หลั�กการแลัะเหตุ�ผลั

หลั�กการแลัะเหตุ�ผลั

Every two seconds,someone in the world suffers a stroke

Every six seconds, someone dies of a stroke

Every six seconds, someone’s quality of life will forever be changed – they will permanently be physically disabled due to stroke

หลั�กการแลัะเหตุ�ผลั

โรคหลัอดเลั�อดสมองเป็�นโรคไม�ตุ�ดตุ�อที่��ม�ความส�าค�ญเน��องจากเป็�นสาเหตุ�การตุายแลัะพิ�การอ�นด�บตุ%นๆของป็ระเที่ศไที่ย โดยรายงานการศ*กษาโรคแลัะการบาดเจ,บของป็ระชากรไที่ย พิ.ศ . 2551 พิบว�าอ�ตุราผ.%ป็/วยในโรคหลัอดเลั�อดสมอง 257/100,000 ม�ผ.%ป็/วยนอก 980/100,000 คน ค�าร�กษาเฉลั��ย 1,629 บาที่ตุ�อราย ผ.%ป็/วยใน 257/100,000 คน(446/ว�น ) ค�าร�กษาเฉลั��ย 29,571 บาที่ตุ�อราย ค�าร�กษาที่�2งส�2น 2,973 ลั%านบาที่ตุ�อป็3 หากป็ระมาณการผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมอง 0.5 ลั%านคนจะตุ%องเส�ยค�าร�กษาป็ระมาณ 20,632 ลั%านบาที่ตุ�อป็3 แลัะในป็3 พิ.ศ . 2552 โรคหลัอดเลั�อดสมองม�อ�ตุราเส�ยช�ว�ตุ21/100,000

ตุารางแสดงโรคที่��เป็�นสาเหตุ�ส�าค�ญของของการส.ญเส�ยDisability Adjusted Life Years (DALYs) ในป็ระเที่ศไที่ยป็3 พิ.ศ . 2542 (เพิศชาย)โรค DALYs ร%อยลัะ1. เอดส5 960,086 172. อ�บ�ตุ�เหตุ�จราจร 510,909 93. หลัอดเลั�อดสมอง 271,009 54. มะเร,งตุ�บ 248,083 45. เบาหวาน 168,594 36. กลั%ามเน�2อห�วใจขาดเลั�อด 159,188 37. ถุ�งลัมป็อดโป็/งพิอง 156,861 38. ถุ.กฆาตุกรรม/ถุ.กที่�าร%าย 156,853 39. ฆ�าตุ�วตุาย/ที่�าร%ายตุ�วเอง 147,988 310. ยาเสพิตุ�ด 137,703 2 ที่��มา: Burden of disease and injuries in Thailand: Minstry of Public Health Nov

2002 (http://203: 157.19.191/index-burden.htm)

ตุารางแสดงโรคที่��เป็�นสาเหตุ�ส�าค�ญของของการส.ญเส�ย DALYs ในป็ระเที่ศไที่ยป็3 พิ.ศ . 2542(เพิศหญ�ง)โรค DALYs ร%อยลัะ

1. เอดส5 372,956 102. หลัอดเลั�อดสมอง 282,509 73.. เบาหวาน 267,155 74. โรคซึ*มเศร%า 145ม336 4

5 มะเร,งตุ�บ 118384 3

6. ข%อเข�าเส��อม 117,994 37. โลัห�ตุจาง(ขาดธาตุ�เหลั,ก) 112,990 38. อ�บ�ตุ�เหตุ�จราจร 108,449 39. กลั%ามเน�2อห�วใจขาดเลั�อด 102,863 310. ตุ%อกระจก 96,091 2 ที่��มา: Burden of disease and injuries in Thailand: Minstry of Public

Health Nov 2002 (http://203: 157.19.191/index-burden.htm)

Diseases Deaths%

1. HIVAIDS 40,06418

2. Traffic accidents 21,90110

3. Stroke 18,2868

4. Liver cancer 13,7746

5. COPD 10,9775

6. Ischemic heart disease 9,734 4

7. Homicide/Violence 6,7863

8. Suicides 6,671 39. Lung cancer 6,461

310. Diabetes 6,223

3 ที่��มา: Burden of disease and injuries in Thailand: Minstry

of Public Health Nov 2002 (http://203: 157.19.191/index-burden.htm)

Top 10 killers in Thailand 1999 (Female)

Diseases Deaths %1. Stroke 23,433 142. HIVIAIDS 16,443 103. Diabetes 12,235 74. Ischemic heart disease 8,089 55. Liver cancer 7,938 36. Lower respiratory tract infection 5,521 37. Traffic accident 5,330 38. COPD 5,132 39. Tuberculosis 4,413 310. Nephritis & Nephrosis 4,123 2 ที่��มา: Burden of disease and injuries in Thailand: Minstry of Public Health Nov 2002

(http://203: 157.19.191/index-burden.htm)

หลั�กการแลัะเหตุ�ผลั

จากการเร�ยนในช�2นคลั�น�กแลัะการป็ฏิ�บ�ตุ�งานในรายว�ชาเวชป็ฏิ�บ�ตุ�ที่��โรงพิยาบาลัสอยดาว จ�งหว�ดจ�นที่บ�ร� พิบว�าม�ผ.%ป็/วยเป็�นโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�านวนมากที่�2งผ.%ป็/วยรายใหม�แลัะผ.%ป็/วยที่��ตุ%องได%ร�บการด.แลัระยะยาว ที่างคณะผ.%จ�ดที่�าได%เลั,งเห,นถุ*งความส�าค�ญของป็;ญหาด�งกลั�าวจ*งได%รวบรวมแลัะจ�ดที่�าข%อม.ลัโรคหลัอดเลั�อดสมองในแง�ตุ�างๆ เพิ��อน�าไป็เป็�นแนวที่างพิ�ฒนาการด.แลัผ.%ป็/วยตุ�อไป็

ว�ตุถุ�ป็ระสงค5

เพิ��อหาความช�กของโรคหลัอดเลั�อดสมองในอ�าเภอสอยดาว จ.จ�นที่บ�ร�

เพิ��อหาป็;จจ�ยเส��ยงของโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�าแนกตุามเพิศ , อาย� , โรคป็ระจ�าตุ�วแลัะการส.บบ�หร��

เพิ��อหาความช�กของโรคหลัอดเลั�อดสมองในผ.%ป็/วยที่��ไม�ม�ป็;จจ�ยเส��ยง

ว�ธ�การศ*กษา

เป็�นการศ*กษาเช�งพิรรณนาเร��องโรคหลัอดสมองโดยใช%ข%อม.ลัจากฐานข%อม.ลัผ.%ป็/วย(โป็รแกรม HosXp) ของโรงพิยาบาลัสอยดาว จ�งหว�ดจ�นที่บ�ร� ระหว�างป็3พิ.ศ.2553-2556 ป็ระมวลัผลัโดยโป็รแกรม SPSS

ตุ�วแป็รที่��ตุ%องการศ*กษา เพิศ อาย� ชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมอง : Ischemic,

Hemorrhagic, Unknown ป็;จจ�ยเส��ยง : DM, HT, DLP, Heart disease,

Smoking สถุานะผ.%ป็/วย

รศ. พิญ . น�จศร� ชาญณรงค5สาขาป็ระสาที่ว�ที่ยาคณะแพิที่ยศาสตุร5จ�ฬาลังกรณ5มหาว�ที่ยาลั�ย

Cerebrovascular diseaseCVD(CVA)STROKEBrain Attack

“Rapidly developed clinical signs of focal(global) disturbance of cerebral function lasting more than 24 hours or leading to death, with no apparent cause other than a vascular origin.”

ปั�จจ�ยเสี่�ยง

ผลของ stroke

Stroke ความผ�ดปักติ�muscle weakness,

ataxia, loss of sensation, etc

ความพิ�การInability to walk,

feed, etc เก�ดโรคซ้ำ��า(สมองเส��อม vascular

dementia)

เสี่�ยชี�ว�ติ

STROKE ! !หลอดเล อดที่�ไปัเล��ยงสี่มองติ�บหร ออ$ดติ�น สี่มองขาดเล อด ไม&ที่�างาน

แบ�งออกเป็�น 2 กลั��มค�อ 1. โรคหลัอดเลั�อดสมองตุ�บหร�ออ�ดตุ�น

(Ischemic stroke)

2. โรคหลัอดเลั�อดสมองแตุก(Hemorrhagic stroke)

โรคอ�มพิฤกษ์) หร อ อ�มพิาติ STROKE , CEREBROVASCULAR DISEASE (CVD)

การแตุกของหลัอดเลั�อดสมอง ที่�าให%ม�เลั�อดออกมาค��งแลัะที่�าลัายเน�2อสมองในบร�เวณน�2น นอกจากน�2อาจกดเบ�ยดสมองส�วนที่��อย.�ใกลั%เค�ยงที่�าให%สมองที่�าหน%าที่��ไม�ได%ตุามป็กตุ� เก�ดอาการอ�มพิฤกษ5หร�ออ�มพิาตุ

ใคร ?ค�อผ.%ที่��เส��ยงตุ�อการเก�ดโรคหลัอดเลั�อด

สมอง ?

ผ.%ที่��เส��ยงตุ�อการเก�ดโรคหลัอดเลั�อดสมอง

โรคความด�นโลห�ติสี่*ง โรคเบาหวาน การสี่*บบ$หร� โรคห�วใจ สี่*งอาย$ ไขม�นในเล อดสี่*ง แอลักอฮอลั5 ขาดการออกก�าลั�งกาย นอนกรน (sleep

apnea) อ%วน

Stroke Risk Factors

Medical Conditions Hypertension Cardiac disease Atrial fibrillation Dyslipidemia Diabetes mellitus Carotid stenosis Prior TIA or stroke Elevated homocysteine Atherosclerosis of aorta

Behaviors Cigarette smoking Alcohol abuse Physical inactivity

เปัล�ยนแปัลงได- Modifiable

เปัล�ยนแปัลงไม&ได- Non-modifiableAge, Gender, Race, Heredity

Sacco RL, et al. Stroke 1997;28:1507-1517.Pancioli AM, et al. JAMA 1998;279:1288-

1292.

Prevalence of Stroke by Age and Sex NHANES III: 1988-94

p16Source: CDC/NCHS.

1. หลอดเล อดแข.ง (Atherosclerosis) เก�ดจากการเส��อมของผน�งหลัอดเลั�อด ม�ไขม�น แลัะห�นป็.นมาจ�บ พิบได%ที่�2งในหลัอด

เลั�อดสมองเอง แลัะหลัอดเลั�อดใหญ�ที่��คอ

ม�กพิบในผ.%ส.งอาย� ผ.%ที่��ม�โรคความด�นโลัห�ตุส.ง, โรคเบาหวาน , โรคไขม�นในเลั�อดส.ง หร�อ ส.บบ�หร��

2. โรคห�วใจ ที่��ม�ลั��มเลั�อดหลั�ดไป็อ�ดตุ�นหลัอดเลั�อดสมอง

โรคลั�2นห�วใจผ�ดป็กตุ� โรคห�วใจเตุ%นผ�ดจ�งหวะ กลั%ามเน�2อห�วใจขาดเลั�อด

3. หลอดเล อดสี่มองอ�กเสี่บ4. โรคเล อดบางชีน�ด5. การบาดเจ.บของหลอดเล อด

1. โรคความด�นโลัห�ตุส.ง 2. หลัอดเลั�อดสมองผ�ดป็กตุ�แตุ�ก�าเน�ด

รวดเร.วหร อที่�นที่�ที่�นใด!!•อ�อนแรงของร�างกายคร*�งซึ�ก•ชาคร*�งซึ�ก•เว�ยนศ�รษะ ร�วมก�บเด�นเซึ•ตุาม�ว หร�อ มองเห,นภาพิซึ%อน•พิ.ดไม�ช�ด ลั�2นแข,ง •ป็วดศ�รษะ อาเจ�ยน•ซึ*ม ไม�ร. %ส*กตุ�ว

1669

ร�บไปัพิบแพิที่ย)ที่�นที่�อย&าม�วรอด*อาการ

เม��อเก�ดอาการของโรค…. 15-20% เส�ยช�ว�ตุ

20-30% ม�ความพิ�การข�2นร�นแรง

50 % ม�ความพิ�การเลั,กน%อยหร�อหายเป็�นป็กตุ�

1. ปัระว�ติ� ติรวจร&างกาย 2 . ติรวจเพิ�มเติ�มเพิ อค-นหาปั�จจ�ยเสี่�ยงโลห�ติ : CBC, Cholesterol, น��าติาล ...คล นไฟฟ1าห�วใจ(EKG)เอ.กซ้ำเรย)ห�วใจ และ ปัอดEchocardiogram

3. ติรวจสี่มอง & หลอดเล อด

การติรวจสี่มอง & หลอดเล อด

1. เอ.กซ้ำเรย)คอมพิ�วเติอร) (CT scan)

2. การติรวจคล นแม&เหล.กไฟฟ1า (MRI, MRA)

3 . การติรวจด-วยคล นเสี่�ยงความถี่�สี่*ง(Ultrasound)

4 . การติรวจด-วยการฉี�ดสี่�เข-าหลอดเล อด

Brain CT scan in Stroke Stroke ! ! Brain CT scan in Stroke Stroke ! !

Normal Abnormal

Ischemic stroke

Hypodense Hyperdense

Hemorrhagic stroke

Onset 3hrCT negInclusion Exclusion

ConsiderThrombolytic

Treatment

1. การร�กษ์าโดยใชี-ยา ยาละลายล�มเล อด thrombolysis

Aspirin / ยาป็Bองก�นการแข,งตุ�วของเลั�อด 2. การร�กษ์าที่�วไปัร�บไว%ใน stroke unitด.แลัการหายใจการให%สารน�2าร�กษาภาวะไข%ร�กษาภาวะน�2าตุาลัในเลั�อดส.งพิยายามไม�ลัดความด�นโลัห�ตุ (220/120

mmHg)

3.การที่�ากายภาพิบ�าบ�ดเพิ อฟ5� นฟ*สี่มรรถี่ภาพิ

1. หลัอดเลั�อดสมองแตุกในเน�2อสมองการร�กษาที่างยาการผ�าตุ�ด

2 . หลัอดเลั�อดสมองแตุกในช�องน�2าไขส�นหลั�ง

การร�กษาที่างยา Angiogramการผ�าตุ�ด

1 .การปั1องก�นภาวะแที่รกซ้ำ-อน เช�น ป็อดอ�กเสบ แผลักดที่�บ2. การร�กษ์าภาวะแที่รกซ้ำ-อน เช�นสมองบวม เลั�อดออกซึ�2าซึ%อน3. การที่�ากายภาพิบ�าบ�ดเพิ อฟ5� นฟ*สี่มรรถี่ภาพิ

1. การปั1องก�นการเก�ดซ้ำ��า•การควบค$มปั�จจ�ยเสี่�ยงติ&างๆ•การให-ยาปั1องก�น•การออกก�าล�งกายที่�เหมาะสี่ม•การผ&าติ�ดหลอดเล อดใหญ่&บร�เวณคอ

2. การฟ5� นฟ*สี่มรรถี่ภาพิโดยการที่�ากายภาพิบ�าบ�ด3. การด*แลที่างด-านจ�ติใจ และสี่�งคม

ตุ�วแป็รที่��ตุ%องการศ*กษา เพิศ อาย� ชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมอง : Ischemic,

Hemorrhagic, Unknown ป็;จจ�ยเส��ยง : DM, HT, DLP, Heart disease,

Smoking สถุานะผ.%ป็/วย

สร�ป็ผลัการศ*กษา

จ�านวนผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองที่��ได%ร�บการว�น�จฉ�ยที่��รพิ.สอยดาวตุ�2งแตุ�ป็3พิ.ศ . 2553-ตุ�ลัาคม พิ.ศ . 2556 ม�จ�านวนที่�2งส�2น 384 คน

แผนภาพิแสดงจ�านวนผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�าแนกตุามเพิศ

แผนภ.ม�แสดงจ�านวนผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�าแนกตุามอาย�

Descriptive Statistics

384 34 100 64.64 13.476

384

AGE

Valid N (listwise)

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation

แผนภ.ม�แที่�งแสดงความส�มพิ�นธ5ระหว�างเพิศก�บช�วงอาย�ที่��ร �บการว�น�จฉ�ยโรคหลัอดเลั�อดสมอง

แผนภ.ม�แที่�งแสดงจ�านวนผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�าแนกตุามชน�ดของโรค

แผนภ.ม�แที่�งแสดงความส�มพิ�นธ5ระหว�างชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมองก�บช�วงอาย�

แผนภ.ม�แที่�งแสดงความส�มพิ�นธ5ระหว�างชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมองก�บป็;จจ�ยเส��ยงตุ�างๆ

แผนภ.ม�แที่�งแสดงความส�มพิ�นธ5ระหว�างชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมองก�บป็;จจ�ยเส��ยงตุ�างๆ

แผนภาพิแสดงจ�านวนผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองจ�าแนกตุามสถุานะ

อภ�ป็รายผลัการศ*กษา

ป็;จจ�ยเส��ยงที่��พิบมากที่��ส�ดจากการศ*กษาค�อโรคความด�นโลัห�ตุส.งค�ดเป็�น 58% ของผ.%ป็/วยที่�2งหมด ที่างคณะผ.%จ�ดที่�าค�ดว�าโรคความด�นโลัห�ตุส.งเป็�นป็;จจ�ยเส��ยงแรกที่��ควรได%ร�บการแก%ไขเพิ��อลัดอ�บ�ตุ�การณ5การเก�ดโรคหลัอดเลั�อดสมองในอ�าภอสอยดาว

อภ�ป็รายผลัการศ*กษา

พิบว�าม�ผ.%ป็/วยโรคหลัอดเลั�อดสมองที่��ไม�ม�ป็;จจ�ยเส��ยงถุ*ง96คนค�ดเป็�น25%ของผ.%ป็/วยที่�2งหมด ด�งน�2นการให%ความร. %แก�ป็ระชาชนที่��วไป็เก��ยวก�บอาการเบ�2องตุ%นของโรคหลัอดเลั�อดสมองจ*งเป็�นส��งส�าค�ญที่��จะช�วยให%ได%ร�บการว�น�จฉ�ยแลัะร�กษาอย�างที่�นที่�วงที่�เพิ��อลัดความพิ�การแลัะการเส�ยช�ว�ตุจากโรคน�2 แตุ�ถุ*งอย�างไรก,ตุามที่างคณะผ.%จ�ดที่�าค�ดว�าม�ผ.%ป็/วยบางส�วนที่��ไม�ที่ราบว�าตุ�วเองม�ป็;จจ�ยเส��ยงรวมอย.�ด%วย การสน�บสน�นให%ม�การตุรวจค�ดกรองป็;จจ�ยเส��ยงตุ�างๆจ*งม�ความส�าค�ญในผ.%ป็/วยกลั��มน�2

ข%อจ�าก�ดของการศ*กษา

โป็รแกรมHosXp สามารถุด.ข%อม.ลัย%อนหลั�งได%ถุ*งป็3พิ.ศ . 2553

การว�น�จฉ�ยโรคหลัอดเลั�อดสมองบางรายม�ความผ�ดพิลัาด เช�น เป็�นโรค meningitis, brain tumor, Bell’s palsy เป็�นตุ%น

การว�น�จฉ�ยชน�ดของโรคหลัอดเลั�อดสมอง ป็;จจ�ยเส��ยงไม�ช�ดเจนที่�2งการว�น�จฉ�ย ระยะเวลัาการ

เป็�นโรค แลัะการควบค�มโรค สถุานะผ.%ป็/วยไม�ช�ดเจน