europejski program badaŃ ankietowych w...
TRANSCRIPT
UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH
PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r.
EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW
ESPAD
Janusz Sierosławski
Badanie zostało wykonane przez
Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii,
Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,
Instytut Psychiatrii i Neurologii
Wprowadzenie
Badania ankietowe w szkołach dostarczają informacji o
rozpowszechnieniu eksperymentalnego i okazjonalnego
używania substancji psychoaktywnych
Zmiany w tym zakresie jako wskaźnik efektów realizacji
działań zapobiegawczych – stąd potrzeba monitorowania
ESPAD - ogólnopolskie badanie ankietowe zrealizowane
w maju-czerwcu 1995 r., 1999 r., 2003 r., 2007 r., 2011 r.
oraz obecnie, w 2015 r., tj. wśród uczniów dwóch
roczników - wiek: 15-16 lat i 17-18 lat, w ramach
międzynarodowego projektu badawczego
Cel badań
Ocena rozmiarów zjawiska używania substancji
psychoaktywnych wśród młodzieży szkolnej
Identyfikacja i pomiar czynników wpływających
na rozmiary zjawiska, zarówno po stronie
popytu, jak i podaży
Śledzenie trendów w zakresie używania
substancji przez młodzież oraz czynników
warunkujących to zjawisko
Przedmiot badań
Rozpowszechnienie picia napojów alkoholowych
Wzory picia alkoholu
Rozmiary zjawiska nietrzeźwości
Rozpowszechnienie używania substancji nielegalnych
Ocena dostępności substancji legalnych i nielegalnych
Postawy wobec różnych substancji psychoaktywnych
Wybrane wyniki jako przedmiot prezentacji
Metoda
W 2015 r. badanie zrealizowano na próbie losowej
młodzieży trzecich klas gimnazjów i drugich klas
szkół ponadgimnazjalnych
W badaniu zastosowano wystandaryzowany
kwestionariusz do samodzielnego wypełniania przez
uczniów
W ankiecie pytano o osobiste doświadczenia z każdą
z substancji, osobno wymieniając ich nazwy
W badaniu zadbano o zapewnienie anonimowości,
zarówno na poziomie pojedynczych uczniów,
jak i całych szkół
Picie napojów alkoholowych (wiek 15-16 lat)
93 90 92
90 87
84
77
82 85
79 78 72
50
61
66
57 58
49
40
60
80
100
1995 1999 2003 2007 2011 2015
O
d
s
e
t
k
i
b
a
d
a
n
y
c
h
W życiu
W ciągu 12miesięcy
W ciągu 30dni
Picie napojów alkoholowych w czasie ostatnich
30 dni wg płci (wiek 15-16 lat)
56
68 72
60 62
50
45
54
60
54 53
47
40
45
50
55
60
65
70
75
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Chłopcy
Dziewczęta
Nietrzeźwość oraz silne upijanie się w czasie
ostatnich 30 dni przed badaniem (wiek 15-16 lat)
14 13
24
31 29
22 21
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Silne upijanie się
Przekraczanie progu nietrzeźwości
Postrzegana dostępność napojów alkoholowych -
odsetek badanych, którzy wybrali odpowiedź:
„bardzo łatwe do zdobycia” (wiek 15-16 lat)
73
69 68
56
49 48
57 57 55
46
40 37
42 45 46
39 33 34
20
30
40
50
60
70
80
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Piwo
Wino
Wódka
Zakupy napojów alkoholowych w czasie ostatnich
30 dni (wiek 15-16 lat)
54
13
21
43
10
17
35
8
16
28
8
15
0
10
20
30
40
50
60
Piwo Wino Wódka
2003 2007 2011 2015
Ocena ryzyka związanego z piciem alkoholu –
„duże ryzyko” (wiek 15-16 lat)
36
32 32 31 28 28
40
45 48 47
43 45
66 65 64 64 61 65
0
10
20
30
40
50
60
70
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Wypijają 1 lub 2 drinki prawie codziennie
Wypijają 5 drinków lub więcej w czasie weekendu
Wypijają 4 lub 5 drinków prawie codziennie
Używanie przetworów konopi (wiek 15-16 lat)
10
15
19
16
24 25
7
12 15
11
20 19
3
7 8 6
11 10
0
5
10
15
20
25
30
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Kiedykolwiek w życiu
W czasie 12 miesięcy przed badaniem
W czasie 30 dni przed badaniem
Używanie przetworów konopi (wiek 17-18 lat)
17
22
37
28
37
43
10
17
26
17
29 32
3
9 13
10
15 15
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Kiedykolwiek w życiu
W czasie 12 miesięcy przed badaniem
W czasie 30 dni przed badaniem
Używanie przez przyjaciół, postrzegana dostępność
oraz oferty przetworów konopi (wiek 15-16 lat)
22
36
46 42
62
54
11
17 22
16
28 25
19
30
38
28
41 40
0
10
20
30
40
50
60
70
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Używanie wśród przyjaciół
Ekspozycja na oferty
Postrzegana dostępność
Używanie przez przyjaciół, postrzegana dostępność
oraz oferty przetworów konopi (wiek 17-18 lat)
29
43
60
54
70 70
17
24
35
27
35 34
28
40
53
42
52 57
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Używanie wśród przyjaciół
Ekspozycja na oferty
Postrzegana dostępność
Ocena ryzyka związanego z używaniem prze-
tworów konopi – „duże ryzyko” (wiek 15-16 lat)
55
50 47 42
30 29
53
56 53 51
33 31
82 83 80 79
66 69
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
1995 1999 2003 2007 2011 2015
Próbują 1 raz lub 2 razy marihuany lub haszyszu
Palą marihuanę lub haszysz od czasu do czasu
Palą marihuanę lub haszysz regularnie
Odsetki uczniów, którzy używali dopalaczy w czasie
ostatnich 30 dni (wiek 15-16 lat)
11
7
3
10
7
4
0
2
4
6
8
10
12
Kiedykolwiek wżyciu
W czasie 12miesięcy przed
badaniem
W czasie 30 dniprzed badaniem
2011 2015
Odsetki uczniów, którzy używali dopalaczy w czasie
ostatnich 30 dni (wiek 17-18 lat)
16
9
2
13
6
3
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Kiedykolwiek wżyciu
W czasie 12miesięcy przed
badaniem
W czasie 30 dniprzed badaniem
2011 2015
Podsumowanie wyników – alkohol
Młodzież w większości zalicza się do konsumentów
alkoholu, pije przede wszystkim piwo - rzadziej sięga po
inne napoje, poważnym problemem jest upijanie się
Trend spadkowy wskaźników picia napojów alkoholowych
Stabilizacja wskaźników upijania się
Zmniejszanie się różnic między chłopcami i dziewczętami
w rozpowszechnieniu picia za sprawą szybszego spadku
u chłopców
Lekka tendencja spadkowa traktowania picia alkoholu
jako zachowania bardzo ryzykownego
Spadek dostępności napojów alkoholowych wedle ocen
badanych oraz spadek zakupów piwa
Podsumowanie – narkotyki
Rozpowszechnienie używania substancji nielegalnych jest znaczne, chociaż o wiele niższe niż legalnych – spośród nielegalnych najbardziej rozpowszechnione są przetwory konopi
Zahamowanie trendu wzrostowego rozpowszechnienia używania przetworów konopi
Spadek dostępności przetworów konopi wedle opinii gimnazjalistów i lekki wzrost według ocen starszej młodzieży
Zahamowanie trendu spadkowego rozpowszechniania przekonań o dużym ryzyku związanym z używaniem przetworów konopi
Nie odnotowano wzrostu rozpowszechniania używania dopalaczy w stosunku do 2011 r.
Wstępne wnioski
Wyniki sugerują pewne sukcesy w ograniczaniu dostępności
alkoholu dla nieletnich – długi proces warty kontynuacji
Zahamowanie niekorzystnych tendencji w zakresie problemu
przetworów konopi może oznaczać efekt nasycenia
Zahamowanie niekorzystnych tendencji w postrzeganiu
ryzyka związanego z piciem alkoholu oraz z używaniem
marihuany można próbować przypisać przynajmniej w części
efektom przekazów profilaktycznych
Brak wzrostu rozpowszechnienia używania dopalaczy
dostarcza argumentów za tezą, że fala zatruć w pierwszej
połowie roku miała charakter incydentalny, związany z
delegalizacją szeregu tych substancji