Εξουδετέρωση (1)

Χημική αντίδραση της εξουδετέρωσης

1. Δίνονται τα διαλύματα: οξικού οξέος (ξίδι), αμμωνία, KOH, HCl, NaOH, H2SO4 και HNO3.

Δίνεται επίσης αποσταγμένο νερό.Να κατατάξετε τα πιο πάνω σε όξινα, βασικά και ουδέτερο/α.

Όξινα: .............................................................................................................

Βασικά: ...........................................................................................................

Ουδέτερο/α: ...................................................................................................

2. Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση γράφοντας την κατάλληλη λέξη στο κάθε κενό:

Τα διαλύματα των οξέων περιέχουν κατιόντα ............................. ενώ τα

διαλύματα των βάσεων περιέχουν ανιόντα .............................

ξίδι

Αμμωνία (NH3)

Απεσταγμένο νερό.

υδρογόνου (H+)

υδροξυλίου (ΟH-)

, HCl, H2SO4 , HNO3

, KOH , NaOH

Τσίμπησε μια μέλισσα τον Αντρέα και αυτός κλαίγοντας

έτρεξε στον πατέρα του, ο οποίος του ξέπλυνε το

τσίμπημα με διάλυμα αμμωνίας. Η μητέρα του

διαφωνούσε και επέμενε ότι θα ήταν προτιμότερο να

χρησιμοποιήσουν νερό αντί διάλυμα αμμωνίας για το

ξέπλυμα.

Το κεντρί της μέλισσας περιέχει οξύ.

Ερώτημα

Πιστεύετε ότι το διάλυμα αμμωνίας είναι αποτελεσματικό για να

αντιμετωπιστεί το τσίμπημα της μέλισσας, ή μήπως το νερό;

Στη συνέχεια εκτελείτε το πείραμα 1(τα αποτελέσματα φαίνονται στην επόμενη διαφάνεια)

ΣωλήναςΠεριεχόμενο

του σωλήνα

Χρώμα

βρομοθυμόλης

Το περιεχόμενο

είναι:

(όξινο/ βασικό/

ουδέτερο)

Σχέση Η+ / ΟΗ-

πλήθος Η+ = πλήθος ΟΗ-

πλήθος ΟΗ- > πλήθος Η+

πλήθος Η+ > πλήθος ΟΗ-

1 Διάλυμα HCl

2διάλυμα

NaOHβασικό πλήθος OH- > πλήθος H+

3αποσταγμένο

νερό

Η+ > ΟΗ-

πράσινο

κίτρινο

μπλε

Πίνακας Α

Όξινο

ουδέτερο Η+ = ΟΗ-

1. Ποιο χρώμα έχει η βρομοθυμόλη σε ουδέτερο περιβάλλον;

2. Στα ουδέτερα διαλύματα υπάρχει πλεόνασμα κατιόντων υδρογόνου ή ανιόντων

υδροξυλίου ή είναι ίσες οι ποσότητες;

3. Η βρομοθυμόλη σε όξινο περιβάλλον παίρνει χρώμα ……………………. ενώ

σε βασικό περιβάλλον παίρνει χρώμα ………………………

πράσινο

Ίσες ποσότητες (Η+ = ΟΗ-)

κίτρινομπλε

α) όσο υπάρχει μόνο HCl ………………………………….

β) Με την προσθήκη συγκεκριμένης ποσότητας NaOH ………………

γ) Με περίσσεια ποσότητας NaOH ……………………………………

δ) Με προσθήκη συγκεκριμένης ποσότητας HCl ……………………...

ε) με περίσσεια ποσότητας HCl ……………………………………

Αποτελέσματα – ανάλυση και ερμηνεία αποτελεσμάτων

1. Να καταγράψετε τις παρατηρήσεις σας όσο αφορά το χρώμα που παίρνει η

βρομοθυμόλη στην κωνική φιάλη.

πράσινο

κίτρινο

μπλε

πράσινο

κίτρινο

Στη συνέχεια εκτελείτε το πείραμα 2 (Αντίδραση εξουδετέρωσης)

2. α) Όταν το διάλυμα στην κωνική φιάλη είναι πράσινο, το περιεχόμενο είναι

(όξινο/ βασικό/ ουδέτερο)……………………………. Το πλήθος των κατιόντων

υδρογόνου είναι ………… με το πλήθος των ανιόντων υδροξυλίου.

3. Όταν το διάλυμα στην κωνική φιάλη είναι μπλε, το περιεχόμενο είναι (όξινο/

βασικό/ ουδέτερο)……………………………. Το πλήθος των κατιόντων

υδρογόνου είναι (μεγαλύτερο/ μικρότερο/ ίσο) ………………… από το πλήθος

των ανιόντων υδροξυλίου.

4. Όταν αναμείξουμε ένα διάλυμα οξέος με ένα διάλυμα βάσης (προκύπτει /δεν

προκύπτει) ……………………………….. πάντα ουδέτερο διάλυμα.

ίσοουδέτερο

βασικό

μικρότερο

δεν προκύπτει

β) Να συμπληρώσετε με χημικούς τύπους τη χημική αντίδραση που …

HCl + NaOH …………… + …………… NaCl Η2Ο

Η επίδραση ενός οξέος σε μια βάση ή μιας βάσης σε ένα οξύ

διατυπώνεται, λεκτικά, με την ακόλουθη αντίδραση:

οξύ + βάση νερό + άλας

Επειδή όλα τα διαλύματα των οξέων περιέχουν κατιόντα

υδρογόνου και όλα τα διαλύματα των βάσεων περιέχουν ανιόντα

υδροξυλίου, η αντίδραση αυτή γράφεται και ως ακολούθως:

(Να συμπληρώσετε τα ιόντα)

……………. + ………….. Η2Ο

Η αντίδραση αυτή ονομάζεται εξουδετέρωση.

Η+ ΟΗ-

5.

Εργαστείτε ατομικά

6. Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας την ορθή φράση.

Ένα διάλυμα είναι ουδέτερο όταν το πλήθος των κατιόντων υδρογόνου (Η+)

που περιέχει είναι (μεγαλύτερο από / μικρότερο από / ίσο με) ............................

το πλήθος των ανιόντων υδροξυλίου (ΟΗ-).

ίσο με

Εργασία για το σπίτι

1. Η Σοφία μελετά την αντίδραση της εξουδετέρωσης στο εργαστήριο. Προσθέτει

μερικές σταγόνες βρωμοθυμόλης σε έναν δοκιμαστικό σωλήνα, που περιέχει ένα

άχρωμο διάλυμα, και το χρώμα της βρωμοθυμόλης γίνεται μπλε.

Ποιο από τα παρακάτω πρέπει να προσθέσει η Σοφία στο περιεχόμενο του

σωλήνα για να αλλάξει το χρώμα του δείκτη και να γίνει πράσινο;

Α. διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου

Β. διάλυμα υδροχλωρικού οξέος

Γ. αποσταγμένο νερό

Να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

Το άχρωμο διάλυμα είναι βάση έτσι θα το εξουδετερώσουμε με ένα οξύ.

2. Να συμπληρώσετε:

(α) τις παρακάτω αντιδράσεις:

i. Οξύ + Βάση ……………… + ………………

ii. Η+ + ………… Η2Ο

iii. NaOH + HCl ……………… + ………………

iv. KOH + HCl ……………… + ………………

ΟΗ-

νερό άλας

NaCl Η2Ο

KCl Η2Ο

(β) τις παρακάτω προτάσεις:

Η χημική αντίδραση που πραγματοποιείται όταν αναμείξουμε ένα οξύ με

μια βάση ονομάζεται .................................... Κατά την αντίδραση αυτή, τα

κατιόντα ……………... αντιδρούν με τα …………………. υδροξυλίου και

σχηματίζονται μόρια ……………….....

Για να εντοπίσουμε, στο πείραμα, το σημείο όπου ένα οξύ εξουδετερώνει

πλήρως μία βάση (ή το αντίστροφο), χρησιμοποιούμε ένα ...........................

όπως για παράδειγμα τη βρομοθυμόλη. Το χρώμα της βρομοθυμόλης στο

αποσταγμένο νερό είναι ....................... Το χρώμα αυτό δείχνει ότι η

βρομοθυμόλη είναι σε ......................... περιβάλλον.

ανιόντα

εξουδετέρωση

υδρογόνου

νερού

δείκτη

πράσινο

ουδέτερο

Α (μπλε) Β (πράσινο) Γ (κίτρινο)

οξύοξύβρομοθυμόλη

βάση

3. Οι παρακάτω εικόνες δείχνουν στάδια της πορείας ενός πειράματος όπου μια

βάση αναμειγνύεται με ένα οξύ.

(α) Σε ποιο στάδιο Α, Β ή Γ της πορείας:

ι. το διάλυμα είναι ουδέτερο ……………..

ιι. το διάλυμα είναι όξινο ……………..

ιιι. το διάλυμα είναι βασικό ……………..

(β) Σε ποιο στάδιο Α, Β ή Γ της πορείας ισχύουν τα παρακάτω:

ι. πλήθος Η+ > πλήθος ΟΗ- …………

ιι. πλήθος ΟΗ- > πλήθος Η+ …………

ιιι. πλήθος Η+ = πλήθος ΟΗ- …………

Β

Γ

Α

Γ

Α

Β

Εξουδετέρωση (2)

Εφαρμογές στην καθημερινή ζωή

(α) Ποιο/α από τα τρία διαλύματα

ι. είναι διάλυμα/τα βάσης/εων; ………………………………………………………………….

ιι. έχει/ουν πλήθος Η+ > πλήθος ΟΗ- …………………………………………………………...

(β) Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας.

ι. ……………………………………………………………………………………………………

ιι. …………………………………………………………………………………………………….

(γ) ι. Ποια είναι η τιμή pH του αποσταγμένου νερού; …………………………………………...

ιι. Το αποσταγμένο νερό είναι ………………… (όξινο / βασικό / ουδέτερο)

Διάλυμα ΞίδιΔιαυγές

ασβεστόνερο

Διάλυμα

μαγειρικής σόδας

Τιμή pH 3,5 11 8,4

Ασβεστόνερο , μαγειρική σόδα

ξίδι

οι βάσεις έχουν pH μεγαλύτερο από 7

στα οξέα τα H+ > ΟH-

7

ουδέτερο

Ο κύριος Γιάννης είναι γεωργός και θέλει να

φυτέψει μαρούλια σε ένα από τα χωράφια του.

Όμως προβληματίζεται:

«Με την προσθήκη λιπάσματος στο

χωράφι θα έχω καλή παραγωγή

μαρουλιών;

Μήπως στην ανάπτυξη των μαρουλιών παίζει

ρόλο και το pH του εδάφους;

Αν το pH του εδάφους δεν είναι κατάλληλο

Πώς μπορώ να το μεταβάλω;»

Τα φυτά αναπτύσσονται σε συγκεκριμένες τιμές pH. Οι ρίζες των φυτών απορροφούν τα

ανόργανα συστατικά μόνο όταν είναι διαλυμένα σε νερό. Η διαλυτότητα των συστατικών αυτών

εξαρτάται από τη τιμή του pH.

• Οι πατάτες αναπτύσσονται καλύτερα σε pH = 5,5, τα καρότα σε pH = 6,0

τα μαρούλια σε pH = 6,5 και τα κουνουπίδια σε pH = 7,5.

• Ασβεστόλιθος pΗ >7, ασβέστης pΗ>7, στάχτη από ξύλα pΗ>7,

κομπόστ από λαχανικά και φύλλα pΗ<7

(α) μαρούλια: πατάτες: καρότα:

(β) Τι να προσθέσει στο έδαφος της αυλής του αν θέλει να φυτέψει

μαρούλια στη περιοχή Γ:

κουνουπίδια στη περιοχή Ε:

pH=5,0pH=6,0

pH=7,0 pH=5,5 pH=6,5

Δ ΑΕ

κομπόστ από φύλλα (όξινο)Στάχτη από ξύλα (βασικό)

Αν στην περιοχή Δ του χωραφιού προσθέσω ασβέστη το τελικό pH του εδάφους θα είναι;

• =5,5

• <5,5

• >5,5

Εργαστείτε ατομικά

2. Να βάλετε σε κύκλο την ορθή απάντηση.

Τι θα χρησιμοποιήσετε για να αντιμετωπίσετε τσίμπημα από μέλισσα; A. διάλυμα αμμωνίας Β. ξίδι

Τι θα χρησιμοποιήσετε σε περίπτωση που σας τσιμπήσει μια σφήκα; (το κεντρί της σφήκας περιέχει διάλυμα βάσης) Α. διάλυμα αμμωνίας Β. ξίδι

Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζονται οι ξινίλες στο στομάχι; Α. γάλα μαγνησίας (υδροξείδιο του μαγνησίου) Β. χυμό λεμονιού

Διάλυμα αμμωνίας

είναι βασικό και εξουδετερώνει το οξύ

από το τσίμπημα.

Ξίδι

Εξουδετερώνει τη βάση από το

τσίμπημα.

Γάλα μαγνησίαςΕίναι βασικό και

εξουδετερώνει τα οξέα που προκαλούν τις ξινίλες στο στομάχι

Εργαστείτε ατομικά8. (α) Η Άννα και ο Αντώνης πήγαν με τους γονείς τους εκδρομή στους αγρούς. Η μητέρα

τους έβαλε μέσα στην τσάντα της εκδρομής ένα μπουκαλάκι ξίδι και ένα μπουκαλάκι με διάλυμα αμμωνίας.

Καθώς έπαιζαν τα δύο παιδιά, το πόδι του Αντώνη ήρθε σε επαφή με μια τσουκνίδα, η οποία τουπροκάλεσε έντονο κνησμό και δυσφορία (οι τσουκνίδεςπεριέχουν οξύ).Η μητέρα τους τότε, έβαλε στο πόδι του Αντώνη

του λίγο από το περιεχόμενο του ενός μπουκαλιούπου είχε στην τσάντα και ο κνησμός άρχισε να υποχωρεί.

ι. Ποιο ήταν το περιεχόμενο του μπουκαλιού που χρησιμοποίησε η μητέρα του Αντώνη;

....................................................................................................................................................

ιι. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

(β) Να συμπληρώσετε την παρακάτω χημική αντίδραση:

H+ + OH- ………………..

διάλυμα αμμωνίας.

Η αμμωνία είναι βάση και θα εξουδετερώσει το οξύ της

τσουκνίδας που προκαλεί τον πόνο.

H2O

1. Στο στόμα μας υπάρχουν πάρα πολλά βακτήρια, τα οποία μετατρέπουντα υπολείμματα της τροφής που μένουν στα δόντια μας σε οξέα. Τα οξέα επιδρούν καταστροφικά στα δόντια γι’ αυτό και είναι απαραίτητονα καθαρίζουμε καλά τα δόντια μας με οδοντόκρεμες. Οι οδοντόκρεμες περιέχουν όξινες ή βασικές ουσίες; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.

Βασικές ουσίες ώστε να εξουδετερώνουν τα οξέα που δημιουργούνται από τα υπολείμματα της τροφής.

6

5

4 7

1 3

8

2. (α) Να λύσετε το παρακάτω σταυρόλεξο. • Το χρησιμοποιούμε ως αντίδοτο στο τσίμπημα της σφήκας (1).

• Σε ουδέτερο διάλυμα η βρομοθυμόλη παίρνει χρώμα (2).

• Σε ουδέτερο διάλυμα, το πλήθος των κατιόντων (3) είναι (7) με το πλήθος των

ανιόντων υδροξυλίου.

• Κατά την αντίδραση της εξουδετέρωσης, σχηματίζονται μόρια (4).

• Όταν προσθέσουμε σταγόνες βρομοθυμόλης σε οξύ, το χρώμα γίνεται (5)

• Διάλυμα που χρησιμοποιούμε στο τσίμπημα της μέλισσας (6).

ΞΙΔΙ

ΠΡΑΣΙΝΟ Υ

ΔΡΟΓΟΝΟΥ

ΙΣΟ

ΝΕΡΟΥ

ΚΙΤΡΙΝΟ

ΑΜΜΩΝΙΑΣ