საინჟინრო პროდუქტები საქართველოს...

German Economic Team Georgia

დავიდ საჰა, ოლგა აჟგიბეცევა

გერმანელ ეკონომისტთა ჯგუფი საქართველოსა

და

ISET-ის კვლევითი ინსტიტუტის ერთობლივი ნაშრომი

ბერლინი/თბილისი, ივლისი, 2015 წელი

საინჟინრო პროდუქტები: საქართველოს

პოტენციალი

კვლევითი პრეზენტაციების სერიები [PB/06/2015]


საქართველოს პოტენციალი შერჩეულ საინჟინრო პროდუქტებში

ჩვენი პროგნოზით, საქართველოს აქვს ოთხი ტიპის საინჟინრო პროდუქტების წარმოებაში სპეციალიზების პოტენციალი (PP/01/2015).

ეს პროდუქტებია:

‒ იზოლირებული მავთული და კაბელი

‒ გასართობი და სპორტული აღჭურვილობა

‒ ტვირთის კონტეინერები

‒ ამწეები, ორმაგი მატარებლები

ამ პროდუქტების წარმოების პოტენციალზე დასკვნა სავარაუდოდ მიესადაგება მსგავსი მარტივი და საშუალო სირთულის საინჟინრო პროდუქტებს

ჩვენ ვაგრძელებთ ორ ეტაპად:

1. საქართველოსა და მსოლფიო ბაზარზე არსებული მდგომარეობის ანალიზი

2. ამ პროდუქტების წარმოებაში საქართველოს კონკურენტულობის პოტენციალი

მიზანი: პროგნოზირებული პოტენციალის დამაჯერებლობის შემოწმება

2


1. საქართველოსა და მსოფლიო ბაზარზე არსებული მდგომარეობა

3


შერჩეული ოთხი საინჟინრო პროდუქტის მსოფლიო ბაზარი

• მსოფლიო ბაზრის მოცულობაა დაახ. 135 მილიარდი აშშ დოლარი

• მავთულებსა და კაბელებზე მოდის საერთო მოცულობის დაახლოებით 75%

• ამჟამად მთავარი მიმწოდებლები არიან ჩინეთი, აშშ, გერმანია და მექსიკა

• მსოფლიო ბაზრის ზრდა, განსაკუთრებით მოსალოდნელია მავთულებისა და კაბელების ბაზრის ზრდა

• წარმოების ზოგიერთი საშუალების (მაგ.: სპილენძი) ფასი შეიძლება გაიზაროდს მომავალში

• საქართველოს აქვს თავისუფალი წვდომა დიდ ევროპულ ბაზარზე

4

ევროპა 37%

აზია 26%

ჩრ. ამერიკა 25%

სამხ. ამერიკა 4%

აფრიკა 3%

დანარჩენი

მსოფლიო

3%

დსთ

2%

სამეწარეო პროდუქტების იმპორტი 2012-2014

წყარო: UN Comtrade

აზია 38%

ევროპა 38%

ჩრ. ამერიკა 18%

აფრიკა 3%

დსთ

1%

სამხ. ამერიკა 1% დანარჩენი

მსოფლიო

1%

სამეწარმეო პროდუქტების ექსპორტი 2012-2014



• საქკაბელი ზესტაფონში აწარმოებს იზოლირებულ მავთულებსა და კაბელებს ადგილობრივად წარმოებული სპილენძისა და იმპორტირებული ალუმინის გამოყენებით

• რუსთავის მეტალურგიულ ქარხანას შეუძლია აწარმოოს გადამზიდავი კონტეინერები, მაგრამ ეს არ არის ძირითადი საქმიანობა

• არავითარი ამწეების შიდა წარმოება, გემთმშენებლობა ფაქტობრივად შეწყდა, თუმცა წარსულში არსებობდა გემთსაშენები

• საფეიქრო მრეწველობა ხშირად არის წინამორბედი წარმოების სხვა შრომა-ინტენსიური ტიპებისა (როგორიცაა მიწოდების ჯაჭვის ინტეგრაცია მანქანების ინდუსტრიაში)

• ახლახანს ინვესტიციები ჩაიდო ექსპორტზე ორიენტირებული ქსოვილების ქარხანაში დასავლეთ საქართველოში

5

საქართველო: შერჩეული ოთხი საინჟინრო პროდუქტის მიმდინარე ექსპორტი

სომხეთი

49%

არაბთა

გაერთიანებ

ული

საემირო 12%

აზერბაიჯა

ნი 11%

რუსეთი 8%

თურქეთი

7%

დიდი

ბრიტანეთი

2%

სხვა 11%

ქართული ექსორტის დანიშნულების ადგილი 2012-2014


0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

სატვირთო კონტეინერები გასართობი და სპორტული აღჭურვილობები

იზოლირებული მავთულები და კაბელები ამწეები, ორმაგი გადამზიდები

მლნ აშშ დოლარი


საქართველოს ექსპორტი


მომიჯნავე ინდუსტრია საქართველოში: ინჟინერიის სექტორი

ინჟინერიის სექტორი საქართველოში სუსტია, ის შეადგენს მშპ-ის 1%-ს და მთლიანი დასაქმების 0.55%-ს

წინათ წარმოება დიდი იყო, მაგალითად, ქუთაისის ქარხანაში (პროდუქტების ფართო არჩევანი), თბილავიამშენში (თვითმფრინავები). ეს ქარხნები ამჯერად შეზღუდული მოცულობით მუშაობს

ზოგადად, საინჟინრო საქმიანობა შეჩერდა საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, კაპიტალსა და დასაქმებაში გაჩნდა ტექნოლოგიური ნაპრალი

6

0,0

0,5

1,0

1,5

0

100

200

300

400

500

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ელექტრო-დანადგარები და ოპტიკური მოწყობილობები (მარცხნივ)

სხვა ინდუსტრიები (მარცხნივ)

სატრანსპორტო აღჭურვილობა (მარცხნივ)

დანადგარები და აღჭურვილობა (მარჯვნივ)

მშპ-ის % (მარჯვნივ) წყარო: საქსტატი

მლნ აშშ დოლარი მშპ-ის % გამოშვება ინჟინერიაში

0,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

დასაქმება (მარცხნივ) მთლიანი დასაქმების % (მარჯვნივ)

წყარო: საქსტატი

ადამიანი მთლიანი დასაქმების %

გამოშვება ინჟინერიაში


2. საქართველოს კონკურენტულობის პოტენციალი

7


საქართველოს სპეციალიზაციის პროგნოზირებული პოტენციალი

• GET საქართველოს მიერ მომზადებული ემპირიული ნაშრომის პროგნოზით, საქართველოს აქვს ამ პროდუქტების წარმოებაში სპეციალიზების პოტენციალი

• პროგნოზი განსაკუთრებით მაღალია მავთულებისა და კაბელებისთვის

• საქართველოს არსებული სპეციალიზაციის საფუძველზე: სხვა სპეციალიზაციების (ლითონის ინდუსტრია, ქსოვილები) ზოგიერთი ფაქტორი წარმართავს ინჟინერიის აშკარა პოტენციალს

• რეალურია თუ არა ეს პოტენციალი? => კონკურენტულობის ფაქტორთა ანალიზის საშუალებით

8

სპეციალიზაცია

არავითარი

სპეციალიზაცია

აშშ დოლარი 1.8 მლნ

აშშ დოლარი 2.5 მლნ აშშ დოლარი 3.0 მლნ აშშ დოლარი 15.3 მლნ

წლიური ექსპორტის პოტენციალი*:

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

იზოლირებული მავთულები და

კაბელები

გასართობი და სპორტული

აღჭურვილობა

ამწეები და ორმაგი გადამზიდები სატვირთო კონტეინერები

მიმდინარე RCA პროგნოზირებული RCA

RCA

წყარო: საკუთარი გამოთვლები

*: დათვლილია 2014 წლის ექსპორტის მოცულობის საფუძველზე


შედარებით მარტივი საინჟინრო პროდუქტების კონკურენტულობის ფაქტორები

ვინაიდან საქართველოს უწინდელი ინჟინერიის ინდუსტრია ან მიტოვებულია ან ტექნოლოგიურად მოძველებული, მნიშვნელოვანი პოტენციალი შეიძლება იყოს სექტორის განახლებაში

პროდუქტები შედარებით ნაკლებად კომპლექსურია (მაგ.:კაბელები, კონტეინერები) ან აქვს უფრო მარტივი ვარიანტები, რაც უფრო შეესაბამება საქართველოს დღეს (მაგ.: შედარებით მარტივი ამწეები)

არა ტექნოლოგიურად მოწინავე პროდუქტების, არამედ შედარებით მარტივი საინჟინრო პროდუქტების კონკურენტულობის ფაქტორთა ანალიზი

ჩვენ ვასახელებთ სამ ფაქტორს:

– შრომითი უნარ-ჩვევები და ხარჯები

– ბიზნეს-გარემო

– ტრანსპორტი, ლოჯისტიკა

საქართველოს შედარებითი ანალიზი სხვა აღმოსავლეთ ევროპულ და აზიურ ქვეყნებთან, რომლებიც აწარმოებენ უფრო მარტივ საინჟინრო პროდუქტებს (მაგ.: სლოვაკეთი, უნგრეთი, მოლდავეთი, უკრაინა, ჩინეთი, ვიეტნამი)

შეუძლია თუ არა საქართველოს, კონკურენცია გაუწიოს ამ ქვეყნებს?

9


კონკურენტულობის ფაქტორი 1: ადამიანური კაპიტალი ს ხარჯები და უნარ-ჩვევები

10

მნიშვნელობა

საქართველოს კონკურენტუნა

რიანობა

დედააზრი ძალიან კონკურენტული ფასები, მაგრამ დაბალი სამუშაო უნარ-ჩვევები

თავდაპირველად ყველაზე შესაფერისი წარმოებისთვის, რომელსაც სჭირდება შეზღუდული სამუშაო უნარ-ჩვევები

ხელფასები უაღრესად კონკურენტულია:

ხელფასების ხარჯებზე მოდის ინჟინერიის მთლიანი ხარჰების 15%-30%, ტექნოლოგიური დონის გათვალისწინებით

შეზღუდული სამუშაო უნარ-ჩვევები ინჟინერიაში მცირე წარმოების გამო, ხშირად გამოიყენებე ძველი ტექნოლოგიები

საჯარო განათლებას (აკადემიური და პროფესიული) ტექნიკურ სფეროებში სჭირდება ხარისხისა და რაოდენობის გაუმჯობესება

ნაკლები პრობლემები არამაღალი ტექნოლოგიების კომპანიებს კერძო პროფესიული განათლების კოლეჯებთან თანამშრომლობა, თუ შესაძლებლობა

არსებობს

02468

1012

წყარო სტატისტიკის ეროვნული სააგენტო

აშშ დოლარი/სთ.

საშუალო ხელფასი მრეწველობაში


კონკურენტულობის ფაქტორი 2: ბიზნეს-გარემო

ბიზნეს-გარემო თამაშობს მთავარ როლს პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვაში

11



რიანობა მსოფლიო ბანკისა და სხვა კვლევებში წამყვანი ადგილები

ცოტა გადასახადი, დაბალი ფასები (მაგ.: მოგების გადასახადი არის 16.4%)

ძალიან დაბალი კორუფცია და ბიუროკრატია

ბიზნესის დაწყებისთვის საჭიროა მხოლოდ 2 დღე – პირველი ადგილი რეიტინგებში

ინიციატივა „აწარმოე საქართველოში“ უზრუნველყოფს ძალიან იაფ წვდომას მიწაზე, ინფრასტრუქტურაზე, ფინანსებსა და საკონსულტაციო მომსახურებაზე

დედააზრი შესანიშნავი ბიზნეს-გარემო, კარგი გარემო, კარგი პოლიტიკური სტაბილურობა

რეგიონში ყველაზე მცირე ადმინისტრაციული და საგადასახადო სისტემა

0

10

20

30

40

50

60

70 მოგების %

წყარო: მსოფლიო ბანკი, ბიზნესის კეთება 2015

მთლიანი მოგების გადასახადის მაჩვენებელი


კონკურენტულობის ფაქტორი 3: ტრანსპორტირება

განსაკუთრებით მძიმე პროდქტებისთვის ტრანსპორტირების ხარჯები მნიშვნელოვანი ფაქტორია მიწოდების ჯაჭვის ინტეგრაცია საჭიროებს სანდო და ეფექტურ სატრანსპორტო სისტემას

12



რიანობა

დედააზრი დიდი და მძიმე პროდუქტების ტრანსპორტირების შედარებით მაღალი ფასები

მსუბუქი პროდუქტების უსაფრთხოდ ტრანსპორტირება შესაძლებელია სახმელეთო ტრანსპორტით მთავარი მაგისტრალის მეშვეობით

ბათუმისა და ფოთის პორტები მცირე გემებისთვის, ანაკლიის ღრმა საზღვაო პორტი დიდი გემებისთვის

საგზაო სისტემაში იდება ინვესტიციები, დამაკმაყოფილებელი კავშირები ახალ აღმოსავლეთ-დასავლეთის მაგისტრალზე, რომელიც აკავშირებს თბილისს შავ ზღვასთან. მეორეხარისხოვანი გზები ძირითადად ცუდ მდგომარეობაშია.

სარკინიგზო სისტემის მოდერნიზება ნელა მიმდინარეობს, არ არის კარგ ფორმაში, სატვირთო ტარიფები შედარებით მაღალია

შედარებით მაღალი სატვირთო ტარიფები, სარკინიგზო სისტემის მდგომარეობისა და დიდი პორტების ნაკლებობის გამო

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

ექსპორტი იმპორტი

აშშ დოლარი

წყარო: მსოფლიო ბანკი

ექსპორტ-იმპორტის ხარჯები


პოლიტიკის შედეგები

განათლება: აკადემიური და პროფესიული საინჟინრო/სამეცნიერო განათლების გაუმჯობესება უნდა მოხდეს საერთაშორისო პარტნიორებთან თანამშრომლობით

გაუმჯობესებული პროგრამების აქტიური რეკლამირება უნდა მოხდეს მათ შორის, ვინც გავიდა სკოლიდან, რათა გაიზარდოს კვალიფიცირებული მუშახელის რაოდენობა

ტრანსპორტირება: ეფექტური სარკინიზო და საგზაო ტრანსპორტირება ინდუსტრიის შესაძლო დანიშნულების ადგილებამდე უნდა განვითარდეს პროგრამასთან „აწარმოე საქართველოში“ კავშირში

კომუნიკაცია: ინჟინერიის სექტორის პოტენციალის შესახებ აქტიურად უნდა მიეწოდოს ინფორმაცია პოტენციურ ინვესტორებს

13


დასკვნა და შეფასება

ძალიან შეზღუდული წარმოება ინჟინერიის სექტორში

ტექნოლოგია ძირითადად მოძველებულია

14

არსებული მდგომარეობა

კონკურენტულობის

ფაქტორები

კონკურენტული ხელფასები, მაგრამ შეზღუდული კვალიფიციური მუშახელი

ყველაზე მეტად შეეფერება კომპანიებს, რომელთაც სჭირდება შეზღუდული სამუშაო უნარ-ჩვევები ან შეუძლია ინვესტიცია ჩადოს ტრენინგში

ტრანსპორტირების ხარჯები დამოკიდებულია პროდუქტის ტიპზე, რაც ნაკლებად პრობლემურია მსუბუქი პროდუქტებისთვის, რომლებისთვისაც გამოიყენება საგზა ტრანსპორტი აღმოსავლეთ-დასავლეთის მაგისტრალზე

ძალიან კარგი ზოგადი ბიზნეს-გარემო და პოლიტიკური სტაბილურობა

დასკვნა

მარტივი, მსუბუქი პროდუქტების შრომა-ინტენსიური წარმოების კარგი პოტენიალი

მაგ. ინტეგრაცია საავტომობილო მიწოდების ჯაჭვის დაბალ დონესთან, როგორიცაა გაყვანილობა

ეტაპობრივად, შეიძლება განვითარდეს უფრო კომპლექსური წარმოება

German Economic Team Georgia 15

საკონტაქტო ინფორმაცია

დავიდ საჰა

[email protected]

ოლგა აჟგიბეცევა

[email protected]

გერმანელ ეკონომისტთა ჯგუფი საქართველო

c/o BE Berlin Economics GmbH

შილერის ქ. 59, D-10627 ბერლინი

ტელ.: +49 30 / 20 61 34 64 0

ფაქსი: +49 30 / 20 61 34 64 9

www.get-georgia.de

ტვიტერი: @BerlinEconomics

საინჟინრო პროდუქტები საქართველოს...

Documents