fuaimean còmhla - addressing dyslexiaaddressingdyslexia.org/sites/default/files/resources... ·...
TRANSCRIPT
1
Fuaimean Còmhla
Chaidh seo a chuir ri chèile leis
a Bh.ph. P.A. Caimbeul, (Tidsear),
agus
a Bh.ph. R. Nic ’Aonghais, (Neach-cuideachaidh Clas),
Sgoil Bhreascleit, Eilean Leòdhais,
airson cuideachadh clann le duilgheadasan leughaidh.
2
Stiùireadh air mar a chleachdar Fuaimean Còmhla A chiad latha:
Sgrìobh an deit anns na bogsaichean aig mullach a chlàr. Iarr air an sgoilear leughadh am fuaim no ‘m facal sa cholbh. Cuir sràc sa bhogsa ri thaobh ma fhuair iad ceart e, ach dot ma tha iad ceàrr. Nuair a thathar air crìochnachadh a chiad shreath, gluais chun ath cholbh agus lean ort san aon dòigh. Lean air adhart mar seo airson suas ri 20 mionaid.
An dàrna san treas latha: Thèid air ais chun duilleig a rinn thu a chiad latha. Sgrìobh an deit sa chlàr ri taobh an deit eile. Dèan mar a rinn thu air a chiad latha.
An ceathramh latha & an dèidh sin: Ma tha 3 sràcan as dèidh a chèile ri taobh fuaim no facal, chan fheumar iad sin a’ leughadh a-rithist. Lean air adhart gach latha a’ leughadh fuaimean no facail le dot gus am faighear 3 sràcan as dèidh a chèile.
Bu chòir seo a dhèanamh gach latha, mas urrainn, ach cò-dhiù trì uairean san t-seachdain airson adhartas ann an leughadh. Feumaidh tu fàgail latha slàn eadar gach oidhirp air na fuaimean no facail a’ leughadh. Na tòisich air colbh nach urrainn a chrìochnachadh. Airson gum bidh am fuaim no ‘m facal ann an cuimhne an sgoilear, feumar faighinn trì sràcan as dèidh a chèile.
3
Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan
a ù
ar
è a
àr
i e um
o i ùm
ù à
mi
a u
ìm
e ò
ol
ù ì òl
ò e
em
i à èm
à i am
ì ù an
o è
ob
4
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
u m dh G S
h bh s H U
c o bh I C
t p th M F
f t ch L B
e r bh P Th
g ch mh O Mh
b t th B Bh
i a A N Ch
l mh D T Dh
n dh E R B
p ch T S G
5
Stiùireadh Dèan cinnteach gun tuig an sgoilear nach e facail ceart a tha seo idir ach pàirt de dh’ fhacail ris an canar lide. Eisimpleir: cus: iarr air an sgoilear cantainn an dà litir mu dheireadh; san eiseimpleir seo us agus iarr orra an uair sin a chiad litir a chuir air a bheulaibh agus cantainn cus.
On nach e facail ceart a tha seo bheir e air an sgoilear sealltainn nas mionaidich riutha gun dìreach a
bhith a’ toirt tuairmse seachad.
6
Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan
uf ris abh
pum tep ig
sùp làn id
nud cad dì
bec thall dach
og sonn pèd
rif lus rel
tif ag tem
ub bon rom
lòm dap lif
gof och òb
7
Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan
af fam ith
ab rep es
ag fep ef
ap en cof
ad ep sonn
abh och tath
all amh inn
cam seg lap
lab ob ann
fab os ol
bam oth adh
8
Stiùireadh Ag aithneachadh fuaimreagan
A’ cleachdadh peansail airson an stiùireadh, iarr air an sgoilear sealltainn ri na litrichean sa loidhne.
Feumaidh iad ‘s e a channtainn ri na fuaimreagan agus chan e ri na litrichean eile (connragan).
Mar a h-aithnich iad fuaimreag san t-sreath, feumar sguir a dh’ obair air an loidhne sin agus dot a chuir dhan
bhogsa sa chlàr.
Feumar trì sràcan as dèidh a chèile fhaighinn airson sealltainn gun urrainn dhaibh eadar-dhealachadh a
dhèanamh eadar fuaimreag agus connrag.
9
Latha
Mìosan
milugtipnba
roitleparstr
brupdtniàom
èuilùmoiner
scroaptimèr
arecdìtpsàr
dranssupein
cradfuimeoè
dfgbdoplast
dtrbslmopcd
glòbsrtdùbà
blpdopasbtr
mondopèòu
Latha
Mìosan
uàitreèsùat
lmreùapìtl
laàfeòferuo
cùduiplohgà
ageolertèbt
inmioesabtd
aeimnhouidà
mihoaeuldet
drtaeicnolu
baàeèiìoòuù
trdboainhs
àbìpèdmòù
aestbpdlmno
10
Latha Latha
Mìosan Mìosan
b d g p c p d t pob
b p b o b o d d pab
p o p o d b p d pud
b o p p d p g p dub
p b c d o b d b bod
b o d p o d b d dob
d p c p b g d b pid
p d b b o d o p deb
b p b o d o p d fib
d p o g d o b d bap
b p o b o b d p tub
p o d o b o d p bud
b o d p o b o d bib
p o p d b o d b dit
g o p d b c b b pub
d o b d o d p d goc
11
Stiùireadh Thoir gun àire gur e facail ceart a tha seo. Chan eil annta ach aon lide.
12
Latha
Mìosan
mag
nan
las
gan
ad
gad
fan
man
lag
cas
as
dad
san
bad
Latha
Mìosan
an
ad
can
rag
gan
ag
mat
fàs
far
bat
goc
òl
còn
càr
13
Latha
Mìosan
car
màs
stòl
ròs
cat
ar
màl
poc
dol
òl
mar
sàr
sàl
Latha
Mìosan
bàs
àl
lòn
pòs
dol
Pòl
làr
fàl
ròn
càl
nòs
mol
dàl
14
Latha
Mìosan
ròp
cot
cùm
lof
cìr
ìm
lod
mus
lùb
cop
gus
min
ràn
Latha
Mìosan
fon
cus
muc
gùn
ìne
cur
pic
tìr
làn
rud
sia
mìn
mil
15
Latha
Mìosan
lus
rùm
lot
put
mìr
ris
fàd
pòg
bus
rùn
bun
lit
crò
Latha
Mìosan
còta
pana
muga
bàta
bata
cana
pòla
baga
corra
balla
bàlla
poca
ròpa
16
Stiùireadh ’S e fuaimean ‘connrag ri connrag’ a chìthear aig toiseach facail a tha an seo.
17
Latha
Mìosan
sn
pl
sl
st
fr
gl
sp
sl
tr
st
cr
ch
br
Latha
Mìosan
cl
bh
bl
sp
gr
dr
th
dh
sl
fl
st
sm
mh
18
Latha
Mìosan
bl
dr
pl
pr
gr
gl
fl
fr
bl
gr
fl
cl
pr
Latha
Mìosan
str
spr
scr
spl
shr
thr
chr
spl
dhr
scr
thr
spl
shr
19
Stiùireadh Thoir gun àire gur e facail ceart a tha seo.
20
Latha
Mìosan
srad
glic
clas
slis
gràs
gluc
clach
srac
tric
gloc
clì
ploc
grad
Latha
Mìosan
glùn
spùt
srùb
slàn
slug
cnag
snag
ach
nach
stob
bròg
smoc
gnog
21
Latha
Mìosan
gràpa
solas
sradag
bradan
crùbag
cnatan
polas
copan
putan
sgadan
bratag
falach
sporan
Latha
Mìosan
ràcan
doras
botal
cucar
litir
druma
copag
bucas
dràgon
mosach
cladach
prasach
gòrach
22
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
ris bàta cucar crùbag droch
lùb bata botal brù pram
ìm bara litir brot prab
ìne cana copag bròg prìs
mìn muga bratag broc prann
fàd pòla crùbag brig sradag
làn balla dràgon brag srac
ràn bàlla sporan bratag srùb
ròp druma solas bradan sràc
pòg froca doras fras sròn
baga copan polas froca srann
pana putan bucas druma sruth
còta ràcan crò dràgon blas
ròpa bradan croc dris bloc
corra sgadan crùn dràc blàr
ola cnatan crùb dràm tro
23
Latha
Mìosan
ann
bann
fann
gann
lann
rann
clann
crann
srann
sannt
prann
fonn
tonn
Latha
Mìosan
donn
binn
cinn
linn
rinn
sinn
tinn
cinnt
pinnt
innte
grinn
tunna
gunna
ann/onn inn/unn
24
Latha
Mìosan
mosach
ach
gòrach
rach
canach
cladach
ultach
sàmhach
balach
falach
gealach
Latha
Mìosan
nach
salach
rùrach
coltach
mach
bodach
lach
robach
molach
clach
prasach
ach
25
Latha
Mìosan
allt
call
ball
dall
thall
mall
nall
seall
sealltainn
sealladh
talla
Latha
Mìosan
moch
loch
anmoch
deoch
droch
brochan
croch
broch
ochd
nochd
lochd
bochd
all och
26
Latha
Mìosan
caraid
basgaid
spaid
pupaid
rabaid
fanaid
ciubaid
sabaid
càraid
bonaid
rocaid
pòcaid
pacaid
Latha
Mìosan
beum
treun
reult
leum
feumach
eucoir
ceum
leugh
creutair
geug
speuran
feum
aid eu
27
Stiùireadh Iarr air an sgoilear leughadh na seantansan a leanas. Ma leughas iad ’ad gu lèir ceart cuir sràc sa bhogsa rin
taobh.
Dèan loidhne fo facal sam bith nach deach an leughadh ceart ’s gach seantans agus thèid thairis orra còmhla
ris an sgoilear.
Às dèidh latha slàn, iarr air an sgoilear na facail sin a’ leughadh a-rithist. Ma gheibh iad ceart iad an
turas seo cuir sràc tron loidhne.
Cuir sràc dhan bhogsa nuair a tha iad air a h-uile facal san t-seantans a’ leughadh ceart.
28
seo cas fada airson muc
tha mi sia agus tha cat beag agam
is caomh leam a bhith ag ithe càl
chan eil dad anns an rùm agam
bha cot air an làr ach cha robh doile ann
ith an lof agus am mil gu fàs thu mòr
mach às an lòn sa bhad
seall am bus mòr agus an càr beag
tha ad ùr agam mar am fear agadsa
tha mi a’ dol dhan rùm eile
seo an stòl agam agus cuir an ròs air
fhuair mi lod mòr uighean agus bha sia ann
cùm ort gus an ruig thu tìr
tha mi air fàs cho lag ri cat beag
fhuair mi poc agus bat airson cluich
29
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
mall tapaidh tacadh lasadh ath
thall geansaidh glanadh sgròbadh blàth
dall leabaidh crùbadh gàrradh snàth
a-nall pàrtaidh dùsgadh biadh snàthlan
a-null muncaidh rùsgadh pathadh snàthad
toll chaidh losgadh cagnadh sgàthan
poll teadaidh ròsdadh còrdadh màthair
till doncaidh dòrtadh glacadh bràthair
mill fònadh cunntadh sgùradh mhuc
mamaidh pòsadh garadh gnogadh làmh
dadaidh pùtadh tulgadh gath snàmh
granaidh dùnadh glasadh math ràmh
tofaidh moladh trusadh crath tàmh
cofaidh pòsadh càradh dath làmhag
làraidh ragadh sruthadh cath falamh
cafaidh cogadh scapadh latha talamh
30
Latha
Mìosan
geal
dreasa
seacaid
feansa
bean
cearc
nead
seachd
each
sean
creach
Latha
Mìosan
fear
dreach
gealach
lean
peant
ear
seachdad
geata
leanabh
ceap
a-steach
ea
31
Latha
Mìosan
nuas
suath
tuath
fuar
chuala
uan
truagh
cuagach
ruadh
bualadh
uasal
buan
tuagh
Latha
Mìosan
uamh
suas
gluasad
fuamhair
gual
luach
cuan
gual
luath
duan
uabhas
tuar
ua
32
Latha
Mìosan
bha
bhan
bhon
bhos
bheir
bhuam
bhuain
bhuail
bhuaibh
sàbh
tabh
garbh
tarbh
Latha
Mìosan
dealbh
abhainn
marbh
falbh
stòbh
iasg
iar
iarr
iarraidh
bian
grian
biadh
fiadh
bh bh/ia
33
Latha
Mìosan
caol
taobh
craobh
gaol
slaod
faod
aodann
caomh
Latha
Mìosan
maol
aodach
laogh
gaol
daor
caora
aotrom
saor
ao
34
Latha
Mìosan
thàinig
thug
shìos
fhèin
fhìn
shaoil
thuit
thog
Shamhna
shaoil
sheinn
Latha
Mìosan
mathan
math
rathad
gath
theab
dathan
shuain
shàil
thig
shin
thuirt
th/sh/fh
35
Latha
Mìosan
tuit
fuil
ruith
cluich
cuid
sguir
fuireach
buidhe
suidh
Latha
Mìosan
uile
muir
druid
a-muigh
duine
cuir
tuil
uisge
ui
36
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
dèanamh bhuaibh riutha thu dhomh
sgiamh sàbh rium thuit dhan
riamh tàbh cha thuirt dhaibh
àmhainn garbh chan thig dhiom
mhuga tàrbh chaidh thug dheth
mhala dealbh cho thog dhuinn
athair abhainn chun thill dhut
nathair marbh chunnaic thilg dh’òl
bha falbh chòrd thàinig dh’obair
bhan stòbh chì theab dh’iarr
bhon bhi chuir thèid dh’ith
bhos bho chuala thalla dh’fhàg
bheir ri chan eil thòisich dh’fhàs
bhuaim ris cha robh dha dh’fhalbh
bhuain rithe chuan dhà dh’fheuch
bhuait riut tha dhi dh’fhosgail
37
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
dh’innis ag saor nuas leum
dh’èist agad maol fuar ceum
dh’èirich agam daor gual feum
dh’ionnsaich againn taobh gruam feumaidh
dh’fhuirich aig craobh truas iasg
ghabh aige caora uair iar
gheibh aice slaod fhuair iarr
gheàrr aca gaoth nuair iarraidh
ghlac le aodann cuairt bian
ghlan leis aodach suath grian
ghlas leatha maorach luath biadh
ghoid leat aon tuath fiadh
ghoirtich leotha uan poit sgiath
ghlic leam cuan toit iad
ghad caol duan sgoil sia
ghas gaol suas toirt Dia
38
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
tric grad glan spot spaid
clab cluas slat glas cnatan
gràs sgud sgap slàn glag
sgròb tron spìon sgoil sloc
stòr stoc gloc ploc sgoth
sgol slis cnot glac snas
clann graf stob speach clas
trì sgot pluc sna plum
gràpa trom clod sgìth cnoc
stad stob snag clò sgian
clach glic sgiath sguab clì
grab slug spùt cnag plub
stòl spòg clàr stùr sporan
trod staca gràn snòt sgòr
sgur sgil spìc spàin grod
39
Latha Latha Latha Latha Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
ann mosach pacaid ach
caraid bann gòrach tonn
grinn basgaid fann ultach
canach cladach donn gann
falach binn spaid balach
cinn gealach pòcaid pupaid
fanaid cinnt nach rann
mach bodach clann salach
pinnt crann lach rocaid
srann ciùbaid tinn tunna
bonaid linn sabaid clach
robach molach rinn càraid
fonn sannt prasach sinn
rach rùrach prann sàmhach
innte coltach rabaid lann
40
Latha Latha Latha Latha Latha
Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
allt garadh leabaidh cath cafaidh
pòsadh sealltainn tulgadh pàrtaidh fònadh
moch dùnadh moch cogadh bochd
seall loch moladh thalla mall
geansaidh sealladh deoch rùsgadh anmoch
glanadh math brochan brochan làmhag
talamh scapadh dùsgadh a-nall latha
gath dòrtadh cofaidh dall mamaidh
granaidh snàmh gàrradh ràmh bràthair
gnogadh tofaidh bràthair nochd doncaidh
crùbadh call ragadh mhuc tacadh
pùtadh biadh dath làraidh snàthlan
ath pòsadh ochd sgùradh losgadh
snàthlan cunntadh talamh màthair sgròbadh
lasadh muncaidh glacadh pàthadh ath
nall tapaidh chaidh ròsdadh teadaidh
41
Latha Latha Latha Latha Mìosan Mìosan Mìosan Mìosan
nuas geata ear gual
geal tuath leum seachdad
cuan dreasa fuar creutair
leanabh duan seacaid chuala
truagh gealach feumach feansa
bean cuagach dreach luath
beum cearc ruadh geug
uan suath nead bualadh
each a-steach eucoir seachd
treun gluasad fuamhair speuran
uamh sean ceum luach
ceap tuath creach feum
lean peant buan fear
suas reult leugh uasal
42
Stiùireadh Tha na facail seo air am briseadh suas nan lidean.
Tòisich air leughadh bhon taobh clì, lorg a chiad fhuaimreag, dèan sgaradh le loidhne air taobh deas an
connraig às a dhèidh. Tha pàidhir chonnragan a’ cunntadh mar aon.
Lorg an connrag a tha tighinn as dèidh an fhuaimreag agus dèan roinneadh. Cleachd peansail. (Tha connragan dùbailte a’ cunntadh mar aon litir)
Seall ri na h-eisimpleirean sa chiad cholbh.
43
f r e t / n o p / a l
t u m / f e l / p o p
r a f / m o l / p e d
g r a n b e d e n
t r e f g r o l u n
f l a s t e n t e m
u l t r u m g r u b
i s g a l l p o l
a s d r a b t o l l
u l f r i m f e t
s l e b u n g r i n
s t i n l o n f l i p
p e f f o l e t t
a l l i p s o p p
c r a f o n t o p
o f t e b b o g
f r o b u m l o f f
a f f i g g n o d
s e f i g n a f f
c l i f f t a p p o n
g l a n u g c o l
o n i s s p a t h
c r a t h o d d i n
o b b i s d o c h
f l e t t o g s i m
a r r e n n c o t
c l a s o m m o f
d r i m i s p e m
p l e f f e n o t
o l l e d d i g
t r e s h o l a n
f r a s h i m p i n
r e c h i g o s h
a l l i n n p o p
c r a d h i d l o r r
l o f f i p d o c h
c r e d s i n n a f
d h i p s u l l
n e l l i m u f f
s l i c o g g a n
d r o g a f t o l
a f r o g d a l l
i f f a s d o m m
g r a s o g h i s
s h a l u d d o g
m a s i l l o f
c r i l l o d g i c
l o f f o d d f r o d
44
cepp isho l b le th t i p snachflibbgobb fheddsagtàlls
f oggùsh go tha tham pallmiddòtom bhà f fbo l l du l l
b l i f f a ro f t r a ths in fròggdhanshull r i nnsù l l cànn
c i bbopon f ashòpad dhùppseffroch chèbb t ronbò l l
cash imon mashenos crànnbrèfftim t hàmmfe t tb i t t
ò theno l f r a thanòr r slàddtoggtob bròggstommpragg
f a l l upem r achàshodh blafftimmdòff dhanncho f f s i l l
d rapp i t hed dhòmaddo l spìchfebbsill t ho f f sù t t ga l l
p r i sh lo to f ghasho l l ad plèggdochmann l e f f chu l l s topp
p lash /a th /o f
chàp /ush /o l l
t hassaphod
l apashè f f
d r à m m t i r r o n
pìddstummprod
smùrrtoggbann
franntochdall
45
Leugh Leugh Leugh
copan falamh starrag
curran ràcan basgaid
bonaid corrag bodach
coltach sabaid pathadh
grogach canach sgiamh
aodann glacadh corrach
làmhag maorach pucaid
cnatan talamh brònach
sporan bradan tulgadh
putan burras mosach
corran pòcaid àmhainn
fanaid ultach dùsgadh
rùrach còrdadh robach
sgùradh dèanamh teadaidh
aodach sgadan iarraidh
46
Stiùireadh Iarr air an sgoilear leughadh na seantansan a leanas. Ma leughas iad e gu lèir ceart cuir sràc sa bhogsa ri
thaobh.
Dèan loidhne fo facal sam bith nach deach an leughadh ceart ’s gach seantans agus thèid thairis orra còmhla
ris an sgoilear.
Às dèidh latha slàn, iarr air an sgoilear na facail sin a’ leughadh a-rithist. Ma gheibh iad ceart iad an
turas seo cuir sràc tron loidhne.
Cuir sràc dhan bhogsa nuair a tha iad air a h-uile facal san seantans a’ leughadh ceart.
47
Sgròb spòg cluas agus tha pluc grod agus stob glas ann a-nis.
Bha balach gòrach donn a’ fanaid air bodach bochd ag òl pinnt a-nochd.
Chuala mi fear treun cuagach ri eucoir aig geata bean uasal.
Bha doncaidh dall agus dà mhuc a’ putadh thall air an talamh aon latha.
Chuir bodach bradan dhan àmhainn agus ultach maorach air an stòbh.
Rinn Granaidh geansaidh blàth le snàth airson an teadaidh robach.
Stob clann chrosta clach tron doras agus bha trod uabhasach ann.
Chaidh balach agus caraid a’ rùrach sa chladach airson rocaid a thàinig air tìr.
Bha bràthair mo mhàthair sa ghàrradh a’ glacadh muncaidh a bha gnogadh air balla.
Ghabh mi cofaidh tric air stòl ann an cafaidh ri taobh abhainn.