Εθνική πολιτική για τις συμμορίες και τη νεανική παραβατικότητα

στην Ελλάδα και πλαίσια εφαρμογής

Μαθησιακό Αποτέλεσμα ενότητας

• Διευκόλυνση στην κατανόηση της εθνικής πολιτικής που συνδέεται με τις συμμορίες και τα τοπικά πλαίσια μέσω των οποίων εφαρμόζονται

Πολιτική-Πολιτικές (Ορισμοί)

• προέρχεται από τη λέξη πόλις, την αρχαία πόλη – κράτος.

• σχετίζεται με τις υποθέσεις της πόλεως: τα κοινά, τα δημόσια πράγματα και στην ουσία σημαίνει δράση: συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων, προώθηση αιτημάτων, διαμόρφωση αποφάσεων για θέματα που σχετίζονται με το κράτος, τη συγκέντρωση πόρων, τη διαχείριση και την επένδυσή τους, ανάλογα με τις αποφάσεις των οργάνων της δημόσιας εξουσίας. (Αφορά λοιπόν, κατ’ εξοχήν την άσκηση δημόσιας εξουσίας και τις σχέσεις κράτους – πολιτών)

Σκεφτείτε πόσο εφικτό είναι να υπάρξει συμφωνία, όταν οι απόψεις για όλα αυτά τα ζητήματα είναι τόσες, όσοι και οι άνθρωποι που τις υποστηρίζουν;

Μπορούμε να συντονίσουμε τη δράση μας, παρόλο που τα

συμφέροντά μας μπορεί και να συγκρούονται;

Πριν ξεκινήσουμε, ας δούμε τι συμβαίνει στη Μ. Βρετανία και πώς αυτό οδηγεί στην ανάγκη για έρευνα, πολιτικές και λήψη

μέτρων

• http://www.youtube.com/watch?v=JL-CSkkSvWQ

• http://www.youtube.com/watch?v=82jY2TivuW0

• http://www.youtube.com/watch?v=3Fci5gdiJIE

Εμείς που βρισκόμαστε? Τι είδους πολιτικές σχεδιάζουμε και εφαρμόζουμε?

• http://www.antenna.gr/webtv/watch?cid=h_c0rr_iaz_py_q=

• http://www.youtube.com/watch?v=DzJeWAX6ydk

• http://www.youtube.com/watch?v=SNOCSKRoXSs

• http://www.youtube.com/watch?v=BsiMo8IAu6U • https://www.youtube.com/watch?

v=YHmW8A7w8aE#t=221

Ποια είναι τα εργαλεία της πολιτικής;

Συναίνεση – Εξομάλυνση - Διαπραγμάτευση (σε καμία περίπτωση βία) Γι’ αυτό το λόγο η πολιτική ονομάζεται και «τέχνη του

εφικτού». Όταν λέμε ότι επιτεύχθηκε «πολιτική λύση» σε ένα

ζήτημα, δεν εννοούμε απαραίτητα ότι επιτεύχθηκε ο αρχικός μας στόχος, όμως αποφύγαμε τη σύγκρουση και διευθετήσαμε ειρηνικά μια διαφορά (ακόμα κι αν χρειάστηκε να υποχωρήσουμε και να συμβιβαστήκαμε με κάτι λιγότερο)

Έπειτα, μπορούμε να συνεργαστούμε και να προχωρήσουμε μπροστά.

Πώς γίνονται πράξη οι πολιτικές αποφάσεις και η χάραξη πολιτικής?

• Με την εισαγωγή κανόνων: εδώ πλέον η πολιτική συναντά το Δίκαιο (σύνολο δεσμευτικών κανόνων που ρυθμίζουν την κοινωνική συμπεριφορά) οι οποίοι είναι απόρροια συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών (π.χ. η Κυβέρνηση επιθυμεί να μειώσει τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, γι’αυτό προωθεί στη Βουλή για ψήφιση αυστηρές ρυθμίσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας).

• το Δίκαιο είναι αδύνατο να νοηθεί ανεξάρτητα από την πολιτική και ταυτόχρονα είναι αυτό που ορίζει:

-πώς ασκείται η πολιτική εξουσία, -ποια είναι τα όριά της, -πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις από τα αρμόδια

πολιτειακά όργανα, -πώς διεξάγεται η πολιτική διαδικασία.

Ο κύκλος ζωής της διαδικασίας πολιτικής

Δημόσια πολιτική

• Πως παράγονται οι δημόσιες πολιτικές?

• Για ποιο λόγο εφαρμόζονται σπάνια όπως σχεδιάζονται?

• Πώς πραγματοποιούνται με επιτυχία

΄ δραστικές αλλαγές?

Δημόσια πολιτική-Ορισμός

• «Οτιδήποτε η κυβέρνηση επιλέγει να κανει ή να μην κάνει» (Thomas Dye)

• «..ένα σετ αλληλένδετων αποφάσεων που λαμβάνονται από κυβερνητικούς δρώντες που ενδιαφέρονται για στόχους…» (William Jenkins)

• «..πολυκεντρικό σύστημα λήψης αποφάσεων» (JamesAnderson)

Γενικά εργαλεία δημόσιων πολιτικών

• Νόμοι, κανονισμοί • Προδιαγραφές προϊόντων, υπηρεσιών, διαδικασιών• Αστικά-διοικητικά πρόστιμα, Φυλάκιση, στέρηση

Πολιτικών δικαιωμάτων• Παροχή υπηρεσιών, αγαθών• Αδειοδοτήσεις/Χρηματοδότηση δραστηριοτήτων

(επιδοτήσεις, δάνεια , εγγυήσεις) - δαπάνες• Επιβολή και είσπραξη φόρων• Απαλλοτριώσεις• Ενημέρωση• Προτροπή

Πώς παίζεται το παιχνίδι παραγωγής δημοσίων

πολιτικών στο Ελληνικό πολιτικό σύστημα Με Παίκτες και Διαδικασίες

• Δημόσιες Πολιτικές είναι το αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης των επιθυμιών και αποφάσεων αυτών που αποφασίζουν και διαχειρίζονται τις δημόσιες πολιτικές με αυτές των εμπλεκόμενων κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που συγκροτούν την Κοινότητα Πολιτικής

Η διαδικασία παραγωγής της • Εκατοντάδες παίκτες με διαφορετικές αντιλήψεις,

συμφέροντα, προτιμήσεις και πήγες δύναμης• Διάρκεια μεσο-μακροπρόθεσμη, συχνά πέρα από τον

εκλογικό κύκλο• Σε κάθε περιοχή Δημόσιας πολιτικής λειτουργούν πολλά

επικαλυπτόμενα προγράμματα

Οι εμπλεκόμενοι Παίκτες

Εσωτερικοί• Κυβέρνηση• Κοινοβούλιο• Διοίκηση• Δικαιοσύνη

• Εξωτερικοί• Τα κόμματα• Ομάδες Συμφερόντων• Ειδήμονες-

Επιστημική Κοινότητα• Τα ΜΜΕ• Η Κοινή Γνώμη

Κυβερνητική Ατζέντα

• Προβλημάτων: το σύνολο των ζητημάτων που τραβούν την προσοχή της κυβέρνησης

• Εναλλακτικών: το σύνολο των τρόπων αντιμετώπισης ενός προβλήματος

Προστιθέμενες Αξίες

• Ο Πρωθυπουργός

• Το πρωθυπουργικό γραφείο

• Οι υπουργοί

• Τα επιτελικά στελέχη κεντρικών υπηρεσιών/υπουργείων/οργανισμών

• Οι ομάδες πίεσης

Η διαδικασία ορθολογικής επιλογής

• Ορίζω τους στόχους• συγκεντρώνω όλες τις εναλλακτικές χρήσης των μέσων που

διαθέτω για να τους πετύχω • τις συγκρίνω συστηματικά ως προς το κόστος και το όφελος τους

(βαθμός επίτευξης του στόχου) και επιλέγω αυτή που αποδίδει το μεγαλύτερο όφελος στο χαμηλότερο κόστος

Το Ορθολογικό Υπόδειγμα (Το Υπόδειγμα των Σταδίων) Η παραγωγή ΔΠ είναι μια διαδικασία (4) σταδίων:• της ανάδειξης των ζητημάτων προτεραιότητας στη ατζέντα των

κυβερνώντων• της αναζήτησης και επιλογής από τις διάφορες εναλλακτικές της

βέλτιστης λύσης• της υλοποίησης της απόφασης• Της αξιολόγησης και ανατροφοδότησης του συστήματος

Κριτήρια Επιλογής μιας πολιτικής

Μια δημόσια πολιτική για να έχει πιθανότητες υλοποίησης πρέπει να είναι οικονομικά-τεχνικά βιώσιμη και πολιτικά εφικτή.

• Τεχνικό-οικονομική βιωσιμότητα: συνδέεται με την ομαλή εξέλιξη του προγράμματος κατά την φάση της υλοποίησης.

• Πολιτική εφικτότητα: συνδέεται με την πιθανότητα αποδοχής της.

Οδηγίες στην «κορυφή» για την επιτυχή υλοποίηση Δ.Π.

• Ξεκάθαροι στόχοι και λεπτομερής εξειδίκευση της Δ.Π.• Καλλιέργεια συν-αντίληψης γύρω από τους στόχους• H διοικητική δομή υλοποίησης πρέπει να έχει όσο το

δυνατόν λιγότερους κρίκους διεκπεραίωσης• Οικοδόμηση σύνθετων μηχανισμών έλεγχου

στηριγμένους στην επιβράβευση και την τιμωρία• Ανάπτυξη μηχανισμών διευθέτησης ενδοδιοικητικών

συγκρούσεων και διαφωνιών κατά την υλοποίηση• Αποτροπή εξωτερικών παρεμβάσεων στη διοικητική

διαδικασία

Ορισμός της Αξιολόγησης Δ.Π

Είναι η διαδικασία συλλογής, έλεγχου και ερμηνείας πληροφορίας για την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα των εφαρμοζομένων Δ.Π.Κριτήριο επιλογής ενός δημόσιου προγράμματος:

• το καθαρό όφελος για το σύνολο των πολιτών που επηρεάζονται άμεσα η έμμεσα από το πρόγραμμα θα είναι θετικό και μεγαλύτερο από το όφελος κάθε άλλου

• Όλες οι αποφάσεις πρέπει να στηρίζονται στη καθολική συναίνεση• Η βελτίωση της θέσης κάποιου δεν πρέπει να γίνεται σε βάρος

κάποιου άλλου • Στην περίπτωση που υπάρχουν χαμένοι πρέπει τα συνολικά οφέλη

να είναι αρκετά ώστε να αποζημιώνονται οι χαμένοι Άρης Αλεξόπουλος

Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης,Πανεπιστήμιο Κρήτης Ειδικά Θέματα Κρατικών Πολιτικών, Χειμερινό 2007

Τι είναι όμως η Κοινωνική Πολιτική?• Στοχεύει στη βελτίωση της ανθρώπινης ευημερίας και την κάλυψη

των αναγκών του ανθρώπου για εκπαίδευση, υγεία, στέγαση και κοινωνική ασφάλεια και εν γένει κοινωνική του ανάπτυξη, με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και του κοινωνικού του περιβάλλοντος ώστε το άτομο με τη συμμετοχή του στα αγαθά και τις αξίες του πολιτισμού να προάγεται σε προσωπικότητα στην κοινωνική συμβίωση και η κοινωνία να ανελίσσεται από κοινωνία ατόμων σε κοινωνία ανθρώπων. Έτσι,η κοινωνική πολιτική επηρεάζει τη διάρθρωση της κοινωνίας και εξελίσσεται σε πολιτική για ολόκληρη την κοινωνία.

• Άλλοι σημαντικοί τομείς ενασχόλησης της κοινωνικής πολιτικής είναι το κράτος πρόνοιας, η ασφάλιση των ανέργων, η περιβαλλοντική πολιτική, οι συντάξεις, η υγειονομική περίθαλψη, το έγκλημα και η ποινική δικαιοσύνη.

• Ως επιστήμη, αναζητά και υλοποιεί τα μέτρα τα οποία θα αμβλύνουν τις κοινωνικές αντιθέσεις και συγκρούσεις (λόγω των οικονομικών και κοινωνικών και ηθικών διαφορών που υπάρχουν), συμβάλλοντας στη διατήρηση/αποκατάσταση της κοινωνικής ειρήνης

Η Εθνική Κοινωνική πολιτική

Η Κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα του σήμερα, συντάσσεται με τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της ευρωπαϊκής κοινωνικής πολιτικής αν και σε πολλές περιπτώσεις έχει αποσπασματικό χαρακτήρα.

Τα έντονα κοινωνικά προβλήματα της σύγχρονης εποχής στη χώρα μας που αφορούν κυρίως:

• την αυξανόμενη ανεργία, ιδιαίτερα των νέων ατόμων• τη χρόνια φτώχεια, με το 22% του πληθυσμού να ζει «στα όρια της

φτώχειας»• τις ανισότητες στις υπηρεσίες υγείας• τη γήρανση του πληθυσμού• τον κοινωνικό αποκλεισμό• τη μετεξέλιξη του θεσμού της οικογένειας• την υπογεννητικότητα• την αυξανόμενη εγκληματικότητα και όλα αυτά είναι βέβαιο ότι οδηγούν σε αυξημένη ζήτηση

κοινωνικών πολιτικών, σχεδιασμό και λήψη κατάλληλων μέτρων και υπηρεσιών.

Εννοιολογικοί προσδιορισμοί

Πριν προχωρήσουμε στη μελέτη των διαθέσιμων πολιτικών για τη νεανική παραβατικότητα στη χώρα μας, ας δούμε τι ακριβώς εννοούμε με τις έννοιες:

• «νεανική παραβατικότητα» και σε τι διαφοροποιείται από την

• «αποκλίνουσα», • «παρεκλίνουσα» και • «αντικοινωνική» συμπεριφορά κι έπειτα, τι

εννοούμε με τον όρο «συμμορία» στο ελληνικό ποινικό σύστημα.

Παρεκκλίνουσα-αποκλίνουσα συμπεριφορά

• Παρεκκλίνουσα: η συμπεριφορά των νεαρών ατόμων η οποία απομακρύνεται από τους κοινωνικούς, νομικούς και ηθικούς κανόνες που ισχύουν σε μια κοινωνία κι έρχεται σε αντίθεση με αυτούς, με συνέπεια να προκαλεί παραβίαση των κανόνων.

Έτσι ο ανήλικος ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με τους φορείς επίσημου κοινωνικού ελέγχου (Εισαγγελέα, δικαστή, επιμελητή ανηλίκων και αστυνομικές αρχές) και να ληφθούν μέτρα σε βάρος του.

Ο Merton αναφέρει ως παρεκκλίνουσα συμπεριφορά, εκείνη που αποκλίνει σημαντικά από τις νόρμες που θεσπίζονται από τους ανθρώπους στο κοινωνικό τους πλαίσιο και ο Cohen εκείνη που αναφέρεται στην παράβαση των προσδοκιών για το κοινωνικό status και ρόλο, όπως επίσης στη παράβαση κανόνα, εφόσον η παράβαση προκαλεί αποδοκιμασία, θυμό ή αγανάκτηση (όπως υποκρισία, απάτη, αδικία, έγκλημα, ανθρωποκτονία, ατιμία, προδοσία διαφθορά, διαστροφή και αμαρτία).

• Αποκλίνουσα: εκείνη που δεν ακολουθεί και απομακρύνεται από τους κοινωνικούς, νομικούς και τους ηθικούς κανόνες που ισχύουν σε μια κοινωνία με προτίμηση ή τάση σε πράξεις οι οποίες έρχονται σε αντίθεση και παραβιάζουν τους κανόνες της πολιτείας.Εκδηλώνεται και με παραβατικές πράξεις, με συνέπεια ο ανήλικος να κινδυνεύει να χαρακτηριστεί παραβάτης του νόμου.

Αντικοινωνική συμπεριφορά

• Αντικοινωνική: η συμπεριφορά των νεαρών ατόμων, η οποία στρέφεται εναντίον της κοινωνίας, των θεσμών και των συμφερόντων και περιλαμβάνει ενέργειες, αξιόποινες πράξεις που έρχονται σε αντίθεση με τους κανόνες που έχει θέσει η κοινωνία και το ισχύον σύστημα αξιών.

• διακατέχονται από απόψεις, ιδέες, στάσεις και στόχους αντίθετους με την κοινωνία και προσανατολισμούς που έρχονται σε σύγκρουση με τους κοινωνικούς κανόνες.

• Η πιο έντονη μορφή της εκδηλώνεται από εφήβους που αισθάνονται ότι είναι περιθωριοποιημένοι και ξεσπούν εναντίον της κοινωνίας, εξαιτίας ματαιώσεων και απογοητεύσεων που έχουν βιώσει. Οι περισσότεροι ανήλικοι έχουν ενταχθεί σε κοινωνικά πλαίσια. Αντίθετα τα περιθωριοποιημένα άτομα νιώθουν κατώτερα από τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Ένας ανήλικος σ' αυτή την κατάσταση μπορεί να διαπράξει αξιόποινη παραβατική πράξη.

• Τα άτομα που εκδηλώνουν αντικοινωνική συμπεριφορά, συνήθως γίνονται δέκτες αρνητικών σχολίων, μηνυμάτων απόρριψης, περισσότερης κριτικής και τιμωρίας σε σχέση με άλλα άτομα του στενού τους περιβάλλοντος. Με τον καιρό αποκτούν μια υπερβολικά αρνητική εικόνα για την κοινωνία και τους φορείς επίσημου κοινωνικού ελέγχου (σύστημα δικαιοσύνης-Αστυνομία) καθώς και για το σύστημα ηθικών αξιών.

Νεανική παραβατικότητα

• Ο όρος «νεανική παραβατικότητα» «Juvenile Delinquency» γεννήθηκε στην Αγγλία το 1815 με την ίδρυση του P. Bedford, μιας εταιρείας για την πρόληψη της παραβατικότητας των ανηλίκων.

• Ως παραβατική χαρακτηρίζεται η συμπεριφορά που παρεκλείνει από τους κοινωνικούς κανόνες και βλάπτει το κοινωνικό σύνολο.

• Η παραβατική συμπεριφορά περιλαμβάνει : παραβάσεις ειδικών ποινικών νόμων, εγκλήματα κατά της ξένης περιουσίας (ατομικής ή δημόσιας), σωματικές βλάβες,εγκλήματα κατά του κοινού (πχ:εμπρησμός), εγκλήματα κατά των ηθών (πχ:βιασμός), αντίσταση στην εξουσία των γονέων και των ενηλίκων (πχ: φυγή από την οικογενειακή στέγη, άρνηση της φοίτησης στο σχολείο), καθώς και πράξεις που στρέφονται εναντίον του ίδιου του ατόμου (πχ: χρήση ναρκωτικών, πορνεία)

• Οι ανήλικοι λόγω μειωμένου καταλογισμού δεν μπορούν να θεωρηθούν ως άτομα που δρουν ενσυνείδητα με πλήρη βούληση αφού ακόμα βρίσκονται σε φάση διαμόρφωσης της προσωπικότητάς τους και ουσιαστικά δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 14 ΠΚ όπου «έγκλημα είναι κάθε πράξη άδικη και καταλογιστή στον δράστη , η οποία τιμωρείται από το νόμο που απαιτεί την ύπαρξη καταλογισμού».

Η έννοια της «Συμμορίας» κατά το Ελληνικό ποινικό σύστημα

• Η σύσταση και δράση εγκληματικής οργάνωσης που προβλέπεται στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα, όπως αυτό ισχύει μετά την αντικατάστασή του με το άρθρο 1 του νόμου 2928/27.08.2001, αποτελεί ένα ιδιώνυμο έγκλημα, το οποίο,λόγω της αύξησης των ποσοστών της οργανωμένης εγκληματικότητας κατά τα τελευταία χρόνια, έχει πλέον διακριτή αυτοτέλεια, που υπερβαίνει τον χαρακτήρα της σύστασης συμμορίας, στην οποίαν περιοριζόταν το παλαιότερο άρθρο.Εγκληματική οργάνωση ορίζεται η συγκρότηση δομημένης και με διαρκή δράση ομάδας ανθρώπων, που αποτελείται από τρία τουλάχιστον ή περισσότερα άτομα με σκοπό τη διάπραξη περισσοτέρων κακουργημάτων.Η συμφωνία αφορά στη σύμπραξη όλων των μελών της οργάνωσης για την διάπραξη της εγκληματικής πράξης, καθενός με το «ρόλο» του, δηλαδή είτε ως συναυτουργού είτε ως συνεργού. Αιτείται δόλος των συμμετεχόντων, δηλαδή γνώση τους για το περιεχόμενο της ευρύτερης συμφωνίας υπό τη συνδρομή του γνωστικού και του βουλητικού στοιχείου σε σχέση με την επικείμενη εκτέλεσή της.

• Τα κακουργήματα, αυτά μπορεί να αφορούν: παράβαση διατάξεων για το νόμισμα (παραχάραξη και κυκλοφορία παραχαραγμένων νομισμάτων), τα υπομνήματα (κυρίως πλαστογραφία), την υπηρεσία (ψευδής βεβαίωση και νόθευση), τα κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα (ενδεικτικά εμπρησμό, εμπρησμό δασών και έκρηξη, ιδίως με χρήση εκρηκτικών υλών), τα εγκλήματα κατά της ασφάλειας των συγκοινωνιών και των κοινωφελών εγκαταστάσεων, τα εγκλήματα κατά της ζωής (ανθρωποκτονία με πρόθεση), της υγείας (βαριά σωματική βλάβη), της προσωπικής ελευθερίας (αρπαγή, εμπόριο δούλων, αρπαγή ανηλίκων και απαγωγή), κατά της γενετήσιας ελευθερίας (βιασμό, κατάχρηση σε ασέλγεια και αποπλάνηση παιδιών), κατά της ιδιοκτησίας (διακριμένες κλοπές, ληστείες, υπεξαιρέσεις) και κατά της περιουσίας (εκβίαση, απάτη, απάτη με χρήση υπολογιστή και τοκογλυφία). Η προβλεπόμενη ποινή είναι κάθειρξη από 5 έως 10 έτη και με αυτή τιμωρείται όχι μόνον όποιος συμμετέχει, αλλά και εκείνος, που παρέχει υλικά μέσα ή πληροφορίες στη "συμμορία", ενώ για τον "εγκέφαλο", προβλέπεται επαυξημένη ποινή, από 10 έως 20 έτη

• Αν η εγκληματική οργάνωση, επιδιώκει κάποιο άλλο κακούργημα πέρα από τα παραπάνω, ή κάποιο πλημμέλημα, τιμωρείται η συμμετοχή σε αυτήν, ως πλημμέλημα, με ποινές φυλάκισης, από 3 μήνες έως 5 χρόνια

Ελληνικό Ποινικό Σύστημα και ανήλικοι• Το Ελληνικό ποινικό δίκαιο ανηλίκων εμπεριέχει ένα σύστημα

κυρώσεων για τους ανήλικους παραβάτες, ταξινομείται αναλογικά με τις έννομες συνέπειες περιλαμβάνοντας μέτρα αναμορφωτικά και θεραπευτικά καθώς και τον ποινικό σωφρονισμό.

• Η Ελλάδα έχει επικυρώσει τη Διεθνή Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του παιδιού το 1992, το Διεθνές Σύμφωνο του ΟΗΕ για τα Ατομικά και πολιτικά δικαιώματα το 1997 και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του ανθρώπου το 1974 και 1996. Με αυτά κατοχυρώνονται για τους ανήλικους μέχρι 18 ετών, θεμελιώδη δικαιώματα, ουσιαστικά και δικονομικά.

• Επίσης η Ελλάδα υποχρεούται ως μέλος του ΟΗΕ και της Ευρώπης, να λαμβάνει σοβαρά υπόψη της τους ελάχιστους κανόνες και κατευθυντήριες αρχές και αποφάσεις/συστάσεις που έχουν θεσπιστεί για τους ανήλικους δράστες και θύματα.

• Το 2003, η χώρα μας ικανοποιώντας τα επίμονα αιτήματα της επιστημονικής κοινότητας, εναρμόνισε το δίκαιό της με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις θέτοντας στη διάθεση των δικαστηρίων μια σειρά νέων πρωτοποριακών ρυθμίσεων ώσπου το 2010 ένας ακόμα πιο καινοτόμος νόμος ήρθε να καλύψει τα κενά του προηγούμενου και να βελτιώσει το νομοθετικό πλαίσιο.

Αναμόρφωση της ποινικής νομοθεσίας ανηλίκων (Ν.3189/2003)

Με το νόμο αυτό επήλθαν οι πρώτες σημαντικές καινοτομίες στο Δίκαιο Ανηλίκων όπως:• εμπλουτισμός αναμορφωτικών και θεραπευτικών μέτρων, • περιορισμός των περιπτώσεων στέρησης της ελευθερίας του ανηλίκου • δυνατότητα συνδυασμού περισσότερων μη στερητικών της ελευθερίας μέτρων.• θεσμοθέτηση νέων μέτρων (αποζημίωση θύματος, προσφορά Κοινωφελούς υπηρεσίας,φοίτηση

σε σχολές επαγγελματικής κατάρτισης).• αναβάθμιση του ρόλου του Εισαγγελέα (δυνατότητα αναστολής της ποινικής Δίωξης για

ευκαιριακούς δράστες και ορισμένες ήσσονος σημασίας αξιόποινες πράξεις), • διερεύνηση της δυνατότητας άσκησης έφεσης • κατάργηση της διάκρισης σε παιδιά και εφήβους με καθορισμό ηλικιακών ορίων των

ατόμων.:«ανήλικοι» είναι πλέον αυτοί που κατά το χρόνο τέλεσης της πράξης, έχουν ηλικία μεταξύ 8 και 18 ετών συμπληρωμένων.

• αύξηση του κατώτατου ορίου, από το 7ο έτος στο 8ο έτος• αύξηση του ανώτατου ορίου στο 18ο έτος, (εναρμόνιση με το άρθρο 1 της Σύμβασης για τα

Δικαιώματα του παιδιού Ν. 2101/1992, αλλά και με την αστική ανηλικότητα).• Ποινικά υπεύθυνοι ανήλικοι: ανήλικοι που συμπλήρωσαν τα 13, έχουν διαπράξει αξιόποινη

πράξη και η δίκη τους γίνεται μετά τη συμπλήρωση των 18, το Δικαστήριο μπορεί να επιβάλλει αντί για περιορισμό σε Ειδικό Κατάστημα Κράτησης νέων, την ποινή που προβλέπεται για την πράξη, ελαττωμένη,

• Αν ο καταδικασμένος με περιορισμό σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων, συμπλήρωσε τα 18, πριν αρχίσει η εκτέλεση της απόφασης, το δικαστήριο που δίκασε, μπορεί να τον αντικαταστήσει με την ποινή που προβλέπεται στο άρθρο 130 Π.Κ.

• Αν ο καταδικασμένος συμπλήρωσε τα 21, η αντικατάσταση του περιορισμού, με την ποινή που προβλέπεται για την πράξη που τελέστηκε, ελαττωμένη, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 83 Π.Κ., είναι υποχρεωτική.

• Ο ποινικός σωφρονισμός επιβάλλεται εφόσον ο ανήλικος είναι ποινικά υπεύθυνος. Η ποινική ευθύνη του ανηλίκου εξετάζεται και διαπιστώνεται σε κάθε παραβατική πράξη.

Τα θεραπευτικά μέτρα του Ν.3189 /2003

Αν ο ανήλικος πάσχει από ψυχική ασθένεια ή τελεί σε νοσηρή διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών ή από οργανική νόσο η κατάσταση που του δημιουργεί σωματική δυσλειτουργία ή του έχει γίνει έξη η χρήση οινοπνευματωδών ποτών ή Ναρκωτικών ουσιών και δεν μπορεί να την αποβάλει με τις δικές του δυνάμεις ή εμφανίζει ανώμαλη καθυστέρηση στην πνευματική και ηθική ανάπτυξη το δικαστήριο διατάσσει:

• την ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου στους γονείς, στους επιτρόπους ή στην ανάδοχη οικογένεια.

• την ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρίες ή σε επιμελητές Ανηλίκων.

• την παρακολούθηση συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος από τον ανήλικο και

• την παραπομπή του ανηλίκου σε Θεραπευτικό ή άλλο κατάλληλο κατάστημα.

• Τα θεραπευτικά μέτρα διατάσσονται ύστερα από προηγούμενη διάγνωση και γνωμοδότηση από εξειδικευμένη μονάδα, ιατρών, ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών.

Τα αναμορφωτικά μέτρα του Ν.3189/2003• η επίπληξη • η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου στους γονείς ή στους

επιτρόπους του.• η ανάθεση της υπεύθυνης επιμέλειας του ανηλίκου σε ανάδοχη οικογένεια.• η ανάθεση της επιμέλειας του ανηλίκου σε προστατευτικές εταιρείες ή σε

ιδρύματα ανηλίκων ή σε επιμελητές ανηλίκων.• η συνδιαλλαγή μεταξύ ανήλικου δράστη και θύματος για έκφραση

συγγνώμης και εν γένει για εξώδικη διευθέτηση των συνεπειών της πράξης.• η αποζημίωση του θύματος ή άρση ή μείωση των συνεπειών της πράξης

από τον ανήλικο.• η παροχή κοινωφελούς εργασίας από τον ανήλικο.• η παρακολούθηση από τον ανήλικο κοινωνικών και ψυχολογικών

προγραμμάτων σε κρατικούς, δημοτικούς, κοινοτικούς ή ιδιωτικούς φορείς.• η φοίτηση του ανηλίκου σε σχολές επαγγελματικής ή άλλης εκπαίδευσης ή

κατάρτισης.• η παρακολούθηση από τον ανήλικο ειδικών προγραμμάτων κυκλοφοριακής

αγωγής.• η ανάθεση της εντατικής επιμέλειας και επιτήρησης του ανηλίκου σε

προστατευτικές εταιρείες ή σε επιμελητές ανηλίκων και• η τοποθέτηση του ανηλίκου σε κατάλληλο κρατικό, δημοτικό, κοινοτικό ή

ιδιωτικό ίδρυμα αγωγής

Εθνικές Πολιτικές για τη νεανική παραβατικότητα και τις συμμορίες

• Ας δούμε λοιπόν όσο το δυνατόν πιο συνοπτικά τις διαθέσιμες εθνικές μας πολιτικές στον τομέα της αντιμετώπισης της νεανικής παραβατικότητας η οποία μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη συμμοριακών φαινομένων αλλά κι εκείνες της παιδικής προστασίας που δρουν προληπτικά στην εμφάνιση παραβατικότητας.

• Η προσέγγισή μας θα αφορά τόσο το επίπεδο πρόληψης, όσο κι εκείνο της αντιμετώπισης, προκειμένου να οδηγηθούμε σε χρήσιμα συμπεράσματα ως προς το «τι δουλεύει τελικά στη χώρα μας και τι όχι, με ποια μέσα και για ποιους λόγους»

Παράγοντες που πυροδοτούν την ανάγκη δημιουργίας πολιτικών για τη νεανική

παραβατικότητα• Οι έρευνες και οι μελέτες των επιστημόνων δείχνουν ότι υπάρχει διαφορά ανάμεσα

στην χώρα μας και τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Στην Αμερική, στην Αγγλία, στη Γαλλία, αλλά και σε άλλα κράτη, είναι σύνηθες το φαινόμενο ανήλικοι, ακόμα και παιδιά κάτω των δέκα ετών, να οδηγούνται σε αποτρόπαια εγκλήματα.

• Στη χώρα μας η κατάσταση είναι λίγο καλύτερη λόγω του ρόλου που έχει ακόμα η οικογένεια, ωστόσο δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε καθώς η μορφή της οικογένειας αλλάζει συνεχώς ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα.

• Οι ειδικοί προτείνουν τη λήψη άμεσων κοινωνικών μέτρων για βοήθεια και στήριξη των δυσλειτουργικών οικογενειών και τη δημιουργία ειδικών μονάδων μέριμνας .

• Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό σήμερα είναι η αυξητική τάση χρήσης ναρκωτικών από τους εφήβους (συνήθως Έλληνες, ηλικίας 17-19 ετών)

• Η αστικοποίηση, η κρίση του θεσμού της οικογένειας, η αυξανόμενη νεανική ανεργία, η φτώχεια, η εισροή μεταναστών, η αύξηση χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, ο κοινωνικός αποκλεισμός και η αποδυνάμωση παραδοσιακών αξιών επιφέρουν αύξηση στις διάφορες μορφές νεανικής παραβατικότητας.

• Η έλλειψη υπηρεσιών μέριμνας των νέων και ανήλικων παραβατών στη χώρα μας είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα σε σχέση με την παραβατικότητα των ανηλίκων. Οι υπηρεσίες υποστήριξης νέων είτε είναι λίγες είτε βρίσκονται σε πιλοτικό στάδιο ή στάδιο προαγγελιώνκαι με χαμηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ τους.

Πρόληψη της παραβατικότητας

• Η πρόληψη της παραβατικότητας/η κοινωνική αντεγκληματική πολιτική, αναπτύσσεται σε χώρους εκτός του σωφρονιστικού συστήματος και δεν προϋποθέτει τη διάπραξη εγκλήματος. Υλοποιείται με εφαρμογή μέτρων κοινωνικού χαρακτήρα, με αστυνομική επιτήρηση, καθώς και με τη συμμετοχή του κοινού (απλών πολιτών).Μια τέτοια πολιτική πρόληψης διακρίνεται ως προς τη φύση των μέτρων που λαμβάνονται σε:• Πρωτογενή πρόληψη. Αφορά τα μέτρα που απευθύνονται στο σύνολο του πληθυσμού, περιλαμβανομένων και των οργάνων κοινωνικού ελέγχου, και στοχεύουν στην εξάλειψη των εγκληματογόνων παραγόντων (π.χ.εκπαίδευση των αστυνομικών, αντιμετώπιση φτώχειας, δωρεάν εκπαίδευση και μέτρα στήριξης της οικογένειας).• Δευτερογενή πρόληψη. Αφορά τα μέτρα που λαμβάνονται για ειδικές κοινωνικές ομάδες οι οποίες θεωρούνται επιρρεπείς για την τέλεση παραβατικών πράξεων (π.χ. περιθωριακοί, τοξικοεξαρτημένοι).• Τριτογενή πρόληψη. Αφορά τα μέτρα που επιβάλλονται σε άτομα τα οποία, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις, κρίνονται επικίνδυνα και τα οποία έχουν ήδη στιγματιστεί (π.χ. πρώην παραβάτες, αποφυλακισμένοι).Και οι τρεις αυτές κατηγορίες μέτρων υλοποιούνται μέσα από τις δράσεις αρκετών φορέων, κρατικών ή μη κρατικών. Η αστυνομική επιτήρηση με τη μορφή της περιπολίας, όπως και η εκπαίδευση των αστυνομικών για τη μεταχείριση ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων είναι παραδείγματα πρόληψης του εγκλήματος.

Αντεγκληματική πολιτική Η γνώση που έχει αποκτηθεί από τη θεωρία και την έρευνα της

κοινωνιολογίας και της εγκληματολογίας, αξιοποιείται από τους κρατικούς και μη φορείς, για τη διαμόρφωση της αντεγκληματικής πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο την περιστολή του εγκλήματος. Η αντεγκληματική πολιτική διαγράφεται σε τρία επίπεδα:•πρώτο επίπεδο (πρόληψη): είναι οι δράσεις που αναλαμβάνει η πολιτεία και η κοινωνία πριν από την τέλεση μιας αποκλίνουσας πράξης •δεύτερο επίπεδο (καταστολή): είναι οι δράσεις του κοινωνικού ελέγχου μετά την τέλεση του εγκλήματος, δηλαδή η επιβολή ποινών στους παραβάτες

•τρίτο επίπεδο (κοινωνική επανένταξη): είναι οι δράσεις στις οποίες προβαίνει η πολιτεία και η κοινωνία για άτομα τα οποία έχουν ήδη τιμωρηθεί για μια εγκληματική συμπεριφορά, με σκοπό να αποτραπεί η τυχόν επανάληψη αυτής της συμπεριφοράς.

Πολιτικές μεταχείρισης ανήλικων Οι φορείς επίσημου κοινωνικού ελέγχου που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι (5) και

υπάγονται στα Υπουργεία Δικαιοσύνης και Προστασίας του πολίτη:• Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων• Εισαγγελέας/δικαστής ανηλίκων • Αστυνομία• Υπηρεσία Επιμελητών Ανηλίκων • Ίδρυμα Αγωγής Τα αστυνομικά όργανα είναι οι πρώτοι που έρχονται σε επαφή με τον παραβατικό

νέο. Γι ‘αυτό ο νομοθέτης με το νόμο 2298/1995 τους δίνει την ευχέρεια να παραπέμψουν με αίτηση τους ένα περιστατικό στον εισαγγελέα ανηλίκων.

• Η αρμόδια αρχή πρωτογενούς παρεμβασης στην Ελλάδα είναι το τμήμα ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής της οποίας τα κυριότερα καθήκοντα είναι:

-η επέμβαση σε πράξεις παραβατικότητας νέων -άμεσες ενέργειες (δίωξη δράστη, παροχή βοήθειας στο θύμα) σε καταγγελλόμενες

πράξεις θυματοποίησης ανηλίκων -μεταφορές ανηλίκων κατά την προσαγωγή τους από και προς τις εισαγγελικές αρχές

και άλλες υπηρεσίες και ιδρύματα. -η διεξαγωγή περιπολιών με προληπτικό χαρακτήρα κάνοντας προσαγωγές και

λειτουργώντας υποστηρικτικά και στη διεξαγωγή κοινωνικών ερευνών.

Υπουργείο Δικαιοσύνης

Στη χώρα μας αρμόδιος φορέας για τη χάραξη των γραμμών της σωφρονιστικής και αντεγκληματικής πολιτικής στον τομέα της πρόληψης και της καταστολής της εγκληματικότητας, είναι η:

«Γενική Διεύθυνση Σωφρονιστικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης Διαφάνειας και ανθρώπινων Δικαιωμάτων».

Γενική Διεύθυνση Σωφρονιστικής Πολιτικής Υπ.Δικαιοσύνης (Τομέας πρόληψης)

• Εταιρείες προστασίας ανηλίκων (ΕΠΑ) (Α.Ν.2724/40 Καν. Δ/γμα της 3.7.43, Ν.2298/95,

Ν.2331/95 και Ν.3860/2010 (ΦΕΚ 111 τ.Α))• Υπηρεσίες επιμελητών ανηλίκων των

Δικαστηρίων Ανηλίκων (Ν.378/76 (ΦΕΚ 171/Α) Π.Δ.49/79 (ΦΕΚ 11/79/Α)

• Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α. Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο για την

πρόληψη και την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και Εγκληματικότητας των Ανηλίκων (Ν.3860/2010)

Εταιρείες προστασίας ανηλίκων (ΕΠΑ)

• Ν.Π.Δ.Δ. υπό την εποπτεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και λειτουργούν στην έδρα κάθε πρωτοδικείου

Στόχος:• Η πρόληψη της εγκληματικότητας των ανηλίκων που εμφανίζουν

αντικοινωνική συμπεριφορά ή βρίσκονται σε κίνδυνο να γίνουν δράστες ή θύματα αξιόποινων πράξεων, λόγω ακατάλληλου ή ανύπαρκτου οικογενειακού περιβάλλοντος ή άλλων δυσμενών κοινωνικών συνθηκών και αιτίων.

• Διοικούνται από 7μελές διοικητικό συμβούλιο, τα μέλη του οποίου προσφέρουν τις υπηρεσίες τους χωρίς μισθό

• Όταν εξασφαλισθούν οι πόροι, οι Εταιρείες μπορούν να ιδρύουν Στέγες φιλοξενίας ανηλίκων όπου μέσα σε οικογενειακές συνθήκες παρέχουν φιλοξενία και υποστήριξη στα παιδιά που προστατεύουν. Στέγες φιλοξενίας διαθέτουν οι ΕΠΑ Αθήνας, Πειραιά, Ηρακλείου Κρήτης, Καρδίτσας, Αλεξανδρούπολης, Κοζάνης και Βόλου

Υπηρεσίες επιμελητών ανηλίκων των Δικαστηρίων Ανηλίκων

Περιφερειακές υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης που λειτουργούν στην έδρα κάθε πρωτοδικείου όπου υπάρχει και δικαστήριο ανηλίκων και εποπτεύονται από το δικαστή ανηλίκων.

• Είναι κυριότερος φορέας εξωϊδρυματικής μεταχείρισης ανηλίκων που έχουν διαπράξει αξιόποινη πράξη ή βρίσκονται σε κίνδυνο να γίνουν δράστες ή θύματα αξιόποινων πράξεων.

• Στελεχώνονται από τους επιμελητές ανηλίκων, οι οποίοι ασχολούνται με τους ανηλίκους που τους έχει επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της επιμέλειας (άρθρο 122 Π.Κ.) συνδράμοντας τον δικαστή ανηλίκων στην εκδίκαση των σχετικών υποθέσεων. Ασχολούνται επίσης με τους ανηλίκους που βρίσκονται σε κίνδυνο να παραβατήσουν λόγω ακατάλληλου ή ανύπαρκτου οικογενειακού περιβάλλοντος ή άλλων κοινωνικών συνθηκών, παρέχοντας στήριξη στους ίδιους και τις οικογένειές τους.

• Τηρούνται στατιστικά στοιχεία για την κίνηση της υπηρεσίας,τον αριθμό των περιπτώσεων, τα αίτια της παρεκτροπής/υποτροπής των ανηλίκων, και όσα στοιχεία είναι αναγκαία για την παρακολούθηση της πρόληψης και της καταστολής της εγκληματικότητας των ανηλίκων

Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.

«Κεντρικό Επιστημονικό Συμβούλιο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της θυματοποίησης και της Εγκληματικότητας των Ανηλίκων»

Συστάθηκε με το Ν.3860/2010, είναι 11μελές και η συμμετοχή των μελών στο Συμβούλιο είναι τιμητική και άμισθη.

• συντονίζει και οργανώνει δράσεις • εισηγείται προτάσεις και γνωμοδοτεί στον Υπουργό

Δικαιοσύνης για θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης της θυματοποίησης και της εγκληματικότητας των ανηλίκων.

Γενική Διεύθυνση Σωφρονιστικής Πολιτικής Υπ. Δικαιοσύνης (Τομέας αντιμετώπισης)

• Καταστήματα Κράτησης (3 συνολικά) : -Ειδικό Κατάστημα Νέων ΕΚΚΝ Αυλώνα -Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων ΕΚΚΝ Βόλου -ΑΣΚΑ Κασσαβέτειας• Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου (Ν.2298/95, ΦΕΚ 62 Α΄ και Ν.3860/2010 (ΦΕΚ 111

τ.Α))• Ειδικά Θεραπευτικά Καταστήματα• Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων

στον Ελεώνα Θηβών Ν.2721/99 (ΦΕΚ 112/3-6-99 τ.Α)

Ίδρυμα Αγωγής Ανηλίκων Αρρένων Βόλου

• Φιλοξενεί τους ανηλίκους οι οποίοι έχουν αναπτύξει παραβατική συμπεριφορά ή αντιμετωπίζουν δυσχέρειες κοινωνικής προσαρμογής με σκοπό την αγωγή, κοινωνική στήριξη, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση.

• εισάγονται άρρενες ανήλικοι στους οποίους έχει επιβληθεί το αναμορφωτικό μέτρο της τοποθέτησης σε κατάστημα αγωγής ή η τοποθέτηση αυτή επιβάλλεται ως περιοριστικός όρος

• εισάγονται ανήλικοι οι οποίοι διαβιώνουν σε κοινωνικό περιβάλλον ατόμων τα οποία τελούν καθ' έξη ή κατ'επάγγελμα αξιόποινες πράξεις.

• Κατά το χρόνο παραμονής τους στο΄Ιδρυμα, οι ανήλικοι φοιτούν σε σχολείο εντός ή εκτός του Καταστήματος, μετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης, επαγγελματικής κατάρτισης και λαμβάνουν μέρος σε πολιτιστικές, ψυχαγωγικές ή αθλητικές δραστηριότητες.

• Επίσης έχουν δυνατότητα να κάνουν χρήση άδειας δοκιμασίας ή άδειας για οικογενειακούς, εκπαιδευτικούς λόγους ή για λόγους υγείας.

• Στελεχώνεται από διοικητικούς υπαλλήλους, κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγο κ.α. Λειτουργεί στο Βόλο με δυνατότητα φιλοξενίας 25 ανηλίκων.

Ειδικά Θεραπευτικά Καταστήματα Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα Θήβας (250 ατόμων) Στόχος:• η θεραπευτική μεταχείριση τοξικομανών κρατουμένων για τη σωματική και ψυχική

τους απεξάρτηση. Υπάρχει και δεύτερο κέντρο στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής για 360 κρατούμενους το οποίο όμως δεν λειτουργεί ακόμα.

Το πρόγραμμα του Κέντρου διαρκεί 2 χρόνια κι έχει 3 φάσεις: Στεγνό –Εθελοντικό-Πολυφασικό και στοχεύει σε :

• στη σωματική και ψυχική απεξάρτηση,• στην αποχή από την παραβατικότητα ,• στην εκπαίδευση και κατάρτιση, • στην πρόληψη της υποτροπής και • στην κοινωνική επανένταξη των συμμετεχόντων.• Η 1η φάση του προγράμματος (2 μήνες) είναι φάση προετοιμασίας • Η 2η φάση του προγράμματος πραγματοποιείται στο Κ.Α.Τ.Κ. Ελεώνα,(4 μήνες), είναι

μεταβατική και συνδυάζει τον σωφρονισμό με τη θεραπεία, με στόχο τη συνέχιση της κινητοποίησης για θεραπεία και τη σταδιακή αλλαγή της ψυχολογικής στάσης και συμπεριφοράς του κρατούμενου από "φυλακισμένο" σε "θεραπευόμενο".

• Η 3η φάση,(8 μηνών) είναι φάση ψυχικής απεξάρτησης• Η 4η φάση (12 μηνών),είναι φάση κοινωνικοποίησης και στοχεύει στη προώθηση και

ένταξη των θεραπευομένων στην κοινωνία.

Μετασωφρονιστική Μέριμνα

• Δ/νση Σωφρονιστικής Αγωγής Ενηλίκων Τμήμα Επαγγελματικής Κατάρτισης, Οργάνωσης της

Εργασίας Κρατουμένων και Κοινωνικής Επανένταξης Αποφυλακιζομένων

• Κοινωνικές Υπηρεσίες Καταστημάτων Κράτησης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων μέσω του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.) εφαρμόζει προγράμματα επιδότησης νέων θέσεων εργασίας και νέων ελευθέρων επαγγελματιών σε αποφυλακιζόμενα άτομα και νεαρά παραβατικά άτομα ή νεαρά άτομα που βρίσκονται σε κοινωνικό κίνδυνο.

Υπηρεσίες Υπ. Δικαιοσύνης που ασχολούνται με

τα εναλλακτικά μέτρα ποινής Υπηρεσίες επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής (Ν.1941/91-ΦΕΚ 41/Α/91, Π.Δ. 195/06-ΦΕΚ 199/Α/06) Περιφερειακές Υπηρεσίες του Υπουργείου Δικαιοσύνης,

Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και λειτουργούν στην έδρα των Πρωτοδικείων Αθηνών, Πειραιώς, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Ιωαννίνων, Κέρκυρας, Κοζάνης, Κομοτηνής, Λαμίας, Λάρισας, Ναυπλίου, Σύρου, Ρόδου, Χανίων.

Αποστολή:• συνδρομή και επίβλεψη ατόμων τα οποία έχουν καταδικαστεί με

αναστολή εκτέλεσης της ποινής τους υπό επιτήρηση ή των οποίων η ποινή έχει μετατραπεί σε υποχρέωση παροχής κοινωφελούς εργασίας ή έχουν απολυθεί υπό όρους ( άρθρο 15 παρ. 4 ν.1941/91),

• τη διενέργεια κοινωνικής έρευνας σε προσωρινά κρατούμενους ή σε άτομα στα οποία έχουν επιβληθεί περιοριστικοί όροι σύμφωνα με το άρθρο 282 του Κ.Π.Δ. (άρθρο 15 παρ. 5 ν.1941/1991)

Ο νεότερος νόμος 3860/2010• Ανήλικοι θεωρούνται πλέον αυτοί που κατά το χρόνο τέλεσης αξιόποινης πράξης είναι

μεταξύ 8 και 18 ετών ενώ ποινικά υπεύθυνοι θεωρούνται όσοι συμπλήρωσαν το 15ο έτος • Επιβλήθηκαν κι άλλες προϋποθέσεις για τον περιορισμό του ανηλίκου σε ειδικό κατάστημα

κράτησης νέων και μειώθηκε ο χρόνος παραμονής του ανηλίκου στο κατάστημα.• Στο άρθρο 126 ΠΚ μπαίνει και άλλη μια παράμετρος για την ποινική ευθύνη του ανηλίκου,

διαχωρίζοντας τον ανήλικο που δεν συμπλήρωσε το 15ο έτος της ηλικίας του και εκείνον που το έχει συμπληρώσει.

• Αν δεν έχει συμπληρώσει τα 15, επιτρέπεται να επιβληθούν μόνο αναμορφωτικά και θεραπευτικά μέτρα.

• Η ποινική μεταχείριση των ανηλίκων 8-15 ετών ασκείται κυρίως με τα αναμορφωτικά μέτρα.• Σε θεραπευτικά μέτρα υποβάλλονται, αν η κατάστασή τους απαιτεί ιδιαίτερη μεταχείριση, ενώ οι

ανήλικοι ηλικίας 8-15 ετών ουδέποτε υποβάλλονται σε ποινές.• Αν ο ανήλικος που δεν συμπλήρωσε ακόμη τα 15, τέλεσε πράξη που αν τελούνταν από ενήλικο

θα ήταν κακούργημα ή πλημμέλημα, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει τα αναμορφωτικά μέτρα του άρθρου 122 ΠΚ.

• Αν όμως ο ανήλικος τέλεσε πράξη, που αν τελούνταν από ποινικά υπεύθυνο άτομο θα ήταν πταίσμα, το δικαστήριο μπορεί να υποβάλει, μόνο το μέτρο της επίπληξης, της ανάθεσης της υπεύθυνης επιμέλειάς του στους επιτρόπους του και την παρακολούθηση ειδικών προγραμμάτων κυκλοφοριακής αγωγής σε περίπτωση που έχει παραβεί τις διατάξεις του Κ.Ο.Κ, ενώ δεν μπορεί να υποβληθεί σε οποιοδήποτε θεραπευτικό μέτρο

• Και στις δύο περιπτώσεις το δικαστήριο μπορεί να διατάξει ως πρόσθετο αναμορφωτικό μέτρο επιπλέον υποχρεώσεις που αφορούν τον τρόπο ζωής του παιδιού ή τη διαπαιδαγώγησή του.

• Με το άρθρο 2, ο περιορισμός σε ειδικό κατάστημα κράτησης νέων επιβάλλεται μόνο σε ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει τα 15, εφόσον η πράξη τους, αν την τελούσε ενήλικος, θα ήταν κακούργημα και εμπεριέχει στοιχεία βίας, στρέφεται κατά τη ζωής ή της σωματικής ακεραιότητας ή τελείται κατ’ επάγγελμα ή κατ’ εξακολούθηση.

Νόμος 4139/20-3-2013 «περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις»

Άρθρο 39: «Ανήλικοι και νεαροί ενήλικες δράστες»• Σε ανήλικους ή νεαρούς ενήλικες που τέλεσαν πράξεις σχετικές με

παραγωγή, κατοχή και διακίνηση ναρκωτικών εφαρμόζονται οι διατάξεις του ΠΚ για τη μεταχείριση των ανηλίκων εφόσον είναι ευμενέστερες

• Σε ανήλικους οι οποίοι κρίνονται ποινικώς υπεύθυνοι (άρθρο 127 του Π.Κ.): α) για πράξεις σχετικές με διακίνηση, παρακίνηση, διαφήμιση ναρκωτικών και οδήγηση μεταφορικού μέσου υπό επήρεια ναρκωτικών ουσιών ή

β) για τις πράξεις που αφορούν έννομες συνέπειες ατόμου που συμμετέχει σε θεραπευτικό πρόγραμμα εφόσον έχει κριθεί εξαρτημένος από ναρκωτικά, μπορεί να επιβάλλεται αντί της ποινής η παρακολούθηση ειδικού προγράμματος απεξάρτησης ανηλίκων.

• Το παραπάνω μέτρο μπορεί επίσης να επιβάλλεται σε δράστες ηλικίας 18−21 ετών, οι οποίοι εμπίπτουν στις προβλεπόμενες στην προηγούμενη παράγραφο κατηγορίες.

• Η παραμονή τους στο ειδικό πρόγραμμα δεν μπορεί να παρατείνεται πέραν του 25ου έτους της ηλικίας τους. Αν ως τότε δεν έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα με επιτυχία, μετάγεται στα γενικά σωφρονιστικά καταστήματα. Ο χρόνος παραμονής στα καταστήματα όπου εκπονούνται τα παραπάνω προγράμματα λογίζεται ως χρόνος έκτισης ποινής.

Πολιτικές πρόληψης από την Ελληνική Αστυνομία

Η Ελληνική Αστυνομία, από την ίδρυσή της (Ν.1481/1984), είναι αρμόδια να εξασφαλίζει στον ελληνικό λαό, τα αγαθά της έννομης τάξης και ασφάλειας, τη δημόσια ειρήνη, και την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος.

Η δράση της Ελληνικής Αστυνομίας στο μεγαλύτερο μέρος της είναι προληπτική!!! περιπολίες, μέτρα τάξης και ασφάλειας, έλεγχοι, επιτηρήσεις, δράσεις, προγράμματα. Ακόμα και η απλή παρουσία των αστυνομικών λειτουργεί προληπτικά αν και ακόμα αμφισβητείται η προληπτική δράση της και δεν έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των πολιτών

• Σε τοπικό επίπεδο πέρα από το «καθαρό» έγκλημα, σημαντικό ρόλο στην καθημερινή ζωή παίζουν οι συνθήκες στις γειτονιές, η αταξία, οι απρόκλητες φθορές σε δημόσια και ιδιωτικά μέρη, η αντιμετώπιση προβληματικών καταστάσεων όπως αλκοολικοί, ψυχασθενείς, κακοποίηση παιδιών και μία σειρά από άλλες συμπεριφορές που μπορεί να μην είναι καταγεγραμμένες ως ποινικά αδικήματα αλλά μπορούν να εξελιχθούν.

• Με τη νέα αντεγκληματική πολιτική, ο σύγχρονος ρόλος της Αστυνομίας στην άσκηση μιας εθνικής αντεγκληματικής πολιτικής είναι σημαντικός αλλά τα δεδομένα της εγκληματικότητας και ασφάλειας έχουν αλλάξει πολύ και πλέον πρέπει να συνδράμουν κι άλλοι φορείς αλλά και πολίτες.

• Προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων ως εφαρμοστές του νόμου λαμβάνοντας υπόψη της τόσο τα δικαιώματα των ανήλικων παραβατών όσο και των θυμάτων.

• Οι Διευθυντές των υπηρεσιών της Αστυνομίας, για πταισματικές παραβάσεις ανηλίκων που δεν θεωρούνται χαρακτηριστική αντικοινωνική συμπεριφορά, αντί υποβολής μήνυσης μπορούν να τους απευθύνουν συστάσεις/νουθεσίες, για την επιμελέστερη άσκηση εποπτείας

• Ο ρόλος της Αστυνομίας είναι καίριος στο τι πορεία θα έχει μία απλή παράβαση ενός ανηλίκου και ποια θα είναι τα επόμενα στάδια της διαδικασίας και τι συνέπειες θα έχει αυτό ή αν θα επιστρέψει ο ανήλικος στην οικογένειά του χωρίς άλλες συνέπειες, εκτός από τον «αστυνομικό εκφοβισμό»

Πολιτικές πρόληψης από την Ελληνική Αστυνομία

• λειτουργεί εξειδικευμένες Υπηρεσίες ανηλίκων (πχ υποδ/νσεις ανηλίκων, cyber kid κ.α.)• ενεργεί τακτικούς ελέγχους σε χώρους όπου συχνάζουν ανήλικοι και ειδικά σε χώρους που η

παραμονή τους απαγορευται από το νόμο,(αίθουσες ηλεκτρονικών παιγνίων, κέντρα όπου απαγορεύεται η χορήγηση οινοπνευματωδών ποτών σε ανηλίκους. Συχνά γίνονται προσαγωγές ανηλίκων, καλούνται οι γονείς για να ενημερωθούν, ενώ στους ανηλίκους απευθύνονται συστάσεις. Στους ιδιοκτήτες των εν λόγω καταστημάτων, όταν διαπιστώνεται διάπραξη αξιόποινης πράξης, συλλαμβάνονται και εφαρμόζονται σε βάρος τους διοικητικά μέτρα.

• πραγματοποιούνται διάφορα προγράμματα και δραστηριότητες σε συνεργασία με σχολεία, συλλόγους γονέων και κηδεμόνων για την ενημέρωση σε θέματα παραβατικότητας,ναρκωτικών, αλκοολισμού, κακοποίησης κ.λ.π

• για την αντιμετώπιση του φαινομένου της επαιτείας των ανηλίκων στα φανάρια συνεργάζονται με άλλους φορείς, όπως ο Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας (Ε.Ο.Π.)

• επικεντρώνονται στην εξάρθρωση σπειρών εκμεταλλευτών ανηλίκων, συχνότερα αλλοδαπών, οι οποίες φέρνουν τους ανηλίκους για τους σκοπούς αυτούς.

• συμμετέχει στις τακτικές συναντήσεις της Μόνιμης Εργασίας της INTERPOL με θέματα προστασίας ανηλίκων, αποκομίζοντας εμπειρία από τον τρόπο αντιμετώπισης διαφόρων θεμάτων (εξαφανίσεις ανηλίκων, διακίνησης ανηλίκων, παιδοφιλίας και πορνογραφίας),

• καμπάνιες ενημέρωσης του κοινωνικού συνόλου αλλά και για τη δημιουργία κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα στην Αστυνομία και τον πολίτη.

• συνεργασία με φορείς που ασχολούνται με την προστασία του ανηλίκου όπως το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού το οποίο παρέχει εξειδικευμένες υπηρεσίες κοινωνικής και ψυχολογικής στήριξης σε ανηλίκους θύματα σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης.

Πολιτικές πρόληψης στην εκπαίδευση• Η αποτυχία στο σχολείο, οι μαθησιακές δυσκολίες, η διακοπή του σχολείου, ενδέχεται

να οδηγήσουν σε αντικοινωνική συμπεριφορά και την ένταξη σε νεανικές συμμορίες. Το σχολείο ως σύστημα μπορεί να παράγει ή να συντηρεί τη βία αλλά μπορεί και να συμμετάσχει στην πρόληψή της και την αντιμετώπιση της κακοποίησης/παραμέλησης στην οικογένεια και οι εκπαιδευτικοί είναι η ιδανική ομάδα για την αναφορά περιπτώσεων κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών.

• εθνικές πολιτικές περιλαμβάνουν το νομοθετικό πλαίσιο για τη βία και την ασφάλεια στο σχολείο, την οργάνωση και λειτουργία εξειδικευμένων υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας,

• εθνικές δράσεις για τη μείωση της σχολικής αποτυχίας και της απομάκρυνσης των μαθητών από την υποχρεωτική εκπαίδευση

• προγράμματα για τη μείωση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στα σχολεία και την ένταξη των παιδιών και των οικογενειών που ανήκουν σε μειονότητες

• τοπικές-περιφερειακές πολιτικές από τις τοπικές κοινωνίες και περιφέρειες με στόχο την εγκαθίδρυση θετικών σχέσεων μεταξύ σχολείου-τοπικής κοινωνίας

• πολιτικές και πρωτοβουλίες από τα σχολεία και τους μαθητές με στόχο το σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων ειρηνικής επίλυσης διαφορών και διαμεσολάβησης

• προγράμματα αγωγής υγείας (ουσίες, δυσκολίες έκφρασης, φροντίδα εαυτού)• ολοήμερο σχολείο • σχολές γονέων • σχολεια Δευτερης ευκαιρίας• προγράμματα ευαισθητοποίησης/ενημέρωσης εκπαιδευτικών με στόχο την

προστασία παιδιών και νέων από κάθε μορφή βίας σε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο,• ενίσχυση του ρόλου του σχολείου με ειδικούς ψυχικής υγείας

Πολιτικές στον τομέα των εξαρτήσεων-ΚΕΘΕΑ

• Kέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων ΚE.Θ.E.A.: συμβουλευτική και θεραπεία για εθισμένους ενηλίκες,εφήβους, εργαζόμενους, φυλακισμένους/αποφυλακισμένους υποστηρίζοντας ταυτόχρονα τις οικογένειές τους,δράσεις ενημέρωσης - πρόληψης στις εκπαιδευτικές κοινότητες, για μαθητές-καθηγητές-γονείς και κοινωνικό σύνολο.Έχει Συμβουλευτικά Κέντρα για ενημέρωση, συμβουλευτική και προετοιμασία για ένταξη είτε στη Θεραπευτική Κοινότητα διαμονής είτε στην Ανοικτή δομή Υποστήριξης, ανάλογα με τις ανάγκες και το είδος εξάρτησης του ατόμου.

• Μονάδα Πρόληψης ΙΚΑΡΟΣ για άτομα και ομάδες πιο ευάλωτες στη χρήση ουσιών, λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών της ζωής τους, όπως ανήλικοι περιστασιακοί χρήστες ουσιών, άτομα με αναπηρία, παιδιά και έφηβοι που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο, κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες, παιδιά ιδρυμάτων ή προερχόμενα από δυσλειτουργικό περιβάλλον.

• Κέντρα Οικογενειακής Υποστήριξης και για την υποστήριξη εφήβων με πρόβλημα χρήσης νόμιμων ή παράνομων ουσιών ή εξάρτησης από το Διαδίκτυο έχουν δημιουργηθεί εξειδικευμένες Συμβουλευτικές Μονάδες Εφήβων και το Στέκι για νέους

• Το Κέντρο Κοινοτικής Πρόληψης: για εφήβους και νέους μέχρι 21 ετών που αντιμετωπίζουν προσωπικά, διαπροσωπικά και κοινωνικά προβλήματα και δυσκολίες,χρήση ουσιών και παραβατικότητας με υπηρεσίες αξιολόγησης, συμβουλευτικής, δημιουργικής απασχόλησης, ψυχοεκπαίδευσης, παρέμβασης στην κρίση, κινητοποίησης και παραπομπής. Υποστήριξη και ενημέρωση γονέων, παρεμβάσεις στα σχολεία, δικτύωση και συνεργασία με τοπικούς φορείς για την προώθηση της πρόληψης και την κοινοτική ανάπτυξη.

• Τηλεφωνική γραμμή 1145 για χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, συγγενείς και φίλους τους με ενημέρωση για θέματα σχετικά με ναρκωτικές ουσίες και πληροφόρηση για υπηρεσίες

Πολιτικές στον τομέα των εξαρτήσεων-ΟΚΑΝΑ

• Ο Οργανισμός Κατά των Ναρκωτικών (ΟΚΑΝΑ) από το 1995 με σκοπό: συντονισμό, το σχεδιασμό, την προώθηση και την εφαρμογή εθνικής πολιτικής σχετικά με την πρόληψη, θεραπεία και αποκατάσταση των ουσιοεξαρτημένων ατόμων ,τη μελέτη του προβλήματος σε εθνικό επίπεδο, ευαισθητοποίηση του κοινού, ίδρυση και λειτουργία κέντρων πρόληψης, θεραπευτικών μονάδων και κέντρων κοινωνικής- επαγγελματικής επανένταξης.Αναπτύσσει υπηρεσίες και προγράμματα πρόληψης, θεραπείας και επανένταξης.

• Διαθέτει πανελλαδικά 74 Κέντρα Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας με προγράμματα πρόληψης, ευαισθητοποίηση φορέων και πολιτών,τοπικών κοινωνιών. Απευθύνονται σε γονείς, μαθητές, εφήβους, στρατευμένους,επαγγελματίες που σχετίζονται με το πρόβλημα (εκπαιδευτικούς, αστυνομικούς, επαγγελματίες υγείας, ιερείς, στρατιωτικούς και ειδικές πληθυσμιακές ομάδες (παλιννοστούντες,πρόσφυγες, μειονοτικές ομάδες, φυλακισμένους και την ευρύτερη κοινότητα)

• Διαθέτει Κέντρα Υποδοχής, Ενημέρωσης & Προσανατολισμού, Θεραπευτικές Μονάδες Φαρμακευτικής Αντιμετώπισης της Εξάρτησης, Θεραπευτικά Προγράμματα Υποκατάστασης και «Στεγνά» Θεραπευτικά Προγράμματα

• Μονάδα Εφήβων/Νέων Αθήνας «Ατραπός» για νέους έως 24 ετών με συμβουλευτικό σταθμό, θεραπευτικά προγράμματα, κοινωνική επανένταξη, παρεμβάσεις και follow up και τέλος Ανοικτή Τηλεφωνική γραμμή SOS 1031

Πολιτικές στον τομέα των εξαρτήσεων

• Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αθηνών : • Τομέας Πρόληψης του Τμήματος Εφήβων και Νέων, Μονάδα Απεξάρτησης

18 ΑΝΩ.

• Μονάδα Απεξάρτησης Αλκοολικών- Τοξικομανών 18 ΑΝΩ του Ψ.Ν.Α. άρχισε να λειτουργεί από το 1969 έως το 1995 που χωρίστηκε σε δύο ανεξάρτητα τμήματα Αλκοολικών και Τοξικομανών τα οποία βρίσκονται πλέον σε ξεχωριστά κτίρια μέσα στο Ψ.Ν.Α

• Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης• Τμήμα Αποκατάστασης Τοξικοεξαρτημένων ΙΑΝΟΣ• Πρόγραμμα Εναλλακτικής Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων ΑΡΓΩ • Μονάδα Απεξάρτησης από το Αλκοόλ, τα φάρμακα και τα τυχερά παιχνίδια

• Κέντρο Πρόληψης Ίδρυμα Ψυχοκοινωνικής Αγωγής και Στήριξης ΔΙΑΚΟΝΙΑ

Πολιτικές στην ψυχική υγεία

• Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ): έρευνα για την ψυχική υγεία και συνεργασία με ανάλογους φορείς εσωτερικού και εξωτερικού

• Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου E.Ψ.Y.Π.E : ψυχιατρική μεταρρύθμιση με νέες, πρότυπες υπηρεσίες και προγράμματα/παρεμβάσεις στην προαγωγής ψυχικής υγείας του παιδιού και εφήβου, δραστηριότητες αγωγής υγείας, διάγνωση, θεραπεία και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση επαγγελματιών ψυχικής υγείας

• Διαθέτει Κέντρο Υποστήριξης και Ψυχοθεραπείας «ΝΕΦΕΛΗ»: διαγνωστική-συμβουλευτική- ψυχοθεραπευτική υπηρεσία για παιδιά, εφήβους, νέους (έως 25) και τις οικογένειές τους

• Ειδική Μονάδα Ψυχολογικής Υποστήριξης για μαθητές που βρίσκονται σε κίνδυνο (high risk) και μαθητές που εμπλέκονται σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού και τις οικογένειες τους.

• Προγράμματα Πρόληψης και Αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τηλεσυμβουλευτική (μέσω τηλεφώνου, skype), Ψυχοθεραπεία,

• Κέντρο Υποστήριξης και Ψυχοθεραπείας για Παιδιά, Εφήβους, Νέους και Οικογένειες «ΝΕΦΕΛΗ»

• Θεραπευτικό Κέντρο Ημέρας Εφήβων "Ωρίωνας" είναι Μονάδα Ψυχικής Υγείας με υπηρεσίες σε παιδιά και εφήβους 11-16 ετών που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας σε παιδιά και εφήβους ηλικίας 11-16 ετών,

• Γραμμή-Σύνδεσμος 801 8011177 για την ψυχοκοινωνική υγεία παιδιών και εφήβων, για γονείς και ενήλικες που θελουν να μιλήσουν για θέμα ψυχικής υγείας που αφορά παιδί, έφηβο, νέο και

• Γραμμή στήριξης παιδιών –εφήβων 116 111: αποκλειστικά για παιδιά-εφήβους έως 18 ετών.

Πολιτικές στην ψυχική υγεία• Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού (ΙΥΠ) (1965): πρόληψη δημόσιας υγείας, ερευνητική και

εκπαιδευτική δραστηριότητα για την υγεία του παιδιού με προγράμματα έρευνας, δράσης, εκπαίδευσης επαγγελματιών και παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών για τη μελέτη της ενδο-οικογενειακής βίας απέναντι στα παιδιά και την πρόληψη της θυματοποίησής τους

• Διαθέτει Κέντρο Μελέτης και Πρόληψης της Κακοποίησης και Παραμέλησης των Παιδιών• σύνδεση ερευνητικών αποτελεσμάτων με την κοινωνική πολιτική μέσω των Υπουργείων Υγείας

και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δικαιοσύνης, Δημόσιας Τάξης,

• προγράμματα «εκπαίδευσης– δράσης», στη συμβουλευτική υποστήριξη ειδικών για την αντιμετώπιση δύσκολων περιπτώσεων ενδο-οικογενειακής βίας και Πρόγραμμα – Πλαίσιο για την προαγωγή των δικαιωμάτων των παιδιών στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με δράσεις στην Ελλάδα, σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς /εμψυχωτές και Ευρωπαϊκές συνεργασίες που αφορούν στην κινητοποίηση.

• Στην Κρήτη, έχει δημιουργήσει τη Μονάδα Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης παιδιών και εφήβων Ρεθύμνου ως πρόγραμμα πρόληψης για μαθητές ΣΤ' Δημοτικού, Β' Γυμνασίου και Α' Λυκείου, καθώς και στους γονείς και εκπαιδευτικούς του Ρεθύμνου με στόχο την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την ευαισθητοποίηση σε ζητήματα βίας κατά παιδιών και εφήβων.

• Κοινωνικές Υπηρεσίες Νοσοκομείων με ανάλογα προγράμματα δράσης• Κέντρα Ψυχικής Υγείας με εξειδικευμένα τμήματα/προγράμματα .Στα Χανιά υπάρχει το Ιατρείο

Παιδιών και Εφήβων• Μονάδα Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Συμβουλευτικής Εφήβων Θεραπευτηρίου Ψυχικών

Παθήσεων Χανίων

Πολιτικές από την εκκλησία• Διαθέτει αρκετά προγράμματα προστασίας (ιδρύματα ψυχικά πασχόντων, ορφανοτροφεία,

οικοτροφεία, φοιτητικές εστίες, παιδικούς σταθμούς, ιδρύματα νεότητας, ιατρεία, κέντρα αποκατάστασης. ξενώνες, φοιτητικά επιδόματα, υποτροφίες, κέντρα στήριξης οικογένειας και μελλονύμφων, συμβουλευτικούς σταθμούς νέων,κέντρα επίλυσης νεανικών προβλημάτων, ξενώνες υποδοχής γυναικών και παιδιών).

• Στα Χανιά υπάρχουν η Στέγη Κοριτσιού « Άγιος Νεκτάριος και το "Θεοχαρίδειο - Κέντρο Κοινωνικής Συμπαράστασης Νέων" από την Ιερά Μητρόπολη Κυδωνίας και Αποκρώνου και λειτουργεί ως συμβουλευτικός φορέας ανθρώπων που χρειάζονται ψυχοκοινωνική στήριξη και συμπαράσταση με δωρεάν υπηρεσίες από ψυχολόγους και εθελοντές:

• ατομικής και ομαδικής ψυχοθεραπείας ή συμβουλευτικής• Λειτουργία Νυχτερινής Γραμμής τηλεφωνικής συμπαράστασης (28210-45046)• συμβουλευτική υποστήριξη μέσω διαδικτύου ( www.help-net.gr)• Συμβούλιο Νέων της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών :στόχος η επικοινωνία και αλληλεγγύη

μεταξύ των μελών του Συμβουλίου Νέων και των μελών της Νεότητας της Αρχιεπισκοπής και Νεότητες άλλων Φορέων εντός και εκτός της Ελλαδικής Εκκλησίας.

• Γραφείο Νεότητας Αρχιεπισκοπής Αθηνών: προγραμματίζει και συντονίζει το ποιμαντικό έργο για τη νεότητα με προγράμματα-δράσεις που στοχεύουν στην πνευματική ανάπτυξη των νέων (κατασκηνώσεις, παραστάσεις, μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις, εικαστικά δρώμενα, σεμινάρια, περιβαλλοντικά, εθελοντικά προγράμματα, ημερίδες, ομάδες βιβλίου-θεάτρου, αθλητισμό κ.α.)

• Ιερά Σύνοδος Ελλάδας-Συνοδική Επιτροπή Χριστιανικής Αγωγής της νεότητας με δράσεις και προγράμματα για νέους (φεστιβάλ, κατασκηνώσεις, διαγωνισμούς έκφρασης κι επικοινωνίας νέων και εφήβων, σύνοδο νέων, τράπεζες πολιτιμού, επιμορφωτικές ημερίδες/συναντήσεις κ.α.)

Κεντρικό Συμβούλιο Πρόληψης Εγκληματικότητας

Αποστολή του ΚΣΠΕ:• δημιουργία• συντονισμός• υποστήριξη • η οικονομική ενίσχυση της δράσης των Επιτροπών Περιφερειακής Συνεργασίας και

Ασφάλειας (Ε.Π.Σ.Α.) που προβλέπεται να συσταθούν στις 13 Διοικητικές Περιφέρειες, καθώς και των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης της Παραβατικότητας (Το.Σ.Π.Πα.), που προβλέπεται να δημιουργηθούν στους Δήμους όλης της χώρας.

• Η προσπάθεια ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1999 (Ν.2713/1999,άρθρο 16) όπου σε κάθε Δήμο ή Κοινότητα άνω των 3.000 κατοίκων προβλέπονταν η σύσταση ενός Τοπικού Συμβουλίου Πρόληψης Παραβατικότητας, τα οποία έμειναν στα χαρτιά.

Νόμοι 4172/2013(άρ.12) & 4249/2014 Σύνδεση Αστυνομίας με Τοπική Αυτοδιοίκηση

• Με το Νόμο 4172/2013 (κατάργηση θέσεων κλάδου Δημ. Αστυνομίας) και τη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου περί αναδιάρθρωσης της ΕΛ.ΑΣ.και το Άρθρο 12 προβλέπονταν η «Σύνδεση Ελληνικής Αστυνομίας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση - Συγκρότηση Επιτροπών Περιφερειακής Συνεργασίας και Ασφάλειας» μέχρι που το 2014 περάσαμε σ’ένα νέο νόμο ιδιαίτερα καινοτόμο για τη χώρα μας που είναι ο εξής:

• Νόμος 4249/2014 (ΦΕΚ Α 73/24-3-2014) για την Αναδιοργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος και της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, αναβάθμιση Υπηρεσιών του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και ρύθμιση λοιπών θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και άλλες διατάξεις όπου μέσα σε άλλα αναφέρονται:

«Το μέλλον ανήκει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση κάτι που επιβεβαιώνει η διεθνής εμπειρία και προσυπογράφει η ελληνική παράδοση δημοκρατίας και εξέλιξης των θεσμών. Η εγκληματικότητα και η παραβατικότητα είναι δύο έννοιες που στη συνείδηση του πολίτη είναι συνυφασμένες με την Αστυνομία και την προσπάθεια καταστολής τους.Η πρόληψη της παραβατικότητας αποτελεί ένα νέο τρόπο σκέψης-αντιμετώπισης των καθημερινών προβλημάτων, και η Τ.Α.πρέπει να αναλάβει ενεργό ρόλο μέσω των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης Παραβατικότητας που έχουν συσταθεί και στα 7 διαμερίσματα του».

Τοπικά Συμβούλια Πρόληψης Εγκληματικότητας• Αποσκοπούν στην ανάπτυξη μιας εναλλακτικής, αποκεντρωμένης αντεγκληματικής πολιτικής,

προσαρμοσμένης στις ανάγκες και απαιτήσεις των τοπικών κοινωνιών.• συνεργασία κράτους- Ο.Τ.Α.-αστυνομικών-δικαστικών αρχών-κοινωνικών φορέων-πολιτών, για

τη δημόσια ασφάλεια, συμβουλευτικά/γνωμοδοτικά όργανα των Δήμων με πληθυσμό πάνω από 3000 κατοίκους.

• Απαρτίζονται από επιστήμονες/λειτουργούς μόνιμα διαμένοντες στην περιφέρεια του Δήμου,με ειδικές γνώσεις στον τομέα της εγκληματικότητας

• καταγραφή και μελέτη της εγκληματικότητας των Δήμων και σύνταξη ετήσιας έκθεσης• ευαισθητοποίηση για ενεργό συμμετοχή φορέων και πολιτών σε προγράμματα πρόληψης,• συντονισμός πρωτοβουλιών άλλων κοινωνικών φορέων στοχεύουν στην πρόληψη.• συνδρομή στο κοινωνικό έργο της αστυνομίας• δημιουργία κέντρων βοηθείας, αρωγής και πληροφόρησης για θύματα εγκληματικών πράξεων• ανάπτυξη της κοινοτικής διαμεσολάβησης και την εμπέδωση της κοινωνικής αλληλεγγύης,• εκπόνηση και εφαρμογή προγραμμάτων παροχής κοινωφελούς εργασίας,• Προτάσεις για αναβάθμιση περιοχών με χωροταξικά--κοινωνικά προβλήματα και παραβατικότητα• Δημιουργία δικτύου στελεχών πρόληψης σε διάφορους τομείς και κοινωνικά προβλήματα• προγράμματα πρόληψης για ειδικές μορφές παραβατικής συμπεριφοράς και κατηγορίες δραστών• Συνεργασία τοπικού ΣΠΕ-Αστυνομίας για σχεδιασμό-ανάληψη δράσεων πρόληψης σε επίπεδο

γειτονιάς και ανάδειξη του κοινωνικού ρόλου της Αστυνομίας, για συμπαραγωγή δημόσιας ασφάλειας,ασφάλεια των δικαιωμάτων των πολιτών και συμμετοχική δημοκρατία τοπικά.

Συνεργασία των τοπικών ΣΠΕ με Αρχές και φορείς (ομοειδή Συμβούλια όμορων δήμων, Δ.Υ., τοπικές Αστυνομικές Αρχές, τη Γ.Γ.Ισότητας, τους Ο.Τ.Α, τη Noμαρχιακή Αυτοδιοίκηση, Οργανισμούς,, Ινστιτούτα Αντεγκληματικής Πολιτικής, ΜΚΟ, επιστημονικούς, επαγγελματικούς και κοινωνικούς φορείς και συλλόγους, πανεπιστήμια, σχολεία, ΜΜΕ, Σωφρονιστικά Καταστήματα).

Επιτροπές Περιφερειακής Συνεργασίας και Ασφάλειας

Σε κάθε Περιφέρεια, αποτελούμενες από τον Περιφερειάρχη, ένα περιφερειακό σύμβουλο κάθε Περιφέρειας, έναν εκπρόσωπο της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων, το Γενικό Αστυνομικό Διευθυντή και (3) επιστήμονες κάτοικοι της οικείας Περιφέρειας με ειδικές γνώσεις στον τομέα της εγκληματικότητας

• συντονισμός της δράσης των Τοπικών Συμβουλίων Πρόληψης Παραβατικότητας.• μελέτη και αξιολόγηση των εκθέσεων-προτάσεων των ΤΟ.Σ.Π.ΠΑ.• καταγραφή και εκτίμηση της εγκληματικότητας στην Περιφέρεια, σύνταξη ετήσιας έκθεσης,

προτάσεις βελτίωσης επιπέδου προστασίας-ασφάλειας-εξυπηρέτησης των πολιτών, αντιμετώπιση προβλημάτων αστυνομικής φύσεως.

• συντονισμός πρωτοβουλιών που σχεδιάζονται-αναπτύσσονται από κοινού με κοινωνικούς φορείς.

• ανάπτυξη κοινωνικής αλληλεγγύης, ενίσχυσης της συμμετοχικής δράσης και ευαισθητοποίησης των τοπικών κοινωνιών στην αποτελεσματικότερη πρόληψη της εγκληματικότητας,αρωγή και πληροφόρηση σε θύματα εγκληματικών πράξεων.

• υποβολή προτάσεων προς τους αρμόδιους φορείς για αναβάθμιση περιοχών με χρόνια χωροταξικά, κοινωνικά και αστυνομικά προβλήματα.

• Σχεδιασμός-υλοποίηση προγραμμάτων, σεμιναρίων, ενημερωτικών εκδηλώσεων, δράσεων και πρωτοβουλιών, με σκοπό την προληπτική αντιμετώπιση της παραβατικής συμπεριφοράς σε τομείς, όπως η οδική ασφάλεια, η σχολική και εξωσχολική βία, η χρήση ναρκωτικών, η κακοποίηση και εκμετάλλευση ανηλίκων, η ένταξη σε αντικοινωνικές ή εγκληματικές ομάδες, η βία στους αθλητικούς χώρους, η ρατσιστική βία και οι φθορές ή καταστροφές σε δημόσια κτίρια, εγκαταστάσεις και άλλους χώρους.

• παροχή συμβουλευτικής υποστήριξης και υποβολή προτάσεων προς τις αρμόδιες Αστυνομικές Υπηρεσίες σε θέματα σχεδιασμού μέτρων προληπτικής αστυνόμευσης ή αναβάθμισης της αστυνόμευσης σε περιοχές με αυξημένη εγκληματικότητα ή που χρήζουν ειδικής μέριμνας και προστασίας.

• Συνεργάζονται με τα οικεία ΤΟ.Σ.Π.ΠΑ., το ΚΕ.Σ.Π.ΠΑ., τις αρμόδιες Υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ., με τις Ε.Π.ΣΑ. όμορων Περιφερειών, με άλλες δημόσιες Υπηρεσίες και Οργανισμούς,

Τοπικό Συμβούλιο Πρόληψης Παραβατικότητας Χανίων

Συγκροτήθηκε το 2012 (απόφαση 980/16-11-2011 του Δημοτικού Συμβουλίου Χανίων) και αποτελεί συμβουλευτικό, γνωμοδοτικό όργανο για την ανάπτυξη μιας εναλλακτικής και αποκεντρωμένης αντι-παραβατικής πολιτικής, προσαρμοσμένης στις ανάγκες και απαιτήσεις της τοπικής κοινωνίας και απαρτίζεται από:

• τον αρμόδιο αντιδήμαρχο κοινωνικής πολιτικής • 2 δημοτικούς συμβούλους• 4 δημότες/διακεκριμένους επιστήμονες-λειτουργούς• έναν εκπρόσωπο της ΕΛΑΣ• έναν εκπρόσωπο του δικηγορικού συλλόγου Χανίων• προισταμένη της κοινωνικής υπηρεσίας του Δήμου Χανίων ως γραμματέα

Πληροφορίες: Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Χανίων Τηλ.28213-41691/41692/41623 Email: t-pronoia@chania.gr Website: www.chania.gr http://www.chania.gr/files/1/29178/triptyho_parabatikotitas_2.pdf

Πρόληψη παραβατικότητας-τι ακριβώς εννοούμε τελικά?

Ενέργειες - Δραστηριότητες - Μέτρα που στοχεύουν στο να αποτρέψουν ή να εμποδίσουν την εμφάνιση διαφόρων

αρνητικών, βλαπτικών φαινομένων ή καταστάσεων. Η πρόληψη του εγκλήματος περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που συμβάλλουν

στην παύση ή στη μείωση της εγκληματικότητας ως κοινωνικό φαινόμενο, ποσοτικά και ποιοτικά:

• είτε με μέτρα διαρκούς και διαρθρωμένης συνεργασίας,• είτε μέσω συγκεκριμένων πρωτοβουλιών. και αφορούν όλους τους φορείς που μπορούν να συντελέσουν προληπτικά: • εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης• υπηρεσίες επιβολής του νόμου • δικαστικό σύστημα• κοινωνικές υπηρεσίες• εκπαιδευτικό σύστημα• συλλογικούς φορείς με την ευρεία έννοια, (βιομηχανία, τράπεζες και ιδιωτικό τομέα,

επιστήμονες και ερευνητές)• το κοινό εν γένει• τα ΜΜΕ.

Επίπεδα Πρόληψης

Η πρόληψη, σύμφωνα με τους ειδικούς, διακρίνεται σε πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή:

• Η πρωτογενής πρόληψη περιλαμβάνει τα μέτρα κοινωνικής πρόληψης που στοχεύουν στη βελτίωση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών διαβίωσης και ποιότητας ζωής του πληθυσμού, (καλύτερες συνθήκες κατοικίας, υγειονομικής περίθαλψης, πρόνοιας, ασφάλειας), την ενίσχυση του ρόλου της οικογένειας ως φορέα κοινωνικοποίησης, την παροχή ευκαιριών μόρφωσης και εξεύρεσης εργασίας, ιδίως σε κοινωνικά μειονεκτούντες πληθυσμούς.

• Η δευτερογενής πρόληψη στοχεύει στον έγκαιρο εντοπισμό, παρέμβαση και αντιμετώπιση των νέων ατόμων που χαρακτηρίζονται ως ευάλωτα για την ανάπτυξη συμπεριφορών «υψηλού κινδύνου», δηλαδή άτομα που έχουν περισσότερες πιθανότητες είτε να περάσουν στο έγκλημα, είτε στη θυματοποίηση, με την λήψη των κατάλληλων μέτρων για να εμποδιστεί η εξέλιξη τους.

• Η τριτογενής πρόληψη επιδιώκει κυρίως τη διακοπή της παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς με τη χρήση κατασταλτικών μέτρων. Περιλαμβάνει όλες τις μορφές κοινωνικής αντίδρασης στο έγκλημα, την πρόληψη της υποτροπής των ήδη παραβατών και την κοινωνική τους επανένταξη. Συνήθως είναι αναποτελεσματική και μπορεί να οδηγήσει στην υποτροπή.

Ποιες πολιτικές είναι κατάλληλες ; Το βασικό όπλο μιας κοινωνίας απέναντι στο φαινόμενο είναι τα προγράμματα

πρόληψης και τα μέτρα καταστολής λόγω του ότι πρόκειται για νέους που δεν έχουν ολοκληρωθεί ως προσωπικότητες συχνά φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα.

Ποια πρόληψη όμως και πιο σύστημα είναι το κατάλληλο;. • Αρκεί η παρουσία του αστυνόμου της γειτονιάς για να εξαλειφθεί η διακίνηση

ναρκωτικών;• Μπορεί μια ξερή διάλεξη από έναν ειδικό να είναι αποτελεσματική; • Μία συμπλήρωση ερωτηματολογίου που πολλές φορές δεν αντικατοπτρίζει την

αλήθεια να σκιαγραφήσει την πραγματική κατάσταση; • Μπορούν άλλα προγράμματα βασισμένα αποκλειστικά σε θεωρητικές προσεγγίσεις

του εξωτερικού να πετύχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα;Χρειάζονται ολοκληρωμένα προγράμματα με στόχευση:

• Ένα πρόγραμμα πρέπει να είναι κοινωνικά έγκυρο να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα από τον καθένα.

• Να χρησιμοποιεί την ίδια γλώσσα με το περιβάλλον που υλοποιείται. • Να έχει την αποδοχή των συμμετεχόντων και αυτοί που θα κληθούν να το

υλοποιήσουν να πιστεύουν σε αυτό. Στην Ελλάδα εφαρμόσθηκαν πολλά προγράμματα της Ε.Ε, όπως το safeland από το

Δήμο Συκεών με το κέντρο πρόληψης «Πυξίδα», το πρόγραμμα «διαμεσολάβηση συνομήλικων» από το Γυμνάσιο Ασπροπύργου και το πρόγραμμα «Bullying» από την Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.και σε όλη τη Χώρα επιχειρήθηκαν προσπάθειες πρόληψης.

Τι πολιτικές χρειαζόμαστε σήμερα ; Ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου αντιμετώπισης των ανήλικων παραβατών,

απαιτεί την ύπαρξη μιας ολοκληρωμένης,ιδρυματικής/εξωιδρυματικής, υποδομής και εξειδικευμένου προσωπικού.

Με βάση την εικόνα της νεανικής παραβατικότητας, των υπηρεσιών πρόληψής της στην Ελλάδα και τις κυρίαρχες πρακτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεραίνουμε ότι υπάρχει άμεση αναγκαιότητα στη χώρα μας για τα ακόλουθα:

• ανάπτυξη ενός δικτύου υπηρεσιών στην τοπική κοινότητα και σε συνεργασία με αυτήν που θα συντονίζονται από μια κεντρική υπηρεσία στην οποία θα συμμετέχουν τα αρμόδια υπουργεία (Δικαιοσύνης, Παιδείας και Υγείας). Έχουν αναπτυχθεί κάποιες πρωτοβουλίες αλλά πάσχουν από κατακερματισμό, έλλειψη συνεργασίας, αποσπασματικότητα και ασυνέχεια με αποτέλεσμα να μην κατορθώνεται μια ολοκληρωμένη θεραπευτική – αποκαταστασιακή λειτουργία.

• δημιουργία εξειδικευμένων μονάδων τοπικής εμβέλειας, με έργο την ανάπτυξη δικτύου πρωτοβουλιών με την συνεργασία όλων των τοπικών κυβερνητικών ή μη οργανισμών.

• βελτίωση συντονισμού των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και κοινωνικών φορέων. • ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. • ανάπτυξη Μονάδων Εκπαίδευσης για την εφαρμογή θεραπευτικών προσεγγίσεων, με

επιστημονικά τεκμηριωμένες ενδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους• αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών/πρακτικών με τη χρήση δεικτών. • ανάπτυξη δικτύου επισήμανσης και υποστήριξης των θυμάτων

Ελληνικές καλές πρακτικές πρόληψης και προστασίας των νέων

Στην Ελλάδα, υπάρχει προβληματισμός και ευαισθητοποίηση σε θέματα πρόληψης της νεανικής παραβατικότητας. Πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς, ινστιτούτα, οργανώσεις αρχίζουν να συντονιζονται με τις ευρωπαικές και παγκόσμιες τάσεις.Υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες αλλά συχνά, χαρακτηρίζονται από κατακερματισμό, έλλειψη συνεργασίας και αποτελεσματικότητας.

Μερικές καλές πρακτικές που ξεχωρίζουν χρόνια τώρα στην Ελλάδα είναι οι εξής:• Τομέας Ποινικών & Εγκληματολογικών Επιστημών Τμήματος Νομικής του Αριστοτέλειου

Πανεπιστημίου Θεσ/κης που από το 1991, σε συνεργασία με την Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Θεσ/κης,υλοποιεί προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και στήριξης για κοινωνικά μειονεκτούντες εφήβους

• Οι Εταιρίες προστασίας ανηλίκων που ιδρύουν και Στέγες Φιλοξενίας Ανηλίκων για παιδιά και εφήβους που βρίσκονται σε κίνδυνο

• Το Ινστιτούτο Υγείας του παιδιού• Η Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού κι Εφήβου από το 1991 με Κινητή Μονάδα

Παρέμβασης στην Κρίση (βία και σχολικός εκφοβισμός) και προγράμματα σπουδών για εκπαιδευτικούς και ειδικούς-τηλεφωνική γραμμή βοήθειας

• Η Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς με προγράμματα στήριξης νέας γενιάς• Tα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα των Κέντρων Ψυχικής Υγείας για παιδιά και εφήβους• Η Εταιρία Κοινωνικής Υποστήριξης Νέων «ΑΡΣΙΣ» από το 1992 με σκοπό την ανάπτυξη

πρωτοβουλιών και την οργάνωση προγραμμάτων κοινωνικής υποστήριξης νέων που αντιμετωπιζουν προβλήματα λόγω δυσμενών οικογενειακών και κοινωνικών συνθηκών

• Το Χαμόγελο του Παιδιού• Ο Συνήγορος του παιδιού• Η ΕΠΑΝΟΔΟΣ- Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης αποφυλακισμένων ατόμων• Το γραφείο Νεότητας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών• Τα παιδικά χωριά SOS και πολλές μα πάρα πολλές ΜΚΟ και σύλλογοι καθώς επίσης και

τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης

Δυσχέρειες-προβλήματα• Ανεπαρκής σχεδιασμός και προγραμματισμός των υπηρεσιών • Έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των φορέων κοινωνικής πρόνοιας

αλλά και των υπηρεσιών των υπουργείων• Έλλειψη σύγχρονου μηχανισμού διοίκησης-διαχείρισης σε όλο το πλέγμα των

υπηρεσιών και φορέων παροχής κοινωνικής φροντίδας• Έλλειψη ενιαίου συντονισμού και συνεργασίας προγραμμάτων και δράσεων και με

αναποτελεσματικό τρόπο διαχείρισης και χρηματοδότησης• Χαμηλή απορρόφηση ευρωπαικών κονδυλίων για την κοινωνική προστασία. • Μεγάλο μέρος των δαπανών καλύπτεται από την κρατική επιχορήγηση. • Η άσκηση κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα, από τη μεριά του κράτους, αφορά

πρωτίστως τους ηλικιωμένους και τα άτομα με αναπηρίες και δευτερευόντως άλλες κοινωνικές κατηγορίες όπως για παράδειγμα η οικογένεια, τα παιδιά κλπ

• Ελλείψεις σε επιστημονικό προσωπικό• Δεν έχουν αναπτυχθεί οι διατομεακές πολιτικές μεταξύ των φορέων διαφορετικών

υπουργείων• Χαμηλή πολιτική για την καταπολέμηση της ένδειας,της περιθωριοποίησης και της

καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμό.• Έλλειψη κριτηρίων και δεικτών αξιολόγησης της ποιότητας των παρεχόμενων

υπηρεσιών • Ανυπαρξία θεσμοθέτησης ενός γενικού συστήματος ελαχίστου εισοδήματος για τα

άτομα που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους συντήρησης

Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Πρόληψη του Εγκλήματος

Τα τελευταία χρόνια στη γηραιά Ήπειρο, ιδρύθηκε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό Δίκτυο για την Πρόληψη του Εγκλήματος το

(EUGPN-EU Crime Prevention NetworK)

που συντονίζει τη δράση των κρατών στον τομέα αυτόν και καθιστά ευρύτερα γνωστές τις λεγόμενες «καλές πρακτικές», που εφαρμόζουν διάφορες χώρες για την πρόληψη της παραβατικής συμπεριφοράς

http://eucpn.org/links/index.asp

Ευρωπαϊκές πολιτικές

• Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ευαισθητοποιημένη από την ανησυχητικά αυξητική πορεία στα ποσοστά εγκληματικής δραστηριότητας των ανηλίκων στις περισσότερες χώρες-μέλη της, έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά από πρωτοβουλίες, δράσεις, προγράμματα, χρηματοδοτήσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας. Σε αυτήν την προσπάθεια, εντάσσονται για παράδειγμα:

• η Ευρωπαϊκή στρατηγική για την Απασχόληση που υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου ήδη από το Νοέμβριο 1997

• Η Ευρωπαική κοινωνική ατζέντα που υιοθετήθηκε απ το συμβούλιο της Νίκαιας το Δεκέμβριο 2000

• Το Ευρωπαικό Σύμφωνο για τη Νεολαία και την προώθηση της ενεργούς συμμετοχής στα κοινά που υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο των Βρυξελλών το Μάρτη 2005

• Η σύσταση ειδικής ομάδας εργασίας για την αντιμετώπιση θεμάτων εγκληματικότητας των νέων στο πλαίσιο του Ευρωπαικού Δικτύου Πρόληψης της Εγκληματικότητας EUCPN

• Η δημοσίευση της Πράσινης Βίβλου τον Οκτωβριο 2005 για την «βελτίωση της ψυχικής υγείας του πληθυσμού προς μια στρατηγική για την ψυχική υγεία στην ΕΕ» η οποία αναφέρεται μεταξύ άλλων και στο κόστος που συνεπάγονται οι διαταραχές συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία για τα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης,

• Σε αυτές τις πρωτοβουλίες προστίθεται και η σύσταση (83)7 του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη συμμετοχή από κοινού στην αντεγκληματική πολιτική

• Ώσπου το 2006 στην υπ αριθμ. 2006/C110/13 της Ευρωπαϊκής οικονομικής και κοινωνικής επιτροπής, με θέμα: η πρόληψη της νεανικής εγκληματικότητας, οι τρόποι αντιμετώπισης της και ο ρόλος της δικαιοσύνης των ανηλίκων στην ΕΕ,η πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας αποτελεί έναν από τους πρωταρχικούς στόχους της ευρωπαϊκής πολιτικής η οποία θα πρέπει να δωσει περισσότερη προσοχή στο στόχο του σχεδιασμού μιας κοινής στρατηγικής για την καταπολέμηση της νεανικής εγκληματικότητας στους κόλπους της Ευρώπης.

• Group work απ τα προτεινόμενα ή case work με μελέτη περίπτωσης Χίου

Πηγές• Εκπαιδευτικό υλικό παρουσιάσεων και handbook του προγράμματος eugangs• Σωφρονιστικός Κώδικας• Νόμοι κηξηξηηκηη• Εισαγωγή στην Εγκληματολογία,Στέργιος Αλεξιάδης1999• Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α):http://www.ekka.org.gr• Επιστημονικό περιοδικό Εργαστηρίου ποινικών & εγκληματολογικών ερευνών νομικής σχολής

Πανεπιστημίου Αθηνών http://www.theartofcrime.gr• Σπινέλλη, Κ.Δ. Ελληνικό Δίκαιο Ανηλίκων Δραστών και Θυμάτων. Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα-

Κομοτηνή, 1992 • Η πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας στην Ελλάδα.Το τέλος τής ιδρυματοποίησης: Μία

άλλη πρόταση με προσανατολισμό την προαγωγή τής υγείας των ανήλικων παραβατών Βασιλική Ιωαννίδη, Σύγχρονη Εκπαίδευση 2004

• Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, http://www.didaktorika.gr/eadd/• http://www.openarchives.gr• Συνήγορος του Παιδιού: http://www.synigoros.gr/resources/kataliktikes-paratiriseis-ohe-2012.pdf

ΟΗΕ Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού• ΑΡΣΙΣ: Πρόληψη νεανικής παραβατικότητας,http://arsis.gr/eggrafa/just_brochure_final.pdf • Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ειδικά Θέματα Κρατικών Πολιτικών χειμερινό

2007, Διδάσκων: Άρης Αλεξόπουλος• Βασικές αντιλήψεις μοντέλα και μετασχηματισμοί του κράτους πρόνοιας με έμφαση στα

συστήματα υγείας, ΙΝΕ/ΓΣΕΕ Συνδικαλιστική Εκπαίδευση,2012 1ο μέρος Κ. Δημουλάς: Βασικές αντιλήψεις για την κοινωνική πολιτική και το κράτος πρόνοιας.

• Παραβατικότητα ανηλίκων:Πρόληψη και αντιμετώπισή της, Διπλωματική εργασία, Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Όλγα Ματσκίδου, 2011

• Νόβα-Καλτσούνη, Χ. Μορφές αποκλίνουσας συμπεριφοράς στην εφηβεία. Αθήνα, Gutenberg, 2001

• Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Κοινωνιολογίας, διπλωματική εργασία «πρόληψη της νεανικής παραβατικότητας μέσω προγραμμάτων κοινωνικής ανάπτυξης, Ιουλία Λαμπράκη, Απρίλιος 2011