ბიზნეს სერვისები საქართველოს...

German Economic Team Georgia

დავიდ საჰა, ლევან ფავლენიშვილი

გერმანელ ეკონომისტთა ჯგუფი საქართველოსა

და

ISET-ის კვლევით ინსტიტუტის ერთობლივი ნაშრომი

ბერლინი/თბილისი, ივლისი, 2015 წელი

ბიზნეს-სერვისები: საქართველოს პოტენციალი

კვლევითი პრეზენტაციების სერიები [PB/07/2015]


საქართველოს ბიზნეს-სერვისების წარმოების პოტენციალი

ჩვენი პროგნოზით, საქართველოს აქვს ბიზნეს-სერვისების საერთაშორისო მიწოდებაში სპეციალიზების პოტენციალი (PP/01/2015).

პოტენციალი ეხება „სხვა ბიზნეს-სერვისების“ სერვისების ვაჭრობის კატეგორიას, როელიც ძირითადად მოიცავს:

– ოპერაციული ლიზინგ-სერვისები: აღჭურვილობის საერთაშორისო ლიზინგი

– იურიდიული და საბუღალტრო მომსახურება, მენეჯმენტის კონსულტაციები და საჯარო ურთიერთობები

– რეკლამა, ბაზრის კვლევა

– R&D, არქიტექტურული და ტექნიკური სერვისები

ჩვენ ვაგრძელებთ ორ ეტაპად:

1. საქართველოსა და მსოფლიო ბაზარზე არსებული მდგომარეობის ანალიზი

2. საქართველოს კონკურენციის პოტენციალი ამ პროდუტების წარმოებაში

მიზანი: პროგნოზირებული პოტენციალის დამაჯერებლობის შემოწმება

2


1. საქართველოსა და მსოფლიო ბაზარზე არსებული მდგომარეობა

3


ბიზნეს-სერვისების ექსპორტის მსოფლიო ბაზარი

• მსოფლიო ბაზრის მოცულობაა დაახლოებით 800 მილიარდი აშშ დოლარი • მომსახურება, რომელიც პროდუქტებით ვაჭრობის ცხადი თანმდევი პროდუქტია, ქმნის უფრო და

უფრო დიდ წილს • ევროპის მნიშვნელოვანი როლი იმპორტში, წმინდა პროდუქტების ვაჭრობის პროდუქტების წილი

გაურკვეველია • ფინანსური კრიზისის შემდეგ მსოფლიო ბაზარი ეცემა • თუმცა ბიზნეს-სერვისების ექსპორტის ცალკე მდგომი ნაწილი სავარაუდოდ გაიზრდება მომავალში,

რადგან სერვისების აუთსორსინგი მომავალში სავარაუდოდ გაიზრდება

4

ევროპა

54%

აზია

28%

ჩრ. ამერიკა

8%

დსთ

3%

აფრიკა

3%

სამხ.ამერიკა

2% დანარჩენი

მსოფლიო

2%

იმპორტი, 2013 წელი

წყარო: UN Comtrade

0

200

400

600

800

1000

1200

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

მსოფლიო იმპორტი, 2005-2013

სავაჭრო სერვისები ოპერაციული ლიზინგის სერვისები

იურიდიული, საბუღალტრო, PR და სხვ რეკლამა, მარკეტინგი და სხვ.

R&D ტექნიკური სერვისები

სხვა ბიზნეს-სერვისები

მლდ აშშ დოლარი

წყარო: UN services trade


• ოპერაციული ლიზინგის დიდი წილი ტურუზმისა და საქართველოს სატრანზიტო როლის გამო • სატრანსპორტო საშუალებების გაქირავება (მათ შორის, კონტეინერების) არარეზიდენტებზე • უცხოელ ინვესტორებს საქართველოში იურიდიული, საბუღალტრო და საჯარო ურთიერთობების

სერვისებით ამჟამად ძირითადად უზრუნველყოფენ საერთაშორისო ორგანიზაციები • ბიზნეს და პოლიტიკური საკონსულტაციო ფირმები უწევენ მომსახურებას ცენტრალური აზიის

მთავრობებსა და კომპანიებს – სერვისების პირველი ნამდვილი ექსპორტი

5

მიმდინარე ექსპორტი საქართველოში

ოპერაციული

ლიზინგი

47%

სხვა

22%

რეკლამა,

ბაზრის კვლევა

9%

არქიტექტურუ

ლი,ტექნიკური

სერვისები

7%

კონსულტაციებ

ი და

საჯაროურთიე

რთიბები

5%

იურიდიული

4%

სავაჭრო

სერვისები

3%

R&D 2%

ბუღალტერია,

აუდიტი და

სხვ.

1%

ქართული ექსპორტი, 2013


0

10

20

30

40

50

60

70

80

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ბიზნესის, პროფესიული და ტექნიკური სერვისები

ოპერაციული ლიზინგის სერვისები

ვაჭრობასთან დაკავშირებული სერვისები

მლნ აშშ დოლარი ქართული ექსპორტი



მომიჯნავე ინდუსტრია საქართველოში: „უძრავი ქონების, გაქირავებისა და ბიზნეს საქმიანობის” სექტორი

„უძრავი ქონების, გაქირავებისა და ბიზნეს საქმიანობის“ სექტორის ნაწილი

მშპ-ის (6%) და ქვეყნის მთლიანი დასაქმების (3%) მნიშვნელოვანი წილი

ბოლო წლებში სექტორის სწრაფი ზრდა პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მაღალი შემოდინების გამო, რაც ქმნის მოთხოვნას კონსულტაციებსა და სხვა ბიზნეს-სერვისებზე

სოციალურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის ბევრი კურსდამთავრებულის მთავარი დამსაქმებელი

6

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

0

10

20

30

40

50

60

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013დასაქმება, ადამიანები (მარცხნივ)

% მთლიან დასაქმებაში (მარჯვნივ)

წყარო: საქსტატი

დასაქმება

ათასი

%

0

1

2

3

4

5

6

7

0

200

400

600

800

1000

1200

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

გამოშვება, მლნ აშშ დოლარი (მარცხნივ) მშპ-ის % (მარჯვნივ)


გამოშვება და წილი მშპ-ში

მლნ აშშ დოლარი

%


2. საქართველოს კონკურენტულობის პოტენციალი

7


0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

სხვა ბიზნეს-სერვისები

მიმდინარე RCA

პროგნოზირებული RCA

RCA

წყარო: UN Comtrade, საკუთარი გამოთვლები *: დათვლილია 2014 წლის ექსპორტის საფუძველზე

• GET-ის ემპირიული ნაშრომის პროგნოზით, საქართველოს აქვს ბიზნეს-სერვისებში სპეციალიზების დიდი პოტენციალი

• ძირითადად სადაზღვევო სერვისების მიწოდებაში საქართველოს კონკურენტუნარიანობით განპირობებული: იმავე შედარებითმა უპირატესობამ უნდა აქციოს ბიზნეს სერვისები სიცოცხლისუნარიანი

• არის თუ არა ეს რეალური პოტენციალის საქართველოსთვის? => კონკურენტულობის ფაქტორების ანალიზი

8

სპეციალიზაცია

არავითარი

სპეციალიზაცია

აშშ დოლარი 166.7 მლნ

წლიური ექსპორტის პოტენციალი*:

საქართველოს სპეციალიზაციის პროგნოზირებული პოტენციალი


ბიზნეს-სერვისების მიწოდების კონკურენტულობის ფაქტორები

ჩვენ აქცენტს ვაკეთებთ საქართველოს კონკურენტუნარიანობაზე აუთსორსირებულ ბიზნს-სერვისებზე, მათ შორის:

ბუღალტერია და კონსულტაციები

რეკლამა და ბაზრის კვლევა

მოითხოვს კვალიფიცირებულ მუშახელსა და კონკურენტულ ხელფასებს, მაგრამ არა დიდი კაპიტალის ინვესტიციებს

შედეგად, ჩვენ ვასახელებთ კონკურენტულობის სამ ძირითად ფაქტორს:

― ადამიანური კაპიტალი (კვალიფიკაცია და მუშახელის ხარჯები)

― ბიზნეს გარემო

― საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურა

სერვისების აუთსორსინგის სხვა შესაძლო დანიშნულების ადგილებია, მაგალითად, ინდოეთი, უკრაინა, მოლდავეთი

შეუძლია თუ არა საქართველოს, კონკურენცია გაუწიოს ამ ქვეყნებს?

9


კონკურენტულობის ფაქტორი 1: ადამიანური კაპიტალი

სახელფასო ხარჯები შეადგენს მთლიანი ხარჯების 70-80%-ს

10

მნიშვნელობა

საქართველოს კონკურენტუნა

რიანობა კონკურენტული ხელფასები რეგიონის სხვა ქვეყნებთან შედარებით

სოციალურ მეციერებათაფაკულტეტზე წელიწადში 2,000-ზე მეტი კურსდამთავრებული

აკადემიური განათლების ხარისხი განსხვავდება

ინგლისური ენის ცოდნა ხშირია ახალგაზრდა თაობაში

რუსული ენის ცოდნა შეიძლება იყოს მნიშვნელოვანი ზოგიერთ ბაზარზე

სამართლებრივი სისტემა ძალიან ჰგავს გერმანულ სისტემას

დედააზრი კონკურენტული ხელფასები სერვისების სეტორში

ხშირად საჭირო იქნება დამატებითი ტრენინგი

3,0 3,4 3,5

5,0 5,3 5,3

6,6

8,6 9,0

0123456789

10

მოლდავეთი საქართველო უკრაინა ბულგარეთი ჩინეთი აზერბაიჯანი რუსეთი ყაზახეთი უნგრეთი


აშშ დოლარი/სთ.

საშუალო საათობრივი ხელფასი მომსახურების სექტორში


0

10

20

30

40

50

60

70 მოგების %

წყარო: მსოფლიო ბანკი, ბიზნესის კეთება 2015

მთლიანი მოგების გადასახადის მაჩვენებელი

კონურენტულობის ფაქტორი 2: ბიზნეს გარემო

დაბალი ადმინისტრაციული და საგადასახადოტვირთი გადამწყვეტია უაღრესად მობილური სერვისების კომპანიების მოზიდვისთვის

11



რიანობა

მსოფლიო ბანკისა და სხვა კვლევებში მაღალი რეიტინგი

ცოტა გადასახადი, დაბალი ფასები (მაგ.მოგების გადასახადი 16.4%)

ძალიან დაბალი კორუფცია და ბიუროკრატიული წნეხი

ბიზნესის კეთების სიმარტივის მიხედვით, პირველი ადგილი მსოფლიო ბანკის რეიტინგში (2 დღე დაწყებისთვის)

დედააზრი შესანიშნავი ბიზნეს-გარემო

რეგიონში ყველაზე დაბალი ადმინისტრაციული და საგადასახო წნეხი


კონკურენტულობის ფაქტორი 3. საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურა

ეფექტური სერვისების მიწოდების უზრუნველყოფის საჭიროება

12



რიანობა

ინტერნეტისა და ტელეკომუნიკაციის კარგი ინფრასტრუქტურა

მე-40 ადგილი მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის 148 ქვეყნის რეიტინგში

ინტერნეტ სტარტაპების მზარდი რიცხვი მიუთითებს ინფორმაციული ტექნოლოგიების სერვისების ტექნოლოგიურ კომპეტენციასა და პოტენციალზე

დედააზრი არავითარი დაბრკოლება სექტორის განვითარებისთვის

0

20

40

60

80

100

120

140

160

წყარო: WEF, მსოფლიო კონკურენტულობის ანგარიში

კბ/წმ მომხმარებელზე

ინტერნეტის საშუალო სისწრაფე


პოლიტიკური შედეგები

საჭიროა განათლებაში ინვესტირების გაგრძელება:

– უცხო ენების ცოდნის გაუმჯობესება (მაგ. უზრუველყოფა, რომ უნივერსიტეტის ყველა კურსდამთავრებულმა და სკოლის კურსდამთავრებულთა უმეტესობამ იცის ინგლისური ენა)

– დარგობრივი განათლება (მაგ. მენეჯმენტის მეცნიერებათა აკადემიური განათლების მოდერნიზება)

ინვესტორებისთვის პოტენციალის გაცნობა:

– აუდიტორია: სერვისების გულმოდგინე მიმწოდებლები (პროექტების მართვა, ბუღალტერია, გადასახადები და სხვ., ასევე, მცირე და საშუალო საწარმოები) კომპანიებისთვის უფრო მაღალი ხელფასების მქონე ქვეყნებში (მაგ. ევროკავშირი).

13


დასკვნა და შეფასება

ბიზნეს-სერვისების არსებული ექსპორტი მეტწილად არის სხვა ეკონომიკური საქმიანობების პროდუქტების მიხედვით

შეზღუდული რეალური ექსპორტი

14

არსებული მდგომარეობა

კონკურენტულობის

ფაქტორები

დასკვნა

უაღრესად კონკურენტული ხელფასები

აკადემიური და ენის ტრენინგები შეიძლება უკეთესი იყოს

შესანიშნავი ბიზნეს გარემო: დაბალი გადასახადები, ბიუროკრატია და კორუფცია

ბიზნეს სერვისებისთვის ადეკვატური საკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურა

ძლიერი ფასების კონკურენტულობა აუთსორსირებული სერვისებისთვის მუშახელის ტრენინგი საჭირო იქნება სერვისების აუთსორსინგის ზრდა არის რეალური შესაძლებლობა

German Economic Team Georgia 15

საკონტაქტო ინფორმაცია

დავიდ საჰა

[email protected]

ლევან ფავლენიშვილი

[email protected]

გერმანელ ეკონომისტთა ჯგუფი საქართველო

c/o BE Berlin Economics GmbH

შილერის ქ. 59, D-10627 ბერლინი

ტელ.: +49 30 / 20 61 34 64 0

დაქსი: +49 30 / 20 61 34 64 9

www.get-georgia.de

ტვიტერი: @BerlinEconomics

ბიზნეს სერვისები საქართველოს...

Documents