ximeia a lykeioy theoria askiseis

Μετά το τέλος της µελέτης του 1ου κεφαλαίου, ο µαθητής θα πρέπει

να είναι σε θέση:

Να γνωρίζει τι είναι η µάζα, το βάρος, ο όγκος και η πυκνότητα ενόςσώµατος και τις µονάδες µέτρησής τους.

Να γνωρίζει τα δοµικά σωµατίδια της ύλης (άτοµο - µόριο - ιόν).

Να γνωρίζει τι ονοµάζεται ατοµικότητα ενός στοιχείου και σε ποιες κα-τηγορίες διακρίνονται τα στοιχεία µε βάση την ατοµικότητά τους.

Να γνωρίζει από ποια υποατοµικά σωµατίδια αποτελείται το άτοµοκαθώς και τη θέση, τη µάζα και το φορτίο αυτών.

Να γνωρίζει τι είναι ο ατοµικός και τι ο µαζικός αριθµός ενός ατόµου.

Να υπολογίζει το αριθµό πρωτονίων νετρονίων και ηλεκτρονίων σεάτοµα και ιόντα.

Να γνωρίζει ποια άτοµα χαρακτηρίζονται ισότοπα.

Να γνωρίζει ποιες είναι οι φυσικές καταστάσεις της ύλης.

Να γνωρίζει ποιες ιδιότητες χαρακτηρίζονται φυσικές και ποιες χηµικές,καθώς και τι είναι οι φυσικές σταθερές µίας ουσίας.

Να διακρίνει τα φυσικά από τα χηµικά φαινόµενα.

Να διακρίνει αν µία ουσία είναι καθαρή ή µίγµα.

Να γνωρίζει ποιες καθαρές ουσίες χαρακτηρίζονται ως χηµικά στοιχείακαι ποιες ως χηµικές ενώσεις.

Να γνωρίζει ποια µίγµατα χαρακτηρίζονται οµογενή και ποια ετερογενή.

taexeiola.blogspot.com

http://taexeiola.blogspot.com/

Βασικές έννοιες

10. Τι πρέπει να γνωρίζουµε

Να γνωρίζει τις διαφορές χηµικών ενώσεων - χηµικών στοιχείων καιχηµικών ενώσεων - µιγµάτων.

Να γνωρίζει τι είναι διάλυµα και ποια συστατικά ενός διαλύµατοςχαρακτηρίζονται ως διαλύτης και διαλυµένες ουσίες.

Να γνωρίζει πως ορίζεται η περιεκτικότητα ενός διαλύµατος καθώςκαι τους διάφορους τρόπους έκφρασής της.

Να γνωρίζει πως ορίζεται η διαλυτότητα µίας ουσίας σε ένα διαλύτηκαι από τι εξαρτάται.

Να γνωρίζει πότε ένα διάλυµα είναι κορεσµένο και πότε ακόρεστο.

Να επιλύει ασκήσεις στις οποίες:

α. Πρέπει να υπολογίσει την περιεκτικότητα ενός διαλύµατος.

β. Πρέπει να υπολογίσει την ποσότητα διαλυµένης ουσίας σε ορι-

σµένη ποσότητα διαλύµατος και το αντίστροφο.

γ. Πρέπει να µετατρέψει µία έκφραση περιεκτικότητας σε µία άλλη.

δ. Έχουµε αραίωση ή συµπύκνωση διαλύµατος.

ε. Έχουµε ανάµιξη διαλυµάτων της ίδιας διαλυµένης ουσίας.

ζ. Γνωρίζουµε ή πρέπει να υπολογίσουµε τη διαλυτότητα µίας ουσίας.

η. Μεταβάλλουµε τη θερµοκρασία ενός κορεσµένου ή ακόρεστου

διαλύµατος.


Χηµεία Α΄ Λυκείου

11.Βήµα 1ο Επαναλαµβάνουµε τη θεωρία

• Mάζα (m), είναι το µέτρο της αντίστασης που παρουσιάζει ένα σώµα στη µεταβολή της

κινητικής του κατάστασης και εκφράζει τη ποσότητα ύλης που περιέχεται στο σώµα.

Η µάζα έχει ως µονάδα µέτρησης στο S.I. το χιλιόγραµµο (Kg) υποπολλαπλάσια του

Kg είναι το γραµµάριο (g), το χιλιοστόγραµµο (mg) και το µικρογραµµάριο (µg).

• Όγκος (V), είναι ο χώρος που καταλαµβάνει ένα σώµα.

Μονάδες µέτρησης του όγκου στο S.I. είναι το κυβικό µέτρο (m3) υποπολλαπλάσιο

του m3 είναι το κυβικό δεκάτοµετρο (dm3) και το κυβικό εκατοστόµετρο (cm3). Στη

χηµεία όµως ο όγκος µετριέται συνήθως σε λίτρα (L) ή χιλιοστόλιτρα (mL).

• Πυκνότητα (ρ ή d), Είναι το πηλίκο της µάζας προς τον αντίστοιχο όγκο ενός

σώµατος σε ορισµένες συνθήκες θερµοκρασίας και πίεσης: ρ = m/V. Στο S.I. η πυ-

κνότητα µετριέται σε kg/m3, άλλες µονάδες µέτρησης είναι g/mL, g/L, g/m3, kg/L ....

Η πυκνότητα είναι χαρακτηριστική για κάθε καθαρή ουσία και χρησιµοποιείται

για τον έλεγχο καθαρότητας ενός σώµατος.

• Άτοµο, είναι το µικρότερο σωµατίδιο ενός στοιχείου που µπορεί να πάρει µέρος

στον σχηµατισµό χηµικών ενώσεων.

• Μόριο, είναι το µικρότερο σωµατίδιο µιας χηµικής ένωσης ή χηµικού στοιχείου

που µπορεί να υπάρξει ελεύθερο διατηρώντας τις ιδιότητες της ουσίας από την

οποία προέρχεται.

• Μόρια χηµικών στοιχείων: Αποτελούνται από ένα είδος ατόµων π.χ. Μόριο

οξυγόνου Ο2, µόριο φωσφόρου Ρ

4.

• Ατοµικότητα ενός στοιχείου είναι ο αριθµός των ατόµων από τα οποία αποτελεί-

ται το µόριο του στοιχείου. Με βαση την ατοµικότητα τα στοιχεία διακρίνονται σε

µονοατοµικά, διατοµικά, τριατοµικά τετρατοµικά και πολυατοµικά.

→→→→→ Στα µονοατοµικά στοιχεία, η έννοια του ατόµου και του µορίου ταυτίζονται.

• Mόρια χηµικών ενώσεων: Αποτελούνται από δύο ή περισσότερα είδη ατό-

µων, π.χ. Μόριο νερού Η2Ο, µόριο αµµωνίας ΝΗ

3.

• Ιόντα, είναι ηλεκτρικά φορτισµένα άτοµα ή συγκροτήµατα ατόµων.

Τα ιόντα που αποτελούνται από ένα άτοµο ονοµάζονται µονοατοµικά, ενώ αυτά

Επαναλαµβάνουµε

τη θεωρία



12. Έπαναλαµβάνουµε τη θεωρία Βήµα 1ο

που αποτελούνται από δύο ή περισσότερα άτοµα, πολυατοµικά. Tα θετικά φορτι-

σµένα ιόντα ονοµάζονται κατιόντα ενώ τα αρνητικά φορτισµένα ανιόντα.

• ∆οµή του ατόµου:

Το άτοµο αποτελείται από πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια τα οποία λέγονται

υποατοµικά σωµατίδια.

→→→→→ Σχεδόν όλη η µάζα ενός ατόµου είναι συγκεντρωµένη στο πυρήνα του.

→→→→→ Ο πυρήνας έχει θετικό φορτίο.

→→→→→ Τα άτοµα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα γιατί ο αριθµός των πρωτονίων είναι ίσος µε

τον αριθµό των ηλεκτρονίων συνεπώς και το θετικό φορτίο ίσο µε το αρνητικό.

• Ατοµικός αριθµός (Ζ), είναι ο αριθµός των πρωτονίων στον πυρήνα ενός ατόµου.

Ο ατοµικός αριθµός είναι η ταυτότητα κάθε χηµικού στοιχείου, δηλαδή, σε κάθε

χηµικό στοιχείο αντιστοιχεί ένας ατοµικός αριθµός και σε κάθε ατοµικό αριθµό

ένα χηµικό στοιχείο. Ο ατοµικός αριθµός γράφεται στο κάτω αριστερό µέρος του

συµβόλου του στοιχείου, π.χ. 11

Νa.

• Mαζικός αριθµός (Α), είναι ο αριθµός των πρωτονίων και των νετρονίων στον

πυρήνα ενός ατόµου.

Ο µαζικός αριθµός δηλώνει πρακτικά τη µάζα ενός ατόµου και γράφεται πάνω και

αριστερά από το σύµβολο του στοιχείου, π.χ. 16O.

Είναι δυνατόν άτοµα του ίδιου χηµικού στοιχείου να έχουν διαφορετικούς µαζικούς

αριθµούς, π.χ. 35Cl, 37Cl.

Αν Ν ο αριθµός των νετρονίων στον πυρήνα ενός ατόµου τότε ισχύει η σχέση: Α = Ζ + Ν

• Ισότοπα, είναι άτοµα µε τον ίδιο ατοµικό και διαφορετικό µαζικό αριθµό.

Τα ισότοπα είναι άτοµα του ίδιου χηµικού στοιχείου µε διαφορετικό αριθµό νετρο-

νίων, αυτό έχει σαν συνέπεια να έχουν ίδιες χηµικές ιδιότητες αλλά διαφορετική

µάζα, π.χ. 35 3717 17Cl, Cl .

• Kαταστάσεις της ύλης:

Η ύλη µπορεί να βρεθεί σε τρεις φυσικές καταστάσεις: την στερεά, την υγρή και την αέρια.




Η φυσική κατάσταση µιας ουσίας δηλώνεται µε ένα δείκτη κάτω και δεξιά από

το χηµικό τύπο. Στερεό (s), Υγρό (l) και αέριο (g).

π.χ. Πάγος Η2Ο

(s), Νερό Η

2Ο

(l), Υδρατµοί Η

2Ο

(g).

• Στερεά σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια είναι σχεδόν ακίνητα, ταλαντώνονται

γύρω από τη θέση ισορροπίας, βρίσκονται σε µικρές απόστασεις µεταξύ τους και

ασκούνται ισχυρές ελκτικές δυνάµεις µεταξύ τους.

Το σχήµα και ο όγκος τους δεν µεταβάλλονται για ορισµένες συνθήκες θερµο-

κρασίας και πίεσης.

• Υγρά σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια παρουσιάζουν µεγαλύτερη κινητικότητα

συγκριτικά µε τα στερεά, οι δυνάµεις συνοχής είναι µέτριες και οι µεταξύ τους

αποστάσεις λίγο µεγαλύτερες συγκριτικά µε τα στερεά σώµατα.

Έχουν καθορισµένο όγκο όχι όµως καθορισµένο σχήµα κάθε φορά παίρνουν το

σχήµα του δοχείου στο οποίο βρίσκονται.

• Αέρια σώµατα: Τα δοµικά σωµατίδια κινούνται άτακτα προς όλες τις κατευθύν-

σεις καταλαµβάνοντας όλο το διαθέσιµο χώρο, βρίσκονται σε µεγάλες αποστά-

σεις και οι δυνάµεις συνοχής είναι αµελητέες.

Τα αέρια δεν έχουν καθορισµένο σχήµα και όγκο αλλά έχουν τον όγκο και το

σχήµα του δοχείου στο οποίο περιέχονται.

• Μεταβολές στη φυσική κατάσταση της ύλης: Η φυσική κατάσταση µιας ου-

σίας αλλάζει µε µεταβολή των συνθηκών θερµοκρασίας και πίεσης. Οι µεταβο-

λές αυτές παρουσιάζονται στο παρακάτω σχήµα:

• Μονάδες µέτρησης της θερµοκρασίας: Η θερµοκρασία ενός σώµατος µετριέ-

ται µε την κλίµακα κελσίου (οC) ή µε την κλίµακα κέλβιν (Κ).

Για να µετατρέψουµε τους βαθµούς κέλβιν σε κελσίου ή αντίστροφα χρησιµοποι-

ούµε τη σχέση: Τ = 273 + θ

• Ιδιότητες της ύλης, ονοµάζονται τα χαρακτηριστικά γνωρίσµατα ενός σώµατος

µε τα οποία το περιγράφουµε και το διακρίνουµε από άλλα σώµατα.




• Φυσικές ιδιότητες, ονοµάζονται οι ιδιότητες που καθορίζονται από την ουσία

χωρίς να γίνεται αναφορά σε άλλες ουσίες.

→→→→→ Το σηµείο τήξεως και το σηµείο βρασµού αποτελούν τις φυσικές στραθερές

µίας καθαρής ουσίας. Χρησιµεύουν για την ταυτοποίηση ή τον έλεγχο καθα-

ρότητας της ουσίας.

• Χηµικές ιδιότητες, ονοµάζονται οι ιδιότητες που καθορίζουν την συµπεριφορά

µιας ουσίας σε σχέση µε άλλες και δείχνουν την ικανότητα της να µετατρέπεται

σε άλλες µε διαφορετική σύσταση.

• Φυσικά φαινόµενα, ονοµάζονται οι µεταβολές στις οποίες δεν µεταβάλλεται η

χηµική σύσταση του σώµατος.

Στα φαινόµενα αυτά δεν αλλάζει το είδος των µορίων αλλά µόνο ορισµένες από

τις φυσικές ιδιότητες της ουσίας.

• Χηµικά φαινόµενα, ονοµάζονται οι µεταβολές στις οποίες µεταβάλλεται ριζικά η

χηµική σύσταση των σωµάτων που συµετέχουν.

Στα χηµικά φαινόµενα ή χηµικές αντιδράσεις σχηµατίζονται νέα είδη µορίων

αλλα δεν µεταβάλλεται ο αριθµός και το είδος των ατόµων.

• Ταξινόµηση της ύλης:

• Καθαρές ή καθορισµένες ουσίες, ονοµάζονται οι ουσίες που έχουν σταθερή

σύσταση και καθορισµένες ιδιότητες ανεξάρτητα από τον τρόπο παρασκευής τους.

• Χηµικά στοιχεία: Είναι καθαρές ουσίες που αποτελούνται από ένα είδος ατό-

µων και δεν µπορούν να διασπαστούν σε απλούστερες.

• Χηµικές ενώσεις: Είναι καθαρές ουσίες που αποτελούνται από δύο ή περισ-

σότερα είδη ατόµων και µπορούν να διασπαστούν σε απλούστερες.

• Μίγµατα, ονοµάζονται τα σώµατα που αποτελούνται από δύο ή περισσότερες

καθαρές ουσίες που συνυπάρχουν χωρίς να αντιδρούν µεταξύ τους.

• Ετερογενή µίγµατα: Είναι µίγµατα που δεν έχουν την ίδια σύσταση σε όλη

τη µάζα τους.

• Οµογενή µίγµατα ή διαλύµατα: Είναι µίγµατα που έχουν την ίδια σύσταση

και ιδιότητες σε όλη τη µάζα τους.




• ∆ιάλυµα, είναι κάθε οµογενές µίγµα δύο ή περισσότερων ουσιών.

• ∆ιαλύτης: Είναι το συστατικό του διαλύµατος που έχει την ίδια φυσική κατάστα-

ση µε το διάλυµα. Όταν περισσότερα από ένα συστατικά έχουν την ίδια φυσική

κατάσταση µε το διάλυµα, διαλύτης θεωρείται το συστατικό που βρίσκεται σε πε-

ρίσσεια. Επίσης, σε όποιο διάλυµα υπάρχει νερό, το νερό είναι ο διαλύτης.

→→→→→ Τα διαλύµατα µε διαλύτη το νερό ονοµάζονται υδατικά.

• ∆ιαλυµένη ουσία: Είναι κάθε άλλο συστατικό του διαλύµατος πλην του διαλύτη.

• Περιεκτικότητα διαλύµατος, είναι η ποσότητα διαλυµένης ουσίας που περιέχε-

ται σε ορισµένη ποσότητα διαλύµατος.

• Περιεκτικότητα στα εκατό κατά βάρος (% w/w): Εκφράζει τα γραµµάρια

διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 g διαλύµατος.

• Περιεκτικότητα στα εκατό βάρους κατά όγκο (% w/v): Εκφράζει τα γραµ-

µάρια διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100 mL διαλύµατος.

• Περιεκτικότητα στα εκατό όγκου σε όγκο (% v/v): Εκφράζει τα mL

διαλυµένης ουσίας που περιέχονται σε 100mL διαλύµατος.




• ∆ιαλυτότητα, ορίζεται η µέγιστη ποσότητα µιας ουσίας που µπορεί να διαλυθεί

σε ορισµένη ποσότητα διαλύτη κάτω από ορισµένες συνθήκες.

Η διαλυτότητα µίας ουσίας εξαρτάται από:

• Τη φύση του διαλύτη: Γενικά ισχύει ότι όσο µεγαλύτερη είναι η οµοιότητα

της χηµικής δοµής του διαλύτη µε αυτή της διαλυµένης ουσίας τόσο µεγαλύ-

τερη είναι η διαλυτότητα.

• Τη θερµοκρασία: Αύξηση της θερµοκρασίας ελαττώνει τη διαλυτότητα αερίων

στο νερό, ενώ αυξάνει τη διαλυτότητα των στερεών στο νερό.

• Την πίεση: Η διαλυτότητα των αερίων στο νερό αυξάνει όταν αυξάνεται η πίεση.

• Κορεσµένο διάλυµα, είναι το διάλυµα που περιέχει τη µέγιστη ποσότητα διαλυ-

µένης ουσίας σε ορισµένες συνθήκες.

→→→→→ Στα κορεσµένα διαλύµατα η ποσότητα της διαλυµένης ουσίας είναι τόση όση

επιτρέπεται από την διαλυτότητα της ουσίας στον διαλύτη.

• Ακόρεστο διάλυµα, είναι το διάλυµα που περιέχει µικρότερη ποσότητα διαλυµέ-

νης ουσίας από τη µέγιστη δυνατή.



17.Βηµα 2ο Επαναλαµβάνουµε τις ασκήσεις “κλειδιά”

Α. Από το 1ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίου

Να λύσω τις ασκήσεις:

31, 40, 42, 44, 45, 47, 48, 49, 52, 59, 61, 66, 67, 70, 76, 79, 80,

82, 85, 86

Β. Από το 1ο κεφάλαιο

(Βιβλιοµαθήµατα Χηµείας Α’ Λυκείου, εκδόσεις “ΟΡΟΣΗΜΟ”)

Να διαβάσω τις λυµένες ασκήσεις:

§ 1.2: 4, 5, 6

§ 1.3: 1, 2, 4, 5, 7

§ 1.7: 1, 2, 5, 6, 7, 9, 11, 13, 15

Να λύσω τις ασκήσεις:

§ 1.2: 3, 5, 8, 11

§ 1.3: 1, 3, 4, 7, 9

§ 1.7: 2, 5, 11, 19, 20, 22, 27, 33, 37, 40

Επαναλαµβάνουµε

τις ασκήσεις - κλειδιά


18. Επαναλαµβάνουµε τις ασκήσεις “κλειδιά” Βήµα 2ο


1. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια περιέχει κάθε ένα από τα επόµε-

να άτοµα ή ιόντα;

α. 3919K β. 56 2+

26Fe γ. 14 3-7 N

Λύση:

α. 3919 K : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 19 άρα το άτοµο έχει 19 πρωτόνια.

Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 39. Ισχύει Α = Ζ + Ν ⇒ Ν = 39 - 19 ⇒ Ν = 20

Ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι ίσος µε τον αριθµό των πρωτονίων άρα 19.

Συνεπώς 3919 K : 19p, 20n, 19e.

β. 56 226 Fe + : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 26 άρα στον πυρήνα υπάρχουν 26 πρωτόνια.

Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 56. Ισχύει:

Α = Ζ + Ν ⇒ Ν = Α - Ζ ⇒ Ν = 56 - 26 ⇒ Ν = 30

Το Fe2+ έχει φορτίο +2, άρα τα ηλεκτρόνια είναι κατά 2 λιγότερα από τα πρωτόνια,

δηλαδή ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι: 26 - 2 = 24

Συνεπώς: 56 226 Fe + : 26p, 30n, 24e

γ. 14 3-7 N : Ο ατοµικός αριθµός (Ζ) είναι 7 άρα στον πυρήνα υπάρχουν 7 πρωτόνια.

Ο µαζικός αριθµός (Α) είναι 14. Ισχύει:

Α = Ζ + Ν ⇒ Ν = Α - Ζ ⇒ Ν = 14 - 7 ⇒ Ν = 7

Το Ν3– έχει φορτίο –3, άρα τα ηλεκτρόνια είναι κατά 3 περισσότερα από τα

πρωτόνια, δηλαδή ο αριθµός των ηλεκτρονίων είναι: 7 + 3 = 10

Συνεπώς: 14 3-7 N : 7p, 7n, 10e

2. Σε 150 g Η2Ο διαλύονται 50 g ΚΟΗ και σχηµατίζεται διάλυµα ∆.

α. Να υπολογίσετε την % w/w περιεκτικότητα του ∆.

β. Αν η πυκνότητα του ∆ είναι 1,25 g/mL, να υπολογίσετε την % w/v πε-

ριεκτικότητα του ∆.

γ. Αν στο ∆ διαλύσουµε ακόµη 10 g ΚΟΗ, προκύπτει διάλυµα ∆1 το οποίο

είναι κορεσµένο. Να υπολογίσετε την διαλυτότητα του ΚΟΗ στο νερό,

σε g KOH ανά 100 g H2O, στη θερµοκρασία του ∆

1.

Λύνουµε

περισσότερες

ασκήσεις



19.Βήµα 3ο Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις

δ. Αν θερµάνουµε το ∆1, το διάλυµα στη νέα θερµοκρασία θα είναι κορε-

σµένο ή ακόρεστο;

Λύση:

α. Η µάζα του ∆ είναι: m∆ = mνερού + mKOH = 150g + 50g = 200 g

Σε 200g διαλύµατος ∆ περιέχονται 50 g ΚΟΗ.

Σε 100g διαλύµατος ∆ περιέχονται x; g ΚΟΗ.

x = 25 g

Άρα το διάλυµα έχει περιεκτικότητα 25 % w/w.

β. Υπολογίζουµε τον όγκο του ∆: m m 200g

V 160mLV 1,25g / mL

∆ ∆∆

∆

ρ = ⇔ = = =ρ

Σε 160ml διαλύµατος ∆ περιέχονται 50 g ΚΟΗ.

Σε 100ml διαλύµατος ∆ περιέχονται ψ; g ΚΟΗ.

ψ = 31,25 g

Άρα το διάλυµα έχει περιεκτικότητα 31,25 % w/v.

γ. Μετά την προσθήκη 10 g ΚΟΗ, στο διάλυµα υπάρχουν 150 g Η2Ο και (50 + 10)g

= 60 g KOH. Το διάλυµα είναι κορεσµένο, συνεπώς για τη διαλυτότητα του ΚΟΗ

στο νερό, στη συγκεκριµένη θερµοκρασία, ισχύει:

Σε 150 g νερού διαλύονται µέχρι 60 g ΚΟΗ.

Σε 100 g νερού διαλύονται µέχρι ω; g ΚΟΗ.

ω = 40 g

Συνεπώς η διαλυτότητα του ΚΟΗ στο νερό είναι 40 g ΚΟΗ/100 g νερού.

δ. Το ΚΟΗ είναι στερεή ουσία, συνεπώς αύξηση της θερµοκρασίας θα έχει ως αποτέλε-

σµα αύξηση της διαλυτότητας. Εποµένως το ∆1 στη νέα θερµοκρασία είναι ακόρεστο.

3. ∆ιαθέτουµε 600 g διαλύµατος (∆) ΝaCl περιεκτικότητας 10% w/w και πυ-

κνότητας 1,2 g/mL.

α. Πόσα g H2O πρέπει να εξατµιστούν από το διάλυµα ∆ για να προκύψει

διάλυµα ∆1 µε περιεκτικότητα 15% w/w;

β. Αν στο ∆ προσθέσουµε 300 mL νερού, ποια είναι η % w/v περιεκτικότη-

τα του διαλύµατος ∆2 που προκύπτει;

γ. Αν το ∆ αναµιχθεί µε 200 mL διαλύµατος ∆3 ΝaCl 12% w/v, ποια η % w/v

περιεκτικότητα του διαλύµατος ∆4 που προκύπτει;

Λύση:

α. Έστω ότι εξατµίστηκαν x g νερού.

∆ιάλυµα ∆

m = 600g

10 % w/w

∆ιάλυµα ∆1

m1

15 % w/w

– x g νερού ⇒



20. Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις Βήµα 3ο

∆ιάλυµα ∆:

Έχει περιεκτικότητα 10 % w/w άρα:

Σε 100g διαλύµατος περιέχονται 10 g ΝaCl.

Σε 600g διαλύµατος περιέχονται ψ; g NaCl.

ψ = 60 g NaCl

∆ηλαδή το αρχικό διάλυµα περιέχει 60 g ΝaCl.

∆ιάλυµα ∆1:

Έχει µάζα m1 = m – mνερού ⇔ m1 = (600 – x)g.

Περιέχει και αυτό 60 g ΝaCl.

Έχει περιεκτικότητα 15 % w/w άρα:

Σε 100 g διαλύµατος περιέχονται 15 g NaCl.

Σε (600 – x)g διαλύµατος περιέχονται 60 g NaCl.

x = 200 g

Άρα πρέπει να εξατµιστούν 200 g νερού.

β. Υπολογίζουµε τον όγκο του ∆: ∆ ∆

∆

∆

m m 600gρ V 500mL

V ρ 1,2g /mL= ⇔ = = =

∆ιάλυµα ∆

V = 500 mL

60 g NaCl

∆ιάλυµα ∆2

V2

; % w/v

+ 300 mL νερού ⇒


Έχει όγκο V2 = V + Vνερού ⇔ V2 = (500 + 300)mL ⇔ V2 = 800 mL.

Περιέχει και αυτό 60 g ΝaCl.

Σε 800 mL διαλύµατος ∆2 περιέχονται 60 g NaCl.

Σε 100 mL διαλύµατος ∆2 περιέχονται z; g NaCl.

z = 7,5 g

Άρα το διάλυµα ∆2 έχει περιεκτικότητα 7,5 % w/v.

γ.

+ ⇒⇒⇒⇒⇒∆ιάλυµα ∆:

V = 500 mL

60 g NaCl


V3 = 200 mL

12 % w/v


V4

; % w/v


Έχει περιεκτικότητα 12 % w/v άρα:

Σε 100 mL διαλύµατος ∆3 περιέχονται 12 g ΝaCl.

Σε 200 mL διαλύµατος ∆3 περιέχονται α; g NaCl.

α = 24 g NaCl

∆ηλαδή το διάλυµα ∆3 περιέχει 24 g ΝaCl.



21.Βήµα 3ο Λύνουµε περισσότερες ασκήσεις


Έχει όγκο V4 = V + V3 ⇔ V4 = (500 + 200)mL = 700 mL

Περιέχει 60g + 24g = 84 g NaCl.

Σε 700 mL διαλύµατος ∆4 περιέχονται 84 g ΝaCl.

Σε 100 mL διαλύµατος ∆4 περιέχονται β; g NaCl.

β = 12 g NaCl

∆ηλαδή το διάλυµα ∆4 έχει περιεκτικότητα 12% w/v.



22. Λύνουµε µόνοι µας Βήµα 4ο

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Λύνουµε

µόνοι µας

1. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια περιέχουν τα παρακάτω σωµατίδια;

α. 2612 Mg β. 60 3

27Co + γ. 18 28O

−

2. Χηµικό στοιχείο έχει µαζικό αριθµό 65 και στον πυρήνα του υπάρχουν 5

νετρόνια περισσότερα από πρωτόνια. Να βρείτε τον ατοµικό αριθµό του.

3. Ο µαζικός αριθµός ενός ατόµου Α είναι διπλάσιος από τον ατοµικό αριθµό

ενώ το ιόν Α2– έχει την ίδια ηλεκτρονιακή δοµή µε το 11

Νa+. Να βρείτε τον

αριθµό πρωτονίων και νετρονίων του ατόµου του Α.



23.Βήµα 4ο Λύνουµε µόνοι µας

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

4. Σε 600 mL νερού διαλύονται 200 g οινοπνεύµατος. Αν η πυκνότητα του νερού

είναι 1 g/mL και η πυκνότητα του οινοπνεύµατος 0,8 g/mL, να υπολογίσετε:

α. Την % w/w περιεκτικότητα του διαλύµατος.

β. Την % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος.

γ. Την % v/v περιεκτικότητα του διαλύµατος.

5. Σε 400 mL υδατικού διαλύµατος ΝaCl περιέχονται 50 g NaCl. Aν η πυκνό-

τητα του διαλύµατος είναι 1,25 g/mL να υπολογίσετε:

α. Την % w/w περιεκτικότητα του διαλύµατος.

β. Την % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

6. 600 mL διαλύµατος (∆) NaCl περιεκτικότητας 20% w/v χωρίζεται σε 3 ίσα

µέρη:

• Στο 1ο προστίθεται νερό µέχρι να διπλασιαστεί ο όγκος του και σχηµα-

τίζεται διάλυµα ∆1.

• Στο 2ο προστίθενται 20 g ζάχαρης χωρίς να µεταβληθεί ο όγκος του και

σχηµατίζεται διάλυµα ∆2.

• Στο τρίτο εξατµίζονται 40 mL νερού και σχηµατίζεται διάλυµα ∆3.

α. Να υπολογίσετε τις % w/v περιεκτικότητες των ∆1, ∆

2 και ∆

3.

β. Αναµιγνύουµε τα ∆1, ∆

2 και σχηµατίζεται διάλυµα ∆

4. Να υπολογίσετε

την % w/v περιεκτικότητα του ∆4.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

7. Η διαλυτότητα του ΚΝΟ3 στο νερό στους 15 οC είναι 30 g ΚΝΟ

3 / 100 g Η

2Ο.

α. Τι περιεκτικότητα % w/w έχει το κορεσµένο υδατικό διάλυµα ΚΝΟ3,

θερµοκρασίας 15 οC;

β. Αν σε 150 g Η2Ο διαλύσουµε 50 g KNO

3, το διάλυµα που προκύπτει

είναι κορεσµένο ή ακόρεστο στους 15 οC;




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

8. Υδατικό διάλυµα (∆) ΝaCl έχει περιεκτικότητα 24% w/v και πυκνότητα 1,2 g/mL.

α. Πόσα g ΝaCl περιέχονται σε 250 mL διαλύµατος ∆;

β. Ποια είναι η % w/w περιεκτικότητα του ∆;

γ. Σε 500 mL διαλύµατος ∆ προσθέτουµε 300 mL Η2Ο. Ποια είναι η πε-

ριεκτικότητα % w/v του διαλύµατος ∆1 που σχηµατίζεται;

δ. Σε 400 g του διαλύµατος ∆ προσθέτουµε 16 g ΝaCl και σχηµατίζεται διά-

λυµα ∆2 το οποίο είναι κορεσµένο. Να υπολογιστεί η % w/w περιεκτικότη-

τα του ∆2 και η διαλυτότητα του ΝaCl στο νερό σε g ανά 100 g H

2O, στη

θερµοκρασία του ∆2.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

9. ∆ιαθέτουµε υδατικό διάλυµα ΚΟΗ έχει περιεκτικότητα 20% w/w και πυκνότητα

1,25 g/mL.

α. Ποια είναι η % w/v περιεκτικότητα του διαλύµατος;

β. Πόσα mL H2O πρέπει να προσθέσουµε σε 50 mL διαλύµατος, ώστε να

προκύψει διάλυµα µε περιεκτικότητα 20% w/v;

γ. Αναµιγνύουµε 50 mL διαλύµατος ΚΟΗ περιεκτικότητας 25% w/v µε 10

mL ΚΟΗ περιεκτικότητας 10% w/v. Ποια είναι η % w/v περιεκτικότη-

τα του τελικού διαλύµατος;




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

10. Η διαλυτότητα µίας ουσίας Α στο νερό είναι 25 g A / 100 g Η2Ο, στους 10 οC

και 60 g A/ 100 g H2O στους 70 oC.

α. Να υπολογίσετε την % w/w περιεκτικότητα υδατικού διαλύµατος της

Α, θερµοκρασίας 10 oC.

β. Πόσα g A περιέχονται σε 800 g κορεσµένου υδατικού διαλύµατος, θερ-

µοκρασίας 70 οC;

γ. Αν τα 800 g του κορεσµένου διαλύµατος τα ψύξουµε στους 10 oC,

πόσα g A θα αποβληθούν από το διάλυµα;


29.Βήµα 5ο Ελέγχουµε τη γνώση µας


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Ελέγχουµε τη

γνώση µας

Θέµα 1ο

Α. Να δώσετε τον ορισµό του µορίου και να εξηγήσετε σε τι διαφέρει το

µόριο χηµικού στοιχείου από το µόριο χηµικής ένωσης.

(Μονάδες 5)

Β. Ποια άτοµα ονοµάζονται ισότοπα; ∆ώστε ένα παράδειγµα.

(Μονάδες 5)

Γ. Ποια µίγµατα χαρακτηρίζονται οµογενή και ποια ετερογενή;

(Μονάδες 5)


30. Ελέγχουµε τη γνώση µας Βήµα 5ο


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

∆. Από ποιους παράγοντες επηρεάζεται η διαλυτότητα µίας ουσίας;

(Μονάδες 5)

Ε. Ποιο φαινόµενο χαρακτηρίζεται ως εξάχνωση;

(Μονάδες 5)

Θέµα 2ο

Α. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασµένες;

Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

α. Τα άτοµα ενός χηµικού στοιχείου έχουν τον ίδιο αριθµό νετρονίων.

β. Η διάλυση του χλωριούχου νατρίου στο νερό είναι χηµικό φαινόµενο.

γ. Τα οµογενή µίγµατα έχουν καθορισµένες φυσικές σταθερές.

δ. Το κορεσµένο διάλυµα µίας ουσίας έχει τη µέγιστη περιεκτικότητα στη συ-

γκεκριµένη θερµοκρασία.

ε. Αν ψύξουµε κορεσµένο υδατικό διάλυµα αέριας ουσίας, γίνεται ακόρεστο.

(Μονάδες 5)

Β. Το σύµβολο της αµµωνίας σε υγρή κατάσταση είναι:

α. ΝΗ3(g) β. ΝΗ3(aq) γ. ΝΗ3(l) δ. ΝΗ3(s)

(Μονάδες 5)

Γ. Καθορισµένο όγκο και µεταβλητό σχήµα έχει ένα σώµα το οποίο είναι:

α. στερεό β. υγρό γ. αέριο

(Μονάδες 5)


31.Βήµα 5ο Ελέγχουµε τη γνώση µας


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

∆. Να συµπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα:

(Μονάδες 5)

Θέµα 3ο

Α. ∆ιαθέτουµε 60 Κg ενός υγρού του οποίου η πυκνότητα είναι 0,75 Κg/L.

Πόσα µπουκάλια όγκου 250 mL θα χρειαστούµε για να εµφιαλώσουµε την

παραπάνω ποσότητα του υγρού;

(Μονάδες 10)

Β. Το ιόν Α2+ έχει µαζικό αριθµό 40 και ο αριθµός των ηλεκτρονίων του είναι

κατά 2 µεγαλύτερος από των νετρονίων. Πόσα πρωτόνια, νετρόνια και

ηλεκτρόνια υπάρχουν στο ιόν;

(Μονάδες 15)


32. Ελέγχουµε τη γνώση µας Βήµα 5ο


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέµα 4ο

Σε 400 g νερού διαλύονται 80 g ουσίας Χ και σχηµατίζεται διάλυµα ∆.

α. Αν το ∆ είναι κορεσµένο, ποια η διαλυτότητα της Χ στο νερό σε g ανά 100 g

Η2Ο, στη θερµοκρασία που βρίσκεται το ∆;

β. Aν η πυκνότητα του ∆ είναι 0,96 g/mL ποια η % w/v περιεκτικότητα του ∆;

γ. Σε 300 mL του ∆ προσθέτουµε 100 mL νερού και σχηµατίζεται διάλυµα ∆1.

Ποια η % w/v περιεκτικότητα του ∆1;

δ. 200 mL του ∆ αναµιγνύονται µε 600 mL διαλύµατος ∆2 της Χ µε περιεκτικότητα

12% w/v και σχηµατίζεται διάλυµα ∆3. Ποια η % w/v περιεκτικότητα του ∆

3;

(Μονάδες 25)


Μετά το τέλος της μελέτης του 2ου κεφαλαίου, ο μαθητής θα πρέπεινα είναι σε θέση:

Να γνωρίζει τα βασικά σημεία του ατομικού προτύπου του Bohr.

Να κατανέμει σε στιβάδες τα ηλεκτρόνια ατόμων και ιόντων.

Να γνωρίζει τι είναι ο περιοδικός πίνακας των στοιχείων και τι ονομά-ζουμε ομάδα και περίοδο του περιοδικού πίνακα.

Να γνωρίζει ποιες ομάδες του περιοδικού πίνακα ονομάζονται κύριεςκαι ποιες δευτερεύουσες.

Να βρίσκει τη θέση ενός χημικού στοιχείου στον περιοδικό πίνακα.

Να γνωρίζει τη χρησιμότητα του περιοδικού πίνακα.

Να γνωρίζει τι είναι ο χημικός δεσμός και γιατί δημιουργείται.

Να γνωρίζει από ποιους παράγοντες καθορίζεται η χημική συμπεριφο-ρά ενός ατόμου.

Να γνωρίζει τι είναι τα ηλεκτρόνια σθένους και τον κανόνα των οκτώ (8).

Να διακρίνει αν ένα χημικό στοιχείο είναι ηλεκτροθετικό ή ηλεκτραρνητικό.

Να γράφει τους ηλεκτρονιακούς τύπους των στοιχείων.

Να γνωρίζει πως ορίζεται η ατομική ακτίνα και πως επηρεάζει τη χημι-κή συμπεριφορά των ατόμων.

Να γνωρίζει πως μεταβάλλεται η ατομική ακτίνα σε μία ομάδα και σεμία περίοδο του περιοδικού πίνακα.

Να περιγράφει τον σχηματισμό ιοντικού δεσμού.


Περιοδικός πίνακας - Δεσμοί

34. Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Να γνωρίζει ποιες ενώσεις ονομάζονται ιοντικές και ποια είναι ταβασικά χαρακτηριστικά τους.

Να περιγράφει το σχηματισμό ομοιοπολικού δεσμού και να διακρί-νει αν αυτός είναι πολικός ή μη πολικός.

Να γνωρίζει ποιες ενώσεις ονομάζονται ομοιοπολικές ή μοριακέςκαι ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

Να γνωρίζει τους τύπους και την ονοματολογία των κυριότερων μο-νοατομικών και πολυατομικών ιόντων.

Να γνωρίζει πως ορίζεται ο αριθμός οξείδωσης.

Να υπολογίζει τον αριθμό οξείδωσης ενός στοιχείου σε μία ένωση ήένα ιόν με τη βοήθεια των πρακτικών κανόνων.

Να γράφει τους μοριακούς τύπους ανόργανων χημικών ενώσεων.

Να ονομάζει ανόργανες χημικές ενώσεις.


Χημεία Α΄ Λυκείου

35.Βήμα 1ο Επαναλαμβάνουμε τη θεωρία

• Ατομικό πρότυπο του Βohr:Τα ηλεκτρόνια στα άτομα περιορίζονται να κινούνται σε καθορισμένες κυκλικές τροχιές.Ηλεκτρόνια που κινούνται στην ίδια τροχιά λέμε ότι βρίσκονται στην ίδια στι-βάδα ή φλοιό ή ενεργειακή στάθμη.Κάθε στιβάδα χαρακτηρίζεται από τον κύριο κβαντικό αριθμό n ο οποίος παίρνειτιμές n = 1, 2, 3, ... Ο κύριος κβαντικός αριθμός ταυτίζεται με τον αύξοντα αριθ-μό της τροχιάς ξεκινώντας από τη μικρότερη.Οι στιβάδες συμβολίζονται με γράμματα του λατινικού αλφαβήτου K, L, M, N,O, P, Q, ξεκινώντας από τη μικρότερη τροχιά. Δηλαδή:n = 1 → Κ στιβάδα n = 5 → Ο στιβάδαn = 2 → L στιβάδα n = 6 → Ρ στιβάδαn = 3 → M στιβάδα n = 7 → Q στιβάδαn = 4 → Ν στιβάδαΗ τιμή της ενέργειας μιας στιβάδας καθορίζεται από την τιμή του κυρίου κβαντικού αριθ-μού όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του n τόσο μεγαλύτερη είναι η ενέργεια της στιβάδας.Άρα: ΕK < EL < EM < EN < EO < EP < EQ.

• Kανόνες ηλεκτρονικής δόμησης:• Τα ηλεκτρόνια καταλαμβάνουν στιβάδες με τη μικρότερη ενέργεια. Όταν αυ-

τές δεν είναι διαθέσιμες τότε καταλαμβάνουν στιβάδες μεγαλύτερης ενέργειας.• Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων που μπορούν να πάρουν οι τέσσερις πρώτες

στιβάδες δίνεται από τη σχέση 2n2.

• Η τελευταία ή εξωτερική στιβάδα ενός ατόμου δεν μπορεί να έχει περισσότερααπό 8 ηλεκτρόνια. Εκτός αν είναι η Κ που συμπληρώνεται με 2 ηλεκτρόνια.

Επαναλαμβάνουμετη θεωρία



36. Επαναλαμβάνουμε τη θεωρία Βήμα 1ο

• Η προτελευταία στιβάδα ενός ατόμου έχει από 8 εώς 18 ηλεκτρόνια εκτός ανείναι η Κ που έχει μέχρι 2.

→→→→→ Στιβάδα που έχει το μέγιστο αριθμό ηλεκτρονίων χαρακτηρίζεται συμπληρωμένη.→→→→→ Για τα στοιχεία των Α ομάδων του περιοδικού πίνακα, τα ηλεκτρόνια της

προτελευταίας στιβάδας είναι 8 ή 18.

• Περιοδικός πίνακας:Στον σύγχρονο περιοδικό πίνακα τα στοιχεία κατατάσσονται κατά αύξοντα ατομικόαριθμό και ο πίνακας που σχηματίζεται αποτελείται από επτά οριζόντιες σειρές (πε-ρίοδοι) και δέκα οκτώ κάθετες στήλες (ομάδες).

• Περίοδοι του περιοδικού πίνακα, είναι οι οριζόντιες σειρές του περιοδικούπίνακα όπου τα στοιχεία είναι ταξινομημένα κατά αύξοντα ατομικό αριθμό.Τα στοιχεία κάθε περιόδου έχουν όλα τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονιακών στιβάδωνπου συμπίπτει με τον αριθμό της περιόδου στην οποία ανήκουν.Οι περίοδοι χαρακτηρίζονται με τους αριθμους 1, 2, ..., 7.

• Ομάδες του περιοδικού πίνακα, είναι οι 18 κατακόρυφες στήλες του περιοδικούπίνακα και αποτελούνται από στοιχεία με ανάλογες ιδιότητες.Η αρίθμηση των ομάδων μεχρί το 1985 γίνοταν με ενα λατινικό αριθμό και τογράμμα Α ή Β όμως από τότε σύμφωνα με πρόταση της ΙUPAC η αρίθμησηγινεται με αριθμούς από το 1 εως το 18.• Κύριες ομάδες: Είναι οι οκτώ ομάδες του περιοδικού πίνακα με το χαρακτηρισμό Α.

Κλασική αρίθμηση: IA, IIA, IIIA, IVA, VA, VIA, VIIA, VIIIA.Σύγχρονη αρίθμηση: 1, 2, 13, 14, 15, 16, 17, 18.Στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κύρια ομάδα έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίωνστην εξωτερική τους στιβάδα ο οποίος ταυτίζεται με τον αριθμό της ομάδαςσύμφωνα με την κλασική αρίθμηση.Οι γνωστότερες κύριες ομάδες είναι:α. τα αλκάλια είναι τα στοιχεία της ΙΑ ομάδας του περιοδικού πίνακα, πλην του Η.β. οι αλκαλικές γαίες είναι τα στοιχεία της ΙΙΑ ομάδας του περιοδικού πίνακα.γ. τα αλογόνα είναι τα στοιχεία της VIIΑ ομάδας.δ. τα ευγενή αέρια είναι τα στοιχεία της VIIIA ομάδας και είναι χημικά αδρανή.

• Δευτερεύουσες ομάδες: Είναι οι δέκα ομάδες του περιοδικού πίνακα με τοχαρακτηρισμό Β.Κλασική αρίθμηση: IIIB, IVB, VB, VIB, VIIB, VIIIB, IB, IIBΣύγχρονη αρίθμηση: 3, 4, 5, 6, 7, 8,9,10, 11, 12Τα στοιχεία των ομάδων αυτών ονομάζονται στοιχεία μετάπτωσης ή μεταβατικάστοιχεία.




• Χημικός δεσμός, είναι η δύναμη που συγκρατεί τις δομικές μονάδες (άτομα,ιόντα, κ.τ.λ.) ενωμένες μεταξύ τους όταν σχηματίζουν χημικές ενώσεις.Κατά τη δημιουργία του χημικού δεσμού το σύστημα αποκτά μια σταθερότερηενεργειακά δομή δηλαδή δομή με μικρότερη ενέργεια.

• Παράγοντες που καθορίζουν τη χημική συμπεριφορά των ατόμων:Είναι τα ηλεκτρόνια σθένους και η ατομική ακτίνα.

• Ηλεκτρόνια σθένους: Είναι τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας ενός ατόμου.α. Στους δεσμούς συμμετέχουν μόνο τα ηλεκτρόνια σθένους.β. Κανόνας των οκτώ: Τα άτομα έχουν την τάση να συμπληρώσουν τη στιβάδα

σθένους τους με οκτώ ηλεκτρόνια (εκτός αν είναι η στιβάδα Κ που συμπληρώνε-ται με δύο) ώστε να αποκτήσουν τη δομή ευγενούς αερίου.

Τα άτομα αποκτούν δομή ευγενούς αερίου αποβάλλοντας ή προσλαμβάνοντας ήσυνεισφέροντας ηλεκτρόνια.Στοιχεία που έχουν μέχρι τρία ηλεκτρόνια στην εξωτερική στιβάδα δηλαδή στοιχείατων ΙΑ, ΙΙΑ και ΙΙΙΑ ομάδων του περιοδικού πίνακα έχουν την τάση να αποβάλουνηλεκτρόνια ώστε να αποκτήσουν δομή ευγενούς αερίου. Με τον τρόπο αυτόμετατρέπονται σε θετικά ιόντα για αυτό και χαρακτηρίζονται ηλεκτροθετικά στοιχεία.Στοιχεία που έχουν από πέντε μέχρι επτά ηλεκτρόνια στην εξωτερική στιβάδαδηλαδή στοιχεία των VA, VIA, VIIA ομάδων του περιοδικού πίνακα έχουν τηντάση να προσλαμβάνουν ηλεκτρόνια ώστε να αποκτήσουν δομή ευγενούς αερίου.Με τον τρόπο αυτό μετατρέπονται σε αρνητικά ιόντα γι’αυτό και χαρακτηρίζονταιηλεκτροαρνητικά στοιχεία.Όταν τα ηλεκτρόνια σθένους είναι μέχρι τέσσερα είναι μονήρη (μοναχικά), ενώόταν είναι από πέντε εως οκτώ τα ηλεκτρόνια από το πέμπτο και μετά σχηματίζουνζεύγη ηλεκτρονίων.Ηλεκτρονιακοί τύποι Lewis είναι τα σύμβολα των στοιχείων με τα ηλεκτρόνιασθένους να συμβολίζονται με τελείες.

• Ατομική ακτίνα: Είναι το μισό της απόστασης μεταξύ των πυρήνων δύο γειτο-νικών ατόμων του στοιχείου που βρίσκονται σε στερεή κρυσταλλική κατάσταση.Η ατομική ακτίνα ελαττώνεται κατά μήκος μιας περιόδου του περιοδικού πίνακα.Η ατομική ακτίνα αυξάνεται από πάνω προς τα κάτω σε μια ομάδα του περιοδι-κού πίνακα.Συνεπώς η ατομική ακτίνα αυξάνεται από δεξιά προς τα αριστερά και από πάνωπρος τα κάτω στον περιοδικό πίνακα όπως φαίνεται και στο σχήμα.

• Ιοντικός ή ετεροπολικός δεσμός: Είναι ο δεσμός που σχηματίζεται με μεταφο-ρά ηλεκτρονίων μεταξύ των ατόμων που οδηγεί στο σχηματισμό ιόντων με αντί-θετο φορτίο τα οποία έλκονται και συγκρατούνται σε ορισμένη μεταξύ τουςαπόσταση με ηλεκτροστατικές δυνάμεις Coulomb.




• Κύρια χαρακτηριστικά του ιοντικού δεσμού:1. Σχηματίζεται μεταξύ ενός μετάλλουκαι ενός αμετάλλου.2. Το μέταλλο συνήθως ανήκει στις ομάδες ΙΑ, ΙΙΑ, ΙΙΙΑ και αποβάλει από 1 εως

3 ηλεκτρόνια, ενώ το αμέταλλο ανήκει συνήθως στις ομάδες VA, VIA, VΙΙΑκαι προσλαμβάνει από 1 εως 3 ηλεκτρόνια. Το Η αν και ανήκει ατην ΙΑ ομά-δα συμπεριφέρεται ως αμέταλλο, δηλαδή προσλαμβάνει ένα ηλεκτρόνιο.

3. Τα ιόντα που σχηματίζονται διατάσσονται στο χώρο σε κανονικά γεωμετρι-κά σχήματα τους ιοντικούς κρυστάλλους.

→→→→→ Ο χημικός τύπος που περιγράφει τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται τομόριο της ένωσης τον ακριβή αριθμό τους και τη διάταξη των ηλεκτρονίων τηςεξωτερικής στιβάδας των ατόμων του μορίου λέγεται ηλεκτρονιακός τύπος.

• Χαρακτηριστικά ιοντικών ενώσεων: Ιοντικές ενώσεις είναι τα οξείδια τωνμετάλλων, τα υδροξείδια των μετάλλων και τα άλατα π.χ. CaO, KOH, NaCl.1. Δεν αποτελούνται από μόρια αλλά τα ιόντα σχηματίζουν κρυσταλικό πλέγμα.2. Λόγω των ισχυρών ηλεκτροστατικών δυνάμεων Coulomb οι ιοντικές ενώσεις

είναι στερεές με υψηλά σημεία τήξεως.3. Οι κρύσταλλοι τους είναι σκληροί και εύθραυστοι και όχι ελατοί και όλκιμοι

όπως των μετάλλων.4. Σε στερεή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού. Όμως τα τήγμα-

τα τους και τα υδατικά τους διαλύματα άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα.5. Είναι γενικά ενώσεις ευδιάλυτες στο νερό.

• Ομοιοπολικός δεσμός: Είναι ο χημικός δεσμός που δημιουργείται με αμοιβαίασυνεισφορά ενός ή περισσοτέρων ηλεκτρονίων με αποτέλεσμα τα άτομα που συν-δέονται να κατέχουν από κοινού ένα, δύο ή τρια κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων.• Χαρακτηριστικά ομοιοπολικού δεσμού:

1. Είναι δεσμός που σχηματίζεται ανάμεσα σε δύο όμοια ή διαφορετικά αμέταλλα.2. Οι δυνάμεις που συγκρατούν τα άτομα είναι ηλεκτρομαγνητικής φύσης.3. Τα άτομα συνεισφέρουν αμοιβαία τα μονήρη ηλεκτρόνια της εξωτερικής

στοιβάδας.4. Ο ομοιοπολικός δεσμός οδηγεί στο σχηματισμό μορίων.

Ένας ομοιοπολικός δεσμός χαρακτηρίζεται ως απλός (–), διπλός (=) ή τριπλός (≡) ότανμεταξύ των ατόμων υπάρχουν ένα, δύο ή τρία κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων αντίστοιχα.

→→→→→ Ο συντακτικός τύπος μας δείχνει από ποια και πόσα άτομα αποτελείται τομόριο της ένωσης και τον τρόπο που συνδέονται μεταξύ τους.




• Ηλεκτραρνητικότητα, είναι η τάση του ατόμου στοιχείου να έλκει ηλεκτρόνιαόταν συμμετέχει στο σχηματισμό χημικών δεσμών.

• Μη πολικός ομοιοπολικός δεσμός: Όταν τα άτομα που σχηματίζουν τονομοιοπολικό δεσμό ανήκουν στο ίδιο στοιχείο έχουν ίδια ηλεκτραρνητικότητα μεαποτέλεσμα να έλκουν εξίσου το κοινό ζεύγος ηλεκτρονίων, οπότε έχουμεομοιόμορφή κατανομή του κοινού ζεύγους ηλεκτρονίων, και ο δεσμός είναι μηπολικός, π.χ. το μόριο Ο2: Ο = Ο.

• Πολικός ομοιοπολικός δεσμός: Όταν τα άτομα που σχηματίζουν τον ομοιοπολικόδεσμό είναι διαφορετικής ηλεκτραρνητικότητας, το κοινό ζευγάρι των ηλεκτρονίωνμετατοπίζεται προς το μέρος του ηλεκτραρνητικότερου ατόμου με αποτέλεσμανα σχηματίζεται πολικός δεσμός.

π.χ. το μόριο του υδροχλωρίου:

• Xαρακτηριστικά ομοιοπολικών ενώσεων: Ομοιοπολικές ενώσεις είναι τα οξέα,τα οξείδια των αμετάλλων και οι οργανικές ενώσεις π.χ. ΗCN, HCl, SO2, CH4.

1. Οι ομοιοπολικές ενώσεις αποτελούνται από μόρια μεταξύ των οποίωνασκούνται ασθενείς ελκτικές δυνάμεις.

2. Σε καθαρή κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, τα υδατικά διαλύματαορισμένων ομοιοπολικών ενώσεων εμφανίζουν ηλεκτρική αγωγιμότητα.

3. Είναι συνήθως αδιάλυτες στο νερό εκτός αν αντιδρούν με αυτό.

• Αριθμός οξείδωσης, ορίζεται ως:• Το πραγματικό φορτίο του ιόντος στις ιοντικές ενώσεις.• Το φαινομενικό φορτίο που αποκτά το άτομο αν τα κοινά ζεύγη ηλεκτρονίων

αποδοθούν στο ηλεκτραρνητικότερο άτομο στις ομοιοπολικές ενώσεις.→→→→→ Ο υπολογισμός του αριθμού οξείδωσης μπορεί να γίνει με τη βοήθεια των

πρακτικών κανόνων που αναφέρονται στη σελίδα 130 των ΒΙΒΛΙΟμαθη-μάτων Xημείας Α΄ Λυκείου - εκδόσεις ΟΡΟΣΗΜΟ.

• Γραφή μοριακού τύπου ανόργανης ένωσης:Κάθε ανόργανη ένωση (ανεξάρτητα από το είδος του δεσμού που έχει) μπορούμενα πούμε ότι αποτελείται από δύο τμήματα, ένα με θετικό αριθμό οξείδωσης (Θμε Α.Ο. = +x) και ένα με αρνητικό αριθμό οξείδωσης (Α με Α.Ο. = –ψ).




Πολυατομικά ιόντα:

Συνήθεις τιμές Α.Ο. στοιχείων στις ενώσεις τους:

Μέταλλα Αμέταλλα

Li, Na, K, Ag: +1 F: –1Ca, Ba, Zn, Mg: +2 H: +1, (–1)Al, Bi: +3 O: –2, (–1, +2)Hg, Cu: +1,+2 Cl, Br, I: –1 (+1, +3, +5, +7)Fe, Co, Ni: +2, +3 S: –2 (+4, +6)Pb, Sn, Pt: +2, +4 N, P,Sb, As: –3 (+3, +5)Cr: +2, +3, +6 C, Si: –4 (+4)Mn: +2, +3, +4, +6, +7Au: +1, +3

Για να γράψουμε τον μοριακό τύπο της ένωσης μεταξύ του Θ και του Α:

• Γράφουμε πρώτα το θετικό τμήμα και μετά το αρνητικό Θ+xΑ–ψ

• Τον Α.Ο. του πρώτου βάζουμε δείκτη στο δεύτερο και αντίστροφα. Ακολουθείαπλοποίηση στους δείκτες αν γίνεται. Να σημειώσουμε ότι αν κάποιος δείκτηςείναι το 1 τότε αυτός παραλείπεται.

• Αν κάποιο από τα τμήματα Θ ή Α είναι πολυατομικό και παίρνει δείκτημεγαλύτερο του 1, το κλείνουμε σε παρένθεση.



41.Βημα 2ο Επαναλαμβάνουμε τις ασκήσεις “κλειδιά”

Επαναλαμβάνουμετις ασκήσεις - κλειδιά

Α. Από το 2ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίουΝα λύσω τις ασκήσεις:17, 20, 22, 25, 27, 30, 31, 32, 34, 41, 43, 44, 46, 48, 50, 51, 52, 54,55, 58, 61, 62, 64

Β. Από το 2ο κεφάλαιο(Βιβλιομαθήματα Χημείας Α’ Λυκείου, εκδόσεις “ΟΡΟΣΗΜΟ”)Να διαβάσω τις λυμένες ασκήσεις:§ 2.1: 1, 2, 4§ 2.2: 1, 2, 4, 5§ 2.3: 1, 2§ 2.4: 1, 2, 3, 5§ 2.5: Παράδειγμα σελίδας 130

Να λύσω τις ασκήσεις:§ 2.1: 1, 2, 6, 7, 8§ 2.2: 1, 2, 6, 9, 10, 12§ 2.3: 1, 2, 3§ 2.4: 1, 2, 8, 10, 11§ 2.5: 4, 5, 6


42. Επαναλαμβάνουμε τις ασκήσεις “κλειδιά” Βήμα 2ο


1. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 14Si β. 20Ca γ. 9F– δ. 19Κ+

Λύση:

α. Z = 14, άρα 14p και 14e. 14Si: K(2), L(8), M(4)

β. Z = 20, άρα 20p και 20e. 20Ca: K(2), L(8), M(8), N(2)

γ. Z = 9, άρα 9p και 9 + 1 = 10e. 9F–: K(2), L(8)

δ. Z = 19, άρα 19p και 19 – 1 = 18e. 19K+: K(2), L(8), M(8)

2. Δίνονται τα χημικά στοιχεία 12Μg, 8O και 16S.α. Να βρείτε τη θέση τους στον περιοδικό πίνακα.β. Ποια από αυτά έχουν παρόμοιες χημικές ιδιότητες;γ. Να συγκρίνετε τις ατομικές τους ακτίνες.δ. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των ενώσεων του 12Mg και

του 8Ο με το 1Η.

Λύση:

α. Γράφουμε τις ηλεκτρονιακές δομές των στοιχείων και βρίσκουμε την θέση τουςστον περιοδικό πίνακα.

12Mg K(2), L(8), M(2) IIA ομάδα, 3η περίοδος

8O K(2), L(6) VIA ομάδα, 2η περίοδος

16S K(2), L(8), M(6) VIA ομάδα, 3η περίοδος

β. Παρόμοιες χημικές ιδιότητες έχουν τα στοιχεία που βρίσκονται στην ίδια ομάδατου περιοδικού πίνακα, δηλαδή τα Ο και S.

γ. Το Mg και το S ανήκουν στην ίδια περίοδο του περιοδικού πίνακα, όμως σε μιαπερίοδο η ακτίνα αυξάνεται από δεξιά προς τ’αριστερά δηλαδή όσο μειώνεται οατομικός αριθμός, άρα το Mg έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από το S.Το S και το O ανήκουν στην ίδια ομάδα του περιοδικού πίνακα, όμως σε μιαομάδα η ακτίνα αυξάνεται από πάνω προς τα κάτω δηλαδή όσο μεγαλώνει ο

Λύνουμεπερισσότερεςασκήσεις



43.Βήμα 3ο Λύνουμε περισσότερες ασκήσεις

ατομικός αριθμός, άρα το S έχει μεγαλύτερη ατομική ακτίνα από το O. Συνεπώςη σειρά των στοιχείων με βάση την ατομική ακτίνα είναι: 12Μg < 16S < 8O.

δ. Οι ηλεκτρονιακές δομές των ατόμων των στοιχείων είναι:

12Mg: Κ(2), L(8), M(2) Mgi

i1H: K(1) H

i

Έχουμε ένα μέταλλο (Mg) και υδρογόνο (Η), συνεπώς έχουμε ιοντικό δεσμό.Για να αποκτήσουν δομή ευγενούς αέριου το Mg αποβάλλει 2 ηλεκτρόνια ενώτο Η προσλαμβάνει 1:

Άρα κατά τη δημιουργία του δεσμού ένα άτομο Mg αποβάλλει 2 ηλεκτρόνια ταοποία προσλαμβάνουν 2 άτομα H.

Οι ηλεκτρονιακές δομές των ατόμων των στοιχείων είναι:

8Ο: Κ(2), L(6) O⋅ ⋅i i

i i 1H: K(1) Hi

To O έχει 2 μονήρη ηλεκτρόνια, άρα μπορεί να σχηματίσει μέχρι 2 απλούς ομοιο-πολικούς δεσμούς, ενώ κάθε άτομο Η έχει 1 μονήρες ηλεκτρόνιο και μπορεί νασχηματίσει μόνο 1 απλό ομοιοπολικό δεσμό. Άρα:

3. Να υπολογίσετε τον αριθμό οξείδωσης του S στα παρακάτω μόρια και ιόντα:α. Η2S β. Na2SO4 γ. SO3

2–

Λύση:

Έστω x ο αριθμός οξείδωσης του θείου.α. Η2S: Σύμφωνα με τους κανόνες ισχύει:

2. Α.Ο.Η +1·Α.Ο.S = 0 ⇔ 2(+1) + x = 0 ⇔ x = –2 δηλαδή, στο Η2S έχουμε A.O.S = –2

β. Νa2SO4: Iσχύει2·Α.Ο.Na +1·Α.Ο.S + 4A.O.O = 0 ⇔ 2(+1) + x + 4(–2) = 0 ⇔ x = +6δηλαδή, στο Na2SO4 έχουμε A.O.S = +6.

γ. SO32–: Ισχύει

1·Α.Ο.S + 3·Α.Ο.Ο = –2 ⇔ x + 3(–2) = –2 ⇔ x = +4δηλαδή στο SO3

2– έχουμε A.O.S = +4



44. Λύνουμε μόνοι μας Βήμα 4ο

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Λύνουμεμόνοι μας

1. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 11Νa β. 35Br γ. 20Ca2+ δ. 17Cl–

2. Το άτομο ενός στοιχείου Χ έχει μαζικό αριθμό 37 και περιέχει στον πυρήνατου 3 νετρόνια περισσότερα από πρωτόνια. Να βρεθούν:α. Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου.β. Η ηλεκτρονιακή δομή του στοιχείου.γ. Η ομάδα και η περίοδος που ανήκει το στοιχείο.



45.Βήμα 4ο Λύνουμε μόνοι μας

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

3. Στο κατιόν Li+ o αριθμός των νετρονίων είναι διπλάσιος από τον αριθμότων ηλεκτρονίων, ενώ ο μαζικός του αριθμός είναι 7. Να βρεθούν:α. Ο ατομικός αριθμός του στοιχείου.β. Η ηλεκτρονιακή δομή του στοιχείου.γ. Η ομάδα και η περίοδος που ανήκει το στοιχείο.

4. Να βρείτε σε ποια ομάδα και ποια περίοδο του περιοδικού πίνακα είναιτοποθετημένα τα παρακάτω χημικά στοιχεία:α. 2Ηe β. 13Al γ. 18Ar δ. 5B




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

5. Nα βρείτε τον ατομικό αριθμό των παρακάτω στοιχείων:α. Του πρώτου αλογόνου.β. Του τρίτου ευγενούς αερίου.γ. Της δεύτερης αλκαλικής γαίας.δ. Του στοιχείου της 4ης περιόδου με τη μεγαλύτερη ατομική ακτίνα.

6. Δίνονται τα στοιχεία: 6C, 7N, 12Mg, 14Si, 17Cl, 20Ca. Να βρείτε ποια απόαυτά έχουν παραπλήσιες χημικές ιδιότητες.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

7. Να συγκρίνετε ως προς το μέγεθος τα παρακάτω ζεύγη:α. 11Νa - 14Si β. 9F - 35Br γ. 19K+ - 17Cl–

8. Να υπολογίσετε τον αριθμό οξείδωσης του Ν στις παρακάτω ενώσεις καιστα παρακάτω ιόντα:α. Ν2Ο5 β. ΝΗ3 γ. NaNO3 δ. Ca(NO2)2




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

9. Να συμπληρώσετε τον πίνακα γράφοντας σε κάθε κενό τον αντίστοιχο μο-ριακό τύπο και να ονομάσετε τις ενώσεις που προκύπτουν:




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

10. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των ιοντικών ενώσεων:α. NaH β. MgBr2 γ. Ca3N2

Δίνονται οι ατομικοί αριθμοί: Νa = 11, H = 1, Mg = 12, Br = 35, Ca = 20, N = 7




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

11. Nα γράψετε τους ηλεκτρονιακούς και τους συντακτικούς τύπους τωνομοιοπολικών ενώσεων:α. ΗBr β. PCl3 γ. HCNΔίνονται οι ατομικοί αριθμοί: H = 1, Br = 35, P = 15, Cl = 17, C = 6, N = 7.


51.Βήμα 5ο Ελέγχουμε τη γνώση μας


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Ελέγχουμε τηγνώση μας

Θέμα 1ο

Α. Ο μέγιστος αριθμός ηλεκτρονίων σε στιβάδα με κύριο κβαντικό αριθμό n,δίνεται από τη σχέση:α. n2 β. 4n γ. 2n2 δ. 2n + 1

(Μονάδες 5)

Β. Τα χημικά στοιχεία της VA ομάδας του περιοδικού πίνακα έχουν στην εξω-τερική στιβάδα:α. 5 μονήρη ηλεκτρόνια β. 4 μονήρη ηλεκτρόνιαγ. 2 μονήρη ηλεκτρόνια δ. 3 μονήρη ηλεκτρόνια

(Μονάδες 5)

Γ. Το Κ έχει στις ενώσεις του αριθμό οξείδωσης:α. +2 β. –2 γ. 0 δ. +1

(Μονάδες 5)

Δ. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.α. Η στιβάδα με την μικρότερη ενέργεια είναι η Κ.β. Σε μία ομάδα του περιοδικού πίνακα η ατομική ακτίνα αυξάνεται από κάτω

προς τα πάνω.γ. Ο δεσμός στο μόριο του Cl2 είναι πολωμένος.δ. Τα αλογόνα είναι μέταλλα.ε. Δομικές μονάδες των ομοιοπολικών ενώσεων είναι τα μόρια.

(Μονάδες 10)


52. Ελέγχουμε τη γνώση μας Βήμα 5ο


.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 2ο

Α. Να συμπληρώσετε τα κενά στον παρακάτω πίνακα:

(Μονάδες 12)

Β. Να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:α. ΜgCl2 β. K2O γ. NH3

Δίνονται οι ατομικοί αριθμοί: Μg = 12, Cl = 17, K = 19, O = 8, N = 7, H = 1.(Μονάδες 9)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Γ. Να γράψετε την ηλεκτρονιακή δομή των:α. 20Ca β. 16S

(Μονάδες 4)

Θέμα 3ο

A. Nα συγκρίνετε την ατομική ακτίνα των:α. 7Ν και 15Ρ β. 19Κ και 20Ca

(Μονάδες 10)

Β. Δίνονται τα χημικά στοιχεία Χ και Ψ. Το Χ βρίσκεται στην 2η περίοδο και,στην ΙVA ομάδα, ενώ το Ψ βρίσκεται στην 3η περίοδο και έχει 6 ηλεκτρό-νια στην εξωτερική του στιβάδαα. Να υπολογίσετε τους ατομικούς αριθμούς των Χ και Ψ.β. Βα γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους των Χ και Ψ.γ. Το στοιχείο Ψ είναι μέταλλο ή αμέταλλο;.

(Μονάδες 15)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 4ο

Δίνονται τα χημικά στοιχεία Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, με ατομικούς αριθμούς 3, 5, 9,11, 17, 37 αντίστοιχα.α. Ποια από τα στοιχεία έχουν παρόμοιες ιδιότητες;β. Να γράψετε τους χημικούς τύπους των ενώσεων του υδρογόνου (1Η) με το

Δ και το Γ.γ. Να συγκρίνετε τις ατομικές ακτίνες των Γ, Δ, Ε.

(Μονάδες 25)



Να γνωρίζει ποιες ενώσεις είναι οξέα, βάσεις, άλατα και οξείδια.

Να ονομάζει ανόργανες ενώσεις, όταν δίνεται ο μοριακός τύπος καινα γράφει το μοριακό τύπο όταν δίνεται το όνομα της ένωσης.

Να γνωρίζει ποιες κατηγορίες οξέων υπάρχουν καθώς και τις ιδιότητεςπου αποτελούν τον όξινο χαρακτήρα.

Να γνωρίζει ποιες κατηγορίες βάσεων υπάρχουν καθώς και τις ιδιότη-τες που αποτελούν το βασικό χαρακτήρα.

Να γνωρίζει τι είναι η κλίμακα του pH και τι τιμές pH μπορεί να πάρει έναδιάλυμα όταν είναι όξινο, ουδέτερο ή βασικό.

Να γνωρίζει ποια οξείδια χαρακτηρίζονται όξινα, βασικά, ουδέτερα καινα βρίσκει τον ανυδρίτη ενός οξέος ή μίας βάσης.

Να γνωρίζει τις ιδιότητες των αλάτων.

Να γνωρίζει τι είναι η ταχύτητα και τι η απόδοση μίας αντίδρασης, κα-θώς και τους παράγοντες από τους οποίους εξαρτώνται.

Να γνωρίζει ποιες αντιδράσεις χαρακτηρίζονται οξειδοαναγωγικές καιποιες είναι οι κυριότερες κατηγορίες οξειδοαναγωγικών αντιδράσεων.

Να γνωρίζει ποιες αντιδράσεις χαρακτηρίζονται μεταθετικές και ποιεςείναι οι κυριότερες κατηγορίες μεταθετικών αντιδράσεων.

Να γράφει σωστά τις χημικές εξισώσεις που περιγράφουν τις αντιδράσεις.


Οξέα - βάσεις - άλατα - οξείδια


• Οξέα, χαρακτηρίζονται κατά τον Arrhenius οι υδρογονούχες ενώσεις που ότανδιαλυθούν στο νερό δίνουν κατιόντα υδρογόνου (Η+).Τα οξέα έχουν γενικό τύπο ΗxA όπου:Α: Είναι αμέταλλο (F, Cl, Br, I, S) ή πολυατομικό ανιόν (ΝΟ3

–, SO42–...)

x: Ο αριθμός οξείδωσης του Α.

• Κατηγορίες οξέων:Ανάλογα με τον αριθμό Η+ που δίνει κάθε μόριό τους όταν διαλύεται στο νερό:α. Μονοπρωτικά (ή μονοβασικά): Δίνουν ένα Η+ από κάθε μόριο οξέος. Δη-

λαδή έχουν τύπο ΗΑ, π.χ. ΗΝΟ3(aq) → H+(aq) + NO3

–(aq)

β. Διπρωτικά (ή διβασικά): Δίνουν δύο Η+ από κάθε μόριο οξέος. Δηλαδήέχουν τύπο Η2Α: Η2S(aq) 2H+

(aq) + S2–(aq)

γ. Πολυπρωτικά (ή πολυβασικά): Δίνουν περισσότερα από δύο Η+ από κάθεμόριο οξέος. Δηλαδή έχουν τύπο ΗxΑ με x > 2:π.χ. 3-

3 4 (aq) 4(aq)(aq)H PO 3H PO+→ +

Ανάλογα με το αν περιέχουν οξυγόνο στο μόριό τους:α. Οξυγονούχα οξέα: Είναι τα οξέα που περιέχουν οξυγόνο στο μόριό τους.

Δηλαδή, το Α είναι οξυγονούχο πολυατομικό ανιόν, π.χ. ΗΝΟ3

β. Μή οξυγονούχα οξέα: Είναι τα οξέα που δεν περιέχουν οξυγόνο στο μόριότους. Δηλαδή το Α είναι αμέταλλο ή κυάνιο. π.χ. ΗCl

Ανάλογα με το αν ιοντίζονται πλήρως ή μερικώς:α. Ισχυρά οξέα: Είναι τα οξέα που ιοντίζονται πλήρως. Δηλαδή όταν διαλύο-

νται στο νερό, όλα τα μόρια του οξέος μετατρέπονται σε ιόντα, π.χ. HBrβ. Ασθενή οξέα: Είναι τα οξέα που ιοντίζονται μερικώς. Δηλαδή όταν διαλύο-

νται στο νερό, στο διάλυμα συνυπάρχουν μόρια του οξέος και ιόντα. π.χ. H2S

• Ονοματολογία οξέων:α. Αν το οξύ είναι μη οξυγoνούχο, το όνομα του ΗxA είναι: υδρο + όνομα Α

π.χ. HCl: υδροχλώριο και HBr: υδροβρώμιο→→→→→ Τα υδατικά διαλύματα αυτών των οξέων ονομάζονται:

υδρο + όνομα Α + ικό οξύ, π.χ. HCl(aq): υδροχλωρικό οξύ





β. Αν το οξύ είναι οξυγoνούχο, το όνομα του ΗxA είναι: όνομα Α + οξύπ.χ. HΝΟ3: νιτρικο οξύ και Η3PO4: φωσφορικό οξύ

• Βάσεις, χαρακτηρίζονται κατά τον Arrhenius οι ενώσεις που όταν διαλύονται στονερό διΐστανται και δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ–).Οι βάσεις έχουν γενικό τύπο Μ(ΟΗ)x όπου:Μ: είναι μέταλλοx: ο αριθμός οξείδωσης του Μ(x ≤≤≤≤≤ 3).→→→→→ Στις βάσεις ανήκει και η Αμμωνία (ΝΗ3) η οποία είναι ομοιοπολική ένωση

και δεν ακολουθεί τον γενικό τύπο. Όταν διαλύεται στο νερό ιοντίζεται καιδίνει ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ–): ΝΗ3(aq) + H2O(l) NH+

4(aq) + OH–(aq)

• Κατηγορίες βάσεων:Ανάλογα με τον αριθμό ΟΗ– που δίνει κάθε μόριό τους όταν διαλύεται στο νερό:α. Μονοϋδροξυλικές (ή μονόξινες): Δίνουν ένα ΟΗ– από κάθε μόριο βάσης.

Δηλαδή έχουν τύπο ΜΟΗ: π.χ. NaOH(aq) → Na+(aq) + OH–

(aq)

β. Πολυυδροξυλικές (ή πολυόξινες): Δίνουν περισσότερα από 1 ΟΗ– απόκάθε μόριο βάσης. Δηλαδή έχουν τύπο Μ(ΟΗ)x, x > 1:π.χ. 3 –

3 (aq) (aq)(aq)Fe(OH) Fe 3OH+→ +

Ανάλογα με το άν διίστανται πλήρως ή μερικώς:α. Ισχυρές βάσεις: Είναι οι βάσεις που διίστανται πλήρως, π.χ. Ba(OH)2.β. Ασθενείς βάσεις: Είναι οι βάσεις που δεν μετατρέπονται πλήρως σε ιόντα

κατά την διάλυσή τους στο νερό, π.χ. ΝΗ3.

• Oνοματολογία βάσεων:Το όνομα της βάσης Μ(ΟΗ)x είναι: υδροξείδιο + όνομα Μπ.χ. ΚΟΗ: υδροξείδιο του καλίου→→→→→ Όταν το μέταλλο έχει περισσότερους από ένα αριθμό οξείδωσης, αυτός δηλώ-

νεται με ένα λατινικό αριθμό στο τέλος του ονόματος.π.χ. Fe(OH)3: υδροξείδιο του σιδήρου ΙΙΙ

• Ιδιότητες οξέων ή όξινος χαρακτήρας:Οι κοινές ιδιότητες των υδατικών διαλυμάτων των οξέων είναι:α. Έχουν ξινή γεύση.β. Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών.γ. Αντιδρούν με ορισμένα μέταλλα και παράγεται αλάτι ενώ ταυτόχρονα απε-

λευθερώνεται αέριο υδρογόνο:δ. Αντιδρούν με βάσεις, η αντίδραση ονομάζεται εξουδετέρωση.ε. Άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα. Τα οξέα είναι ηλεκτρολύτες, γι’ αυτό και τα

υδατικά τους διαλύματα επιτρέπουν τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύμα-




τος. Κατά την ηλεκτρόλυση διαλύματος οξέος, απελευθερώνεται στο αρνητι-κό ηλεκτρόδιο (κάθοδος) αέριο υδρογόνο.

→→→→→ Οι παραπάνω κοινές ιδιότητες οφείλονται στα κατιόντα υδρογόνου που υπάρ-χουν σε όλα τα υδατικά διαλύματα των οξέων.

• Ιδιότητες βάσεων ή βασικός χαρακτήρας:Οι κοινές ιδιότητες των υδατικών διαλυμάτων των βάσεων είναι:α. Έχουν καυστική γεύση και σαπωνοειδή αφή.β. Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών.γ. Αντιδρούν με οξέα, η αντίδραση ονομάζεται εξουδετέρωση.δ. Άγουν το ηλεκτρικό ρεύμα. Οι βάσεις είναι ηλεκτρολύτες, γι’ αυτό και τα

υδατικά τους διαλύματα επιτρέπουν τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύμα-τος. Κατά την ηλεκτρόλυση διαλύματος βάσεως, απελευθερώνεται στο αθε-τικό ηλεκτρόδιο (άνοδος) αέριο οξυγόνο.

→→→→→ Οι παραπάνω κοινές ιδιότητες οφείλονται στα ανιόντα υδροξειδίου που υπάρ-χουν σε όλα τα υδατικά διαλύματα των βάσεων.

• pH (πε - χα):Σε όλα τα υδατικά διαλύματα συνυπάρχουν κατιόντα Η+ και ανιόντα ΟΗ–. Ανένα διάλυμα είναι όξινο ή βασικό εξαρτάται από τις ποσότητες των ιόντων αυτών:Όξινο δ/μα: Η+ > ΟΗ– Βασικό δ/μα: Η+ < ΟΗ– Ουδέτερο δ/μα: Η+ = ΟΗ–

Για να μετρήσουμε την οξύτητα ή τη βασικότητα ενός διαλύματος χρησιμοποιούμετην κλίμακα του pH. Οι τιμές του pΗ για υδατικά διαλύματα θερμοκρασίας 25 oCείναι από 0 έως 14. Όταν:Όξινο δ/μα: pΗ < 7 Βασικό δ/μα: pΗ > 7 Ουδέτερο δ/μα: pΗ = 7

→→→→→ Όσο μικρότερη είναι η τιμή του pH τόσο πιο όξινο είναι το διάλυμα.→→→→→ Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του pH τόσο πιο βασικό είναι το διάλυμα.→→→→→ Κατά την αραίωση ενός διαλύματος, δηλαδή κατά την προσθήκη διαλύτη, το pH

του διαλύματος τείνει πρός το 7, ανεξάρτητα από το αν αυτό είναι όξινο ή βασικό.

• Οξείδια, είναι οι δυαδικές ενώσεις των στοιχείων με το οξυγόνο.Τα οξείδια έχουν γενικό τύπο Σ2Οx όπου:Σ: Κάποιο στοιχείο, μέταλλο ή αμέταλλο και Χ: Ο αριθμός οξείδωσης του Σ.

• Oνοματολογία οξειδίων:Το όνομα ενός οξειδίου Σ2Οx είναι: οξείδιο του Σ, π.χ. CaO: οξείδιο του ασβεστίου

→→→→→ Όταν έχουμε οξείδιο μετάλλου με πολλούς αριθμούς οξείδωσης, τότε αυτόςδηλώνεται με έναν λατινικό αριθμό στο τέλος του ονόματος:π.χ. FeO: οξείδιο του σιδήρου ΙΙ.




→→→→→ Όταν ένα αμέταλλο στοιχείο έχει πολλούς αριθμούς οξείδωσης, σχηματίζειδιάφορα οξείδια, τα οποία διακρίνονται με πρόταξη στο όνομά τους του αριθ-μιτικού μονο-, δι-, τρι-, κ.λπ. που δηλώνει τον αριθμό των ατόμων του οξυγό-νου, π.χ. Ν2Ο3: τριοξείδιο του αζώτου.

• Κατηγορίες οξειδίων:α. Όξινα οξείδια (ή ανυδρίτες οξέων): Είναι κυρίως οξείδια αμετάλλων και μπο-

ρούν θεωρητικά να προέλθουν από τα αντίστοιχα οξυγονούχα οξέα με πλήρηαφυδάτωση, π.χ. 2-H O

2 4 3H SO SO→ Άρα το SO3 είναι ανυδρίτης του Η2SO4.→→→→→ Τα όξινα οξείδια έχουν χημική συμπεριφορά ανάλογη με τα οξέα των

οποίων είναι ανυδρίτες.β. Βασικά οξείδια (ή ανυδρίτες βάσεων): Είναι οξείδια μετάλλων και μπορούν

θεωρητικά να προέλθουν από τις αντίστοιχες βάσεις με πλήρη αφυδάτωση,π.χ. 2-H O

2Ca(OH) CaO→ Άρα το CaO είναι ανυδρίτης του Ca(OH)2.→→→→→ Τα βασικά οξείδια έχουν χημική συμπεριφορά ανάλογη με τις βάσεις των

οποίων είναι ανυδρίτες.γ. Επαμφοτερίζοντα οξείδια: Είναι τα οξείδια που μπορούν να συμπεριφέρο-

νται και σαν όξινα (παρουσία βάσης) και σαν βασικά (παρουσία οξέος), π.χ.ΖnO, Al2O3, PbO, SnO.

• Άλατα είναι ιοντικές ενώσεις που περιέχουν κατιόν Μ (μέταλλο ή πολυατομικό κα-τιόν) και ανιόν Α (αμέταλλο πλήν του Ο2- ή πολυατομικό ανιόν πλην του ΟΗ–).Τα άλατα έχουν γενικό τύπο ΜψΑx όπου:Μx+: κατιόν μετάλλου ή πολυατομικό κατιόν (ΝΗ4

+).Αψ-: ανιόν αμετάλλου (πλήν του Ο2–) ή πολυατομικό ανιόν (πλην του ΟΗ–).

• Oνοματολογία αλάτων:α. Αν το άλας είναι μη οξυγoνούχο, το όνομα του ΜψAx είναι:

όνομα Α - ούχο(ς) + όνομα Μ, π.χ. ΝaCl: χλωριούχο νάτριοβ. Αν το άλας είναι οξυγoνούχο, το όνομα του ΜψAx είναι:

όνομα Α + όνομα Μ, π.χ. ΚΜnO4: υπερμαγγανικό κάλιο→→→→→ Όταν το μέταλλο έχει πολλούς αριθμούς οξείδωσης, αυτός δηλώνεται με ένα

λατινικό αριθμό στο τέλος του ονόματος, π.χ. FeS: θειούχος σίδηρος ΙΙ.

• Ιδιότητες αλάτων:α. Είναι στερεά με υψηλά σημεία τήξης.β. Είναι ισχυροί ηλεκτρολύτεςγ. Τα περισσότερα είναι ευδιάλυτα στο νερό.

• Χημικές αντιδράσεις ή χημικά φαινόμενα χαρακτηρίζονται οι μεταβολές στιςοποίες από ορισμένα αρχικά σώματα (αντιδρώντα) δημιουργούνται νέα (προϊό-ντα) με διαφορετικές ιδιότητες.




• Χημικές εξισώσεις:Είναι ποιοτικές και ποσοτικές εκφράσεις των χημικών αντιδράσεων.Τα αντιδρώντα γράφονται στο πρώτο μέρος ενώ τα προϊόντα γράφονται στο δεύτερο:

Αντιδρώντα →→→→→ ΠροϊόνταΓια να είναι σωστή μια χημική εξίσωση πρέπει:

α. Να παριστάνει ένα πραγματοποιήσιμο χημικό φαινόμενο.

β. Το είδος και ο αριθμός των ατόμων ενός στοιχείου που υπάρχει στα αντιδρώ-ντα να υπάρχει και στα προϊόντα.

γ. Να υπάρχει ισότητα ηλεκτρικών φορτίων στα αντιδρώντα και στα προϊόντα.

Για να εξασφαλίσουμε ότι ο αριθμός των ατόμων κάθε στοιχείου είναι ίδιος στα αντι-δρώντα και στα προϊόντα, σημειώνουμε συντελεστές στα δύο μέρη της εξίσωσης.

π.χ. Ν2(g) + 3H2(g) →→→→→ 2NH3(g)

1 μόριο Ν2 και 3 μόρια Η2 δίνουν 2 μόρια ΝΗ3

• Ταχύτητα αντίδρασης ορίζεται η μεταβολή της συγκέντρωσης ενός από τααντιδρώντα ή τα προϊόντα στη μονάδα του χρόνου.Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα μίας αντίδρασης είναι:

α. Η συγκέντρωση των αντιδρώντων: Αύξηση της συγκέντρωσης προκαλείαύξηση της ταχύτητας της αντίδρασης.

β. Η θερμοκρασία: Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία στην οποία πραγματο-ποιείται η αντίδραση, τόσο μεγαλύτερη είναι η ταχύτητά της.

γ. Οι καταλύτες: Καταλύτες ονομάζονται σώματα που με την παρουσία τουςαυξάνουν την ταχύτητα μιας αντίδρασης, χωρίς να καταναλώνονται.

δ. Επιφάνεια επαφή των στερεών αντιδρώντων σωμάτων: Όταν αυξηθεί ηεπιφάνεια επαφής του στερεού αντιδρώντος σώματος, αυξάνεται και η ταχύ-τητα της αντίδρασης.

ε. Η πίεση: Η ταχύτητα της αντίδρασης εξαρτάται από την πίεση όταν κάποιο από τααντιδρώντα είναι αέριο. Αύξηση της πίεσης συνεπάγεται αύξηση της ταχύτητας.

• Ενδόθερμες αντιδράσεις ονομάζονται οι αντιδράσεις που απορροφούν θερμότη-τα από το περιβάλλον.

• Εξώθερμες αντιδράσεις ονομάζονται οι αντιδράσεις που ελευθερώνουν θερμό-τητα στο περιβάλλον.

• Απόδοση αντίδρασης είναι ο λόγος της ποσότητας ενός από τα προϊόντα πουπαίρνουμε στην πράξη, προς την ποσότητα που θα παίρναμε θεωρητικά.




• Οξειδοναναγωγικές είναι οι αντιδράσεις στις οποίες μεταβάλλεται ο αριθμόςοξείδωσης ορισμένων από τα στοιχεία που συμμετέχουν.

Οι οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες:

α. Αντιδράσεις σύνθεσης: είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δύο ή περισσότερεςχημικές ουσίες ενώνονται και δίνουν μία χημική ένωση.

π.χ. Η2(g) + Cl2(g) →→→→→ 2HCl(g)

β. Αντιδράσεις αποσύνθεσης ή διάσπασης: είναι οι αντιδράσεις στις οποίεςμία χημική ένωση διασπάται σε απλούστερες χημικές ουσίες (διάσπαση) ήστα στοιχεία της (αποσύνθεση).

π.χ. 2ΚClO3(s) →→→→→ 2KCl(s) + 3O2(g)

γ. Αντιδράσεις απλής αντικατάστασης: είναι οι αντιδράσεις στις οποίες ένα στοι-χείο (μέταλλο ή αμέταλλο) αντικαθιστά ένα άλλο που βρίσκεται σε μία ένωσή του.

Πραγματοποιούνται σύμφωνα με τα παρακάτω γενικά σχήματα:1. Αντικατάσταση μετάλλου ή υδρογόνου (Θ) από άλλο μέταλλο (Μ):

Μ + ΘΑ →→→→→ ΜΑ + Θ2. Αντικατάσταση αμέταλλου (Α΄) από άλλο αμέταλλο (Α):

Α + ΘΑ΄ →→→→→ ΘΑ + Α΄

Για να γίνει μία αντίδραση απλής αντικατάστασης θα πρέπει το Μ να είναιδραστικότερο του Θ ή το Α δραστικότερο του Α΄.

π.χ. η αντίδραση Fe και K2SO4 δεν πραγματοποιείται, γιατί ο Fe είναι λιγό-τερο δραστικός από το Κ: Fe + K2SO4 →→→→→ Δεν πραγματοποιείται

Οι κυριότερες περιπτώσεις αντιδράσεων απλής αντικατάστασης είναι:• Μέταλλο1 + Αλάτι1 →→→→→ Αλάτι2 + Μέταλλο2

π.χ. 2Αl(s) + 3FeCl2(aq) → 2AlCl3(aq) + 3Fe(s)

→→→→→ Μέταλλα με πολλούς αριθμούς οξείδωσης εμφανίζονται στα προϊόνταμε τον μικρότερο αριθμό οξείδωσης. Εξαιρείται ο χαλκός που δίνει ε-νώσεις του Cu+2.

• Μέταλλο + Οξύ →→→→→ Αλάτι + Υδρογόνοπ.χ. Fe(s) + 2HBr(aq) → FeBr2(aq) + H2(g)

→→→→→ Τα μέταλλα στα προϊόντα εμφανίζονται με τον μικρότερο αριθμό οξείδωσης.Τα διαλύματα ΗΝΟ3 και πυκνού Η2SO4, όταν αντιδρούν με μέταλλα,δίνουν πολύπλοκες οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις και όχι αντιδράσειςαπλής αντικατάστασης.




• Αντιδράσεις μετάλλου με νερό:α. Δραστικό μέταλλο (Κ, Βa, Ca, Na) + Η2Ο →→→→→ Βάση + Υδρογόνο

π.χ. 2Νa(s) + 2H2O(l) → 2NaOH(aq) + H2(g)

β. μέταλλο + Η2Ο →→→→→ οξείδιο του μετάλλου + Υδρογόνοπ.χ. Mg(s) + H2O(g) →Δ MgO(s) + H2(g)

→→→→→ Η αντίδραση πραγματοποιείται με υδρατμούς υψηλής θερμοκρασίας.

• Αντικατάσταση αμετάλλου δυαδικής ένωσης από δραστικότεροαμέταλλο:π.χ. Br2(l) + Na2S(aq) → 2NaBr(aq) + S(s)

• Μεταθετικές είναι οι αντιδράσεις στις οποίες δεν μεταβάλλεται ο αριθμόςοξείδωσης σε κανένα από τα στοιχεία που συμμετέχουν.Οι μεταθετικές αντιδράσεις διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες:α. Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης χαρακτηρίζονται οι μεταθετικές αντι-

δράσεις μεταξύ υδατικών διαλυμάτων, οξέων, βάσεων και αλάτων στις οποίεςγίνεται ανταλλαγή ιόντων. Είναι της μορφής:

Για να πραγματοποιηθεί μία αντίδραση διπλής αντικατάστασης θα πρέπει κά-ποιο από τα προϊόντα να:• Απομακρύνεται ώς αέριο.• Καταβυθίζεται ως ίζημα• Είναι ελάχιστα ιοντιζόμενο σώμαΌταν δε συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω, η αντίδραση δεν πραγματοποιείται.π.χ. CaCl2 + NaNO3 → Δεν πραγματοποιείται

→→→→→ Όταν σχηματίζονται H2CO3 ή H2SO3 διασπώνται και προκύπτουν οι ανυ-δρίτες και νερό:

Η2CO3 → CO2↑ + H2O και H2SO3 → SO2↑ + H2OΕπίσης όταν σχηματίζεται η υποθετική ένωση ΝΗ4ΟΗ στη θέση της γρά-φουμε: ΝΗ4ΟΗ → ΝΗ3↑ + H2O

Οι σημαντικότερες περιπτώσεις διπλής αντικατάστασης είναι:• Οξύ1 + Αλάτι1 →→→→→ Οξύ2 + Αλάτι2

π.χ. H2SO4(aq) + 2NaCl(aq) → 2HCl↑ + Na2SO4(aq)

• Βάση1 + Αλάτι1 →→→→→ Βάση2 + Αλάτι2π.χ. 3NaOH(aq) + FeCl3(aq) → Fe(OH)3↓ + 3NaCl(aq)




• Αλάτι1 + Αλάτι2 →→→→→ Αλάτι3 + Αλάτι4π.χ. Na2SO4(aq) + Pb(NO3)2(aq) → PbSO4↓ + 2NaNO3(aq)

β. Αντιδράσεις εξουδετέρωσης χαρακτηρίζονται οι αντιδράσεις ενός οξέος με μία βάση.Επεκτείνοντας τον όρο της εξουδετέρωσης, τη θέση του οξέος μπορούν ναπάρουν όξινα οξείδια και τη θέση της βάσης βασικά οξείδια.

Στις αντιδράσεις εξουδετέρωσης περιλαμβάνονται οι αντιδράσεις:• Οξύ + Βάση →→→→→ Αλάτι + Νερό

π.χ. 2Η3PO4 + 3Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + 6H2O

→→→→→ Στις αντιδράσεις οξέων με αμμωνία δεν παράγεται νερό.π.χ. 2ΝΗ3 + H2SO4 → (NH4)2SO4

• Όξινο οξείδιο + Βάση →→→→→ Αλάτι + Νερόπ.χ. SO3 + 2NaOH → Na2SO4 + H2O

(H2SO4)

• Βασικό οξείδιο + οξύ →→→→→ Αλάτι + Νερόπ.χ. CaO + 2HNO3 → Ca(NO3)2 + H2O

(Ca(OH)2)

• Όξινο οξείδιο + βασικό οξείδιο →→→→→ Αλάτιπ.χ. N2O5 + Na2O → 2NaNO3

(HNO3) (NaOH)





Α. Από το 3ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίουΝα λύσω τις ασκήσεις:20, 21, 23, 37, 38, 43, 44, 45, 46, 51, 56, 57, 58, 59, 60, 64, 69, 70,71, 72, 76

Β. Από το 3ο κεφάλαιο(Βιβλιομαθήματα Χημείας Α’ Λυκείου, εκδόσεις “ΟΡΟΣΗΜΟ”)Να διαβάσω τις λυμένες ασκήσεις:§ 3.4: 1, 2§ 3.5: 2, 3§ 3,6: 1, 3, 4

Να λύσω τις ασκήσεις:§ 3.2: 1, 2§ 3.3: 1, 3, 4, 5, 6§ 3.4: 1, 3, 4§ 3.5: 2, 3§ 3.6: 1, 2




1. Nα ονομάσετε τις παρακάτω ενώσεις:α. ΚΟΗ β. Αl2S3 γ. ΗΒr δ. ZnO ε. Fe(OH)3

ζ. Cu(NO3)2 η. Ca3(PO4)2 θ. SO2 ι. H2SO4 κ. HClO4

Λύση:

α. υδροξείδιο του καλίου β. θειούχο αργίλιο γ. υδροβρώμιοδ. οξείδιο του ψευδαργύρου ε. υδροξείδιο του σιδήρου ΙΙΙ ζ. νιτρικός χαλκός ΙΙη. φωσφορικό ασβέστιο θ. διοξείδιο του θείου ι. θειικό οξύκ. υπερχλωρικό οξύ

2. Να γράψετε τους μοριακούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:α. υδροξείδιο του χαλκού Ι β. υδροϊώδιο γ. οξείδιο του αργύρουδ. χλωριώδες νάτριο ε. υδροκυάνιο ζ. διχρωμικός σίδηρος ΙΙΙη. ανθρακικό οξύ θ. φωσφορικό κάλιο ι. πεντοξείδιο του φωσφόρουκ. χλωριούχο βάριο

Λύση:

α. CuΟΗ β. HI γ. Ag2O δ. NaClO2 ε. HCNζ. Fe2(Cr2O7)3 η. H2CO3 θ. K3PO4 ι. P2O5 κ. BaCl2

3. Να συμπληρώσετε όσες από τις παρακάτω αντιδράσεις μπορούν να γίνουν:α. Ca + HCl → β. Na + Al2(SO4)3 →γ. Mn + BaS → δ. K + H2O →ε. Zn(OH)2 + HNO3 → ζ. KOH + SO3 →η. CaO + H3PO4 → θ. Ν2Ο5 + Νa2O →

Λύση:

α. Ca + 2HCl → CaCl2 + H2

β. 6Na + Al2(SO4)3 → 3Na2SO4 + 2Alγ. Mn + BaS → δεν γίνεται




66. Λύνουμε περισσότερες ασκήσεις Βήμα 3ο

δ. 2K + 2H2O → 2ΚΟΗ + Η2

ε. Zn(OH)2 + 2HNO3 → Ζn(NO3)2 + 2H2Oζ. 2KOH + SO3 → K2SO4 + H2Oη. 3CaO + 2H3PO4 → Ca3(PO4)2 + 3H2Oθ. Ν2Ο5 + Νa2O → 2NaNO3

4. Nα γράψετε τη χημική εξίσωση μίας αντίδρασης απλής αντικατάστα-σης, διπλής αντικατάστασης, εξουδετέρωσης, στις οποίες να προκύπτειως προϊόν ΒaSO4.

Λύση:

Απλή αντικατάσταση: Βa + FeSO4 → BaSO4 + FeΔιπλή αντικατάσταση: Βa(ΝΟ3)2 + Κ2SO4 → BaSO4↓ + 2ΚΝΟ3

Εξουδετέρωση: Βa(OH)2 + H2SO4 → BaSO4 + 2H2O

5. Nα γράψετε τις χημικές αντιδράσεις που οδηγούν στην παρασκευή Ca(NO3)2με αντιδρώντα σώματα:α. οξύ και βάση β. οξύ και βασικό οξείδιογ. όξινο οξείδιο και βάση δ. όξινο οξείδιο και βασικό οξείδιο

Λύση:

α. 2HNO3 + Ca(OH)2 → Ca(NO3)2 + 2H2Oβ. 2HNO3 + CaΟ → Ca(NO3)2 + H2Oγ. N2O5 + Ca(OH)2 → Ca(NO3)2 + H2Oδ. Ν2Ο5 + CaO → Ca(NO3)2

6. Να βρείτε τους ανυδρίτες των:α. ΗClO4 β. H2SO3 γ. KOH δ. Αl(OH)3

Λύση:

α. 2HClO4 2H O−→ Cl2O7 δηλαδή ανυδρίτης του HClO4 είναι το Cl2O7.

β. H2SO3 2H O−→ SO2 δηλαδή ανυδρίτης του Η2SO3 είναι το SO2.

γ. 2KOH 2H O−→ K2O δηλαδή ανυδρίτης του KOH είναι το K2O.

δ. 2Al(OH)3 23H O−→ Al2O3 δηλαδή ανυδρίτης του Al(OH)3 είναι το Al2O3.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


1. Nα ονομάσετε τις παρακάτω ενώσεις:α. H2S β. Na2O γ. CuOH δ. NH4ClO ε. H2CO3

ζ. Zn(OH)2 η. FeO θ. HCN ι. CaS κ. P2O5

λ. ΗClO3 μ. SO3 ν. NH3 ξ. FeHPO4 ο. HMnO4

2. Nα γράψετε τους μοριακούς τύπους των παρακάτω ενώσεων:α. διοξείδιο του άνθρακα β. διχρωμικό οξύ γ. βρωμιούχος χαλκός ΙΙδ. νιτρικός ψευδάργυρος ε. θειούχο αργίλιο ζ. υδροξείδιο του σιδήρου ΙΙΙη. διοξείδιο του θείου θ. υδροφθόριο ι. κυανιούχο βάριοκ. όξινο θειικό νάτριο λ. χλωριούχο αμμώνιο μ. φωσφορικό οξύν. υδροξείδιο του βαρίου ξ. βρωμικό οξύ ο. οξείδιο του αργύρου




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

3. Να αντιστοιχίσετε τα διαλύματα της στήλης Α με τις τιμές pH της στήλης Β:

Στήλη Α

1. πυκνό διάλυμα ΚΟΗ2. αραιό διάλυμα ΚCl3. αραιό διάλυμα ΗΝΟ3

4. αραιό διάλυμα ΚΟΗ5. πυκνό διάλυμα ΗΝΟ3

Στήλη Β

α. pH = 3β. pH = 1γ. pH = 9δ. pH = 7ε. pH = 13

4. Nα βρείτε τους ανυδρίτες των παρακάτω οξέων και βάσεων:α. ΗΝΟ2 β. Η2CO3 γ. H3PO4 δ. Ba(OH)2 ε. Fe(OH)3

5. Nα γράψετε το μοριακό τύπο και το όνομα:α. Ενός διπρωτικού οξυγονούχου οξέος.β. Μίας μονοϋδροξυλικής βάσης.γ. Ενός μή οξυγονούχου άλατος.δ. Μίας διυδροξυλικής βάσης.ε. Ενός μονοπρωτικού μη οξυγονούχου οξέος.ζ. Ενός οξυγονούχου άλατος.

6. Να συμπληρώσετε τους κατάλληλους συντελεστές στις παρακάτω χη-μικές εξισώσεις:α. Αl + HCl → AlCl3 + H2

β. N2O3 + H2O → HNO2

γ. CaCl2 + Na3PO4 → Ca3(PO4)2 + NaClδ. Zn(OH)2 + FeCl3 → ZnCl2 + Fe(OH)3




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

7. Να συμπληρώσετε όσες από τις παρακάτω χημικές εξισώσεις μπορούν ναπραγματοποιηθούν:α. Νa + HCN → β. Cu + H3PO4 →γ. Ba + FeCl3 → δ. NaNO3 + K2CO3 →ε. Na2SO4 + Ba(NO3)2 → ζ. (NH4)2SO3 + HCl →η. HClO4 + Ca(OH)2 → θ. NH3 + H3PO4 →ι. K2O + H2SO4 → κ. SO3 + CaO →

8. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω χημικές εξισώσεις:α. .................... + .................... → PbS + HNO3

β. .................... + .................... → NH4Brγ. .................... + HCN → Ba(CN)2 + CO2 + ....................δ. .................... + .................... → NaOHε. .................... + .................... → H2SO4

9. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις μίας αντίδρασης:α. Διπλής αντικατάστασης β. Απλής αντικατάστασηςγ. ΕξουδετέρωσηςΣε όλες τις αντιδράσεις πρέπει να παράγεται ΜgS.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

10. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που οδηγούν στηνπαρασκευή Κ3PO4 με αντιδρώντα:α. Οξύ και βάση. β. Οξύ και βασικό οξείδιο.γ. Όξινο οξείδιο και βάση. δ. Όξινο οξείδιο και βασικό οξείδιο.

11. Για τα μέταλλα Α, Β και Γ έχουμε τις παρακάτω πληροφορίες:• Με HCl αντιδρούν τα Α και Γ.• Το Γ αντιδρά με Η2Ο(l) και παράγεται βάση.• Το Α αντιδρά με Η2Ο(g) και παράγεται οξείδιο.Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, να κατατάξετε τα μέταλλα σύμ-φωνα με τη δραστικότητά τους, αιτιολογώντας την απάντησή σας.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


Θέμα 1ο

Α. Nα γράψετε τους μοριακούς τύπους:α. Ενός οξυγονούχου οξέος β. Ενός διπρωτικού οξέοςγ. Μίας μονουδροξυλικής βάσης δ. Ενός οξειδίουε. Ενός μη οξυγονούχου άλατος

(Μονάδες 10)

Β. Ένα διάλυμα υδροχλωρίου έχει pΗ = 3. Αν στο διάλυμα αυτό προσθέσουμενερό, το pH μπορεί να γίνει:α. 1 β. 5 γ. 7 δ. 9

(Μονάδες 5)

Γ. Ποια οξείδια χαρακτηρίζονται επαμφοτερίζοντα; Δώστε ένα παράδειγμα.(Μονάδες 5)

Δ. Πως μπορούμε να διακρίνουμε αν ένα υδατικό διάλυμα περιέχει ΝaOH ή ΗΝΟ3;(Μονάδες 5)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 2ο

Α. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.α. Όλα τα οξέα είναι υδρογονούχες ενώσεις.β. Το υδροξείδιο του ασβεστίου είναι δισόξινη βάση.γ. Η ένωση Cu2O ονομάζεται οξείδιο του χαλκού ΙΙ.δ. Όλα τα μέταλλα αντιδρούν με τα οξέα.ε. Τα βασικά οξείδια αντιδρούν με βάσεις.

(Μονάδες 10)

Β. Να τοποθετήσετε συντελεστές στις παρακάτω χημικές εξισώσεις:α. Νa + H2O → NaOH + H2

β. Αl + ZnCl2 → AlCl3 + Znγ. Ba(OH)2 + H3PO4 → Ba3(PO4)2 + H2Oδ. ΚClO3 → KCl + O2

ε. Ν2Ο5 + Νa2O → NaNO3(Μονάδες 10)

Γ. Να βρείτε τους ανυδρίτες των:α. H2SO4 β. HNO3 γ. H3PO4 δ. KOH

(Μονάδες 5)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 3ο

Α. Να ονομαστούν οι παρακάτω ενώσεις:α. Αl2S3 β. ΚClO γ. H2Cr2O7 δ. HBr ε. CuOHζ. CO2 η. NH4I θ. NH4NO3 ι. ΝaCN κ. N2O3

(Μονάδες 10)

Β. Να γραφούν οι μοριακοί τύποι των παρακάτω ενώσεων:α. υδροξείδιο του σιδήρου ΙΙΙ β. τριοξείδιο του θείουγ. θειούχο κάλιο δ. υδρόθειοε. ανθρακικό κάλιο ζ. νιτρικό οξύη. οξείδιο του βαρίου θ. χλωρικό οξύι. κυανιούχο ασβέστιο κ. υπερμαγγανικός ψευδάργυρος

(Μονάδες 15)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 4ο

Α. Να συμπληρώσετε όσες από τις παρακάτω αντιδράσεις μπορούν να πραγ-ματοποιηθούν:α. Βa + ΗΒr → β. Ag + HClO4 →γ. Νa + ΖnSO4 → δ. Αl + FeCl2 →ε. Ca + H2O → ζ. H2SO4 + NaCl →η. Κ2SO4 + NaBr → θ. NH4Br + Ca(OH)2 →ι. Ca(NO3)2 + K2CO3 → κ. HClO4 + Al(OH)3 →λ. BaO + H3PO4 → μ. NH3 + HNO3 →

(Μονάδες 15)

B. Nα γράψετε τις χημικές εξισώσεις μίας αντίδρασης:α. Απλής αντικατάστασης β. Διπλής αντικατάστασης γ. Εξουδετέρωσηςπου να έχουν ως προϊόν ΒaSO4.

(Μονάδες 10)



Να γνωρίζει το πως ορίζονται η ατομική μονάδα μάζας, η σχετική ατο-μική μάζα (Αr) και η σχετική μοριακή μάζα (Μr).

Να υπολογίζει την Μr ενός χημικού στοιχείου ή μίας χημικής ένωσης.

Να γνωρίζει τι είναι το mol και τι ο γραμμομοριακός όγκος (Vm).

Να υπολογίζει τα mol μίας χημικής ένωσης ή ενός χημικού στοιχείου, ότανδίνονται η μάζα, ο αριθμός των μορίων ή ο όγκος αν η ουσία είναι αέρια.

Να υπολογίζει την πυκνότητα ενός αερίου γνωστής Μr σε συνθήκες S.T.P.

Να επιλύει ασκήσεις οι οποίες αναφέρονται σε μίγματα δύο ή περισσο-τέρων χημικών στοιχείων ή ενώσεων.

Να γνωρίζει τους νόμους των Boyle - Mariotte, Charles, Gay - Lussac,καθώς και την καταστατική εξίσωση των ιδανικών αερίων.

Να επιλύει ασκήσεις οι οποίες χρησιμοποιώντας την καταστατική εξί-σωση των αερίων, για καθαρές ουσίες και για αέρια μίγματα.

Να γνωρίζει πως ορίζεται η συγκέντρωση ενός διαλύματος.

Να επιλύει ασκήσεις που πρέπει να υπολογίσει τη συγκέντρωση, ταmol της διαλυμένης ουσίας ή τον όγκο ενός διαλύματος.

Να μετατρέπει την συγκέντρωση ενός διαλύματος σε % w/v περιεκτικό-τητα ή σε % w/w περιεκτικότητα.

Να επιλύει ασκήσεις που αναφέρονται σε αραίωση ή συμπύκνωσηενός διαλύματος.


Στοιχειομετρία

76. Τι πρέπει να γνωρίζουμε

Να επιλύει ασκήσεις που αναφέρονται σε ανάμιξη διαλυμάτων της ίδιαςδιαλυμένης ουσίας.

Να γνωρίζει ποιες πληροφορίες παίρνουμε από τους συντελεστέςμίας χημικής εξίσωσης.

Να επιλύει ασκήσεις που:α. Για την επίλυσή τους χρειάζονται απλοί στοιχειομετρικοί υπολογισμοί.

β. Πρέπει να γίνουν στοιχειομετρικοί υπολογισμοί και κάποιο απότα αντιδρώντα είναι ακάθαρτο.

γ. Πρέπει να γίνουν στοιχειομετρικοί υπολογισμοί και κάποιο από τααντιδρώντα βρίσκεται σε περίσσεια.

δ. Πρέπει να γίνουν στοιχειομετρικοί υπολογισμοί σε μία σειρά απόδιαδοχικές αντιδράσεις.

ε. Πρέπει να γίνουν στοιχειομετρικοί υπολογισμοί και έχουμε αντί-δραση ενός μίγματος.




• Ατομική μονάδα μάζας (amu) ορίζεται το 1/12 της μάζας του ατόμου του άν-θρακα - 12 (12C).

1 amu = 1/12 mατόμου12C ≈≈≈≈≈ mp ≈≈≈≈≈ mn = 1,66 · 10-24 g

• Σχετική ατομική μάζα είναι ο αριθμός που μας δείχνει πόσες φορές είναι μεγα-λύτερη η μάζα του ατόμου του στοιχείου από το 1/12 της μάζας του ατόμου τουάνθρακα - 12 (12C).

• Σχετική μοριακή μάζα είναι ο αριθμός που μας δείχνει πόσες φορές είναι μεγα-λύτερη η μάζα του μορίου του στοιχείου ή της χημικής ένωσης από το 1/12 τηςμάζας του ατόμου του άνθρακα - 12 (12C).

• Αριθμός Αvogadro (NA) ονομάζεται ο αριθμός των ατόμων που περιέχονται σε12g 12C. H τιμή του αριθμού Avogadro υπολογίστηκε από τον Loschmidt και είναι:

NA = 6,02 · 1023

• mol ορίζεται ως η ποσότητα της ύλης που περιέχει τόσες στοιχειώδεις οντότητεςόσος είναι ο αριθμός των ατόμων που υπάρχουν σε 12 g του 12C.• 1 mol ατόμων περιέχει ΝΑ άτομα και έχει μάζα Αr g.• 1 mol μορίων περιέχει ΝΑ μόρια και έχει μάζα Mr g.• 1 mol ιόντων περιέχει ΝΑ ιόντα και έχει μάζα σε g ίση με το άθροισμα των Αr

όλων των ατόμων από τα οποία αποτελείται.

• Υπόθεση Αvogadro:Ίσοι όγκοι αερίων ή ατμών στις ίδιες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης περιέ-χουν τον ίδιο αριθμό μορίων. Και αντίστροφα ίσοι αριθμοί μορίων αερίων ή α-τμών που βρίσκονται στις ίδιες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης καταλαμβά-νουν ίδιους όγκους.

• Γραμμομοριακός όγκος (Vm) είναι ο όγκος που καταλαμβάνει 1 mol οποιασδ-ήποτε αέριας ουσίας σε ορισμένες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης.

Πρότυπες συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης (S.T.P.):• θερμοκρασία Τ = 237 Κ ή θ = 0 οC • πίεση P = 1 atm ή 760 mmHgVm = 22,4 L/ mol σε S.T.P. συνθήκες.





• Υπολογισμός αριθμού mol χημικής ένωσης ή χημικού στοιχείου:α. Εάν μας δίνουν την μάζα:

mgn =

Mrg/mol

Αντίστροφα: m = nmol · Mr g/mol

β. Εαν μας δίνουν τον αριθμό των μορίων: Α

Nμόριαn =

Ν μόρια/molΑντίστροφα: Ν = nmol · NA μόρια/mol

γ. Εαν μας δίνουν τον όγκο αέριας ουσίας: VLn =

VmL/molΑντίστροφα: V = nmol·Vm L/mol

• Nόμοι των αερίων:• Νόμος Βοyle - Mariotte: Ο όγκος που καταλαμβάνει ορισμένη ποσότητα

αερίου, σε σταθερή θερμοκρασία, είναι αντιστρόφως ανάλογος της πίεσης.Η μαθηματική διατύπωση του νόμου αυτού είναι:

P · V = σταθερό όταν n, T σταθερά ή P1 · V1 = P2 · V2όπου: Ρ1, Ρ2 η αρχική και η τελική πίεση του αερίου.και: V1, V2 ο αρχικός και ο τελικός όγκος του αερίου.

• Νόμος Charles: Ο όγκος που καταλαμβάνει ορισμένη ποσότητα αερίου, σεσταθερή πίεση, είναι ανάλογος της απόλυτης θερμοκρασίας του.Η μαθηματική διατύπωση του νόμου αυτού είναι:

V/Τ = σταθερό όταν n, T σταθερά ή V1/V2 = T1/T2όπου: V1, V2 ο αρχικός και ο τελικός όγκος του αερίου.και: T1, T2 η αρχική και η τελική απόλυτη θερμοκρασία του αερίου.

• Νόμος Gay - Lussac: H πίεση ορισμένης ποσότητας αερίου, σε σταθερό όγκο,είναι ανάλογη της απόλυτης θερμοκρασίας του.Η μαθηματική διατύπωση του νόμου αυτού είναι:

P/Τ = σταθερό όταν n, V σταθερά ή P1/P2 = T1/T2όπου: Ρ1, Ρ2 η αρχική και η τελική πίεση του αερίου.και: T1, T2 η αρχική και η τελική απόλυτη θερμοκρασία του αερίου.

• Kαταστατική εξίσωση των ιδανικών αερίων: Περιγράφει πλήρως την κατά-σταση ενός αερίου.

PV = nRTόπου: Ρ.: Η ολική πίεση του μίγματος σε atm.

V: Ο όγκος του μίγματος σε L.Τ: Η απόλυτη θερμοκρασία σε Κ.n: Ο συνολικός αριθμός mol του μίγματος.R: 0,082 L·atm / mol·K




• Συγκέντρωση ή μοριακότητα κατά όγκο διαλύματος ή Μοlarity, είναι ηέκφραση της περιεκτικότητας που εκφράζει τον αριθμό των mol της διαλυμένηςουσίας που περιέχονται σε 1 L διαλύματος.

nc =

Vc: Η συγκέντρωση του διαλύματος.n: Ο αριθμός των mol της διαλυμένης ουσίας.V: Ο όγκος του διαλύματος σε L.Μονάδα της συγκέντρωσης είναι το mol/L ή Μ.

• Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί:Σύμφωνα με αυτά που έχουμε αναφέρει οι συντελεστές που υπάρχουν σε μιαχημική εξίσωση μας πληροφορούν:α. Για την αναλογία ατόμων ή μορίων αντιδρώντων ή προϊόντων.β. Για την αναλογία mol αντιδρώντων και προϊόντων.γ. Για την αναλογία μαζών αντιδρώντων και προϊόντων. Για να υπολογίσουμε την

αναλογία αυτή πολλαπλασιάζουμε την αναλογία mol με τις σχετικές μοριακέςμάζες.

δ. Για την αναλογία όγκων των αέριων σωμάτων που συμμετέχουν στην αντίδρασηαν αυτά βρίσκονται στις ίδιες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας.

Παράδειγμα:Ν2(g) + 3 H2(g) → 2NH3(g)

1 μόριο N2 αντιδρά με 3 μόρια H2 δίνουν 2 μόρια NH31 mol N2 αντιδρά με 3 mol H2 δίνουν 2 mol NH31·28 g N2 αντιδρούν με 3·2 g H2 δίνουν 2·17 g NH31 όγκος N2 αντιδρά με 3 όγκους H2 δίνουν 2 όγκους NH3ή Vm N2 αντιδρούν με 3Vm H2 δίνουν 2·VmNH3





Α. Από το 4ο κεφάλαιο του σχολικού βιβλίουΝα λύσω τις ασκήσεις:12, 16, 17, 22, 25, 26, 32, 35, 36, 37, 44, 48, 50, 52, 53, 56, 58, 59,65, 67, 68, 70, 71, 75, 78

Β. Από το 4ο κεφάλαιο(Βιβλιομαθήματα Χημείας Α’ Λυκείου, εκδόσεις “ΟΡΟΣΗΜΟ”)Να διαβάσω τις λυμένες ασκήσεις:§ 4.1: 1, 5§ 4.2: 1, 2, 4, 6, 13, 16, 17, 18, 22§ 4.3: 2, 4, 9, 11, 14§ 4.4: 1, 4, 5, 6, 7, 9§ 4.5: 1, 3, 4, 6, 7, 9

Να λύσω τις ασκήσεις:§ 4.1: 1, 2, 5§ 4.2: 1, 2, 3, 16, 17, 29, 31, 40§ 4.3: 9, 14, 15, 21, 24, 26, 27§ 4.4: 1, 2, 5, 13, 20, 24, 29§ 4.5: 2, 10, 14, 23, 27, 32, 33, 35, 37




1. Αέριο μίγμα Η2S και Ν2 έχει μάζα 15,2 g και όγκο 11,2 L σε S.T.P.α. Να υπολογίσετε την κατά βάρος σύσταση του μίγματος.β. Πόσα μόρια και πόσα άτομα αζώτου υπάρχουν στο μίγμα;γ. Τι όγκο θα καταλάμβανε το μίγμα σε θερμοκρασία 227 oC και πίεση 8,2 Αtm;Δίνονται: ΑrH = 1, ArS = 32, ArN = 14.

Λύση:

α. ΜrH2S = 2ArH + ArS = 2 · 1 + 32 = 34MrN2

= 2ArN = 2 · 14 = 28Έστω ότι το μίγμα αποτελείται από x mol H2S και y mol Ν2.Για τη μάζα του μίγματος ισχύει:

2 2 2 2 2 2H S N μιγμ. H S H S N N μιγμ.m m m n Mr n Mr m 34x + 28y = 15,2+ = ⇔ + = ⇔ (1)

Για τον όγκο του μίγματος ισχύει:

2 2 2 2H S N μιγμ. H S N μιγμ.V V V n Vm n Vm V 22,4(x y) 11,2= x+y =0,5+ = ⇔ + = ⇔ + ⇔ (2)

Επιλύοντας το σύστημα των εξισώσεων (1) και (2) έχουμε: y = 0,3 και x = 0,2

Συνεπώς το μίγμα αποτελείται από 0,2 mol H2S και 0,3 mol N2.mH2S = nH2SMrH2S = 0,2 mol · 34 g/mol = 6,8 gmN2

= nN2MrN2

= 0,3 mol · 28 g/mol = 8,4 g

Συνεπώς το μίγμα αποτελείται από 6,8 g H2S και 8,4 g N2.

β. 1 mol N2 περιέχει NA μόρια Ν2.0,3 mol N2 περιέχουν ω; μόρια Ν2.ω = 0,3ΝΑ μόρια Ν2.1 μόριο Ν2 περιέχει 2 άτομα Ν.0,3ΝΑ μόρια Ν2 περιέχουν z; άτομα Ν.z = 0,6NA άτομα Ν.

γ. Τ = 273 + θ = (273 + 227)Κ = 500 ΚΤα συνολικά mol του μίγματος είναι: nμιγμ. = nH2S + nΝ2

= (0,2 + 0,3)mol = 0,5 mol




82. Λύνουμε περισσότερες ασκήσεις Βήμα 3ο

Εφαρμόζουμε την καταστατική εξίσωση των αερίων για το μίγμα:μιγμ.

μιγμ.n RT 0,5 0,082 500

PV n RT LP 8,2

V = 2,5L⋅ ⋅= ⇔ = =

2. Σε νερό διαλύονται 5,6 L αερίου ΗCl μετρημένα σε S.T.P. και σχηματίζο-νται 500 mL υδατικού διαλύματος Δ.α. Ποια είναι η συγκέντρωση του Δ;β. Σε 200 mL του Δ προσθέτουμε 300 mL νερού. Ποια η συγκέντρωση του

Δ1 που προκύπτει;γ. 200 mL του Δ αναμιγνύονται με 400 mL διαλύματος Δ2 ΗCl 1,5 M και

προκύπτει διάλυμα Δ3. Ποια η συγκέντρωση του Δ3;δ. 100 mL του Δ αντιδρούν με την απαιτούμενη ποσότητα Ca(OH)2. Πόσα

g άλατος σχηματίζονται;Δίνονται: ΑrCa = 40, ArCl = 35,5.

Λύση:

α. Yπολογίζουμε τα mol του HCl: HClHCl

V 5,6Ln 0,25mol

Vm 22,4L / mol= = =

Ο όγκος του διαλύματος είναι: V = 500 mL = 0,5 L

Άρα η συγκέντρωση είναι: HCln 0,25mol

V 0,5Lc = 0,5 M= =

β.

Το Δ1 έχει όγκο: V1 = V + VH2O = 0,2 L + 0,3 L = 0,5 LTα mol του HCl είναι ίδια στο αρχικό και στο τελικό διάλυμα, άρα:

1 1 11

cV 0,5M 0,2Ln n cV c V

V 0,5L1c = 0,2M⋅

= ⇔ = ⇔ = =

γ.

Το Δ3 έχει όγκο: V3 = V + V2 = 0,2 L + 0,4 L = 0,6 L

Για τα mol του HCl ισχύει:2 2

2 3 2 2 3 3 33

cV c V 0,5M 0,2L 1,5M 0,4Ln n n cV c V c V

V 0,6L

7c = M

6

+ ⋅ + ⋅+ = ⇔ + = ⇔ = =

+ Νερό

VH2O = 300 mL ή 0,3 L

Διάλυμα Δ:

V = 0,2 Lc = 0,5 M

Διάλυμα Δ1:

V1c1 = ;

+ ⇒⇒⇒⇒⇒Διάλυμα Δ3:

c3= ;V3

Διάλυμα Δ:

c = 0,5 MV = 0,2 L

Διάλυμα Δ2:

c2 = 1,5 MV2 = 0,4 L




δ. Yπολογίζουμε τα mol του HCl που αντιδρούν: nHCl = cV = 0,5M · 0,1L = 0,05 molH χημική εξίσωση της αντίδρασης είναι:

2HCl + Ca(OH)2 → CaCl2 + 2H2OAπό τη στοιχειομετρία της αντίδρασης έχουμε:2 mol HCl δίνουν 1 mol CaCl2.0,05 mol HCl δίνουν x; mol CaCl2.x = 0,025 mol CaCl2

MrCaCl2 = ArCa + 2ArCl = 40 + 2 · 35,5 = 111mCaCl2 = nCaCl2 · MrCaCl2 = 0,025 mol · 111 g/mol = 2,775 g

3. 5,6 g Ν2 αντιδρούν με 28 L Η2 σε S.T.P. Η ΝΗ3 που σχηματίζεται αντιδράμε υδατικό διάλυμα Η2SO4 0,5 Μ. Να υπολογίσετε τον όγκο του διαλύμα-τος Η2SO4 που καταναλώθηκε.Δίνεται: ArN = 14.

Λύση:

MrN2 = 2ArN = 2 · 14 = 28

Υπολογίζουμε τα mol Ν2 και του Η2:N2

N N2 2N2

m 5,6gn n 0,2mol

Mr 28g/mol= = ⇔ =

2

2 2

HH H

m

V 28Ln n 1,25mol

V 22,4L/mol= = ⇔ =

Η χημική εξίσωση της αντίδρασης είναι: Ν2 + 3Η2 →→→→→ 2ΝΗ3Ελέγχουμε αν κάποιο από τα αντιδρώντα είναι σε περίσσεια.Από την στοιχειομετρία της αντίδρασης έχουμε:1 mol Ν2 αντιδρά με 3 mol H2.0,2 mol Ν2 αντιδρούν με x; mol H2. x = 0,6 mol Η2

H ποσότητα του Η2 είναι 1,25 mol, συνεπώς το N2 αντιδρά πλήρως και το Η2 είναισε περίσσεια. Άρα οι υπολογισμοί θα γίνουν με βάση το Ν2.1 mol N2 δίνει 2 mol NΗ3.0,2 mol N2 δίνουν y; mol NΗ3. y = 0,4 mol NH3

Συνεπώς με το Η2SO4 θα αντιδράσουν 0,4 mol NH3.Η χημική εξίσωση της αντίδρασης είναι: 2ΝH3 + Η2SO4 →→→→→ (NH4)2SO4Από την στοιχειομετρία της αντίδρασης έχουμε:2 mol ΝH3 αντιδρούν με 1 mol H2SO4.0,4 mol ΝH3 αντιδρούν με ω; mol H2SO4. ω = 0,2 mol H2SO4

2 4 2 4H SO H SOn n 0,2molc

V c 0,5MV = 0,4 L= ⇔ = =

Άρα καταναλώθηκαν 0,4 L διαλύματος Η2SO4.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


1. Σε ένα δοχείο περιέχονται 8,5 g Η2S σε συνθήκες S.T.P.α. Πόσα mol H2S υπάρχουν στο δοχείο;β. Ποιος είναι ο όγκος του δοχείου;γ. Πόσα μόρια H2S υπάρχουν στο δοχείο;δ. Πόσα άτομα Η υπάρχουν στο δοχείο;Δίνονται: ΑrH = 1, ArS = 32.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

2. Αέριο μίγμα CO και CO2 έχει μάζα 26 g και όγκο 15,68 L σε S.T.P. Ναυπολογίσετε:α. Την κατά βάρος σύσταση του μίγματος.β. Την % v/v σύσταση του μίγματος.γ. Το συνολικό αριθμό ατόμων οξυγόνου στο μίγμα.Δίνονται: ΑrC = 12, ArO = 16.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

3. Aέριο SX2 έχει πυκνότητα σε συνθήκες S.T.P. 2,86 g/L. Αν ΑrS = 32, ναυπολογίσετε την σχετική ατομική μάζα του Χ.

4. Σε ένα δοχείο περιέχονται 1,6 g O2 σε συνθήκες S.T.P. Να υπολογίσετε:α. Τον όγκο του δοχείου.β. Πόσα g SO2 μπορούν να μπουν στο ίδιο δοχείο σε πίεση 2,05 atm και

θερμοκρασία 400 Κ;Δίνονται: ΑrO = 16, ArS = 32, R = 0,082 L·atm / mol·K.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

5. Διαλύουμε 4,48 L HCl σε συνθήκες S.T.P. σε 110 g H2O και παίρνουμεδιάλυμα όγκου 120 mL. Nα υπολογίσετε:α. Την πυκνότητα του διαλύματος.β. Την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος.γ. Την % w/v περιεκτικότητα του διαλύματος.δ. Τη συγκέντρωση του διαλύματος.Δίνονται: ΑrH = 1, ArCl = 35,5.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

6. 20,2 g KNO3 διαλύονται στο νερό και προκύπτουν 400 mL διαλύματος Δ.Να υπολογίσετε:α. Τη συγκέντρωση του διαλύματος Δ.β. Τη συγκέντρωση του διαλύματος Δ1 που προκύπτει, αν στο Δ προσθέ-

σουμε 600 mL νερού.γ. Τη συγκέντρωση του διαλύματος Δ2 που προκύπτει, αν από το Δ εξατμι-

στούν 200 mL νερού.δ. Τη συγκέντρωση του διαλύματος Δ3 που προκύπτει, αν το Δ αναμιχθεί

με 200 mL διαλύματος ΚΝΟ3 0,4 Μ.Δίνονται: ΑrK = 39, ArN = 14, ArO = 16.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

7. Yδατικό διάλυμα H2SO4 2Μ αραιώνεται με νερό, μέχρι να πενταπλασια-στεί ο όγκος του. Να υπολογίσετε:α. Τη συγκέντρωση του τελικού διαλύματος.β. Την % w/v περιεκτικότητα του τελικού διαλύματος.Δίνονται: ΑrΗ = 1, ArS = 32, ArO = 16.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

8. 13 g Zn αντιδρούν με ΗΒr. Nα υπολογίσετε:α. Πόσα mol ΗΒr αντέδρασαν.β. Πόσα L αερίου Η2 παράχθηκαν σε συνθήκες S.T.P.γ. Πόσα g άλατος παράχθηκαν.Δίνονται: ΑrΗ = 1, ArΖn = 65, ArBr = 80.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

9. Αναμιγνύονται 200 mL διαλύματος ΗCN 2 Μ με 600 mL διαλύματος NaOH0,6 Μ. Να υπολογίσετε:α. Πόσα g άλατος παράγονται.β. Τη συγκέντρωση του άλατος στο τελικό διάλυμα.Δίνονται: ΑrNa = 23, ArC = 12, ArN = 14.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

10. Iσομοριακό μίγμα Fe και FeS αντιδρά με την απαιτούμενη ποσότητα διαλύ-ματος ΗCl 0,2 Μ και ελευθερώνονται 14,4 g αερίου μίγματος. Να υπολογίσετε:α. Την κατά βάρος σύσταση του μίγματος Fe και FeS.β. Τον όγκο του διαλύματος του ΗCl που καταναλώθηκε.Δίνονται: ΑrFe = 56, ArS = 32, ArH = 1.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

11. 21,2 g Νa2CO3 διαλύονται σε νερό και σχηματίζεται διάλυμα Δ1, όγκου800 mL. To Δ1 αναμιγνύεται με 200 mL διαλύματος H2SO4 (Δ2)α. Την κατά βάρος σύσταση του μίγματος Fe και FeS.β. Τον όγκο του διαλύματος του ΗCl που καταναλώθηκε.Δίνονται: ΑrFe = 56, ArS = 32, ArH = 1.




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


Θέμα 1ο

Α. Πως ορίζεται το mol;(Μονάδες 5)

Β. Να γράψετε την καταστατική εξίσωση των αερίων και να εξηγήσετε τασύμβολα.

(Μονάδες 5)

Γ. Να υπολογίσετε την Mr των:α. CaCO3 β. NH4NO3 γ. Zn3(PO4)2Δίνονται: ΑrCa = 40, ArC = 12, ArO = 16, ArN = 14, ArH = 1, ArZn = 65, ArP = 31.

(Μονάδες 5)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Δ. Πόσα g NaOH απαιτούνται για την παρασκευή 400 mL υδατικού διαλύμα-τος 0,8 M;Δίνονται: ArO = 16, ArNa = 23, ArH = 1.

(Μονάδες 5)

Θέμα 2ο

Α. Πως ορίζεται ο γραμμομοριακός όγκος;(Μονάδες 5)

Β. Σε ένα δοχείο και σε συνθήκες S.T.P. περιέχονται 8,96 L ΝΗ3. Να υπολογίσετε:α. Την μάζα της ΝΗ3 στο δοχείο.β. Τα μόρια της ΝΗ3 στο δοχείο.γ. Τα άτομα του υδρογόνου στο δοχείο.δ. Τον όγκο που καταλαμβάνει ίση ποσότητα ΝΗ3 σε θερμοκρασία 127 οC

και πίεση 4,1 atm.Δίνονται: ΑrN = 14, ArH = 1, R = 0,082 L·atm/mol·K.

(Μονάδες 20)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 3ο

Α. Tι εκφράζει η συγκέντρωση ενός διαλύματος;(Μονάδες 5)

Β. Διαθέτουμε 1,5 L διαλύματος (Δ) H2SO4 2 Μ.α. Πόσα g H2SO4 υπάρχουν στο διάλυμα Δ;β. Αν η πυκνότητα του διαλύματος είναι 1,2 g/mL, ποια η % w/w περιεκτι-

κότητα του Δ;γ. Σε 900 mL του Δ προσθέτουμε 300 mL νερού και προκύπτει διάλυμα Δ1.

Ποια η συγκέντρωση του Δ1;δ. 600 mL του Δ αναμιγνύονται με 400 mL διαλύματος Δ2 Η2SO4 0,3 M.

Ποια η συγκέντρωση του διαλύματος Δ3 που σχηματίζεται;Δίνονται: ΑrH = 1, ArS = 32.

(Μονάδες 20)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 4ο

Α. 0,6 mol ΗΝΟ3 αντιδρούν με την απαιτούμενη ποσότητα Ca(OH)2.Να υπολογίσετε:α. Πόσα mol Ca(OH)2 απαιτήθηκαν; β. Πόσα g άλατος παράχθηκαν;Δίνονται: ArCa = 40, ArN = 14, ArO = 16.

(Μονάδες 10)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

B. 41,1 g μίγματος Αl και Zn αντιδρούν πλήρως με διάλυμα ΗCl και ελευθε-ρώνονται 33,6 L αερίου σε συνθήκες S.T.P. Να υπολογίσετε την κατά βά-ρος σύσταση του μίγματος.Δίνονται: ΑrZn = 65, ArAl = 27.

(Μονάδες 15)


ΕπαναληπτικόΚριτήριο Αξιολόγησης



102. Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 1ο

Α. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

α. Τα ισότοπα άτομα έχουν ίδιες χημικές ιδιότητες.β. Αν θερμάνουμε κορεσμένο υδατικό διάλυμα ΝΗ3 γίνεται ακόρεστο.γ. Σε κάθε ομάδα του περιοδικού πίνακα, το στοιχείο με τη μεγαλύτερη ατομική

ακτίνα είναι αυτό με το μικρότερο ατομικό αριθμό.δ. Οι αντιδράσεις εξουδετέρωσης είναι οξειδοαναγωγικές.ε. 1 mol ενός αερίου καταλαμβάνει πάντα όγκο 22,4 L.

(Μονάδες 5)

Β. Η θέση του 15P στον περιοδικό πίνακα είναι:α. 2η περίοδος, VA ομάδα β. 2η περίοδος, VIIΑ ομάδαγ. 3η περίοδος, VA ομάδα β. 3η περίοδος, ΙIΑ ομάδα

(Μονάδες 5)

Γ. Ο αριθμός οξείδωσης του Cr στο Νa2Cr2O7 είναι:α. +6 β. +7 γ. +3 δ. +4

(Μονάδες 5)

Δ. Αν σε διάλυμα NaOH με pH = 11 προσθέσουμε νερό, το pH γίνεται:α. 10 β. 11 γ. 13 δ. 14

(Μονάδες 5)

Ε. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις:α. Για να πραγματοποιηθεί η αντίδραση Α + ΒΓ → ΒΑ + Γ, πρέπει το στοιχείο

.................... να είναι .................... του ....................β. Σύμφωνα με το νόμο του Boyle, ο όγκος που καταλαμβάνει ορισμένη ποσότητα

αερίου, σε σταθερή .................... είναι αντιστρόφως ανάλογος της ....................(Μονάδες 5)



103.Επαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 2ο

Α. Έστω τα ισότοπα 4y+3 5y-32x+2 3xX, X, ενός στοιχείου Χ. Γνωρίζουμε ότι το 2ο

ισότοπο έχει 2 νετρόνια περισσότερα από το 1ο.α. Να βρείτε τη θέση του Χ στον περιοδικό πίνακα.β. Να συγκρίνετε την ατομική ακτίνα του Χ με την ατομική ακτίνα του 13Αl.γ. Nα περιγράψετε το σχηματισμό χημικού δεσμού μεταξύ του Χ και του 20Ca.δ. Να γράψετε τον ηλεκτρονιακό τύπο της ένωσης PX3.Δίνεται ο ατομικός αριθμός του P = 15.

(Μονάδες 10)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Β. Να συμπληρώσετε τα κενά στον παρακάτω πίνακα:

Δίνονται: ΑrH = 1, ArC = 12, ArN = 14, ArO = 16, ArS = 32, ArHe = 4.(Μονάδες 10)

Γ. Nα αναφέρετε τρεις διαφορές μεταξύ χημικών ενώσεων και μιγμάτων,(Μονάδες 5)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

Θέμα 3ο

Α. Ποσότητα SO2 ζυγίζει 25,6 g.α. Πόσα mol είναι η παραπάνω ποσότητα;β. Τι όγκο σε συνθήκες S.T.P. καταλαμβάνει η παραπάνω ποσότητα;γ. Πόσα μόρια SO2 υπάρχουν στην παραπάνω ποσότητα;δ. Πόσα g Al2S3 έχουν τον ίδιο αριθμό ατόμων S με την παραπάνω ποσότητα;Δίνονται: ΑrS = 32, ArO = 16, ArAl = 27.

(Μονάδες 15)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

B. Aέριο μίγμα Η2S και CO2 με αναλογία mol 3/2 αντίστοιχα, έχει όγκο 8,2 Lκαι βρίσκεται σε θερμοκρασία 127 oC και πίεση 2 atm.

α. Ποια η κατά βάρος σύσταση του μίγματος;β. Ποιο όγκο θα καταλάμβανε το μίγμα σε συνθήκες S.T.P.;Δίνονται: ΑrS = 32, ArO = 16, ArΗ = 1, ΑrC = 12, R = 0,082 L·atm / mol·K.

(Μονάδες 10)

Θέμα 4ο

Α. 8 g NaOH διαλύονται σε νερό και σχηματίζεται διάλυμα Δ, όγκου 200 mL.Να υπολογίσετε:

α. Την % w/v περιεκτικότητα του Δ.β. Την συγκέντρωση του Δ.γ. Τον όγκο του νερού που πρέπει να προσθέσουμε ή να απομακρύνουμε

από το Δ, για να σχηματιστεί διάλυμα Δ1 συγκέντρωσης 0,4 Μ.Δίνονται: ΑrΝa = 23, ArO = 16, ArH = 1.

(Μονάδες 10)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

B. Ισοατομικό μίγμα Νa και Ca έχει μάζα 6,3 g, To μίγμα αντιδρά με περίσ-σεια νερού και το αέριο που ελευθερώνεται αντιδρά με την απαιτούμενηποσότητα Cl2. To παραγόμενο αέριο εξουδετερώνεται από διάλυμα ΝaOHκαι το αλάτι που σχηματίζεται αντιδρά με περίσσεια διαλύματος AgNO3και καταβυθίζεται ίζημα.

α. Να βρείτε την κατά βάρος σύσταση του μίγματος Na και Ca.β. Να γράψετε τις χημικές εξισώσεις των αντιδράσεων που περιγράφονται

στην άσκηση.γ. Να βρείτε τη μάζα του ιζήματος.Δίνονται: ΑrΝa = 23, ArCa = 40, ArCl = 35,5.

(Μονάδες 15)




.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................

.......................................................................................................................................


ΒΙΒΛΙΟμαθήματα

Μία έκδοση

ΕΚΠΛΗΞΗ!!!

για τις επαναλήψεις

σας και όχι μόνο...

1. ΦΥΣΙΚΗ Α΄ Λυκείου Κωδ. 21

2. ΧΗΜΕΙΑ Α΄ Λυκείου Κωδ. 22

3. ΦΥΣΙΚΗ Θετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου Κωδ. 30

4. ΧΗΜΕΙΑ Θετικής Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου Κωδ. 31

5. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Θετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου Κωδ. 32

6. ΦΥΣΙΚΗ Γενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 33

7. ΑΛΓΕΒΡΑ Γενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 34

8. ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ Γενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 35

9. ΦΥΣΙΚΗ Θετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 36

10. ΧΗΜΕΙΑ Θετικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 37

11. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Θετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 38

12. ΦΥΣΙΚΗ Γενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου Κωδ. 39

13. ΑΡΧΑΙΑ Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου (Θουκιδίδη Περικλέους Επιτάφιος) Κωδ. 52

Το “αντίδοτο” για την... αμνησία την ώρα των εξετάσεωνείναι η σωστή επανάληψη.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΟΥ


ΘέματαΠροσομοίωσηςΚΡΙΤΗΡΙΑΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Για πρώτη φορά όλη η ύλη

που καθορίζεται από το Υπ.

Παιδείας κατά μάθημα και

κατά κεφάλαιο με τη “μορφή”,

το “βάθος” και το “πλάτος”,

που δίνονται στις πανελλαδι-

κές εξετάσεις.

1. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗΓενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 12, Τιμή: 12 €

2. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (Αντιγόνη)Γενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 13, Τιμή: 9 €

3. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΓενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 14, Τιμή: 11 €

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΓενικής Παιδείας Β΄ Λυκείου Κωδ. 27

5. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑΘετικής Κατευθυνσης Β΄ Λυκείου Κωδ. 15, Τιμή: 10 €

6. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΧΗΜΕΙΑΘετικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 17, Τιμή: 10 €

7. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑΘετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 18

8. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗ - ΕΚΘΕΣΗΓενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου Κωδ. 25

9. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑΓενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου Κωδ. 16, Τιμή: 9 €

10. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΗΓενικής Παιδείας Γ΄ Λυκείου Κωδ. 28

11. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦΥΣΙΚΗΘετικής - Τεχν/κής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου Κωδ. 29

Μία έκδοση απαραίτητη για όλη τη χρονιά και ιδιαίτεραγια τις επαναλήψεις.

Ο ΚΑΛΥΤΕΡΟΣΤΡΟΠΟΣ ΓΙΑ ΝΑΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΟ

ΒΑΘΜΟ ΜΑΘΗΣΗΣΠΟΥ ΕΧΕΤΕ

ΠΕΤΥΧΕΙ.

ΕΝΗΜΕΡΩΣΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΟΥ


ximeia a lykeioy theoria askiseis

Documents