erdi aroa espainian
TRANSCRIPT
![Page 1: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/3.jpg)
V. mendean herri germaniarrek hainbat eraso egin zituzten inperioaren
kontra.
476 urtean erromatar inperioan mendebaldean bukatzen da.
ERDI AROA hasten da
![Page 4: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/4.jpg)
Iberiar penintsulan tribu germaniar bat ezarri zen
Erresuma bat sortu zuten.
Hiriburua: Toledo
Hizkuntza: latina
Erlijioa: Katolizismoa onartu zuten
![Page 5: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/6.jpg)
711. Urtean Afrikako iparreko musulmanek bisigodoak garaitu zituzten.
Denbora gutxian ia penintsula osoa eta Balear uharteak okupatu zituzten.
GUADALETEKO GUDA MUSULMANAK Vs BISIGODOAK
![Page 7: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/7.jpg)
Musulmanek Al-Andalus izena jarri zioten konkistatutako lurraldeari.
Hiriburua Kordoba izan zen.
Al Andalus emirerria zen, hau da, emir batek gobernatutako probiantzia
Kordobako emirra Damaskoko (Siria) kalifaren menpe zegoen
![Page 8: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/8.jpg)
X. mendean Al Andalus kalifa-herria bihurtu zen Damaskotik banandu zen eta.
Kordobako kalifa nagusiak erabaki guztiak
hartzen zituen, bai politikoak, bai erlijiozkoak.
Kalifa-herriak iraun zuen bitartean eten-
gabeko borrokak izan ziren kristau
erresumekin.
![Page 9: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/9.jpg)
XI. mendean kalifa-herria desagertu egin zen eta Al Andalus erreinu txikitan
banandu zen.
Erreinu musulmanen arteko
borrokak aprobetxatu zituzten
iparraldeko kristauek eta pixkanaka
musulmanen lurrak konkistatu
zituzten.
![Page 10: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/10.jpg)
1212. Urtean gertatu zen. gaztelau, nafar eta aragoiarrez
osatutako armadak musulmanak garaitu zituen.
Errege-erregina kristauek ia penintsula osoa konkistatu zuten. Bakarrik
Granadako emirerria geratu zen musulmanen menpe.
![Page 11: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/11.jpg)
Musulamenen erlijioa da.
VII. mendean sortu zen Arabian.
Mahoma jainko bakar baten existentzia aldarrikatzen hasi zen: ALA
Musulmanen liburu sakratua KORAN da.
Musulman guztiek bost betebehar dituzte.
Musulmanak meskitara joaten dira erlijioa ikastera eta otoitz egitera.
![Page 12: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/12.jpg)
Al Andalusen erlijio askotako pertsonak bizi ziren:
• MUSULMANAK: Boteretsuenak ziren. Lurra onenak eta
gobernu-karguak.
• MULADIAK: Islamera bihurtu ziren kristauak
• MOZARABEAK: beren erlijioa praktikatzen jarraitu zuten
kristauak.
• JUDUAK: Gutxiengoa ziren. Haien auzoeetan bizi ziren.
![Page 13: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/13.jpg)
Biztanleriaren gehiengoa landan bizi zen.
Musulmanek labore berriak ekarri zituzten: Berenjena, arroza,
alkatxofa…
Hiriak harresiz inguratuta zeuden.
Hiri guztietan meskitak zeuden.
Erdialdean zokoa zegioen.
![Page 14: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/14.jpg)
X. mendetik aurrera Al Andalus oso gune kultural garrantzitsu bihurtu
zen.
Mediku, astronomo eta filosofo entzutetsuak zeuden. (Averroes eta
Maimonides)
MANTENDU DITUGUN BEREIZGARRIAK
- Hitz asko (alkandora, alkate...)
- zenbakiak
- Arkitekturaren ezaugarriak
- ...
![Page 15: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/15.jpg)
Kistau-erresumak ia 8 mendetan borrokatu ziren musulmanen kontra
horien lurraldea konkistatzeko.
Garai horri Errekonkista deritzo.
Kristauek lau erresuma sortu zituzten:
- Gaztelago Koroa
- Aragoiko Koroa
- Nafarroako erresuma
- Portugalgo erresuma
![Page 16: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/16.jpg)
1212. Urtean Navas de Tolosako guda erabakigarria izan zen
(kristauen alde)
1492. urtean Errege-erregina Katolikoek errekonkista bukatu
zuten Granadako erresuma konkistatuz.
![Page 17: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/17.jpg)
Kristau-erresumetako gizartea hiru estamentutan banatzen zen:
- NOBLEZIA:
• zaldunak ziren. Erregearen basailuak ziren
• Gazteluetan bizi ziren eta eta gerra zen bere jarduera.
- KLERO:
• Monasterioetan bizi ziren eta kultura eta otoitz egitea ziren
haien egitekoak
- NEKAZARIAK:
• Herrietan bizi ziren eta lurra lantzen zuten
• Noble edo abade baten menpekoak ziren
• Eskubide gabekoak
![Page 18: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/20.jpg)
Erdi Aroko hiriak harresiz inguratuta zeuden.
Biztanle gehienak artisau edo merkatariak ziren (burgesak)
Eraikin nagusienak: katedrala, udaletxea eta jauregiak.
Azokaren plazan hiriko gertaera nagusiak izaten ziren.
Hiria kontseiluak gobernatu zuten. Artisau eta merkatarien
ordezkariek parte hartzen zuten.
![Page 21: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/21.jpg)
HARRESIA KATEDRALA
JAUREGIA PLAZA
![Page 22: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/22.jpg)
Arotza, errementaria, ehulea...
Lanbide berekoak kale berean bizi ziren
Artisauak gremiotan biltzen ziren
3 kategoriatan banatzen ziren:
- Maisua: tailerraren jabea
- Ofiziala
- Aprendiza
![Page 23: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/23.jpg)
Oso jarduera garrantzitsu bat zen Erdi Aroan
Merkatariak hirietan bizi ziren eta plazetan trukatzen zituzten
produktuak
Merkataritza-azokatara hainbat lekutako produktuak iristen ziren.
![Page 24: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/24.jpg)
ERROMANIKOA GOTIKOA
- X. XI. XII. mendeetan
garatu zen
- horma lodiak, leiho gutxi eta
barrualde iluna
- ateak, aurrealdeak eta
zutabeak Bibliako irudiekin
eta margolanekin apaitzen
zituzten
- XIII eta XIV. Mendeetan
- Askoz argitsuagoak (arrosa-
leiho, koloretako beirateak...)
- Altuera oso garrantzitsua
zen, dorreek zerua ukitzen
zutela zirudien.
-margolanak eta eskulturak
errealistagoak ziren.
![Page 25: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Erdi Aroa Espainian](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042501/589d44a51a28abd3338b4f67/html5/thumbnails/26.jpg)