη να υλοποιηθεί ο

περιφερειακός σχεδιασµός ΧΥΤΑ, τον οποίο είχε ψηφίσει (µαζί µε τη σηµερινή αντιπολίτευση) όταν ήταν κυβέρνηση. Η υλοποίησή του όµως, στο

Γραµµατικό και την Κερατέα όπου είναι χωροθετηµένοι οι νέοι ΧΥΤΑ, προσκρούει στις τοπικές κοινωνίες. Είναι εποχή για τέτοιου είδους συγκρούσεις; Πόσο ακόµα θα διεκδικούµε και

θα λαµβάνουµε παρατάσεις από την Ευρωπαϊκή

Ένωση; Η υπουργός Τίνα Μπιρµπίλη έχει ήδη …µεγάλο πονοκέφαλο να αντιµετωπίσει.

µα. Ο περιφερειακός σχεδιασµός ΧΥΤΑ δεν προ-χωράει στην Αττική όπου η αύξηση των απορ-ριµµάτων στο λεκανοπέδιο είναι περίπου 3% σε ετήσια βάση και τα σκουπίδια ανέρχονται σε περίπου 6.500 τόνους την ηµέρα. Τα νέα εργο-στάσια επεξεργασίας απορριµµάτων χτίζονται µε αργούς ρυθµούς, πρόσφατα ολοκληρώθηκε ένα στη Φυλή, τεχνολογίες άλλων χωρών, όπως η καύση, δεν απασχολούν την Ελλάδα, ενώ το πα-ρασκηνιακό παιχνίδι, ανάµεσα σε οργανισµούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κεντρικής διοίκησης, κατασκευαστικών εταιρειών, κοµµάτων και οικο-λογικών οργανώσεων δίνει και παίρνει. Που και που, πυρκαγιές που θέτουν σε κίνδυνο τη δη-µόσια υγεία (Ταγαράδες στη Θεσσαλονίκη), συ-γκρούσεις πολιτών µε σώµατα ασφαλείας (Λευ-κίµµη Κέρκυρας, Γραµµατικό Αττικής), ειδήσεις από το εξωτερικό (απεργίες και συγκρούσεις στη Νάπολη), αλλά και (καλοκαιρινές συνήθως…) απεργίες στην αποκοµιδή µας περιγράφουν σκη-νές από το µέλλον µας. Πολλά σκουπίδια, λίγος

Σύµφωνα µε την Κάτια Λαζαρίδη, επίκου-ρη καθηγήτρια στο Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο, «το θεσµικό πλαίσιο µπορεί να στέκεται σαν δαµόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια µας, οι κοινοτικές οδηγίες µπορεί να µεταφέρονται στην Ελλάδα και να ενσωµατώνονται στο εθνικό

θηγήτρια; Αναφέρεται στην Οδηγία του 1999 για την Υγειονοµική Ταφή, µια υπόθεση δηλαδή που συµπλήρωσε µια δεκαετία και ήδη θεωρείται ξε-περασµένη, στις συνεχείς παρατάσεις που έλαβε η χώρα µας για την προσαρµογή της στο κοινοτι-κό κεκτηµένο της διαχείρισης απορριµµάτων αλ-λά και στο γεγονός ότι και η τελευταία παράταση έχει πλέον λήξει. Η τελευταία προθεσµία για το κλείσιµο όλων των ΧΑΔΑ στην Ελλάδα έληξε στις 31/12/2008, ενώ το καλοκαίρι του 2010, η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να εκτρέπει από την υγειονοµική ταφή και να οδηγεί σε ανακύκλωση το 25% των βιοαποδοµήσιµων απορριµµάτων. Το 2013 πρέπει το ποσοστό της εκτροπής να φτάνει το 50%- τα µισά δηλαδή βιοαποδοµή-

Η κυβέρνηση δεν έχει ανοίξειτη στιγµή που γράφονται αυτάτα χαρτιά της για το µείζον ζήτηµα των απορριµµάτωνενώ στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που έδωσε η νέα υπουργός Περιβάλλοντος Τίνα

Μπιρµπίληνα ξεκαθαρίσει το τι ακριβώς θα γίνει

σε Κερατέα και Γραµµατικό

σχεδιασµός ΧΥΤΑοποίο είχε ψηφίσει (µαζί µε τη σηµερινή αντιπολίτευσηήταν κυβέρνησηΗ υλοποίησή του όµως

Γραµµατικό και την Κερατέα όπου είναι χωροθετηµένοι οι νέοι ΧΥΤΑ, προσκρούει στις τοπικές κοινωνίεςεποχή για τέτοιου είδους συγκρούσειςακόµα θα διεκδικούµε και

θα λαµβάνουµε παρατάσεις από την Ευρωπαϊκή

Ένωση; Η υπουργός Τίνα Μπιρµπίλη έχει ήδη …µεγάλο πονοκέφαλο να αντιµετωπίσει

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

70 ΕΠΙΛΟΓΗ


σιµα δεν θα πρέπει να καταλήγουν στη γη. Στο ίδιο µήκος κύµατος, αλλά σε ένα πρότερο στάδιο, η νέα ευρω-παϊκή Οδηγία 2008/98/Ε.Ε. θέτει το ζήτηµα της µείωσης της παραγωγής αποβλήτων στα κράτη µέλη. Όχι µό-νο δεν πρέπει να διαχειριζόµαστε τα σκουπίδια όπως έχουµε µάθει, αλλά θα πρέπει να παράγουµε πλέον λιγό-τερα. Πριν λίγες ηµέρες συναντήσαµε τον Κωνσταντίνο Αραβώση, λέκτορα στο ΕΜΠ και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Διαχείρισης Στερεών Απο-βλήτων. Ο καθηγητής, βαθύς γνώστης της διαχείρισης απορριµµάτων και υπέρµαχος ορισµένων µέτρων που «καίνε» και σπανίως συζητιούνται δηµόσια, όπως η καύση απορριµµά-των και η φορολόγηση µε βάση τον παραγόµενο ανά σπίτι όγκο απορριµ-µάτων (κι όχι µε τα τετραγωνικά όπως ισχύει) µας µίλησε για το παρελθόν της «Επιχείρησης Σκουπίδια», µιας …ταινίας τρόµου που γυρίζεται εδώ και χρόνια στη χώρα µας. «Χάθηκαν αξι-όλογες ευκαιρίες, διότι σε σηµαντικό βαθµό, επιδιώξαµε την απορρόφηση και όχι την αξιοποίηση των σχετικών κοινοτικών κονδυλίων. Έτσι ως τώρα έχουν κατασκευαστεί µόνο έργα ΧΥ-ΤΑ, κάποιοι Σταθµοί Μεταφόρτωσης Απορριµµάτων, Κέντρα Διαλογής και Ανακύκλωσης και τρία εργοστάσια Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας / Κοµποστοποίησης χωρίς όµως να έχουν σαν βάση έναν ολοκληρωµένο Εθνικό Σχεδιασµό. Την προηγούµενη 25ετία, επειδή όλες οι σχετικές δρά-σεις είχαν πολιτικό κόστος, επικρα-τούσε πέραν του Συνδρόµου Not In My Backyard και το Σύνδροµο Not in My Tenure – ‘να γίνουν όλα, µόνο ας να µην γίνουν στη θητεία µου’ για να µην υπάρχει πολιτικό κόστος» . Ο Κ. Αραβώσης, θεωρεί ότι τη στιγµή που έστω και µε καθυστέρηση κλείνουµε τους επικίνδυνους ΧΑΔΑ για να απο-φύγουµε τα υψηλά κοινοτικά πρόστι-µα, θα έπρεπε γίνεται µια προσπάθεια για τον σχεδιασµό Ολοκληρωµένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. «Η έναρξη της πλειο-ψηφίας των έργων από ότι φαίνεται καθυστερεί ακόµη» και υπενθυµίζει ότι η κοινοτική οδηγία για τους ΧΥΤΑ

«απαιτεί σταδιακή εκτροπή των βιοα-ποδοµήσιµων αποβλήτων ως το 2013 µε συγκεκριµένους στόχους που αν δεν επιτευχθούν θα έχουν σαν απο-τέλεσµα νέα σηµαντικά πρόστιµα». Τι προτείνει; «Λαµβάνοντας υπόψη τη διεθνή εµπειρία δεν κλείνουµε πια τα µάτια στην οποιαδήποτε ενεργει-ακή αξιοποίηση των απορριµµάτων, είτε µέσω της συναποτέφρωσης των ενεργειακά πλούσιων, παραγόµε-νων από τα απορρίµµατα, καυσίµων RDF/SRF ή µέσω καύσης σύµµεικτων απορριµµάτων παράλληλα µε την µέ-γιστη αξιοποίηση της ανακύκλωσης και λιπασµατοποίησης». Αξίζει να ση-µειώσουµε εδώ ότι η ενεργειακή δι-

αχείριση απορριµµάτων αποτελεί σε ορισµένες ευρωπαϊκές χώρες τρόπο παραγωγής ενέργειας η οποία αξιο-ποιείται από τους δήµους και τις κοι-νότητες. Η Ελλάδα είναι υποχρεωµένη να στρέψει προς τη διαχείριση περί-που 900.000 τόνους βιοαποδοµήσι-µα απορρίµµατα, πρέπει να επενδύει περίπου 2 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση για τη δηµιουργία µονάδων επεξερ-γασίας και ανακύκλωσης, ενώ οι Φο-ρείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, χρειάζονται µεγάλες οικονοµικές ενι-σχύσεις. Η Ελλάδα πρέπει άµεσα να κλείσει εκατοντάδες χωµατερές σε δεκάδες νοµούς που αποτελούν πηγές µόλυνσης και πρόκλησης πυρκαγιών.

Ετήσια αύξηση της τάξης του 24% πα-ρουσιάζει ο κύκλος εργασιών του κλά-δου των εταιρειών ανακύκλωσης και η θετική αυτή εικόνα αναµένεται να συ-νεχιστεί και στο άµεσο µέλλον, καθώς, όπως ισχυρίζονται όσοι γνωρίζουν τον κλάδο, το θετικό νοµοθετικό πλαίσιο και η αυξανόµενη συνειδητοποίηση του κοινού διευκολύνουν την ανακύ-κλωση. Αυτό είναι το κύριο συµπέρα-σµα έρευνας που διεξήγαγε η εταιρεία Hellastat σε δείγµα 62 επιχειρήσεων του κλάδου από τις οποίες, οι 52 ήταν κερδοφόρες στη χρήση του 2007- την τελευταία που εξετάσθηκε στην έρευ-να. Η έρευνα εκτιµά ότι η δραστηρι-ότητα των Συλλογικών Συστηµάτων

Διαχείρισης Απορριµµάτων εντείνεται, καθώς αυξάνονται χρόνο µε το χρόνο τα κοινοτικά και κρατικά κονδύλια που επενδύονται στον κλάδο- για το 2007 η έρευνα εκτιµά ότι η ενίσχυση αυτή ανήλθε σε περίπου 700 εκατ. ευρώ. Μέσα στο 2007 ανακυκλώθηκαν συ-νολικά πάνω από µισό εκατ. τόνοι συ-σκευασιών. Όλα τα επιµέρους συστή-µατα ανακύκλωσης κινούνται µε θετικό πρόσηµο και ρυθµό µεγαλύτερο από τον µέσο ευρωπαϊκό. Ένα σύστηµα το οποίο παρουσιάσει εξαιρετικές επι-δόσεις είναι αυτό των ηλεκτρικών συ-σκευών. Σύµφωνα µε φετινά στοιχεία της Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε., του συλλογικού συστήµατος το οποίο έχει αναλάβει το τιτάνιο έργο εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, µέσα στο 2008 οδηγήθηκαν προς ανακύκλωση περίπου 2,3 εκατ. τεµάχια τα οποία µεταφράζονται σε περίπου 47.000 τόνους, ενώ µόνο το πρώτο πεντάµη-νο του 2009 (όταν ανακοινώθηκαν τα στοιχεία) είχαν ανακυκλωθεί σχεδόν 25.000 τόνοι. Σύµφωνα µε τα όσα ει-πώθηκαν κατά την πρόσφατη παρουσί-αση των αποτελεσµάτων του 2008, από την εταιρεία Ανακύκλωση Συσκευών, η Ελλάδα θα πρέπει µέσα στα επόµενα χρόνια να ανεβάσει τους όγκους των ηλεκτρικών συσκευών που θα ανακυ-κλώνονται σε 170-200.000 τόνους.

AΝΑΚΥΚΛΩΣΗ // Λίαν καλώς

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 71

72 ΕΠΙΛΟΓΗ


ΕΠΙΛΟΓΗ 73

Η Κεν τρική Ελ λάδα έ χε ι µια περίεργη, θα έ λε-γε κανείς, γεωγραφική διάταξη. Από την άπο-ψη του υδατικού πλού-του, η ραχοκοκαλιά της

Πίνδου, του φυσικού εµποδίου των από δυσµάς υγρών ανέµων, επιτρέπει στην, ανοιχτή προς το πέλαγος, δυτική χώρα να κατακρατεί το νερό της βροχής στον χώρο µεταξύ της Πίνδου και της θάλασσας, δηλ. την Ήπειρο και την Αιτωλοακαρνανία. Ανα-τολικά της Πίνδου, η Θεσσαλία διαθέτει πε-ρίσσεια γεωργικού χώρου, τον θεσσαλικό κάµπο, αλλά πολύ λιγότερο υδατικό πλού-το εξ ουρανού, έτσι που είναι µεν ανοιχτή στο Αιγαίο Πέλαγος αλλά το τελευταίο πα-ρέχει ασύγκριτα λιγότερους ανανεώσιµους υδατικούς πόρους. Θα µπορούσε να πει κανείς ότι στην Κεντρική Ελλάδα, η Ήπει-

ρος και η Αιτωλοακαρνανία διαθέτουν τα νερά, ενώ η Θεσσαλία τα χωράφια. Βέβαια πριν βάλει το χέρι του ο κατόπιν εντολής, παντοδύναµος «άρχων και κτήτωρ» της Γης, άνθρωπος. Η Θεσσαλία δεν στερείτο υδατικού πλούτου, ήταν και είναι προικι-σµένη µε εύφορη γη και πλούσια ποτάµια, και αυτό πριν από τις τελευταίες δεκαετίες. Η σηµερινή Θεσσαλία διατηρεί µε ελάχι-στες διαφορές, παρόλες τις διοικητικές, αλ-λαγές την ίδια έκταση µε την προπολεµική και τα ίδια σχεδόν σύνορα. Η έκτασή της το 1928-32 ήταν 13.334 τετραγωνικά χιλιό-µετρα (πληθυσµός 493.213 κάτοικοι) και η σηµερινή είναι 13.903 τ.χλµ (πληθυσµός 753.888 κάτοικοι το 2001).

…«Στα Δυτικά η αποµόνωση της Θεσ-σαλίας από την Ήπειρο είναι σχεδόν πλή-ρης γ ιατ ί οι επιµέρους κλάδοι της Κε-ντρικής και Νότιας Πίνδου (Τζουµέρκα ή

Αριστ.: Φωτογραφία µε τίτλο “Σήραγγα εκτρο-πής, Αχελώος (1960)” του καταξιωµένου φωτο-γράφου Κώστα Μπαλά-φα, Φωτογραφικό αρχείο Μουσ ε ίου Μπε νάκη. Απεικονίζει τις εργασίες εκτροπής του παραπότα-µού του, του Ταυρωπού, που δηµιούργησε τη λί-µνη Πλαστήρα στον νοµό Καρδίτσας. Τα νερά της χρησιµοποιούν ται γ ια άρδευση και ηλεκτροπα-ραγωγή στον οµώνυµο υδροηλεκτρικό σταθµό.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΑΧΕΛΩΟΣ

Παγώνει προς το παρόν η εκτροπή του Αχελώου, για τουλάχιστον 1,5 χρόνο, όσο δηλαδή χρειάζεται για να αποφανθεί το Ευρωπα-ϊκό Δικαστήριο στο προδικαστικό ερώτηµα που απέστειλε το Συµ-βούλιο της Επικρατείας στις αρχές Οκτωβρίου. Εξέλιξη που εν-δεχοµένως να δίνει περιθώρια χρόνο στο νεοσύστατο υπουργείο Περιβάλλοντος και την υπουργό, Τίνα Μπιρµπίλη για να ασχολη-θούν µε το έργο. Γιατί πολλοί είναι αυτοί που είναι αντίθετοι µε την εκτροπή µέρους των υδάτων του Αχελώου για να ξεδιψάσει η θεσ-σαλική πεδιάδα. Σε ένα σηµείο έχουν σίγουρα δίκιο. Χωρίς συνο-λική µελέτη του προβλήµατος, η εκτροπή «θα πάει στράφι». Έτσι και συνεχιστεί η παράλογη και αλόγιστη σπατάλη του νερού ούτε ολόκληρος ο Αχελώος θα µπορούσε να βοηθήσει τη Θεσσαλία.

Η ΕΚΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΓΙΓΑΝΤΑ

Από τον ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟ

74 ΕΠΙΛΟΓΗ


πια Ε.Ε. και κατά προέκταση στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) επέδρασε κα-ταλυτικά, µε την εισαγωγή περισσότερο προσοδοφόρων καλλιεργειών ενισχυµέ-νων από τις κοινοτικές επιδοτήσεις.

Η εισβολή και η εντατική καλλιέργεια στη συνέχεια, έγινε µε τον ελληνοπρεπέ-στερο τρόπο, δηλαδή βιαστικά, αλόγιστα, χωρίς γεωπονικό προγραµµατισµό. Οι δυ-σκολίες που από νωρίς είχαν αρχίσει να εµφανίζονται µαζί µε τις αυξηµένες, λόγω ευηµερίας, ανάγκες των κατοίκων σε νε-ρό, οδήγησαν στο σηµερινό πρόβληµα. Αν στα παραπάνω προστεθεί η πρόθεση από την ΕΕ να αλλάξει την (ΚΑΠ), το µεν σύνθηµα «Όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» θα χαθεί ανεπιστρεπτί αλλά και ένας συµπα-γής αγροτικός πληθυσµός, ο οποίος πότιζε επί αιώνες τον κάµπο µε τον ιδρώτα του, θα έχει οξύτατο πρόβληµα. Το ίδιο και η εκάστοτε κυβέρνηση.

Ποταµός πάντων Άρχων

Ο Αχελώος, «ποταµός πάντων Άρχων» κατά τον Όµηρο, ρέει παραδίπλα και πίσω από την Πίνδο µε παραπάνω από σηµαντι-κές και κυρίως συνεχείς παροχές υδάτων, αδιάλειπτες όλο τον χρόνο. Έχει µήκος 220 χλµ. Ξεκινάει βόρεια του Μετσόβου και χύνεται στο Ιόνιο. Έχει θεοποιηθεί από τους αρχαίους Έλληνες µε τις µορφές δράκου, ταύρου και βοδιού. Καθώς και τότε ξεχείλιζε και ζηµίωνε τις καλλιέργει-ες µετατρέποντάς τις σε έλη, φαίνεται πως ακόµη και τότε έγινε προσπάθεια να ελεγ-χθεί. Έτσι ο µύθος λεει ότι ο βασιλιάς της πλούσιας πόλης της Καλυδώνας, ο Οινέας, κάλεσε τον απανταχού σωτήρα από δεινά Ηρακλή. Ο Ηρακλής νίκησε τον δράκο, ταύρο, βόδι και έλαβε ως αµοιβή τη Διηά-νειρα, κόρη του βασιλιά.

Σήµερα το καθήκον επιτέλεσε η ΔΕΗ µε τρία φράγµατα και βέβαια τρεις τεχνη-τές λίµνες (ταµιευτήρες) στον κάτω ρου του ποταµού, στα Κρεµαστά, Καστράκι, Στράτο, στην Αιτωλοακαρνανία. Μετά τον Στράτο ο ποταµός συνεχίζεται µέχρι το δέλτα στο Ιόνιο. Για αιώνες η παραδοσια-κή παραγωγή καλυπτόταν από τα θεσσαλι-κά νερά. Όµως και πριν ακόµη εµφανιστεί το σηµερινό οξύτατο πρόβληµα, υπήρξαν σκέψεις για την αξιοποίηση της ισχυρότα-της παροχής υδάτων του Αχελώου από τη Θεσσαλία. Οι ιαχές δηµοσιογράφων και

Αθαµανικά όρη) και οι ανατολικές προε-κτάσεις τους στους νοµούς Τρικάλων και Καρδίτσας είναι πανύψηλες οροσειρές που δεν αφήνουν περάσµατα ανάµεσά τους»….(ΔΟΜΗ). Στα βόρεια την κλεί-νει ο Όλυµπος, ενώ στα ανατολικά είναι ανοιχτή στο Αιγαίο Πέλαγος µέχρις ότου η χώρα συναντήσει το Πήλιο. Η καρδιά της Θεσσαλίας είναι ένα ενιαίο βαθύ λε-κανοπέδιο. Όλοι έχουν την αντίληψη ότι η Θεσσαλία είναι µια πεδινή χώρα. Όµως η πραγµατικότητα είναι διαφορετική. Τα ορεινά της Θεσσαλίας καλύπτουν 6.390 τ.χλµ (45% του συνόλου) τα ηµιορεινά τα 2.508 τ.χλµ (18% του συνόλου) και η πεδιάδα, σε ενιαία όµως έκταση, καλύ-πτει 5.139 τ.χλµ (37% του συνόλου).

Όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά

Πριν από τις σηµερινές εντατικά ποτιστι-κές καλλιέργειες, η Θεσσαλία, µε τον υπέρο-χο Πηνειό της και τα άλλα ποτάµια της και τις µικρότερες πόλεις και µια άλλης εποχής χρήση νερού, δεν είχε πρόβληµα υδατικών πόρων. Μια συνοπτική εικόνα της παρα-γωγής του 1928 και η αντίστοιχη των ετών 1999 και 2007 µπορεί να καταστήσει σαφές το πρόβληµα που ταλανίζει τη Θεσσαλία και κατ’ επέκταση και το σύνολο της ηπειρωτι-κής Ελλάδας. Το έτος 1928 οι καλλιεργούµε-νες εκτάσεις ήταν 2.217.043 στρέµµατα δηλ. το 14% των καλλιεργούµενων εκτάσεων της Ελλάδος. Το 86% της έκτασης κάλυπταν τα ξερικά δηµητριακά, µε το σιτάρι να καλύπτει το 52%, το κριθάρι 13% και η βρώµη 10%. Με παραγωγικότητα που δεν ξεπερνούσε τo 1/3 της σηµερινής µε τους εξελιγµένους σπόρους, µηχανική σάρωση, λιπάσµατα κλπ., η παραγωγή εκείνης της χρονιάς ήταν 197.351 τόνοι (ή µε τα µέτρα της εποχής 1.973.519 µετρικοί στατήρες). Σε αυτά πρέ-πει να προστεθούν 3.189 τόνοι όσπρια, στα-φύλια και µούστος 21.616 τόνοι, κηπουρικά 1.111 τόνοι και µικρότερες ποσότητες από λάδι, ελιές, φρούτα κλπ. Εκτρέφονταν ακόµη 1.789.000 αιγοπρόβατα.

Η παραγωγή της τελευταίας περιόδου είναι πολλαπλάσια αλλά διαφέρει ριζικά. Είναι κατά βάση παραγωγή ποτιστικών προϊόντων, µε πιθανή εξαίρεση τα στά-ρια, που όµως δεν είναι παρά το 20%. Μόνο τα οπωρολαχανικά και το βαµβάκι ξεπερνούν το ένα εκατοµµύριο τόνους. Η είσοδος της Ελλάδας στη σηµερινή

ΚΡΑΤΑΕΙ ΧΡΟΝΙΑ ΑΥΤΗ Η ΕΚΤΡΟΠΗ!

Ο πρώτος που είχε την ιδέα της εκτροπής, στη δεκαετία του 70, ήταν ο µακαρίτης πλέον µηχανικός της ΔΕΗ, Στέλιος Μαγειρίας. Σπου-δασµένος στη Σοβιετική Ένωση, µοναχικός άνθρω-πος στα πλαίσια συζητήσε-ων µεταξύ των µηχανικών της ΔΕΗ υπέβαλε σχετικές προτάσεις. Γρήγορα το θέ-µα πήρε σχεδόν «ιδεολο-γικές » διαστάσεις µεταξύ εκείνων που υποστήριζαν τις απόψεις Μαγειρία και εκείνων που θεωρούσαν σαν «κλοπή» την εκτρο-πή µιας ποσότητας υδά-των του ποταµού. Μετά τη δραµατική αλλαγή που επέφερε στις καλλιέργει-ες η ΚΑΠ, και την αύξηση των αναγκών των αστικών κέντρων, η ιδέα της εκτρο-πής κατέκτησε την προ-σοχή των «διψασµένων» αγροτών της Θεσσαλίας. Έγινε σύνθηµα, το πήραν οι οργανώσεις, το πέρα-σαν στους αποφασίζοντες, τους πολιτικούς. Με την υπόσ χεση του Ανδρέα Παπανδρέου προς τους αγρότες κατά την πρώτη παρουσία του στην επε-τειακή συγκέντρωση του Κιλελέρ, οι «ασκήσεις επί χάρτου» δροµολογήθηκαν ως έργο της εκτροπής. Η εκτέλεση πέρασε από τα «σαράντα κύµατα» αλλά το έργο τελειώνει πια µε την πρόσφατη υπογραφή σύµβασης από τον πρώ-ην ΥΠΕΧΩΔΕ, Θεσσαλό Γ. Σουφλιά, για την επένδυση µε σκυρόδεµα της σήραγ-γας εκτροπής.

ΕΠΙΛΟΓΗ 75

Η εισβολή και η εντατική καλλιέρ-γεια των ενισχυµέ-νων από τις κοινο-τικές επιδοτήσεις πιο προσοδοφό-ρων καλλιεργει-ών, έγινε µε τον ελληνοπρεπέστερο τρόπο, δηλαδή βιαστικά, αλόγι-στα, χωρίς γεωπο-νικό προγραµµατι-σµό και µε µεγάλη σπατάλη νερού.

των κατ’ επάγγελµα προστατών του περι-βάλλοντος, υψώνονται µε απειλές ότι θα επιτύχουν, γιατί έτσι πρέπει, µε καταγγελί-ες στο ΣτΕ ή τις Βρυξέλλες, να γκρεµίσουν ή να αχρηστεύσουν το έργο. Το έργο δεν είναι Φαραωνικό, δηλ. µεγαλειώδες και πρακτικά άχρηστο, δεν είναι κάτι ανάλογο µε τις πυραµίδες, όπως απαράδεκτα, αλλά ίσως συγχωρητέα λόγω άγνοιας, το απο-καλούν µερικοί. Είναι µια κοµψή λύση σ’ ένα καίριο πρόβληµα, υπό την προϋπόθε-ση βέβαια µιας σωστής και λελογισµένης µελέτης της χρήσης του νερού που θα δι-οχετευθεί στη Θεσσαλία. Η Θεσσαλία έχει ανάγκη από νερό, γιατί µε την εγκατάλειψη των επιδοτούµενων καλλιεργειών ένας συ-µπαγής αγροτικός πληθυσµός, που δεν εί-ναι δυνατόν να αλλάξει παραγωγικό τοµέα, πρέπει να στραφεί σε ευγενείς ποτιστικές καλλιέργειες και εν µέρει το έχει κάνει. Χωρίς όµως συνολική µελέτη του προ-βλήµατος από µυαλωµένους ειδικούς και πολιτικούς µε όραµα, η εκτροπή ‘’θα πάει στράφι’’. Και σε αυτό έχουν απόλυτο δίκιο οι αντίπαλοι της εκτροπής. Έτσι και συνεχι-

στεί η παράλογη και αλόγιστη σπατάλη του νερού ούτε ολόκληρος ο Αχελώος θα µπο-ρούσε να βοηθήσει τη Θεσσαλία.

Η καταστροφή του βιοτόπου στο Δέλ-τα του ποταµού που προοιωνίζονται οι εχθροί του έργου, είναι υπόθεση και όχι αυταπόδεικτο γεγονός. Ο τιθασευµένος Αχελώος µε τα τρία φράγµατα και τους τα-µιευτήρες της ΔΕΗ δεν θα πάψει να αδειά-ζει νερό στο Δέλτα κατά τη λειτουργία των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής. Ο πο-ταµός κατά τους υπολογισµούς των µηχα-νικών της ΔΕΗ δεν θα στερέψει στο Δέλτα, µε την αφαίρεση 600 εκ. κ.µ. το χρόνο. Ο γράφων που είχε παλαιότερα στενή επα-φή µε το θέµα, θεωρεί απαράδεκτη από κάθε άποψη την καταστροφή του έργου και την άποψη ότι το έργο καταστρέφει το οικοσύστηµα του Αχελώου τουλάχιστον υπερβολική. Ο Θεός Αχελώος, δράκων, ταύρος και βους δεν θα επιτρέψει την αχρήστευση του. Είναι ισχυρότερος απ’ ότι νοµίζουν ακόµη και οι φίλοι του. Και ο Οινέας θα καµαρώνει ίσως, το υπέροχο ποτάµι τιθασευµένο όπως το ήλπισε.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΑΧΕΛΩΟΣ

76 ΕΠΙΛΟΓΗ

Oπως είπε ο διευθύνων σύµ-βουλος του Οργανισµού στο 11o συνέδριο Infocom: «Το κράτος, ενώ τα τελευ-

ταία 15 χρόνια πουλά σε φέτες τον ΟΤΕ συνέχισε να θέλει να φέρεται σαν ιδιοκτήτης. Αφεντικό που νοιά-ζεται όµως πιο πολύ για άσκηση µι-κροπολιτικής και σχεδόν καθόλου για την υγεία της επιχείρησης, στην οποία είναι ακόµη σηµαντικός µέτοχος. Η ρύθµιση, ως πρόσφατα ελπίζω, είχε µεταβάλει τον ΟΤΕ σε πειραµατόζωο των Βρυξελλών. Με την µέθοδο της τροµοκρατίας δια προστίµων δοκίµα-σε να κάνει στην Ελλάδα σε ελάχιστο χρόνο αυτό που πήρε δεκαετίες να γί-νει στην Ευρώπη. Τραυµάτισε τον ΟΤΕ, στρέβλωσε την αγορά και την γέµισε µε τα κουφάρια παρόχων». Βαρίδι στον ΟΤΕ αποτέλεσε και η συνδικαλι-στική ηγεσία που διάλεξε την άρνηση και στείρα αντιπαλότητα, κολληµένη στο παρελθόν, τόνισε. Σχολιάζοντας τα σχέδια ανάπτυξης δικτύου οπτικών ινών της προηγούµενης κυβέρνησης, τόνισε ότι απαιτείται συνεργασία των εταιρειών, της ρυθµιστικής αρχής και των κυβερνήσεων, αφήνοντας αιχµές για λαϊκισµό στον χειρισµό της όλης υπόθεσης από το κράτος. «Ανακοι-νώθηκαν ήδη πριν δύο χρόνια σχέ-δια µεγαλεπήβολα και συναρπαστικά που θα οδηγήσουν την Ελλάδα στην πρώτη παγκόσµια θέση και διάφορα τέτοια. Σχέδια και υποσχέσεις που µέ-νουν στα χαρτιά αφού εξασφαλίσουν µερικές ώρες στα κανάλια. Σχέδια χωρίς οικονοµική και αναπτυξιακή λογική, δίχως ανάλογες επιτυχίες σε άλλα µέρη του κόσµου. Είναι µόνο µια κρίση λαϊκισµού ή κρύβονται και συµφέροντα; Η καµπάνια απαξίωσης του έργου του ΟΤΕ και η προώθηση εναλλακτικών ηµικρατικών δικτύων - στα χαρτιά πάντα - γεννά απορίες». Σήµερα η Ελλάδα δεν είναι πια ουρα-

γός της Ευρώπης στην ευρυζωνικότη-τα. Δεν µου αρέσουν οι συγκρίσεις µε άλλες χώρες γιατί προδίδουν τα εθνι-κά µας κόµπλεξ, αλλά αυτοί που µας µετράνε έτσι ας γνωρίζουν ότι έχουµε ξεπεράσει την Πορτογαλία και πλησι-άζουµε την Ιταλία και σε διάδοση και σε ποιότητα. Αυτά είναι έργο του ΟΤΕ και των ανθρώπων του και επένδυση στο µέλλον της χώρας, σχολίασε ο κ. Βουρλούµης.

Έκλεισε δε την οµιλία του λέγοντας «Σε όλα τα κράτη η πρόοδος της οικο-νοµίας εξαρτάται από την καλή κατά-σταση και ανταγωνιστικότητα ενός σχε-

τικά περιορισµένου αριθµού µεγάλων επιχειρήσεων. Όσο µικρότερη η χώρα, τόσο λιγότεροι, αλλά και πιο πολύτιµοι, είναι οι αποφασιστικοί συντελεστές της ανάπτυξης. Στην Ελλάδα οι µηχανές της οικονοµίας είναι λίγες, ΔΕΗ, ΟΤΕ και µερικές άλλες. Επενδύουν, εκπαιδεύ-ουν, αποθηκεύουν γνώση και εµπειρία. Χρειάστηκαν γενιές για να φτάσουν εκεί που είναι, αλλά µπορούν να χαλάσουν εύκολα, όπως έγινε µε την Ολυµπια-κή, τον ΟΣΕ και αλλού. Η αναπτυξιακή στρατηγική στις τηλεπικοινωνίες πρέπει να κρατηθεί µακριά από την πολιτικο-ποίηση και τον λαϊκισµό».

Πειραµατόζωο των ΒρυξελλώνΣκληρή κριτική του διευθύνοντος συµβούλου του ΟΤΕ, Παναγή Βουρλούµη, στην προηγού-µενη ηγεσία της Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών αλλά και στην προηγούµενη κυβέρ-νηση για τις παρεµβάσεις τους στον ΟΤΕ.

BUSINESS OTE

Με τη µέθοδο της τροµοκρατίας δια προστίµων η ρυθµιστική αρ-χή δοκίµασε να κάνει στην Ελλάδα σε ελάχιστο χρόνο αυτό που πήρε δεκαετίες να γίνει στην Ευρώπη. Τραυµάτισε τον ΟΤΕ, στρέ-βλωσε την αγορά και τη γέµισε µε τα κουφάρια παρόχων.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ «Ε»

ΕΠΙΛΟΓΗ 77

Π

οσοστό 15,6%: ο... µα-

γικός αριθµός για το παρόν και -κυρί-ως- το µέλλον της χώρας! Πρόκειται για το ποσοστό που υποδηλώνει τη διείσδυση της ευρυζωνικότητας στην Ελλάδα στο τέλος του α’ εξαµήνου του 2009. Στην κυβέρνηση τώρα, επικε-φαλής του -νεοσύστατου- υπουργεί-ου Υποδοµών ανέλαβε ο Δηµήτρης Ρέππας, µε υφυπουργούς τους Νίκο Σηφουνάκη (µε αρµοδιότητας στις µεταφορές και τις επικοινωνίες) και Γιάννη Μαγκριώτη (µε αρµοδιότητα στα δηµόσια έργα). Οι ευχές για σο-βαρή δουλειά και απτά αποτελέσµατα είναι δεδοµένες, αλλά η κατάσταση, δίχως απαισιοδοξία, ούτε (φυσικά) µεµψιµοιρία, δεν είναι και ρόδινη... Η υπόθεση της οπτικής ίνας σε κάθε σπίτι (FTTH) σέρνεται εδώ και περισ-σότερο από ένα χρόνο µε «µηδενική» πρόοδο, η αναδιαπραγµάτευση της συµφωνίας µετόχων στον ΟΤΕ είναι ακόµη(;) επιθυµία ορισµένων, αν και (ευτυχώς) το «αγκάθι» του ΟΛΠ έδει-ξε (αν... χρειαζόταν) στην κυβέρνηση πως είναι άλλο η κυβέρνηση και άλλο η αντιπολίτευση, η συγχώνευση Εθνι-κής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών & Τα-χυδροµείων (ΕΕΤΤ) και Εθνικού Συµ-βουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) έχει προαναγγελθεί (προεκλογικά) και το µόνο που αποµένει είναι να δούµε... αν θα γίνει και σχεδόν όλοι οι σταθ-µοί βάσης (κεραίες) της στην επικρά-τεια εξακολουθούν να είναι παράνο-µες. Φυσικά, αυτό δεν είναι και τόσο περίεργο σε µια χώρα όπου ακόµη και οι τηλεοπτικοί σταθµοί εθνικής εµβέλειας λειτουργούν είκοσι χρόνια τώρα δίχως άδεια!

Πάντως, για να ξαναγυρίσουµε στα νούµερα, παρά την αβεβαιότητα λόγω της γενικότερης οικονοµικής συγκυρί-ας διεθνώς, η δυναµική της ζήτησης του κοινού για ADSL παρέµεινε έντονη

Λίαν καλώςΗ απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από την ΕΕ-27 στις

ευρυζωνικές συνδέσεις είναι µικρότερη, µε ορατή πλέον τη σύγκλιση µε τα µέσα επίπεδα της ΕΕ-27 προς τα τέλη του 2010.

BUSINESS Ευρυζωνικότητα

καθ΄όλο το α’ εξάµηνο του 2009. Συ-γκεκριµένα, κάθε µήνα της περιόδου αυτής πραγµατοποιούνταν 41.137 νέες συνδέσεις, δηλαδή περισσότερες από 1.870 νέες συνδέσεις σε ηµερήσια βάση για κάθε µια από τις 5 εργάσιµες ηµέρες της εβδοµάδας. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα του α’ εξαµήνου του 2009, λοιπόν, η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης µε την ΕΕ-27. Τα µεγέθη διείσδυσης και ο ρυθµός ανάπτυξης τους ικανοποιούν τα 3 από τα 4 βασικά σενάρια σύγκλι-σης. Συγκεκριµένα, η απόσταση που χωρίζει την Ελλάδα από την ΕΕ-27 είναι µικρότερη, µε ορατή πλέον τη σύγκλι-ση µε τα µέσα επίπεδα της ΕΕ-27 προς τα τέλη του 2010 (σύµφωνα µε την 4η Εξαµηνιαία Αναφορά για την Ευρυζω-νικότητα: 12 Παρατηρήσεις και Συµπε-ράσµατα για την Εξέλιξη της Ευρυζωνι-κότητας σε Ελλάδα και Ευρώπη).

Η ανάπτυξη ασύρµατων ευρυ-ζωνικών υποδοµών µπορεί να διευ-ρύνει την ευρυζωνική κάλυψη. Mε

βάση τα σ τοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η εγχώρια πληθυσµιακή ευρυζωνική κάλυψη στις αγροτικές περιοχές ανέρχεται πλέον στο 55% από 50% την προηγούµενη περίοδο µέτρησης. Αυτό σε συνδυασµό µε αντίστοιχη αύξηση στις ηµιαστικές περιοχές οδήγησε την ευρυζωνική κάλυψη σε εθνικό επίπεδο στο 88% του πληθυσµού, σηµειώνοντας αύξη-ση 2 ποσοστιαίων µονάδων σε σχέ-ση µε το προηγούµενο έτος.

Συµπέρασµα; Με βάση την ισχύ-ουσα ευρυζωνική δυναµική στα κρά-τη µέλη της ΕΕ µε διείσδυση πλησίον των µεγεθών της χώρας, διαφαίνεται σίγουρα η δυνατότητα της χώρας µας να βελτιώσει τη θέση της, έναντι των άλλων χωρών-µελών, στην σχετική κατάταξη της ΕΕ τουλάχιστον κατά 1 έως και 3 θέσεις στους ερχόµενους 12 µήνες. Φυσικά, όπως είχε πει και ο παππούς του σηµερινού πρωθυ-πουργού, δε φτάνει να ευηµερούν µόνο οι αριθµοί...

Από τον ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗ

78 ΕΠΙΛΟΓΗ

BUSINESS Εξελίξεις

80 ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΥΝΟΥΤο Νουνού γ ιορτάζει µε ένα µεγάλο Διαγωνισµό Δώρων γ ια όλους τους καταναλωτές. Με την επωνυµία «80 ΧΡΟΝΙΑ ΝΟΥ-ΝΟΥ», ο επετειακός Διαγωνισµός Δώρων τρέχει σε όλα τα σηµεία πώλησης. Στις πρώτες 15 ηµέρες του Διαγωνισµού Δώρων «80 Χρόνια Νουνού» η ανταπόκριση του κοινού είναι µεγάλη και οι συµµετοχές έχουν ξεπεράσει τις εκατοντάδες χιλιάδες, ενώ οι νι-κητές έχουν ήδη φτάσει τους 5.000.

ΕΕΔΕ // ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟΜνηµόνιο Συνεργασίας µεταξύ της Ελληνικής Εταιρεί-ας Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) και των εταιρειών KPMG Σύµβουλοι Α.Ε και Pr icewatershouseCoopers Business Solutions S.A για την προώθηση του προτύπου Investors in People (IIP) στην ελληνική αγορά, υπέγρα-ψαν ο πρόεδρος του δ.σ. της ΕΕΔΕ, Κωνσταντίνος Λα-µπρινόπουλος, και οι διευθύνοντες σύµβουλοι των εται-ρειών, Ευάγγελος Αποστολάκης και Χαρίτων Κυριαζής.

S&B // ΔΙΕΘΝΗΣ ...ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣτο πλαίσιο της επικοινωνίας της µε τη διεθνή κοινότητα θε-σµικών επενδυτών, η S&B Βιοµηχανικά Ορυκτά Α.Ε. συµµε-τείχε στο 4ο ετήσιο Conference South Europe & Switzerland Midcap Events, στο Παρίσι στα τέλη Οκτωβρίου 2009. Την εταιρεία εκπροσώπησαν οι Κρίτων Αναβλαβής, οικονοµικός διευθυντής του οµίλου και Χάρης Κοτσόκολος, διευθυντής ενηµέρωσης επενδυτών. Διοργανωτής για τις συµµετέχουσες ελληνικές εταιρείες ήταν η Euroxx Χρηµατιστηριακή.

ΔΕΗ// ΘΑ ΚΙΝΗΘΕΙ ΠΡΑΣΙΝΑΜετά τις εξαγγελίες της κυβέρνησης για χρήση µικρό-τερου κυβισµού αυτοκινήτων από τους ελεγχόµενους από το Δηµόσιο φορείς, η ΔΕΗ ΑΕ θα αναπροσαρµόσει την πολιτική της στον τοµέα των αυτοκινήτων. Η σχετική αλλαγή θα προωθηθεί στο πλαίσιο των κοινών προσπα-θειών που καταβάλλονται για εξοικονόµηση πόρων σε µια δύσκολη για την οικονοµία περίοδο, αλλά και για την αποτελεσµατικότερη προστασία του περιβάλλοντος

AIR LIQUIDE // ΕΠΕΝΔΥΕΙ ΣΤΟ ΒΙΕΤΝΑΜΗ Air Liquide ανακοίνωσε πρόσφατα την έναρξη λειτουργίας δύο νέων Μονάδων Διαχωρισµού του Αέρα (Air Separation Units - ASU) στο Νότιο Βιετνάµ. Ο όµιλος επένδυσε συνολικά περίπου 30 εκατ. ευρώ για τις δύο µονάδες και για την οργάνωση της διανοµής των αερίων. Η πρώτη Μονάδα βρίσκεται στο Πάρκο Υψηλής Τεχνολογίας της Saigon High: η Air Liquide έχει ήδη υπογράψει µακροχρόνιο συµβόλαιο µε έναν από τους ηγέτες της βιοµηχανίας ηµιαγωγών, για την προµήθεια αερίου αζώτου στην µονάδα παραγωγής του στη συγκεκριµένη περιοχή. Η νέα µονάδα έχει ηµερήσια δυναµικότητα παραγωγής 100 τόνων υγρού οξυγόνου, αζώτου και αργού και θα µπορεί να εξυπηρετεί και άλλες βιοµηχανίες στην περιοχή. Η δεύτερη µονάδα, στο βιοµηχανικό πάρκο Phu My, ένα από τα κυριότερα βιοµηχανικά πάρκα στο Νότιο Βιετνάµ, τέθηκε πρόσφατα σε λειτουργία, προµηθεύοντας αέρια και υδρογόνο µέσω αγωγών σε χαλυβουργίες. Επιπλέον της παραγωγής αερίου αζώτου, η εν λόγω µονάδα, έχει δυναµικότητα παραγωγής 190 τόνων ηµερησίως σε υγρό οξυγόνο, άζωτο και αργό. Να σηµειωθεί τέλος ότι ο όµιλος θα παραδώσει στον HQCEC (Huanqiu Contracting & Engineering Corporation) – για λογαριασµό της Vinachem (Vietnam National Chemical Corporation), µία µονάδα παραγωγής, δυναµικότητας 1.200 τόνων ηµερησίως, σχεδιασµένη και κατασκευασµένη από τις οµάδες Engineering της Air Liquide Hangzhou. Η έναρξη λειτουργίας της µονάδας, η οποία θα χρησιµοποιείται από την Vinachem µε έδρα στη Ninh Binh, προβλέπεται για τις αρχές του 2012, θα αποτελεί δε την µεγαλύτερη Μονάδα Διαχωρισµού Αέρα στο Βιετνάµ.

ΕΠΙΛΟΓΗ 79

IDEAL STANDARD //ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣO Γιώργος Θεοδοσίου, διευθύνων σύµβουλος της Ideal Standard σ την Ελλάδα, αναλαµβάνε ι τη γεν ική διεύθυνση της Ideal Standard International για τη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο, µε έδρα την Αθήνα. Ο κ. Θεοδοσίου, θα έχει την ευθύ-νη περαιτέρω ανάπτυξης των δραστηριοτήτων της Ideal Standard στη συγκεκριµένη περιοχή(περιλαµβάνονται δώδεκα αναπτυσ-σόµενες χώρες), παράλληλα µε τα καθήκοντα του στην ηγεσία της εταιρείας στην Ελλάδα.

AEGEAN AIRLINES // ΝΕΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙΣυµφωνία συνεργασίας µε την ε ταιρία bmi, θυγατρική της Lufthansa και µέλος της Star Alliance, υπέγραψε η αεροπορι-κή εταιρία Aegean Airlines. Η συνεργασία αυτή δίνει την δυ-νατότητα στην Aegean να προσφέρει έξι νέες συνδέσεις µέσω Λονδίνου στο δίκτυο πτήσεων εξωτερικού, το οποίο αυξάνεται διαρκώς. Η Aegean θα προσφέρει στο επιβατικό της κοινό πτή-σεις µέσω Λονδίνου προς Μάντσεστερ, Εδιµβούργο, Γλασκώβη, Μπέλφαστ, Αµπερντίν καθώς και προς την πρωτεύουσα της Ιρ-λανδίας, το Δουβλίνο.

ΜΕΤΚΑ // ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣτο Έσσεν της Γερµανίας υπογράφηκε µεταξύ της ΜΕΤΚΑ και της RWE & Turcas Güney Elektrik Uretim A., η σύµβαση EPC που αφορά στην κατασκευή ενός θερµοηλεκτρικού σταθµού ισχύος 775 MW. Το έργο αφορά στη µελέτη - προµήθεια - κατασκευή και θέση σε λειτουργία ενός σταθµού παραγωγής ρεύµατος µε καύσιµο φυσικό αέριο, ισχύος 775 ΜW, πλη-σίον της περιοχής Ντενιζλί στην Τουρκία. Η νέα µονάδα θα βασίζεται σε τεχνολογία Siemens (SGT5-4000F gas turbine technology), και διάταξη δύο - δυο - ένα (2 αεριοστρόβιλοι, 2 λέβητες και ένας ατµοστρόβιλος).

BUSINESS Εξελίξεις

REVOIL // ΦΟΥΛΑΡΕΙ ΜΕ 6 ΝΕΑ ΠΡΑΤΗΡΙΑΈξι νέα πρατήρια υγρών καυσίµων εντάχθηκαν στο δί-κτυο της Ελληνικής εταιρείας πετρελαιοειδών Revoil. Τα πρατήρια βρίσκονται στην οδό Κ. Περρίκου 25, στην Αθήνα, στην οδό Φιλιππουπόλεως 82 στην Κο-µοτηνή, στην οδό Δελφών 100 στην Θεσσαλονίκη, στο 11ο χλµ Ε.Ο. Λάρισας - Φαρσάλων στην Λάρισα και στο 1ο χλµ Τριπόλεως - Πύργου στην περιοχή Μη-λιά Μαντινείας στην Αρκαδία.

OΜΙΛΟΣ ΤΙΤΑΝ // ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ

O Όµιλος Τιτάν, σε συνέχεια πρόσφατου δηµοσιεύµατος στον Αιγυπτιακό Τύπο ανακοινώνει ότι, µε δεδοµένη τη σ ταθερά αυξανόµενη βαρύτητα των επενδύσεών του στην Αίγυπτο, διερευνά την πιθανότητα πώλησης µε ιοψηφικής συµµετοχής σ την επένδυσή του σ την περιοχή σε επενδυτή, ο οποίος θα είναι σε θέση να προσθέσει αξία στην επιχείρηση. Η ενδεχόµενη επίτευξη συµφωνίας θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό από το ύψος του τιµήµατος και τη δυνατότητα προσθήκης αξίας από τον µειοψηφικό επενδυτή.

80 ΕΠΙΛΟΓΗ

66

Στείλτε µια κάρτα γεµάτη ζωήΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ UNICEF ΑΘΗΝΑ: Ξενίας 3, Πλ. Μαβίλη, τηλ. 210 7799 056 - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Ι. Δέλλιου 2, Πλ. Συντριβανίου, τηλ. 2310 286916 - ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ: Μιχελιδάκη 19, τηλ. 2810 283442 - ΧΑΝΙΑ: Μπονιαλή 25, τηλ. 28210 20325 � ΚΑΡΤΕΣ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ ΣΕ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ, ΓΕΝΙΚΗ, ΕΜΠΟΡΙΚΗ, ΚΥΠΡΟΥ, ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΚΑΙ CITIBANK, ΣΤΑ ΕΛΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ UNICEF

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ UNICEF ΑΝΔΡ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ 8 & ΤΖ. ΚΕΝΝΕΝΤΥ 37, 161 21 ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ, ΤΗΛ. 210 7255 555, ΦΑΞ 210 72 52555

Ευχα

ριστ

ούµε

το

έντυ

πο γ

ια τ

η φ

ιλοξ

ενία

του

ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΟΛΟ ΤΟ 24ΩΡΟ�801 500 12345www.unicef.gr

ΕΠΙΛΟΓΗ 81

YALCO: ΕΝΙΣΧΥΕΙ ΤΟ ΝΕΟ ΠΑΙΔΙΚΟ ΧΩΡΙΟ SOS ΘΡΑΚΗΣ Η Yalco, µε αφορµή την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών έργων του νέου Παιδι-κού Χωριού SOS Θράκης, αποφάσισε να προχωρήσει σε µια συµβολική πράξη αγάπης και φροντίδας προς τα παιδιά και να προσφέρει προϊόντα για τον οικιακό εξοπλισµό των οικογενειών που θα εγκα-τασταθούν εκεί.

ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΑ

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣΗ Αθηναϊκή Ζυθοποιία έδωσε ξανά το παρόν στο γαστρο-σινεφιλικό φεστι-βάλ «Σινεµά στο Πιάτο» µε πρωταγωνίστρια τη µπίρα Fischer. Για µία εβδο-µάδα του Οκτωβρίου η Θεσσαλονίκη είχε την τιµητική της, καθώς 6 κινη-µατογραφικές προβολές έδωσαν την έµπνευση σε µερικά από τα καλύτερα εστιατόρια της πόλης για µοναδικά µενού και εκδηλώσεις. Παράλληλα, µε δύο πάρτι στο Mare e Monti και στο .Es γιόρτασε η Fischer την έναρξη των προ-φεστιβαλικών εκδηλώσεων του 50ου Φεστιβάλ Κινηµατογράφου Θεσ-σαλονίκης στο οποίο θα δώσει δυναµικό παρόν για 3η συνεχή χρονιά µε τα καταξιωµένα πλέον Βραβεία Κοινού Fischer. Η συµµετοχή της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας στο Φεστιβάλ «Σινεµά στο Πιάτο» εντάσσεται στο πρόγραµµα «Μπίρα & ΕυΖην» που η εταιρεία υλοποιεί τα τελευταία 4 χρόνια µε στόχο την ευρύτερη ένταξη της µπίρας στο σύγχρονο γαστρονοµικό τοπίο και τη γνωστοποίηση των θετικών οφελών της ήπιας κατανάλωσής της στο πλαίσιο ενός υγιεινού τρόπου ζωής.

COCA-COLA 3E

ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Η ΦΥΣΗΣτο πλαίσιο της τριετούς δράσης «Κάποια Δά-ση έχουν τη δική τους ΑΥΡΑ», ο Αρκτούρος µε την υποστήριξη του Φυσικού Μεταλλικού Νε-ρού Αύρα σχεδίασε και υλοποιεί στα σχολεία, το πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης «Δάσος: Πηγή Νερού και Ζωής». Το πρόγραµµα απευθύνεται σε µαθητές και µαθήτριες του Δη-µοτικού και του Γυµνασίου που ζουν στην Αθή-

να και τη Θεσσαλονίκη µε στόχο την ευαισθη-τοποίηση και ενεργοποίηση των παιδιών για τα δασικά οικοσυστήµατα και το νερό, σε µια εποχή που οι κλιµατικές αλλαγές επιβάλλουν τη δράση από µικρούς και µεγάλους. Ο σχεδι-ασµός του προγράµµατος από την παιδαγωγική οµάδα του Αρκτούρου είναι κατάλληλος για την αξιοποίησή του από τον/την εκπαιδευτικό τόσο στο επίσηµο σχολικό πρόγραµµα όσο και σε δραστηριότητες που αφορούν σε θεµατικές του Ολοήµερου Δηµοτικού και της Ευέλικτης Ζώνης στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Το πρόγραµµα θα εφαρµοστεί δωρεάν σε 400 σχολικές τάξεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη µε τη συµµετοχή 10.850 µαθητών.

BUSINESS Csr news

TITAN

ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ

Στο έργο που επιτελεί η Ένωση Εθελοντικών Οργανώσεων «Μαζί για το Παιδί» ήταν αφιερωµένη η φετινή, πέµπτη κατά σειρά, εκδήλωση-έκθεση που διοργάνωσε η εταιρεία Τιτάν στο Πολιτιστικό Κέντρο Λεωνίδας Κανελλόπουλος στην Ελευσίνα. Μέσα στα πλαίσια της εκδήλωσης δηµιουργήθηκε και ένα ειδικό λεύκωµα για την προβολή του έργου του Σωµατείου «Μαζί για το Παιδί» µε τη συµβολή της Τιτάν σε µια προσπάθεια να τιµήσει όλους τους αφανείς ήρωες του εθελοντισµού που προσφέρουν αφιλοκερδώς, χρόνο, κόπο και επαγγελµατισµό για τη βελτίωση της ζωής ατόµων µε ειδικές ανάγκες, σε τοµείς µάλιστα όπου η κρατική υποδοµή δεν επαρκεί.

82 ΕΠΙΛΟΓΗ

TECH BUSINESS Εξελίξεις

ΠΛΑΙΣΙΟ COMPUTERS // ΑΕΡΑΣ ΙΝΤΕΡΝΕΤΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΣΜΟΥΗ Πλαίσιο Computers ανανέωσε πρόσφατα το ηλεκτρονικό της κατάστηµα, στη γνωστή διεύθυνση www.plaisio.gr, µε στόχο την αποτελεσµατικότερη πλοήγηση των χρηστών και τη διευκόλυνση των ηλεκτρονικών τους αγορών. . Στα πλεονε-κτήµατα του νέου site περιλαµβάνεται η πιο ξεκάθαρη και δοµηµένη εµφάνιση, η απλούστερη κατηγοριοποίηση των προϊόντων, η ταχύτερη φόρτωση, και τα βελτι-ωµένα κριτήρια αναζήτησης για ακόµη µεγαλύτερη ευκολία.

ΟΤΕ // ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝΕιδική προσφορά για Internet & Οµιλία από το Conn-x, ανακοινώνει ο ΟΤΕ για τους οικιακούς πελάτες, διευρύνοντας ακό-µα περισσότερο τις δυνατότητες επιλογής τους. Χαρακτηριστικό της προσφοράς του Conn-x είναι ότι διατίθεται σε µια ενιαία τελική τιµή: περιλαµβάνει δηλαδή και το πάγιο της τηλεφωνικής γραµµής. Συγκεκρι-µένα, η προσφορά περιλαµβάνει: α) απε-ριόριστο Internet Conn-x στα 8 Mbps, β) απεριόριστες κλήσεις προς όλα τα σταθερά τηλέφωνα στην Ελλάδα, γ) το πάγιο απλής τηλεφωνικής σύνδεσης (PSTN), σε µία συ-νολική τελική τιµή 43,90 ευρώ/µήνα.

LAMDA HELLIX // ΝΕΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΑΚΕΤΑ

Η LAMDA Hellix, βραβευµένη πρόσφατα ως Best Regional Data Center Operator 2009 στην Ευρώπη, ανακοινώνει νέες οικονοµικές υπηρεσίες Data Center 1/2 και 1/3 ικριώµατος στο Neutral World-Class Data Center της, στοχεύοντας την αγορά του E- Business & Small Scale Disaster Recovery. H LAMDA Hellix, δηµιούργησε τις νέες αυτές υπηρεσίες, ανταποκρινόµενη στην αλµατώδη ανάπτυξη του Ηλεκτρονικού Επιχειρείν (E-Business) παγκοσµίως, αλλά και στη διαρκώς αυξανόµενη ανάγκη µεσαίων & µεγάλων επιχειρήσεων για µείωση του κινδύνου λειτουργίας τους, µέσω της δηµιουργίας προσιτών εναλλακτικών υποδοµών λειτουργίας (Disaster Recovery).

COSMOTE // ΑΠΕΡΙΟΡΙΣΤΗ ΟΜΙΛΙΑNέα εποχή ελεύθερης επικοινωνίας φέρνει η Cosmote στους ιδιώτες συνδροµητές συµβολαίου, παρέχο-ντάς τους τη δυνατότητα να µιλούν και να γράφουν όσο θέλουν, µε όποιους θέλουν, µε πάγια που ξεκι-νούν µόνο από 15 ευρώ. Πιο συγκε-κριµένα, µε τα 10 νέα προγράµµατα συµβολαίου «Cosmote Απεριόρι-στα», οι συνδροµητές της εταιρείας µπορούν, µε χαµηλά πάγια, να επικοινωνούν ελεύθερα µε όλα τα κινητά Cosmote, µε όλα τα σταθερά τηλέφωνα, αλλά και µε όλα τα άλλα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Με τα «Cosmote Απεριόριστα», οι συν-δροµητές της εταιρείας µπορούν, µεταξύ άλλων, να απολαµβάνουν 1.500 δωρεάν λεπτά οµιλίας και βιντεοκλήσεων και 1.500 δωρεάν SMS προς όλα τα κινητά COSMOTE, συµβόλαια και καρτοκινητά.

ΕΠΙΛΟΓΗ 83

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ // ΕΠΙΜΕΝΕΙ WIFIΗ Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, στα πλαίσια της απόφασής της να προσφέρει δωρεάν και γρήγορη πρόσβαση του επιβατι-κού κοινού των αεροδροµίων στο Internet, ανέπτυξε συστήµατα ασύρµατης πρόσβασης (WiFi) στα κυριότερα κρατικά αεροδρό-µια. Για τα αεροδρόµια Θεσσαλονίκης, Ρόδου, Κέρκυρας, Κω και Χίου, το έργο που αφορούσε στη µελέτη, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία συστηµάτων ασύρµατης πρόσβασης στο Internet, υλοποιήθηκε, µετά από τοπικούς διαγωνισµούς, µε πρωτοπορια-κές συσκευές υψηλής τεχνολογίας WiFi, του αµερικανικού οίκου Xirrus (www.xirrus.com).

FOLLI FOLLIE // ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣΣτον «αέρα» βρίσκονται από τις αρχές του µήνα η νέα ιστοσελί-δα και το ηλεκτρονικό κατάστηµα της Folli Follie. Η γνωστή εται-ρεία κοσµηµάτων, ρολογιών και αξεσουάρ, προχώρησε στην αναβάθµιση της ιστοσελίδας www.follifollie.com και τη δηµι-ουργία ενός µοντέρνου ηλεκτρονικού καταστήµατος, που αντα-ποκρίνονται στις ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή.

DIONIC // ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ CREATIVE MARKETINGΣυνεργασία µε την εταιρία «Creative Marketing Α.Ε.» σύναψε η θυγατρική της «Dionic», «Atcom Internet and Multimedia» στο πλαίσιο της ενίσχυσης των δραστηριο-τήτων του οµίλου στον τοµέα λογισµικού και της τεχνο-λογίας. Σύµφωνα µε το πλαίσιο συνεργασίας, η Creative Marketing θα χρησιµοποιεί τα προϊόντα διαχείρισης περιεχοµένου CMS (Content Management Systems), Netvolution και Mvolution της «ATCOM Internet and Multimedia Α.Ε.», για την υλοποίηση των έργων των πε-λατών της, καλύπτοντας αντίστοιχα τις αγορές του Web και της κινητής τηλεφωνίας.

WIND // ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ...EXTRA LARGE Μία νέα πρόταση λανσάρει στην αγορά κινητής τηλεφωνίας η WIND Ελλάς. Το νέο πρόγραµµα WIND XL για ιδιώτες συν-δροµητές συµβολαίου απευθύνεται στους συνδροµητές που χρησιµοποιούν πολύ το κινητό τους πληρώνοντας 70 ευρώ, 100 ευρώ, 150 ευρώ /µήνα, και οι οποίοι θέλουν να έχουν πολύ πε-ρισσότερα στην επικοινωνία, πληρώνοντας για τη χρήση τους πολύ λιγότερα. Συγκεκριµένα το WIND XL µε πάγιο 90 ευρώ/µήνα προσφέρει: α) 1.000 λεπτά οµιλίας προς όλα τα εθνικά δίκτυα, β) 1.000 λεπτά video κλήσεων προς όλα τα εθνικά δίκτυα, γ) 1.000 SMS προς όλα τα εθνικά δίκτυα, δ) 1.000 MMS προς όλα τα εθνικά δίκτυα, ε) 1000 MB χρήση mobile Internet.

DIONIC //ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ CREATIVE MARKETINGΣυνεργασία µε την εταιρία «Creative Marketing Α.Ε.» σύναψε η θυγατρική της «Dionic», «Atcom Internet and Multimedia» στο πλαίσιο της ενίσχυσης των δραστηριο-τήτων του οµίλου στον τοµέα λογισµικού και της τεχνο-

84 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣΕ ΥΨΗΛΟ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ Η ΑΝΕΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗΣτο 9,6% αυξήθηκε το ποσοστό ανεργίας τον Ιούνιο από 8,6% τον Ιούνιο. Τα υψηλότερα

ποσοστά καταγράφονται σε Αττική (9,8%), Δ. Μακεδονία (12,3%) και Κεντρική

Μακεδονία (11,3%). Ο αριθµός των απασχολούµενων µειώθηκε το τελευταίο 12µηνο κατά 102 χιλ. άτοµα. Στην Ευρωζώνη αυξήθηκε στο 9,7% τον Σεπτέµβριο από

9,6% τον Αύγουστο, νέα άνοδος στο 19,3% στην Ισπανία, µικρή στη

Γαλλία στο 10%, σταθερή στο 7,6% στη Γερµανία. Η Ελλάδαέχει το

6ο µεγαλύτερο ποσοστό στην Ευρωζώνη µετά την Ισπανία,

την Ιρλανδία (13%), τη Σλοβακία (12%) και

τη Γαλλία. Στην ΕΕ το ποσοστό αυξήθηκε στο 9,2% τον Σεπτέµβριο από 9% τον Αύγουστο, στη Βρετανία σταθερή στο 7,8%. Στις ΗΠΑ αυξήθηκε στο 10,2% τον Οκτώβριο από 9,8% τον Σεπτέµβριο µε τις απώλειες θέσεων εργασίας στις 190 χιλ. µέσα στο µήνα. Στην Ιαπωνία υποχώρησε οριακά στο 5,3%.Οι µέσες αποδοχές στην Ελλάδα στον µη τραπεζικό επιχειρηµατικό τοµέα αυξάνονται 2,8% και το κόστος εργασίας ανά µονάδα προϊόντος 2,9%, καταγράφοντας κατακόρυφη επιβράδυνση.

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

ΑΡΝΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΤΟ 2010

Η µεταποίηση συνεχίζει την καθοδική της πορεία. Τον Σεπτέµβριο µειώθηκε 10,5% (σε σύγκριση µε Σεπ. 2008) µετά από µεί-ωση 9,5% τον Αύγουστο, µε µεγαλύτερη συµβολή στη µείωση των τροφίµων (-8%), της κλωστοϋφαντουργίας (-23%) και των ενδυµάτων (-25%) Συνολικά η βιοµηχανική παραγωγή (ορυχεία-µεταλλεία- ενέργεια) µειώθηκε 9%. Στην Ευρωζώνη η βιοµηχα-νική παραγωγή τον Αύγουστο ήταν 15% χαµηλότερη σε σύγκριση µε πέρυσι, απο-τέλεσµα κυρίως της µείωσης κατά 18% στη Γερµανία, 10% στη Γαλλία, 13% στην Ισπα-νία και 18% στην Ιταλία. Στην ΕΕ συνολικά µειώθηκε 14%, στη Βρετανία 8%. Η εικόνα ωστόσο βελτιώνεται καθώς σε µηνιαία βά-ση η παραγωγή αυξάνεται. Στην αµερικανι-κή οικονοµία η παραγωγή της βιοµηχανίας µειώνεται µε χαµηλότερο ρυθµό, -6% τον Σεπτέµβριο και σε µηνιαία βάση το τελευ-ταίο τρίµηνο αυξάνεται οριακά ενώ ο ρυθ-µός ανάπτυξης έφθασε το 3,5% το 3ο τρί-µηνο από -0,7% το 2ο. Οι βιοµηχανικές πα-

ραγγελίες στην Ελλάδα µειώθηκαν 30% τον Αύγουστο (σύγκριση µε Αυγ. 2008) µετά από µείωση 34% τον Ιούλιο. Στην Ευρωζώ-νη τον Ιούλιο µειώθηκαν 23%. Θετικό στοι-χείο το ότι σε µηνιαία βάση αυξήθηκαν, για 2ο µήνα, κατά 2% ενώ στην Ελλάδα µειώ-θηκαν Ο δείκτης υπευθύνων προµηθειών στην Ελλάδα, που αποτελεί συνδυασµένο

δείκτη της εικόνας της βιοµηχανίας, µετά από σύντοµη ανάκαµψη τον Αύγουστο, τον Σεπτέµβριο υποχώρησε και πάλι στο 48,5, αντανακλώντας τη συρρίκνωση της βιοµηχανίας. Τιµές πάνω από το 50 σηµα-τοδοτούν αύξηση της δραστηριότητας. Στο

-0,3% ο ρυθµός ανάπτυξης της Ελλάδας το 2ο τρίµηνο 2009 (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008) µε 0,3% το 2ο, λόγω της µεγάλης µείωσης των επενδύσεων και των εξαγωγών και σε µικρότερο βαθµό της κατανάλωσης. Σε σύγκριση µε το προηγού-µενο τρίµηνο το αεπ αυξήθηκε 0,2%. Για το 2009 συνολικά προβλέπεται αρνητικός

ρυθµός ανάπτυξης, -1,5%, µε επίσης αρνη-τικό και το 2010, -0,3%. Στην Ευρωζώνη ο ρυθµός ανάπτυξης αναθεωρήθηκε ελαφρά προς τα κατω, είναι αρνητικός για 3ο συνε-χόµενο τρίµηνο, -4,8% το 2ο τρίµηνο 2009 από -4,9% το προηγούµενο.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� 3,4 � -0,3 4,5 4,5 2,0

�� µ�� -3,4 � -11,7 0,8 1,8 -4,2

�� µ�� -7,4 � -29,9 14,9 2,3 -2,3

��

��

��.-��µ��

��

3� ��µ��

�� . ��

��µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� . ��, µ� ��. �� µ�� 6,5 � 2,8 6,8 6,1 6,5

�� /µ�� , ��/�� 5,6 � 2,9 3,8 4,3 5,6

�� 7,0 � 9,6 8,9 8,3 7,7

��

��µ��

��.-��.

��

��.-��.

��

678910

2008 2009

ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΕΠΙΒΡΑΔYΝΕΙ Ο ΚΑΤΗΦΟΡΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

O µείωση των λιανικών πωλήσεων επιβρα-δύνει. Υποχωρεί µεν για 9ο συνεχόµενο µήνα, όµως τον Αύγουστο µειώθηκε µε χαµηλότερο ρυθµό, -5,6% σε σύγκριση µε Αυγ. 2008, µετά από µείωση 10% τον Ιούλιο και µεγαλύτερες µειώσεις το προ-ηγούµενο διάστηµα. Μειώθηκε 2,6% στα καταστήµατα ειδών διατροφής, 8,8% στα καταστήµατα εκτός διατροφής, 9% στα καταστήµατα επίπλων, ηλεκτρικών συ-

σκευών, µειώθηκε 3% στα σούπερ µάρ-κετ και 13% στα πολυκαταστήµατα. Στην Ευρωζώνη ο όγκος των λιανικών πωλήσε-ων τον Σεπτέµβριο (σε σύγκριση µε Σεπ. 2008) µειώθηκε 3,6%, µετά από µείω-ση 2,3% τον Αύγουστο, στη Γερµανία η µείωση είναι 4%, στη Γαλλία αυξάνονται οριακά, στην Ισπανία -3,4%. Στην ΕΕ µει-ώθηκε 2,5%, στη Βρετανία και τη Σουηδία αυξάνεται. Στις ΗΠΑ µειώθηκαν 6,4%. Οι πωλήσεις καινούριων αυτοκινήτων στην Ελλάδα το δεκάµηνο 2009 µειώθηκαν 20% σε σύγκριση µε το 2008, τον Οκτώβριο µό-

νο µειώθηκαν 41%. Η ιδιωτική κατανάλω-ση φρενάρει απότοµα. Μετά από οριακή µείωση 0,1% το 1ο τρίµηνο, µειώθηκε 2% το 2ο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008), καθώς οι καταναλωτές πε-ριορίζουν δραστικά τις δαπά-νες τους.

22% ΚΑΤΩ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ

Νέα υποχώρηση καταγράφεται στην ιδιωτική οικοδοµική δραστηριότητα. Ο όγκος των νέων οικοδοµών µειώθηκε 41% τον Αυγουστο (σύγκριση µε Αυγ. 2008) µετά από µείωση 32% τον Ιούλιο, ο αριθµός των αδειών µειώθηκε 13%. Ο όγκος των αδειών οικοδοµών το οκτάµηνο του έτους ήταν 30% χαµηλότερος από πέρυσι, στην Αττική µειώθηκε 25%. Οι επενδύσεις σε κατοικίες το 2008 µειώθηκαν 29%, το 2009 µειώνονται µε ρυθµό 22%.

Ο βαθµός χρησιµοποίησης του εργοστασιακού δυναµικού στα κεφαλαιακά αγαθά υποχωρεί για 2ο συνεχόµενο έτος. Οι δαπάνες για δηµόσιες επενδύσεις αυξάνονται µε χαµηλότερους ρυθµούς το 9µηνο 2009, 19% . Οι επενδύσεις υποχωρούν κάθετα το 2009. Μειώθηκαν 16,5% το 2ο τρίµηνο µετά από µείωση 6,3% το 1ο τρίµηνο (σε σύγκριση µε το ίδιο τρίµηνο 2008). Πολύ µεγάλη είναι η συρρίκνωση των επενδύσεων σε µηχανολογικό εξοπλισµό, -33% το 2ο τρίµηνο σε σύγκριση µε πέρυσι, στα µεταφορικά µέσα -31% και στις κατοικίες µε µείωση 23%.

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

�� , �� µ�� -4,1 � -10,6 8,0 2,2 -1,4

�� -2,1 � -20,4 -0,6 4,6 -4,6

�� 2� ��µ�� 3,2 � -2,0 5,3 3,3 2,3

�� µ��

��. - ��.

��. - A��.

��

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��µ�� µ�� µ�� , %, �� µ�� 76,2 � 73,8 76,7 80,4 77,5

�� µ�� (m3) ��.-��. � -15,8 � -29,8 -19,5 -5,0 -17,1

�� 2� ��µ�� -14 � -16,5 9,8 4,6 -7,4

��

�� µ��

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

ΕΠΙΛΟΓΗ 85

86 ΕΠΙΛΟΓΗ

1,2% Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, -0,1% ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Στο 1,2% ο πληθωρισµός τον Οκτώβριο από 0,7% τον Σεπτέµβριο, αποτέλεσµα κυρίως της αύξησης των τιµών στις υπηρεσίες που αντιστάθµισε τη χαµη-λότερη φέτος τιµή του πετρελαίου. Με βάση τον εναρµονισµένο δείκτη (για συγκρίσεις µε ΕΕ) αυξήθηκε στο 1,2%. Στην Ευρωζώνη ο πληθωρισµός κινείται σε αρνητική περιοχή για 5ο συνεχόµενο µήνα, στο -0,1% τον Οκτώβριο από -0,3% τον Σεπτέµβριο, λόγω των χαµη-λότερων τιµών του πετρελαίου φέτος, χωρίς αυτό κινείται στο 0,9%. Οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία

BUSINESS Οικονοµικός οδηγός

(εγχώρια αγορά) µειώθηκαν 7,9% τον Σεπτέµβριο σε σύγκριση µε Σεπτέµβριο 2008 κυρίως λόγω της υποχώρησης των τιµών του πετρελαίου και, σε µικρότερο βαθµό, λόγω της υποτονικής ζήτησης, µετά από µείωση 8,2% τον Αύγουστο. Χωρίς τον ενεργειακό κλάδο οι τιµές µειώθηκαν 0,5% µόνο. Στην Ευρωζώνη

�� µ��, %

2008 2009 2006 2007 2008

��. ��µ�� 3,9 � 1,2

�� 12µ�� 4,4 � 1,2 3,2 2,9 4,2

��µ�� µ�� -��. �� 10,0 � -7,9 6,9 3,3 8,6 ��µ��

��

�� µ��

οι τιµές παραγωγού στη βιοµηχανία υποχωρούν επίσης, µειώθηκαν 7,7% τον Σεπτέµβριο (σύγκριση µε Σεπ. 2008), χωρίς τον κλάδο ενέργειας οι τιµές µειώθηκαν 4,3%. Στις ΗΠΑο πλη-θωρισµός κινείται σε αρνητική περιοχή, -1,3% τον Σεπτέµβριο, χωρίς την ενέρ-γεια και τα τρόφιµα όµως στο 1,6%.

ΣΤΟ 5,4% Η ΑΝΟΔΟΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ, ΥΠΟΧΩΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΖΩΝΗ

Η ΕΚΤ διατήρησε το επιτόκιό της στο 1% στις 5/11/2009, η αµερικανική Fed το διατήρησε στο 0-0,25% στις 4/11/2009. Η ρευστότητα στην Ευρωζώνη επιβραδύνει ραγδαία, στο 2,5% η άνοδος του Μ3 τον Σεπτέµβριο από 3% τον Αύγουστο, καθώς υποχωρεί η ροή δανείων στην οικονοµία. Στο 5,4% υποχώρησε η άνοδος της χρηµατοδότησης των επιχειρήσεων και νοικοκυριών στην Ελλάδα τον Σεπτέµβριο από 6% τον Αύγουστο, µε πρόβλεψη 4% για το τέλος του έτους. Η χρηµατο-δότηση των επιχειρήσεων επιβραδύνει στο 6,8% τον Σεπτέµβριο από 7,3% τον Αύγουστο, στη βιοµηχανία υποχωρεί 1%. Τα νοικοκυριά φρενάρουν τον δανεισµό τους, η άνοδος της χρηµατοδότησης τους υποχωρεί στο 3,9% από 4,7%, 3,3% ο ρυθµός στα καταναλωτικά (4,8% τον Αύγουστο) και 4,4% στα στεγαστικά δάνεια (4,8% τον Αύγουστο). Στην Ευρωζώνη τα δάνεια κινούνται σε αρνητική περιοχή, υποχωρούν 0,3% τον Σεπτέµβριο µετά από οριακή άνοδο 0,1% τον Αύγουστο, στο -0,1% των επιχειρήσεων από 0,7% και στο -0,3% των νοικοκυριών από -0,2%. Τα στεγαστικά δάνεια υποχωρούν 0,6%, τα καταναλωτικά µε 1,1%. Τα επιτόκια των καταθέσεων στην Ελλάδα κινήθηκαν πτωτικά, των δανείων παρέµειναν ουσιαστικά αµετάβλητα, µε εξαίρεση τα επιτόκια των στεγαστικών µε σταθερό επιτόκιο 1 ως 5 έτη που αυξήθηκε κατά 10 µονάδες βά-σης. . Στην Ευρωζώνη υποχώρησαν οριακά στις καταθέσεις καθώς και στα νέα επιχειρηµατικά δάνεια.

�� µ��, %*

�� 2008 2009 2006 2007 2008

�� µ�� 3, �� µ�� 8,7 � 1,8 9,9 11,4 7,3

�� 13,5 � 10,6 10,5 13,8 15,1

��µ�� (�� µ��)

��µ�� 19,3 � 5,4 21,1 21,5 16,4

��µ�� µ�� 22,0 � 6,8 17,2 20,6 19,8

��µ�� µ�� µ�� 16,9 � -1,0 9,8 11,2 17,0

�� µ�� 16,4 � 3,9 25,7 22,4 12,8

�� µ�� 20,7 � 3,3 23,9 22,4 16,0

�� µ�� 15,1 � 4,4 26,3 21,9 11,4

�� , %* ��µ�� 7,2 � 4,4 5,8 6,6 6,8

" �� * ��µ�� 6,3 � 3,4 4,6 5,6 6,1

�� µ�� µ�� A�� (1980=100) �� 2.280 � 2.772 26 22 -30

�� % �� µ��

* �� µ��µ�� 1 �� 1 ��. ��,��

X�HMA

ΕΠΙΛΟΓΗ 87

��

�� µ�� 2007 2008

�� µ�� µ�� 59,2 � 63,8 � 71,7 108,8 87,0

�� µ. �� µ��, �� 75,5 � 80,4 � 79,4 102,8 91,9

�� µ�� -45 � -39 � -27 -29 -46

�� µ�� µ�� 80,8 � 82,8 � 86,2 109,0 89,9

�� µ�� µ�� -25 � -24 � -21 5 -9

�� µ�� -22 � -19 � -18 -4 -17

�� µ��

�� µ�� µ�� 96,3 � 97,8 � 99,2

�� µ�� µ�� 96,2 � 97,5 � 98,8

�� µ�� µ�� 99,8 � 101,5 103,2

��: ��, �� , ��, �� µ��: �� µ��

��

60

65

70

75

80

85

��

�� µ��

��

ΒΕΛΤΙΩΝΕΤΑΙ ΤΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΛΙΜΑ

Ο δείκτης οικονοµικού κλίµατος στην Ελλάδα βελτιώθηκε τον Σεπτέµβριο, για 3ο συνεχόµενο µήνα, παραµένει όµως σε χαµηλά επίπεδα, και αποτελεί την όγδοη χαµηλότερη επίδοση στην ΕΕ µετά τη Λετονία, την Ουγγαρία, τη Σλοβενία, την Τσεχία, τη Λιθουανία, τη Ρουµανία και τη Σλοβακία. Το κλίµα βελτιώθηκε στη βιοµηχανία, τις υπηρεσίες, το εµπόριο και τις κατασκευές. Η εµπιστοσύνη των καταναλωτών βελτιώθηκε σηµαντικά, παραµένει όµως σε αρνητικά επίπεδα. Ο δείκτης επιχειρηµατικών προσδοκιών στη βιοµηχανία υποχώρησε οριακά τον Οκτώβριο, αποτέλεσµα των χαµηλότερων εκτιµήσεων για τις νέες παραγγελίες. Στην ΕΕ και την Ευρωζώνη o δείκτης οικονοµικού κλίµατος βελτιώθηκε για 7ο συνεχόµενο µήνα, παραµένει όµως χαµηλότερα από τον µακροχρόνιο µέσο όρο. Στην Ευρωζώνη ανοδικά κινήθηκε στη βιοµηχανία, τις υπηρεσίες και τους καταναλωτές. Σηµαντική είναι η βελτίωση στην Ιταλία, τη Γερµανία, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Οι δείκτες συγκυρίας στην αµερικανική οικονοµία βελτιώνονται, δείχνουν ενίσχυση της ανάκαµψης, ανοδικά κινούνται και στην Ιαπωνία, ενώ η Κίνα είναι σταθερή στη δυναµική της ανάπτυξη.

ΔΕΙΚΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΚΛΙΜΑΤΟΣ, ΕΛΛΑΔΑ

Όλα όσα πρέπει να ξέρει ο σύγχρονος επιχειρηµατίας

88 ΕΠΙΛΟΓΗ

Είτε εύκολα είτε πιο δύσκολα, η καθηµερινότητα συνεχίζει την πορεία της και είναι σε αυτή τη δεύτερη εκδοχή της που αναζητά να χαλαρώσει και να αφεθεί στις µικρές απολαύσεις των πιο κλασσικών της αναγκών.

BUSINESS Αυτοκίνητο

Οι 4τροχες απολαύσεις

στα χρόνια της ύφεσης

Από τον ΚΩΣΤΑ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗ

Eπιλογές από τα νέα µοντέλα

που θα είναι διαθέσιµα

στην αγορά το αµέσως επόµενο

διάστηµα και αναµένεται να

κλέψουν για µια ακόµη

φορά τις καρδιές των

απαναταχού θιασωτών της αυτοκίνησης.

BMW 5 GRAN TURISMO

Άφιξη από το µέλλονΤο τετράθυρο υβριδικό της BMW µε εµφανή τα κουπέ γονίδια δίνει µία πρώτη ιδέα για την επερχόµενη νέα 5άρα. Η γκάµα των µηχανικών συνόλων της νέας 5 GT ξεκινά από έναν τρίλιτρο ντίζελ κινητήρα (530d) ισχύος 245 ίππων, µε µέση κατανάλωση που δεν υπερβαίνει τα 6,5 λίτρα ανά 100 χιλιόµετρα. Στη συνέχεια, η 535i φέρει τον πολυφορεµένο στα βαυαρικά µοντέλα 3λιτρο εξακύλινδρο δι-πλού τούρµπο των 306 ίππων, ενώ για την κορυφαία 550i προορίζεται ο V8 των 4,4 λίτρων µε επίσης δύο τούρµπο ισχύος 407 ίππων. Στο σύστηµα µετάδοσης θα συναντήσουµε το νέο αυτόµατο κιβώτιο 8 σχέσεων, το οποίο µέχρι τώρα διέθετε αποκλειστικά η 760i. Οι πωλήσεις της νέας 5 GT έχουν προγραµµατιστεί να ξεκινήσουν στο τέλος του έτους.

ΕΠΙΛΟΓΗ 89

ΑΥΡΑ ΑΝΑΝΕΩΣΗΣΤο 2+2 θέσεων γαλλικό coupe, το οποίο είχαµε δει για πρώτη φορά ως πρωτό-τυπο το 2007 στην έκθεση της Φραν-κφούρτης, ξεκινά την εµπορική του στα-διοδροµία στην ευρωπαϊκή αγορά την ερχόµενη άνοιξη. Το RCZ βασίζεται στο δάπεδο του 308 διαθέτει όµως, µεγαλύ-τερο πλάτος και αυξηµένα µετατρόχια εµπρός - πίσω, χαρακτηριστικά που σε συνδυασµό µε το χαµηλότερο κέντρο βάρους, ευνοούν εξαιρετικά την οδική του συµπεριφορά. Θα προσφέρεται µε δύο υπερτροφοδοτούµενα σύνολα 1,6 λίτρων ΤΗΡ µε 200 και 156 ίππους αντί-στοιχα, καθώς και µε έναν 2λιτρο τούρ-µποντίζελ HDI µε 163 ίππους.

FIAT PUNTO EVO

ΙΤΑΛΙΚΗ ΦΙΝΕΤΣΑΤο όνοµα «Evo» επέλεξε η FIAT για το άκρως ανανεωµένο Punto. Οι σχεδιαστικές αλλαγές έχουν επιφέρει και µια µικρή αύξηση του µήκους το οποίο φτάνει συνολικά τα 4,06 µέτρα. Από πλευ-ράς διαστάσεων, δεν υπάρχουν άλλες αλλαγές στο νέο Punto. Ου-σιαστικές αλλαγές υπάρχουν κάτω από το καπό του νέου super mini της FIAT µε την τοποθέτηση των νέων ΜultiΑir κινητήρων. Ο κινητήρας MultiAir 1,4 λίτρων θα πληρεί και µε το παραπάνω τις αυστηρότατες προδιαγραφές του Euro 5, ενώ στην περαιτέρω µείωση της κατανάλωσης θα συµβάλει και το σύστηµα Start&Stop το οποίο θα εφοδιάζει το νέο Punto Evo. Το νέο Punto Evo όµως θα εφοδιάζουν και οι νέοι κινητήρες πετρελαίου µε τεχνολογία Multijet δεύτερης γενιάς. Ο αντικαταστάτης του Grande Punto θα διατίθεται και σε εκδόσεις που θα χρησιµοποιούν εναλλακτικά καύσιµα όπως το LPG. Η συγκεκριµένη έκδοση θα έχει αυτονοµία εκτός πόλης που θα µπορεί να φτάσει µέχρι τα 1.500 χιλιόµετρα, ενώ θα µειώνει κατά 50% τα λειτουργικά έξοδα σε σχέση µε έναν συµβατικό κινητήρα βενζίνης. Το νέο ιταλικό µοντέλο θα είναι δια-θέσιµο στην αγορά σύντοµα.

TOYOTA LAND CRUISER

Σεβασµός στην παράδοσηΕκσυγχρονισµένο εξωτερικά, αναβαθµισµένο τε-χνολογικά και µε νέο ντίζελ κινητήρα, τούρµπο, 173 ίππων, το νέο Τoyota Land Cruiser θα αρχίσει την εµπορική του πορεία το επόµενο διάστηµα. Έπειτα από αρκετά χρόνια η Τoyota προχώρησε στην πα-ρουσίαση της επόµενης γενιάς Land Cruiser, ενός µοντέλου που έχει συµπληρώσει περισσότερες από έξι δεκαετίες στους δρόµους. Το off-road µοντέλο ανανεώθηκε σε εµφάνιση, χωρίς ωστόσο να έρχεται σε ρήξη µε το παρελθόν. Οι νέες, σύγχρονες γραµ-µές του αποτελούν τη συνέχεια του προηγούµενου µοντέλου, έχει νέα φωτιστικά σώµατα, καινούργια µάσκα κ.ά. Όσο για την καινούρια γενιά, αυτή θα προσφέρεται και πάλι σε πενταθέσιες και επταθέσιες εκδόσεις αµαξωµάτων µε τον 3λιτρο τετρακύλινδρο πετρελαιοκινητήρα των 171 ίππων να συνδυάζεται µε πεντάρι αυτόµα-το κιβώτιο. Παράλληλα, θα διατίθεται και ο V6 βενζινοκινητήρας των 4,0 λίτρων µε απόδοση 250 ίππων.

PEUGEOT RCZ

90 ΕΠΙΛΟΓΗ

MERCEDES SLS AMG

Η σύνθεση των αντιθέσεωνΟι σχεδιαστές της γερµανικής φίρµας κατάφεραν να συνδυάσουν τις ρετρό γραµµές µε τη σύγχρονη αισθητική και το τελικό απο-τέλεσµα που πέτυχαν είναι πραγµατικά υπέροχο. Το supercar της Mercedes είναι ένα αυτοκίνητο, το οποίο ξεφεύγει από την αισθη-τική και τη λογική των αντίστοιχων Mercedes που έχουµε δει τα τελευταία χρόνια. Εντυπωσιακές είναι και οι επιδόσεις του νέου supercar της Mercedes-Benz καθώς τα πρώτα 100 χλµ/ώρα από στάση έρχονται σε χρόνο κάτω των 4 δευτερολέπτων (3,8 όπως ανακοινώνει η γερµανική εταιρεία), ενώ η τελική του ταχύτητα φτά-νει τα 317 χλµ./ώρα. Τέλος, να τονίσουµε πως η παραγωγή της SLS AMG θα ξεκινήσει στα τέλη του 2010, ενώ η τιµή της εκτιµάται ότι θα κινηθεί κοντά στα 180.000 ευρώ στη γερµανική αγορά.

AUDI S5 SPORTBACK

Ανανέωση ισχύοςΘέµα χρόνου ήταν και για την πεντάθυρη έκδο-ση του Α5 να αποκτήσει τον κωδικό S. Το S5 Sportback εφοδιάζεται µε τον γνωστό V6 3.0 λίτρων TFSI κινητήρα που θα αποδίδει 333 άλο-γα µε 44 κιλά ροπής διαθέσιµα από τις 2.900 σαλ µέχρι τις 5.300 σαλ. Η Audi υπόσχεται ότι τα 0-100 χλµ /ώρα θα έρχονται σε 5.4 δευτερόλεπτα, ενώ η τελική ταχύτητα θα περιορίζεται ηλεκτρονικά στα 250 χλµ /ώρα µε τη µέση κατανάλωση του να ανέρχεται στα 9.7 λίτρα /100 χλµ. Το αυτοκίνητο εφοδιάζεται µε σύστηµα τετρακίνησης Quattro και µε 7τάχυτο κιβώτιο S Tronic διπλού συµπλέκτη, ενώ στιλιστικά διαθέτει νέους προφυλακτήρες µπροστά και πίσω, 4πλές απολήξεις των εξατµίσεων και ζάντες 18’’.

Με ελκυστικό όσο και ριζοσπαστικό στυλ, η DS3 προσφέρει ένα ευρύ φάσµα επιλογών που επιτρέπουν τη διαµόρφω-ση του αυτοκινήτου σύµφωνα µε την αισθητική του χρήστη, παρέχοντας παράλληλα µια δυναµική συµπεριφορά η οποία συνδυάζει την αποτελεσµατικότητα µε την απόλαυση και την ηρεµία. Παρά τις συµπαγείς διαστάσεις (3,95 µ. 1,71 π. 1,46 υψ.) το µικρό της Citroen δείχνει, αρκετά δυναµικό και εντυ-πωσιακό. Ξεχωριστά σηµεία αποτελούν η οροφή που µοιάζει να «αιωρείται», το «πτερύγιο καρχαρία» στη µεσαία κολόνα που προσδίδει δυναµισµό στο αµάξωµα και οι εσοχές µπρο-στά που φέρουν φώτα τεχνολογίας LED.

BUSINESS Αυτοκίνητο

CITROEN DS3 // Αέρας δυναµισµού

ΕΠΙΛΟΓΗ 91

SEAT LEON CUPRA R

Επιθετική εµφάνισηΤο ισχυρότερο µοντέλο παραγωγής στην ιστορία της ισπανικής εταιρείας, χρη-σιµοποιεί τον γνωστό 2λιτρο κινητήρα άµεσου ψεκασµού TFSI. Η επίσηµη εµ-φάνισή του πραγµατοποιήθηκε στην έκ-θεση της Φρανκφούρτης στις 17 Σεπτεµ-βρίου. Η τροποποίηση του συστήµατος τροφοδοσίας, το ηλεκτρονικά ελεγχόµε-νο µπλοκέ διαφορικό (XDS) και τα µεγα-λύτερα φρένα µε δίσκους 345 χιλιοστών στους εµπρός τροχούς και 286 στους πίσω είναι οι σηµαντικότερες αλλαγές του σε επίπεδο µηχανικών µερών. Αλλαγές φυσικά έχουν γίνει και στην εµφάνιση του εκρηκτικότερου SEAT µε τους τροχούς να είναι πλέον 19 ιντσών και το λογότυπο «R» να δεσπόζει στη µάσκα και στο πίσω µέρος του αυτοκινήτου. Οι εκρηκτικές επιδόσεις του (0-100 χλµ. /ώρα σε 6,2”, µε τη τελική ταχύτητα να περιορίζεται ηλεκτρονικά στα 250 χλµ. /ώρα) είναι απόρροια της αυξηµένης ιπποδύναµης που φτάνει τους 265 ίππους, ενώ στα υπέρ του προστίθενται, η επιθετική εµφάνιση και ο πλούσιος βασικός εξοπλισµός.

Αποκαλυπτήρια και για τον διάδοχο του Tucson στη Φρανκφούρτη. Το ix35, ακολουθεί τη νέα ονοµατολογία της φίρµας, που στηρίζεται σχεδια-στικά στο πρωτότυπο ix-onic που παρουσιάστηκε στη Γενεύη. Το νέο Tucson θα διατίθεται σε εκδό-σεις µε κίνηση µόνο στους εµπρός τροχούς αλλά φυσικά και σε τετρακίνητες, ενώ θα διαθέτει και αυτόµατο κιβώτιο έξι σχέσεων µε δυνατότητα σει-ραϊκής λειτουργίας. Εκτός όλων των γνωστών ηλε-κτρονικών συστηµάτων το νέο SUV της Hyundai θα διαθέτει επίσης Downhill Brake Control και Hill-Start Assist Control.

Το πιο δυνατό και γρήγορο Golf όλων των εποχών. Παίρνοντας τη θέση του R32, εξοπλίζεται µε τον δίλιτρο τούρµπο κινητήρα της πέµπτης γενιάς GTI, που µε τις επεµβάσεις σε κυλινδροκεφαλή, πιστόνια, µπιέλες και υπερτροφοδότη, αποδίδει 270 ίππους. Η δύναµη των 270 ίππων περνάει και στους τέσσερις τροχούς χάρη στο σύστηµα τετρακίνησης 4Motion AWD. Το νέο VW Golf R θα εξοπλίζεται µε ένα χειροκίνητο κιβώτιο 6 σχέσεων, ενώ όσοι το επιθυµούν θα µπορούν να το αποκτήσουν και µε κιβώτιο τύπου DSG, µε το οποίο η διαδικασία των 0-100km/h θα ολοκληρώνεται σε 5,5 sec.

VW GOLF R // Καρπός δύναµης

HYUNDAI IX35 Δρόµοι της νέας γενιάς

92 ΕΠΙΛΟΓΗ

30 χρωµατιστοί Μάο (1980) /Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

ΕΠΙΛΟΓΗ 93

Μ ία έκθεση-σταθµό στο πώς αντιλαµβανόµα-

στε το καλλιτεχνικό έργο του Andy Warhol παρουσιάζει το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας µε σηµαντι-κές προσωπογραφίες από όλο το φάσµα της καλλιτεχνικής πορείας του Andy Warhol, καταθέτοντας µια καίρια κριτική της σύγχρονης εµµονής µε τη φήµη, έννοια που γοήτευε τον Warhol και βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου του. Ταυτό-χρονα, παρουσιάζεται η µεγαλύτερη έκθεση των κλασικών Screen Tests του Andy Warhol στη γκαλερί Πότνια Θηρών – Bank of Attention, σε συνεργασία µε τη γκαλερί Haunch of Venison του Λονδίνου. Στους τρεις ορόφους της γκαλερί Πότνια Θηρών προβάλλονται 100 ταινίες, σε µια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα αντίστιξη προς την έκθεση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, όπου, µε φόντο τη σηµαντι-κότερη συλλογή βυζαντινής αγιογραφίας στον κόσµο, η έκθεση προσωπογραφιών σύγχρονων διασηµοτήτων του Warhol «Warhol/Icon: Η δηµιουργία της εικόνας» διερευνά την έννοια της εικονογραφικής αναπαράστασης στις προσω-πογραφίες του καλλιτέχνη. Σε επιµέλεια του διακεκριµένου µελετητή του Warhol, Paul Moorhouse, η έκθεση ανιχνεύει

Η πραγµατικότητα στην αποδόµηση και την επανασύνθεσή της µέσα από την ζωγραφική και τον φακό του Andy Warhol. Το Βυζαντι-νό και Χριστιανικό Μουσείο Αθήνας και η γκαλερί Πότνια Θηρών – Bank of Attention ανιχνεύουν τη διαχρονική σηµασία και αξία της αγιογραφίας, συνδέοντας θρησκευτικού χαρακτήρα ιστορικά προηγούµενα µε τις σύγχρονες «αγιογραφίες» {απεικονίσεις δια-σήµων} του Warhol.

«Αγιογραφίες» διασήµων

// Aπό την EΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ

Μέγας Αλέξανδρος (1982) /Βυζαντινό & Χριστιανικό

Μουσείο

Αυτοπροσωπογραφία

του Andy Warhol (1964) /Βυζαντινό &

Χριστιανικό Μουσείο

ANDY WARHOL

ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ & ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ – ΠΟΤΝΙΑ ΘΗΡΩΝ

94 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Διαδροµές

«Ποιος είναι ο συνδετικός κρίκος ανάµεσα στις προσω-πογραφίες που παρουσιάζονται στο Βυζαντινό και Χρι-στιανικό Μουσείο και τα κλασικά Screen Tests του καλλι-τέχνη στη γκαλερί;», ήταν η πρώτη µας ερώτηση. «Η έµ-φαση και στις δύο εκθέσεις είναι στη σχέση ανάµεσα στις βυζαντινές θρησκευτικές πεποιθήσεις του καλλιτέχνη, τις σλαβικές του καταβολές και την αφοσίωσή του στη µη-τέρα του, µε τον έντονα µυστικιστικό χαρακτήρα και την κατά τα φαινόµενα χωρίς αναστολές εξύµνηση εκ µέρους του της αµερικανικής κουλτούρας της διασηµότητας», µας απαντά η διευθύντρια της γκαλερί για να εξηγήσει ότι οι δύο παράλληλες εκθέσεις, µε την υποστήριξη της οικο-γένειας Warhola, του Andy Warhol Foundation και του Andy Warhol Museum, παρουσιάζουν τον πιο αντιπρο-

Η ΕΠΙΛΟΓΗ µιλά µε την Ελισάβετ Λογοθέτη-Λύρα, διευθύντρια της αίθουσας Τέχνης Πότ-νια Θηρών για τον Andy Warhol και την επο-χή των Screen Tests του καλλιτέχνη καθώς και τη συνεργασία της γκαλερί µε το Μουσείο.

Η αποδόµηση της διασηµότηταςΕΚ ΤΩΝ ΕΝΔΟΝ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Εκθεση: α) Warhol/Icon: Η δηµιουργία της εικόνας – β) Warhol: Screen TestsΧρόνος προετοιµασίας: 4 χρόνιαΠλήθος εκθεµάτων: α) 27 πίνακες – β) 100 screen testsΠού: α) Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Βασ. Σοφίας 22, Αθήνα, www.byzantinemuseum.gr, www.warhol-icon.com – β) Πότνια Θηρών – Bank of Attention, Zαΐµη 7, Αθήνα, www.potniathiron.eu, www.haunchofvenison.comΠώς: α) µετρό, γραµµή 3 (Ευαγγελισµός) – β) µετρό, γραµµές 1, 2 (Οµόνοια)Πότε: α) Τρ-Κυ 08:30-15:00 – β) Δε-Πα 10:00-21:00, Σα 10:00-15:00Μέχρι πότε: 10.01.2010

τη διαχρονική σηµασία και αξία της αγιογραφίας, συνδέ-οντας θρησκευτικού χαρακτήρα ιστορικά προηγούµενα µε τις σύγχρονες «αγιογραφίες» του Warhol: απεικονίσεις δι-ασήµων που φιλοτεχνήθηκαν σε µια εκκοσµικευµένη επο-χή εµµονής µε τη διασηµότητα. Η ιδέα της λατρείας, κοινή στην ιστορική και τη σύγχρονη αντίληψη της αγιογραφίας, αποτελεί εδώ βασικό συνδετικό ιστό. Το έργο του Warhol προσυπογράφει, ανατέµνει -και χρησιµοποιεί- τις διαδι-κασίες εκείνες µέσω των οποίων η ταυτότητα ενός ατόµου επισκιάζεται σταδιακά από την ωραιοποιηµένη εικονική αναπαράστασή του στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Ενώ η δηλωµένη φιλοδοξία του «να κάνει όλους τους ανθρώ-πους να φαίνονται όµορφοι» γίνεται σαφώς αντιληπτή

στους πίνακές του, τα Screen Tests προτείνουν µια πιο διφορούµενη θέση. «Στην τελική ζωγραφική απόδοση, ο Warhol αποδοµεί την εικόνα, αφαιρώντας πλήρως κάθε στοιχείο που θα µείωνε την απόλυτη τελειότητά της και δηµιουργεί πρόσωπα αποστασιοποιηµένα από την πραγ-µατικότητα µε µυσταγωγική αίσθηση. Στις ζωγραφικές συνθέσεις του, η επανάληψη της εικόνας έως την τυπο-ποίησή της, η απουσία του βάθους και της προοπτικής, η χρήση «κάµπου» µε έντονες και ζωηρές αποχρώσεις, ο συµβολισµός των χρωµάτων, αποτελούν στοιχεία µε επιρ-ροές από τη βυζαντινή ζωγραφική», σηµειώνει χαρακτη-ριστικά ο Δηµήτρης Κωνστάντιος, διευθυντής του Βυζα-ντινού και Χριστιανικού Μουσείου.

σωπευτικό καλλιτέχνη του εικοστού αιώνα µέσα από µια εντελώς καινούργια οπτική. «Οι εκθέσεις ‘Warhol/Icon: Η Δηµιουργία της Εικόνας’ στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο και ‘Warhol: Screen Tests’ στην γκαλερί Πότνια Θηρών – Bank of Attention προσφέρουν µια ανεπανάλη-πτη ευκαιρία να κατανοήσουµε τη Βυζαντινή ευαισθησία του Warhol και το ενδιαφέρον του για τις θρησκευτικές ρίζες της λατρείας της διασηµότητας», σηµειώνει χαρα-κτηριστικά. Μετά υπερθεµατίζει υπέρ της επιλογής να τοποθετηθούν οι προσωπογραφίες του Warhol µε τα έργα του µουσείου: «Αυτό που θέλουµε να πούµε είναι πως ο Warhol έχει κάποιες καταβολές, οι οποίες, ίσως να τον επηρέασαν βαθύτατα ως προς τη νέα προσέγγι-σή του προς την τέχνη, κάτι που επαναπροσδιορίζει το πώς βλέπουµε τη σύγχρονη δυτική τέχνη για τα επόµενα 2.000 χρόνια! Αλλιώς, θα συζητάµε ακόµη οι µεν αν ο Warhol ήταν δεξιοτέχνης και οι δε αν είναι αρκετά Άγ-γλος ή Αµερικάνος για τα γούστα της εγχώριας αγοράς», µας λέει χαρακτηριστικά. Στη συνέχεια της ζητάµε να µας µεταφέρει πίσω στον χρόνο στην εποχή των Screen Tests του Andy Warhol. Να τι µας είπε: «Ο Warhol ήταν ασυνή-θιστα ντροπαλός άνθρωπος, ο οποίος έπαιρνε τους διά-

ΕΠΙΛΟΓΗ 95

Screen test: Edie Sedgwick /Πότνια Θηρών – Bank of Attention

σηµους πρωταγωνιστές των έργων του και τους ζητούσε να καθίσουν σε µία πολυθρόνα απέναντι από την κάµερά του επί τρία λεπτά, δίχως να µιλήσουν. Αυτό τους έφερνε σε µια ‘δύσκολη’ θέση, τους απογύµνωνε από κάθε έννοια διασηµότητας ή φήµης. Η εµµονή του Andy Warhol µε τη φήµη οδήγησε στη δηµιουργία µερικών από τα πιο αξιόλογα πορτρέτα του ύστερου 20ού αιώνα. Κίνητρό του ήταν, όπως δή-λωσε ο ίδιος, ‘να κάνει όλους τους ανθρώ-πους να φαίνονται υπέροχοι’. Ανάµεσα σ’ αυτούς τους αντιθετικούς πόλους -της φήµης και της φιλοδοξίας- τα Screen Tests κατέχουν ιδιαίτερη θέση. Το διάστηµα 1964-66 εκατόν ογδόντα εννέα άτοµα επισκέφτηκαν το στού-ντιο του Warhol στο Μανχάταν (το βαµµένο ασηµί loft που έγινε γνωστό ως ‘The Factory’), για να ποζάρουν για το πορτρέτο τους· κάθε εικονιζόµενος παρέµενε ακίνητος επί τρία περίπου λεπτά, προκειµένου να κινηµατογραφη-θεί από τον Warhol µε µια κάµερα Bolex 16mm. Η σχέση µεταξύ του φακού και του προσώπου ήταν απλή, αλλά συχνά ανταγωνιστική. Δεν υπήρχε ήχος, δράση, αφήγη-ση, σενάριο. Κάθε ταινία αποτελούσε µια µοναδική κατα-γραφή της αντίδρασης του εικονιζόµενου στις συνθήκες

που είχε δηµιουργήσει ο Warhol. Παρήγαγε συνολικά 472 βουβά κινηµατογραφικά πορτρέτα, γνωστά αρχικά ως ‘stillies’, προτού αποκτήσουν, αργότερα, τον οριστικό τους τίτλο, Screen Tests. Κάθε ένα από αυτά τα πορτρέ-τα αποτελεί µια δοκιµασία – κυριολεκτικά µάλιστα – της ανθεκτικότητας και της αντοχής των εικονιζόµενων, καθώς υφίστανται τρία λεπτά απόλυτης απραξίας, ένα κενό που πρέπει ο καθένας τους να συµπληρώσει ενώ η άγρυπνη Bolex του Warhol τον παρακολουθεί από κοντά. Οι ταινί-ες αποκαλύπτουν τον εικονιζόµενο µε µια νηφάλια, αλλά σκληρή αντικειµενικότητα. Αντί να ‘κάνουν όλους τους αν-θρώπους να φαίνονται υπέροχοι’, τα Screen Tests ανιχνεύ-ουν µια εντελώς διαφορετική ιδιότητα – όχι τη φήµη, αλλά την ανθρώπινη ύπαρξη στην πιο ευάλωτη στιγµή της. Με-

ταξύ όσων απεικονίζονται είναι η πρώι-µη σούπερ σταρ του Warhol ‘Baby Jane’ Holzer, ο ποιητής Allen Ginsberg, ο ηθο-ποιός Dennis Hopper, ο σκηνοθέτης και δεξί χέρι του Warhol, Gerard Malanga, η ηθοποιός και κοσµική Edie Sedgwick, ο τραγουδιστής Lou Reed, η συγγραφέ-

ας Susan Sontag και ο Salvador Dali. Συλλογικά, οι ταινίες αποτελούν µια συναρπαστική καταγραφή της καλλιτεχνι-κής σκηνής της Νέας Υόρκης τη δεκαετία του 1960.

Screen test: Dennis Hopper

/Πότνια Θηρών – Bank of Attention

ΘΕΑΤΡΟ

«ΤΟ ΑΜΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΟΣ ΜΟΥ»Το αυτοβιογραφικό αφήγηµα του Βιζυηνού, δοσµένο µε τη µορφή ποιητικής θεατρικής αφήγησης. Σκηνοθεσία: Κωστής Καπελώνης, σκηνικά: Νίκος Αλεξίου, µουσική: Σταύρος Σιόλας, παίζουν: Ηλίας Λογοθέτης, Μαρία Ζαχαρή, Κώστας Βελέντζας, Εύα Οικονόµου, Ισι-δώρα Δωροπούλου, Ορφέας Χατζηδηµητρίου, Ιωακείµ Πανάγος.Πού: Θέατρο Τέχνης - Υπόγειο, Πεσµαζόγλου 5, Αθήνα, 210-3228706, www.theatro-technis.grΠώς: Μετρό, γραµµή 1 (Οµόνοια), γραµµή 2 (Πανεπιστήµιο)Μέχρι πότε: 19.10-15.12.2009, Δευτ.-Τρ. 21.15, Τετ. Κυρ. 22.15Πόσο: γενική είσοδος: 22 ευρώ (φοιτητικό: 15 ευρώ, νέοι κά-τω των 25, 10 ευρώ)

ΓΕΥΣΗ

«ΑΠΛΑ»Το «απλό» δεν είναι σίγουρα η πρώτη λέξη που σου έρχε-ται στα χείλη αντικρίζοντας αυτό το εστιατόριο, που θυµί-ζει κάτι ανάµεσα σε µεταµοντέρνο θεατρικό σκηνικό και γυάλινο µαγικό κουτί.

Πού: Χαριλάου Τρικούπη 135 & Εκάλης, Ν. Ερυθραία, 21-06203102

Πότε: Κάθε βράδυ ως τα µεσάνυχτα, Πα-Σα ως τη 1 π.µ.

Πόσο: 40-60 ευρώ

96 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΕΑΠΤΕΡΟΕΝΤΑ

Φέτος το Σεπτέµβρη αισθάν-θηκα ότι µπόρεσα επιτέλους να κατανοήσω πόσο τραυ-

µατική είναι η οδός Ιπποκράτους για τον κ. Γιανναρά επιφυλλιδογράφο της εφηµερίδας Καθηµερινή. Ο προ-βληµατισµός µου είχε ξεκινήσει πριν σχεδόν 55 χρόνια όταν διαπίστωσα

για πρώτη φορά πόσο η µονοµέρεια εµπλου-τισµένη µε θρησκευτικό φανατισµό µπορεί να δηµιουργήσει ανεξίτηλα ψυχικά τραύµατα σε ευεπίφορα προς το φανατισµό άτοµα. Η πα-ρατήρηση είχε γίνει βλέποντας τα στελέχη της θρησκευτικής οργάνωσης «Ζωή» µεταξύ των οποίων και ο τότε φοιτητής Γιανναράς.Ο κ. Γιανναράς πριν 15 χρόνια έγραψε βι-βλίο για να δηλώσει ότι κάποια στιγµή κα-τάλαβε το νοσηρό περιβάλλον και διέκοψε δεσµούς αλλά επιπρόσθετα άρχισε να την καταγγέλλει τη ‘Ζωή’ ως προτεσταντική. Όπως είναι γνωστό οι χειρότεροι εχθροί κάποιων «πιστών» δεν είναι οι αλλόθρη-σκοι, πράγµα που θα µπορούσε να είναι ευνόητο, αλλά όσοι ανήκουν σε παραλλα-γές, διάβαζε αιρέσεις, κάποιας θρησκείας όπως οι Καθολικοί και οι Προτεστάντες για τους Ορθόδοξους ή οι Σουνίτες για τους Σιίτες κοκ. Ενώ ο κ. Γιανναράς σπούδασε Θεολογία φρόντισε να αποµακρυνθεί από τις νεανικές τους επιλογές και κατάφερε να εκλεγεί καθηγητής Φιλοσοφίας. Αλλά ούτε αυτό έφτανε για να ‘καθαρθεί’ και έτσι έγινε πυρφόρος πολιτικός σχολιαστής σταδιακά µετατρέποντας τις επιλογές του σε Ιερεµιά-δες. Στην προεκλογική περίοδο χαρακτήρι-σε τον νυν Πρωθυπουργό ως ανελλήνιστο γιατί σε κάποιο σαρδάµ αντί να πει πηλίκον είπε πηλήκιο. Χαριτωµένα τα σαρδάµ για τα βιντεάκια τηλεοπτικών εκποµπών. Όµως για τον κ. Γιανναρά τα σαρδάµ δείχνουν ανίκανο άτοµο κλπ κλπ. Στη συνέχεια την ηµέρα των εκλογών τον «κατηγόρησε» ότι έχει «φτω-χοπροδροµικό µουστακάκι». Την ίδια µέρα ο κ. Παπανδρέου πέτυχε τα γνωστά συντρι-πτικά αποτελέσµατα και του έγινε υποδοχή στα νέα γραφεία του ΠΑΣΟΚ στην οδό Ιπ-ποκράτους.Τότε λοιπόν µπόρεσα να συνδέσω τις τραυµα-τικές εµπειρίες του κ. Γιανναρά και να εξηγή-σω τα τωρινά του παραληρήµατα. Όπως είναι

Κάπου χάθηκε η µπάλα µε τις δηµοσκοπήσεις. Οι εκλογές έγιναν στις 4/10, οι Υπουργοί ανέλαβαν καθήκοντα στις 7/10. Στις 11/10 δηµοσιεύτηκε δηµοσκόπηση για τη γνώµη για τους Υπουργούς της νέας Κυβέρνησης. Χωρίς να έχουν κάνει οτιδήποτε στο Υπουργείο τους πώς µπορεί να σχηµατίσει κά-ποιος γνώµη; Μόνο µε τον πρότερο έντιµο βίο;

Διαβάζω δηλώσεις από διάφο-ρους που νοµίζουν ότι βρίσκονται ακόµα στο πολιτικό προσκήνιο ότι ‘στηρίζουν’ ή θα στηρίξουν την Κυ-βέρνηση και ξαναθυµάµαι τη φρά-ση του Ταλεϋράνδου: Un ministère qu’on soutient est un ministère qui tombe. Voilà le commencement de la fin. Αυτό εννοούν ή ελπίζουν στην πτώση;

Ο φανατισµός των ετερο-χρονισµένων µελών της ΝΔ που σήµερα κρίνουν απαξιωτικά τον Κώστα Καραµανλή ενώ δεν είναι πρωτοφανής, µόνο αίσθηµα απο-στροφής δηµιουργεί σε όλους τους νουνεχείς.

Και ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι βρέθηκα πίσω στο Βουκουρέστι του 1982. Στο Eθνικό Mουσείο της Ρουµανίας υπήρχε τότε, µεταξύ άλλων εκθεµάτων, ειδικό τµήµα µε έργα καλλιτεχνών εµπνευσµένα από και αφιερωµένα στο ζεύγος Τσαουσέσκου. Τα περισσότερα τουλάχιστον kitsch.

Φέτος το καλοκαίρι εκτέθηκαν (µε διττή σηµασία) έργα 35 καλλι-τεχνών εµπνευσµένα από τον Κων-σταντίνο Καραµανλή. Άλλα λόγια είναι περιττά.

γνωστό σε πολλούς στην οδό Ιπποκράτους βρισκόταν το µεγαλύτερο από το οικοτρο-φεία-κοινόβια των φοιτητών-στελεχών της Ζωής όπου έµεινε για χρόνια ο κ. Γιανναράς. Χαρακτηριστικό γνώρισµα όλων των µελών ήταν το µουστάκι. Έτσι λοιπόν δεν φτάνει που συµβολικά η Ιπποκράτους πρόδωσε τα νεανι-κά του οράµατα του αλλά ο «εχθρός» του έχει και µουστάκι όπως ο ίδιος και οι σύντροφοί του πριν πενήντα χρόνια. Όπως το Rosebud έφερε στην επιφάνεια όλο το τραυµατικό πα-ρελθόν του Πολίτη Κέιν, το ίδιο έπαθε και ο κ. Γιανναράς. Η Ιπποκράτους -ίσως επειδή την απέρριψε µε οργή- του έφερε στην εξουσία ότι µοιάζει να απεχθάνεται.

ΥΠΟΥΡΓΟΙ MΑΪΝΤΑΝΟΙ

Κάποια στελέχη της νέας Κυβέρνησης πριν ακόµα παραλάβουν τα Υπουργεία ή τα Υφυ-πουργεία τους φρόντισαν να υποβάλλουν τα διαπιστευτήριά τους στους έµµεσους –όπως φαίνεται- εργοδότες τους. Έτσι «καπάρωσαν» θέσεις άµισθου σχολιαστή στους ραδιοφωνι-κούς και τηλεοπτικούς σταθµούς. Κάπου εκεί αισθάνθηκα ότι ένα µέρος του στοιχήµατος της νέας διακυβέρνησης είχε χαθεί. Ελπίζω όχι οριστικά. Φυσικά και δεν είναι καινούριο φαι-νόµενο. Αντιγράφω τον εαυτό µου από το τεύ-χος του Σεπτεµβρίου του 2003. Έγραφα λοιπόν µεταξύ άλλων:Κάθε υπουργός υποτίθεται ότι έχει δύο καίρια καθήκοντα. Πρώτο να συντονίζει τη λειτουρ-γία του Υπουργείου του σαν καλός διαχειρι-στής-διευθυντής εφαρµόζοντας τη γενικότερη πολιτική της Κυβέρνησης στον τοµέα ευθύνης του. Δεύτερο, µε τη γνώση του αντικειµένου και τις εισηγήσεις των υφισταµένων του, να εισηγείται στην Κυβέρνηση νέες πολιτικές και νοµοθετικές διευθετήσεις. Στην Ελλάδα φαίνε-ται ότι κάθε υπουργός πρέπει αφενός να είναι άνθρωπος-ορχήστρα και αφετέρου να αποτε-λεί άµισθο µόνιµο συνεργάτη των τηλεοπτι-κών και ραδιοφωνικών σταθµών. Με όλες αυ-τές τις συνεχείς δηµόσιες εµφανίσεις και το-ποθετήσεις πότε προλαβαίνουν να ασκήσουν το κύριο έργο τους; Εκτός και αν η απουσία τους από το Υπουργείο θεωρηθεί ότι εξασφα-λίζει καλύτερη λειτουργία των υπηρεσιών.

ΣΚΝΙΠΕΣ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ ΟΠΩΣ ROSEBUD

Από τον Ανδρέα Ριζόπουλου

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος.

*Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20%

στις online συνδροµές του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr


Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]

epilogi 2009/11

Documents