europejski fundusz społeczny na lata 2007-2013: podręcznik...

ETUI-REHSEuropean Trade Union Institute

RESEARCH

EDUCATION

HEALTH & SAFETY

Europejski Fundusz Społeczny na lata 2007-2013:Podręcznik dla związków zawodowych

Europejska Konfederacja Związków Zawodowych(EKZZ)

OD 1957

Wydano dzięki pomocy finansowej Wspólnoty Europejskiej

[ 1 ]

[ EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY NA LATA 2007-2013: PODRCZNIK DLA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH ]

■ Wstęp, John Monks, Sekretarz Generalny, EKZZ 2■ Jak korzystać z podręcznika, Jeff Bridgford, ETUI-REHS 3■ Fundusze strukturalne i strategia EKZZ, Józef Niemiec,

Sekretarz Konfederalny EKZZ 4■ Europejski Fundusz Społeczny wspiera dialog społeczny i partnerów społecznych,

Dominique Bé, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Komisja Europejska 8■ Europejski Fundusz Społeczny na lata 2007-2013 w skrócie (fragment 13

rozdziału podręcznika „Związki zawodowe i projekty transnarodowe”wydanie 6) 11

■ Partnerstwo w ramach EFS, Claude Denagtergal, EKZZ 19■ Dobre praktyki związkowe w dziedzinie korzystania z EFS

(Alan Manning, TUC, Charlotta Krafft, SACO, Ornella Cilona, CGIL, Luis Galiano, UGT-E i Paco Moreno, CC.OO.) 21

■ Załączniki: 47• Kluczowe teksty unijne na lata 2007-2013• Materiały pedagogiczne wykorzystane podczas szkolenia zorganizowanego przez

ETUI-REHS Formation pod nazwą „Szkolenie na temat opracowywania i składaniaprojektów w ramach EFS”, 10-13 czerwca 2007, Escuela Sindical Juan MuñizZapico, Madryt

• Przydatne strony internetowe

SPIS TREŚCI

Niniejszy podręcznik ma za zadanie pomóc przedstawicielom związkowym pracującym w różnego rodzajukomitetach powołanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Podręcznik zawiera informacje na temat najnowszej reformy EFS i innych funduszy strukturalnych orazzasad partnerstwa stosowanych w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Przedstawia równieższereg przykładów dobrych praktyk związkowych w dziedzinie korzystania z EFS.

Mamy nadzieję, że niniejszy podręcznik stanie się przydatnym narzędziem, które przyczyni się do wzrostuzaangażowania organizacji związkowych w realizację wspólnotowej polityki strukturalnej, a w szczególnościEFS.

Celem unijnej polityki strukturalnej jest zmniejszenie różnic pomiędzy regionami i promowaniespołeczeństwa, które cechuje pełne zatrudnienie, równość szans, integracja i spójność społeczna, czyli -mówiąc ogólniej - europejskiego modelu społecznego.

EKZZ uważa zasadę partnerstwa za podstawową gwarancję należytego funkcjonowania działań związanychz funduszami strukturalnymi. Pierwszeństwo należy nadać partnerstwu społecznemu o wysokiej jakości,które angażuje partnerów społecznych na każdym etapie działań finansowanych z Funduszu.

Europejski Fundusz Społeczny jest jedynym funduszem, który liczy na aktywny udział partnerów społecz-nych w swym europejskim Komitecie. Uważamy, że udział ten zapewnia istotną wartość dodaną i z żalemstwierdzamy, że tym samym rodzajem uczestnictwa nie zostały objęte inne fundusze strukturalne.

EFS jest głównym instrumentem wspierania realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia. ESZ powinnazostać w sposób konkretny wdrożona w polityki krajowe, regionalne i lokalne dotyczące rynku pracy orazwłączona do grona celów EFS. W tym celu EFS musi bardziej zaangażować się w cele zmierzające do zbudo-wania społeczeństwa opartego na wiedzy i promowania kształcenia ustawicznego, oraz - ogólnie rzeczbiorąc – w realizację Strategii Lizbońskiej.

Europa musi poczynić wiele inwestycji w osoby, które są niewątpliwie głównym atutem społeczeństwa wdziedzinie konkurencyjności. Inwestycje te przewidywać muszą zmiany społeczne, wynikające zespołeczeństwa opartego na wiedzy, i przynieść zarazem odpowiedź na problemy związane z zachowaniemi tworzeniem miejsc pracy poprzez podwyższenie poziomu wydajności europejskich przedsiębiorstw,poprzez wprowadzenie nowatorskich i bardziej efektywnych metod organizacji pracy, wraz z inwestycjamimaterialnymi w dziedzinie rozwoju kwalifikacji i umiejętności pracowników, integracji społecznej i promo-wania równości szans. To klucz do przyszłości Europy.

John MonksSekretarz Generalny EKZZ

[ 3 ]

[ EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY NA LATA 2007-2013: PODRĘCZNIK DLA ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH ]

WSTĘP

Niniejszy podręcznik, opracowany przez ETUI-REHS przy współpracy z EKZZ, jest kontynuacją „Przewodnikadla związkowców”, wydanego przez EKZZ w ramach poprzedniego okresu funduszy strukturalnych, obejmują-cego lata 2000-2006.

Celem podręcznika jest udzielenie szczególnej pomocy kolegom związkowcom z 12 nowych PaństwCzłonkowskich, korzystających z EFS po raz pierwszy.

Skoncentrowaliśmy naszą uwagę na EFS, który jest jednym z głównych instrumentów promowaniaEuropejskiej Strategii Zatrudnienia i przyczynia się do „Europejskiego Trójkąta Wiedzy” (badania, innowacje iwykształcenie w UE).

Faktycznie po raz pierwszy mamy do czynienia z rozporządzeniem, które kładzie nacisk na udział partnerówspołecznych i ustala odpowiednie potencjalne środki na rzecz „budowania zdolności” w celu wzmocnieniadialogu społecznego i działań podejmowanych wspólnie przez partnerów społecznych.

Podręcznik ma za zadanie:

■ przedstawić niektóre ogólne informacje na temat nowej struktury EFS na lata 2007-2013; ■ uwrażliwić związki zawodowe na sposób uczestniczenia w realizacji działań finansowanych z EFS, na różnych

szczeblach i etapach, w szczególności w „Komitetach Monitorujących”, w ramach których związki zachę-cane są do udzielania rad na temat inicjatyw i spójności pomiędzy działaniami finansowym i podstawowymicelami pracujących;

■ pokazać związkowcom, w jaki sposób mogą skorzystać z EFS, aby podjęte działania miały wpływ na politykęzatrudnienia i innowacji w ich krajach.

Załącznik do podręcznika zawiera materiały szkoleniowe, wykorzystane przez ETUI-REHS i EKZZ podczaspierwszego wspólnego „Szkolenia na temat opracowywania i składania projektów finansowanych zEFS”, zorganizowanego w Madrycie w czerwcu 2007 r. Mamy nadzieję, że przedstawione w Madrycie iopisane tutaj przykłady dobrych praktyk staną się inspiracją dla naszych kolegów.

Pragnę złożyć podziękowanie następującym osobom: John Monks, Józef Niemiec i Claude Denagtergal z EKZZ,Ornella Cilona i Roberto Pettenello z CGIL, Charlotta Krafft z SACO, Alan Manning z TUC, Luis Galiano z UGT-E i Paco Moreno z CC.OO, które przyczyniły się do opracowania niniejszego podręcznika i przekazali swojedoświadczenia w tej dziedzinie pracy. Dziękuję także Silvanie Pennella, która zajmuje się Unijnym SerwisemInformacyjnym w ramach ETUI-REHS, koordynowaniem tej inicjatywy oraz jej właściwą realizacją.

Szczególne podziękowania pragnę skierować na ręce przedstawiciela Komisji Europejskiej, Dominique Bé,zastępcy szefa jednostki Koordynacji Europejskiego Funduszu Społecznego Dyrekcji Generalnej ds.Zatrudnienia, który udzielił nam bardzo przydatnej pomocy i rad.

Niniejszy Podręcznik został opracowany w języku angielskim i francuskim. EKZZ i ETUI-REHS pragną w ramachwspółpracy z konfederacjami związkowymi zapewnić jego przetłumaczenie na poszczególne języki narodowe.

Jeff BridgfordDyrektor Departamentu Kształcenia ETUI-REHS

[ 4 ]


JAK KORZYSTAĆ Z PODRĘCZNIKA

Przede wszystkim pragnę pogratulować Działowi Kształceń ETUI-REHS z okazji przygotowania niniejszegoprojektu edukacyjnego, poświęconego okresowi programowania EFS, obejmującemu lata 2007-2013. Jestemprzekonany, że pomoże on organizacjom członkowskim EKZZ wziąć udział w projektach realizowanych wramach Funduszu.

EKZZ zawsze podkreślała konieczność wzmocnienia polityki strukturalnej poszerzonej Unii Europejskiej,zważywszy fakt, że zasady spójności i solidarności są zawarte w Traktacie i stanowią dwa zasadnicze wektoryintegracji zainteresowanych narodów i terytoriów. Polityka spójności musi przyczynić się do udzielenia odpo-wiedzi na liczne wyzwania (globalizacja, poszerzenie, itd.), zmniejszając zarazem nierówności pomiędzy regio-nami i promując społeczeństwo o pełnym zatrudnieniu, równość szans, integrację i spójność społeczną, czylikrótko mówiąc – nasz model społeczny.

Architektura i sposób finansowania tej polityki na lata 2007-2013 zostały już zdefiniowane. Ustalają onezasady, których należy przestrzegać oraz budżety możliwe do wykorzystania w tym okresie.

Jak Państwo wiedzą, EKZZ zajęła stanowisko (w październiku 2004 r.) w sprawie unijnej polityki spójności poroku 2006 oraz (w grudniu 2005 r.) w sprawie perspektyw finansowych na lata 2007-2013, co pozwoliło namprzedstawić naszą opinię i bronić naszych roszczeń w ramach dyskusji z instytucjami europejskimi na prze-strzeni ostatnich lat. Do tematu naszych priorytetów jeszcze powrócę.

Kongres w Sewilli zajął przede wszystkim stanowisko w sprawie przyszłości europejskiego budżetu, stwierdza-jąc zarazem, że uregulowania dotyczące funduszy nie ulegną zmianie, Unia jednak postanowiła powrócić dokwestii finansowania polityk europejskich w 2009 r.

Pozwolę sobie ograniczyć się teraz do niektórych wyzwań strategicznych, które mogą być istotne w Państwapracy podczas trzydniowego szkolenia. Zamierzam skupić się przede wszystkim na roli, jaką pełni EKZZ, nanaszych priorytetowych żądaniach oraz na niezbędnych działaniach krótkookresowych.

Nowa architektura polityki spójności – w celu lepszej integracji celów lizbońskich

Zasady te w 2007 r. znacznie zmodyfikowano w celu większej decentralizacji i uproszczenia procedur.Zasadniczo EKZZ przyjęła pozytywnie nowe podejście, podkreślając konieczność właściwej koordynacji politykwspólnotowych, zwłaszcza ze Strategią Lizbońską.

W związku z tym EKZZ jest zdania, że wyraźne powołanie się na Agendę Lizbońską i Goeteborską w rozporzą-dzeniu ogólnym ma ogromne znaczenie, i w szczególności fakt, iż polityka spójności musi uwzględniać celelizbońskie i goeteborskie i stać się zasadniczym wektorem ich realizacji za pomocą narodowych planówrozwoju.

Jednocześnie EKZZ popiera skoncentrowanie najważniejszych tematów wokół trzech osi: konwergencja,konkurencyjność regionalna i zatrudnienie oraz terytorialna współpraca europejska.

Jeśli chodzi o cel konwergencja, EKZZ uważa, że priorytetem powinny pozostać słabiej rozwinięte regionyposzerzonej Unii, opóźnione w stosunku do średniej wspólnotowej, ale tymczasowej pomocy należy udzielićtakże regionom, w których PKB na mieszkańca nie przekracza progu 75% średniej wspólnotowej, obliczonejdla unijnej Piętnastki (nazywanej „statystycznym efektem poszerzenia”) i które w związku z tym „szybko” sięnie wzbogaciły.

[ 5 ]


FUNDUSZE STRUKTURALNE I STRATEGIA EKZZ

EKZZ jest zdania, że w ramach obecnego programu, cel konkurencyjności regionalnej i zatrudnienia możew rezultacie napotkać na trudności w realizacji. Sprawą zasadniczą jest to, aby wymiar społeczny rozwojuregionalnego został jasno sprecyzowany i aby Państwa Członkowskie zapewniły jego efektywne powiązanienarodowymi planami działania na rzecz zatrudnienia oraz narodowymi planami działania na rzecz integracji.Realizacja owych dwóch obszarów jest warunkiem koniecznym, z punktu widzenia regionalnych programówrozwoju, które pomagają regionom w przewidywaniu i promowaniu zmian gospodarczych, wzmacniajączarazem ich konkurencyjność i atrakcyjność, oraz, dzięki programom opracowanym na stosownym szczebluterytorialnym, pomagając ludziom w przygotowaniu i przystosowaniu się do rozwoju ekonomicznego.

Niemniej jednak, jeżeli chodzi o spełnienie warunków przez regiony, jeśli prawdą jest, że PaństwaCzłonkowskie, przy ścisłej współpracy z regionami, są najbardziej kompetentne do określenia, które strefywymagają najbardziej pomocy, przypominamy zawsze, że fundusze strukturalne są elementem polityki struk-turalnej, której realizacja oparta jest na pewnej liczbie wspólnych zasad i celów, co wynika z chęci uniknięciaewentualnego dryfowania w stronę ponownej nacjonalizacji tej polityki. W tym rozumieniu istotne jest z jednejstrony ustalenie obiektywnych kryteriów spełnienia warunków i, z drugiej strony, zapewnić powiązanie i opty-malną równowagę pomiędzy trzema poziomami: europejskim, krajowym i regionalnym.

EKZZ jest zadowolona z tego, że na bazie doświadczeń wynikających z inicjatywy INTERREG wyznaczono nowycel europejskiej współpracy terytorialnej, na rzecz promowania harmonijnej i zrównoważonej integracjiterytorium Unii dzięki współpracy między jej członkami w kwestiach o znaczeniu wspólnotowym na szczeblutransgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym.

Istotnie, należy wzmocnić współpracę i działania na szczeblu transgranicznym, transnarodowym i międzyre-gionalnym. Pozytywne doświadczenia związkowe, wynikające z działań realizowanych przez 41Międzyregionalnych Rad Związkowych (MRZ), w tym również w regionach przygranicznych nowych PaństwCzłonkowskich, pokazują, że należy nadal podążać w tym kierunku.

EKZZ wspiera strategiczne podejście zaproponowane przez Komisję, zmierzające do uproszczenia, a w szcze-gólności zainicjowanie dorocznego strategicznego dialogu z instytucjami europejskimi, które powinny weryfi-kować odnotowany postęp pod kątem strategicznych priorytetów i osiągniętych rezultatów.

EKZZ z zadowoleniem przyjmuje fakt przeprowadzenia konsultacji z partnerami społecznymi na szczeblu euro-pejskim w sprawie całościowego strategicznego dokumentu na temat polityki spójności. Analogiczniepowinny odbywać się konsultacje z partnerami społecznymi na szczeblu krajowym, w ramach NarodowychStrategicznych Ram Odniesienia opracowywanych przez Państwa Członkowskie.

EKZZ popiera równocześnie ideę większej decentralizacji polegającej na przekazaniu większej odpowiedzial-ności Państwom Członkowskim i regionom, przy równoczesnym zachowaniu dyscypliny finansowej, podwarunkiem, iż Komisja czuwać będzie nad spójnością z europejskimi politykami i celami oraz nad koordyna-cją pomiędzy szczeblami europejskim, krajowym i regionalnym w celu uniknięcia jakiegokolwiek ryzykanierówności pomiędzy Państwami Członkowskimi i na ich terenie.

EKZZ jest przekonana, że zasada partnerstwa jest podstawową zasadą gwarantującą poprawność działańfinansowanych z funduszy strukturalnych. Należy podążać drogą wysokiej jakości partnerstwa, włączając part-nerów społecznych na każdym etapie działań finansowanych z EFS.

Z tego względu EKZZ wystąpiła z prośbą, aby rozporządzenia dotyczące funduszy strukturalnych jasno okre-ślały zasady partnerstwa, zamiast polegać na regułach i praktykach krajowych. Podobnie, jeśli chodzi oEuropejski Fundusz Społeczny EKZZ podtrzymuje propozycję Komisji, zgodnie z którą, ze względu na celKonwergencja, co najmniej 2% środków EFS należałoby przeznaczyć na rozwój zdolności oraz na wspólne dzia-łania przedsiębiorstw z partnerami społecznymi, kładąc zarazem nacisk na to, aby rozporządzenia te jasnopowoływały się na dialog społeczny. Prośby te zostały niestety odrzucone.

EKZZ z żalem stwierdza również, że jedynie Europejski Fundusz Społeczny liczy na aktywny udział partnerówspołecznych w swoim Komitecie Europejskim. Uważamy, że udział ten oznacza istotną wartość dodaną.Kładziemy nacisk na to, aby doroczne spotkania Komisji Europejskiej z partnerami społecznymi wiązały się zfaktycznym konsultowaniem oraz aby otwarte zostały inne platformy dyskusji z Państwami Członkowskimi iKomisją.

[ 6 ]


Ponadto jesteśmy zdania, że partnerzy społeczni muszą mieć dostęp do wsparcia technicznego w celu wzmoc-nienia ich zdolności, zwłaszcza w nowych Państwach Członkowskich, w celu ułatwienia ich udziału w zarzą-dzaniu i realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych. Z tego względu z zadowoleniem przyj-mujemy inicjatywę Komisji, polegającą na powołaniu grupy roboczej w celu poprawy realizacji zasady partner-stwa w Komitecie EFS.

Środki finansowe są odzwierciedleniem projektu politycznego Unii Europejskiej. Należy stwierdzić, żeobecny poziom inwestycji ze źródeł budżetowych Unii jest stosunkowo skromny w porównaniu z osiągniętymipozytywnymi efektami, zwłaszcza w dziedzinie poprawy sytuacji mniej uprzywilejowanych regionów ipoczątku rzeczywistej konwergencji. Ponadto mając na uwadze ambicje, jakie Państwa Członkowskie pokła-dają w UE, w kontekście celów poszerzenia oraz celów Strategii Lizbońskiej i Goeteborskiej, poziom środków,które ograniczają się do około 1%, nie koresponduje z wyzwaniami lub uczynionymi obietnicami.

Wzrost gospodarczy Unii Europejskiej był mocno wspierany z funduszy, które mogła ona przyznać PaństwomCzłonkowskim i słabiej rozwiniętym regionom. W 2005 r. porozumienie odnośnie perspektyw finansowych nalata 2007-1013 było pod tym względem niepokojące z uwagi na to, że fundusze przeznaczone dla nowychPaństw Członkowskich były mniejsze niż w przeszłości. Zatwierdzenie budżetu było zapewne rzeczą dobrą, alenależy stwierdzić, iż problemy występują nadal.

Zgodnie z decyzją Rady Europejskiej z marca 2006 r. każda z części składowych powinna zostać rozpatrzonaw okresie 2008/2009 pod kątem europejskiego budżetu, wraz z subwencjami dla rolników i specjalną boni-fikatą (nawet obniżoną), jaką przyznano Wielkiej Brytanii.

Zważywszy, że Komisja nie zaproponowała żadnego nowego własnego źródła finansowania na najbliższą przy-szłość, system zachowa swoją obecną strukturę. Obecny system krytykowany jest ze względu na swoją złożo-ność i brak przejrzystości. EKZZ jest zatem przychylnie nastawiona do propozycji debaty o tej kwestii oraz osposobie poprawy niedoskonałości i będzie w tym procesie aktywnie uczestniczyć.

Debata tego rodzaju nie może ograniczyć się do jednego szczególnego aspektu, ale musi ponownie ocenićstrukturę środków i wydatków. Zdaniem EKZZ perspektywy finansowe Unii Europejskiej są wyrazem politycz-nych aspiracji Unii. Są oparte na idei, zgodnie z którą korzyści ekonomiczne, jakie każde państwo odnosi zfaktu przynależności do Unii, przekraczają czysto budżetowe koszty ich uczestnictwa. Europa jest odpowied-nim poziomem dla pewnego rodzaju wydatków i inwestycji. Rozważania muszą kierować się europejską warto-ścią dodaną, nie zaś wysiłkami zmierzającymi do zapewnienia sobie „całkowitego zwrotu” składki, opartegona pozornie słusznych obliczeniach równowagi budżetowej netto na szczeblu krajowym.

Poszerzenie i solidarność, której ono wymaga, a także skupienie polityk europejskich na celach StrategiiLizbońskiej, stanowią okazję do zastanowienia się nad nowym systemem zasobów własnych i nad celamipodatku europejskiego. Chcemy, aby Unia Europejska zaangażowała się w osiągnięcie swoich celów i abyPaństwa Członkowskie były gotowe uczestniczyć na bazie solidarności i w sposób bardziej demokratyczny wewspólnych politykach, których efektywność i konieczność uznają.

Józef Niemiec,Sekretarz Konfederalny EKZZETUI-REHS FormationStaż szkoleniowy, czerwiec 2007, Madryt

[ 7 ]


Unia Europejska zaangażowała się na rzecz większej liczby miejsc pracy i miejsc pracy lepszej jakości. Musiwięc zainwestować w swoich mieszkańców, zaś Europejski Fundusz Społeczny (EFS) jest w tej dziedzinie jejgłównym narzędziem. EFS wydaje co roku ponad 10 miliardów na terenie całej UE w celu udzielenia miesz-kańcom pomocy na rzecz poprawy ich wykształcenia i umiejętności. Suma ta stanowi ponad 10% całkowitegobudżetu Unii Europejskiej.W okresie przypadającym na lata 2007-2013 EFS kładzie nacisk na cztery obszary, będące przedmiotemszczególnej troski partnerów społecznych i ich członków: zdolność adaptacyjna pracowników i przedsię-biorstw, dostęp do zatrudnienia, zmniejszenie wykluczenia społecznego i promowanie partnerstwa na rzeczreformy.Rozporządzenie o EFS podkreśla zasadniczą rolę partnerów społecznych w realizacji celów StrategiiLizbońskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz znaczenie ich zaangażowania w celu wzmoc-nienia spójności gospodarczej i społecznej poprzez poprawę zatrudnienia i perspektyw zatrudnienia.Rola partnerów społecznych stała się także hasłem zintegrowanych wytycznych dla wzrostu i zatrudnienia nalata 2005-2008, będących zasadniczym narzędziem polityki rozwoju i realizacji Strategii Lizbońskiej.Wytyczne dotyczące polityki zatrudnienia podkreślają rolę partnerów społecznych, w szczególności jeślichodzi o promowanie elastyczności powiązanej z bezpieczeństwem zatrudnienia, zredukowanie segmentacjirynku pracy oraz zapewnienie kosztów siły roboczej sprzyjających tworzeniu nowych miejsc pracy i mechani-zmów ustalania płac. Uważa się, że partnerzy społeczni powinni przyczynić się do rozwoju szczególnych usługna rzecz zatrudnienia, opracowania polityk na rzecz zapobiegania brakowi siły roboczej i poprawie funkcjono-wania rynków pracy.Partnerstwo jest szczególnie ważne dla poprawy sytuacji na rynku pracy oraz promowania dobrego sprawo-wania rządów. Rozporządzenie o EFS zawiera w związku z powyższym nowy, odrębny priorytet dotyczącywsparcia z EFS (art. 3.1(e)), przewidujący specyficzną pomoc na rzecz partnerstw i paktów poprzez tworze-nie sieci obejmujących odnośne zainteresowane strony, takie jak partnerzy społeczny i organizacje pozarzą-dowe, w celu mobilizacji na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji społecznej. Stwierdzając wagę partnerstwa społecznego Rozporządzenie o EFS kładzie nacisk na konieczność aktywnegowłączenia partnerów społecznych w realizację działań finansowanych z EFS i przewiduje zarazem szczególnąpomoc w zawieraniu partnerstw. Partnerzy społeczni są głównymi beneficjentami EFS i kluczowymi aktoramizarządzania tym funduszem.

Partnerzy społeczni są aktywnie włączeni w realizację EFS

Partnerzy społeczni są inicjatorami wielu projektów finansowanych z EFS. W okresie programowania 2000-2006, partnerzy społeczni byli szczególnie zaangażowani w dziedzinie zdolności adaptacyjnej pracowników, azwłaszcza w kwestię kształcenia ogólnego i ustawicznego. Rozporządzenie o EFS na lata 2007-2013 gwaran-tuje, że partnerzy społeczni nadal korzystać będą z wszystkich priorytetów EFS we wszystkich PaństwachCzłonkowskich, informując zarazem, że instytucje zarządzające każdym programem operacyjnym zachęcaćmają do odpowiedniego udziału partnerów społecznych w działaniach finansowanych z EFS.

Partnerzy społeczni korzystają z podwyższonego wsparcia w Państwach Członkowskichi w regionach słabiej rozwiniętych

Unia Europejska przyznaje, że dialog społeczny jest zasadniczym elementem sprawowania władzy w Europiei że partnerzy społeczni odgrywają wyjątkową rolę w zarządzaniu gospodarczym i społecznym. Sam Traktatzachęca do rozwijania dialogu społecznego (art. 138-139). Udział partnerów społecznych i innych aktorów jestrzeczywiście zasadniczy jeśli chodzi o opracowanie i wdrożenie skutecznych polityk, zaś Unia Europejska iPaństwa Członkowskie korzystają z efektywnych struktur w dziedzinie dialogu społecznego.

[ 8 ]


EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY WSPIERA DIALOG SPOŁECZNY IPARTNERÓW SPOŁECZNYCH

Pomimo postępów osiągniętych w ciągu ostatnich lat, partnerzy społeczni i dialog społeczny są nadal stosun-kowo słabi w wielu regionach, które mogłyby skorzystać z celu Konwergencja, tzn. w regionach, w których PKBnie przekracza 75% średniej wspólnotowej. EFS udziela więc podwyższonego wsparcia partnerom społecznymz tych regionów. Wyznaczonym celem jest poprawa zdolności partnerów społecznych do uczestniczenia wdialogu społecznym i w zarządzaniu społecznym i gospodarczym oraz w zarządzaniu rynkiem pracy. Wsparcieudzielane na rzecz wzmocnienia zdolności instytucjonalnej partnerów społecznych uważane jest za zasadni-czy element zachęcający do tworzenia i funkcjonowania struktur dialogu społecznego na wszystkich pozio-mach oraz do pomocy na rzecz rozwoju partnerstwa i dialogu pomiędzy włądzą publiczną, partnerami społecz-nymi i organizacjami pozarządowymi. Rozporządzenie o EFS (art. 3.2(b)) nadaje więc priorytet wsparciu na rzecz wzmacniania zdolności instytucjo-nalnej i skuteczności partnerów społecznych, zachęcając w szczególności do tworzenia zdolności w regionachobjętych celem konwergencji. Ponadto Rozporządzenie o EFS (art. 5.3(2)) ustanawia przydzielenie odpowied-niej kwoty z zasobów EFS na budowę zdolności partnerów społecznych. Działania dotyczące budowania zdol-ności obejmują szkolenia, działania mające na celu tworzenie sieci współpracy, wzmacnianie dialogu społecz-nego i działalność podejmowaną wspólnie przez partnerów społecznych, w szczególności w odniesieniu dozdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorstw.

Partnerzy społeczni odgrywają zasadniczą rolę w zarządzaniu EFS

Rozporządzenie o EFS przyznaje, że skuteczna realizacja działań wspieranych z EFS zależy od dobrego zarzą-dzania i od współpracy pomiędzy wszystkimi odnośnymi stronami, w szczególności pomiędzy partneramispołecznymi i innymi aktorami. Aczkolwiek partnerzy społeczni zostali już skutecznie włączeni w realizację działań finansowanych z EFS wlatach 2000-2006, ich udział w okresie obejmującym lata 2007-2013 został wzmocniony na podstawieRozporządzenia ogólnego (WE) nr 1083/2006 (art. 11), które zachęca Państwa Członkowskie do zawieraniapartnerstw z władzami i organizacjami, takimi jak partnerzy społeczni, oraz Rozporządzenia o EFS, (art. 5),które stwierdza, że EFS zachęcać będzie do dobrego zarządzania i partnerstwa.Rozporządzenie o EFS (art. 5.2 i 5.3) przyznaje w sposób bardziej szczególny partnerom społecznym istotnąrolę w zarządzaniu EFS i gorąco zachęca Państwa Członkowskie do zapewnienia ich udziału w opracowaniu,wdrażaniu i monitorowaniu pomocy finansowanej z EFS. W ramach monitorowania EFS partnerzy społecznimają prawo zabierać głos na temat realizacji programów operacyjnych finansowanych z EFS, ponieważzatwierdzają oni kryteria wyboru działań finansowanych z EFS, badają stan zaawansowania programów opera-cyjnych i zatwierdzają sprawozdania opracowywane w trakcie ich realizacji.

Wnioski

Unia Europejska stwierdza, że partnerzy społeczni mają zasadniczy wkład w realizację pełnego zatrudnienia,poprawę jakości i wydajności zatrudnienia oraz we wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej. Sytuujepartnerów społecznych w centrum realizacji działań finansowanych z EFS.

Dominique BEZastępca Szefa JednostkiEMPL A/1Koordynacja Europejskiego Funduszu Społecznego Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, SprawSpołecznych i Równości Szans

[ 9 ]


Fundusze Strukturalne są jednym z najważniejszych mechanizmów finansowania, będących w dyspozycji Komisji.Z punktu widzenia związków zawodowych najważniejszym z tych funduszy jest prawdopodobnie EuropejskiFundusz Społeczny. W rozdziale tym najpierw w sposób ogólny zaprezentujemy Fundusze Strukturalne, a następ-nie zajmiemy się szczegółowo Europejskim Funduszem Społecznym oraz rolą, jaką odgrywają w nim związki zawo-dowe.

Fundusze StrukturalneFundusze Strukturalne są głównym narzędziem współpracy pomiędzy Unią Europejską a PaństwamiCzłonkowskimi. Ich celem jest wspieranie mniej uprzywilejowanych obszarów w celu zredukowania różnicspołeczno-ekonomicznych między różnymi Państwami Członkowskimi i różnymi obszarami terytorialnymi. Ichcelem jest zainicjowanie spójności społecznej i ekonomicznej, konkurencyjności i zatrudnienia, w kontekściemodelu zrównoważonego rozwoju, które są głównymi politycznymi priorytetami Unii Europejskiej.

Do funduszy tych należą:■ Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), który wykorzystywany jest do finansowania inwestycji

produkcyjnych, infrastruktury i inicjatyw mających na celu zmniejszenie dysproporcji ekonomicznych i społecz-nych pomiędzy obszarami terytorialnymi Unii.

■ Europejski Fundusz Społeczny (EFS), koncetrujący się na zatrudnieniu, rozwoju zasobów ludzkich i promowa-niu integracji społecznej.

■ Fundusz Spójności, skupia się na polityce z zakresu ochrony środowiska i transeuropejskiej infrastrukturytransportowej. Kierowany jest do wszystkich tych obszarów Państw Członkowskich, których produkt narodowybrutto (PKB) jest niższy niż 90 % wspólnotowej średniej.

Wszystkie te fundusze przyczyniają się do realizacji trzech priorytetowych celów wyznaczonych na lata 2007-2013 :■ konwergencja■ konkurencjyjność regionalna i zatrudnienie■ terytorialna współpraca europejska

Cel KonwergencjaCel Konwergencja ma za zadanie przyśpieszyć konwergencję Państw Członkowskich i słabiej rozwiniętych regio-nów w dziedzinie poprawy warunków wzrostu gospodarczego i zatrudnienia dzięki:■ podwyższeniu i poprawie jakości inwestycji w zasoby ludzkie i fizyczne,■ wspieraniu inwestycji na rzecz innowacji i społeczeństwa opartego na wiedzy,■ wspieraniu zdolności przystosowania się do zmian ekonomicznych i społecznych,■ zapewnieniu ochrony i poprawy środowiska,■ dążeniu do sprawności administracyjnej.

Cel ten skupia się na regionach, których produkt krajowy brutto (PKB) na głowę mieszkańca, obliczony na podsta-wie danych wspólnotowych z lat 2000-2002, nie przekracza progu 75 % średniego PKB w 25 państwach UE w tymsamym okresie.

[ 10 ]


EUROPEJSKIE FUNDUSZE STRUKTURALNENA LATA 2007-2013 W SKRÓCIE(Fragmenty 13 rozdziału podręcznika „Związki zawodowe i projekty transnarodowe”, wydanie 6, ETUI-REHS Formation1)

1 http://www.etui-rehs.org/education_fr/Resources/Trade-unions-and-transnational-projects-Sixth-Edition

Cel Konkurencyjność regionalna i zatrudnienieSkupia się na wzmocnieniu konkurencyjności i zatrudnienia oraz na przewidywaniu zmian ekonomiczno-społecz-nych. Ma on zachęcić do:■ podwyższenia ilości i jakości inwestycji w kapitał ludzki,■ wprowadzania innowacji i idei społeczeństwa opartego na wiedzy,■ przedsiębiorczości,■ ochrony i poprawy środowiska,■ poprawy dostępu, zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorstw,■ rozwój rynków zatrudnienia otwartych dla wszystkich.

Adresatem tego celu są regiony nie objęte Celem Konwergencja.

Cel Europejska Współpraca TerytorialnaCel ten skupia się na wzmocnieniu:

■ współpracy transgranicznej poprzez wspólne inicjatywy lokalne i regionalne w obszarach przygranicznych,■ współpracy transnarodowej pomiędzy regionami spełniającymi warunki określone przez Komisję Europejską, za

pomocą działań sprzyjających zintegrowanemu rozwojowi regionalnemu i związanych z priorytetami wspólnoto-wymi,

■ współpracy międzyregionalnej oraz wymiany doświadczeń na obszarze całej Wspólnoty.

Tymczasowa pomoc skierowana jest do regionów spełniających kryteria Celu Konwergencji, w których PKB namieszkańca obliczony został raczej na podstawie danych z 15 państw UE niż na podstawie danych z 25 państwUnii. Analogiczną tymczasową pomoc mogą uzyskać kraje spełniające kryteria korzystania ze środków FunduszuSpójności, w których PKB na mieszkańca obliczany jest raczej na podstawie danych z 15 państw UE niż na podsta-wie danych z 25 państw Unii.Cel Konwergencja korzysta ze wsparcia wszystkich wymienionych powyżej funduszy. Cel Konkurencyjności regio-nalnej i zatrudnienia jest finansowany ze środków EFRR i EFS. Cel Europejskiej współpracy terytorialnej finanso-wany jest wyłącznie ze środków EFRR.

Należy zaznaczyć, że począwszy od 2007 r. fundusze strukturalne przeznaczone będą dla 27 PaństwCzłonkowskich UE (z Bułgarią i Rumunią włącznie).

Wszystkie Państwa Członkowskie zostały zaproszone do zredagowania, przy współpracy z Komisją Europejską,dokumentu ramowego (znanego pod nazwą Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) do końca 2006 r.Dokument ten zawiera ogólne i szczegółowe wytyczne dotyczące działań w ramach każdego celu.

Ponadto każde państwo, po skonsultowaniu się z Komisją, zachęcane jest do przedstawienia ProgramuOperacyjnego, który zawierać będzie zaplanowane do realizacji działania, projekty finansowania oraz metodypostępowania i monitorowania wszytkich działań.

Państwa Członkowskie zachęcane są do włączenia władz regionalnych i miejscowych – wspólnie z partneramiekonomicznymi i społecznymi, w tym również ze związkami zawodowymi – w opracowanie, wdrażanie, monitoro-wanie i ocenę programów operacyjnych.

Finansowanie Funduszy StrukturalnychŁączna kwota, którą Unia przeznaczyła na fundusze na okres 2007-2013 wynosi 308,041 mln euro. Jest ona prze-znaczona na następujące różne cele:

■ Cel Konwergencja 81,54%■ Cel Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie 15,95%■ Cel Europejska współpraca terytorialna 2,52%

Ponadto przewidziano również środki na współfinansowanie na szczeblu krajowym. Prawidłowo każde państwomusi dopłacić kwotę wynoszącą co najmiej 25% na rzecz regionów objętych Celem Konwergencja oraz 50% narzecz regionów objętych Celem Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, aczkolwiek istnieją pewne wyjątki odtej reguły, na przykład regiony korzystające z pomocy tymczasowej.

[ 11 ]


Europejski Fundusz SpołecznyEuropejski Fundusz Społeczny został zmodyfikowany w celu spełnienia wymogów Strategii Lizbońskiej. Obecnieskupia się na wspieraniu celów wspólnotowych w dziedzinie integracji społecznej, zwalczania dyskryminacji,promowania równości oraz kształcenia ogólnego i zawodowego. Wzmocniono istniejące powiązania pomiędzy EFSi ramami politycznymi – Europejską Strategią Zatrudnienia – oraz zaakcentowano kwestie zatrudnienia i kształce-nia. Należy więc szczegółowo rozważyć priorytety określone w przepisach wspólnotowych na lata 2007-20132 dlacelów Konwergencja i Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie. Są to następujące priorytety:

a) zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców w celu lepszego przewi-dywania zmian gospodarczych i lepszego zarządzania nimi, w szczególności poprzez promowanie:(i) kształcenia ustawicznego oraz większego inwestowania w zasoby ludzkie przez przedsiębiorstwa, zwłaszcza

małe i średnie (MŚP), oraz pracowników, poprzez opracowywanie i wdrażanie systemów i strategii, w tympraktyk zawodowych, które zapewniają lepszy dostęp do szkoleń, w szczególności pracownikom o niskichkwalifikacjach i w starszym wieku, rozwój kwalifikacji i kompetencji, upowszechnianie technologii informa-cyjno-komunikacyjnych, e-learningu, technologie przyjazne dla środowiska i umiejętności zarządzania, orazpromowanie przedsiębiorczości i innowacyjności a także rozpoczynanie działalności gospodarczej;

(ii) opracowywanie i rozpowszechnianie innowacyjnych i bardziej wydajnych form organizacji pracy, w tympoprawę poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy, identyfikacji przyszłych wymogów związanych z zawodem iumiejętnościami, a także rozwoju szczególnych usług w zakresie zatrudnienia, szkoleń oraz wsparcia dłapracowników, w tym zwolnień monitorowanych (outplacement), w kontekście restrukturyzacji przedsiębiorstwi sektorów.

b) zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracja na rynku pracy osób poszukujących pracy i nieak-tywnych zawodowo, zapobieganie bezrobociu, zwłaszcza bezrobociu długoterminowemu i bezrobociu wśródmłodzieży, zachęcanie do aktywności w starszym wieku i dłuższej aktywności zawodowej oraz zwiększanie uczest-nictwa w rynku pracy, w szczególności przez wspieranie:(i) modernizacji i wzmacniania instytucji rynku pracy, w szczególności służb zatrudnienia oraz innych odnośnych

inicjatyw w kontekście strategii Unii Europejskiej i państw członkowskich zmierzających do pełnego zatrudnie-nia;

(ii) wdrażania czynnych i zapobiegawczych działań zapewniających wczesne rozpoznawanie potrzeb w ramachindywidualnych planów działania i zindywidualizowanego wsparcia, takich jak indywidualnie dobrane szkole-nia, poszukiwanie pracy, zwolnienia monitorowane i mobilność, samozatrudnienie i tworzenie przedsiębiorstw,w tym przedsiębiorstw spółdzielczych, zachęty do uczestnictwa w rynku pracy, elastyczne działania mające nacelu przedłużanie aktywności zawodowej pracowników w starszym wieku oraz działania ułatwiające pogodze-nie życia zawodowego z prywatnym, takie jak ułatwienie dostępu do opieki na dziećmi i osobami będącymi nautrzymaniu;

(iii) włączania do głównego nurtu polityki oraz podejmowania konkretnych działań mających na celu poprawędostępu do zatrudnienia, zwiększanie trwałego uczestnictwa kobiet w zatrudnieniu i rozwoju ich kariery orazzmniejszanie segregacji ze względu na płeć na rynku pracy, w tym poprzez oddziaływanie na bezpośrednie ipośrednie przyczyny różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn;

(iv) konkretnych działań mających na celu zwiększenie udziału migrantów w zatrudnieniu i wzmacnianie tymsamym ich integracji społecznej ; ułatwieniu geograficznej i zawodowej mobilności pracowników oraz integra-cji transgranicznych rynków pracy, w tym poprzez doradztwo, szkolenia językowe oraz uznawanie kompeten-cji i uzyskanych kwalifikacji.

c) zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji narynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacji na rynku pracy, w szczególności poprzez wspieranie:(i) metod integracji z rynkiem pracy oraz ponownego wejścia na rynek pracy osób znajdujących się w niekorzyst-

nej sytuacji, takich jak osoby doświadczające wykluczenia społecznego, osoby wypadające z systemu eduka-cji, przedstawiciele mniejszości, osoby niepełnosprawne i osoby opiekujące się osobami będącymi na ichutrzymaniu, poprzez działania służące poprawie zdolności do zatrudnienia, w tym w dziedzinie gospodarkispołecznej, dostęp do kształcenia zawodowego i szkolenia zawodowego, oraz działania towarzyszące i odpo-wiednie wsparcie, usługi na rzecz społeczności lokalnej i usługi w zakresie opieki służące poprawie możliwo-ści zatrudnienia;

(ii) akceptacji różnorodności w miejscu pracy i zwalczania dyskryminacji w dostępie do rynku pracy i rozwojukariery,w tym poprzez podnoszenie świadomości, angażowanie lokalnych społeczności przedsiębiorstw oraz

[ 12 ]


2 http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/regulation/pdf/2007/fse/ce_1081(2006)_pl.pdf.

promowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia.

d) wzmacnianie kapitału ludzkiego i promowanie partnerstwa na rzecz reformy w dziedzinie zatrudnienia i integra-cji, w szczególności poprzez wspieranie:(i) opracowywania i wprowadzania reform systemów edukacji i szkoleń w celu rozwijania zdolności do zatrudnie-

nia, lepszego dopasowania kształcenia ogólnego i zawodowego oraz szkoleń do potrzeb rynku pracy orazstałego podnoszenia kwalifikacji personelu szkoleniowego w celu rozwijania innowacyjności i gospodarkiopartej na wiedzy;

(ii) tworzenia sieci obejmujących instytucje szkolnictwa wyższego, centra badawczo-technologiczne oraz przed-siębiorstwa.

e) wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzez tworzenie sieci obejmujących odnośne zainteresowanestrony, takie jak partnerzy społeczni i organizacje pozarządowe, na poziomie transnarodowym, krajowym, regio-nalnym i lokalnym w celu mobilizacji na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji na rynku pracy włącznie.

W ramach celu Konwergencja ma także następujące priorytety:a) zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki, w szczególności poprzez wspieranie:(i) realizacji reform systemów edukacji i szkoleń, zwłaszcza w celu zwiększania zdolności ludzi do reagowania na

potrzeby społeczeństwa opartego na wiedzy i potrzebę kształcenia przez całe życie;(ii) większego uczestnictwa w edukacji i szkoleniu przez całe życie, w tym poprzez działania mające na celu osią-

gnięcie zmniejszenia liczby osób wypadających z systemu edukacji i zmniejszenia różnic w programach kształ-cenia dla obojga płci, oraz zwiększenie dostępu do edukacji i szkoleń na poziomie ogólnym, zawodowym iwyższym i poprawę ich jakości;

(iii) rozwoju potencjału ludzkiego w dziedzinie badań i innowacji, przede wszystkim poprzez studia podyplomowei szkolenia pracowników naukowych.

b) wzmacnianie zdolności instytucjonalnej i skuteczności administracji publicznej oraz służb publicznych na pozio-mie krajowym, regionalnym i lokalnym oraz, w stosownym przypadku, partnerów społecznych i organizacji poza-rządowych, w celu przeprowadzenia reform, lepszych uregulowań prawnych i dobrego zarządzania, zwłaszcza wdziedzinie gospodarki, zatrudnienia, edukacji, spraw społecznych, środowiska i sądownictwa, w szczególnościpoprzez wspieranie:(i) mechanizmów pozwalających na lepsze opracowywanie, monitorowanie oraz ocenę dobrej polityki i progra-

mów, w tym poprzez analizy, statystyki i porady ekspertów, wspieranie koordynacji międzyresortowej i dialogumiędzy odpowiednimi podmiotami publicznymi i prywatnymi;

(ii) budowania zdolności w zakresie realizacji polityk i programów w odpowiednich dziedzinach, w tym w odnie-sieniu do egzekwowania prawa, w szczególności poprzez stałe szkolenie kadry kierowniczej i personelu orazkonkretne wsparcie kluczowych służb, inspektoratów i podmiotów sfery społeczno-gospodarczej, w tym part-nerów społecznych i środowiskowych, odpowiednich organizacji pozarządowych oraz przedstawicielskichorganizacji związkowych.

W ramach tych celów EFS wspierać będzie programy operacyjne opracowywane przez Państwa Członkowskie naszczeblu krajowym lub regionalnym. Zasoby EFS są zarazem jednym z głównych instrumentów promowaniaEuropejskiej Strategii Zatrudnienia, zainicjowanej na szczycie Rady Europejskiej w Luksemburgu w 1997 r. i uaktu-alnionej przez Radę Europejską w Brukseli w lipcu 2005 r.3. Strategia ta określa następujące cele ilościowe, jakienależy osiągnąć do roku 2010:■ poszukujący pracy w całej UE są w stanie uzyskać informacje o wszystkich wolnych miejscach pracy ogłasza-

nych przez służby zatrudnienia Państw Członkowskich;■ podniesienie o pięć lat rzeczywistego przeciętnego wieku opuszczania rynku pracy na poziomie UE (w stosunku

do przeciętnej 59,9 lat w 2001 r.) ;■ zapewnienie do 2010 r. opieki nad przynajmniej 90 % dzieci pomiędzy 3 rokiem życia a rokiem rozpoczęcia

obowiązku szkolnego oraz przynajmniej 33 % dzieci poniżej 3 roku życia;■ średnia liczba uczniów wcześnie porzucających szkołę w UE wynosząca nie więcej niż 10 %;■ do roku 2010 co najmniej 85 % osób w wieku 22 lat w UE powinno ukończyć szkołę średnią;■ przeciętny poziom uczestnictwa w uczeniu się przez całe życie powinien wynosić w UE przynajmniej 12,5 % doro-

słej populacji w wieku produkcyjnym (grupa wiekowa w przedziale 25–64 lat).

[ 13 ]


3 Bardziej szczegółowe informacje znajdą Państwo na stronie:http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:205:0021:01:PL:HTML

EFS będzie finansować działania transnarodowe i międzyregionalne w celu zachęcania do rozpowszechnianiadobrych praktyk i opracowywania stosownych i adekwatnych strategii w dziedzinie zarządzania zmianami. Wspieraćbędzie również działania uwzględniające wnioski, jakie wyciągnięto z Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL (jedna z głów-nych Inicjatyw Wspólnotowych EU, finansowanych z EFS w okresie 2000-2006, która nie będzie prowadzona w latach2007-2013). Dzięki wzmocnieniu współpracy transnarodowej, działania te zostaną również poświęcone szczególnieintegracji migrantów, z osobami składającymi wnioski o azyl oraz grupami odsuniętymi na margines rynku pracy.

Związki zawodowe i fundusze strukturalnePrzepisy wspólnotowe przewidują pełne zaangażowanie organizacji związkowych i organizacji pracodawców naróżnych etapach wdrażania działań finansowanych z funduszy strukturalnych, kładąc szczególny nacisk na przygoto-wywanie, opracowywanie i monitorowanie projektów i działań. Wiąże się to z udziałem w pracach KomitetówMonitorujących, które powołane zostaną w ramach każdego programu operacyjnego, realizowanego z funduszystrukturalnych. W ramach tych komitetów związki zawodowe mogą udzielać rad na temat inicjatyw wymagającychwsparcia oraz kontrolować powiązania istniejące pomiędzy przyznanymi środkami finansowymi i głównymi celamipracowników.Podejmowanie decyzji w sprawie indywidualnych projektów pozostanie w większości w kompetencji instytucji, takichjak ministerstwa i władze regionalne, które w przeszłości nie zawsze poświęcały należytą uwagę projektom, w którezaangażowane były związki zawodowe. Niemniej jednak pracownicy, partnerzy społeczni i znaczenie kształcenia jakokluczowego czynika poprawy zatrudnialności, wymieniane są stale wśród ogólnych celów Europejskiego FunduszuSpołecznego.Związki zawodowe powinny w sposób pozytywny wykorzystać te punkty odniesienia, a w szczególności zasoby EFS,które na podstawie Rozporządzenia o EFS przyznane zostały po raz pierwszy na Cel Konwergencja. Należy wśród nichwspomnieć podwyższanie zdolności partnerów społecznych do realizacji celów EFS poprzez kształcenie, działaniazmierzające do tworzenia sieci, wzmacnianie dialogu społecznego i inne działania prowadzone wspólnie przez part-nerów społecznych, zwłaszcza w dziedzinie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw. Znaczenie tegoaspektu w zaangażowaniu związków zawodowych jest oczywiste.Najwięcej możliwości oferować będą projekty dotyczące szkoleń i kursów doskonalenia zawodowego pracowników,lub projekty na rzecz wsparcia poradnictwa zawodowego dla młodzieży i bezrobotnych. Większość z nich odbędziesię prawdopodobnie w postaci projektów szkoleń zawodowych, będących obszarem, w którym nie wszystkie euro-pejskie organizacje związkowe odgrywają obecnie aktywną rolę.Potrzeby w dziedzinie kształcenia zawodowego należy interpretować możliwie jak najszerzej, uwzględniając pewnąilość obszarów badań właściwych dla struktur związkowych, zaangażowanych w kształcenie związkowe. Szkolenieprzedstawicieli związków zawodowych, których zadaniem będzie monitorowanie programowania EuropejskiegoFunduszu Społecznego, polityk rynku pracy, inicjatyw na rzecz wzrostu zatrudnienia na szczeblu lokalnym, proble-mów związanych z imigracją, równością szans i różnymi formami nierówności występujących na szczeblu lokalnym,musi obejmować zasadnicze obszary badań dotyczących kształcenia, takie jak:■ wstępna analiza potrzeb szkoleniowych;■ przygotowanie projektów szkoleń i wykorzystanie sieci szkoleniowych;■ przygotowanie poradnictwa zawodowego, nowatorskich materiałów i wsparcia za pomocą technologii informacyj-

nych.

Uwzględniając możliwości realizacji działań transnarodowych w ramach EFS oraz nowy cel, jakim jest europejskawspółpraca terytorialna, związki zawodowe powinny w przyszłości jak najlepiej wykorzystywać sieci istniejące wEKZZ oraz działu ETUI-REHS Formation, w celu określenia jak najlepszych źródeł i możliwości oraz potencjalnychorganizacji partnerskich, co pozwoliłoby na przygotowanie i realizację udanych działań transnarodowych. Sieci i rezul-taty niektórych zasadniczych projektów realizowanych przez ETUI-REHS na przestrzeni ostatnich lat będą w tej dzie-dzinie istotnym źródłem (informacji). Obejmują one projekt DIALOG-ON, w którym uczestniczyło 16 organizacji part-nerskich, które skupiły się na badaniu wykorzystania narzędzi społeczeństwa informacyjnego w kontekście dialoguspołecznego, oraz program TRACE4, w którym uczestniczyło 20 partnerów i który skupił się na budowaniu zdolnościw związkach zawodowych w celu przewidywania zmian i zarządzania nimi.

Bardziej szczegółowe informacje znajdą Państwo na:

■ stronach internetowych Komisji Europejskiej i Europejskiego Funduszu Społecznegohttp://ec.europa.eu/employment_social/esf/index_fr.htm

■ stronie Biura Informacji o Unii Europejskiej ETUI-REHShttp://www.etui-rehs.org/education_fr/Service-d-informations-UE

[ 14 ]


4 Patrz: http://www.traceproject.org

Zasada partnerstwa

Fundusze strukturalne oparte są na czterech podstawowych zasadach: koncentracja, partnerstwo, dodatko-wość i programowanie.

EKZZ uważa zasadę partnerstwa za podstawową gwarancję właściwej realizacji działań związanych z fundu-szami strukturalnymi. Należałoby nawiązać wysokiej jakości partnerstwa, angażujące partnerów społecznychna każdym etapie realizacji działań finansowanych z funduszu.

EKZZ z żalem stwierdza, że reguły dotyczące funduszy strukturalnych nie określają w sposób jasny zasadypartnerstwa i powracają do „aktualnych zasad i praktyk krajowych”.

Należy zauważyć, że nowe rozporządzenie poszerza definicję potencjalnych partnerów. Partnerstwo możezostać zawarte z następującymi władzami i podmiotami:

władze regionalne, lokalne, miejskie i inne kompetentne władze publiczne;partnerzy ekonomiczni i społeczni;wszelkie inne stosowne podmioty, reprezentujące społeczeństwo obywatelskie, partnerzy środowiskowi, orga-nizacje pozarządowe i podmioty zajmujące się promowaniem równych szans mężczyzn i kobiet.

Nowe rozporządzenie określa, iż partnerstwo obejmować będzie przygotowanie, wdrażanie, monitorowanie iocenę programów operacyjnych. Państwa Członkowskie zaangażują w danym przypadku wszystkich stosow-nych partnerów, a zwłaszcza regiony, w różne etapy programowania, w terminach wyznaczonych dla każdegoz tych etapów.

■ Program operacyjny

Nowe rozporządzenie postanawia, że każdy program operacyjny opracowany zostanie przez PaństwoCzłonkowskie lub przez inną instytucję wyznaczoną w tym celu przez Państwo Członkowskie, przy współpracyz partnerami.

■ Komitet monitorujący

Komitetowi monitorującemu przewodniczyć będzie przedstawiciel Państwa Członkowskiego lub instytucjizarządzającej. Skład komitetu ustalony zostanie przez Państwo Członkowskie po uzgodnieniu z instytucjązarządzającą.

■ Wsparcie techniczne

Z inicjatywy i/lub w imieniu Komisji, z funduszy finansować można - z zastrzeżeniem pułapu wynoszącego2,5% ich danej rocznej puli - przygotowanie, monitorowanie, wsparcie administracyjne i techniczne, działaniazwiązane z audytem i inspekcjami, konieczne do wdrożenia rozporządzenia.Należy zauważyć, że przedsięwzięcia te obejmą w szczególności:■ działania na rzecz partnerów, na rzecz beneficjentów korzystających ze wsparcia funduszy i szerokiej

społeczności, z działaniami informacyjnymi włącznie;■ działania służące rozpowszechnianiu informacji, tworzeniu sieci, uwrażliwianiu, promowaniu współpracy i

wymianie doświadczeń.

[ 15 ]


PARTNERSTWO W RAMACH EFS

* W EFS

Rozporządzenie o EFS podkreśla znaczenie zasad „dobrego zarządzania i partnerstwa”. Postanawia ono, żeEFS wspierać będzie dobre zarządzanie i partnerstwo. Wsparcie to będzie ustalane i wdrażane na stosownymszczeblu terytorialnym, z uwzględnieniem poziomu krajowego, regionalnego i lokalnego, w oparciu o umowyze stosownymi instytucjami każdego Państwa Członkowskiego.

Ponadto Państwa Członkowskie zagwarantują uczestnictwo partnerów społecznych oraz konsultowanie iadekwatny udział innych partnerów, na odpowiednim szczeblu terytorialnym, w dziedzinie przygotowywania,wdrażania i monitorowania wsparcia z EFS.

■ Finansowanie

Zgodnie z nowym rozporządzeniem, instytucja zarządzająca każdym programem operacyjnym zachęca doodpowiedniego udziału partnerów społecznych w działaniach finansowanych na podstawie art. 3.

W sposób bardziej szczególny, w ramach Celu Konwergencja, odpowiednia kwota z zasobów EFS przezna-czona zostanie na budowanie zdolności, które obejmować będzie szkolenia, działania mające na celu tworze-nie sieci, wzmacnianie dialogu społecznego i działań prowadzonych wspólnie przez partnerów społecznych, wszczególności w dziedzinie zdolności adaptacyjnej pracowników i przedsiębiorstw wymienionych w artykule 3(1) (a).

Komisja powołała Grupę ad hoc ds. wsparcia z EFS na rzecz partnerów społecznych w celu zapewnienia tegowsparcia i jego „monitorowania”. Spotkania grupy ad hoc okazały się bardzo przydatne dla wyjaśnienia, jakrozumiany jest w Europie dialog społeczny oraz dla zdefiniowania „partnerów społecznych”.

Komitet EFS oficjalnie zatwierdził tzw. „kartę” dotyczącą „Partnerów społecznych będących beneficjentamiEFS” jako oficjalny dokument odniesienia, przeznaczony dla komitetów.

Na wniosek EKZZ, Komisja zgodziła się na kontynuowanie wsparcia z EFS na rzecz partnerów społecznych,które będzie stałym elementem agend Komitetu EFS w przyszłości.

Claude DenagtergalEKZZ

[ 16 ]


TRADE UNION CONGRESS (TUC) I EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY

TUC to brytyjska centrala związkowa, w skład której wchodzi około 66 organizacji związkowych, zrzeszającychw sumie 6,5 mln członków.

EFS jest narzędziem rynku pracy i w Wielkiej Brytanii dotyczy on dwóch dużych obszarów:

• dać ludziom pracę,• zapewnić wykwalifikowaną siłę roboczą, mającą zdolność adaptacyjną.

W niniejszym zestawieniu doświadczenie TUC i związków zrzeszonych w tej centrali rozpatrywane jest podkątem tych dwóch istotnych tematów.

Doświadczenie związkowe: w ramach pracy

Nowy rząd laburzystowski wprowadził początkowo w Wielkiej Brytanii program „New Deal” na rzecz bezrobot-nej młodzieży i osób, które od pewnego czasu nie mają pracy. W następnych latach „New Deal” był staleposzerzany na inne grupy osób, które wypadły z rynku pracy, takich jak osoby samotnie wychowujące dziecioraz pracownicy niepełnosprawni.

Program „New Deal” daje najlepsze rezultaty wtedy, kiedy identyfikuje on rozmaite bariery, na jakie napoty-kają jednostki. EFS umożliwił sfinansowanie analizy bardziej elastycznych i nowatorskich sposobów podejścia,wspieranych przez związki zawodowe, i przyczyniających się do skoncentrowania programu „New Deal”bardziej na pomaganiu ludziom niż na ich karaniu.

W trakcie przygotowań do Igrzysk Wspólnoty Brytyjskiej, zorganizowanych w 2002 r. w Manchesterze, EFSudzielił pomocy na rzecz obszernego programu rekrutacji wolontariuszy, którzy pomagali w trakcie tejimprezy. Program zaoferował ciekawe możliwości i szkolenia osobom bezrobotnym należącym do grupspołecznych znajdujących się w niekorzystnej sytuacji. Wsparcie i udział związków zawodowych zagwaranto-wały, iż program zaoferował ludziom faktyczne dodatkowe perspektywy nie zastępując jednocześnie pracy,która mogła być wykonana przez wynagradzany personel.

Doświadczenie związkowe: umiejętności pracowników

Z EFS skorzystano także w celu wsparcia inicjatyw podejmowanych przez związki zawodowe i przeznaczonychdo stawienia czoła masowym zwolnieniom w wyniku restrukturyzacji niektórych sektorów i obszarów działa-nia, zaś analiza potrzeb finansowanych z EFS, programy poradnictwa i programy szkoleniowe pozwoliłypracownikom na zdobycie umiejętności, które wykorzystać mogą w nowych sektorach i w nowych miejscachpracy.

Jako przykład posłużyć może krajowy projekt obejmujący cały przemysł metalurgiczny, który zarzą-dzany był przez związek zawodowy tego sektora i przez jego własną placówkę szkoleniową, w ramachpartnerstwa z innymi podmiotami, oraz projekt na rzecz przemysłu ceramicznego, który skoncentro-wał się na szczególnym regionie Wielkiej Brytanii.

EFS wykorzystany został do wsparcia wysiłków podejmowanych przez związki zawodowe w celu poprawy zdol-ności ich członków. Opracowaliśmy program rekrutacji i szkoleń przeznaczony dla przedstawicieli związko-

[ 17 ]


DOBRE PRAKTYKI ZWIĄZKOWE W DZIEDZINIE KORZYSTANIA Z EFS

wych. Chodzi o tych przedstawicieli związkowych w miejscu pracy, którzy zajmują się kontaktami z zatrudnio-nymi członkami w celu zapewnienia możliwości praktyk zawodowych, nie związanych bezpośrednio z pracą.Zastosowano technikę promowania Ośrodków Nauczania Zawodowego w miejscu pracy. Ich zadaniem byłapoprawa umiejętności zawodowych i zaoferowanie większych możliwości w dziedzinie nauczania zawodowegoi rozwoju osobistego.

Jednym z głównych celów związku było zapewnienie szans wszystkim osobom. W przeszłości i w końcowymetapie programu Equal, EFS pomógł związkom zawodowym w zapewnieniu promocji programu „Skills for Life”(umiejętności życiowe), skierowanego do członków związku. Opracowanie materiałów i przygotowanie skon-tekstualizowanych narzędzi uzyskało na poszczególnych etapach wsparcie finansowe ze strony EFS i budżetupaństwa.

Związki zawodowe i EFS: kilka wniosków

Na podstawie zdobytego przez nas doświadczenia stwierdzamy, że najważniejsze jest określenie jasnychcelów związkowych. W naszym przypadku obejmowały one ustanowienie przedstawicieli związkowych ds.szkoleń i wdrożenie inicjatyw związkowych pozwalających na stawienie czoła zwolnieniom. Następnie zdecy-dowaliśmy się na zbadanie środków, umożliwiających wsparcie tych prac. Niekiedy był to EFS lub inneprogramy krajowe, natomiast w innych przypadkach w wyniku negocjacji uzyskaliśmy pomoc ze strony praco-dawców.

Dzięki współpracy z partnerami osiągnęliśmy lepsze wyniki. Stworzyliśmy wieloletnią tradycję w dziedziniekształcenia naszych własnych przedstawicieli i osób odpowiedzialnych w miejscu pracy, w ramach partner-stwa z tzw. Kolegiami Kształcenia Ustawicznego oraz podmiotami ze strefy wolontariatu, takimi jak WorkersEducational Association (Stowarzyszenie Kształcenia Zawodowego). Na tym partnerstwie oparty został naszprogram edukacyjny skierowany do przedstawicieli związkowych do spraw kształcenia.

Istotne jest dobre zarządzanie projektami finansowanymi z EFS, nie tylko w celu jak najlepszego spełnieniakryteriów uczciwości, itp, ale by móc także sprawdzić, czy my sami korzystamy z tych środków z rozwagą.

Doświadczenie nauczyło nas, że najważniejszą rzeczą jest opracowanie strategii oceny wszystkich projektów,co zapewni nam realizację naszych celów.

Więcej informacji znajdą Państwo na stronach internetowych:

TUC: www.tuc.org.ukEFS w Wielkiej Brytanii: www.esf.gov.ukEqual: www.equal-works.comE-mail: [email protected]

Alan ManningTUCWielka Brytania

[ 18 ]


WARTOŚĆ EFS I PRACY W RAMACH PARTNERSTWA

Pozwolę sobie najpierw krótko się przedstawić: Byłam pracownicą opieki społecznej i przez około 20 latpracowałam na rzecz szwedzkiej organizacji związków zawodowych osób z wykształceniem wyższym - SACO.Pracuję z wykorzystaniem EFS od momentu przystąpienia Szwecji do UE przed ponad dziesięcioma laty. Przezwiele lat reprezentowałam szwedzkie związki zawodowe w Komitecie EFS na poziomie wspólnotowym. Jestemtakże przedstawicielką w różnych komitetach wykonawczych i grupach roboczych w ramach EFS.

Pragnę podzielić się kilkoma wnioskami, przede wszystkim z przedstawicielami nowych PaństwCzłonkowskich:

Stać się EuropejczykiemPodobnie jak stwierdza Nokia w swojej reklamie, polityka spójności i EFS pozwalają „łączyć ludzi” („makepeople connect”). Wszystkie projekty realizowane w ramach programów EFS pozwalają nam dowiedzieć sięwięcej o Europie i o nas samych.

Opracowywanie programów finansowanych z EFS tylko i wyłącznie w celu uzyskania takiego finansowaniapowinno być zabronione. To strata czasu, pieniędzy i energii. Wszyscy, na wszystkich poziomach, powinni znaći akceptować cele EFS korzystając ze środków funduszu.

Partnerstwo jest rzeczą najważniejsząRozporządzenie o EFS narzuca faktycznie przymus pracy w ramach partnerstwa pomiędzy rządem i partne-rami społecznymi, przede wszystkim związkami zawodowymi i organizacjami pracodawców. Takie relacje „win-win” oparte są na słusznych założeniach. Jeśli aktorzy rynku zatrudnienia i świata pracy nie są przygotowanido praktycznych działań i do wdrażania różnych celów i polityk oraz do zapewnienia ich monitoringu, wówczasinwestycje EFS nie przyniosą na pewno żadnych pozytywnych rezultatów ani nie zaoferują żadnego skutecz-nego rozwiązania. Istotne jest, aby działania podejmowane były w miejscu pracy. A czy można dotrzeć domiejsca pracy nie współpracując z organizacjami pracodawców i pracowników ?

Elementem kluczowym jest wartość dodanaWartość dodana to idea bardzo złożona, trzeba więc wyjaśnić, co ona oznacza i kto z niej korzysta. O tychbardzo przydatnych kwestiach należy pamiętać w trakcie zawierania partnerstwa. Na te pytania nie ma natu-ralnie ostatecznej odpowiedzi. Dla mnie jest rzeczą jasną, że forma wartości dodanej polega na tym, co osią-gamy pracując z innymi i na wynikach, jakich nie moglibyśmy osiągnąć sami. W związku z tym partnerstwo iproces pracy należy uznać za wartość dodaną.

Pieniądze nie spadają z niebaNa wzór innych „funduszy europejskich” finansowanie z EFS uważane jest często za „darmowy posiłek”. Mogęjednak Państwa zapewnić, że „nic nie ma za darmo”. Oczywiście, Państwa projekty w ramach EFS muszą byćdla was opłacalne, ale jednocześnie muszą włączyć się w model europejski. Państwa margines manewrowy wdziedzinie finansowania jest więc ograniczony. Nawet jeśli mogą Państwo uważać – ze względu na znajomośćmiejscowych potrzeb – że możliwe jest znalezienie lepszych metod zarządzania przydzielonymi środkami, niepróbujcie tego robić. Być może wpadniecie na coś niezwykle nowatorskiego, ważne jest jednak, by utrzymaćsię w granicach Rozporządzenia o EFS i programów operacyjnych. Nie leży to tylko i wyłącznie w interesieKomisji, ale z długookresowego punktu widzenia jest to równie ważne dla was i dla programów, w którychuczestniczycie. Innym „zasadniczym” aspektem jest konieczność zachowania dobrej opinii związku.

Partnerstwo w celu rozwiązania problemówTo oczywiste, że każdy partner musi mieć stosowny powód, by uczestniczyć w partnerstwie. Nie jest to jednakpowód, by dążyć do zdobycia największego kawałka tortu. Partnerstwo polega raczej na dzieleniu się pomy-słami na temat pieczenia tortu. Jeśli nie potraficie uzgodnić sposobu jego podziału, wtedy lepiej prowadzićrozmowy nie zawierając partnerstwa, zwłaszcza wtedy, kiedy zamierzacie razem jeszcze coś upiec. Praca wramach partnerstwa polega raczej na wspólnym rozwiązywaniu problemów i na ustaleniu, w jaki sposób upiecna tyle duże ciasto, by wystarczyło go dla wszystkich.

Powiązanie z innymi politykami wspólnotowymiEFS jest wyraźnie powiązany ze Strategią Lizbońską, z agendą spraw społecznych i z innymi politykami zmie-rzającymi do popierania wzrostu i dobrobytu w Europie. Inwestycje EFS przeznaczone są do realizacji tych

[ 19 ]


polityk w Państwach Członkowskich. Niemniej jednak „ludzie polityki” rzadko są zaznajomieni z EFS. Kiedyspotykamy się z naszymi kolegami lub odpowiednikami, bardzo przydatna jest na przykład ogólna wiedza natemat Strategii Lizbońskiej. O wiele łatwiej można im wtedy wyjaśnić wartość EFS i pracy, jaką wykonują.

Komunikacja pomiędzy poszczególnymi poziomamiZabawa polegająca na przerzucaniu odpowiedzialności na innych jest częstym powodem rozdrażnień ipomyłek. Starajcie się jej unikać, ponieważ nie macie tutaj nic do wygrania. Oczywiście aktorzy na poziomiewspólnotowym nie mają tych samych wyobrażeń czy tej samej wiedzy, jak chociażby aktorzy na szczeblu lokal-nym, i na odwrót. Lepiej zwrócić się do aktorów z innych szczebli (lub z innych Państw Członkowskich), niż„narzekać we własnym gronie”.

Uczestnictwo, ale nie w przesadny sposóbZważywszy, że partnerstwo jest stosunkowo niedawną metodą pracy, dysponują Państwo pewnym margine-sem manewrowania w celu określenia własnej roli w partnerstwie, nie będąc zarazem skrępowanym przeztradycyjne manichejskie odruchy. To sprawa delikatna i wymagająca ostrożnego podejścia. Gorąco doradza-łabym wyraźne odróżnienie roli instytucji zarządzającej i roli partnerów społecznych. Ustalenie zakresu odpo-wiedzialności jest istotnym elementem budowania partnerstwa; należy jasno określić, co kto robi.

Przyprowadzić EFS do własnego domuZe względu na to, że EFS jest dość złożony i wymagający, niekiedy trudno jest na własnym gruncie wzbudzićzainteresowanie pracą związaną z EFS. Zresztą związkowcy uczestniczący w tych działaniach często stosujączasochłonne metody pracy. Dlatego też wyjątkowo ważne jest poświęcić czas na:

■ zapewnienie sobie pomocy ze strony kierownictwa firmy podczas prac w ramach EFS;■ unikanie ograniczających mandatów „lokalnych”. Działanie z wykorzystaniem EFS skoncentrowane jest na

procesie; ■ sporządzenie raportu i zapewnienie, by Państwa praca widoczna była dla pracodawcy i dla waszych kolegów;■ a także pamiętać o budowaniu sieci współpracy i o rozrywce!

Charlotta KRAFFTSACOSzwecja

[ 20 ]


UDZIAŁ PARTNERÓW SPOŁECZNYCH W „PROGRAMOWANIU” FUNDUSZYUNIJNYCH: DOŚWIADCZENIE WŁOCH

Partnerstwo jest jedną z kluczowych zasad unijnej polityki spójności. W tym kontekście włoscy partnerzyspołeczni odegrali istotną rolę w „programowaniu” funduszy unijnych w okresie 2000-2006. Role te byłyodmienne w regionach objętych Celem 1 i Celem 3.

W regionach słabiej rozwiniętych (południowe Włochy), objętych Celem 1, partnerzy społeczni odegrali rolękonsultantów. Mieli prawo do informowania i konsultowania. Komisja Europejska wysoko oceniła ich aktywnyudział w początkach procesu. Od strony technicznej partnerzy społeczni uczestniczyli w pracach KomitetówMonitorujących na poziomie krajowym i regionalnym. Na szczeblu politycznym włoscy partnerzy społeczniuczestniczyli również w Forum Partnerskim, podczas dorocznego omawiania przez związki zawodowe, zrze-szenia pracodawców i instytucje administracji publicznej zasadniczych kwestii, dotyczących przyznania fundu-szy unijnych. Przedstawiciele partnerów społecznych pomagali również uczestnicząc w krajowym programieoperacyjnym pod nazwą „Pomoc techniczna”. Program ten finansowany był z funduszy wspólnotowych.Partnerzy społeczni wspólnie z władzami publicznymi ustalili zakres pomocy, jakiej należy udzielić związkow-com i pracownikom działającym w Komitetach Monitorujących. Działania te pozwoliły na ich przeszkolenie iudzielenie im pomocy w zaplanowaniu projektu oraz uzyskaniu innych informacji. Na specjalnej stronie inter-netowej mogli jednocześnie uzyskać wsparcie społeczne i ekonomiczne.

W regionach objętych Celem 3 (polityka kształcenia zawodowego i zatrudnienia w środkowych i północnychWłoszech), partnerzy społeczni odegrali w latach 2000-2006 ważniejszą rolę niż w regionach objętych Celem1. Uczestniczyli w pracach Komitetów Monitorujących na równych prawach udziału i głosowania jak pozostaliich członkowie. Przedstawiciele partnerów społecznych w Komitetach Monitorujących otrzymali wsparcie wramach projektu komunikacji on-line pod nazwą „Scift Aid”, który udostępnił im dokumentację, szkolenia ipomoc na rzecz ich projektów. W latach 2000-2006 włoskie związki zawodowe osiągnęły znakomite rezultatyw regionach objętych Celem 3: większość środków z Europejskiego Funduszu Społecznego w regionach obję-tych Celem 3 przeznaczona została na wsparcie aktywnej polityki zatrudnienia i kształcenia ustawicznego.

Na podstawie doświadczeń zdobytych przez partnerów społecznych w latach 2000-2006 w regionach Włochobjętych Celem 1 i Celem 3, wymienić można silne i słabe strony. Jeśli chodzi o silne strony, należy pamiętaćo trzech aspektach. Po pierwsze, partnerzy społeczni byli bardziej zaangażowani w okresie programowymobejmującym lata 2000-2006 niż w przeszłości. Po drugie, odegrali aktywną rolę, zwłaszcza na początkuokresu programowania funduszy unijnych. Po trzecie, dialog społeczny został wzmocniony poprzez dyskusję zkrajowymi i lokalnymi władzami publicznymi. Wśród słabych strony rozróżnić należy trzy aspekty. Po pierwsze,włoska administracja publiczna ma skłonność do przyznawania partnerom społecznym w pewnych okoliczno-ściach wyłącznie formalnej roli. Po drugie, dyskusja na temat programowania funduszy unijnych często ogra-niczała się do przedstawicieli partnerów społecznych, działających w Komitetach Monitorujących. Wreszcie,stale brak analizy na temat wpływu funduszy wspólnotowych na zatrudnienie i organizację pracy.

Zważywszy powyższe plusy i minusy, można byłoby wyciągnąć pewne wnioski na okres programowania fundu-szy europejskich, obejmujący lata 2007-2013. W ramach nowego celu „Konwergencja” (dawny Cel 1), part-nerzy społeczni zachęcani będą do aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz budowania zdolności orazdo prowadzenia wspólnych działań w tych dziedzinach politycznych, w których odgrywają oni decydującą rolę(np.: kształcenie ustawiczne, unowocześnianie organizacji pracy i uwzględnianie następstw restrukturyzacji).Ponadto, w ramach nowego celu „Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie”, partnerzy społeczni powinnibardziej zaakcentować narzędzia przeznaczone do oceny wpływu funduszy wspólnotowych na jakość i ilośćmiejsc pracy.

Ornella CilonaCGIL,Włochy

[ 21 ]


DOŚWIADCZENIE HISZPANII (1)

Zakresy tematyczne

Istnieje pięć zakresów tematycznych składających się na treść Programów Operacyjnych:

1. Działania na rzecz promocji zatrudnienia i kształcenia zawodowego (kształcenie zawodowe bezrobotnych).(Cel 1 i 3).

2. Działania w obszarze kształcenia ustawicznego i wspierania przedsiębiorczości. (Cel 1 i 3).3. Organizacja systemu kształcenia zawodowego. (Cel 1 i 3).4. Hiszpański system Badań, Rozwoju i Innowacji. (Cel 1)5. Walka z dyskryminacją. (Cel 1 i 3). Charakter poziomy.

Struktura programowania wykorzystywana przez Hiszpanię

■ Dwie duże grupy Programów Operacyjnych, wynikające z podziału obszarów kompetencji należących dorządu centralnego i Wspólnot Autonomicznych (czyli samorządów regionalnych).

■ Działania przewidziane w ramach EFS mają następującą strukturę:• Programy Regionalne obejmujące działania poszczególnych władz samorządowych w pięciu prioryteto-

wych dziedzinach działań przewidzianych w Rozporządzeniu o EFS.• Programy Wieloregionalne o charakterze poziomym; ich struktura powiązana jest z obszarami działania i

kładą one nacisk na działania o zasięgu krajowym, podejmowane przez administrację publiczną i inneagencje państwowe.

Struktura

Temat I - Bezrobotni

Krok 1 - Zaoferowanie bezrobotnym możliwości włączenia się w rynek pracy ■ Kształcenie zawodowe (dla bezrobotnych)■ Krajowy Plan Kształcenia Zawodowego i Reintegracji, Plan FIP, Rozporządzenie królewskie nr

631/1993, z 3 maja 1993 r.Opis:Bezpłatne kształcenie zawodowe dla osób pragnących wejść na rynek pracy i zamierzających zmienić zawódlub uzyskać pogłębioną specjalizację zawodową.

Powyższe działania uzupełnione zostaną przez ciągłą serię analiz pod kątem poszukiwania nowych możliwościzatrudnienia, w nowych i rozwijających się branżach lub zawodach, z uwzględnieniem zmian w dziedzinieumiejętności zawodowych i związanych z tym potrzeb w dziedzinie kształcenia zawodowego.

Adresaci:

Jeśli chodzi o udział w tych działaniach, pierwszeństwo mają następujące kategorie osób:

[ 22 ]


regionalne Programy Operacyjne (PO)

38%

wieloregionalne ProgramyOperacyjne (PO)

72%

a) Bezrobotni pobierający świadczenia lub zasiłki dla bezrobotnych;b) Bezrobotni powyżej 25 roku życia, zwłaszcza osoby pozostające na bezrobociu dłużej niż rok;c) Bezrobotni poniżej 25 roku życia, który stracili pracę przed co najmniej sześcioma miesiącami;d) Bezrobotni mający wyjątkowe trudności w reintegracji.

W celu osiągnięcia lepszej integracji kobiet na rynku pracy, ustalono, że celem jest 60 % udział kobiet w dzia-łaniach szkoleniowych w ramach planu FIP.

Krok 2 – Walka z bezrobociem długoterminowym za pomocą działań na rzecz reintegracji zawodowejdługoterminowych bezrobotnych

■ Warsztaty zatrudnienia Celem jest poprawa zatrudnialności bezrobotnych w wieku 25 lat lub starszych, poprzez ich udział w pracachlub usługach użytku publicznego lub społecznego, powiązanych z nowymi możliwościami zatrudnienia.

Opis:Pracownicy uczestniczący w warsztatach zatrudnienia uzyskują wykształcenie zawodowe dostosowane doplanowanego stanowiska, przy czym na przemian z nauką pracują i odbywają praktyki zawodowe.

Adresaci:Bezrobotni w wieku 25 lat lub starsi, przede wszystkim bezrobotni długoterminowi, osoby powyżej 45 rokużycia, kobiety i osoby o różnym stopniu niepełnosprawności.

Temat 2 – Pracownicy zatrudnieni

Krajowy subsystem ustawicznego kształcenia zawodowego• Skupia się wokół porozumień w sprawie ciągłego kształcenia zawodowego, zawieranych pomiędzy organi-

zacjami społecznymi (porozumienie dwustronne) i pomiędzy organizacjami społecznymi i rządem (porozu-mienie trójstronne). Porozumienia te odnawiane są co 4 lata.

• Ciągłe kształcenie zawodowe pracowników stara się dostosować do efektywniejszych form organizacjipracy.

• Celem jest przewidywanie konieczności dostosowania się w procesie produkcji i zarazem uwrażliwienie nakwestie środowiskowe.

• Szczególną uwagę poświęca się małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP)

Adresaci: Pracownicy zatrudnieni.

Dla potrzeb postanowień wspomnianego powyżej porozumienia kształcenie ustawiczne oznacza:a) Działalność szkoleniową prowadzoną przez przedsiębiorstwa, pracowników lub stosowne organizacje repre-

zentujące ich interesy, zarówno pod kątem poprawy umiejętności i kwalifikacji, jak też w celu rekwalifika-cji pracowników zatrudnionych.Powyższe działania mogą odbywać się w formie programów szkoleniowych realizowanych na zamówienie,oferowanych programów szkoleniowych i międzysektorowych programów szkoleniowych;

b) Działania uzupełniające oraz wspierające kształcenie zawodowe, które przyczyniają się do określenianowych potrzeb kształcenia i do opracowania nowych narzędzi i metodologii, które zastosować można wkształceniu zawodowym;

c) Indywidualne zezwolenia na kształcenie zawodowe, pozwalające na uzyskanie przez pracowników wyższegopoziomu kwalifikacji.

Ustawiczne kształcenie zawodowe musi spełniać następujące funkcje:• Funkcja ciągłego przystosowywania się do rozwoju zawodów i poszczególnych stanowisk pracy w celu

poprawy umiejętności i kwalifikacji koniecznych dla wzmocnienia pozycji przedsiębiorstw i ich pracowników.• Funkcja awansu społecznego, pozwalająca wielu pracownikom na uniknięcie stagnacji kwalifikacji zawodo-

wych.• Funkcja profilaktyczna, umożliwiająca przewidywanie ewentualnych negatywnych następstw realizacji

rynku wewnętrznego i rozwiązanie trudności, na jakie napotkać muszą sektory i przedsiębiorstwa w trakcierestrukturyzacji ekonomicznej i technologicznej.

[ 23 ]


Temat 3 : Organizacja systemu kształcenia zawodowego

Wstępne/zorganizowane szkolnictwo zawodowe

Szkolnictwo powszechne, nie uniwersyteckie, podzielone jest na następujące poziomy, etapy i cykle naucza-nia:

■ Szkolnictwo przedszkolne■ Szkolnictwo podstawowe■ Szkolnictwo średnie obejmujące następujące etapy:

- Obowiązkowe szkolnictwo średnie- Programy gwarancji społecznej- Specjalistyczne kształcenie zawodowe- Matura

■ Szkolnictwo policealne, nie uniwersyteckie- Specjalistyczne kształcenie zawodowe na szczeblu wyższym

Wprowadzenie Państwowego Systemu Kwalifikacji Zawodowych i Kształcenia Zawodowego

Państwowy Instytut Kwalifikacji:

■ ma za zadanie opracowanie, przy udziale partnerów społecznych, Państwowego Katalogu Kwalifikacji iodpowiedniego kształcenia zawodowego; jest zasadniczym elementem funkcjonalnego powiązania z posta-ciami zawodów, wynikającym z negocjacji zbiorowych, oraz działa na rzecz zintegrowania różnorodnychsubsystemów kształcenia zawodowego, z kształceniem wstępnym włącznie.

■ Katalog ten stanowi ramy odniesienia w dziedzinie kwalifikacji zawodowych, bez względu na formalny lubnieformalny sposób ich uzyskania.

Zadania Państwowego Instytutu Kwalifikacji określone są w art. 2 Rozporządzenia królewskiego nr 375/1999.Poniżej wymieniamy kilka z nich, które warto zaakcentować:

■ Zaproponować wdrożenie Państwowego Systemu Kwalifikacji i zarządzanie nim.■ Zaproponować System Homologacji i Uznawania Kompetencji Zawodowych.■ Zaproponować niezbędne kroki na rzecz uregulowania Systemu Zgodności, Zatwierdzania i Równoważności

pomiędzy trzema subsystemami kształcenia zawodowego, z doświadczeniem zawodowym włącznie.■ Dostarczać informacje na temat rozwoju zapotrzebowania i podaży zawodów, stanowisk i profilów zawodo-

wych na rynku pracy, ze szczególnym uwzględnieniem systemów klasyfikacji zawodowej, wynikających znegocjacji zbiorowych.

■ Wdrożyć procedurę pozwalającą na objęcie współodpowiedzialnością Agencji lub Instytutów WspólnotAutonomicznych i partnerów społecznych, zarówno jeśli chodzi o opracowanie katalogu kwalifikacji zawo-dowych, jak też o aktualizację zapotrzebowania sektorowego.

■ Rozwijać na szczeblu krajowym i wspólnotowym, w imieniu Głównej Rady Kształcenia Zawodowego, działa-nia w dziedzinie kształcenia zawodowego, takie jak raporty, badania, analizy porównawcze, zbiór dokumen-tów, bibliografie, seminaria naukowe.

Państwowy System Kwalifikacji

Struktura Państwowego Systemu Kwalifikacji składa się z trzech elementów:1) Państwowy Katalog Kwalifikacji Zawodowych;2) Zintegrowany Modułowy Katalog Kształcenia (nazywany dalej CIM);3) System Uznawania i Homologacji Kwalifikacji Zawodowych.

1) Państwowy Katalog Kwalifikacji ZawodowychKatalog ten jest dla wszystkich subsystemów kształcenia zawodowego wspólnym punktem odniesienia wdziedzinie kompetencji. Pozwala on zorientować się w działaniach kształceniowych, skupiających się naaktualnych (i przewidywalnych) potrzebach w dziedzinie kwalifikacji, wymaganych w procesie produkcji i narynku pracy, z uwzględnieniem potrzeb w dziedzinie kwalifikacji, występujących w różnych WspólnotachAutonomicznych, w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej i w gospodarkach rozwiniętych.

[ 24 ]


Katalog nazywany jest Katalogiem Państwowym, ponieważ jego struktura musi być oparta na zasadziezachowania jednolitości rynku pracy.

2) Zintegrowany Modułowy Katalog Kształcenia (nazywany dalej CIM) Wraz z Państwowym Katalogiem Kwalifikacji Zawodowych będzie on zasadniczym elementem, pozwalają-cym na zintegrowanie oferty kształcenia trzech subsystemów kształcenia zawodowego: subsystemu kształ-cenia wstępnego/zorganizowanego, subsystemu kształcenia zawodowego i subsystemu kształcenia usta-wicznego.CIM, mający postać modułów dostosowanych do potrzeb zatrudnionych lub bezrobotnych osób aktywnychzawodowo oraz do potrzeb osób w wieku szkolnym, oferowany będzie w ramach sieci ośrodków kształce-nia zawodowego.

3) System Uznawania i Homologacji Umiejętności ZawodowychSystem będzie miał za zadanie:Ocenę, uznawanie i homologację umiejętności i kwalifikacji zawodowych osób, bez względu na sposób ichuzyskania, z trybem nieoficjalnym włącznie, z naciskiem na homologacje pod kątem rozwoju ich karieryzawodowej i zachęcanie wszystkich obywateli do korzystania z możliwości kształcenia ustawicznego.

Opracowanie Państwowego Systemu Kwalifikacji

Obejmuje ono sześć etapów:

1) Przygotowanie danych i utworzenie grupy roboczej. Przy udziale partnerów społecznych.2) Koncepcja kwalifikacji. Przy udziale partnerów społecznych.3) Zdefiniowanie kształcenia towarzyszącego. Przy udziale partnerów społecznych.4) Kontrola zewnętrzna. Realizowana przy udziale partnerów społecznych. 5) Działania dotyczące kwalifikacji w ramach Głównej Rady Kształcenia Zawodowego. Organ trój-

stronny.6) Działania dotyczące kwalifikacji w ramach Państwowej Rady Szkolnej (wraz z reprezentantami part-

nerów społecznych) i stosownych służb ministerialnych.

1) Przygotowanie danych i utworzenie grupy roboczej

Ustala obszar zawodowy będący przedmiotem badań oraz określa i analizuje kwalifikacje, które mogą byćzagrożone w tej dziedzinie pracy.UGT (Centralny Związek Robotników) uczestniczy w tych pracach proponując ekspertów w celu utworzeniaw/w grup roboczych, którzy zostaną wybrani zgodnie z profilem technicznym i niezależnie od wszelkichkryteriów reprezentatywności. Wyboru dokona administracja.

2) Koncepcja kwalifikacji

Opracowanie tzw. Ogólnej Kompetencji Kwalifikacji i określenie specyficznych jednostek kompetencji.Szeroko powiązane z funkcjami, jakie pełnić ma pracownik posiadający w/w kwalifikację.Równocześnie wymienia najbardziej odpowiednie zawody i stanowiska pracy pod kątem planowanej kwali-fikacji.

3) Definicja kształcenia towarzyszącego

Określenie wagi w zależności od funkcji kształcenia towarzyszącego i niekiedy pod kątem warunkówstawianych w dziedzinie kredytów kształceniowych na rzecz mobilności, zwłaszcza w przypadkuzawodów regulowanych.(„Zawód regulowany”: działalność zawodowa lub zespół działalności zawodowych, których podjęcie, wykony-wanie lub jeden ze sposobów wykonywania wymaga, bezpośrednio bądź pośrednio, na mocy przepisów usta-wowych, wykonawczych lub administracyjnych, posiadania specjalnych kwalifikacji zawodowych. Dyrektywa2005/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, z dnia 7 września 2005 r., w sprawie uznawania kwalifikacjizawodowych.)

[ 25 ]


4) Kontrola zewnętrzna

Dwa sposoby:

1) Aspekty dotyczące zdefiniowania kwalifikacji, funkcji jakie wykonywać mają odnośne osoby, ichpowiązanie z informacjami uzyskanymi w ramach negocjacji zbiorowych i dokładne określenie czasupotrzebnego na ich uzyskanie.2) Aspekty dotyczące wagi kształcenia, sprecyzowanej w dokumencie ustanawiającym każdą kwalifika-cję oraz definicja tzw. kompetencji ogólnej każdej kwalifikacji.

5) Działania w dziedzinie opisu kwalifikacji

Negocjacje dotyczące kwalifikacji w ramach Głównej Rady Kształcenia Zawodowego.Organ trójstronny. Organ konsultacyjny ds. nie uniwersyteckiego kształcenia zawodowego.

6) Działania w dziedzinie kwalifikacji w ramach Państwowej Rady Szkolnej (przy udziale reprezentacjipartnerów społecznych) i odnośnych służb ministerialnych

Rozwój sytuacji w dziedzinie opracowania Katalogu Kwalifikacji i Kształcenia Zawodowego

Katalog obejmuje 26 kategorii zawodowych.

Szacuje się, że w ramach pierwszego opracowania obejmie on około 600 kwalifikacji.Obecnie obejmuje 223 kwalifikacji zawodowych, opublikowanych w załącznikach do następującychrozporządzeń królewskich:

• Rozporządzenie królewskie nr 295/2004 (BOE /Hiszpański Dziennik Ustaw/, 9 marca 2004) dotyczy 97kwalifikacji.

• Rozporządzenie królewskie nr 1087/2005 (BOE, 5 października 2005) dotyczy 65 kwalifikacji.• Rozporządzenie królewskie nr 1228/2006 (BOE, 3 stycznia 2007) dotyczy 61 kwalifikacji.

W trakcie opracowywania znajduje się 112 kwalifikacji. Ogółem powinno być już zdefiniowanych 495 kwalifikacji.

Luis GalianoUGT-EHiszpania

[ 26 ]


DOŚWIADCZENIA HISZPANII (2)

Rozporządzenie królewskie nr 395/2007, o subsystemie kształcenia zawodowego na rzecz zatrudnienia

[ 27 ]


[ 28 ]


[ 29 ]


[ 30 ]


[ 31 ]


[ 32 ]


Paco MorenoCC.OO.Hiszpania

[ 33 ]

ZAŁĄCZNIKI

• Kluczowe teksty wspólnotowe 2007-2013 : str.35 > str.70

• L210 2006, str. 12-18 – Rozporządzenie o EFS• L291 2006, str. 11-22- Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności • L205 2005, str. 22-27- Wytyczne dla polityk zatrudnienia Państw Członkowskich

• Materiały pedagogiczne: Szkolenie na temat opracowywania i

składania projektów finansowanych z EFS str.71

• Przydatne strony internetowe str.102

[ Kluczowe tek st y wspólnotowe 2007-2013 ]

[ 35 ]

ROZPORZĄDZENIE (WE) nr 1081/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z dnia 5 lipca 2006 r.

w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999

PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,w szczególności jego art. 148,

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecz-nego (1),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów (2),

działając zgodnie z procedurą określoną w art. 251 Traktatu (3),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólnedotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regional-nego, Europejskiego Funduszu Społecznego orazFunduszu Spójności (4) wyznacza ramy działań funduszystrukturalnych i Funduszu Spójności oraz określaw szczególności cele, zasady i reguły dotyczące partner-stwa, programowania, oceny i zarządzania. Niezbędnejest zatem zdefiniowanie misji Europejskiego FunduszuSpołecznego (EFS) w odniesieniu do zadań przewidzia-nych w art. 146 Traktatu oraz w kontekście działańpaństw członkowskich i Wspólnoty w celu wypraco-wania skoordynowanej strategii dla zatrudnieniaw ramach art. 125 Traktatu.

(2) Należy ustanowić szczególne przepisy dotyczące rodzajudziałalności, która może być finansowana z EFSw ramach celów określonych w rozporządzeniu (WE)nr 1083/2006.

(3) EFS powinien wzmacniać spójność gospodarcząi społeczną przez poprawę możliwości zatrudnieniaw ramach zadań powierzonych EFS na podstawie art.146 Traktatu oraz zadań powierzonych funduszomstrukturalnym na podstawie art. 159 Traktatu, zgodniez przepisami rozporządzenia (WE) nr 1083/2006.

(4) Ma to tym większe znaczenie w świetle wyzwań wyni-kających z rozszerzenia Unii oraz zjawiska globalizacjigospodarczej. W tym kontekście należy uznać znaczenieeuropejskiego modelu społecznego oraz jego moderni-zacji.

(5) Zgodnie z art. 99 i 128 Traktatu oraz mając na uwadzezmianę ukierunkowania Strategii lizbońskiej na wzrosti zatrudnienie, Rada przyjęła zintegrowany pakiet obej-mujący ogólne wytyczne polityki gospodarczej orazwytyczne w sprawie zatrudnienia, przy czym te drugieokreślają cele, priorytety i zadania dotyczące zatrud-nienia. W tej kwestii Rada Europejska na posiedzeniuw Brukseli w dniach 22. i 23. marca 2005 r. wezwałado mobilizacji wszystkich właściwych zasobów krajo-wych i wspólnotowych, w tym w ramach polityki spój-ności.

(6) Wyciągnięto nowe wnioski z inicjatywy wspólnotowejEQUAL, szczególnie w odniesieniu do połączeniadziałań na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowymi europejskim. Wnioski te powinny zostać uwzględnionew ramach wsparcia z EFS. Szczególną uwagę należyzwrócić na udział grup docelowych, integracjęmigrantów, w tym osób ubiegających się o azyl; zidenty-fikowanie kwestii z zakresu polityki oraz ich późniejszewłączenie do głównego nurtu działań, innowacjęi techniki eksperymentalne, metodologię współpracytransnarodowej, pomoc dla grup zajmujących względemrynku pracy pozycję zmarginalizowaną, wpływ kwestiispołecznych na rynek wewnętrzny oraz dostęp doprojektów realizowanych przez organizacje poza-rządowe i zarządzanie tymi projektami.

(7) EFS powinien wspierać te polityki państw członkow-skich, które są zbieżne z wytycznymi i zaleceniamiprzedstawionymi w ramach Europejskiej StrategiiZatrudnienia oraz stosownymi celami Wspólnotyw odniesieniu do integracji społecznej, niedyskryminacji,wspierania równości, edukacji i szkoleń, tak aby wnieśćwiększy wkład w realizację celów i zadań uzgodnionychpodczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizboniew dniach 23 i 24 marca 2000 r. oraz posiedzenia RadyEuropejskiej w Göteborgu w dniach 15 i 16 czerwca2001 r.

(8) EFS powinien również podejmować działania w celuzajęcia się odpowiednimi aspektami i konsekwencjamizmian demograficznych wśród aktywnej zawodowoludności Wspólnoty, w szczególności poprzez kształ-cenie zawodowe przez całe życie.

(9) Mając na uwadze lepsze przewidywanie zmiani zarządzanie nimi oraz zwiększanie wzrostu gospodar-czego, możliwości zatrudnienia zarówno dla kobiet, jaki mężczyzn oraz jakość i wydajność pracy w ramachcelów: Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie orazKonwergencja, pomoc z EFS powinna koncentrować sięw szczególności na: poprawie zdolności adaptacyjnychpracowników i przedsiębiorstw, wzmacnianiu kapitałuludzkiego oraz zwiększaniu dostępu do zatrudnieniai udziału w rynku pracy, wzmacnianiu integracjispołecznej osób znajdujących się w niekorzystnejsytuacji, zwalczaniu dyskryminacji, zachęcaniu osóbnieaktywnych zawodowo do wejścia na rynek pracy,a także wspieraniu partnerstw na rzecz reform.

31.7.2006L 210/12 Dziennik Urzędowy Unii EuropejskiejPL

(1) Dz.U. C 234 z 22.9.2005, str. 27.(2) Dz.U. C 164 z 5.7.2005, str. 48.(3) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lipca 2005 r. (dotychczas

nieopublikowana w Dzienniku Urzędowym), wspólne stanowiskoRady z dnia 12 czerwca 2006 r. (dotychczas nieopublikowanew Dzienniku Urzędowym) oraz stanowisko Parlamentu Europej-skiego z dnia 4 lipca 2006 r. (dotychczas nieopublikowanew Dzienniku Urzędowym).

(4) Patrz: str. 25 niniejszego Dziennika Urzędowego.


[ 36 ]

(10) Oprócz tych priorytetów, w najsłabiej rozwiniętychregionach i państwach członkowskich, w ramach celuKonwergencja i w celu zwiększenia wzrostu gospodar-czego, możliwości zatrudnienia zarówno dla kobiet, jaki mężczyzn oraz jakości i wydajności pracy, niezbędnejest zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzkioraz poprawa zdolności instytucjonalnych, administra-cyjnych i sądowniczych, przede wszystkim w celu przy-gotowania i wdrożenia reform oraz egzekwowaniadorobku prawnego.

(11) W ramach tych priorytetów wybór interwencji EFSpowinien być elastyczny w celu sprostania szczególnymwyzwaniom w każdym państwie członkowskim,a rodzaje działań priorytetowych finansowanych z EFSpowinny pozostawiać margines elastyczności umożli-wiający reakcję na te wyzwania.

(12) Wspieranie innowacyjnej działalności transnarodoweji międzyregionalnej stanowi ważny aspekt, który powi-nien zostać włączony w zakres EFS. W celu wzmac-niania współpracy państwa członkowskie powinnyprogramować działania transnarodowei międzyregionalne przy zastosowaniu podejścia hory-zontalnego lub poprzez konkretną oś priorytetową.

(13) Niezbędne jest zapewnienie spójności działań EFSz politykami określonymi w ramach Europejskiej Stra-tegii Zatrudnienia oraz skoncentrowanie wsparcia z EFSna wprowadzaniu w życie wytycznych i zaleceńw ramach tej Strategii.

(14) Sprawna i skuteczna realizacja działań wspieranych z EFSzależy od dobrego zarządzania i partnerstwa międzywszystkimi właściwymi podmiotami szczebla terytorial-nego i podmiotami sfery społeczno-gospodarczej,a w szczególności partnerami społecznymi oraz innymizainteresowanymi stronami, w tym na poziomiekrajowym, regionalnym i lokalnym. Partnerzy społeczniodgrywają zasadniczą rolę w szerokim partnerstwie narzecz zmian, a ich zaangażowanie we wzmacnianie spój-ności gospodarczej i społecznej przez poprawę możli-wości zatrudnienia i pracy jest nieodzowne. W tymkontekście, w przypadkach gdy pracodawcy i pracownicywspólnie przyczyniają się do finansowego wspieraniadziałań EFS, ten wkład finansowy, mimo że jest wydat-kiem prywatnym, byłby uwzględniany w celu obliczaniawspółfinansowania z EFS.

(15) EFS powinno wspierać działania zgodne z wytycznymii stosownymi zaleceniami w ramach Europejskiej Stra-tegii Zatrudnienia. Jednakże zmiany wytycznych i zaleceńwymagałyby dokonania przeglądu programu operacyj-nego jedynie w przypadku, gdy państwo członkowskielub Komisja w porozumieniu z państwem członkowskimuznały, że program operacyjny powinien brać poduwagę znaczące zmiany społeczno-gospodarcze lub teżw większym stopniu lub w inny sposób uwzględniaćistotne zmiany w priorytetach wspólnotowych, krajo-wych lub regionalnych, lub w świetle ocen, lubw następstwie trudności w realizacji.

(16) Państwa członkowskie i Komisja mają zapewnić, żewprowadzanie w życie priorytetów finansowanych z EFSw ramach celów: Konwergencja oraz Konkurencyjnośćregionalna i zatrudnienie przyczynia się do wspieraniarówności oraz zniesienia nierówności między kobietamia mężczyznami. Podejściu polegającemu na włączaniuproblematyki równości płci do głównego nurtu polityki(gender mainstreaming) powinny towarzyszyć konkretnedziałania w celu zwiększenia trwałego udziału kobietw zatrudnianiu oraz rozwoju ich kariery.

(17) EFS powinien również wspierać pomoc techniczną, zeszczególnym ukierunkowaniem na zachęcanie douczenia się od siebie nawzajem poprzez wymianędoświadczeń i upowszechnianie dobrych praktyk orazpodkreślanie wkładu EFS w realizację celów i priorytetówpolityki Wspólnoty w odniesieniu do zatrudnienia orazintegracji społecznej.

(18) Rozporządzenie (WE) nr 1083/2006 stanowi, że zasadykwalifikowalności wydatków należy ustalić na poziomiekrajowym z pewnymi wyjątkami, dla których niezbędnejest ustanowienie przepisów szczególnych. Należy więcustanowić przepisy szczególne w odniesieniu dowyjątków dotyczących EFS.

(19) Dla zachowania jasności należy zatem uchylić rozporzą-dzenie (WE) nr 1784/1999 Parlamentu Europejskiegoi Rady z dnia 12 lipca 1999 r. w sprawie EuropejskiegoFunduszu Społecznego (1),

PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:

Artykuł 1

Przedmiot

1. Niniejsze rozporządzenie określa zadania EuropejskiegoFunduszu Społecznego (EFS), zakres udzielanego z niegowsparcia, przepisy szczególne i rodzaje wydatków kwalifiko-walnych do wsparcia.

2. Do EFS stosuje się przepisy rozporządzenia (WE) nr 1083/2006 oraz przepisy niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 2

Zadania

1. EFS przyczynia się do realizacji priorytetów Wspólnotyw zakresie wzmacniania spójności gospodarczej i społecznejprzez poprawę możliwości zatrudnienia i pracy, stymulowaniewysokiego poziomu zatrudnienia oraz tworzenia liczniejszychi lepszych miejsc pracy. Realizuje to przez wspieranie politykipaństw członkowskich zmierzającej do osiągnięcia pełnegozatrudnienia oraz jakości i wydajności pracy, wspierania inte-gracji społecznej, w tym poprawy dostępu do zatrudnieniaosób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, oraz zmniej-szenia dysproporcji w zatrudnieniu na poziomie krajowym,regionalnym i lokalnym.

31.7.2006 L 210/13Dziennik Urzędowy Unii EuropejskiejPL

(1) Dz.U. L 213 z 13.8.1999, str. 5.


[ 37 ]

EFS w szczególności wspiera działania zgodne z działaniamipodjętymi przez państwa członkowskie na podstawie wytycz-nych przyjętych w ramach Europejskiej Strategii Zatrudnieniai włączonych do pakietu Wzrost i zatrudnienie – zintegrowanewytyczne oraz towarzyszących im zaleceń.

2. W realizacji zadań określonych w ust. 1 EFS wspiera prio-rytety Wspólnoty w zakresie potrzeby wzmocnienia spójnościspołecznej, zwiększenia wydajności i konkurencyjności orazpromowania wzrostu gospodarczego i trwałego rozwoju. W tensposób EFS uwzględnia odpowiednie priorytety i cele Wspól-noty w dziedzinach edukacji i szkolenia, zwiększania udziałuosób nieaktywnych zawodowo w rynku pracy, zwalczaniawykluczenia społecznego, zwłaszcza grup znajdujących sięw niekorzystnej sytuacji, takich jak osoby niepełnosprawne,wspierania równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji.

Artykuł 3

Zakres pomocy

1. W ramach celów: Konwergencja oraz Konkurencyjnośćregionalna i zatrudnienie EFS wspiera działania w państwachczłonkowskich objęte wymienionymi poniżej priorytetami:

a) zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników, przed-siębiorstw i przedsiębiorców w celu lepszego przewidywaniazmian gospodarczych i pozytywnego zarządzania nimi,w szczególności poprzez promowanie:

(i) kształcenia przez całe życie oraz większego inwesto-wania w zasoby ludzkie przez przedsiębiorstwa,zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), orazpracowników, poprzez opracowywanie i wdrażaniesystemów i strategii, w tym praktyk zawodowych, którezapewniają lepszy dostęp do szkoleń, w szczególnościpracownikom o niskich kwalifikacjach i w starszymwieku, rozwój kwalifikacji i kompetencji, upowszech-nianie technologii informacyjnych i komunikacyjnych,e-kształcenie, technologie przyjazne środowiskui umiejętności zarządzania oraz promowanie przedsię-biorczości i innowacyjności, a także rozpoczynaniedziałalności gospodarczej;

(ii) opracowywania i rozpowszechniania innowacyjnychi bardziej wydajnych form organizacji pracy, w tympoprawę poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy, iden-tyfikacji przyszłych wymogów związanych z zawodemi umiejętnościami, a także rozwoju szczególnych usługw zakresie zatrudnienia, szkoleń oraz wsparcia dlapracowników, w tym zwolnień monitorowanych(outplacement), w kontekście restrukturyzacji przedsię-biorstw i sektorów;

b) zwiększanie dostępu do zatrudnienia oraz trwała integracjana rynku pracy osób poszukujących pracy i nieaktywnychzawodowo, zapobieganie bezrobociu, zwłaszcza bezrobociudługoterminowemu i bezrobociu wśród młodzieży, zachę-canie do aktywności w starszym wieku i dłuższej aktyw-ności zawodowej oraz zwiększanie uczestnictwa w rynkupracy, w szczególności przez wspieranie:

(i) modernizacji i wzmacniania instytucji rynku pracy,w szczególności służb zatrudnienia oraz innych odnoś-nych inicjatyw z kontekście strategii Unii Europejskieji państw członkowskich zmierzających do pełnegozatrudnienia;

(ii) wdrażania czynnych i zapobiegawczych działań zapew-niających wczesne rozpoznawanie potrzeb w ramachindywidualnych planów działaniai zindywidualizowanego wsparcia, takich jak indywi-dualnie dobrane szkolenia, poszukiwanie pracy, zwol-nienia monitorowane i mobilność, samozatrudnieniei tworzenie przedsiębiorstw, w tym przedsiębiorstwspółdzielczych, zachęty do uczestnictwa w rynku pracy,elastyczne działania mające na celu przedłużanie aktyw-ności zawodowej pracowników w starszym wieku orazdziałania ułatwiające pogodzenie życia zawodowegoz prywatnym, takie jak ułatwianie dostępu do opiekinad dziećmi i osobami będącymi na utrzymaniu;

(iii) włączania do głównego nurtu polityki oraz podejmo-wania konkretnych działań mających na celu poprawędostępu do zatrudnienia, zwiększanie trwałego uczest-nictwa kobiet w zatrudnieniu i rozwoju ich kariery orazzmniejszenie segregacji ze względu na płeć na rynkupracy, w tym poprzez oddziaływanie na bezpośredniei pośrednie przyczyny różnic w wynagrodzeniu kobieti mężczyzn;

(iv) konkretnych działań mających na celu zwiększanieudziału migrantów w zatrudnieniu i wzmacnianie tymsamym ich integracji społecznej; ułatwienia geogra-ficznej i zawodowej mobilności pracowników oraz inte-gracji transgranicznych rynków pracy, w tym poprzezdoradztwo, szkolenia językowe oraz uznawanie kompe-tencji i uzyskanych kwalifikacji;

c) zwiększanie integracji społecznej osób znajdujących sięw niekorzystnej sytuacji w celu ich trwałej integracji narynku pracy oraz zwalczanie wszelkich form dyskryminacjina rynku pracy, w szczególności poprzez wspieranie:

(i) metod integracji z rynkiem pracy oraz ponownegowejścia na rynek pracy osób znajdujących sięw niekorzystnej sytuacji, takich jak osoby doświad-czające wykluczenia społecznego, osoby wypadającez systemu edukacji, przedstawiciele mniejszości, osobyniepełnosprawne i osoby opiekujące się osobamibędącymi na ich utrzymaniu, poprzez działania służącepoprawie zdolności do zatrudnienia, w tym w dziedziniegospodarki społecznej, dostęp do kształcenia zawodo-wego i szkolenia zawodowego, oraz działania towa-rzyszące i odpowiednie wsparcie, usługi na rzeczspołeczności lokalnej i usługi w zakresie opieki służącepoprawie możliwości zatrudnienia;

(ii) akceptacji różnorodności w miejscu pracy i zwalczaniadyskryminacji w dostępie do rynku pracy i rozwojukariery, w tym poprzez podnoszenie świadomości,angażowanie lokalnych społeczności i przedsiębiorstworaz promowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrud-nienia;



[ 38 ]

d) wzmacnianie kapitału ludzkiego, w szczególności poprzezwspieranie:

(i) opracowywania i wprowadzania reform systemówedukacji i szkoleń w celu rozwijania zdolności dozatrudnienia, lepszego dopasowania kształcenia ogól-nego i zawodowego oraz szkoleń do potrzeb rynkupracy oraz stałego podnoszenia kwalifikacji personeluszkoleniowego w celu rozwijania innowacyjnościi gospodarki opartej na wiedzy;

(ii) tworzenia sieci obejmujących instytucje szkolnictwawyższego, centra badawczo-technologiczne oraz przed-siębiorstwa;

e) wspieranie partnerstw, paktów i inicjatyw poprzeztworzenie sieci obejmujących odnośne zainteresowanestrony, takie jak partnerzy społeczni i organizacje poza-rządowe, na poziomie transnarodowym, krajowym, regio-nalnym i lokalnym w celu mobilizacji na rzecz reformw obszarze zatrudnienia i integracji na rynku pracy.

2. W ramach celu Konwergencja EFS wspiera działaniaw państwach członkowskich w ramach wymienionych poniżejpriorytetów:

a) zwiększenie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki,w szczególności poprzez wspieranie:

(i) realizacji reform systemów edukacji i szkoleń,zwłaszcza w celu zwiększania zdolności ludzi do reago-wania na potrzeby społeczeństwa opartego na wiedzyi potrzebę kształcenia przez całe życie;

(ii) większego uczestnictwa w edukacji i szkoleniu przezcałe życie, w tym poprzez działania mające na celuosiągnięcie zmniejszenia liczby osób wypadającychz systemu edukacji i zmniejszenia różnic w programachkształcenia dla obojga płci, oraz zwiększenie dostępudo edukacji i szkoleń na poziomie ogólnym, zawo-dowym i wyższym i poprawę ich jakości;

(iii) rozwoju potencjału ludzkiego w dziedzinie badańi innowacji, przede wszystkim poprzez studia podyplo-mowe i szkolenia pracowników naukowych;

b) wzmacnianie zdolności instytucjonalnej i skuteczności admi-nistracji publicznej oraz służb publicznych na poziomiekrajowym, regionalnym i lokalnym oraz, w stosownymprzypadku, partnerów społecznych i organizacji pozarządo-wych, w celu przeprowadzenia reform, lepszych uregulowańprawnych i dobrego zarządzania, zwłaszcza w dziedziniegospodarki, zatrudnienia, edukacji, spraw społecznych,środowiska i sądownictwa, w szczególności poprzez wspie-ranie:

(i) mechanizmów pozwalających na lepsze opracowywanie,monitorowanie oraz ocenę dobrej polityki i programów,w tym poprzez analizy, statystyki i porady ekspertów,wspieranie koordynacji międzyresortowej i dialogu

między odpowiednimi podmiotami publicznymii prywatnymi;

(ii) budowania zdolności w zakresie realizacji polityki programów w odpowiednich dziedzinach, w tymw odniesieniu do egzekwowania prawa, w szczególnościpoprzez stałe szkolenie kadry kierowniczej i personeluoraz konkretne wsparcie kluczowych służb, inspekto-ratów i podmiotów sfery społeczno-gospodarczej, w tympartnerów społecznych i środowiskowych, odpowied-nich organizacji pozarządowych oraz przedstawiciel-skich organizacji zawodowych.

3. W ramach priorytetów, o których mowa w ust. 1 i 2,państwa członkowskie mogą koncentrować się na priorytetach,które są najwłaściwsze ze względu na specyfikę stojących przednimi wyzwań.

4. EFS może wspierać działania określone w art. 3 ust. 2niniejszego rozporządzenia na całym terytorium państw człon-kowskich kwalifikujących się do wsparcia lub wsparcia przejś-ciowego z Funduszu Spójności, określonych odpowiednio w art.5 ust. 2 i art. 8 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006.

5. W realizacji celów i priorytetów, o których mowa w ust.1 i 2, EFS wspiera promowanie i włączanie do głównego nurtupolityki działalności innowacyjnej w państwach członkowskich.

6. EFS wspiera także działania transnarodowei międzyregionalne, w szczególności przez wymianę informacji,doświadczeń, wyników oraz dobrych praktyk, a także przezopracowywanie komplementarnych podejść i skoordynowanychlub wspólnych działań.

7. Na zasadzie odstępstwa od art. 34 ust. 2 rozporządzenia(WE) nr 1083/2006, finansowanie działań w ramach priorytetudotyczącego integracji społecznej, o którym mowa w ust. 1lit. c) pkt (i) niniejszego artykułu i objętych zakresem rozporzą-dzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Radyz dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego FunduszuRozwoju Regionalnego (1) może zostać zwiększone do 15 %danej osi priorytetowej.

Artykuł 4

Spójność i koncentracja wsparcia

1. Państwa członkowskie zapewniają spójność działańwspieranych z EFS z działaniami podejmowanymi w celu reali-zacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz przyczynianie siędziałań wspieranych z EFS do jej realizacji. W szczególnościzapewniają one wspieranie przez strategię określonąw narodowych strategicznych ramach odniesienia i przezdziałania określone w programach operacyjnych, celów, priory-tetów i zadań strategii w każdym państwie członkowskimw ramach krajowych programów reform i krajowych planówdziałania na rzecz integracji społecznej.


(1) Patrz: str. 1 niniejszego Dziennika Urzędowego.


[ 39 ]

W przypadkach gdy EFS może przyczynić się do realizacjipolityk, państwa członkowskie koncentrują wsparcie równieżna wdrażaniu odnośnych zaleceń dotyczących zatrudnieniaokreślonych w art. 128 ust. 4 Traktatu, a także odnośnych,związanych z zatrudnieniem, celów Wspólnoty w dziedzinieintegracji społecznej, edukacji i szkoleń. Państwa członkowskierealizują ten cel w stabilnym środowisku programowania.

2. W ramach programów operacyjnych zasoby są wykorzys-tywane w celu zaspokojenia najważniejszych potrzebi koncentrują się na tych obszarach polityki, w przypadkuktórych wsparcie z EFS może mieć istotne efekty dla osiąg-nięcia celów programu. W celu maksymalizacji efektywnościwsparcia z EFS programy operacyjne uwzględniają,w stosownych przypadkach, w szczególności regiony i miejscastojące przed najpoważniejszymi problemami, takie jak zdegra-dowane regiony miejskie oraz regiony najbardziej oddalone,podupadające obszary wiejskie oraz obszary zależne odrybołówstwa, a także obszary szczególnie poszkodowanez powodu przeniesienia przedsiębiorstw.

3. W stosownych przypadkach do krajowych sprawozdańpaństw członkowskich w ramach otwartej metody koordynacjiw sprawie ochrony socjalnej i integracji społecznej włączanajest krótka część dotycząca wkładu EFS we wspieranie stosow-nych aspektów integracji społecznej związanych z rynkiempracy.

4. Wskaźniki zawarte w programach operacyjnych współfi-nansowanych z EFS mają charakter strategiczny, ich liczba jestograniczona oraz odzwierciedlają one wskaźniki stosowaneprzy wdrażaniu Europejskiej Strategii Zatrudnienia orazw kontekście stosownych celów Wspólnoty w dziedzinach inte-gracji społecznej oraz edukacji i szkoleń.

5. Oceny przeprowadzane w odniesieniu do działań EFSobejmują również ocenę wkładu działania wspieranego z EFSwe wdrażanie Europejskiej Strategii Zatrudnienia oraz celówWspólnoty w dziedzinie integracji społecznej, niedyskryminacji,równości kobiet i mężczyzn oraz edukacji i szkoleń w danympaństwie członkowskim.

Artykuł 5

Dobre zarządzanie i partnerstwo

1. EFS promuje dobre zarządzanie i partnerstwo. Wsparciez funduszu jest opracowywane i wdrażane na odpowiednimszczeblu terytorialnym z uwzględnieniem poziomu krajowego,regionalnego i lokalnego, zgodnie z uregulowaniami instytucjo-nalnymi właściwymi dla każdego państwa członkowskiego.

2. Państwa członkowskie zapewniają, na odpowiednimszczeblu terytorialnym, włączenie partnerów społecznychw przygotowywanie, wdrażanie i monitorowanie wsparciaz EFS, przy zapewnieniu odpowiednich konsultacji i udziałuinnych zainteresowanych stron.

3. Instytucja zarządzająca każdym programem operacyjnymzachęca do odpowiedniego udziału partnerów społecznychw działaniach finansowanych na podstawie art. 3.

W ramach celu Konwergencja z zasobów EFS przydzielana jestodpowiednia kwota na budowę zdolności, w tym na szkolenia,działania mające na celu tworzenie sieci współpracy, wzmac-nianie dialogu społecznego oraz działalność podejmowanąwspólnie przez partnerów społecznych, w szczególnościw odniesieniu do zdolności adaptacyjnych pracownikówi przedsiębiorstw, o których mowa w art. 3 ust. 1 lit. a).

4. Instytucja zarządzająca każdym programem operacyjnymzachęca organizacje pozarządowe do odpowiedniego udziałuw finansowanej działalności i umożliwia im dostęp do niej,w szczególności w dziedzinie integracji społecznej, równościpłci i równości szans.

Artykuł 6

Równość płci i równość szans

Państwa członkowskie zapewniają włączenie do programówoperacyjnych opisu sposobu, w jaki równość płci i równośćszans są wspierane w ramach przygotowywania, realizacji,monitorowania i oceny programów operacyjnych. Państwaczłonkowskie wspierają zrównoważony udział kobieti mężczyzn w zarządzaniu programami operacyjnymi i w ichrealizacji na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym,stosownie do okoliczności.

Artykuł 7

Innowacyjność

W ramach każdego programu operacyjnego szczególną uwagęzwraca się na wspieranie działalności innowacyjnej i włączaniejej do głównego nurtu polityki. Instytucja zarządzająca wybieratematy finansowania innowacji w kontekście partnerstwai ustanawia odpowiednie ustalenia dotyczące realizacji.O wybranych tematach informuje ona komitet monitorujący,o którym mowa w art. 63 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006.

Artykuł 8

Działania transnarodowe i międzyregionalne

1. W przypadku gdy państwa członkowskie wspierajądziałania na rzecz inicjatyw transnarodowych lub międzyregio-nalnych, określonych w art. 3 ust. 6 niniejszego rozporzą-dzenia, jako szczególną oś priorytetową w ramach programuoperacyjnego, wkład EFS może zostać zwiększony o 10 % napoziomie osi priorytetowej. Ten zwiększony wkład nie jestbrany pod uwagę przy obliczaniu pułapów określonychw art. 53 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006.



[ 40 ]

2. Państwa członkowskie, w stosownych przypadkach przywsparciu Komisji, zapewniają, by EFS nie był wykorzystywanydo wspierania konkretnych operacji wspieranych jednocześniew ramach innych transnarodowych programów wspólnoto-wych, zwłaszcza w dziedzinie edukacji i szkoleń.

Artykuł 9

Pomoc techniczna

Komisja wspiera, w szczególności, wymianę doświadczeń,działalność mającą na celu podnoszenie świadomości, semi-naria, tworzenie sieci oraz oceny porównawcze służące okreś-laniu i rozpowszechnianiu dobrych praktyk oraz zachęcaniu dowzajemnego uczenia się, oraz transnarodoweji międzyregionalnej współpracy w celu wzmocnienia aspektuzwiązanego z polityką i wkładu EFS w cele Wspólnotyzwiązane z zatrudnieniem i integracją społeczną.

Artykuł 10

Sprawozdania

Roczne i końcowe sprawozdania z realizacji, o których mowaw art. 67 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006, zawierają,w stosownych przypadkach, podsumowanie realizacji takichelementów, jak:

a) włączanie problematyki równości płci do głównego nurtupolityki, a także realizacja wszelkich konkretnych działańzwiązanych z równouprawnieniem;

b) działania mające na celu zwiększenie udziału migrantóww zatrudnieniu, a tym samym wzmacnianie ich integracjispołecznej;

c) działania mające na celu zwiększenie integracji w dziedziniezatrudnienia, a tym samym poprawę integracji społecznejmniejszości;

d) działania mające na celu zwiększenie integracji w dziedziniezatrudnienia i integracji społecznej innych grup znajdują-cych się w niekorzystnej sytuacji, w tym osób niepełno-sprawnych;

e) działalność innowacyjna, w tym prezentacja tematów i ichwyników, rozpowszechnianie oraz włączanie do głównegonurtu polityki;

f) działania transnarodowe lub międzyregionalne.

Artykuł 11

Kwalifikowalność wydatków

1. EFS zapewnia wsparcie wydatków kwalifikowalnych,które nie naruszając art. 53 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (WE)nr 1083/2006, mogą obejmować wszelkie zasoby finansowebędące przedmiotem wspólnego wkładu pracodawcówi pracowników. Pomoc przybiera formę bezzwrotnych dotacjiindywidualnych lub grantów globalnych, dotacji podlegającychzwrotowi, obniżek oprocentowania pożyczek, mikrokredytów,

funduszy gwarancyjnych oraz zakupu towarów i usług zgodniez zasadami dotyczącymi zamówień publicznych.

2. Następujące wydatki nie są kwalifikowalne do wsparciaz EFS:

a) podlegający zwrotowi podatek od towarów i usług (VAT);

b) odsetki od zadłużenia;

c) zakup mebli, wyposażenia, pojazdów, infrastruktury, nieru-chomości i gruntów.

3. Następujące koszty stanowią wydatki kwalifikowalne dowsparcia z EFS określonego w ust. 1, pod warunkiem żezostały one poniesione zgodnie z przepisami krajowymi, w tymzasadami dotyczącymi rachunkowości, i z zachowaniem szcze-gólnych warunków przedstawionych poniżej:

a) dodatki lub wynagrodzenia wypłacane przez stronę trzeciąna rzecz uczestników danej operacji i poświadczone benefi-cjentowi;

b) w przypadku dotacji i grantów – koszty pośrednie zadekla-rowane ryczałtowo do wysokości 20 % bezpośrednichkosztów operacji;

c) koszty amortyzacji aktywów podlegających amortyzacji,wyszczególnionych w ust. 2 lit. c), przydzielonychwyłącznie na czas trwania operacji, w zakresie, w którymna nabycie tych aktywów nie zostały wykorzystane dotacjepubliczne.

4. Do działań współfinansowanych z EFS, które są objętezakresem art. 3 rozporządzenia (WE) nr 1080/2006, stosuje sięprzepisy dotyczące zasad kwalifikowalności określone w art. 7tego rozporządzenia.

Artykuł 12

Przepisy przejściowe

1. Niniejsze rozporządzenie nie ma wpływu na kontynuacjęalbo modyfikację, w tym całkowite lub częściowe anulowanie,pomocy zatwierdzonej przez Komisję na podstawie rozporzą-dzenia (WE) nr 1784/1999 lub wszelkich innych przepisówprawa mających zastosowanie do tej pomocy na dzień31 grudnia 2006 r., które w związku z tym stosuje się po tymterminie do tej pomocy lub do danych projektów aż do ichzamknięcia.

2. Wnioski złożone zgodnie z rozporządzeniem (WE)nr 1784/1999 zachowują ważność.

Artykuł 13

Uchylenie

1. Bez uszczerbku dla przepisów ustanowionych w art. 12niniejszego rozporządzenia, niniejszym uchyla się rozporzą-dzenie (WE) nr 1784/1999 ze skutkiem od dnia 1 stycznia2007 r.



[ 41 ]

2. Odniesienia do uchylonego rozporządzenia są rozumianejako odniesienia do niniejszego rozporządzenia.

Artykuł 14

Klauzula przeglądowa

Parlament Europejski i Rada dokonują przeglądu niniejszegorozporządzenia do dnia 31 grudnia 2013 r., zgodniez procedurą określoną w art. 148 Traktatu.

Artykuł 15

Wejście w życie

Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie następnego dnia pojego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkichpaństwach członkowskich.

Sporządzono w Strasburgu, dnia 5 lipca 2006 r.

W imieniu Parlamentu EuropejskiegoJ. BORRELL FONTELLES

Przewodniczący

W imieniu RadyP. LEHTOMÄKI

Przewodnicząca



[ 42 ]

II

(Akty, których publikacja nie jest obowiązkowa)

RADA

DECYZJA RADY

z dnia 6 października 2006 r.

w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności

(2006/702/WE)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Euro-pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, EuropejskiegoFunduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającerozporządzenie (WE) nr 1260/1999 (1), w szczególności jegoart. 25 akapit pierwszy,


uwzględniając zgodę Parlamentu Europejskiego,

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,

uwzględniając opinię Komitetu Regionów,


(1) Zgodnie z art. 158 Traktatu, w celu wzmocnienia jejspójności gospodarczej i społecznej, Wspólnota zmierzado zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju

różnych regionów oraz zacofania regionów lub wyspnajmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich.

(2) Zgodnie z art. 25 rozporządzenia (WE) nr 1083/2006powinny zostać ustanowione strategiczne wytyczne dlaspójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, okreś-lające indykatywne ramy interwencji EuropejskiegoFunduszu Rozwoju Regionalnego, EuropejskiegoFunduszu Społecznego i Funduszu Spójności (dalejzwanych „funduszami”), z uwzględnieniem innychstosownych polityk Wspólnoty, w celu promowaniaharmonijnego, zrównoważonego i trwałego rozwojuWspólnoty.

(3) W wyniku rozszerzenia dysproporcje regionalne weWspólnocie znacznie się powiększyły, chociaż niektórez najuboższych części nowych państw członkowskichcharakteryzują się jednymi z najwyższych stóp wzrostu.Rozszerzenie stanowi zatem bezprecedensową szansępoprawy wzrostu i konkurencyjności we Wspólnociejako całości, co powinno znaleźć odzwierciedleniew niniejszych strategicznych wytycznych.

(4) Podczas wiosennego posiedzenia w 2005 r. Rada Euro-pejska potwierdziła, że Wspólnota powinna zmobili-zować wszystkie odpowiednie zasoby krajowei wspólnotowe, w tym politykę spójności, na rzecz reali-zacji celów odnowionej agendy lizbońskiej, składającej sięze zintegrowanych wytycznych, w tym ogólnych wytycz-nych polityki gospodarczej oraz wytycznych dotyczącychzatrudnienia, przyjętych przez Radę.

(5) W toku realizacji celów określonych w Traktacie, a wszczególności celu osiągania rzeczywistej konwergencjigospodarczej, działania finansowane z ograniczonychzasobów, jakimi dysponuje polityka spójności, powinnykoncentrować się na wspieraniu trwałego wzrostu,konkurencyjności i zatrudnienia, z uwzględnieniemodnowionej agendy lizbońskiej.

PL21.10.2006 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 291/11

(1) Dz.U. L 210 z 31.7.2006, str. 25.


[ 43 ]

(6) Celem niniejszych strategicznych wytycznych powinnobyć zatem stymulowanie rozwoju strategicznegowymiaru polityki spójności prowadzącego do wzmoc-nienia synergii z celami odnowionej agendy lizbońskiejoraz wspomagania realizacji tych celów.

(7) W konkluzjach z wiosennego posiedzenia Rady Europej-skiej w 2005 r. stwierdzono, że potrzebna jest większaidentyfikacja z celami nowej agendy lizbońskiej naniższym poziomie, obejmująca podmioty szczebla regio-nalnego i lokalnego oraz partnerów społecznych, szcze-gólnie w obszarach, w których niezbędna jest większabliskość, takich jak innowacje, gospodarka opartana wiedzy i nowe technologie informacyjnei komunikacyjne, zatrudnienie, kapitał ludzki, przedsię-biorczość, wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw(MŚP) oraz dostęp do kapitału podwyższonego ryzyka.W niniejszych strategicznych wytycznych uznanoznaczenie tego zaangażowania.

(8) W niniejszych strategicznych wytycznych należy równieżuznać, że skuteczna realizacja polityki spójności zależyod stabilności makroekonomicznej i reform struktural-nych na poziomie krajowym oraz od szeregu innychwarunków sprzyjających inwestycjom, w tym skutecznejrealizacji rynku wewnętrznego, reform administracyjnych,dobrego zarządzania, klimatu sprzyjającego działalnościgospodarczej oraz dostępności siły roboczej o wysokichkwalifikacjach.

(9) Uwzględniając zintegrowane wytyczne, państwa człon-kowskie opracowały krajowe programy reform w celupoprawy warunków wzrostu gospodarczegoi zatrudnienia. W ramach niniejszych strategicznychwytycznych, w odniesieniu do wszystkich państw człon-kowskich i regionów, pierwszeństwo należy przyznaćtym obszarom inwestycji, które sprzyjają realizacji krajo-wych programów reform z uwzględnieniem potrzebi okoliczności krajowych i regionalnych, a mianowicieinwestycjom w: innowacje, gospodarkę opartą na wiedzy,nowe technologie informacyjne i komunikacyjne, zatrud-nienie, kapitał ludzki, przedsiębiorczość, wsparcie dlaMŚP lub dostęp do kapitału podwyższonego ryzyka.

(10) Strategiczne wytyczne powinny uwzględniać rolę politykispójności w realizacji innych polityk Wspólnoty zgod-nych z odnowioną agendą lizbońską.

(11) W przypadku regionów i państw członkowskich kwalifi-kujących się do wsparcia w ramach celu Konwergencjacelem powinno być stymulowanie potencjału wzrostu,tak aby osiągnąć i utrzymać wysokie stopy wzrostu,w tym rozwiązanie problemu niedostatków w sieciachpodstawowej infrastruktury oraz wzmocnienie zdolnościinstytucjonalnych i administracyjnych.

(12) Wymiar terytorialny polityki spójności ma istotneznaczenie; wszystkie obszary Wspólnoty powinny miećmożliwość przyczyniania się do wzrostu i zatrudnienia.W związku z tym w niniejszych strategicznych wytycz-nych powinno uwzględnić się potrzeby inwestycyjnezarówno w obszarach miejskich, jak i wiejskich, zwra-cając uwagę na ich rolę w rozwoju regionalnym i mającna celu promowanie zrównoważonego rozwoju, zrówno-ważonych wspólnot, a także integracji społecznej.

(13) Cel Europejska współpraca terytorialna ma do odegraniaistotną rolę w zapewnianiu zrównoważonego i trwałegorozwoju terytorium Wspólnoty. Strategiczne wytycznepowinny przyczynić się do powodzenia celu Europejskawspółpraca terytorialna, co jest uzależnione od wspól-nych strategii rozwoju odpowiednich obszarów napoziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, a w szcze-gólności od tworzenia sieci, w celu zapewnienia przeka-zywania koncepcji i włączanie krajowych i regionalnychprogramów spójności do głównego nurtu polityki.

(14) W celu promowania zrównoważonego rozwoju strate-giczne wytyczne powinny odzwierciedlać potrzebęuwzględniania kwestii ochrony i poprawy stanu środo-wiska naturalnego przy opracowywaniu strategii krajo-wych.

(15) Równość mężczyzn i kobiet oraz zwalczanie dyskrymi-nacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne,religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek luborientację seksualną to podstawowe zasady polityki spój-ności i powinny być włączane na wszystkich poziomachdo strategicznego podejścia do zagadnienia spójności.

(16) Dla skutecznej realizacji polityki spójności konieczne jestdobre zarządzanie na wszystkich poziomach.W niniejszych strategicznych wytycznych powinnouwzględnić się rolę szeroko określonego partnerstwaw opracowywaniu i wdrażaniu strategii rozwoju, co jestkonieczne dla zapewnienia złożonym strategiom spój-ności skutecznego zarządzania, oraz potrzebę jakościi skuteczności sektora publicznego.

(17) Niniejsze strategiczne wytyczne stanowią jednolite indy-katywne ramy, do których wykorzystania wzywa siępaństwa członkowskie i regiony przy opracowywaniukrajowych i regionalnych programów, w szczególnościw zakresie oceny ich wkładu w realizację celów Wspól-noty dotyczących spójności, wzrostu i zatrudnienia.Każde państwo członkowskie powinno opracowaćwłasne narodowe strategiczne ramy odniesieniai wynikające z nich programy operacyjnez uwzględnieniem niniejszych strategicznych wytycz-nych,

PLL 291/12 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 21.10.2006


[ 44 ]

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym przyjmuje się określone w załączniku strategicznewytyczne Wspólnoty dla spójności gospodarczej, społeczneji terytorialnej (zwane dalej „strategicznymi wytycznymi”), jakoindykatywne ramy dla państw członkowskich w zakresie opra-cowania narodowych strategicznych ram odniesieniai programów operacyjnych na lata 2007–2013.

Artykuł 2

Niniejsza decyzja skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Luksemburgu, dnia 6 października 2006 r.

W imieniu RadyK. RAJAMÄKI

Przewodniczący



[ 45 ]

ZAŁĄCZNIK

Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej na lata 2007–2013

1. WSTĘP: WYTYCZNE DLA POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2007–2013

Zgodnie ze zintegrowanymi wytycznymi dla wzrostu i zatrudnienia w ramach odnowionej agendy lizbońskiejprogramy otrzymujące wsparcie w ramach polityki spójności powinny dążyć do skoncentrowania zasobów nanastępujących trzech priorytetach (1):

— zwiększaniu atrakcyjności państw członkowskich, regionów i miast poprzez poprawę dostępności, zapewnienieodpowiedniej jakości i poziomu usług oraz zachowanie stanu środowiska,

— wspieraniu innowacyjności, przedsiębiorczości oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy poprzez wykorzys-tywanie możliwości w dziedzinie badań i innowacji, w tym nowych technologii informacyjnychi komunikacyjnych, oraz

— tworzeniu lepszych miejsc pracy oraz większej ich liczby poprzez zainteresowanie większej ilości osób zdoby-ciem zatrudnienia oraz działalnością gospodarczą, zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracownikówi przedsiębiorstw oraz zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki.

Przy włączaniu odnowionej agendy lizbońskiej do nowych programów należy zwrócić uwagę na następującezasady:

Po pierwsze, zgodnie z założeniami procesu wznowienia samej agendy lizbońskiej, polityka spójności powinnaw większym stopniu skoncentrować się na wiedzy, badaniach i innowacjach oraz kapitale ludzkim. W związkuz tym ogólne wsparcie finansowe tych obszarów działania powinno zostać znacząco zwiększone, zgodniez wymogami nowych przepisów dotyczących przeznaczania środków (2). Ponadto państwa członkowskiei regiony powinny wzorować się na tych dobrych praktykach, które przyniosły wyraźne pozytywne skutki dlawzrostu i zatrudnienia.

Po drugie, państwa członkowskie i regiony powinny realizować cel zrównoważonego rozwoju i wzmagać synergięmiędzy wymiarami gospodarczym, społecznym i środowiskowym. W odnowionej strategii lizbońskiej na rzeczwzrostu i zatrudnienia oraz w krajowych programach reform podkreśla się rolę środowiska w odniesieniu dowzrostu, konkurencyjności i zatrudnienia. Ochrona środowiska musi być brana pod uwagę przy opracowywaniuprogramów i projektów z myślą o promowaniu zrównoważonego rozwoju.

Po trzecie, państwa członkowskie i regiony powinny realizować cel wspierania równości mężczyzn i kobiet nawszystkich etapach opracowywania i realizacji programów i projektów. Może on zostać zrealizowany poprzezszczególne działania mające na celu wspieranie równości, jak również poprzez staranne branie pod uwagęskutków, jakie pozostałe projekty i zarządzanie funduszami mogą mieć w odniesieniu do mężczyzn i kobiet.

Po czwarte, państwa członkowskie powinny podejmować odpowiednie kroki w celu zapobiegania wszelkiejdyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność,wiek lub orientację seksualną na poszczególnych etapach wdrażania funduszy. W szczególności dostępność dlaosób niepełnosprawnych jest jednym z kryteriów, które należy przestrzegać podczas określania operacji współ-finansowanych z funduszy oraz które należy uwzględniać na poszczególnych etapach wdrażania.

W następnych sekcjach szczegółowo analizowane są główne aspekty każdego z przedstawionych powyżejobszarów, z podaniem szczegółowych wytycznych w ramach każdej części. Nie wszystkie z tych szczegółowychwytycznych będą istotne dla wszystkich regionów. Najwłaściwsza kombinacja inwestycji zależy ostatecznie odanalizy mocnych i słabych stron każdego państwa członkowskiego i regionu oraz od szczególnych okolicznościkrajowych i regionalnych. Wytyczne stanowią raczej jednolite ramy, do których wykorzystania przy opracowy-waniu krajowych, regionalnych i lokalnych programów wzywa się państwa członkowskie i regiony,w szczególności mając na celu ocenę ich wkładu w realizację celów Wspólnoty dotyczących spójności, wzrostui zatrudnienia.


(1) Komunikat na wiosenne posiedzenie Rady Europejskiej „Wspólne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – Nowypoczątek strategii lizbońskiej”. COM(2005) 24 z 2.2.2005.

(2) Artykuł 9 rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące EuropejskiegoFunduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE)nr 1260/1999 (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, str. 25).


[ 46 ]

1.1. WYTYCZNA: Zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia

Jednym z warunków koniecznych wzrostu i zatrudnienia jest zapewnienie dostępności niezbędnej infrastruktury(np.: w dziedzinie transportu, środowiska, energii) dla podmiotów gospodarczych. Nowoczesna i bezpiecznainfrastruktura jest istotnym czynnikiem wpływającym na osiągane przez przedsiębiorstwa wyniki, ponieważwpływa na poziom atrakcyjności gospodarczej i społecznej regionów i miast. Inwestycje w infrastrukturęw regionach opóźnionych w rozwoju, w szczególności w nowych państwach członkowskich, wpłyną na zwięk-szenie wzrostu, a tym samym podniosą poziom konwergencji z resztą Unii, a także przyczynią się do poprawyjakości życia. Zasoby powinny pochodzić nie tylko z dotacji, ale również, o ile to możliwe, z sektora prywatnegoi z pożyczek, na przykład udzielonych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). W kolejnym okresie instytucjeodpowiedzialne za programy w państwach członkowskich będą mogły w większym stopniu wykorzystać wiedzęfachową EBI do celów opracowania projektów, które będą mogły otrzymać wsparcie europejskie w ramachinicjatywy JASPERS.

1.1.1. Rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej

Zapewnienie skutecznej, elastycznej, bezpiecznej i czystej infrastruktury transportowej może być uważane zawarunek konieczny rozwoju gospodarczego, ponieważ, ułatwiając przepływ osób i towarów, przyczynia się dozwiększenia wydajności, a tym samym perspektyw rozwoju poszczególnych regionów. Sieci transportowe rozwi-jają możliwości wymiany handlowej, zwiększając równocześnie wydajność. Ponadto rozwijanie infrastrukturytransportowej w całej Europie (w szczególności realizacja odpowiednich części trzydziestu priorytetowychprojektów w zakresie transeuropejskich sieci transportowych, „projekty TEN-T”), ze szczególną koncentracją naprojektach transgranicznych, jest konieczne do osiągnięcia większej integracji krajowych rynków, przedewszystkim w kontekście rozszerzonej Unii.

Konieczne jest dostosowanie inwestycji w infrastrukturę do specyficznych potrzeb i poziomu rozwoju gospodar-czego poszczególnych regionów i państw. Potrzeby te są ogólnie największe w regionach objętych celem Konwer-gencja oraz w państwach objętych Funduszem Spójności. Zazwyczaj inwestycje w infrastrukturę (tak jaki pozostałe inwestycje) po przekroczeniu pewnego poziomu finansowania wykazują malejące stopy zwrotu.Rentowność takich inwestycji jest wysoka, jeżeli infrastruktura jest uboga, a podstawowe sieci nie zostały ukoń-czone, ale będzie ona prawdopodobnie spadać po osiągnięciu pewnego poziomu.

Powinien zatem zostać uwzględniony poziom rozwoju gospodarczego regionów oraz istnienie dużych dotacji nainfrastrukturę. W regionach i państwach najmniej rozwiniętych połączenia międzynarodowe i międzyregionalnew dłuższej perspektywie czasowej mogą oferować wyższy poziom zwrotu w postaci zwiększonej konkurencyjnościprzedsiębiorstw oraz ułatwiać mobilność siły roboczej. Z drugiej strony, w regionach o rozproszonej i niewielkiejbazie gospodarczej oraz sieci osadniczej opartej na małych miastach bardziej stosowne może być tworzenieregionalnej infrastruktury transportowej. W regionach posiadających nieodpowiednie sieci drogowe powinnobyć również dostępne finansowanie na budowę połączeń drogowych istotnych pod względem gospodarczym.Wyzwania mobilności i dostępności w obszarach miejskich również wymagają działań poprzez wsparcie zinte-growanych systemów zarządzania i rozwiązań w zakresie ekologicznego transportu.

W celu zmaksymalizowania zysków z inwestycji transportowych pomoc z funduszy powinna opierać się naszeregu zasad.

Po pierwsze, do określania poziomu i charakteru inwestycji w infrastrukturę, które mają być przeprowadzone,powinno stosować się obiektywne kryteria. Na przykład potencjalne stopy zwrotu powinny być mierzonepoziomem rozwoju gospodarczego i charakterem działalności gospodarczej danego regionu, gęstości i jakościinfrastruktury oraz stopnia jej obciążenia. Przy określaniu społecznych stóp zwrotu powinny zostać uwzględnionew należytym stopniu konsekwencje przyszłych projektów z zakresu infrastruktury dla środowiska i społeczeństwa.

Po drugie, zasada zrównoważonego rozwoju środowiska powinna być przestrzegana w możliwie najszerszymzakresie, zgodnie z Białą Księgą (1). Powinno dążyć się do zmian w kierunku bardziej przyjaznych środowiskurodzajów transportu. Konieczna jest jednak optymalizacja wydajności każdego rodzaju transportu, zarównow ujęciu ogólnym, jak i pod względem ochrony środowiska, w szczególności w zakresie wykorzystania infras-truktury w ramach poszczególnych rodzajów i pomiędzy nimi (2).

Po trzecie, w regionach objętych celem Konwergencja i w państwach objętych Funduszem Spójności należyzwrócić szczególną uwagę na kwestię modernizacji sieci kolejowej, poprzez staranne wybieranie priorytetowychodcinków, zapewniając ich interoperacyjność w ramach europejskiego systemu zarządzania transportem kole-jowym (ERTMS).


(1) „Europejska polityka transportowa na rok 2010: czas na decyzje”. COM(2001) 370.(2) „Europa w ruchu: Zrównoważona mobilność dla kontynentu europejskiego”. COM(2006) 314 z 22.6.2006.


[ 47 ]

Po czwarte, inwestycjom w infrastrukturę transportową powinno towarzyszyć odpowiednie zarządzanie ruchem,ze zwróceniem szczególnej uwagi na bezpieczeństwo, zgodnie z normami krajowymi i wspólnotowymi.W krajowych i regionalnych strategiach należy również uwzględnić potrzebę osiągnięcia zrównoważonego (orazekologicznego) podziału na poszczególne rodzaje transportu, który zaspokoi potrzeby zarówno gospodarcze, jaki środowiskowe. Strategie powinny obejmować na przykład inteligentne systemy transportowe, platformy multi-modalne, a zwłaszcza technologię wykorzystywaną w ramach ERTMS oraz w programie badań zarządzaniaruchem powietrznym w kontekście jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SESAR – system mający nacelu ujednolicenie zarządzania ruchem powietrznym w Europie).

Na podstawie wymienionych powyżej zasad wytyczne dla działań są następujące:

— Państwa członkowskie i regiony kwalifikujące się do finansowania w ramach celu Konwergencja (1) lubz Funduszu Spójności powinny przyznawać odpowiednie pierwszeństwo tym spośród 30 projektówo znaczeniu dla Europy, które są realizowane na ich terytorium. W ramach tej grupy projektów naszczególną uwagę zasługują połączenia transgraniczne. Pozostałe projekty TEN-T i strategiczne powiązaniatransportowe powinny otrzymywać wsparcie, jeżeli w znaczący sposób przyczyniają się do zwiększeniawzrostu i konkurencyjności.

— Dodatkowe inwestycje w połączenia o drugorzędnym znaczeniu będą również mieć znaczeniew kontekście zintegrowanej strategii transportu i komunikacji regionalnej obejmującej obszary miejskiei wiejskie, w celu zapewnienia wykorzystania przez regiony możliwości, jakie oferują główne sieci.

— Wsparcie infrastruktury kolejowej powinno zmierzać do zapewnienia większej dostępności. Opłaty zakorzystanie z infrastruktury kolejowej powinny ułatwiać dostęp niezależnym operatorom. Powinny onerównież wzmacniać tworzenie interoperacyjnej sieci obejmującej całą Europę. Wszystkie finansowaneprojekty powinny być, jeżeli jest to stosowne, zgodne z założeniami interoperacyjności oraz uwzględniaćich zastosowanie, a także wykorzystanie ERTMS na pokładach i w infrastrukturze kolejowej.

— Wspieranie zrównoważonych pod względem środowiska naturalnego sieci transportowych, szczególniew obszarach miejskich. Obejmuje to środki transportu publicznego (w tym infrastrukturę „parkuji jedź”), plany mobilności, obwodnice, podnoszenie poziomu bezpieczeństwa na skrzyżowaniach i ruchniezmotoryzowany (ścieżki rowerowe, drogi dla pieszych). Obejmuje to także działania zmierzające dozapewnienia dostępności usług transportu publicznego dla określonych grup (osoby w starszym wieku,niepełnosprawni) oraz zapewnianie sieci dystrybucji alternatywnych rodzajów paliwa samochodowego.Wkład w zrównoważony rozwój sieci mogą również wnosić śródlądowe szlaki żeglugowe.

— W celu zagwarantowania optymalnej skuteczności infrastruktury transportowej we wspieraniu rozwojuregionalnego należy zwrócić uwagę na poprawę połączenia terytoriów śródlądowych, wyspiarskich lubnajbardziej oddalonych z projektami TEN-T. W tym celu pomocny będzie rozwój połączeńo drugorzędnym znaczeniu, z położeniem akcentu na intermodalność i zrównoważony transport. Należyw szczególności zapewnić połączenia portów i lotnisk z ich zapleczem.

— Należy zwrócić większą uwagę na rozwój „autostrad morskich” oraz żeglugę morską bliskiego zasięgu jakorealne alternatywy dla długodystansowego transportu drogowego i kolejowego.

W przypadku gdy państwa członkowskie otrzymują jednocześnie wsparcie zarówno z Funduszu Spójności, jak i zfunduszy strukturalnych, programy powinny zawierać rozróżnienie między rodzajami działań finansowanychz każdego z funduszy, z zachowaniem kluczowej roli wsparcia dla transeuropejskich sieci transportowychz Funduszu Spójności.

Z kolei fundusze strukturalne powinny zasadniczo koncentrować się na rozwoju infrastruktury, która powiązanajest ze środkami wpływającymi na wzrost gospodarczy (takimi jak rozwój turystyki oraz ulepszenia mające nacelu zwiększenie atrakcyjności terenów przemysłowych). W odniesieniu do infrastruktury drogowej inwestycjepowinny również zostać dopasowane do ogólnego celu zwiększenia bezpieczeństwa drogowego.

Współfinansowanie z funduszy powinno być uzupełnieniem dotacji z budżetu na transeuropejskie sieci trans-portowe przy jednoczesnym uniknięciu powielania pomocy Wspólnoty. Państwa członkowskie mogą korzystaćz usług koordynatorów, jako sposobu na skrócenie czasu pomiędzy opracowaniem planów sieci a ich fizycznąrealizacją. Państwa członkowskie będą musiały indywidualnie i z wyprzedzeniem określić instrument najodpo-wiedniejszy dla planowanych projektów. Finansowanie otrzymywane w ramach polityki spójności może byćłączone z częścią instrumentów TEN-T polegającą na gwarancjach kredytowych.


(1) Dz.U. L 167 z 30.04.2004, str. 1.


[ 48 ]

1.1.2. Wzmacnianie synergii między ochroną środowiska a wzrostem

Inwestycje w środowisko mogą wnosić wkład w gospodarkę na trzy sposoby: mogą zapewniać długofalowąstabilność wzrostu gospodarczego, obniżają zewnętrzne koszty gospodarki związane ze środowiskiem (np.:koszty ochrony zdrowia, koszty oczyszczania lub koszty likwidacji szkód) oraz stymulują innowacjei tworzenie nowych miejsc pracy. Przyszłe programy spójności powinny zmierzać do wzmocnienia potencjalnychsynergii między ochroną środowiska a wzrostem. W tym kontekście wysoki priorytet powinien zostać przyznanyświadczeniu usług związanych ze środowiskiem, takich jak: zaopatrzenie w czystą wodę, infrastruktura gospo-darki odpadami i gospodarki wodno-ściekowej, gospodarowanie zasobami naturalnymi, dekontaminacja gruntóww celu przygotowania ich pod nową działalność gospodarczą oraz ochrona przed określonymi zagrożeniamiśrodowiskowymi (np.: pustynnieniem, suszami, pożarami i powodziami).

W celu zmaksymalizowania korzyści gospodarczych i zminimalizowania kosztów należy potraktować prioryte-towo zwalczanie zanieczyszczeń środowiska u źródła. W sektorze gospodarki odpadami oznacza to skoncen-trowanie się na zapobieganiu produkcji odpadów, recyklingu i biodegradacji odpadów, czyli technologiach, któresą oszczędne i sprzyjają tworzeniu nowych miejsc pracy.

Strategie rozwoju powinny opierać się na uprzedniej ocenie potrzeb i szczególnych wyzwań stojących przedregionami, przy zastosowaniu, tam, gdzie jest to możliwe, odpowiednich wskaźników. Należy dołożyć starańw celu większego uwzględniania zewnętrznych kosztów środowiskowych, przy równoczesnym wsparciu opra-cowywania i wprowadzania instrumentów rynkowych (patrz, przykładowo, instrumenty proponowane w Planiedziałania w dziedzinie technologii środowiskowych). W tym kontekście zwraca się uwagę na inicjatywę Global-nego Monitoringu Środowiska i Bezpieczeństwa, która począwszy od 2008 r. zapewni aktualne informacje dlacałej Europy na temat pokrycia i użytkowania gruntów oraz właściwości oceanów, a także map obrazującychprzebieg klęsk i wypadków.

W związku z powyższym wytyczne dla działań są następujące:

— Skoncentrowanie się na zaspokojeniu znaczących potrzeb w zakresie inwestycji w infrastrukturę,w szczególności w regionach objętych celem Konwergencja, a zwłaszcza w nowych państwach członkow-skich, w celu przestrzegania prawodawstwa w zakresie ochrony środowiska dotyczącego wody, odpadów,powietrza, ochrony przyrody i gatunków oraz różnorodności biologicznej.

— Zapewnienie atrakcyjnych warunków dla przedsiębiorstw i ich pracowników o wysokich kwalifikacjach.Można to zapewnić poprzez promowanie planowania zagospodarowania przestrzennego, które pozwalana ograniczenie procesu nadmiernego rozrostu miast, oraz poprzez rekultywację środowiska naturalnego,w tym rozwój zasobów naturalnych i bogactw kulturowych. Inwestycje w tej dziedzinie powinny byćwyraźnie powiązane z rozwojem innowacyjnych i tworzących nowe miejsca pracy przedsiębiorstw na tychobszarach.

— Promowanie inwestycji, które przyczyniają się do wypełniania zobowiązań UE wynikających z Protokołuz Kioto, obok inwestycji w zrównoważoną energię i transport, które zostały już objęte innymi działaniami.

— Podejmowanie działań w zakresie zapobiegania ryzyku poprzez ulepszone zarządzanie zasobami natural-nymi, lepsze ukierunkowanie badań oraz lepsze wykorzystanie technologii informacyjnychi komunikacyjnych oraz bardziej innowacyjne polityki zarządzania publicznego, w tym, przykładowo,monitorowanie prewencyjne.

W przypadku gdy państwa członkowskie otrzymują wsparcie zarówno z Funduszu Spójności, jak i z funduszystrukturalnych, programy powinny zawierać wyraźne rozróżnienie między rodzajami działań finansowanychodpowiednio z każdego z funduszy.

1.1.3. Podjęcie kwestii intensywnego wykorzystywania tradycyjnych źródeł energii w Europie

Priorytetem powiązanym jest konieczność ograniczenia uzależnienia od tradycyjnych źródeł energii poprzezzwiększenie efektywności energetycznej i wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Inwestycje w tych dziedzi-nach przyczyniają się do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii na rzecz długotrwałego wzrostu, będącrównocześnie źródłem innowacji oraz stwarzając możliwości dla eksportu; są również oszczędne, szczególniegdy ceny energii utrzymują się na wysokim poziomie.



[ 49 ]

Niezbędne są również inwestycje w tradycyjne źródła energii, w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw.W szczególności – w przypadku gdy stwierdzono niedoskonałości rynku oraz gdy nie stoi to w sprzecznościz liberalizacją rynku – wsparcie z funduszy powinno skoncentrować się na pełnej realizacji wzajemnych połączeń,z położeniem szczególnego nacisku na sieci transeuropejskie, na ulepszaniu sieci energetycznych oraz dokończeniei poprawę sieci przesyłu i dystrybucji gazu, w tym w uzasadnionych przypadkach w regionach wyspiarskichi najbardziej oddalonych.

W tym zakresie wytyczne dla działań są następujące:

— Wspieranie projektów mających na celu zwiększanie efektywności energetycznej, na przykładw budynkach, oraz rozpowszechnianie modeli rozwoju opartych na niskiej energochłonności.

— Wspieranie rozwoju i wykorzystywania technologii opartych na odnawialnych i alternatywnych źródłachenergii (takich jak wiatr, słońce, biomasa), w tym w ciepłownictwie i chłodnictwie, co może pozwolić UEna uzyskanie przewagi i tym samym wzmocnić jej pozycję konkurencyjną. Takie inwestycje przyczynią siętakże do realizacji celu lizbońskiego, polegającego na zapewnieniu, aby do 2010 r. 21 % energii elek-trycznej pochodziło z odnawialnych źródeł energii.

— W przypadkach, w których stwierdzono zawodność rynku – skoncentrowanie inwestycji na tradycyjnychźródłach energii w celu rozwijania sieci. Inwestycje te dotyczą przeważnie regionów objętych celemKonwergencja.

1.2. WYTYCZNA: Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu

Realizacja celów Wspólnoty, polegających na zapewnieniu wzrostu i tworzeniu nowych miejsc pracy, będziewymagać zmian strukturalnych w gospodarce w kierunku działalności opartej na wiedzy. Wymaga to różnorod-nych działań: rozwiązania kwestii niskiego poziomu badań i rozwoju technologicznego (BRT), w szczególnościw sektorze prywatnym; promowania innowacji w formie nowych lub ulepszonych towarów, procesów i usług,które są w stanie zmierzyć się z międzynarodową konkurencją; zwiększania zdolności regionalnych i lokalnych dogenerowania i absorpcji nowych technologii (w szczególności technologii informacyjnych i komunikacyjnych –

TIK) oraz zapewnienia większego wsparcia dla działań wiążących się z ryzykiem.

Wydatki na BRT wyrażone jako wartość procentowa PKB zwiększają się, ale jedynie marginalnie. Poziom 1,9 %PKB jest znacznie niższy od docelowego poziomu 3 % zakładanego w strategii lizbońskiej (1). Podczas gdyniedobór inwestycji biznesowych w BRT w dalszym ciągu jest znaczny, w dziedzinie tej daje się również zauważyćspadek liczby inwestycji ze środków publicznych. Różnice w zakresie BRT oraz innowacji w poszczególnychpaństwach i pomiędzy nimi, zwłaszcza w odniesieniu do inwestycji biznesowych w BRT, są znacznie większeniż różnice w dochodzie. Chociaż podjęto szereg inicjatyw krajowych i wspólnotowych, konieczne jest zwięk-szenie działań w celu dopasowania potrzeb przedsiębiorstw do wkładu BRT ze strony publicznych i prywatnychinstytucji działających w dziedzinie BRT. Różnica w poziomie innowacji w Europie w stosunku do innychwiodących gospodarek stale się poszerza. Również na terytorium samej Europy utrzymują się różnicew poziomie innowacji, ponieważ Unia zbyt często nie jest w stanie przełożyć wiedzy i technologicznych osiągnięćna rynkowe towary i procesy. Polityka spójności może przyczynić się do rozwiązania głównych problemówleżących u źródeł słabych wyników Europy w zakresie innowacji, w tym nieefektywnych systemów innowacji,niewystarczającej dynamiki przedsiębiorców oraz wolnego tempa wprowadzania przez przedsiębiorstwa TIK.

W tym kontekście konieczne jest podnoszenie zdolności regionów i państw w zakresie BRT, wspieranie inwestycjiw infrastrukturę TIK oraz rozpowszechnianie technologii i wiedzy przy wykorzystaniu odpowiednich mecha-nizmów transferu technologii i wymiany wiedzy. Do zwiększenia świadomości w celu propagowania lepszegowykorzystywania istniejącego potencjału w zakresie badań i rozwoju mogłoby się przyczynić „przewidywanie” napoziomie regionalnym oraz inne regionalne metody strategicznego planowania, obejmujące regularnyi systematyczny dialog z głównymi zainteresowanymi stronami. Istotne jest również zwiększanie zdolności przed-siębiorstw, zwłaszcza MŚP, do absorpcji BRT, poprzez działania zmierzające do rozwoju umiejętnościi kompetencji; wspieranie powstawania i wykorzystywania w Europie większej liczby utalentowanych pracow-ników naukowych o wysokich kwalifikacjach; zwiększanie poziomu prywatnych i państwowych inwestycji w BRToraz innowacje; oraz wspieranie partnerstwa w dziedzinie BRT w różnych regionach Unii. Przykładowo euro-pejskie platformy technologiczne oferują potencjał umożliwiający lepsze dostosowanie programów badawczych dopotrzeb przedsiębiorstw; polityka spójności może odegrać ważną rolę we wspieraniu realizacji ich strategicznychprogramów badawczych w całej Unii, w tym w regionach mniej rozwiniętych.


(1) „Inwestycje w badania naukowe – plan działań dla Europy”. COM(2003) 226 z 30.4.2003.


[ 50 ]

W dalszym ciągu duże znaczenie mają bezpośrednie dotacje, szczególnie w regionach objętych celem Konwer-gencja, istnieje jednakże konieczność skoncentrowania się na świadczeniu zbiorowych usług biznesowychi technologicznych na rzecz grup przedsiębiorstw, w celu udzielenia im pomocy w zakresie poprawy ich działal-ności innowacyjnej. Przydzielane indywidualnie przedsiębiorstwom bezpośrednie dotacje powinny być ukierunko-wane raczej na podnoszenie zdolności przedsiębiorstwa w zakresie BRT oraz innowacji niż na tymczasowąredukcję jego kosztów produkcji, co wiąże się z powstaniem znacznego obciążenia. Jest to szczególnie ważnew sektorach tradycyjnych, w szczególności tych, które są poddane globalnej konkurencji, w których konieczne sądodatkowe starania, aby mogły one pozostać konkurencyjnymi, jak również w MŚP, które są często największymźródłem zatrudnienia na poziomie regionalnym. Co ważniejsze, polityki te wymagają dostosowania do szczegól-nych warunków panujących w każdym regionie, a w szczególności do potrzeb MŚP. Strategie krajowe, regionalnei lokalne powinny być opracowane w oparciu o kompleksową analizę możliwości inwestycji w BRT.

Wiedza i innowacje są w centrum starań Wspólnoty mających na celu wsparcie szybszego wzrostu i zwiększeniepoziomu zatrudnienia. Na poziomie wspólnotowym proponuje się dwa powiązane programy ramowe: Siódmyprogram ramowy w dziedzinie BRT oraz Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji. Decydująceznaczenie ma zapewnienie synergii między polityką spójności a tymi instrumentami, tak aby badania i politykaspójności mogły się wzajemnie wspierać na poziomie regionalnym, przy czym krajowe i regionalne strategierozwoju będą pokazywać, w jaki sposób można to założenie zrealizować. Polityka spójności może wspieraćwszystkie regiony w rozwijaniu ich zdolności badawczych i innowacyjnych, przyczyniając się tym samym doskutecznego udziału tych regionów w Europejskiej Przestrzeni Badawczej oraz ogólnie w działalności badawczeji innowacyjnej Wspólnoty. Ma ona do odegrania w szczególności dwie istotne role. Pierwsza polega na pomocyregionom w realizacji regionalnych strategii i planów działania w zakresie innowacji, które mogą mieć potencjalnieduży wpływ na konkurencyjność zarówno na poziomie regionalnym, jak i w całej Unii; druga polega na przy-czynianiu się do podnoszenia potencjału badawczego i innowacyjnego w regionach do takiego poziomu, abymogły one brać udział w transnarodowych projektach badawczych.

Strategie regionalne powinny zatem koncentrować się na inwestycjach w BRT, innowacje, kapitał ludzki orazprzedsiębiorczość; zapewnianiu, że te inwestycje odpowiadają potrzebom regionów w zakresie rozwoju gospodar-czego oraz że istnieje zdolność przekształcania badań w innowacyjne, atrakcyjne rynkowo towary, procesy i usługi;zwiększaniu transferu technologii i wymiany wiedzy; wspieraniu rozwoju, rozpowszechniania i wykorzystywaniaTIK przez przedsiębiorstwa, oraz zapewnianiu dostępu do finansowania przedsiębiorstwom skłonnym do inwes-towania w towary i usługi o wysokiej wartości dodanej. Strategie takie powinny określać konkretne zasadydotyczące prowadzenia eksperymentów w celu zwiększenia zdolności interwencji w ramach polityki oraz orga-nizacji pośredniczących do stymulowania podmiotów regionalnych i lokalnych, szczególnie MŚP, do wprowa-dzania innowacji.

1.2.1. Zwiększenie i lepsze ukierunkowanie inwestycji w BRT

Konkurencyjność przedsiębiorstw europejskich zależy w bardzo dużym stopniu od ich zdolności do jak najszyb-szego wprowadzenia nowej wiedzy na rynek. Wsparcie publiczne dla BRT jest uzasadnione z uwagi na istnienieniedoskonałości rynku oraz może być również uzasadnione publicznym charakterem niektórych inwestycji w BRT.Ponadto kwestie własności wyników badań oraz konieczność osiągnięcia masy krytycznej w niektórych sektorachbadawczych uzasadniają wsparcie rządowe na rzecz BRT.

Przy realizacji polityki regionalnej należy brać pod uwagę specyficzny charakter BRT. W szczególności BRTwymaga zaistnienia ścisłej interakcji między wszystkimi podmiotami, w celu wspierania powstawania biegunówdoskonałości, koniecznych do osiągnięcia masy krytycznej. Główną rolę może odgrywać przykładowo bliskośćgeograficzna, osiągnięta poprzez tworzenie klastrów MŚP oraz biegunów innowacyjności wokół publicznychinstytucji badawczych. Konieczne jest zatem, aby działania w zakresie BRT były skoncentrowane pod względemprzestrzennym, przy równoczesnym wzmacnianiu zdolności absorpcyjnych obszarów, na których działaniaw zakresie BRT charakteryzują się niską intensywnością.

BRT w mniej rozwiniętych państwach członkowskich i regionach powinny być rozwijane wokół istniejącychbiegunów doskonałości i unikać nadmiernego przestrzennego rozproszenia zasobów. Również w tym zakresieeuropejskie platformy technologiczne mogą być pomocne w skupianiu inwestycji w priorytetowych obszarachbadań. Inwestycje powinny także stanowić dopełnienie europejskich priorytetów określonych w siódmymprogramie ramowym oraz wspierać realizację celów odnowionej agendy lizbońskiej. Priorytetem powinien staćsię rozwój nowych i atrakcyjnych rynkowo towarów, usług i umiejętności.

Działania z zakresu BRT powinny być dostosowane do polityki Wspólnoty w dziedzinie BRT oraz do potrzebokreślonych regionów. Stosowane metody należy oprzeć na właściwym podejściu analitycznym, takim jak prze-widywanie; na wykorzystaniu wskaźników, takich jak patenty; zasobach ludzkich w sektorze BRT; lokalizacjiprywatnych i publicznych instytutów badawczych; oraz na istnieniu klastrów przedsiębiorstw innowacyjnych.



[ 51 ]

Wytyczne dla działań w dziedzinie BRT mogą zostać określone w następujący sposób:

— Wzmacnianie współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwami a publicznymiinstytucjami badawczymi/placówkami szkolnictwa wyższego, przykładowo poprzez wspieranie tworzeniaregionalnych i ponadregionalnych klastrów doskonałości.

— Wspieranie działalności w zakresie BRT w MŚP oraz transferu technologii (umożliwianie MŚP dostępu dousług z zakresu BRT w instytucjach badawczych finansowanych ze środków publicznych).

— Wspieranie regionalnych inicjatyw transgranicznych i transnarodowych mających na celu wzmocnieniewspółpracy badawczej oraz rozwijanie zdolności w dziedzinach priorytetowych dla polityki badawczejWspólnoty.

— Wzmacnianie rozwijania zdolności w zakresie BRT, w tym TIK, infrastruktury badawczej oraz kapitałuludzkiego w dziedzinach o wysokim potencjale wzrostu.

Szczególnie w regionach kwalifikujących się w ramach celu Konwergencja programy mogą przyczynić się dorozwoju infrastruktury przeznaczonej do BRT (w tym regionalnych sieci danych o dużej prędkości przesyłuwewnątrz instytucji badawczych i pomiędzy nimi), infrastruktury edukacyjnej wyposażenia i oprzyrządowaniazarówno instytucji badawczych finansowanych ze środków publicznych, jak i przedsiębiorstw, pod warunkiemże inwestycje te są bezpośrednio powiązane z regionalnymi celami rozwoju gospodarczego. Może to obejmowaćinfrastrukturę badawczą, która była objęta studiami wykonalności finansowanymi w ramach poprzednichprogramów ramowych. Wsparcie dla priorytetów siódmego programu ramowego powinno zmierzać do rozwojupełnego potencjału powstających i istniejących centrów doskonałości oraz zwiększenia inwestycji w kapitał ludzki,w szczególności poprzez szkolenie pracowników naukowych na poziomie krajowym i tworzenie warunkówzachęcających do przyjazdu pracowników naukowych szkolonych za granicą.

1.2.2. Ułatwianie innowacji i promowanie przedsiębiorczości

Innowacyjność jest wynikiem złożonych i interaktywnych procesów, w tym zdolności przedsiębiorstw do wyko-rzystywania dodatkowej wiedzy posiadanej przez inne podmioty obecne na rynku, organizacje i instytucje.

Inwestycje w innowacje stanowią nadrzędny priorytet polityki spójności zarówno w ramach programów konwer-gencji, jak i programów konkurencyjności regionalnej i zatrudnienia. Priorytetowym zagadnieniem powinno byćzapewnienie ich współfinansowania w regionach objętych tymi drugimi programami, w których konieczne jestskoncentrowanie ograniczonych zasobów finansowych, tak aby umożliwić osiągnięcie krytycznej masy i wywołaćefekt dźwigni.

Głównym celem powinno być tworzenie takich warunków dla przedsiębiorstw, które wspierają tworzenie, rozpow-szechnianie i wykorzystywanie nowej wiedzy przez przedsiębiorstwa. W celu stworzenia skutecznych regionalnychsystemów innowacyjnych partnerzy gospodarczy, społeczni i polityczni muszą mieć styczność z najlepszymipraktykami w zakresie technologii i działalności gospodarczej na świecie, ponad poziomem krajowym lublokalnym. W tym celu współpraca powinna być także nawiązana z ośrodkami przekazu innowacji oraz ośrodkamiEuro-Info, finansowanymi w ramach CIP, w szczególności w dziedzinie transnarodowej technologii oraz rozpow-szechniania informacji.

Przedsiębiorstwa rozpoczynające działalność gospodarczą, w szczególności te powiązane z sektorem BRT, wyma-gają wsparcia w celu rozwoju partnerstw z instytucjami badawczymi, opartych na długoterminowej wizjii wyraźnemu zorientowaniu się na rynek. Polityka spójności powinna starać się zrekompensować niedoskonałościrynku, stanowiące przeszkodę dla innowacji i przedsiębiorczości. Istniejące bieguny działalności powinny stanowićpodstawę podejmowanych działań w celu wykorzystania regionalnego potencjału w zakresie BRT i przyspieszeniatworzenia sieci współpracy i współpracy technologicznej w regionach i między nimi.

Organy publiczne powinny zapewnić wykorzystanie przez instytucje badawcze, sektor prywatny i sektor publicznywszystkich możliwości powstawania synergii między nimi.

W odniesieniu do metody, strategie rozwoju gospodarczego mogłyby zostać ulepszone poprzez gromadzeniedanych dotyczących istniejących innowacyjnych działań w poszczególnych regionach, przykładowo dotyczącychzgłaszania patentów przez sektor prywatny lub charakteru, zakresu i potencjału rozwoju istniejących klastrówdziałań innowacyjnych, w tym tych, w które zaangażowane są zarówno prywatne, jak i publiczne instytucjebadawcze. Pomocne w tej kwestii są również badania wspólnotowe na temat innowacji oraz Europejska tablicawyników innowacyjności.



[ 52 ]

W tym zakresie wytyczne dla działań są następujące:

— Zwiększanie skuteczności i dostępności dla przedsiębiorstw, w szczególności MŚP, oferty regionalnejw zakresie BRT, innowacji i edukacji, na przykład poprzez tworzenie biegunów doskonałości, skupiającychwokół instytucji badawczo-technologicznych MŚP prowadzące działalność w zakresie zaawansowanychtechnologii, lub poprzez tworzenie i rozwijanie klastrów wokół dużych przedsiębiorstw.

— Dostarczanie usług wspierających przedsiębiorstwa w celu umożliwienia przedsiębiorstwom, a w szczegól-ności MŚP, zwiększania konkurencyjności oraz umiędzynarodowienia, w szczególności poprzez wykorzys-tanie możliwości, jakie stwarza rynek wewnętrzny. Wykorzystanie synergii (np.: transferu technologii,parków naukowych, centrów komunikacji TIK, inkubatorów i usług powiązanych, współpracyz klastrami) powinno stać się priorytetowym celem przy świadczeniu usług dla przedsiębiorstw; usługite powinny również oferować bardziej tradycyjne wsparcie w zakresie zarządzania, wprowadzania doobrotu, wsparcia technicznego, rekrutacji oraz innych usług specjalistycznych i handlowych.

— Zapewnianie pełnego wykorzystania europejskich zdolności w dziedzinie innowacji ekologicznych. Inno-wacje ekologiczne powinny być wspierane wraz z poprawą praktyk MŚP poprzez wprowadzanie systemówzarządzania środowiskiem. Dzięki inwestowaniu w chwili obecnej w tę dziedzinę przedsiębiorstwa UEznajdą się w mocniejszej pozycji w najbliższej przyszłości, kiedy inne regiony dopiero dostrzegą potrzebęwprowadzenia takich technologii. Jest to obszar ściśle powiązany z Ramowym programem na rzeczkonkurencyjności i innowacji.

— Promocja przedsiębiorczości oraz ułatwianie powstawania i rozwoju nowych przedsiębiorstw. Naciskpowinien zostać położony również na promocję powstawania spółek typu spin-out i spin-off z instytucjibadawczych lub przedsiębiorstw przy wykorzystaniu różnorodnych technik (np.: podnoszenie świado-mości, przygotowywanie prototypów, opieka oraz świadczenie wsparcia kierowniczegoi technologicznego dla przyszłych przedsiębiorców).

Istotne jest zapewnienie, aby przedsiębiorstwa, w tym MŚP, miały możliwość komercyjnego wykorzystywaniawyników badań.

Usługi dla przedsiębiorstw powinny być raczej świadczone przez sektor prywatny lub przez mieszane organizacjepubliczno-prywatne. Usługi powinny być najwyższej jakości, przystępne i łatwo dostępne oraz dostosowywane dopotrzeb MŚP. Poziom jakości usług powinien być ustalony i monitorowany; powinna zachodzić spójność międzypodmiotami świadczącymi usługi, zapewniona np. w drodze tworzenia partnerstw publiczno-prywatnych orazsieci tzw. punktów kompleksowej obsługi.

Procedury administracyjne są często zbyt skomplikowane. Sieć tzw. punktów kompleksowej obsługi, któremogłyby stanowić łącznik między sektorem publicznym a podmiotem wnioskującym o dotacje, powinna zapew-niać informacje i wstępne wsparcie; powinno to dotyczyć różnych działań współfinansowanych w ramach politykispójności. Podmioty świadczące te usługi powinny posiadać kompetencje w zakresie wszystkich form pomocypublicznej, niezależnie od zakresu obowiązków na poziomie krajowym i regionalnym, oraz mieć ustalone doce-lowe, regularnie monitorowane poziomy skuteczności działań.

W odpowiednich warunkach konieczne jest udzielenie dla określonych kategorii przedsiębiorstw (np.: przedsię-biorstw rozpoczynających działalność gospodarczą lub niedawno przeniesionych przedsiębiorstw) lub przedsię-biorców (np.: osoby młode, kobiety, pracownicy w starszym wieku lub pracownicy reprezentujący mniejszościetniczne) wsparcia dostosowanego do ich potrzeb. Należy również propagować kształcenie ducha przedsiębior-czości w szkołach.

1.2.3. Promowanie społeczeństwa informacyjnego dla wszystkich

Upowszechnianie TIK w całej gospodarce Unii stanowi główny czynnik podniesienia wydajnościi konkurencyjności regionów. Upowszechnianie TIK sprzyja również reorganizacji metod produkcji oraz powsta-waniu nowych rodzajów usług dla przedsiębiorstw i indywidualnych odbiorców. Skuteczne i efektywne świad-czenie usług publicznych – w szczególności usługi e-administracji oraz e-zdrowia – ma znaczący potencjał wzrostugospodarczego i tworzenia nowych usług. Upowszechnianie technologii może przyczyniać się do rozwoju regio-nalnego poprzez sprzyjanie tworzeniu i rozwojowi biegunów doskonałości w dziedzinie TIK oraz poprzez rozwójpołączeń i sieci wśród przedsiębiorstw, w szczególności MŚP. Działania powinny wspierać wytwarzanie towarówi usług, w celu ułatwiania i stymulowania prywatnych inwestycji w TIK, przy jednoczesnym zapewnieniu konku-rencyjności w sektorze TIK.



[ 53 ]

Działania w ramach polityki powinny zatem koncentrować się na tworzeniu połączeń. Obejmuje to poprawę usługwspierających MŚP w dziedzinie innowacji, a szczególnym celem powinno być pobudzanie transferu technologiimiędzy instytucjami badawczymi i przedsiębiorstwami. Wymaga to również rozwijania umiejętności niezbędnychw gospodarce opartej na wiedzy oraz opracowywania zawartości poprzez dostarczanie aplikacji i usług (takich jake-rząd, e-biznes, e-kształcenie oraz e-zdrowie), które stanowią interesujące alternatywy dla innych, często bardziejkosztownych modeli świadczenia usług. Kwestia ta ma szczególne znaczenie dla odległych i słabo zaludnionychobszarów, a także dla regionów najbardziej oddalonych, wysp lub obszarów o niekorzystnych warunkach przy-rodniczych. W sposób oczywisty wykorzystanie i rozwój towarów oraz usług opartych na zawartości możliwe jestjedynie, jeżeli dostępna jest odpowiednia infrastruktura, która jest w stanie dostarczać usługi szerokopasmowe.Ważne jest zatem, aby na terenie całej Unii dostępna była przystępna cenowo, odpowiednia infrastruktura komu-nikacji szerokopasmowej.

Zasadniczo przy inwestycjach w infrastrukturę TIK należy uwzględnić szybki rozwój technologiczny, poszano-wanie zasad neutralności technologicznej i nieograniczonego dostępu. Zasadnicze znaczenie ma przestrzeganiereguł konkurencji oraz przestrzeganie wdrażania ram prawnych właściwych dla komunikacji elektronicznej.

Działania powinny opierać się na wskaźnikach kontekstowych związanych z istniejącą strukturą gospodarczą(w tym specjalizacji przemysłowej, stopnia rozwoju gospodarczego, poziomu zdolności przyłączeniowej do TIKoraz potencjalnej synergii między regionalnymi biegunami działalności gospodarczej). Przy określaniu potrzeb napoziomie regionu należy uwzględnić istniejące inicjatywy wspólnotowe na rzecz TIK, a w szczególności inicjatywęi2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia (1).

Biorąc pod uwagę fakt, że TIK dotyczą wszystkich sektorów gospodarki i całego społeczeństwa, konieczne jest, abypaństwa członkowskie i regiony rozwijały spójne strategie w zakresie społeczeństwa informacyjnego, którezapewnią spójność i integrację między poszczególnym sektorami poprzez zrównoważenie działań dotyczącychpopytu i podaży na podstawie wymogów lokalnych, udziału zainteresowanych stron i silnego wsparcia politycz-nego opinii publicznej.

Wytyczne dla działań są następujące:

— Zapewnienie wykorzystywania TIK przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe oraz promowanierozwoju poprzez zrównoważone wsparcie dla popytu i podaży na towary i usługi, zarówno prywatne,jak i publiczne, z zakresu TIK, a także poprzez zwiększone inwestycje w kapitał ludzki. Działania tepowinny wpływać na podniesienie wydajności, promować otwartą i konkurencyjną gospodarkę cyfrowąoraz społeczeństwo integracyjne (np. poprzez poprawę dostępu dla osób w starszym wiekui niepełnosprawnym), a tym samym pobudzać wzrost i zatrudnienie.

— Zapewnienie – tam, gdzie nie zapewnia tego rynek – dostępności infrastruktury TIK i powiązanych z niąusług po przystępnych cenach i o takim stopniu rozwoju, aby możliwe było świadczenie koniecznychusług, w szczególności na obszarach oddalonych i obszarach wiejskich oraz w nowych państwach człon-kowskich.

1.2.4. Poprawa dostępu do finansowania

Innym zasadniczym elementem składowym wspierania wiedzy i innowacji jest ułatwianie dostępu do finanso-wania. Do celów wspierania wzrostu i tworzenia nowych miejsc pracy dla przedsiębiorców i przedsiębiorstwbardziej opłacalne musi być dokonywanie inwestycji w rozwój i produkcję towarów i usług, niż koncentrowaniewysiłków na, przykładowo, działaniach służących poszukiwaniu zysku.

Dostęp do finansowania w tym kontekście jest często utrudniony, co stanowi przeszkodę dla wzrostu i tworzenianowych miejsc pracy. Istotna jest poprawa dostępu do kapitału zarówno na BRT, jak i na rozpoczynanie działal-ności gospodarczej. Potrzebny jest rozwój rynków kapitału podwyższonego ryzyka związanych z działalnościąinnowacyjną w połączeniu z poprawą środowiska regulacyjnego ułatwiającego przedsiębiorczość.

Programy te mogłyby być realizowane w ścisłej współpracy z Europejskim Funduszem Inwestycyjnym (EFI)w ramach inicjatywy JEREMIE, w celu zapewnienia zasobów finansowych w dziedzinach, w których niedoskona-łości rynku, mające związek z wysokim ryzykiem dotyczącym działań w zakresie BRT, hamują przedsiębiorczość.Wpływ wsparcia ze strony rządu na powstawanie przedsiębiorstw musi również być należycie brany pod uwagę,aby zapobiec zjawisku wypierania prywatnych inwestycji oraz podejmowaniu działań szkodliwych dla konkurencji.Poprawie powinna ulec również koordynacja pomiędzy funduszami.


(1) COM(2005) 229.


[ 54 ]

Prywatny kapitał zakładowy i kapitał podwyższonego ryzyka oraz fundusze rotacyjne dla rozpoczynającychdziałalność gospodarczą przedsiębiorstw innowacyjnych powinny odgrywać zasadniczą rolę jako motor przedsię-biorczości, innowacyjności i tworzenia nowych miejsc pracy; instytucje sektora publicznego nie zawsze są najlepiejprzystosowane do podejmowania ryzyka. W obszarach, w których występują niedoskonałości rynku, priorytetempowinno stać się stworzenie i rozwój sieci wyspecjalizowanych podmiotów oferujących kapitał podwyższonegoryzyka oraz gwarancje bankowe. Będą one zasadniczo bardziej skuteczne, jeżeli udzielane przez nich wsparciebędzie miało formę zintegrowanego pakietu, którego punktem wyjścia będzie szkolenie organizowane przedrozpoczęciem działalności gospodarczej lub przed rozpoczęciem rozwoju.

W oparciu o wyżej wymienione zasady wytyczne dla działań są następujące:

— Wspieranie instrumentów niebędących dotacjami, takich jak pożyczki, finansowanie zabezpieczonegodługu dla długów podporządkowanych, instrumenty zamienne (dług mezaninowy) oraz kapitał podwyż-szonego ryzyka (np.: kapitał zalążkowy oraz kapitał podwyższonego ryzyka). Dotacje powinny być wyko-rzystywane do budowania i utrzymywania infrastruktury ułatwiającej dostęp do finansowania (np.: biuratransferu technologii, inkubatory, sieci „aniołów biznesu”, programy gotowości inwestycyjnej). Wspieranemogłyby być również mechanizmy gwarancji i wzajemnych gwarancji w celu ułatwienia MŚP dostępu domikrokredytów. W tej kwestii EBI i EFI mogłyby zapewnić cenny wkład.

— Opracowanie zintegrowanego podejścia, w ramach którego wspierane będą jednocześnie innowacje, ichprzełożenie na nową działalność komercyjną oraz dostępność kapitału podwyższonego ryzyka.

— Dotarcie do niektórych określonych grup, przykładowo, młodych przedsiębiorców lub kobiet przedsię-biorców lub grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji.

Ścisła współpraca z EFI jest szczególnie ważna ze względu na zdobytą przez ten fundusz na przestrzeni lat wiedzęfachową, którą należy wykorzystać w celu zapewnienia MŚP koniecznego wsparcia przy równoczesnym rozwijaniueuropejskiego rynku kapitału ryzyka. Mogłoby to obejmować uczestnictwo w inicjatywie JEREMIE.

1.3. WYTYCZNA: Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy

Odnawiając strategię lizbońską, Rada Europejska przyjęła jednolity zbiór wytycznych zawierający połączoneOgólne wytyczne dla polityki gospodarczej (1) i Wytyczne Europejskiej Strategii Zatrudnienia, integrując tymsamym politykę makroekonomiczną, mikroekonomiczną i politykę zatrudnienia na rzecz wzrostu i tworzeniamiejsc pracy. Zgodnie z rozporządzeniami dotyczącymi funduszy (2) w dziedzinie zatrudnienia i zasobów ludzkichpriorytetami strategicznych wytycznych Wspólnoty dla spójności są priorytety określone w ramach EuropejskiejStrategii Zatrudnienia (3), uzupełnione zaleceniami UE dotyczącymi zatrudnienia, w których określono konkretnepriorytety dla każdego z państw członkowskich.

Warunkiem osiągnięcia pełnego zatrudnienia i wyższej wydajności jest przeprowadzenie różnorodnych działań,które obejmują również działania opisane powyżej. Inwestycje w infrastrukturę, rozwijanie przedsiębiorstwi działalność badawcza wpływają na zwiększenie możliwości zatrudnienia, zarówno w krótkiej perspektywieczasowej, w sposób bezpośredni, jak również w dłuższej perspektywie czasowej jako wynik ich pozytywnegowpływu na wydajność i konkurencyjność. Aby inwestycje te doprowadziły do maksymalnego zwiększenia zatrud-nienia i pozwoliły na stworzenie stałych miejsc pracy wysokiej jakości, należy w dalszym ciągu rozwijaći wzmacniać kapitał ludzki.

W zakresie rozwoju kapitału ludzkiego, w wytycznych dotyczących zatrudnienia podkreślono trzy priorytety dladziałań w ramach polityk państw członkowskich:

— przyciągnięcie na rynek pracy i przedłużenie aktywności zawodowej większej liczby osób oraz zmodernizo-wanie systemów zabezpieczenia socjalnego,

— zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynków pracy,

— zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i podnoszenie umiejętności.

Obok powyższych priorytetów należytą uwagę należy poświęcić inwestycjom mającym na celu podnoszenieskuteczności administracji publicznej, jak również infrastrukturze edukacyjnej, społecznej, ochrony zdrowiai kulturalnej.


(1) Dz.U. L 205 z 6.8.2005, str. 21.(2) Artykuł 2 rozporządzenia (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego

Funduszu Społecznego i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1784/1999 (Dz.U. L 210 z 31.7.2006, str. 12).(3) COM(2005) 141 z 12.4.2005 r.


[ 55 ]

Polityka spójności powinna skupiać się na specyficznych dla każdego z państw członkowskich wyzwaniachstawianych przez Europejską Strategię Zatrudnienia, poprzez wspieranie działań podejmowanych w ramachcelów Konwergencja oraz Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, biorąc pod uwagę zakres działań określo-nych ramami prawnymi. W przypadku drugiego z wymienionych celów zakres kwalifikowalnych działań i zasobyfinansowe są większe. W ramach tego celu konieczne będzie znacznie większe skoncentrowanie środków Wspól-noty dla osiągnięcia znaczącego wpływu.

Jak zostało to podkreślone w zaleceniach dotyczących zatrudnienia i w krajowych programach reform,w programach rozwoju zatrudnienia i zasobów ludzkich należy uwzględnić specyficzne dla poszczególnychpaństw wyzwania i priorytety. Programy te, zarówno zarządzane na szczeblu krajowym, jak i lokalnym, powinnyskutecznie odnosić się do kwestii zróżnicowań terytorialnych i być dostosowane do potrzeb w różnych obszarach.

Wreszcie, jednym z najbardziej widocznych aspektów europejskiej wartości dodanej funduszy strukturalnychw okresie 2000–2006 było wsparcie dla państw członkowskich i regionów, przeznaczone na wymianę doświad-czeń i budowę sieci, wspierając w ten sposób innowacje. W tym kontekście należy wykorzystać doświadczenieuzyskane w ramach inicjatywy wspólnotowej EQUAL poprzez włączenie do głównego nurtu działań zasad, naktórych została ona zbudowana: innowacji, transnarodowości, partnerstwa i włączenia problematyki równości płcido głównego nurtu polityki.

1.3.1. Przyciągnięcie na rynek pracy i przedłużenie aktywności zawodowej większej liczby osób oraz modernizacja systemów zabezpie-czenia społecznego

Poszerzanie podstaw działalności gospodarczej, podnoszenie poziomu zatrudnienia i zmniejszenie bezrobocia majądecydujące znaczenie dla utrzymania wzrostu gospodarczego, wspierania społeczeństwa sprzyjającego integracjispołecznej oraz zwalczania ubóstwa. Zwiększenie udziału w zatrudnieniu ma tym większe znaczenie ze względuna spodziewany spadek liczebności populacji w wieku produkcyjnym. W ramach wytycznych dotyczących zatrud-nienia, wytyczne dla działań w tym zakresie są następujące:

— Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiągnięcie pełnego zatrudnienia, poprawę jakościi wydajności pracy, a także na wzmocnienie spójności społecznej i terytorialnej.

— Wspieranie podejścia do pracy uwzględniającego cykl życiowy.

— Zapewnienie integracji na rynku pracy, podnoszenie atrakcyjności miejsc pracy i zapewnienie, że stanie sięona opłacalna dla osób poszukujących pracy, w tym osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji oraznieaktywnych.

— Poprawa dostosowania do potrzeb rynku pracy.

Działania powinny być poprzedzone identyfikacją potrzeb poprzez, przykładowo, zastosowanie odpowiednichkrajowych lub regionalnych wskaźników, takich jak stopa bezrobocia, stopa aktywności zawodowej, stopa długo-trwałego bezrobocia, wskaźnik zagrożenia ubóstwem oraz poziom dochodów. Należy zwrócić uwagę na poziomlokalny, gdzie poważne rozbieżności mogą umknąć statystykom tworzonym na poziomie regionalnym.

Skuteczne i wydajne instytucje działające na rynku pracy, w szczególności służby ds. zatrudnienia, które sąw stanie odpowiedzieć na wyzwania gwałtownego procesu restrukturyzacji gospodarczej i społecznej, a takżeprocesu starzenia się społeczeństwa, są niezbędne dla zapewnienia świadczenia usług dla osób poszukującychpracy, bezrobotnych i osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji i mogłyby otrzymywać wsparciez funduszy strukturalnych. Instytucje te mają decydującą rolę do odegrania w zakresie realizacji aktywnych politykw dziedzinie zatrudnienia i świadczenia usług przystosowanych do indywidualnych potrzeb, w celu promocjimobilności zawodowej i geograficznej oraz dopasowywania podaży i popytu na rynku pracy, w tym na poziomielokalnym. Powinny one pomagać w przewidywaniu potencjalnych niedoborów i ograniczeń na rynku pracy orazposzukiwanych zawodów i umiejętności. Przyniosłoby to również skutek w postaci wsparcia skutecznego zarzą-dzania migracją zarobkową. Łatwy dostęp i przejrzystość oferowanych usług mają zasadnicze znaczenie. Istotnąrolę w zwiększaniu mobilności zawodowej i geograficznej, zarówno na poziomie europejskim, jak i krajowym, masieć EURES (1).

Jednym z ważnych priorytetów powinno być wzmacnianie czynnych i zapobiegawczych działań na rynku pracyw celu pokonania przeszkód utrudniających wejście lub pozostanie na rynku pracy oraz promowanie mobilnościosób poszukujących pracy, bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo, pracowników w starszym wieku, jak równieżosób zagrożonych bezrobociem, ze szczególnym uwzględnieniem pracowników o niskich kwalifikacjach. Działaniapowinny koncentrować się na świadczeniu zindywidualizowanych usług, w tym pomocy w poszukiwaniu pracy,stażów zawodowych oraz szkoleń mających zapewnić dostosowanie umiejętności osób poszukujących pracyi pracowników do potrzeb lokalnego rynku pracy. Należy w pełni uwzględnić potencjał samozatrudnieniai tworzenia przedsiębiorstw, umiejętności w zakresie TIK oraz umiejętności obsługi komputera. Szczególnąuwagę należy zwrócić na:


(1) Sieć EURES, utworzona w 1993 r., jest siecią współpracy pomiędzy Komisją Europejską a publicznymi służbami zatrudnieniaw państwach członkowskich EOG (państwa członkowskie UE oraz Norwegia, Islandia i Liechtenstein) i innymi organizacjami part-nerskimi.


[ 56 ]

— wdrażanie założeń Europejskiego paktu na rzecz młodzieży poprzez ułatwianie młodym ludziom dostępu dorynku pracy, łagodzenie przejścia od kształcenia do pracy, co obejmuje doradztwo zawodowe, pomocw uzupełnianiu wykształcenia, dostęp do odpowiednich szkoleń i praktyk zawodowych,

— wdrażanie Europejskiego paktu na rzecz równości kobiet i mężczyzn poprzez włączanie problematykirówności płci do głównego nurtu polityki oraz podejmowanie konkretnych działań mających na celu zwięk-szenie uczestnictwa kobiet w zatrudnieniu, zmniejszenie segregacji ze względu na płeć na rynku pracyi rozwiązanie problemu różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn oraz stereotypowego podejścia do kwestiipłci, a także działań ułatwiających pogodzenie życia zawodowego z prywatnym. Decydujące znaczenie maułatwianie dostępu do opieki nad dziećmi i osobami będącymi na utrzymaniu, jak również włączanie prob-lematyki równości płci do głównego nurtu polityki i podejmowanych działań, podnoszenie świadomości orazpodtrzymywanie dialogu między zainteresowanymi stronami,

— konkretne działania mające na celu zwiększenie dostępu migrantów do rynku pracy oraz ułatwienie ichintegracji społecznej, poprzez szkolenia oraz uznawanie kompetencji uzyskanych za granicą, zindywidualizo-wane doradztwo, szkolenia językowe, odpowiednie wsparcie dla przedsiębiorczości i zwiększanie wiedzypracodawców i pracowników migrujących w zakresie ich praw i obowiązków, a także przestrzeganiew większym stopniu zasad niedyskryminacji.

Innym istotnym priorytetem powinno być zapewnienie integracji na rynku pracy dla osób znajdujących sięw niekorzystnej sytuacji lub osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, takich jak osoby wypadającez systemu edukacji, osoby przebywające na długoterminowym bezrobociu, przedstawiciele mniejszości orazosoby niepełnosprawne. Wymaga to jeszcze większego zakresu wsparcia w celu budowania metod integracjii zwalczania dyskryminacji. Celem powinny być:

— poprawa ich zdolności do zatrudnienia poprzez zwiększanie udziału w kształceniu zawodowym i szkoleniach,rehabilitację, odpowiednie zachęty i organizację pracy, jak również niezbędne wsparcie socjalne i usługiw zakresie opieki, w tym także poprzez rozwijanie gospodarki społecznej,

— zwalczanie dyskryminacji i promocja akceptacji różnorodności w miejscu pracy poprzez prowadzenie kampaniiukierunkowanych na szkolenie w zakresie różnorodności oraz podnoszenie świadomości, w których w pełniuczestniczyłyby lokalne społeczności i przedsiębiorstwa.

1.3.2. Zwiększenie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw oraz elastyczności rynku pracy

W kontekście zwiększającej się presji wywołanej globalizacją, w tym nagłych i nieprzewidzianych wstrząsówgospodarczych, oraz ciągłego procesu wprowadzania nowych technologii Europa musi zwiększać swoją zdolnośćprzewidywania, reagowania i radzenia sobie ze zmianami gospodarczymi i społecznymi. W ramach wytycznychdotyczących zatrudnienia wytyczne dla działań w tym zakresie są następujące:

— Promowanie elastyczności połączonej z bezpieczeństwem zatrudnienia oraz zmniejszanie segmentacjirynku pracy, przy należytym uwzględnieniu roli partnerów społecznych.

— Zapewnienie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac.

Główny nacisk powinien zostać położony na działania wspierające inwestycje przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP,w zasoby ludzkie oraz pracowników poprzez rozwijanie strategii i systemów kształcenia przez całe życie, którezapewniają pracownikom, szczególnie o niskich kwalifikacjach i w starszym wieku, niezbędne kwalifikacje doprzystosowania się do warunków gospodarki opartej na wiedzy i do przedłużenia aktywności zawodowej.W szczególności należy zwrócić uwagę na:

— rozwijanie strategii i systemów kształcenia przez całe życie, obejmujących mechanizmy takie jak funduszeregionalne lub sektorowe, mając na celu zwiększenie inwestycji dokonywanych przez przedsiębiorstwa orazuczestnictwa pracowników w szkoleniach,

— realizację takich strategii poprzez udział w finansowaniu programów i działalności szkoleniowej. Pierwszeń-stwo powinno zostać przyznane przedsiębiorczości oraz MŚP, w tym ułatwianiu im dostępu do zewnętrznychźródeł wiedzy i doświadczenia, inżynierii finansowej w rodzaju instrumentu JEREMIE, oraz rozwiązańw zakresie szkoleń przy szczególnym nacisku na TIK i umiejętności zarządzania. Szczególną uwagę należyzwrócić na zwiększenie uczestnictwa w szkoleniach i kursach przekwalifikowania pracowników o niskichkwalifikacjach i w starszym wieku.



[ 57 ]

Szczególne znaczenie ma lepsze przewidywanie oraz skuteczne zarządzanie restrukturyzacją gospodarczą, szcze-gólnie w wyniku zmian związanych z otwarciem rynków. Należy przywiązywać wagę do tworzenia systemówmonitorowania, które obejmują partnerów społecznych, przedsiębiorstwa i społeczności lokalne, do analizy zmianspołeczno-gospodarczych na poziomach krajowym, regionalnym i lokalnym oraz oceny przyszłych tendencjiw gospodarce i na rynku pracy. Konieczne jest zapewnienie wsparcia dla programów, których celem jest moder-nizacja rynku pracy i przewidywanie stopniowych zmian, zachodzących w całej Unii, szczególnie w sektorach,takich jak rolnictwo, przemysł włókienniczy i motoryzacyjny oraz górnictwo, tak jak i czynnych działań ukie-runkowanych na poprawę sytuacji gospodarczej regionów. Swoją rolę mogą także odegrać szczególne usługiw zakresie zatrudnienia, szkoleń oraz wsparcia dla pracowników w kontekście restrukturyzacji przedsiębiorstwi sektorów gospodarki, takich jak mechanizmy szybkiego reagowania w przypadkach zwolnień grupowych.

Należy także zwrócić uwagę na rozwijanie i rozpowszechnianie wiedzy o innowacyjnych i elastycznych formachorganizacji pracy w celu wykorzystania zdobyczy nowych technologii, w tym telepracę, podnoszenie poziomuochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny pracy (np. bezpieczeństwa przemysłowego), zwiększanie wydajnościi wspieranie działań ułatwiających pogodzenie życia zawodowego z prywatnym. Może to także obejmowaćpodnoszenie świadomości na temat społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, rozwijanie świadomościw zakresie praw pracowniczych, inicjatywy na rzecz przestrzegania kodeksu pracy, zmniejszanie szarej strefyoraz sposoby przekształcania nielegalnej pracy w oficjalne zatrudnienie.

Partnerzy społeczni mają do odegrania ważną rolę w ustanawianiu mechanizmów zapewniających elastycznośćrynku pracy. Dlatego też państwa członkowskie powinny zachęcać partnerów społecznych do uczestnictwaw działaniach podejmowanych w ramach niniejszego priorytetu. Ponadto, w ramach celu Konwergencja, odpo-wiednia kwota ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) powinna zostać alokowana na budowaniezdolności, co obejmuje szkolenia, działania mające na celu tworzenie sieci współpracy, wzmacnianie dialoguspołecznego oraz działalność podejmowaną wspólnie przez partnerów społecznych.

1.3.3. Zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i poprawę kwalifikacji

Europa musi zwiększyć inwestycje w kapitał ludzki. Zbyt dużo osób nie może wejść na rynek pracy lub utrzymaćsię na nim ze względu na brak kwalifikacji, łącznie z podstawowymi umiejętnościami czytania i liczenia, lub zewzględu na niedopasowanie kwalifikacji zawodowych. W celu zwiększenia szans dostępu do zatrudnienia wszyst-kich grup wiekowych oraz podniesienia poziomów wydajności i jakości pracy konieczne jest zwiększenie inwes-tycji w kapitał ludzki oraz rozwijanie i wdrażanie skutecznych krajowych strategii kształcenia przez całe życie,z korzyścią dla indywidualnych pracowników, przedsiębiorstw, gospodarki i społeczeństwa. W ramach wytycznychdotyczących zatrudnienia wytyczne dla działań w tym zakresie są następujące:

— Rozszerzenie i podniesienie poziomu inwestycji w kapitał ludzki.

— Dostosowanie systemów edukacji i szkolenia w odpowiedzi na nowe wymagania dotyczące kwalifikacji.

Reformom szkoleń na potrzeby rynku pracy, zmierzającym do przyciągnięcia większej liczby ludzi na rynek pracyoraz podniesienia zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw, powinny towarzyszyć reformysystemów edukacyjnych i szkoleniowych. W poprzednich okresach programowania w ramach funduszy struktu-ralnych dokonano znacznych inwestycji w systemy edukacyjne i szkoleniowe. W kolejnym okresie programowaniainwestycje w kapitał ludzki powinny zostać wzmocnione poprzez skoncentrowanie się na celach lizbońskichzgodnie z zintegrowanymi wytycznymi dla wzrostu i zatrudnienia. Należy zająć się następującymi priorytetamiogólnymi:

— rozszerzaniem i zwiększaniem inwestycji w kapitał ludzki, w tym rozwojem odpowiednich zachęti mechanizmów podziału kosztów dla przedsiębiorstw, organów publicznych i osób fizycznych,

— wspieraniem spójnych i kompleksowych strategii kształcenia przez całe życie, ze zwróceniem szczególnejuwagi na kwalifikacje wymagane w gospodarce opartej na wiedzy, w tym wsparciem dla współpracyi nawiązywania partnerstw między państwami członkowskimi, regionami i miastami w dziedzinie edukacjii szkoleń w celu ułatwiania wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, w tym projektów innowacyjnych.Szczególną uwagę należy zwrócić na realizowanie potrzeb grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji,

— wspieraniem opracowywania i realizacji reform systemów edukacyjnych i szkoleniowych, przy wykorzystaniu,w odpowiednich przypadkach, wspólnych europejskich odniesień i zasad, w szczególności w celu lepszegodostosowania edukacji i szkoleń do rynku pracy,



[ 58 ]

— wzmacnianiem powiązań między uniwersytetami, centrami badawczo-technologicznymi oraz przedsiębior-stwami, w szczególności poprzez tworzenie sieci i wspólne działania.

W ramach celu Konwergencja przed wieloma państwami członkowskimi i regionami stoją bardzo poważnewyzwania w dziedzinie edukacji i szkoleń. Zasoby finansowe powinny zostać przeznaczone na realizację reformukierunkowanych na następujące konkretne priorytety:

— zapewnienie odpowiedniego dostępu do atrakcyjnej, dostępnej i charakteryzującej się wysoką jakością ofertyedukacji i szkoleń na wszystkich poziomach, w tym poprawy kompetencji i kwalifikacji pracowników, promo-wania elastycznych ścieżek kształcenia oraz nowych możliwości już na etapie przedszkolnym i szkolnym,działań na rzecz znacznego zmniejszenia liczby osób wypadających z systemu edukacji oraz zwiększenia liczbyosób kończących szkołę średnią, a także poprawy dostępności edukacji przedszkolnej i szkolnej,

— wspieranie modernizacji edukacji na poziomie wyższym oraz rozwoju potencjału ludzkiego w zakresie badańi innowacji poprzez studia podyplomowe, dalsze kształcenie pracowników naukowych oraz zachęcanie więk-szej liczby młodych ludzi do podejmowania studiów na kierunkach naukowych i technicznych,

— promowanie jakości i atrakcyjności kształcenia zawodowego i szkoleń, w tym praktyk zawodowych orazkształcenia w zakresie przedsiębiorczości,

— zapewnienie, tam, gdzie jest to stosowne, zwiększania mobilności na poziomie regionalnym, krajowymi transnarodowym oraz promowanie ram i systemów przyczyniających się do zwiększenia przejrzystościi uznawania kwalifikacji oraz zatwierdzania kształcenia pozaformalnego i nieformalnego,

— inwestowanie w infrastrukturę edukacyjną i szkoleniową, w tym TIK, w przypadkach gdy takie inwestycje sąkonieczne dla realizacji reform lub gdy mogą w znacznym stopniu przyczynić się do podniesienia jakościi skuteczności systemów edukacyjnych i szkoleniowych.

1.3.4. Zdolności administracyjne

W poprzednich okresach programowania fundusze, poprzez udzielanie pomocy technicznej, wzmocniły zdolnościzarządzania państw członkowskich i instytucji zarządzających w zakresie wdrażania przepisów. Będzie mieć torównież zastosowanie do okresu 2007–2013.

Poza kwestią zarządzania funduszami posiadanie przez administrację i służby publiczne skutecznych zdolnościadministracyjnych, czyli tzw. rozsądna administracja, jest podstawowym warunkiem wzrostu gospodarczegoi tworzenia nowych miejsc pracy. Dlatego też, zgodnie z założeniami odnowionej strategii lizbońskiej, w którejwzywa się do lepszego stanowienia prawa, opracowywania polityk i ich realizacji, tak aby umożliwić stworzenieodpowiednich warunków dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, fundusze będą wspierać inwestycje w kapitałludzki administracji i służb publicznych oraz powiązane z nim usprawnienia w zakresie TIK na wszystkichpoziomach terytorialnych.

W państwach i regionach kohezyjnych objętych celem Konwergencja podnoszenie poziomu wydajności i jakościpracy w sektorze publicznym – w szczególności w dziedzinach gospodarki, zatrudnienia, spraw społecznych,edukacji, opieki zdrowotnej, ochrony środowiska i wymiaru sprawiedliwości – jest niezbędne dla kontynuacjii przyspieszenia procesu reform, zwiększenia wydajności i wzrostu w całej gospodarce, a także wspieraniaspołecznej i terytorialnej spójności oraz zrównoważonego rozwoju. Fundusze strukturalne mogą odegrać ważnąrolę, wspierając skuteczne opracowywanie i realizację polityki, angażującej wszystkie zainteresowane stronyw wielu dziedzinach.

Wzywa się zatem państwa członkowskie i regiony kohezyjne objęte celem Konwergencja do rozwijania admini-stracji publicznej i służb publicznych na poziomach krajowym, regionalnym i lokalnym. Przy podejmowaniudziałań w tej dziedzinie konieczne jest uwzględnienie specyficznej sytuacji każdego z państw członkowskich.Zgodnie z zasadą koncentracji zachęca się zatem państwa członkowskie do przeprowadzenia wszechstronnejanalizy w celu identyfikacji obszarów polityki, które wymagają największego wsparcia na rzecz podnoszeniazdolności administracyjnych. Inwestycje powinny zostać skoncentrowane na tych obszarach działalności, gdzieistnieją największe przeszkody dla rozwoju społeczno-gospodarczego oraz na zasadniczych elementach reformadministracyjnych.



[ 59 ]

Państwa członkowskie powinny zapewnić odpowiednie potraktowanie potrzeb w zakresie zwiększenia wydajnościi przejrzystości administracji publicznej oraz modernizacji służb publicznych. W tym zakresie wytyczne dla działańsą następujące:

— Wspieranie opracowywania dobrej polityki i programów, monitorowania, oceny oraz oceny oddziaływaniapoprzez studia, statystyki, porady ekspertów oraz przewidywanie, wspieranie koordynacji międzyresor-towej oraz dialogu między odpowiednimi podmiotami publicznymi i prywatnymi.

— Wzmacnianie budowania zdolności w zakresie realizacji polityk i programów, w tym w odniesieniu douszczelniania systemu prawnego oraz egzekwowania prawa, w szczególności poprzez określanie potrzebw zakresie szkoleń, przegląd rozwoju kariery, ocenę, procedury audytu społecznego, realizację zasadotwartego zarządzania, szkolenia kadry kierowniczej i personelu oraz konkretne wsparcie kluczowychsłużb, inspektoratów i podmiotów sfery społeczno-gospodarczej.

1.3.5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia pracowników

W kontekście obecnej struktury demograficznej UE, starzejącego się społeczeństwa i przewidywanego spadkuliczebności siły roboczej w przyszłości, konieczne jest, aby Unia podjęła odpowiednie działania zmierzające dozwiększenia liczby lat pracy w dobrym zdrowiu swoich pracowników. Nakłady na promocję zdrowiai zapobieganie chorobom przyczynią się do utrzymania aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie dla jak najwięk-szej liczby pracowników, pozwalając tym samym na kontynuowanie ich wkładu w gospodarkę i zmniejszaniepoziomu zależności. Ma to bezpośrednie skutki dla wydajności i konkurencyjności, a także istotne pozytywneskutki dla ogólnej jakości życia.

Pod względem stanu zdrowia i dostępu do opieki zdrowotnej istnieją znaczne różnice między regionamiw Europie. Jest zatem istotne, aby polityka spójności przyczyniała się do rozwoju infrastruktury opieki zdrowotnej,a tym samym do zwiększenia liczby lat pracy w dobrym zdrowiu, szczególnie w mniej zamożnych państwachczłonkowskich i regionach. Działania zmierzające do poprawy stanu zdrowia oraz działania zapobiegawczeprowadzone przez Wspólnotę mają do odegrania ważną rolę w zmniejszaniu istniejących dysproporcjiw zakresie stanu zdrowia. Odpowiedni poziom opieki zdrowotnej przekłada się na większy poziom uczestnictwaw rynku pracy, dłuższe życie zawodowe, wyższą wydajność oraz niższe koszty opieki zdrowotnej i socjalnej.

Ważne jest, aby polityka spójności, w szczególności w regionach opóźnionych w rozwoju, przyczyniła się dopoprawy struktur długoterminowej opieki oraz inwestowała w ulepszanie infrastruktury ochrony zdrowia,w szczególności w miejscach, w których jej brak lub niewystarczający rozwój stanowią dużą przeszkodę dlarozwoju gospodarczego. Państwa członkowskie powinny zapewnić potraktowanie w należyty sposób koniecznościzwiększenia wydajności systemów opieki zdrowotnej poprzez odpowiednie inwestycje w TIK, wiedzę i innowacje.W tym zakresie wytyczne dla działań są następujące:

— Zapobieganie zagrożeniom dla zdrowia w celu zwiększenia poziomu wydajności za pomocą kampaniiinformacyjnych na temat zdrowia i poprzez zapewnianie transferu wiedzy i technologii, oraz zapewnianie,że służba zdrowia posiada niezbędne kwalifikacje, produkty i sprzęt pozwalające zapobiec zagrożeniomi zmniejszyć potencjalną szkodę wyrządzaną przez nie.

— Wyrównywanie niedostatków infrastruktury ochrony zdrowia oraz wspieranie skutecznego świadczeniausług w przypadkach, gdy ma to wpływ na rozwój gospodarczy mniej zamożnych państw członkowskichi regionów. Działania te powinny opierać się na szczegółowej analizie optymalnego poziomu świadczeniausług i odpowiedniej technologii, takich jak telemedycyna oraz potencjał usług e-zdrowia w zakresieograniczania kosztów.

2. TERYTORIALNY WYMIAR POLITYKI SPÓJNOŚCI

Polityka spójności, w przeciwieństwie do polityk sektorowych, charakteryzuje się między innymi zdolnościąadaptacji do szczególnych potrzeb oraz wyzwań i szans stojących przed poszczególnymi obszarami geograficz-nymi. W polityce spójności geografia ma swoje znaczenie. Dlatego przy opracowywaniu programów i koncentracjizasobów na głównych priorytetach państwa członkowskie i regiony powinny zwracać szczególną uwagę na tespecyficzne uwarunkowania geograficzne.



[ 60 ]

Uwzględnianie wymiaru terytorialnego będzie pomocne w tworzeniu zrównoważonych wspólnot oraz pozwoli nato, aby nierównomierny rozwój regionalny nie ograniczał ogólnego potencjału wzrostu. Takie podejście wymagarównież uwzględniania szczególnych problemów i szans obszarów miejskich i wiejskich, a także terenówo szczególnych cechach, np. terenów transgranicznych i transnarodowych w szerszym znaczeniu oraz regionówzmagających się z innymi trudnościami ze względu na izolację, oddalenie (np. regiony najbardziej oddalone lubarktyczne), niską gęstość zaludnienia lub górski charakter. Ograniczenia środowiskowe i geograficzne w obszarachnadmorskich mogą również wymagać uwagi. Skuteczna realizacja działań promujących spójność terytorialnąwymaga wdrożenia mechanizmów pozwalających zagwarantować sprawiedliwe traktowanie wszystkich terytorióww oparciu o ich indywidualne zdolności jako czynnik konkurencyjności. Dlatego też dobre zarządzanie jest istotnedla skutecznego uwzględniania wymiaru terytorialnego.

W istocie, w nowej generacji programów promowanie spójności terytorialnej powinno być częścią działań mają-cych na celu zapewnienie całemu terytorium Europy możliwości wniesienia swojego wkładu do agendy wzrostui zatrudnienia. Ściślej rzecz ujmując, oznacza to, że pojęciu spójności terytorialnej należy przypisywać różneznaczenie w zależności od historii, kultury oraz sytuacji instytucjonalnej każdego państwa członkowskiego.

Istotny jest również rozwój wysokiej jakości partnerstw, pozwalający na zaangażowanie podmiotów na wszystkichpoziomach – krajowym, regionalnym, miejskim, wiejskim i lokalnym. Warunkiem sukcesu w dziedzinie spójnościterytorialnej jest przyjęcie kompleksowej strategii, określającej ramy, w których realizowane są określone celei działania.

W nowych ramach legislacyjnych państwa członkowskie mają możliwość przekazania miastom w ramach nowychprogramów środków przeznaczonych na kwestie miejskie. W celu uzyskania pełnych korzyści z partnerstwamiasta powinny być zaangażowane w proces w całym okresie jego trwania. Mogłoby to również obejmowaćodpowiedzialność za opracowywanie i realizację przekazanej im części programu.

Nowe ramy legislacyjne przewidują również specjalną pomoc dla regionów najbardziej oddalonych w celu rozwią-zania problemu wysokich kosztów, jakie ponoszą one w związku z odległością. Szczególnym wyzwaniem będziezapewnienie, że pomoc ta przyczyni się do realizacji strategii programu jako całości w kontekście tworzeniatrwałego wzrostu i miejsc pracy.

2.1. Wkład miast we wzrost i zatrudnienie

Zgodnie z tym, co zostało przedstawione w zarysie w komunikacie Komisji „Polityka spójności a miasta”, ponad60 % ludności Unii Europejskiej mieszka w obszarach miejskich liczących ponad 50 000 mieszkańców (1).W miastach i obszarach miejskich ogółem zlokalizowana jest większość miejsc pracy, przedsiębiorstwi wyższych uczelni; mają one również kluczowe znaczenie dla osiągnięcia spójności społecznej. Europejskie miastai aglomeracje przyciągają zwykle osoby o wysokich kwalifikacjach, tworząc często efekt spirali sprzyjający inno-wacjom i przedsiębiorczości, co dodatkowo zwiększa ich atrakcyjność dla kolejnych utalentowanych jednostek.

Miasta i obszary miejskie stanowią jednak obszar skupiający nie tylko szanse, lecz również wyzwania. Uwagiwymagają szczególne problemy stojące przed obszarami miejskimi, takie jak bezrobocie i wykluczenie społeczne(w tym problem osób pracujących, a żyjących w ubóstwie), wysokie i coraz wyższe wskaźniki przestępczości,rosnące zagęszczenie i istnienie obszarów kryzysowych w obrębie miast.

Programy skoncentrowane na obszarach miejskich mogą przybierać kilka różnych form. Po pierwsze, możliwe sądziałania promujące miasta jako siłę napędową rozwoju regionalnego. Celem takich działań powinny być ulep-szenia w dziedzinie konkurencyjności, np. poprzez tworzenie klastrów. Działania otrzymujące wsparcie obejmujądziałania w zakresie promowania przedsiębiorczości, innowacji i rozwoju usług, w tym usług producenckich. Dużeznaczenie ma także pozyskanie i utrzymanie siły roboczej o wysokich kwalifikacjach (co obejmuje przyjęcieśrodków związanych z dostępnością, podażą usług kulturalnych itp.).

Drugą kategorię stanowią środki promowania wewnętrznej spójności w obszarach miejskich, zmierzające dopoprawy sytuacji dzielnic kryzysowych. Działania takie nie tylko przynoszą korzyści samym tym dzielnicom,ale zmniejszają również presję w kierunku nadmiernego rozrostu miast i suburbanizacji, towarzyszącą poszuki-waniu lepszych warunków życia.


(1) Komunikat do Rady i Parlamentu „Polityka spójności a miasta – wkład miast we wzrost gospodarczy i zatrudnienie w regionach”.COM(2006) 385 z 12.7.2006 r.


[ 61 ]

W tym kontekście duże znaczenie mają środki zmierzające do odnowy środowiska fizycznego, rewitalizacjiterenów poprzemysłowych, szczególnie w miastach tradycyjnie przemysłowych, oraz ochrony i rozwoju dzie-dzictwa kulturowego i historycznego, co może przynieść uboczne korzyści dla rozwoju turystyki i spowodowaćstworzenie bardziej atrakcyjnych miast, chętnie zamieszkiwanych przez ludzi. Regeneracja istniejących przestrzenipublicznych i terenów przemysłowych może także odgrywać ważną rolę przy przeciwdziałaniu nadmiernemurozrostowi miast i suburbanizacji, jak też wspieraniu w ten sposób tworzenia warunków niezbędnych do zapew-nienia zrównoważonego rozwoju gospodarczego. W bardziej ogólnym ujęciu, poprzez poprawę planowania,projektowania i utrzymania przestrzeni miejskich w planowy sposób można osiągnąć zmniejszenie przestępczościw miastach, co doprowadzi do zwiększenia atrakcyjności ulic, parków i przestrzeni publicznych, które będąbezpieczne i w których będzie można czuć się bezpiecznie. Na obszarach miejskich aspekty gospodarcze,społeczne i związane z ochroną środowiska są ze sobą ściśle wzajemnie powiązane. Otoczenie miejskie wysokiejjakości jest elementem priorytetu odnowionej strategii lizbońskiej, zmierzającego do uczynienia z Europy bardziejatrakcyjnego miejsca pracy, życia i inwestowania (1).

Po trzecie, możliwe są działania promujące bardziej zrównoważony, policentryczny rozwój, polegający na rozwojusieci miejskiej na poziomie krajowym i wspólnotowym, obejmującej połączenia pomiędzy najsilniejszymi gospo-darczo miastami a innymi obszarami miejskimi, w tym małymi i średnimi miastami. Wymagać to będzie doko-nania strategicznych wyborów, polegających na określeniu i wzmocnieniu biegunów wzrostu, a także, co równieważne, stworzenia sieci łączących je zarówno w sensie fizycznym (infrastruktura, technologie informacyjne itp.),jak i ludzkim (działania wspierające współpracę itp.). Ponieważ bieguny te służą szerszym obszarom, w tymbezpośredniemu zapleczu wiejskiemu, przyczyniają się one do trwałego i zrównoważonego rozwoju poszczegól-nych państw członkowskich i Wspólnoty jako całości. Podobnie obszary wiejskie dostarczają usług społeczeństwujako całości, np. w formie możliwości rekreacji oraz cennego krajobrazu. Należy zatem skoncentrować się równieżna relacjach pomiędzy obszarami miejskimi a wiejskimi.

Na podstawie dotychczasowych doświadczeń można określić szereg głównych zasad w działaniach dotyczącychobszarów miejskich. Po pierwsze, ważną rolę w realizacji tych celów mają do odegrania główni partnerzyw miastach oraz władze lokalne. Jak wspomniano wyżej, państwa członkowskie mogą przekazać miastom kompe-tencje w zakresie rozwoju obszarów miejskich. Jest to szczególnie ważne w sytuacjach, w których istotneznaczenie ma bliskość, przykładowo w celu sprostania wyzwaniom o zasadniczo lokalnym charakterze, takimjak wykluczenie społeczne lub brak dostępu do podstawowych usług.

Po drugie, warunkiem koniecznym sukcesu jest ogólnie opracowanie średnio- i długoterminowego planu zrów-noważonego rozwoju obszarów miejskich, ponieważ plan ten pozwala na zapewnienie spójności inwestycji orazich wysoką jakość pod względem ochrony środowiska. Przyczyni się to także do zapewnienia uczestnictwa sektoraprywatnego w regeneracji obszarów miejskich. Ogólnie potrzebne jest podejście multidyscyplinarne lub zintegro-wane. W odniesieniu do działań dotyczących określonego obszaru, na przykład w zakresie promowania integracjispołecznej, wymaga to połączenia działań zmierzających do poprawy jakości życia (w tym środowiskai mieszkalnictwa) lub poziomu usług dla mieszkańców z działaniami propagującymi rozwój nowych rodzajówdziałalności i tworzenie miejsc pracy w celu długoterminowego zabezpieczenia przyszłości danych terenów. Nowainicjatywa JESSICA została opracowana w celu promowania i usprawniania rozwoju produktów inżynierii finan-sowej dla wspierania projektów ujętych w planach zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich.

W ogólnym ujęciu usługi i programy zintegrowanego wsparcia powinny być skoncentrowane na tych grupach,których potrzeby są największe, takich jak imigranci, młodzież i kobiety. Należy zachęcać wszystkich obywateli douczestnictwa zarówno w planowaniu, jak i w świadczeniu usług.

2.2. Wspieranie zróżnicowania gospodarczego obszarów wiejskich, obszarów rybołówstwa oraz obszarówo niekorzystnym położeniu ze względu na warunki przyrodnicze

Polityka spójności może także odgrywać decydującą rolę we wsparciu procesu regeneracji gospodarczej obszarówwiejskich, uzupełniając działania wspierane w ramach nowego funduszu na rzecz rozwoju obszarów wiejskich(Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – EFRROW) (2). Takie uzupełniające podejściepowinno mieć na celu wsparcie restrukturyzacji i zróżnicowania gospodarki na obszarach wiejskich Europy.

Należy dążyć do stworzenia synergii między polityką strukturalną, zatrudnienia i rozwoju obszarów wiejskich.W tym kontekście państwa członkowskie powinny zapewnić synergię i zgodność między działaniami, które mająbyć finansowane w ramach EFRR, Funduszu Spójności, EFS, Europejskiego Funduszu Rybołówstwa (EFR) orazEFRROW na danym obszarze oraz w ramach określonego obszaru działalności. Główne zasady dotyczące liniidemarkacyjnej i mechanizmów koordynacji pomiędzy działaniami wspieranymi z poszczególnych funduszypowinny być zdefiniowane na poziomie narodowych strategicznych ram odniesienia/krajowych planów strategicz-nych.


(1) Strategia tematyczna w sprawie środowiska miejskiego. COM(2005) 718 wersja ostateczna.(2) Rozporządzenie Rady (WE) nr 1685/2005 (Dz.U. L 277 z 21.10.2005, str. 1).


[ 62 ]

W zakresie polityki spójności działania na rzecz obszarów wiejskich lub obszarów o niekorzystnym położeniu zewzględu na warunki przyrodnicze, w tym wielu regionów wyspiarskich, powinny przyczyniać się do tworzenianowych szans poprzez różnicowanie gospodarki wiejskiej. Obejmuje to działania wspierające zapewnienie mini-malnego poziomu dostępności usług pożytku ogólnego o charakterze gospodarczym w celu przyciągnięcia firmi wykwalifikowanych pracowników oraz ograniczenia odpływu ludności. W tym kontekście konieczne jest zapew-nienie przyłączenia do głównych sieci krajowych i europejskich. Ponadto polityka spójności powinna wspieraćwewnętrzne zdolności obszarów wiejskich, na przykład poprzez promocję wprowadzania produktów do obrotu napoziomach krajowych i globalnych oraz uprzywilejowanie innowacyjnych procesów i towarów w ramach istnie-jących form działalności gospodarczej.

Szczególne wyzwanie stanowi osiągnięcie masy krytycznej niezbędnej do zapewnienia skuteczności świadczonychusług – w tym wspomnianych powyżej usług dla zapewnienia wysokiego poziomu zdrowia pracowników.Sposobem na zapewnienie powszechnego dostępu do wszystkich usług, w szczególności na obszarach o bardzoniskiej gęstości zaludnienia, mogą być inwestycje w bieguny rozwoju na obszarach wiejskich (np. w małychi średnich miastach) oraz rozwijanie klastrów gospodarczych, których podstawą są zasoby lokalne połączonez wykorzystaniem nowych technologii informacyjnych.

Wiele obszarów wiejskich jest w dużym stopniu uzależnionych od turystyki. W tych regionach wymagane jestprzyjęcie zintegrowanego podejścia ukierunkowanego na jakość, którego głównym celem jest zadowolenie konsu-menta oraz opartego na gospodarczym, społecznym i środowiskowym wymiarze zrównoważonego rozwoju.Działania powinny wykorzystywać zasoby naturalne i bogactwa kulturowe, a jednocześnie dążyć do ich ochronyi rozwoju, co może przynieść znaczące dodatkowe korzyści w formie ochrony siedlisk i wspierania inwestycjiw różnorodność biologiczną. Celem zintegrowanego podejścia powinno być wywarcie pozytywnego wpływu nasektor turystyczny, lokalną gospodarkę, osoby pracujące w sektorze turystycznym, turystów i ludność lokalną, jakrównież na dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe.

W odniesieniu do sektora rybołówstwa restrukturyzacja gospodarcza wybrzeży i małych wysp zależnych odrybołówstwa jest często szczególnym wyzwaniem z przyczyn geograficznych. Polityka spójności może odegraćistotną rolę jako uzupełnienie działań wspieranych przez EFR.

2.3. Współpraca

Działania wspierające współpracę transgraniczną, transnarodową i międzyregionalną, w tym w odpowiednichprzypadkach współpracę morską, powinny uzupełniać trzy priorytety określone powyżej. W rezultacie ściślejszawspółpraca między regionami UE powinna przyczynić się do przyspieszenia rozwoju gospodarczego oraz osiąg-nięcia wyższego wzrostu. Granice państw są często przeszkodą dla rozwoju terytorium europejskiego jako całościi mogą ograniczać jego potencjał osiągnięcia pełnej konkurencyjności. W kontekście transgranicznymi transnarodowym transport, gospodarka wodna i ochrona środowiska są wyraźnymi przykładami wyzwań,które wymagają skoncentrowanego i zintegrowanego podejścia ponad granicami państw. W zakresie wdrażaniapaństwa członkowskie mogą rozpatrzyć możliwość stworzenia europejskiego ugrupowania współpracy teryto-rialnej, które przyjęłoby rolę instytucji zarządzającej niektórymi programami w ramach współpracy.

2.4. Współpraca transgraniczna

Celem współpracy transgranicznej w Europie jest integracja obszarów rozdzielonych granicami państwowymi,które zmagają się ze wspólnymi problemami wymagającymi przyjęcia wspólnych rozwiązań. Wyzwania takiedotyczą wszystkich regionów przygranicznych Unii, co wynika z fragmentacji rynków pracy i kapitału, sieciinfrastruktury, możliwości fiskalnych i instytucji.

Mimo że programy współpracy powinny być dostosowane do specyficznej sytuacji każdego regionu przygranicz-nego, ważne jest, aby podjąć wysiłek zmierzający do skoncentrowania wsparcia na głównych ustalonych priory-tetach wzrostu i tworzenia nowych miejsc pracy.

Ze względu na bardzo dużą różnorodność sytuacji, ogólne zalecenia dotyczące przyszłej współpracy transgra-nicznej nie zawsze znajdują zastosowanie. Tym niemniej, biorąc pod uwagę przeszkody powodowane istnieniemgranic, dobrym punktem wyjściowym jest poprawa skuteczności istniejącej infrastruktury transportoweji komunikacyjnej oraz rozwój nowych połączeń w miejscach, w których jest to konieczne. Są to warunki wstępnedla nawiązywania lub rozwijania kontaktów transgranicznych.



[ 63 ]

Głównym celem współpracy transgranicznej powinno być zwiększanie konkurencyjności regionów przygranicz-nych. Ponadto powinna ona przyczyniać się do pogłębiania integracji gospodarczej i społecznej, w szczególnościna obszarach, na których istnieją duże dysproporcje gospodarcze którejkolwiek ze stron. Działania obejmująpromowanie transferu wiedzy i know-how, rozwój transgranicznej działalności gospodarczej, potencjału edukacyj-nego i szkoleniowego oraz służby zdrowia, a także integrację transgranicznego rynku pracy oraz wspólne zarzą-dzanie zagrożeniami dla środowiska naturalnego i innymi wspólnymi zagrożeniami. W miejscach, w których jużistnieją podstawowe warunki dla współpracy transgranicznej, wsparcie w ramach polityki spójności powinnozostać skoncentrowane na działaniach, które przynoszą działalności transgranicznej rzeczywistą wartość dodaną,na przykład zwiększanie konkurencyjności transgranicznej poprzez innowacje oraz działania z zakresu badańi rozwoju, łączenie w jedną sieć istniejących sieci niematerialych (usług) lub sieci fizycznych (transport) w celupogłębienia tożsamości transgranicznej jako cechy charakterystycznej europejskiego obywatelstwa; wsparcie inte-gracji transgranicznego rynku pracy; transgraniczna gospodarka wodna oraz ochrona przeciwpowodziowa;wspólne zarządzanie zagrożeniami naturalnymi i technologicznymi.

Szczególną uwagę należy zwrócić na wyzwania i szanse spowodowane zmianą zewnętrznych granic Unii porozszerzeniu. Istnieje tu potrzeba promowania spójnych działań transgranicznych, stymulujących działalnośćgospodarczą po obu stronach, oraz usuwania przeszkód ograniczających rozwój. W tym celu konieczne jeststworzenie przez politykę spójności oraz nowy europejski instrument sąsiedztwa i partnerstwa, a także, jeśli będzieto uzasadnione, nowy instrument pomocy przedakcesyjnej, spójnych ram dla takich działań.

2.5. Współpraca transnarodowa

W obszarach transnarodowych występuje potrzeba zwiększenia integracji i spójności gospodarczej i społecznej.Celem programów współpracy transnarodowej jest rozwój współpracy między państwami członkowskimiw kwestiach o strategicznym znaczeniu.

Wsparciem zatem powinny zostać objęte działania, które zmierzają do podniesienia poziomu wzajemnych fizycz-nych połączeń między tymi obszarami (np. inwestycje w zrównoważony transport), jak również połączeń niema-terialnych (sieci, wymiana między regionami i zainteresowanymi stronami).

Planowane działania obejmują utworzenie europejskich korytarzy transportowych (w szczególności odcinkówtransgranicznych) oraz działania w zakresie zapobiegania naturalnym zagrożeniom (np. pożarom, suszomi powodziom), gospodarkę wodną na poziomie dorzeczy, zintegrowaną współpracę morską, wsparcie zrównowa-żonego rozwoju obszarów miejskich oraz sieci w dziedzinie badań i rozwoju oraz innowacji.

Mapa obecnych stref współpracy transnarodowej została zmieniona dla zapewnienia, że stworzone zostaną odpo-wiednie warunki dla realizacji podstawowych działań strukturalnych. Strefy te zostały wytyczonez uwzględnieniem spójności terytorialnej oraz kryteriów funkcjonalnych o charakterze geograficznym, na przykładpołożenia w obrębie tego samego dorzecza lub strefy przybrzeżnej, przynależności do tego samego obszarugórskiego lub przecięcia wspólnym głównym korytarzem transportowym. Duże znaczenie mają także innekryteria, takie jak historia, struktury instytucjonalne, istniejąca współpraca lub konwencje.

2.6. Współpraca międzyregionalna

Programy współpracy międzyregionalnej powinny koncentrować się na realizacji odnowionej strategii lizbońskiej,czyli na takich kwestiach, jak wzmacnianie innowacyjności, MŚP i przedsiębiorczość, ochrona środowiskai przeciwdziałanie zagrożeniom. Ponadto wspierana będzie wymiana doświadczeń i dobrych praktyk z zakresurozwoju obszarów miejskich, modernizacji sektora usług publicznych (takich jak opieka zdrowotna oraz admini-stracja przy wykorzystaniu TIK), a także realizacja programów współpracy oraz badania i gromadzenie danych.Współpraca międzyregionalna może także być wspierana w ramach programów konwergencji oraz konkurencyj-ności regionalnej i zatrudnienia. Ponadto wsparciem objęte będą: wymiana doświadczeń i dobrych praktykz zakresu rozwoju obszarów miejskich, integracji społecznej, relacji między miastami i obszarami wiejskimioraz realizacja programów współpracy.



[ 64 ]

II

(Akty, których publikacja nie jest obowiązkowa)

RADA

DECYZJA RADY

z dnia 12 lipca 2005 r.

w sprawie wytycznych dla polityk zatrudnienia Państw Członkowskich

(2005/600/WE)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,w szczególności jego art. 128 ust. 2,


uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego (1),

uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (2),

uwzględniając opinię Komitetu Regionów,

uwzględniając opinię Komitetu ds. Zatrudnienia,


(1) Artykuł 2 Traktatu o Unii Europejskiej określa jako celUnii, między innymi, popieranie postępu gospodarczegoi społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia.Artykuł 125 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Euro-pejską stanowi, że Państwa Członkowskie i Wspólnotadziałają w celu wypracowania skoordynowanej strategiizatrudnienia, w szczególności w celu wsparcia siły robo-czej wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do dosto-sowania się, jak również rynków pracy reagujących nazmiany gospodarcze.

(2) Na szczycie w Lizbonie w marcu 2000 r. Rada Euro-pejska zapoczątkowała realizację strategii zmierzającejdo osiągnięcia stałego wzrostu gospodarczego, większejliczby i lepszych miejsc pracy oraz większej spójności

społecznej, określając długoterminowe cele w dziedziniezatrudnienia, jednak po upływie pięciu lat cele tej stra-tegii pozostają dalekie od ich osiągnięcia.

(3) Przedstawienie wytycznych w sprawie zatrudnienia orazogólnych wytycznych polityki gospodarczej w formiezintegrowanego pakietu przyczyni się do ponownegoukierunkowania Strategii lizbońskiej na wzrosti zatrudnienie. Wiodącą rolę w realizacji celów Strategiilizbońskiej w zakresie zatrudnienia odgrywa Europejskastrategia zatrudnienia. Wzmocnienie spójności społecznejrównież stanowi kluczowy element dla osiągnięciasukcesu Strategii lizbońskiej. I odwrotnie, zgodniez brzmieniem Agendy społecznej, sukces Europejskiejstrategii zatrudnienia przyczyni się do osiągnięcia więk-szej spójności społecznej.

(4) Zgodnie z konkluzjami wiosennego szczytu Rady, któryodbył się w dniach 22 i 23 marca 2005 r., Unia musimobilizować wszystkie odpowiednie zasoby krajowei wspólnotowe – łącznie z polityką spójności –

w trzech wymiarach Strategii lizbońskiej (ekono-micznym, społecznym i środowiskowym), aby lepiejwykorzystać ich synergie w ogólnym kontekście trwałegorozwoju.

(5) Cele dotyczące pełnego zatrudnienia, jakości zatrud-nienia, wydajności pracy i spójności społecznej musząznaleźć odzwierciedlenie w wyraźnych priorytetach,którymi są: przyciąganie na rynek pracyi zatrzymywanie na nim większej liczby osób, zwięk-szanie podaży pracy oraz modernizacja systemów opiekispołecznej; zwiększanie zdolności dostosowania pracow-ników i przedsiębiorstw; oraz zwiększanie inwestycjiw kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i poprawęumiejętności.

(6) Wytyczne dotyczące zatrudnienia powinny być podda-wane pełnemu przeglądowi raz na trzy lata, a w między-czasie, do 2008 r., ich aktualizacja powinna pozostaćściśle ograniczona.


(1) Opinia z dnia 26 maja 2005 r. (dotychczas nieopublikowanaw Dzienniku Urzędowym).

(2) Opinia z dnia 31 maja 2005 r. (dotychczas nieopublikowanaw Dzienniku Urzędowym).


[ 65 ]

(7) Komitet ds. Zatrudnienia i Komitet Ochrony Socjalnejopracowały wspólną opinię dotyczącą „Wzrostui zatrudnienia – zintegrowanych wytycznych na lata2005–2008”.

(8) Zalecenie Rady z dnia 14 października 2004 r.w sprawie wykonania polityk zatrudnienia Państw Człon-kowskich (1) zachowuje ważność jako podstawa odnie-sienia,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ:

Artykuł 1

Niniejszym przyjmuje się przedstawione w Załączniku wytycznedla polityk zatrudnienia Państw Członkowskich.

Artykuł 2

Wytyczne są uwzględniane w politykach zatrudnienia PaństwCzłonkowskich, które są przedstawiane w krajowych progra-mach reform.

Artykuł 3

Niniejsza decyzja skierowana jest do Państw Członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 12 lipca 2005 r.

W imieniu RadyG. BROWN

Przewodniczący


(1) Dz.U. L 326 z 29.10.2004, str. 47.


[ 66 ]

ZAŁĄCZNIK

WYTYCZNE W SPRAWIE ZATRUDNIENIA (2005–2008)

(Zintegrowane wytyczne nr 17–24)

— Wytyczna nr 17: Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiąganie pełnego zatrudnienia, poprawęjakości i wydajności pracy oraz na wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej

— Wytyczna nr 18: Promowanie podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka

— Wytyczna nr 19: Zapewnianie rynków pracy sprzyjających integracji, zwiększanie atrakcyjności pracy oraz czynieniepracy opłacalną dla osób jej poszukujących, w tym osób znajdujących się w gorszym położeniu i zawodowonieaktywnych

— Wytyczna nr 20: Lepsze dostosowywanie się do potrzeb rynku pracy

— Wytyczna nr 21: Promowanie elastyczności przy równoczesnym zapewnianiu bezpieczeństwa zatrudnienia orazredukowanie segmentacji rynku pracy z uwzględnieniem roli partnerów społecznych

— Wytyczna nr 22: Kształtowanie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac

— Wytyczna nr 23: Zwiększanie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki

— Wytyczna nr 24: Dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymogów dotyczących kompetencji zawo-dowych

Wytyczne dla polityk zatrudnienia Państw Członkowskich

Państwa Członkowskie, we współpracy z partnerami społecznymi, prowadzą swoje polityki w celu realizacji opisanychponiżej celów i priorytetów działania. Odzwierciedlając Strategię Lizbońską, polityki Państw Członkowskich wspierająw sposób zrównoważony:

— Pełne zatrudnienie: Dla podtrzymania wzrostu gospodarczego i wzmocnienia spójności społecznej niezbędne jestosiągnięcie pełnego zatrudnienia oraz zmniejszenie poziomu bezrobocia i nieaktywności zawodowej poprzez zwięk-szenie popytu na pracę i podaży pracy.

— Poprawę jakości i wydajności pracy: Staraniom w celu podniesienia poziomu zatrudnienia towarzyszy podnoszeniepoziomu atrakcyjności miejsc pracy, jakości pracy i przyspieszanie tempa wzrostu wydajności pracy oraz zmniejszanieudziału w zatrudnieniu nisko opłacanych pracowników. Należy w pełni wykorzystać efekt synergii pomiędzy jakościąpracy, wydajnością i zatrudnieniem.

— Wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej: potrzebne jest podjęcie zdecydowanego działania w celu wzmacnianiaintegracji społecznej, zapobiegania wyłączaniu z rynku pracy i wspierania dostępu do zatrudnienia osób znajdującychsię w niekorzystnej sytuacji oraz zmniejszania istniejących pomiędzy regionami różnic w zakresie zatrudnienia,bezrobocia i wydajności pracy, w szczególności jeśli chodzi o regiony opóźnione w rozwoju.

Zapewnianie równych szans i zwalczanie przejawów dyskryminacji jest niezbędne dla postępu. We wszelkich podejmo-wanych działaniach powinno się uwzględniać włączanie kwestii płci do głównego nurtu politycznego oraz propagowanierówności mężczyzn i kobiet. Jako część nowego podejścia międzypokoleniowego należy zwrócić szczególną uwagę nasytuację młodzieży, wdrażanie Europejskiego Paktu na rzecz Młodzieży oraz promowanie dostępu do zatrudnienia przezcały okres życia zawodowego. Należy zwrócić szczególną uwagę na znaczne zmniejszenie różnic w poziomie zatrud-nienia osób znajdujących się w gorszym położeniu, w tym osób niepełnosprawnych, jak również obywateli państwtrzecich i obywateli UE, zgodnie z wszelkimi krajowymi celami.

W podejmowanych działaniach Państwa Członkowskie powinny zapewnić dobre zarządzanie politykami zatrudnienia.Powinny ustanowić szerokie partnerstwo na rzecz zmian poprzez zaangażowanie organów parlamentarnych i innychzainteresowanych stron, także na szczeblu regionalnym i lokalnym. Europejscy i krajowi partnerzy społeczni powinniodgrywać centralną rolę w tym procesie. Określona ilość ustanowionych na szczeblu europejskim, w ramach Europejskiejstrategii zatrudnienia i w kontekście wytycznych z roku 2003, celów i poziomów odniesienia, które powinny nadal byćuzupełniane wskaźnikami i zestawieniami wyników, została zamieszczona na końcu niniejszego załącznika. Zachęca sięrównież Państwa Członkowskie do określenia własnych zobowiązań i celów, z uwzględnieniem wspomnianych celówi poziomów odniesienia oraz zaleceń z roku 2004 uzgodnionych na poziomie UE.



[ 67 ]

Dobre zarządzanie wymaga także większej skuteczności w przydzielaniu zasobów administracyjnych i finansowych.Działając w porozumieniu z Komisją, Państwa Członkowskie powinny przeznaczać środki z funduszy strukturalnych,w szczególności Europejskiego Funduszu Społecznego, na realizację Europejskiej strategii zatrudnienia i przedstawiaćsprawozdania z podejmowanych działań. Należy zwrócić szczególną uwagę na wzmacnianie zdolności instytucjonalnychi administracyjnych Państw Członkowskich.

Wytyczna nr 17: Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiągnięcie pełnego zatrudnienia, poprawę jakościi wydajności pracy oraz na wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej.

Polityki powinny przyczyniać się do osiągnięcia średniej stopy zatrudnienia wynoszącej 70 % ogółem dla całej UniiEuropejskiej (UE), co najmniej 60 % dla kobiet oraz 50 % dla starszych pracowników (55–64 lata), do roku 2010,a także do zmniejszenia bezrobocia i nieaktywności zawodowej. Państwa Członkowskie powinny rozważyć ustano-wienie docelowych krajowych stóp zatrudnienia.

Podczas realizacji tych celów działanie powinno zostać skupione na następujących priorytetach:

— przyciąganiu na rynek pracy i zatrzymywaniu na nim większej liczby osób, zwiększaniu podaży pracy oraz moder-nizacji systemów opieki społecznej,

— zwiększaniu zdolności dostosowywania pracowników i przedsiębiorstw,

— zwiększaniu inwestycji w kapitał ludzki poprzez lepszą edukację i poprawę umiejętności.

1. PRZYCIĄGNIĘCIE NA RYNEK PRACY I ZATRZYMANIE NA NIM WIĘKSZEJ LICZBY OSÓB, ZWIĘKSZENIE PODAŻYPRACY ORAZ MODERNIZACJA SYSTEMÓW OPIEKI SPOŁECZNEJ

Zwiększenie poziomu zatrudnienia pozostaje najskuteczniejszym sposobem generowania wzrostu gospodarczegoi wspierania systemów gospodarczych sprzyjających integracji społecznej, przy równoczesnym stwarzaniu siatki bezpie-czeństwa dla osób niezdolnych do pracy. Promowanie zwiększonej podaży pracy we wszystkich grupach społecznych,nowego sposobu podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka oraz modernizacja systemów opieki społecznejw celu zapewnienia należytego ich funkcjonowania, stabilności finansowej i odpowiedniej zdolności reagowania nazmieniające się potrzeby społeczne mają tym większe znaczenie, iż spodziewany jest spadek populacji w wieku produk-cyjnym. Podejście międzypokoleniowe powinno obejmować zwrócenie szczególnej uwagi na problemy utrzymujących sięróżnic w zatrudnieniu kobiet i mężczyzn oraz niskich wskaźników zatrudnienia starszych pracowników i młodzieży.Należy także podjąć działania w celu rozwiązania problemu bezrobocia wśród młodzieży, które jest średnio dwa razywyższe od ogólnej stopy bezrobocia. Należy stworzyć odpowiednie warunki ułatwiające podnoszenie poziomu zatrud-nienia zarówno wśród osób podejmujących pracę po raz pierwszy, osób powracających do pracy po przerwie, jaki pragnących przedłużyć okres życia zawodowego. Kluczowe znaczenie mają takie czynniki, jak jakość miejsc pracy,w tym wynagrodzenia i świadczenia, warunki pracy, bezpieczeństwo zatrudnienia, dostęp do uczenia się przez całe życiei odpowiednie perspektywy zawodowe, ważne jest też wsparcie i korzyści, których źródłem są systemy opieki społecznej.

Wytyczna nr 18: Promowanie podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka poprzez:

— ponawianie starań zmierzających do tworzenia ścieżek zatrudnienia dla młodzieży oraz zmniejszania bezrobociawśród młodzieży, do czego wzywa Europejski Pakt na rzecz Młodzieży,

— podejmowanie zdecydowanych działań zmierzających do zwiększenia udziału kobiet i eliminowania istniejącychmiędzy kobietami a mężczyznami różnic w zatrudnieniu, bezrobociu i wynagrodzeniach,

— ułatwianie godzenia życia prywatnego z zawodowym oraz tworzenie łatwo dostępnych i przystępnych cenowostruktur opieki nad dziećmi oraz innymi osobami zależnymi,

— wspieranie aktywnego starzenia się, w tym odpowiednich warunków pracy, poprawa opieki zdrowotnej (w pracy)oraz odpowiednie zachęty do podejmowania pracy i zniechęcanie do wczesnego przechodzenia na emeryturę,

— nowoczesne systemy opieki społecznej, w tym emerytalny i opieki zdrowotnej, zapewniające ich dostosowaniespołeczne, stabilność finansową i zdolność reagowania na zmieniające się potrzeby, tak aby wspierać aktywnośćzawodową i wydłużać okres życia zawodowego.

Patrz również: zintegrowana wytyczna „Zapewnienie trwałości gospodarczej i budżetowej jako podstawy wzrostuzatrudnienia” (nr 2).



[ 68 ]

Aby zwiększyć udział w zatrudnieniu i zwalczać wykluczenie społeczne, istotnym jest ułatwianie dostępu do rynku pracyosobom poszukującym pracy, zapobieganie bezrobociu i zapewnianie osobom, które straciły pracę, bliskiego związkuz rynkiem pracy oraz możliwości zwiększania swych szans na znalezienie pracy. Wymaga to zniesienia barier na rynkupracy poprzez pomoc w skutecznym poszukiwaniu pracy, ułatwianie dostępu do szkoleń i stosowanie innych aktywnychśrodków na rynku pracy, zapewnienie opłacalności pracy, jak również usuwanie potencjalnych pułapek wynikającychz bezrobocia, ubóstwa i braku aktywności. Szczególną uwagę należy zwrócić na wspieranie udziału w rynku pracy osóbznajdujących się w trudnej sytuacji, w tym pracowników o niskich kwalifikacjach, również poprzez rozszerzanie usługsocjalnych i ekonomii społecznej oraz rozwój nowych źródeł miejsc pracy w odpowiedzi na potrzeby społeczne.Szczególne znaczenie ma zwalczanie dyskryminacji, promowanie dostępu do zatrudnienia osób niepełnosprawnychoraz integracja imigrantów i mniejszości.

Wytyczna nr 19: Zapewnianie rynków pracy sprzyjających integracji, zwiększanie atrakcyjności pracy oraz czynienie pracy opłacalnądla osób jej poszukujących, w tym osób znajdujących się w gorszym położeniu i zawodowo nieaktywnych poprzez:

— stosowanie na rynku pracy aktywnych i zapobiegawczych środków obejmujących wczesną identyfikację potrzeb,pomoc dla szukających pracy, poradnictwo i szkolenia będące częścią zindywidualizowanych programów działań,świadczenie niezbędnych usług społecznych wspierających dostęp do zatrudnienia osób najdalej odsuniętych odrynku pracy oraz usług przyczyniających się do zwalczania ubóstwa,

— ciągły przegląd zachęt i środków zniechęcających wynikających z systemów podatkowych i świadczeń, w tymzarządzania i kryteriów przyznawania świadczeń, oraz znaczne zmniejszenie wysokich marginalnych efektywnychstawek podatkowych, przede wszystkim w odniesieniu do osób o niskich dochodach, zapewniając zarazem odpo-wiedni poziom opieki społecznej,

— rozwój nowych miejsc pracy w sektorze usług dla osób indywidualnych i przedsiębiorstw, przede wszystkim napoziomie lokalnym.

Aby umożliwić większej liczbie osób znalezienie lepszej pracy, konieczne jest także wzmocnienie infrastruktury rynkupracy na szczeblu krajowym i europejskim, w tym poprzez sieć EURES, w celu skuteczniejszego przewidywania i lepszegorozwiązywania problemu potencjalnych niedopasowań. W tym kontekście kluczowe znaczenie ma mobilność pracow-ników na terytorium całej UE, która powinna zostać w pełni zapewniona w świetle Traktatów. W pełni należy takżeuwzględnić znaczenie dodatkowej siły roboczej, jaką stanowią imigranci z państw trzecich, na krajowych rynkach pracy.

Wytyczna nr 20: Lepsze dostosowywanie się do potrzeb rynku pracy poprzez:

— modernizację i wzmocnienie roli instytucji działających na rynku pracy, w szczególności służb odpowiedzialnychza zatrudnienie, między innymi w celu zapewnienia większej przejrzystości perspektyw zatrudnienia i szkoleń napoziomie krajowym i europejskim,

— ułatwianie pracownikom mobilności na terytorium Europy w ramach Traktatów,

— lepsze przewidywanie zapotrzebowania na umiejętności, jak również niedoborów i wąskich gardeł na rynku pracy,

— odpowiednie zarządzanie migracją zarobkową.

2. ZWIĘKSZENIE ZDOLNOŚCI DOSTOSOWAWCZEJ PRACOWNIKÓW I PRZEDSIĘBIORSTW

Europa powinna zwiększyć swoją zdolność do przewidywania i wywoływania zmian gospodarczych i społecznych orazradzenia sobie z nimi. Wymaga to zapewnienia sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy, nowoczesnych form orga-nizacji pracy i sprawnie funkcjonujących rynków pracy, pozwalających na większą elastyczność przy równoczesnymzapewnieniu bezpieczeństwa zatrudnienia, zgodnie z potrzebami przedsiębiorstw i pracowników. Powinno się to takżeprzyczynić do zapobiegania powstawania segmentacji rynków pracy i zmniejszania pracy nielegalnej.

W dobie coraz większej globalizacji gospodarczej charakteryzującej się otwieraniem rynków oraz nieustannym pojawia-niem się nowych technologii, zarówno przed przedsiębiorstwami, jak i pracownikami stoi potrzeba, a zarazem szansa,dostosowania się. Ten proces zmian strukturalnych niesie ze sobą ogólne korzyści dla wzrostu i zatrudnienia, aleprowadzi on także do transformacji, które mają destrukcyjny wpływ na niektórych pracowników i niektóre przedsiębior-stwa. Przedsiębiorstwa muszą wykazać większą elastyczność, aby być w stanie odpowiednio reagować na nagłe wahaniapopytu na ich towary i usługi, wykorzystywać nowe technologie i móc stale wprowadzać innowacje, co pozwoli impozostać konkurencyjnymi. Muszą one także znaleźć adekwatną odpowiedź na narastające zapotrzebowanie na miejscapracy o lepszej jakości, które związane jest z zachodzącymi zmianami w zakresie osobistych preferencji pracownikówi zmianami w strukturze rodziny, oraz będą zmuszone do radzenia sobie z problemem starzenia się siły roboczeji mniejszą liczbą młodych pracowników podejmujących pracę. Życie zawodowe staje się dla pracowników coraz bardziejzłożone ze względu na fakt, iż modele organizacji pracy są coraz bardziej zróżnicowane i nieregularne, a w całym okresiepracy zawodowej konieczne jest pomyślne dokonanie coraz większej ilości zmian zawodowych. W kontekście szybkozmieniających się systemów gospodarczych i związanej z tym restrukturyzacji, pracownicy muszą radzić sobie z nowymisposobami pracy, w tym ze zwiększonym zastosowaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych oraz zmianąstatusu ich pracy, muszą oni być także przygotowani na uczenie się przez całe życie. W celu wykorzystania w szerszymstopniu i na całym terytorium UE istniejących perspektyw pracy konieczna jest mobilność w sensie geograficznym.



[ 69 ]

Wytyczna nr 21: Promowanie elastyczności przy równoczesnym zapewnianiu bezpieczeństwa zatrudnienia oraz redukowaniesegmentacji rynku pracy z uwzględnieniem roli partnerów społecznych poprzez:

— dostosowanie ustawodawstwa w zakresie zatrudnienia, dokonując przeglądu, tam gdzie okaże się to konieczne,różnych możliwości dotyczących umów i czasu pracy,

— zajęcie się problemem pracy w „szarej strefie”,

— skuteczniejsze przewidywanie i lepsze zarządzanie zmianami, w tym restrukturyzacją gospodarczą, w szczególnościzmianami wynikającymi z otwarcia rynków, tak aby zredukować ich koszty społeczne i ułatwić dostosowanie się,

— promowanie i rozpowszechnianie innowacyjnych i elastycznych form organizacji pracy, zmierzających do podnie-sienia jakości i wydajności pracy, w tym ochrony zdrowia i bezpieczeństwa,

— wspieranie zmian statusu zawodowego, obejmujące szkolenia, pracę na własny rachunek, podejmowanie działal-ności gospodarczej i mobilność w sensie geograficznym.

Patrz także: zintegrowana wytyczna „Propagowanie większej spójności między politykami makroekonomicznymi,strukturalnymi i zatrudnienia” (nr 5).

Aby maksymalnie zwiększyć tempo tworzenia nowych miejsc pracy, przyczynić się do utrzymania konkurencyjnościi mieć swój wkład w ogólne ramy gospodarcze, ogólny rozwój płac powinien być zgodny ze wzrostem wydajnościw całym cyklu gospodarczym i powinien odzwierciedlać sytuację na rynku pracy. Aby ułatwić tworzenie nowych miejscpracy, w szczególności jeśli chodzi o nisko płatną pracę, prawdopodobnie konieczne będą także starania zmierzające dozmniejszenia kosztów pracy innych niż wynagrodzenia oraz poddanie analizie tzw. klina podatkowego.

Wytyczna nr 22: Kształtowanie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac poprzez:

— zachęcanie partnerów społecznych w obrębie ich zakresów odpowiedzialności do ustalania odpowiednich ram dlasystemów negocjacji płacowych, aby odzwierciedlać wyzwania dotyczące wydajności i rynku pracy na wszystkichistotnych poziomach oraz aby unikać różnic w poziomie wynagrodzenia mężczyzn i kobiet,

— dokonywanie przeglądów wpływu pozapłacowych kosztów pracy na zatrudnienie i, w odpowiednich przypadkach,dostosowanie ich struktury i poziomu, w szczególności w celu zmniejszenia obciążenia podatkowego dla niskoopłacanych pracowników.

Patrz także: zintegrowana wytyczna „Zapewnienie, że zmiany płac przyczyniają się do stabilności makroekonomiczneji wzrostu” (nr 4).

3. ZWIĘKSZENIE INWESTYCJI W KAPITAŁ LUDZKI POPRZEZ LEPSZĄ EDUKACJĘ I POPRAWĘ UMIEJĘTNOŚCI

Europa powinna więcej inwestować w kapitał ludzki. Zbyt duża jest liczba osób, które ze względu na brak lub niedo-pasowanie umiejętności zawodowych nie mogą wejść lub utrzymać się na rynku pracy. W celu zwiększenia szans dostępudo zatrudnienia wszystkich grup wiekowych, podniesienia poziomów wydajności i jakości pracy, UE potrzebuje zwięk-szonych i bardziej skutecznych inwestycji w kapitał ludzki i kształcenie ustawiczne dla dobra indywidualnych pracow-ników, przedsiębiorstw, gospodarki i społeczeństwa.

Gospodarka oparta na wiedzy i usługach wymaga różnego rodzaju umiejętności ze strony tradycyjnego przemysłu;konieczne jest także ciągłe uaktualnianie tych umiejętności w obliczu zmian technologicznych i innowacji. Jeśli pracow-nicy mają utrzymać się i poprawiać swoją sytuację na rynku pracy, powinni kumulować i regularnie odnawiać posiadaneumiejętności. Wydajność przedsiębiorstw jest uzależniona od rekrutowania i utrzymywania siły roboczej zdolnej doprzystosowywania się do zmian. Władze muszą zapewnić podniesienie poziomu wykształcenia oraz osiągnięcie przezmłodzież niezbędnych kluczowych umiejętności, zgodnie z Europejskim Paktem na rzecz Młodzieży. Wszystkie zainte-resowane strony powinny aktywnie uczestniczyć w rozwijaniu i promowaniu prawdziwej kultury uczenia się przez całeżycie od najmłodszych lat. Aby osiągnąć znaczący wzrost publicznych i prywatnych inwestycji w kapitał ludzki liczonychper capita oraz zagwarantować jakość i skuteczność tych inwestycji, ważne jest zapewnienie sprawiedliwego i przejrzystegopodziału kosztów i zakresu obowiązków pomiędzy wszystkich uczestników. Państwa Członkowskie powinny lepiejwykorzystać środki z funduszów strukturalnych i Europejskiego Banku Inwestycyjnego na inwestycje w edukacjęi szkolenia. Aby osiągnąć te cele, Państwa Członkowskie zobowiązują się do opracowania do 2006 r. wszechstronnychstrategii uczenia się przez całe życie oraz do wdrożenia programu prac „Edukacja i szkolenia 2010”.



[ 70 ]

Wytyczna nr 23: Zwiększanie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki poprzez:

— polityki edukacji i szkoleń sprzyjające integracji oraz działania mające na celu znaczne ułatwienie dostępu dopoczątkowego kształcenia zawodowego, szkolnictwa średniego i wyższego, co obejmuje praktyki zawodowei szkolenie w zakresie przedsiębiorczości,

— znaczne ograniczanie liczby uczniów porzucających wcześnie szkołę,

— opracowywanie skutecznych strategii uczenia się przez całe życie, dostępnych dla wszystkich w szkołach, przed-siębiorstwach, władzach publicznych i gospodarstwach domowych, zgodnie z umowami europejskimi, co obejmujeodpowiednie zachęty i mechanizmy podziału kosztów w celu zwiększenia udziału w uczeniu się przez całe życiei szkoleniu w miejscu pracy przez cały okres życia zawodowego, w szczególności dla pracowników starszych lubo niskich kwalifikacjach.

Patrz także: zintegrowana wytyczna „Zwiększenie i poprawa inwestycji w badania naukowe i rozwój, realizowanew szczególności przez sektor prywatny” (nr 7).

Jednak określanie ambitnych celów i zwiększanie poziomu inwestycji przez wszystkich uczestników jest niewystarczające.Aby zapewnić podaż odpowiednią do popytu, systemy uczenia się przez całe życie powinny być przystępne cenowo,łatwo dostępne oraz zdolne do dostosowywania się do zmieniających się potrzeb. Dostosowanie i rozwijanie zdolnościsystemów edukacyjnych i szkolenia jest konieczne, aby zwiększyć rolę, jaką mogą one odegrać na rynku pracy, poprawićich zdolność reagowania na potrzeby gospodarki i społeczeństwa opartych na wiedzy oraz ich skuteczność. W celupolepszenia dostępu do kształcenia i lepszego dostosowania go do potrzeb pracodawców i pracowników możliwe jestwykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W celu wykorzystania w szerszym stopniu i na całymterytorium UE istniejących perspektyw pracy konieczna jest zwiększona mobilność zarówno zawodowa, jak i dla celówkształcenia. Należy znieść istniejące na europejskim rynku pracy bariery dla mobilności, w szczególności te związanez wzajemnym uznawaniem i przejrzystością kwalifikacji i kompetencji. Istotne znaczenie dla wsparcia reform krajowychsystemów edukacji i szkolenia będzie miało wykorzystanie uzgodnionych instrumentów europejskich i odniesień, tak jakto przedstawiono w programie prac „Edukacja i szkolenia 2010”.

Wytyczna nr 24: Dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymogów dotyczących kompetencji zawodowych poprzez:

— podnoszenie i zapewnianie atrakcyjności, otwartości i wysokiej jakości standardów edukacji i szkoleń, coraz szerszemożliwości edukacji i szkoleń oraz zapewnianie elastycznych ścieżek uczenia się i zwiększanie możliwości mobil-ności studentów i stażystów,

— ułatwianie i różnicowanie dostępu dla wszystkich do edukacji i szkoleń oraz do wiedzy przy pomocy organizacjiczasu pracy, rozwijania usług pomocniczych dla rodzin, poradnictwa zawodowego i nowych form podziałukosztów,

— odpowiadanie na nowe potrzeby zawodowe oraz wymagania dotyczące kluczowych kompetencji i przyszłychumiejętności poprzez lepsze definiowanie i przejrzystość kwalifikacji, ich rzeczywiste uznawanie oraz potwierdzaniewykształcenia nieformalnego i formalnego.

Cele i poziomy odniesienia w ramach Europejskiej strategii zatrudnienia

W kontekście Europejskiej strategii zatrudnienia w roku 2003 uzgodniono następujące cele i poziomy odniesienia:

— każda osoba bezrobotna otrzymuje możliwość rozpoczęcia na nowo życia zawodowego przed upływem 6 miesięcypozostawania bez pracy w przypadku młodzieży i 12 miesięcy w przypadku dorosłych w formie szkoleń, zmianykwalifikacji, praktyk zawodowych, zatrudnienia lub innego środka zwiększającego możliwość zatrudnienia, uzupeł-nionego, w odpowiednich przypadkach, nieustanną pomocą w szukaniu pracy,

— do 2010 r. 25 % osób długotrwale bezrobotnych powinno uczestniczyć w jednym z aktywnych środków w formieszkolenia, zmiany kwalifikacji, praktyk zawodowych lub innych środków zwiększających możliwość zatrudnienia,w celu osiągnięcia wyniku równego średniej w trzech najbardziej zaawansowanych w tej dziedzinie PaństwachCzłonkowskich,

— poszukujący pracy w UE są w stanie uzyskać informacje o wszystkich wolnych miejscach pracy ogłaszanych przezsłużby zatrudnienia Państw Członkowskich,

— podniesienie do 2010 r. o pięć lat rzeczywistego przeciętnego wieku opuszczania rynku pracy na poziomie UE(w stosunku do 59,9 lat w 2001 r.)

— zapewnienie do 2010 r. opieki nad przynajmniej 90 % dzieci pomiędzy 3 rokiem życia a rokiem rozpoczęciaobowiązku szkolnego oraz przynajmniej 33 % dzieci poniżej 3 roku życia,

— średnia liczba uczniów wcześnie porzucających szkołę w UE wynosząca nie więcej niż 10 %,

— do roku 2010 co najmniej 85 % osób w wieku 22 lat w UE powinno ukończyć szkołę średnią,

— przeciętny poziom uczestnictwa w uczeniu się przez całe życie powinien wynosić w UE przynajmniej 12,5 % dorosłejpopulacji w wieku produkcyjnym (grupa wiekowa w przedziale 25–64 lat).


[ 71 ]

[ ZAŁĄC Z N I K I ]

• Program szkolenia• Arkusze do pracy w grupach• Komentarze EKZZ: Komunikat Komisji: Polityka spójności na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia –

Strategiczne wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013 – COM(2005)299• Propozycje EKZZ: Nowa architektura unijnej polityki spójności po 2006 r.• Związki zawodowe i Europejski Fundusz Społeczny w okresie 2007-2013, Roberto Pettenello, CGIL• Okres programowania EFS 2007-2013: Wsparcie partnerów społecznych przez EFS, Dominique Bé, Dyrekcja

Generalna ds. Zatrudnienia, Komisja Europejska

MATERIAŁY PEDAGOGICZNE DOTYCZĄCESZKOLENIA ZORGANIZOWANEGO PRZEZETUI-REHS FORMATION POD NAZWĄ: „SZKOLENIE NA TEMAT OPRACOWYWANIA I SKŁADANIA PROJEKTÓWFINANSOWANYCH Z EFS”, CZERWIEC 2007, ESCUELA SINDICAL JUANMUÑIZ ZAPICO, MADRYT

[ 72 ]


[ 73 ]


ARKUSZE DO PRACY W GRUPACH

[ 74 ]


[ 75 ]


[ 76 ]


1. WSTĘP

Zgodnie z artykułem 159 Traktatu, Komisja co trzy lata ocenia stan spójności i wkład innych polityk.

Drugi Raport Komisji (z 2001 r.) zainicjował debatę na temat polityki spójności po poszerzeniu Unii. TrzeciRaport (z lutego 2004 r.) zawierał propozycje Komisji, wynikające z wniosków z w/w debaty i dotyczące zrefor-mowanej polityki spójności po 2006 r., zaś 14 lipca 2004 r. Komisja przyjęła propozycję nowych Rozporządzeńo Funduszach Strukturalnych na lata 2007-2013.

Przedstawiając po raz pierwszy swoje stanowisko w debacie dotyczącej przyszłości polityki spójności ekono-micznej i społecznej w poszerzonej Unii Europejskiej, zatwierdzone na posiedzeniu Komitetu Wykonawczegow dniach 19-20 listopada 2002 r., EKZZ położyła nacisk na wzmocnienie wspólnotowych polityk struktural-nych w poszerzonej Europie, w takim stopniu, w jakim zasady spójności i solidarności zawarte są w Traktaciei stanowią dwa najważniejsze wektory integracji Narodów i Terytoriów.

Zdaniem EKZZ poszerzenie jest przede wszystkim wyjątkową historyczną szansą zjednoczenia europejskichnarodów w oparciu o podstawowe wartości demokratyczne. Zapewnia to pokój i stabilność polityczną Europyi przyczynia się do postępu gospodarczego i społecznego oraz do poprawy warunków życia i pracy.Poszerzenie Europy umożliwia nie tylko jej ponowne zjednoczenie, ale także poszerzenie europejskiego rynkuzatrudnienia i rynku wewnętrznego ze względu na zwiększenie całkowitej objętości produkcji oraz poziomukonsumpcji w nowych Państwach Członkowskich, a także opracowanie nowych i konkurencyjnych na rynkuświatowym produktów i usług.

Mamy do czynienia z nieporównywalnie większym niż w przeszłości wyzwaniem o wymiarze politycznym,gospodarczym i społecznym, z którego skorzysta cała Unia Europejska. Niemniej jednak, w odróżnieniu odpoprzednich poszerzeń, należy stwierdzić, że obecne poszerzenie spowodowało wzrost różnicy w rozwojuekonomicznym, pociągnęło za sobą geograficzne przesunięcie nierówności na wschód i utrudniło sytuację wdziedzinie zatrudnienia.

Unię Europejską pochłaniają także inne duże wyzwania, sprecyzowane na niedawnych posiedzeniach RadyEuropejskiej i wymagające również reakcji i wspólnych, skoordynowanych działań.

EKZZ pragnie powtórzyć, że przyszła polityka spójności musi przyczynić się do udzielenia odpowiedzi na tewyzwania i tym samym do zmniejszenia nierówności pomiędzy regionami oraz do promowania społeczeństwao pełnym zatrudnieniu, równości szans, integracji i spójności społecznej, a więc, w szerszym tego słowaznaczeniu, do Europejskiego Modelu Społecznego.

Jeśli chodzi o politykę spójności ekonomicznej i społecznej, EKZZ podkreśla rolę i znaczenie systemówochrony społecznej, a zwłaszcza znaczenie istnienia solidarnych systemów zabezpieczenia społecznego (będą-cych przeciwieństwem systemów „prywatnych”) na wysokim poziomie, które dzięki mechanizmom „redystry-bucji” przyczyniają się do umożliwienia i/lub zapewnienia spójności społecznej.

KOMENTARZE EKZZKOMUNIKAT KOMISJIPOLITYKA SPÓJNOŚCI NA RZECZ ROZWOJU I ZATRUDNIENIA

STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY NA LATA 2007-2013 – COM(2005)299

[ 77 ]


W ramach trwającej reformy pociąga to za sobą konieczność zapewnienia jeszcze większej komplementarno-ści pomiędzy unijnymi politykami strukturalnymi oraz innymi obszarami polityki wspólnotowej, i jednocze-snego czuwania nad tym, aby wszystkie unijne polityki uwzględniały najistotniejsze aspekty spójności ekono-micznej i społecznej oraz wzrostu liczby lepszych miejsc pracy. Wspomnianej koordynacji polityk wspólnoto-wych powinna towarzyszyć koordynacja polityk podatkowych, pozwalająca na uniknięcie wszelkiego rodzajudumpingu społecznego i podatkowego.

W powyższym kontekście EKZZ uważa za bardzo istotne wyraźne powołanie się na Agendę Lizbońską iGoeteborską w przedstawionej przez Komisję propozycji Rozporządzenia Ogólnego, a dokładniej fakt, że poli-tyka spójności powinna uwzględniać cele lizbońskie i goeteborskie i stać się zasadniczym wektorem ich reali-zacji za pośrednictwem krajowych i regionalnych programów rozwoju.

W tym samym duchu EKZZ uważa za bardzo istotne, iż Komunikat Komisji wyraźnie powołuje się także naWnioski Prezydencji Rady Europejskiej z marca 2005 r., podkreślając konieczność ożywienia StrategiiLizbońskiej, oraz, w szczególności, iż w ramach „Unii musi bardziej zmobilizować wszystkie stosowne środkikrajowe i wspólnotowe, z polityką spójności włącznie”.

EKZZ kładzie nacisk na to, aby Fundusze Strukturalne były faktycznie głównymi instrumentami zapewniają-cymi wdrożenie Agendy Polityki Społecznej w okresie 2006-2010.

2. NOWE RAMY POLITYKI SPÓJNOŚCI

W propozycjach dotyczących „Nowej Architektury unijnej polityki spójności po 2006 r.” , przyjętych przezKomitet Wykonawczy EKZZ na obradach w dniach 13-14 października 2004 r., EKZZ poparła strategicznepodejście zaproponowane przez Komisję, a w szczególności wprowadzenie strategicznego dorocznego dialoguz instytucjami europejskimi, które badać będą odnotowany postęp pod kątem strategicznych priorytetów iuzyskanych rezultatów.

EKZZ jest zadowolona z faktu, iż partnerzy społeczni na szczeblu europejskim będą konsultowani w sprawieogólnego dokumentu strategicznego, dotyczącego polityki spójności i będą mogli w ten sposób wnieść swójwkład, i zarazem żałuje, iż konsultowanie to odbywa się jedynie w ramach konsultacji „publicznej”, zainicjowa-nej przez Komisję. EKZZ pragnie ponownie położyć nacisk na to, aby partnerzy na szczeblu krajowym byli rzeczywiście konsulto-wani na temat Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, które opracowywane będą przez PaństwaCzłonkowskie.

We wspomnianych powyżej propozycjach EKZZ kładła nacisk na pewne aspekty nowych ram polityki spójno-ści. Przyjmując z zadowoleniem fakt, iż część aspektów została zachowana, pragniemy jednak podkreślić kilkaz nich.

Koncentracja

EKZZ z zadowoleniem przyjmuje fakt, iż linia przewodnia, której Komisja zamierza bronić podczas negocjowa-nia różnych programów krajowych i regionalnych, polegać będzie na zapewnieniu koncentracji przy uwzględ-nieniu tylko tych elementów, które przyczynić się mogą do wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, przy jedno-czesnym wzięciu pod uwagę priorytetów innych polityk wspólnotowych.

Równocześnie EKZZ wspiera skupienie się podczas wdrażania tematów prioryteowych wokół trzech osi:konwergencja, konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, europejska współpraca terytorialna, uściślajączarazem co następuje.

1. Konwergencja

EKZZ ponawia swoją obawę przed polityką spójności o dwóch prędkościach, nawet jeśli przyznajemy, żepewne priorytety mogą być odmienne w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze znajdującymi się wnajgorszej sytuacji regionami unijnej Piętnastki, czy też z regionami leżącymi na terenie nowych Państw

[ 78 ]


Członkowskich.

W krajach unijnej Piętnastki infrastruktura się rozwinęła, w odróżnieniu od nowych Państw Członkowskich.Unikając ryzyka rozdrobnienia działań, należy znaleźć równowagę pomiędzy inwestycjami w infrastrukturę iinwestycjami w kapitał ludzki, uwzględniając zarazem cel „zatrudnienie” w projektach dotyczących infrastruk-tury i łącząc je z polityką zasobów ludzkich, mającą potencjał przewidywania.

2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

Jest oczywiste, że utrzymywanie się i mnożenie problemów strukturalnych, nieoczekiwane wstrząsy, procesyrekonwersji przemysłowej lub zróżnicowanie ekonomiczne, fuzje przedsiębiorstw w wielu regionach Uniiwymagają zachowania wsparcia na rzecz obszarów odczuwających trudności.

Na tyle, na ile obecne Cele 2 i 3 są połączone w ramach nowej osi „konkurencyjności regionalnej i zatrudnie-nia”, istotne jest jasne sprecyzowanie społecznego wymiaru rozwoju regionalnego. W tym samym duchu,najważniejsze jest to, aby Państwa Członkowskie zapewniły faktyczne powiązanie z Krajowymi PlanamiDziałania na rzecz Zatrudnienia i z Krajowymi Planami Działania na rzecz Integracji.

EKZZ pozytywnie przyjmuje dwojakie podejście zaproponowane przez Komisję, pod warunkiem, iż zapewnionezostanie rzeczywiste wdrożenie obu rozdziałów we wszystkich Państwach Członkowskich. Po pierwsze, regio-nalnych programów rozwoju, pomagających regionom przewidywać i wspierać zmiany ekonomiczne poprzezwzmacnianie ich konkurencyjności i atrakcyjności. Po drugie, programów opracowanych na stosownym szcze-blu terytorialnym, pomagających ludziom w przygotowaniu i przystosowaniu się do rozwoju ekonomicznego.

Niemniej jednak, jeżeli chodzi o spełnienie warunków przez regiony, jeśli prawdą jest, że PaństwaCzłonkowskie, przy ścisłej współpracy z regionami, są najbardziej kompetentne by stwierdzić, które obszarynajbardziej wymagają pomocy, stale przypominamy, że fundusze strukturalne są elementem polityki wspólno-towej, której realizacja opiera się na pewnej liczbie wspólnych zasad i celów, co pozwala uniknąć ewentual-nego dryfowania w stronę ponownej nacjonalizacji tej polityki. W tym rozumieniu istotne jest z jednej stronyustalenie obiektywnych kryteriów spełnienia warunków oraz, z drugiej strony, zapewnienie powiązań i opty-malnej równowagi pomiędzy trzema poziomami: europejskim, krajowym i regionalnym, ze szczeblem lokalnymwłącznie.

W tym duchu EKZZ popiera propozycję Komisji zawartą w Komunikacie w sprawie „Restrukturyzacji i zatrud-nienia: przewidywanie i towarzyszenie restrukturyzacjom: rola Unii Europejskiej” (COM(2005)120), dotyczącąudostępnienia wspólnotowych instrumentów finansowych, a zwłaszcza Europejskiego Funduszu Społecznego,na rzecz lepszego przewidywania restrukturyzacji i lepszego zarządzania nimi.

3. Europejska współpraca terytorialna

EKZZ jest zadowolona z faktu, że na podstawie doświadczeń wynikających z aktualnej inicjatywy INTERREGKomisja zaproponowała nowy cel poświęcony promowaniu harmonijnej i zrównoważonej integracji terytoriumUnii dzięki współpracy pomiędzy jej różnymi częściami składowymi w kwestiach o znaczeniu wspólnotowymna szczeblu transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym.

4. Zasada partnerstwa

EKZZ jest przekonana, że partnerstwo jest podstawowym elementem gwarantującym poprawność działańfinansowanych z funduszy strukturalnych. Należy podążać drogą wysokiej jakości partnerstwa, włączając part-nerów społecznych do każdego etapu działań finansowanych z funduszy.

W związku z tym EKZZ ponawia życzenie, by przyszłe Rozporządzenia o funduszach strukturalnych jasno okre-ślały zasady partnerstwa, zamiast polegać na regułach i praktykach krajowych, tak jak ponownie zapropono-wała Komisja.

Jeśli chodzi o skład Komitetu Monitorującego, EKZZ przyjmuje z zadowoleniem propozycję Komisji dotyczącąwłączenia partnerów społecznych.

[ 79 ]


Podobnie, jeśli chodzi o Europejski Fundusz Społeczny, EKZZ popiera propozycję Komisji, zgodnie z którą wramach celu „Konwergencja” co najmniej 2% środków EFS należy przeznaczyć na rozwój zdolności oraz nadziałania przedsiębiorstw prowadzone wspólnie z partnerami społecznymi, akcentując zarazem wyraźnepowołanie się na dialog społeczny, zgodnie z Komunikatem Komisji w sprawie „Partnerstwo na rzecz zmian wposzerzonej Europie – Wzmocnienie wkładu europejskiego dialogu społecznego” (COM(2004)557).

Niemniej jednak EKZZ z żalem stwierdza, że zgodnie z propozycją Komisji, jedynie Europejski FunduszSpołeczny liczy na aktywny udział partnerów społecznych w swoim Komitecie Europejskim. Uważamy, żeudział ten jest znaczącą wartością dodaną. Istotne jest więc przewidywanie takiego samego rodzaju udziałuw innych funduszach strukturalnych, zarówno na poziomie europejskim, jak też krajowym.

Ponadto partnerzy społeczni muszą również mieć dostęp do wsparcia technicznego w celu wzmocnieniaswych zdolności, zwłaszcza w nowych Państwach Członkowskich, w celu ułatwienia im udziału w zarządzaniui wdrażaniu projektów finansowanych z funduszy strukturalnych.

Jeśli chodzi o partnerstwo publiczno-prywatne (PPP), EKZZ odnotowuje propozycję Komisji dotyczącą poszu-kiwania dodatkowych zasobów finansowych na realizację projektów z sektora publicznego. PPP pozwala wrzeczywistości na zaangażowanie sektora prywatnego w projekty leżące w interesie powszechnym. Niemniejjednak należy wyciągnąć wnioski z negatywnych doświadczeń i uwzględnić ryzyko, jakie spowodować mogąporozumienia PPP. EKZZ domaga się, aby jasno zdefiniowano kryteria korzystania z funduszy na rzecz wspar-cia PPP. EKZZ pozostanie krytyczna wobec PPP, dopóki obywatele nie zostaną zaangażowani w proces wyboruinfrastruktury i usług, które finansują i z których na codzień korzystają.

3. WYTYCZNE POLITYKI SPÓJNOŚCI NA LATA 2007-2013

Uwzględniając powyższe EKZZ gorąco popiera propozycję Komisji, aby - zgodnie z nowym rozmachem, jakinadano Strategii Lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia - polityka spójności bardziej preferowała wiedzę,badania i innowacje oraz kapitał ludzki, i aby w tym celu zwiększony został w sposób znaczący całkowitywysiłek finansowy, jaki włożyć należy w te dziedziny działania.

EKZZ wspiera propozycję Komisji, aby Państwa Członkowskie i regiony przestrzegały celu równości mężyczyzni kobiet na wszystkich etapach opracowywania i wdrażania programów i projektów.

W tej kwestii EKZZ pragnie podkreślić, że doświadczenia z przeszłości pokazują nam, że inicjatywy wspólno-towe odgrywają zasadniczą rolę we wzmacnianiu tożsamości europejskiej, w możliwościach eksperymento-wania i w rozwijaniu partnerstwa. Ponadto uważa równie istotne aspekty związane z transnarodowym i nowa-torskim charakterem tych inicjatyw.

Dlatego, podkreślając wagę powyższych propozycji Komisji, zmierzających z jednej strony do zapewnieniarówności szans, z drugiej zaś do współpracy transnarodowej, EKZZ ponawia swoje życzenie zachowania inicja-tywy wspólnotowej EQUAL lub wyraźnego jej włączenia do nowego Celu 2, przy uwzględnieniu pozytywnychrezultatów w dziedzinie promowania równości szans dla kobiet i mężczyzn na zmieniającym się rynku pracyoraz walki z wszelkiego rodzaju dyskryminacją.

EKZZ popiera propozycję Komisji, aby programy współfinansowane w ramach polityki spójności skoncentro-wały środki na trzech priorytetach, przedstawionych w szczegółowych wytycznych stanowiących ramy, jakimikierować się będą Państwa Członkowskie i regiony podczas opracowywania programów krajowych i regional-nych.

Niemniej jednak domagamy się, aby Komisja, będąca strażniczką traktatów, czuwała nad tym, by PaństwaCzłonkowskie i regiony opracowywały zarówno Krajowe Strategiczne Ramy Odniesienia, jak też programykrajowe i regionalne w powiązaniu z odnowioną Strategią Lizbońską.

Uzupełniając powyższe komentarze, EKZZ pragnie podkreślić opisane poniżej aspekty odnoszące się do 4Strategicznych Wytycznych, zaproponowanych w Komunikacie i stanowiących ramy, którymi posługiwać siębędą Państwa Członkowskie i regiony.

[ 80 ]


WYTYCZNA NR 1: Uczynić Europę i jej regiony bardziej atrakcyjnym miejscem do inwestowania ipracy

EKZZ popiera propozycję Komisji dotyczącą roli Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) w finansowaniuwdrażania polityki spójności.

EKZZ domaga się przede wszystkim, aby cel „zatrudnienie” włączony został w projekty dotyczące infrastruk-tury poprzez ich powiązanie z polityką zasobów ludzkich, mającą potencjał przewidywania.

Projekty dotyczące infrastruktury transportowej powinny być opracowywane w powiązaniu z europejską poli-tyką transportową. Podtrzymujemy więc propozycję, zgodnie z którą współfinansowanie z FunduszyStrukturalnych stanowi uzupełnienie subwencji pochodzących z budżetu sieci transeuropejskich.

Zgadzając się ze znaczeniem czuwania nad istnieniem atrakcyjnych warunków dla przedsiębiorstw, w odnie-sieniu do pracowników uważamy, że nie może to dotyczyć tylko personelu o wysokich kwalifikacjach, alewszystkich pracowników.

EKZZ uważa, że konieczne jest udzielenie wsparcia inwestycjom na rzecz poprawy wydajności energetycznejmieszkań, ponieważ pozwalają one równocześnie na tworzenie miejsc pracy, przyczyniają się do osiągnięciacelu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych oraz wychodzą na przeciw problemom społecznym poprzezzmniejszenie wydatków gospodarstw domowych na energię.

WYTYCZNA NR 2: Podnoszenie poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu gospodarczego

EKZZ wystąpiła do Rady Unii Europejskiej z prośbą o opracowanie nowej dyrektywy, zawierającej propozycjęnowej Inicjatywy Europejskiej na rzecz wzrostu gospodarczego i zachęcającej Państwa Członkowskie do opra-cowania krajowych programów podwyższających do 3% inwestycje z PKB w działania wynikające ze StrategiiLizbońskiej, takie jak badania, edukacja i kształcenie, aktywne polityki dotyczące rynku pracy, mieszkańsocjalnych, czystych technologii i odnawialnych źródeł energii.

Badania i rozwój są decydującym celem pozwalającym na powodzenie Strategii Lizbońskiej. Zapewnić należytroskę o środowisko oraz możliwości zatrudnienia.

WYTYCZNA NR 3: Większa liczba lepszych miejsc pracy

EKZZ przyłącza się do propozycji Komisji, dotyczącej wdrożenia polityk zatrudnienia zmierzających do osią-gnięcia pełnego zatrudnienia, poprawy jakości i wydajności pracy oraz wzmocnienia spójności społecznej iterytorialnej.

Najistotniejsze są naszym zdaniem inwestycje w umiejętności i jakość zatrudnienia. Pragniemy podkreślić, żew przypadku Europy prawdziwy postęp nie prowadzi poprzez destabilizację bardziej niestałych miejsc pracy,ale poprzez zwiększenie liczby miejsc pracy i poprawę ich jakości.

Ponadto EKZZ zwraca uwagę na fakt, iż to, że jedna czwarta osób zagrożonych popadnięciem w biedę mazatrudnienie, pokazuje, że większa liczba miejsc pracy i większy wzrost niekoniecznie oznacza mniejszą biedę.

Należy rozwijać polityki wsparcia dla osób wykluczonych lub słabych, co pociąga za sobą pracę odgórną ioddolną, a zwłaszcza działania na rzecz aktywizacji zatrudnienia.

Polityka spójności musi przyczynić się do utworzenia rzeczywistego europejskiego rynku pracy, główniepoprzez promowanie solidarności pomiędzy regionami i mobilności. EKZZ podkreśla fakt, że Sieć EURES, wktórej uczestniczymy aktywnie od momentu jej uruchomienia w 1994 r., jest zasadniczym narzędziem promo-wania mobilności zawodowej i geograficznej, zarówno na poziomie europejskim, jak też krajowym.

EKZZ uważa, że pozytywna reakcja na wyzwania wynikające ze zmian demograficznych pociąga za sobąkonieczność zintegrowanego podejścia w ramach wdrażania strategii przewidywania. Narzędzia, polityki iaktorzy muszą być różnorodni.

[ 81 ]


Aktywne i inkluzywne polityki rynku pracy, skupiające się na młodzieży i na pracownikach starszych, należyopracować w ramach ścisłej współpracy z partnerami społecznymi. Obejmuje to opracowanie lepszej politykiw odniesieniu do całej kariery zawodowej, w powiązaniu z kształceniem ustawicznym. Chodzi zarówno oaktywne i „atrakcyjne” polityki na rzecz młodzieży na rynku pracy, jak też o polityki umożliwiające starszympracownikom zakończenie - na zasadzie dobrowolnej - stopniowej i aktywnej kariery zawodowej.

EKZZ uważa, że należy podjąć działania na rzecz poprawy jakości miejsc pracy dla młodzieży poprzez walkę zich niestabilnością. Działania te muszą obejmować promowanie bardziej pewnych miejsc pracy dla młodzieży,poprawę norm dotyczących zdrowia i bezpieczeństwa, równego dostępu do ubezpieczeń społecznych w celuuniknięcia przejścia młodzieży do szarej strefy gospodarki.

Należy opracować pozytywny program na rzecz zwiększenia udziału w rynku pracy i stworzenia warunkówpozwalających starszym pracownikom na pracę aż do osiągnięcia wieku emerytalnego.Ponadto EKZZ uważa, że imigracja rozwiąże tylko po części problemy demograficzne Europy. Głównym wyzwa-niem będzie rozwijanie bardziej proaktywnej polityki imigracyjnej, ukierunkowanej na zarządzanie imigracją,nie zaś na zapobieganie imigracji, oraz zapewnienie wsparcia ze strony ludności europejskiej na rzecz tej poli-tyki.

Jeśli chodzi o restrukturyzację ekonomiczną, EKZZ z zadowoleniem przyjmuje propozycję Komisji, dotyczącąwprowadzenia ciągłych systemów monitorowania, obejmujących partnerów społecznych, przedsiębiorstwa ispołeczności lokalne, których rola polegać będzie na dokonanywaniu przeglądu zmian ekonomicznych ispołecznych na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, oraz na przewidywaniu przyszłego rozwojugospodarki i rynku pracy.

W odniesieniu do powyższego tematu EKZZ uważa, że należałoby dodać Wytyczną w sprawie Zatrudnienia,wymagającą od Państw Członkowskich takiego postępowania, aby każdy zwolniony pracownik miał prawo doreintegracji na rynku pracy (doskonalenie zawodowe, poradnictwo zawodowe, usługi pośrednictwa pracy).Ponadto potrzebne są działania o charakterze „wsparcia społecznego”, takie jak „wcześniejsze emerytury”,dla pracowników starszych lub takich, którzy nie mogą skorzystać z działań na rzecz reintegracji. Podobnie, wtrakcie owych okresów reintegracji, przewidzieć należy zabezpieczenie społeczne i płacowe dla tych pracow-ników, w szczególności zabezpieczenie w dziedzinie zachowania dochodów oraz praw społecznych (dostęp dosystemów służby zdrowia, prawo do renty). Fundusze Strukturalne powinny wspierać zawieranie układów zbio-rowych ustanawiających takie prawa.

EKZZ popiera także propozycję Komisji, dotyczącą poprawy infrastruktury w dziedzinie opieki długotermino-wej i infrastruktury zdrowotnej, które mają pierwszorzędne znaczenie dla obywateli Unii Europejskiej, podkre-ślając zarazem, że należy uwzględnić istnienie różnych systemów finansowania w poszczególnych PaństwachCzłonkowskich.

WYTYCZNA NR 4 : Uwzględnienie terytorialnego wymiaru polityki spójności

EKZZ popiera propozycję Komisji, aby Państwa Członkowskie i regiony uwzględniały podczas opracowywaniaprogramów specyfikę terytorialną, uściślając zarazem, że celem jest zwalczanie nierówności w rozwoju tery-torialnym, a nie tylko ich unikanie. Tym bardziej, że Raporty Komisji pokazują, że pomimo postępów w dzie-dzinie rezultatów, zwłaszcza w najmniej prosperujących regionach, rzeczywista konwergencja daleka jest odrealizacji, oraz że w niektórych krajach nierówności pomiędzy regionami nawet się zwiększyły.

Należy wziąć pod uwagę specyficzne problemy obszarów miejskich i wiejskich. Jeśli chodzi o obszary wiejskie,EKZZ podziela zdanie Komisji, iż polityka spójności musi ograniczyć się w danym przypadku do uzupełnieniadziałań wspieranych z nowego Funduszu na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Europejski Fundusz Rolny narzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – FEADER).

Jak wspomniano wcześniej, EKZZ z radością przyjmuje fakt, że w oparciu o doświadczenia wynikające z aktu-alnej inicjatywy INTERREG, Komisja zaproponowała wyznaczenie nowego celu, polegającego na kontynuacjiharmonijnej i zrównoważonej integracji terytorialnej Unii, poprzez wsparcie współpracy w dziedzinie kwestii oznaczeniu wspólnotowym pomiędzy jej różnymi częściami składowymi na poziomie transgranicznym, transna-rodowym i międzyregionalnym.

[ 82 ]


Istotnie, należy wzmocnić współpracę i działania na poziomie transgranicznym, transnarodowym i międzyre-gionalnym. Pozytywne doświadczenia związkowe, wynikające z działań prowadzonych przez 40Międzyregionalnych Rad Związkowych (MRZ), z regionami graniczącymi z nowymi Państwami Członkowskimiwłącznie, pokazują, że tą drogą należy podążać nadal.

Jeśli chodzi o współpracę transgraniczną, EKZZ podtrzymuje i szczególnie podkreśla następujące propozycjeKomisji:

■ integracja transgranicznego rynku pracy,■ przyczynienie się do integracji ekonomicznej i społecznej,■ nadanie pierwszeństwa zwiększeniu konkurencyjności regionów przygranicznych.

EKZZ uważa, że regiony ultraperyferyjne (RU) i regiony peryferyjne o słabej gęstości zaludnienia i zagrożoneopuszczeniem przez ludność, wymagają szczególnej uwagi ze strony Unii Europejskiej poprzez promowanienie tylko ich atrakcyjności, ale także konkurencyjności.

Ponadto, od momentu poszerzenia zewnętrzne granice Unii Europejskiej uległy przemieszczeniu, co wiąże sięrównież z przesunięciem problemów strukturalnych w kierunku nowych regionów. EKZZ uważa, że regionomtym należy poświęcić szczególną uwagę i zoptymalizować wykorzystanie Nowego Instrumentu Sąsiedztwa, niezaniedbując jednak wysiłków na rzecz regionów przygranicznych wewnątrz Unii Europejskiej.

4. ZASOBY FINANSOWE

EKZZ pragnie przytoczyć ogólne stwierdzenie, że aktualny poziom inwestycji z zasobów budżetowych Unii jeststosunkowo skromny w porównaniu z osiągniętymi pozytywnymi rezultatami, zwłaszcza jeśli chodzi o poziompoprawy sytuacji regionów mniej uprzywilejowanych oraz rozpoczęcie rzeczywistej konwergencji.

Uwzględniając ambicje pokładane przez Państwa Członkowskie w Unii Europejskiej w odniesieniu do celówposzerzenia i Odnowionej Strategii Lizbońskiej, zasoby finansowe nie mogą pozostać na obecnym poziomie.

EKZZ powtarza więc, że w celu zapewnienia sukcesu należy zwiększyć wysiłki zmierzające do stymulacjiwzrostu gospodarczego, zatrudnienia, konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju regionów słabiej rozwinię-tych.

W świetle pułapu zasobów zaproponowanego przez Komisję (1,24 %) w ramach perspektywy finansowej nalata 2007 – 2013, EKZZ jest zdania, że pułap 0,41 % przeznaczony na politykę spójności jest niewystarcza-jący, by umożliwić Unii Europejskiej osiągnięcie ambitnych celów zaproponowanych na rzecz budowania euro-pejskiej struktury.

[ 83 ]


1. WSTĘP

Zgodnie z artykułem 159 Traktatu, Komisja co trzy lata ocenia stan spójności i wkład innych polityk.

Drugi Raport Komisji (z 2001 r.) zainicjował debatę na temat polityki spójności po poszerzeniu Unii. TrzeciRaport (z lutego 2004 r.) zawierał propozycje Komisji, wynikające z wniosków z w/w debaty i dotyczące zrefor-mowanej polityki spójności po 2006 r., zaś 14 lipca 2004 r. Komisja przyjęła propozycję nowych Rozporządzeńo Funduszach Strukturalnych na lata 2007-20135.

Przedstawiając po raz pierwszy swoje stanowisko w debacie dotyczącej przyszłości polityki spójności ekono-micznej i społecznej w poszerzonej Unii Europejskiej, zatwierdzone na posiedzeniu Komitetu Wykonawczegow dniach 19-20 listopada 2002 r.6, EKZZ położyła nacisk na wzmocnienie wspólnotowych polityk struktural-nych w poszerzonej Europie, w takim stopniu, w jakim zasady spójności i solidarności zawarte są w Traktaciei stanowią dwa najważniejsze wektory integracji Narodów i Terytoriów.

Zdaniem EKZZ poszerzenie jest przede wszystkim wyjątkową historyczną szansą zjednoczenia europejskichnarodów w oparciu o podstawowe wartości demokratyczne. Zapewnia to pokój i stabilność polityczną Europyi przyczynia się do postępu gospodarczego i społecznego oraz do poprawy warunków życia i pracy.Poszerzenie Europy umożliwia nie tylko jej ponowne zjednoczenie, ale także poszerzenie europejskiego rynkuzatrudnienia i rynku wewnętrznego ze względu na zwiększenie całkowitej objętości produkcji oraz poziomukonsumpcji w nowych Państwach Członkowskich, a także opracowanie nowych i konkurencyjnych na rynkuświatowym produktów i usług.

Mamy do czynienia z nieporównywalnie większym niż w przeszłości wyzwaniem o wymiarze politycznym,gospodarczym i społecznym, z którego skorzysta cała Unia Europejska. Niemniej jednak, w odróżnieniu odpoprzednich poszerzeń, należy stwierdzić, że obecne poszerzenie spowodowało wzrost różnicy w rozwojuekonomicznym, pociągnęło za sobą geograficzne przesunięcie nierówności na wschód i utrudniło sytuację wdziedzinie zatrudnienia.

Unię Europejską pochłaniają także inne duże wyzwania, sprecyzowane na niedawnych posiedzeniach RadyEuropejskiej i wymagające również reakcji i wspólnych, skoordynowanych działań.

Przyszła polityka spójności musi przyczynić się do udzielenia odpowiedzi na te wyzwania i tym samym dozmniejszenia nierówności pomiędzy regionami oraz do promowania społeczeństwa o pełnym zatrudnieniu,równości szans, integracji i spójności społecznej, a więc, w szerszym tego słowa znaczeniu, do EuropejskiegoModelu Społecznego.

W ramach trwającej reformy pociąga to za sobą konieczność zapewnienia jeszcze większej komplementarno-ści pomiędzy unijnymi politykami strukturalnymi oraz innymi obszarami polityki wspólnotowej, i jednocze-snego czuwania nad tym, aby wszystkie unijne polityki uwzględniały najistotniejsze aspekty spójności ekono-micznej i społecznej oraz wzrostu liczby lepszych miejsc pracy. Wspomnianej koordynacji polityk wspólnoto-wych powinna towarzyszyć koordynacja polityk podatkowych, pozwalająca na uniknięcie wszelkiego rodzajudumpingu społecznego i podatkowego.

PROPOZYCJE EKZZ: NOWA ARCHITEKTURAUNIJNEJ POLITYKI SPÓJNOŚCI PO 2006 R.REZOLUCJA PRZYJĘTA PRZEZ KOMITET WYKONAWCZY EKZZ NA OBRADACH W DNIACH 13-14PAŹDZIERNIKA 2004 R. W BRUKSELI

5 http://www.europa.eu.int/comm/regional_policy/sources/docoffic/official/regulation/newregl0713_pl.htm6 http://www.etuc.org/a/1638

[ 84 ]


W powyższym kontekście EKZZ uważa za bardzo istotne wyraźne powołanie się na Agendę Lizbońską iGoeteborską w przedstawionej przez Komisję propozycji Rozporządzenia Ogólnego, a dokładniej fakt, że poli-tyka spójności powinna uwzględniać cele lizbońskie i goeteborskie i stać się zasadniczym wektorem ich reali-zacji za pośrednictwem krajowych programów rozwoju.

2. GŁÓWNE ELEMENTY REFORMY

Skoncentrowanie się na trzech wspólnotowych priorytetach

EKZZ pozytywnie przyjęła propozycję Komisji, aby w odniesieniu do programów operacyjnych istniała ograni-czona lista tematów kluczowych, obejmująca innowacje i gospodarkę opartą na wiedzy, środowisko i ochronęprzed zagrożeniami, dostępność i usługi leżące w powszechnym interesie ekonomicznym, i zarazem uściśliła,że tematy te powinny odnosić się do tworzenia miejsc pracy i do rozwoju regionalnego.

Równocześnie EKZZ opowiada się za skupieniem się podczas wdrażania tematów prioryteowych wokół trzechosi: konwergencja, konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, europejska współpraca terytorialna, uściślajączarazem co następuje.

Konwergencja

EKZZ uważa, że priorytetem powinny pozostać najsłabiej rozwinięte i opóźnione w stosunku do średniej wspól-notowej regiony poszerzonej Unii, co zawarte jest w propozycji Komisji, oraz aby celem tym objęto przedewszystkim te regiony, w których PKB na mieszkańca nie przekracza progu 75%.

EKZZ popiera ponadto propozycję, aby tymczasowa pomoc przyznana została regionom, w których PKB namieszkańca nie przekracza progu 75% średniej wspólnotowej, obliczonej dla unijnej Piętnastki (nazywanej„statystycznym efektem” poszerzenia) i które w związku z tym „szybko” się nie wzbogaciły. Analogicznie,tymczasową, przejściową pomoc należy przyznać tym krajom otrzymującym świadczenia z FunduszuSpójności, których również dotyczyć będzie „statystyczny efekt” poszerzenia.

Niemniej jednak EKZZ ponawia swoją obawę przed polityką spójności o dwóch prędkościach, nawet jeśli przy-znajemy, że pewne priorytety mogą być odmienne w zależności od tego, czy mamy do czynienia ze znajdują-cymi się w najgorszej sytuacji regionami unijnej Piętnastki, czy też z regionami leżącymi na terenie nowychPaństw Członkowskich.

W krajach unijnej Piętnastki infrastruktura się rozwinęła, w odróżnieniu od nowych Państw Członkowskich.Unikając ryzyka rozdrobnienia działań należy znaleźć równowagę pomiędzy inwestycjami w infrastrukturę iinwestycjami w kapitał ludzki, uwzględniając zarazem cel „zatrudnienie” w projektach dotyczących infrastruk-tury i łącząc je z polityką zasobów ludzkich, mającą potencjał przewidywania.

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie : przewidywanie i promowanie zmian

Jest oczywiste, że utrzymywanie się problemów strukturalnych, nieoczekiwane wstrząsy, procesy rekonwersjiprzemysłowej lub zróżnicowanie ekonomiczne, fuzje przedsiębiorstw w wielu regionach Unii wymagają zacho-wania wsparcia na rzecz obszarów odczuwających trudności.

EKZZ uważa, że w ramach obecnego programowania realizacja Celu 2 może w rzeczywistości napotkać natrudności. Cel ten jest bardzo złożony, niewystarczająco elastyczny, zaś dostępne dane statystyczne są ogra-niczone i niekiedy mało wiarygodne.

Na tyle, na ile obecne Cele 2 i 3 są połączone w ramach nowej osi „konkurencyjności regionalnej i zatrudnie-nia”, istotne jest jasne sprecyzowanie społecznego wymiaru rozwoju regionalnego. W tym samym duchunajważniejsze jest to, aby Państwa Członkowskie zapewniły faktyczne powiązanie z Krajowymi PlanamiDziałania na rzecz Zatrudnienia i z Krajowymi Planami Działania na rzecz Integracji.

EKZZ pozytywnie przyjmuje dwojakie podejście zaproponowane przez Komisję, pod warunkiem, iż zapewnionezostanie rzeczywiste wdrożenie obu rozdziałów we wszystkich Państwach Członkowskich. Po pierwsze, regio-

[ 85 ]


nalnych programów rozwoju, pomagających regionom przewidywać i wspierać zmiany ekonomiczne poprzezwzmacnianie ich konkurencyjności i atrakcyjności. Po drugie, programów opracowanych na stosownym szcze-blu terytorialnym, pomagających ludziom w przygotowaniu i przystosowaniu się do rozwoju ekonomicznego.

Niemniej jednak, jeżeli chodzi o spełnienie warunków przez regiony, jeśli prawdą jest, że PaństwaCzłonkowskie, przy ścisłej współpracy z regionami, są najbardziej kompetentne by stwierdzić, które obszarynajbardziej wymagają pomocy, stale przypominamy, że fundusze strukturalne są elementem polityki wspólno-towej, której realizacja opiera się na pewnej liczbie wspólnych zasad i celów, co pozwala uniknąć ewentual-nego dryfowania w stronę ponownej nacjonalizacji tej polityki. W tym rozumieniu istotne jest z jednej stronyustalenie obiektywnych kryteriów spełnienia warunków oraz, z drugiej strony, zapewnienie powiązań i opty-malnej równowagi pomiędzy trzema poziomami: europejskim, krajowym i regionalnym.

Europejska współpraca terytorialna

EKZZ jest zadowolona z faktu, że na podstawie doświadczeń wynikających z aktualnej inicjatywy INTERREGKomisja proponuje nowy cel poświęcony promowaniu harmonijnej i zrównoważonej integracji terytorium Uniidzięki współpracy pomiędzy jej różnymi częściami składowymi w kwestiach o znaczeniu wspólnotowym naszczeblu transgranicznym, transnarodowym i międzyregionalnym.

Istotnie, należy wzmocnić współpracę i działania na poziomie transgranicznym, transnarodowym i międzyre-gionalnym. Pozytywne doświadczenia związkowe, wynikające z działań prowadzonych przez 41Międzyregionalnych Rad Związkowych (MRZ), z regionami graniczącymi z nowymi Państwami Członkowskimiwłącznie, pokazują, że tą drogą należy podążać nadal.

Ponadto, od momentu poszerzenia zewnętrzne granice Unii Europejskiej uległy przemieszczeniu, co wiąże sięrównież z przesunięciem problemów strukturalnych w kierunku nowych regionów. EKZZ uważa, że regionomtym należy poświęcić szczególną uwagę i zoptymalizować wykorzystanie Nowego Instrumentu Sąsiedztwa, niezaniedbując jednak wysiłków na rzecz regionów przygranicznych wewnątrz Unii Europejskiej.

Uwzględnienie specyficznych cech terytoriów

EKZZ uważa, że regiony ultraperyferyjne (RU) i regiony peryferyjne o słabej gęstości zaludnienia i zagrożoneopuszczeniem przez ludność, wymagają szczególnej uwagi ze strony Unii Europejskiej poprzez promowanienie tylko ich atrakcyjności, ale także konkurencyjności.

W tym sensie pozytywnie podchodzimy do propozycji Komisji, dotyczącej specjalnych świadczeń w ramachcelu „konwergencja”, służących do zrekompensowania wyjątkowych przeszkód, na jakie napotykają regionyultraperyferyjne.

Analogicznie, zgodnie z propozycją Komisji, ważne jest, aby podczas przyznawania świadczeń w ramach prio-rytetu „konkurencyjność regionalna i zatrudnienie”, uwzględniane były specyficzne problemy wiążące się zdostępnością i odległością dużych rynków, na jakie napotyka wiele wysp, obszarów górskich i regionów omałej gęstości zaludnienia.

W każdym razie należy jasno określić kryteria dotyczące spełnienia warunków.

Uproszczenie: „wzmocniony system realizacji”

EKZZ popiera strategiczne podejście zaproponowane przez Komisję, a w szczególności wprowadzenie strate-gicznego dorocznego dialogu z instytucjami europejskimi, które badać będą odnotowany postęp pod kątemstrategicznych priorytetów i uzyskanych rezultatów. EKZZ uważa, że partnerzy społeczni na szczeblu europej-skim powinni być konsultowani w sprawie ogólnego dokumentu strategicznego, dotyczącego polityki spójno-ści i będą mogli w ten sposób wnieść swój wkład. Analogicznie, partnerzy społeczni powinni być rzeczywiściekonsultowani na poziomie krajowym, w sprawie Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, opracowywa-nych przez Państwa Członkowskie.

Należy stwierdzić, że istotna część reformy dotyczy uproszczenia systemu wdrażania.

[ 86 ]


EKZZ przyjmuje z zadowoleniem przede wszystkim propozycję Komisji, dotyczącą zachowania głównych zasadpolityki strukturalnej Wspólnoty po 2006 r., a mianowicie koncentracji, programowania, dodatkowości i part-nerstwa.

EKZZ uważa także, że należy uprościć i bardziej zracjonalizować procedury i programy, i zarazem troszczy się,by nie wpłynęło to na jakość działań.

W tym samym duchu EKZZ może poprzeć propozycję Komisji, zmierzającą do większej decentralizacji, pole-gającej na przekazaniu większej odpowiedzialności Państwom Członkowskim i regionom, przy równoczesnymzachowaniu dyscypliny finansowej, pod warunkiem, iż Komisja czuwać będzie nad spójnością z europejskimipolitykami i celami oraz nad koordynacją pomiędzy szczeblami europejskim, krajowym i regionalnym w celuuniknięcia jakiegokolwiek ryzyka nierówności pomiędzy Państwami Członkowskimi i na ich terenie.

Wreszcie, jeśli zaproponowany „system jednofunduszowy” może uprościć zarządzanie realizacją działań, tonależy opracować ogólny pogląd oraz odnaleźć elementy zbieżne, zwłaszcza w celu uniknięcia jakiegokolwiekpodwójnego wykorzystywania Funduszy. Ponadto należy nadal podejmować wysiłki na rzecz zintegrowanegowykorzystania funduszy.

Inicjatywy wspólnotowe

Doświadczenia z przeszłości pokazują nam, że inicjatywy wspólnotowe odgrywają zasadniczą rolę we wzmac-nianiu tożsamości europejskiej, w możliwościach eksperymentowania i w rozwijaniu partnerstwa. Ponadtouważamy za równie istotne aspekty związane z transnarodowym i nowatorskim charakterem tych inicjatyw.

Dlatego, podkreślając wagę powyższych propozycji Komisji, zmierzających z jednej strony do zapewnieniarówności szans, z drugiej zaś do współpracy transnarodowej, EKZZ ponawia życzenie zachowania inicjatywywspólnotowej EQUAL lub wyraźnego jej włączenia do nowego Celu 2, przy uwzględnieniu pozytywnych rezul-tatów w dziedzinie promowania równości szans dla kobiet i mężczyzn na zmieniającym się rynku pracy orazwalki z wszelkiego rodzaju dyskryminacją.

Zasada partnerstwa

EKZZ jest przekonana, że partnerstwo jest podstawowym elementem gwarantującym poprawność działańfinansowanych z funduszy strukturalnych. Należy podążać drogą wysokiej jakości partnerstwa, włączając part-nerów społecznych do każdego etapu działań finansowanych z funduszy.

W związku z tym EKZZ pragnie, by przyszłe Rozporządzenia o funduszach strukturalnych jasno określałyzasady partnerstwa, zamiast polegać na regułach i praktykach krajowych, tak jak ponownie zaproponowałaKomisja.

Jeśli chodzi o skład Komitetu Monitorującego, EKZZ przyjmuje z zadowoleniem propozycję Komisji dotyczącąwłączenia partnerów społecznych.

Podobnie, jeśli chodzi o Europejski Fundusz Społeczny, EKZZ popiera propozycję Komisji, zgodnie z którą wramach celu „Konwergencja” co najmniej 2% środków EFS należy przeznaczyć na rozwój zdolności oraz nadziałania przedsiębiorstw prowadzone wspólnie z partnerami społecznymi, akcentując zarazem wyraźnepowołanie się na dialog społeczny, zgodnie z Komunikatem Komisji w sprawie „Partnerstwo na rzecz zmian wposzerzonej Europie – Wzmocnienie wkładu europejskiego dialogu społecznego” (COM(2004)5577).

Niemniej jednak EKZZ z żalem stwierdza, że zgodnie z propozycją Komisji, jedynie Europejski FunduszSpołeczny liczy na aktywny udział partnerów społecznych w swoim Komitecie Europejskim. Uważamy, żeudział ten jest znaczącą wartością dodaną. Istotne jest więc przewidywanie takiego samego rodzaju udziałuw innych funduszach strukturalnych, zarówno na poziomie europejskim, jak też krajowym.

W tym samym duchu EKZZ uważa, że doroczne spotkania Komisji Europejskiej z partnerami społecznymi

7 http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/site/fr/com/2004/com2004_0557fr01.pdf

[ 87 ]


powinny mieć w przyszłości charakter prawdziwych konsultacji i domaga się otwarcia kolejnych platformdyskusji pomiędzy Państwami Członkowskimi i Komisją.

Ponadto partnerzy społeczni muszą również mieć dostęp do wsparcia technicznego w celu wzmocnieniaswych zdolności, zwłaszcza w nowych Państwach Członkowskich, w celu ułatwienia im udziału w zarządzaniui wdrażaniu projektów finansowanych z funduszy strukturalnych.

3. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

Należy stwierdzić, że aktualny poziom inwestycji z zasobów budżetowych Unii jest stosunkowo skromny wporównaniu z osiągniętymi pozytywnymi rezultatami, zwłaszcza jeśli chodzi o poziom poprawy sytuacji regio-nów mniej uprzywilejowanych oraz rozpoczęcie rzeczywistej konwergencji.

Ponadto, uwzględniając ambicje pokładane przez Państwa Członkowskie w Unii Europejskiej w odniesieniu docelów poszerzenia i Odnowionej Strategii Lizbońskiej, zasoby finansowe nie mogą pozostać na obecnympoziomie.

EKZZ uważa więc, że w celu zapewnienia sukcesu należy zwiększyć wysiłki zmierzające do stymulacji wzrostugospodarczego, zatrudnienia, konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju regionów słabiej rozwiniętych.W świetle pułapu zasobów zaproponowanego przez Komisję (1,24 %) w ramach perspektywy finansowej nalata 2007 – 2013, EKZZ jest zdania, że pułap 0,41 % przeznaczony na politykę spójności jest niewystarcza-jący, by umożliwić Unii Europejskiej osiągnięcie ambitnych celów zaproponowanych na rzecz budowania euro-pejskiej struktury.

[ 88 ]


• Podstawowe charakterystyki EFS 2007-2013• Misja EFS• Zakres pomocy• Narzędzia programowe• Jaka jest rola związków?

EUROPEJSKI FUNDUSZ SPOŁECZNY 2007-2013

Podstawowe charakterystyki:• Silniejsze zintergowanie z europejskimi priorytetami w dziedzinie zatrudnienia i integracji społecznej• Silniejsze zintergowanie z celami EFPR (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego)• Uwzględnienie wszystkich poziomów działań innowacyjnych i współpracy transnarodowej

Uwaga: z punktu widzenia związków z EFS należy korzystać z uwzględnieniem:• Nowego programu kształcenia ustawicznego na lata 2007-2013,• 7. Programu na rzecz badań i rozwoju,• europejskich polityk krajowych, regionalnych i lokalnych.

MISJA EFS

1) Wzmacnianie spójności ekonomicznej i społecznej poprzez rozwijanie zatrudnienia i możliwości zatrudnia-nia (ilość i jakość)

- Pełne zatrudnienie,- Jakość i wydajność pracy,- Integracja społeczna,- Zmniejszanie różnic krajowych, regionalnych i lokalnych w dziedzinie zatrudnienia.

Wytyczne dotyczące polityki zatrudnienia 2005-2008Patrz

Cele „Kształcenie ogólne i zawodowe 2010”

WYTYCZNE DOTYCZĄCE POLITYKI ZATRUDNIENIA 2005-2008 I EFS

nr 17 Wdrażanie polityk zatrudnienia ukierunkowanych na osiągnięcie pełnego zatrudnienia, poprawęjakości i wydajności pracy oraz na wzmacnianie spójności społecznej i terytorialnej.

nr 18 Promowanie podejścia do pracy zgodnego z cyklem życia człowieka.nr 19 Zapewnianie rynków pracy sprzyjających integracji, zwiększanie atrakcyjności pracy oraz czynienie

pracy opłacalną dla osób jej poszukujących, w tym osób znajdujących się w gorszym położeniu izawodowo nieaktywnych.

ZWIĄZKI ZAWODOWE I EUROPEJSKIFUNDUSZ SPOŁECZNY 2007-2013

[ 89 ]


nr 20 Lepsze dostosowywanie się do potrzeb rynku pracy. nr 21 Promowanie elastyczności przy równoczesnym zapewnianiu bezpieczeństwa zatrudnienia oraz redu-

kowanie segmentacji rynku pracy z uwzględnieniem roli partnerów społecznych.nr 22 Kształtowanie sprzyjających zatrudnieniu kosztów pracy oraz mechanizmów ustalania płac.nr 23 Zwiększanie i poprawa inwestycji w kapitał ludzki. nr 24 Dostosowanie systemów edukacji i szkoleń do nowych wymogów dotyczących kompetencji zawodo-

wych.

CELE W DZIEDZINIE KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO I ZAWODOWEGO DO ROKU 2010

CELE ILOŚCIOWE• Zmniejszyć poziom przedwczesnej rezygnacji z nauki w szkołach do maks. 10 %.• Zwiększyć o 15 % ilość studentów uczęszczających na kierunki matematyczne i naukowo-technologiczne.• Zwiększyć do 85 % ilość młodzieży w wieku 22 lat, mającej przynajmniej wyższe wykształcenie średnie.• Zmniejszyć o 20 % ilość uczniów mających pierwszy i niższy stopień kompetencji w skali PISA.• Zwiększyć do 12,5 % ilość mieszkańców w wieku od 25 do 64 lat uczestniczących w kształceniu ogólnym i

zawodowym na przestrzeni 4 tygodni poprzedzających badanie.

CELE “POLITYCZNE”• Opracowanie i zweryfikowanie europejskich ram kwalifikacyjnych, opartych na wynikach kształcenia.• Opracowanie i zweryfikowanie systemu ulg podatkowych ze względu na kształcenie pracowników.• Wzmocnienie współpracy w dziedzinie jakości za pomocą wspólnych ram zapewniania jakości kształcenia

ogólnego i zawodowego.• Promocja korzystania z Europass.

ZAKRES POMOCY Z EFS NA LATA 2007-2013

W ramach celów Konwergencja i Konkurencyjność a) Zdolność adaptacyjna pracowników i przedsiębiorstw

1) kształcenie ustawiczne, dostęp do kształcenia, szczególnie dla osób o niskich kwalifikacjach lub dla osóbstarszych, rozwój zdolności i umiejętności, rozpowszechnianie technologii informacyjno-komunikacyj-nych (ICT).

2) rozpowszechnianie nowatorskich metod organizacji pracy, BHP, określenie potrzeb zawodowych (zrestrukturyzacją włącznie).

b) Poprawa dostępu do zatrudnienia 1) wzmocnienie usług na rzecz zatrudnienia, 2) aktywne i profilaktyczne działania w celu określenia potrzeb, przygotowanie zawodowe, poszukiwanie

pracy, prowadzenie własnej działalności gospodarczej, starsi pracownicy, godzenie życia zawodowego iprywatnego,

3) działania na rzecz poprawy dostępu do zatrudnienia, dłuższe życie zawodowe i zatrudnienie, awanskobiet w pracy i zmniejszanie segregacji i nierówności w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn,

4) działania wspomagające udział migrantów w zatrudnieniu oraz ich integrację, ułatwienie mobilnościpracujących.

c) Integracja społeczna i walka z dyskryminacją1) program na rzecz integracji w proces zawodowy, kształcenie ogólne i zawodowe osób i grup osób znaj-

dujących się w gorszym położeniu.2) zwalczanie dyskryminacji w dostępie do rynku pracy.

d) Kapitał ludzki1) reformy systemów kształcenia ogólnego i zawodowego (zatrudnialność, przygotowanie do rynku pracy,

innowacje),2) tworzenie sieci obejmujących placówki szkolnictwa wyższego, ośrodki badawcze i technologiczne oraz

przedsiębiorstwa,

e) Partnerstwa i pakty z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi na szczeblu krajo-wym, regionalnym, lokalnym i transnarodowym.

[ 90 ]


ZAKRES POMOCY Z EFS NA LATA 2007-2013

Tylko w ramach celu Konwergencja

a) Inwestycje w kapitał ludzki1) reformy systemów kształcenia ogólnego i zawodowego na rzecz społeczeństwa opartego na wiedzy oraz

kształcenie ustawiczne,2) zwiększony udział w kształceniu ogólnym i ustawicznym (porzucanie nauki, segregacja płciowa, jakość), 3) kapitał ludzki w dziedzinie badań i innowacji (uczelnie i pracownicy naukowi).

b) Wzmacnianie zdolności i efektywności administracji publicznej, partnerów społecznych, organiza-cji pozarządowych na rzecz dobrego zarządzania.1) badania, statystyki i eksperci w celu poprawy koncepcji, monitorowanie i ocena polityk i programów,2) specjalne kształcenie pracowników administracyjnych, partnerów społecznych i organizacji pozarządo-

wych.

Uwaga nr 1: Instytucja zarządzająca każdym programem operacyjnym zachęca do odpowiedniego udziałupartnerów społecznych w działaniach finansowanych z EFS.

Uwaga nr 2: art. 5, punkt 3 Rozporządzenia o EFS: z zasobów EFS przydzielana jest odpowiednia kwota nabudowę zdolności partnerów społecznych (szkolenia, tworzenie sieci współpracy, dialogspołeczny, w szczególności w odniesieniu do zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsię-biorstw).

Uwaga nr 3: EFS może wspierać działania transnarodowe i międzyregionalne (dzielenie się informacjami,dobre praktyki itd.)

NARZĘDZIA PROGRAMOWANIA FUNDUSZY

1) Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności2) Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO) (ogólna wizja i jednolita strategia w dziedzinie celów i

funduszy)3) Programy operacyjne (PO) Państw Członkowskich lub regionów.

EFS W OKRESIE 2007-2013 – JAKA JEST ROLA ZWIĄZKÓW?

1) Skupić się na celach związkowych (sektorowych i międzykonfederacyjnych), zgodnych z misją EFS, napoziomie transnarodowym, krajowym, regionalnym lub lokalnym.

2) Wykorzystywać przestrzeń do dialogu oraz możliwości oferowane przez EFS.3) Maksymalnie rozpowszechniać tą wiedzę wśród organizacji związkowych i pracowników (poprzez szkole-

nia/informowanie).

1) Skupić się na celach zgodnych z misją EFS

• Dostęp do kształcenia ogólnego i ustawicznego,• Inwestycje,• Organizacja pracy i czasu na kształcenie zawodowe,• Analiza potrzeb zawodowych i edukacyjnych, • Zatwierdzanie i uznawanie kwalifikacji,• Innowacje w kształceniu ogólnym i zawodowym,• Łączność ze światem pracy (staże, zamienność, przyuczanie),• Równe szanse

- dialog społeczny,- „szerokie” partnerstwa, głównie na poziomie lokalnym, - negocjacje dotyczące kształcenia.

[ 91 ]


2) Wykorzystywanie przestrzeni do dialogu oraz możliwości oferowanych przez EFS

a) Komitety monitorujące - Przygotowanie- Realizacja Programów Operacyjnych (PO) - Monitoring (w ramach norm krajowych) - Ocena

b) Artykuł 5.3 Rozporządzenia o EFS

3) Rozpowszechnianie wiedzy wśród organizacji związkowych

• Synergia pomiędzy poszczególnymi działami • Wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)• Próba wprowadzenia do „zwykłych“ programów kształcenia związkowego również modułu ukierunkowanego

na fundusze strukturalne 2007-2013• Wzmacnianie potencjalnych działań transnarodowych z wykorzystaniem sieci EKZZ/ETUI-REHS

PODSTAWOWE DOKUMENTY, Z KTÓRYMI POWINNI ZAPOZNAĆ SIĘ DZIAŁACZEZWIĄZKOWI

• Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności 2007-2013• Wytyczne polityki zatrudnienia 2005-2008• Tekst Rozporządzenia o EFS na lata 2007-2013• Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (podsumowanie) 2007-20133• Krajowe lub regionalne programy operacyjne• Pozostałe dokumenty programowe: krajowe, regionalne, lokalne (Pakt, Porozumienie itd.)

Roberto PettenelloCGIL, Włochy

[ 92 ]


[ 93 ]


[ 94 ]


[ 95 ]


[ 96 ]


[ 97 ]


[ 98 ]


[ 99 ]


[ 100 ]


[ 101 ]


Dominique BeDyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Komisja Europejskaa

[ 102 ]


EFS: http://ec.europa.eu/employment_social/esf/

EUIS: http://www.etui-rehs.org/education/EU-Information-Service

Progress: http://ec.europa.eu/employment_social/progress/index_en.htm

PRZYDATNE STRONY INTERNETOWE

ETUI-REHSEuropean Trade Union Institute

RESEARCH

EDUCATION

HEALTH & SAFETY

Boulevard du Roi Albert II, 5 box 4B - 1210 BrusselsTel : +32.2.224.04.70Fax: +32.2.224.05.02Email: [email protected]://www.etui-rehs.org/

europejski fundusz społeczny na lata 2007-2013: podręcznik...

Documents