Nis gara e albumeve të polifonisë

Botimi i Këshillit të Muzikës Shqiptare dhe Seksionit Shqiptar të CIOFF-it Realizuar në bashkëpunim me stafin e gazetës “Dita JUG”

GUSHT GUSHT GUSHT GUSHT GUSHT 2006, Nr. 52006, Nr. 52006, Nr. 52006, Nr. 52006, Nr. 5

Nga Prof. Dr.Vasil S. TOLE

Vetë koncepti i “tëqarës” rrjedh prej vajit,këngëtimit të vajtorëvedhe vajtojcave. Tëfrymëzuara prej dhim-bjes vajtorët apo vajtoj-cat krijojnë muzikën dhevargjet më patetike tëmundshme. Në mbësh-tetje të arsyetimeve tonatë mëpastajme, në këtëpikë, na duket se ështëshumë i rëndësishëmkonstatimi i E. Koliqit sei vdekuri në fantazin` esaj të tronditun asht njigjasend që ndien dhearsyeton: prandaj zenme përligjërue me të ei thotë e porosit një mijëgjana për vendësit embretënisë së përjet-shme, tue i përcjellë atofjalë me lot e me britma.

Efekti tragjik i kon-statimit të dukurisë sëvajtimit masivshumëzërësh, nuk kakaluar pa lënë gjurmëpërsëri edhe tek mjaftstudiues dhe udhëtarëqë përshkonin viset tonanë kohë dhe vise tëndryshme. Një ndërkëto është edhe ajo qëlidhet me vdekjen ePanit të Madh. Sipas Pl-utarkut, një anije njoftoivdekjen e Panit pranëliqenit Pelod (liqenit tësotëm të Butrintit), dhepas kësaj u dëgjuan va-jtime në grup, sikurshumë qënie të vajtoninsë bashku. Edhe Konica,ka tërhequr me kohëvëmendjen në lidhjeme vlerat unikale qëparaqesin në radhë tëparë ato gjëmë-kuisjet evajtoreve shqiptare nëJug të Shqipërisë etj. Si-pas mendimit më tëpërhapur, “e qara”: delnga shpirti, me fjalët mëtë menduara dhe që idrejtohet të vdekuritpër ta ndikuar atë.

Pa dëgjo, vëllai im,S‘të kas as fare, as fis,Po për hatër të perëndisë,E për një çyçkë me bathe,Edhë për një okë djathë,Dy lot për tyj do t‘i zbras

Në këtë rrjeshtim tëvajit, futet edhe “ e qarame bote”, në të cilën negjejmë gjenezën elindjes së iso-polifonisëpopullore, e shpallur sëfundi nga Unesko edhesi “Kryevepër e trashëgi-misë gojore të njerëzim-it”.

I. “E qara me bote”si mandata për

kumtimin e vdekjes.

Së pari do t‘i refero-hemi analizës së kësajdukurie në muzikën iso-polifonike të Shqipërisësë Jugut, si një bërthamëende arkaike në të cilënmund të identifikojmëlindjen dhe percep-timin e dukurisë së jas-htëzakonshme muzikoretë iso-polifonisë vokale,sepse: vajtimet janë dje-pi ku përkundenkëngët e lashta dhe atotë reja. Sipas Prof. Cabe-jt, fjala bote ka kuptiminshtamë, pra enë qëmbush ujë. Të dhënatmateriale dëftojnë se kjofjalë është një me botë,dhe, baltë, deltinë sidhe me baltë shtamash.Ai e nxjer si fjalë të tosk-ërishtes në pjesënjugore edhe në formënbot-i. Sido që ta kapësh,apo në të gjitha rastet qëta interpretosh, “e qarame bote” është përsërie lidhur, si me të qarënme shtama (pra merrëke lotësh), ashtu dheme të qarën për dheun,për tokën, pra si një va-jtim masiv për tokën. Pa

Konkurs Kombëtar për albumin më të mirë të iso-polifonisë për vitin 2006Konkurs Kombëtar për albumin më të mirë të iso-polifonisë për vitin 2006Konkurs Kombëtar për albumin më të mirë të iso-polifonisë për vitin 2006Konkurs Kombëtar për albumin më të mirë të iso-polifonisë për vitin 2006Konkurs Kombëtar për albumin më të mirë të iso-polifonisë për vitin 2006

Studim “E qara me bote-me ulërimë” dheStudim “E qara me bote-me ulërimë” dheStudim “E qara me bote-me ulërimë” dheStudim “E qara me bote-me ulërimë” dheStudim “E qara me bote-me ulërimë” dheorigjina e iso-polifonisë popullore shqiptareorigjina e iso-polifonisë popullore shqiptareorigjina e iso-polifonisë popullore shqiptareorigjina e iso-polifonisë popullore shqiptareorigjina e iso-polifonisë popullore shqiptare

Tradita shqiptare e

vajit dhe vajtimit

vijon në faqen 2

Për herë të parë do tëorganizohet Konkursi Ko-mbëtar për albumin më tëmirë me këngë të inter-pretuara nga grupet e iso-polifonisë të regjistruargjatë vitit 2006 nga sh-tepitë diskografike bren-da dhe jashtë vendit.

Kjo inisiativë qëndërmerret nga Rrjeti Ko-mbëtar i Shoqatave të Iso-Polifonisë dhe Këshilli iMuzikës Shqiptare, natyr-isht nën inkurajimin e in-stitucioneve përkatëse nëqëndër dhe në qarqe, padyshim që është një rast imirë pqe të gjithë grupetqë hulumtojnë, interpre-tojne dhe regjistrojnë muz-ikën polifonike.

Në tregun muzikor sh-qiptar, aktualisht gjen meqindra kasetat, videokase-ta, disqe, CD, dhe DVD meregjistrime të grupeve tënjohura polifonike ngagjithë trevat shqiptare tëIso-Polifonisë. Ndërkohëqë janë me qindra orëprograme televizive që tr-asmetohen në mënyre tëpërhershme nga stacionetradio-televizive ko-mbëtare dhe lokale. Ky“bum” në tregun e muz-ikës është një nga kontrib-utet më të çmuara që in-terpretuesit i bëjnë tra-ditës më të lashtë muziko-

re dhe përbën një dësh-mi më shumë për respek-tin që kanë shqiptarët ndajvlerave të rralla të isopo-lifonisë, e cila për faktinse vitit të kaluar ështëshpallur nga UNESKO si“kryevepër e trashëgi-misë gojore të njerëzimit”tashmë nuk u përket mëvetëm shqiptarëve.

Gjithë kjo pasuri e muz-ikës tonë tradicionale, rep-ertori i njohur i polifonisë,interpretimet dhe krijimete reja dhe shumë vlera tëtjera të polifonisë që qën-drojnë “fshehur” dhe pres-in të zbulohen, është enevojshme dhe e domos-doshme që të evidento-hen, studiohen dhe jovetëm të regjistrohen e shit-ene të shohin dritën pub-likimit, por të kenëmundësinë e ballafaqimit

dhe të konkurimit.Konkursi Kombëtar

për albumin më të mirë tëiso-polifonisë të regjistru-ar gjatë vitit 2006, do t’ishërbejë jo vetëm vlerë-simit të inisiativave të vetëgrupeve për hedhjen nëqarkullimin e vlerave ak-tuale të interpretimevepolifonike tradicionale, poredhe qëllimit që këto vleratë paçmuara të kulturëssonë shpirtërore ko-mbëtare të kenë njëmundësinë e ballafaqimitme mendimin shkencor tëspecialistëve. Ky ballafa-qim vlerash natyrisht që dotë ketë ndikimin e vet jovetëm në nxitjen e shpirtittë garës, por edhe tëvetëkoregjimit të interpre-timeve të reja për të ruah-tur të pastër linjat e orgji-nalitetit dhe veçorive inter-

pretative të polifonisë.Ky konkurs do të jetë

një veprimtari e përvit-shme, por duke qënë sesivjet organizohet përherë të parë dhe për tëmos përjashtuar nga garavlerat e regjistrimeve tëmëparshme, nga organiza-torët do të pranohen edhealbume të regjistruarapara vitit 2006.

Organizatorët e konkur-sit, Rrjeti Kombëtar i Shoqat-ave të Iso-Polifonisë dheKëshilli i Muzikës Shqiptareftojnë të gjithë grupetpolifonike, shoqërite kultur-ore dhe shtëpitë dis-kografike që të dërgojnënga tre kopje të albumevetë regjistruara gjatë vitit2006 në adresën: Niko Mi-hali, Rrjeti i Shoqatave tëPolifonisë, Përmet.

Në numrin e ardhs-hëm të gazetës “Iso-Polifo-nia” do të parashtrohet njëplatforme më e plotë emënyrës së organizimit,kriteret e vlerësimit, për-bërjen e jurisë së konkur-sit dhe nëbyrëb e organi-zimit të shpalljes së fitues-it. Kjo është një inisiativëe re kulturore që synojnëtë japin ndihmesë përmbrojtjen e kësaj vlereunikale shqiptare që tash-më është radhitur krahaskulturave të tjera botërore.SUPLEMENT

SUPLEMENT

SUPLEMENT

SUPLEMENT

SUPLEMENT

Gusht 200622222

STAFI I GAZETËS

“Iso polifonia-Albanian Folk Iso

Polyphony”

“Kryevepër e trashëgimisë

gojore të njerëzimit”

“A Masteripece of oral and

intangible heritage of

humanity”Organ i përmuajshëm i Këshillit të

Muzikës Shqiptare, anëtar i KëshillitNdërkombëtar të Muzikës IMC/UNESCO

dhe seksionit Shqiptar të CIOFF-it.Gazeta botohet në qytetin muze tëGjirokastrës, “Pasuri kulturore e

njërëzimit” mbrojtur nga UNESKO.

KËSHILLI BOTUESKRYETAR NDERI:KRYETAR NDERI:KRYETAR NDERI:KRYETAR NDERI:KRYETAR NDERI: Prof. Ramadan SokoliProf. Ramadan SokoliProf. Ramadan SokoliProf. Ramadan SokoliProf. Ramadan SokoliKRYETAR I KËSHILLIT BOTUES:KRYETAR I KËSHILLIT BOTUES:KRYETAR I KËSHILLIT BOTUES:KRYETAR I KËSHILLIT BOTUES:KRYETAR I KËSHILLIT BOTUES:

Prof. Dr. Vasil S. TOLE.Prof. Dr. Vasil S. TOLE.Prof. Dr. Vasil S. TOLE.Prof. Dr. Vasil S. TOLE.Prof. Dr. Vasil S. TOLE.ANTARË:ANTARË:ANTARË:ANTARË:ANTARË:

Akademik Jorgo Bulo, Prof. Dr. Fatmir Hysi.Akademik Jorgo Bulo, Prof. Dr. Fatmir Hysi.Akademik Jorgo Bulo, Prof. Dr. Fatmir Hysi.Akademik Jorgo Bulo, Prof. Dr. Fatmir Hysi.Akademik Jorgo Bulo, Prof. Dr. Fatmir Hysi.Prof. Agron Xhagolli, Prof. Spiro Shituni (USA),Prof. Agron Xhagolli, Prof. Spiro Shituni (USA),Prof. Agron Xhagolli, Prof. Spiro Shituni (USA),Prof. Agron Xhagolli, Prof. Spiro Shituni (USA),Prof. Agron Xhagolli, Prof. Spiro Shituni (USA),

Dr. Eno Koço (Angli), Prof. As. Josif Minga,Dr. Eno Koço (Angli), Prof. As. Josif Minga,Dr. Eno Koço (Angli), Prof. As. Josif Minga,Dr. Eno Koço (Angli), Prof. As. Josif Minga,Dr. Eno Koço (Angli), Prof. As. Josif Minga,Bardhyl Londo, Aleks Todhe.Bardhyl Londo, Aleks Todhe.Bardhyl Londo, Aleks Todhe.Bardhyl Londo, Aleks Todhe.Bardhyl Londo, Aleks Todhe.

DREJTOR: Niko Mihali.Niko Mihali.Niko Mihali.Niko Mihali.Niko Mihali.KRYEREDAKTOR::::: Engjëll Serjani.Engjëll Serjani.Engjëll Serjani.Engjëll Serjani.Engjëll Serjani.

KOLEGJIUMI I REDAKSISË:Arian Avrazi, Ilir Dhuri, Lefter Cipa, MuhametArian Avrazi, Ilir Dhuri, Lefter Cipa, MuhametArian Avrazi, Ilir Dhuri, Lefter Cipa, MuhametArian Avrazi, Ilir Dhuri, Lefter Cipa, MuhametArian Avrazi, Ilir Dhuri, Lefter Cipa, MuhametTartari, Sejmen Gjokoli, Maksi Kulo, ThanasTartari, Sejmen Gjokoli, Maksi Kulo, ThanasTartari, Sejmen Gjokoli, Maksi Kulo, ThanasTartari, Sejmen Gjokoli, Maksi Kulo, ThanasTartari, Sejmen Gjokoli, Maksi Kulo, Thanas

Dino, Shkëlqim Hajno, Shkëlqim Guçe.Dino, Shkëlqim Hajno, Shkëlqim Guçe.Dino, Shkëlqim Hajno, Shkëlqim Guçe.Dino, Shkëlqim Hajno, Shkëlqim Guçe.Dino, Shkëlqim Hajno, Shkëlqim Guçe.Pregatiti materialet në anglisht: Gentiana Brahimi.Pregatiti materialet në anglisht: Gentiana Brahimi.Pregatiti materialet në anglisht: Gentiana Brahimi.Pregatiti materialet në anglisht: Gentiana Brahimi.Pregatiti materialet në anglisht: Gentiana Brahimi.

Art-Design:Art-Design:Art-Design:Art-Design:Art-Design: Klidi Proko.Klidi Proko.Klidi Proko.Klidi Proko.Klidi Proko.Kontakt:Kontakt:Kontakt:Kontakt:Kontakt: Këshilli i Muzikës ShqiptareKëshilli i Muzikës ShqiptareKëshilli i Muzikës ShqiptareKëshilli i Muzikës ShqiptareKëshilli i Muzikës Shqiptaree-mail:e-mail:e-mail:e-mail:e-mail: tole@isopolifonia.comtole@isopolifonia.comtole@isopolifonia.comtole@isopolifonia.comtole@isopolifonia.comMob:Mob:Mob:Mob:Mob: 0 68 21 555510 68 21 555510 68 21 555510 68 21 555510 68 21 55551

Seksioni shqiptar i Cioff-it:Seksioni shqiptar i Cioff-it:Seksioni shqiptar i Cioff-it:Seksioni shqiptar i Cioff-it:Seksioni shqiptar i Cioff-it:E-mail: E-mail: E-mail: E-mail: E-mail: egjikassoc@albmail.comegjikassoc@albmail.comegjikassoc@albmail.comegjikassoc@albmail.comegjikassoc@albmail.com

Cel: 0 69 22 34986Cel: 0 69 22 34986Cel: 0 69 22 34986Cel: 0 69 22 34986Cel: 0 69 22 34986Gazeta Gazeta Gazeta Gazeta Gazeta “Iso polifonia-Albanian Folk Iso Polyphony”:“Iso polifonia-Albanian Folk Iso Polyphony”:“Iso polifonia-Albanian Folk Iso Polyphony”:“Iso polifonia-Albanian Folk Iso Polyphony”:“Iso polifonia-Albanian Folk Iso Polyphony”:

E-mail: E-mail: E-mail: E-mail: E-mail: ditajug@yahoo.comditajug@yahoo.comditajug@yahoo.comditajug@yahoo.comditajug@yahoo.comCel: 068 22 04502Cel: 068 22 04502Cel: 068 22 04502Cel: 068 22 04502Cel: 068 22 04502

Këshilli i Muzikës Shqiptare-KMSH është

person juridik i regjistruar pranë

Gjykatës së rrethit Tiranë me nr. Akti

3074, me vendimin nr. 1784. K.M.SH-

Albanian Music Council zyrtarisht njihet

si Komiteti Nacional i Këshillit

Ndërkombëtar të Muzikës (IMC)-

UNESCO, në Shqipëri. (CIM/49.631).

Tradita shqiptare e vajit dhe vajtimitTradita shqiptare e vajit dhe vajtimitTradita shqiptare e vajit dhe vajtimitTradita shqiptare e vajit dhe vajtimitTradita shqiptare e vajit dhe vajtimit

asnjë lloj dyshimi, “e qarame bote” (e hasim edhesi “ e qarë me vome”, nëMalëshovë, Përmet),shfaqet si një mbetje epraktikave shumë të vje-tra rituale të ceremonialittë vdekjes, kjo e lidhuredhe me boti-n, pra menjeriun si mikropjesëz ebotës, që lind nga tokadhe vdes po në tokë.Duke bërë fjalë për sos-jen e stinës njerëzore tënjë personi të caktuar,(pra të një boti), mepërcjelljen e tij në botëne përtejme, na bën për-shtypje fakti se “e qarame bote” ruan në struk-turimin e saj, sibërthamën, modusin iso-polifonik të ndërtimit(pra strukturën eshumëzërëshit të lidhurngushtësisht me ison,këtë ngashërimin masivtë pjestarëve në të “qarënme bote”), por dhe seevidenton mjaft qartë vet-en si një dukuri që ështëpërbërëse e një rituali tëmirë strukturuar. Këtu, sëbashku qëndrojnë si tëbarabarta: e folura-eligjëruara me zë, e kënd-uara dhe lëvizja.

E shoqja:Pilo zëmëra, ç‘më le,u nis guri në Varrehume me gjithë kope.Shoqet:Ti shoqe si shumë the,kështu s‘qajënë nër ne,po vure në derexhe.

Në këtë pikëpamje naduket se “e qara me bote”është pjesë e një mini-tragjedie popullore, e cilanuk luhet më në teatrotantike, por bash mu nëmes të “teatrit-shtëpi”, nëtë njëjtën skenë qin-dravjeçare të njeriut. Si-pas popullit: kërcet dho-ma atje kur e mer një tëqarë me botë, ja bëjnë tëgjitha i-i-i. I Kadare kavënë re dhe ka evidentu-ar ngjashmëritë që ekzis-tojnë mes teatrit primitivdhe “të qarit me ligje” në

Jug, por dhe sidomos kurflet për rolin e përbash-kët që kanë si vajtojcatashtu edhe korri antik sipërgjigje e fjalëve të tyrenë komentimin e tiparevetë të vdekurit. Tek e qaranë grup, dhe në formacio-net e saj të përveçme si“e qara me bote” apo “eqara me ligje”, gjejmë tësendërtuara edhe formate organizimit strukturor, tëcilat më pas u implemen-tuan dhe u bënë tëpërveçme në strukturëne tragjedive antike të Es-kilit ( në mënyrë tëveçantë tek tragjeditëLutëset, Agamemnoni,Koeforet dhe Eumenidet),me korife, kor, dhe re-citues, si formacione përdhënien dhe fillimin eceremonialit kompleks tëmandatës së vdekjes.

Në studimin e “Odis-eja dhe Sirenat, grishjedrejt viseve iso-polifon-ike të Epirit”, kemitërhequr vëmendjen nëlidhjen që ekziston mesvajtimit dhe praktikave tëvarrimit me tuma tek ilirëtdhe epiriotët. ku men-dohet se duhet kërkuaredhe fillesa e poezisë sëlashtë gojore. Një skemëe tillë, e mirë strukturuar,sigurisht që tregon nive-lin e lartë artistik të per-ceptimit të jetës dhe tëvdekjes nga banorët eatyre anëve. Që kjo gjënuk ishte e zakonshme,për këtë flet edhe fakti setek Homeri (“Iliada”, kën-ga XXIII dhe tek “Odise-ja” kënga XXIV), gjejmë tëpërshkruar mjeshtërishtdukurinë e vajtimit masiv,që siç do të shohim mëposhtë nuk është gjëtjetër veçse forma arkaikee “të qarës me bote”.Dëshmi të prekshme tëatij realiteti kemi edhendër gjetjet e arkeomuz-ikës shqiptare, në mënyrëtë veçantë tek “Sirenatvajtore” pa vegla muziko-re të Apolonisë, Sirenat eDurrësit, Antigonesë dheVlorës, të cilat janë dësh-mi unikale të këtyre per-sonazheve tragjikë të kën-dimit, por dhe të veprim-it teatral iso-polifonik. Kra-has “Sirenave vajtore”,ekzistenca në folklorinmuzikor iso polifonik edisa gjinive si. p.sh nëkëngën iso-polifonike meorigjinë mitologjike apoedhe në “vallet rituale”,

mund të provojë se iso-polifonia ka qënë bash-këudhëtarja muzikore epërhershme e gjinisë. Nëkëtë tip kënge të bien nësy, si një shtresim i lashtëme prejardhje mi-tologjike, një varg thir-rjesh që sjellin jehonën epraktikave ritualo-magjike, të lashta. Sishembull mund të për-mendim të tilla formulastereotipe të fillimit tëkëngëve: “Oj lia oj”, / Vajlia vaj/ Vaj duduk vaj!; etj.Në Shqipëri varret e vje-tra në përgjithësi kanëdrejtimin lindje-perën-dim dhe kjo sipas Tirtës,kjo ka lidhje me kultin ediellit. Mbështetur Lukian-it, sjellim në vëmëndje senë rastin e varrimit grekue djeg të vdekurin, per-siani e kall në dhe, indi-ani e mbulon me një tis tëtejdukshëm, skiti e hadhe egjiptiani e than.

II. Bota e përtejmedhe “e qara me

bote” si ndërlidhëse

Konceptimi i shqiptaritpër botën në përgjithësishfaqet si një unitet binar,pra: jeta=dynja e sipërmedhe vdekja=dynja e posh-tme. I konstatuar edhe ngastudiues të etnokulturës,ky raport binar i percep-timit të jetës dhe vdekjesnuk ka funksionuar asn-jëherë i ndarë si me thikë.T‘i thras t‘dekunt mem‘dihmue thuhet në varg-jet e një vajtimi tradicio-nal shqiptar, pasi tek sh-qiptarët ekziston besimi sei vdekuri nuk humbet, porthjesht ndërron jetë. NëShqipërinë Jugore ehasim edhe në formën: iqe sosur dita. Atë LovroMihaçeviq në shënimet etij të udhëtimit në Shqipërinë vitet 1883-1907, kakonstatuar se shqiptarivdekjen e pranon me se-riozitet dhe gjakftohtësi,sikur nuk duhet të vdesëkurrë, por të bëjë njëudhëtim nga një vendkëtu në një vend tjetëratje. Kadareja mendon sebota e përtejme, hyrjetdhe daljet që andej të per-sonazheve, vajtjet atje tëbujtësve të gjallë, e kthimitqë andej të të vdekurve ekëshu me radhë…. bota eamaneteve, e kumtevedhe lajmeve të dërguarame anë zogjsh, resh aqyqesh, nga trevat e vde-kjes në ato të jetës ose ekundërta ishin diçka nor-male për psikën shqiptare

dhe krijimtarinë e tij poe-tike. Pra, i gjithë ceremo-niali i vajtimit, duket seështë lënda lidhëse me dybotëve që përmendëmmë sipër. Nuk ka asnjëdyshim se “iso-polifonia”,si prodhim tingullor i “tëqarës me bote”, ka lindurnë një hallkë shumë tërëndësishme kohore, ecila për ne përfaqësonmomentin që qëndron:mes vdekjes trupore mbitokë dhe përcjelljes nëbotën e pasosun, në dhe.D.m.th konceptimi dhelindja e iso-polifonisëndërlidhet ngushtë mekëtë fill kohor shumë tërëndësishëm që është:koha midisëse as jetë asvdekje.

Sigurisht që ka një el-ement të rëndësishëmpër botën e nëndheshme,e cila nuk preket dhe qënuk e njeh diellin, që nukndriçon dot në ato anë.Pavarësisht se sipas Luki-anit vajtimi për të vdeku-rit ndjek kudo të njëjtatligje, ne nuk do të lëmëpa përmendur faktin seLumi i Vdekjes-Akeronti,dhe Hadesi, mbreteria eVdekjes lokalizohenvetëm si të tilla në rajo-nin e maleve të Sulit, ishThesprotia, Camëria e sot-me. Në shënimet eudhëtareve të ndryshëm,deri në prag të shek. XX,lumin Akeront, e gjejmëtë përcaktuar edhe siLumi i Zi ndërsa ende sot,pika e kufirit mes Sh-qipërisë dhe Greqisë nëzonën e Camërisë mbarttogfjalëshin kuptimplotë:Qafa e Botës! Në lidhje mefjalën tragjedia, në Vlorë,kemi përqasjen e fjalës nëemrin e fshatit Tragjas.Gjithashtu, banorët eBregut të Detit, në mënyrëtë veçantë piluriotët,ende i thërrasin këm-bëcjepër, që sigurisht qëlidhen me Panin, kjo nëpikëpamje të aftësive tëtyre muzikore, tepër tëveçanta. Të qarën-vajtimine hasim si toponimi (si fs-hati Vajzë, Vajkal etj), poredhe në realitete mi-tologjike siç është rasti iGrabofçit, i cili njihet sinjë qënie mitologjike qëvazhdimisht qan me zë.Sipas traditës popullore,Grabofçi përfytyrohej sinjë gjarpër i madh me dykokë, i cili zbulontevetëm njërën dhe metjetrën qante sikur të ish-te i dëshpëruar.

Nga Prof. Dr.Vasil S. TOLE

Studim “E qara me bote-me ulërimë” dhe origjina eStudim “E qara me bote-me ulërimë” dhe origjina eStudim “E qara me bote-me ulërimë” dhe origjina eStudim “E qara me bote-me ulërimë” dhe origjina eStudim “E qara me bote-me ulërimë” dhe origjina eiso-polifonisë popullore shqiptareiso-polifonisë popullore shqiptareiso-polifonisë popullore shqiptareiso-polifonisë popullore shqiptareiso-polifonisë popullore shqiptare

vijon nga faqja 1

vijon Nr. e ardhshëm

Gusht 2006 33333

Botimi i Qendrës Ndërkombëtare të Organizimit të Festivaleve Folklorike dhe Artit TradicionalRealizuar në bashkëpunim me stafin e gazetës “Dita JUG”

Për të pestin vit ka ni-sur në qytetin jugor tëPërmetit festivalit ndërko-mbëtar Permeti Multikul-turor 2006, një veprimtarie përvitshme që organi-zohet nga Seksionit Sh-qiptar te CIOFF që ështëpjesë e Qendrës Ndërko-mbetare të Organizimit teFestivaleve Folklorike,Ministria e Turizmit, Kul-turës, Rinisë dhe Sportevedhe bashkia e qytetit tëPërmetit.Pas ceremonisënë qender të qytetit kuartistë popullorë tëgrupe foklorike nga Dro-pulli, Maqedonia, Delvinadhe Përmeti parakaluar tëveshur me kostume pop-ullore tradicionale. Të sho-qëruar nga orkestrinat esazeve popullore dhemijëra banorë të Përmetit,artistët pjesmarrës në cer-emoninë e hapjes përsh-kuan disa nga rrugët eqyteti.

Në skenën e madhe tëkoncerteve të hapurapara Monumentit të Parti-zanit të Panjohur, artistëte ardhur nga krahina dhevende të ndryshme ball-kanike u përshëndetënnga Drejtori i Festivalit

Niko Mihali, kryetari iqarkut Resul Llogo, për-faqësuesi i MTKRS sh-krimtari i njohur meorgjinë nga PërmetiBardhyl Londo dhe krye-tari i bashkisë së PërmetitPetrit Bregasi.

Në natën e parëdhanë koncertet e tyregrupi i valleve populloretradicionale greke të Dro-pullit, grupi polifonik iDelvinës, ansambli foklor-ik i shoqërisë kulturoreartistiker “Valët e Liqen-it” Ladorishtit nga sh-qiptarët e Maqedonisëdhe grupi i sazeve tëdjemve të Këlcyrës tëpërgatitur nga priftiorthodoks At Ramanoi.

Gjatë koncertit tëgrupit të valleve popu-llore tradicionale greke tëDropullit, një gjetjebrilante e bërë së fundiinstrumentisti, valltari dhekëngëtari i talentuar i an-samblit Dropulli AndonTuni u interpretuan mefinësë 14 valle tradiciona-le greke.

Ndërsa në shfaqen egrupit të shqiptarëve ngaMaqedonia spikaten Vall-ja Dollapçe, Valle me mo-

Në Përmet edicioni i pestë i festivalit ndërkombëtar Përmeti Multikulturor 2006Në Përmet edicioni i pestë i festivalit ndërkombëtar Përmeti Multikulturor 2006Në Përmet edicioni i pestë i festivalit ndërkombëtar Përmeti Multikulturor 2006Në Përmet edicioni i pestë i festivalit ndërkombëtar Përmeti Multikulturor 2006Në Përmet edicioni i pestë i festivalit ndërkombëtar Përmeti Multikulturor 2006

Datë 19 - 22 KorDatë 19 - 22 KorDatë 19 - 22 KorDatë 19 - 22 KorDatë 19 - 22 Korrik 2006rik 2006rik 2006rik 2006rik 2006

tive të Ladorishtit, këngët“Kur ma hidhje vallen”dhe “Ma jep një pikë ujë”kënduar nga BlerandLena dhe Fatjona Elmazi.

Në koncertin e grupitpolifonik të Delvinësbënte pjesë repertori mëi mirë i këngëve të vjeratradicionale delvinotedhe dy këngë të albumittë tyre të fundit. Befasia ekoncertit të ditës së parëtë Përmetit Multikulturorishte prezantimi për herëtë parë i një orkestrine tësazeve tradicionalepërmetare të formuardhe përgatitur me pasiontë veçantë nga priftiorthodoks At Ramanoime disa fëmijë të talen-tuar nga qyteti i Këlcyrës.Etnomuzikologu i njohurVasil Tole i entuziazmuarniveli i mirë artistik i in-terpretimit u shpreh mjaftoptimist për të ardhmene kësaj orkestrine të re tëngritur nga priftiorthodoks At Ramanoi.

Në ditën e parë të fes-tivalit 2006” u organizuapromovimi i libritmografik të autorit Dr. SaliHidri kushtuar publicistitStavro Thoma Frashëri.

Gjatë kësaj veprimtarie,kryetari i këshillit tëqarkut të Gjirokastrës Re-sul Llogo dorëzoi famil-jarëve të atdhetarit StavroThoma Frashëri, titullin“Nder i Qarkut tëGjirokastrës”.

Festivalit ndërko-mbëtar “Përmeti Multi-kulturor 2006” do tëvazhdojë deri ditën epremte. Gjatë këtyreditëve veprimtaritë janëtë shumta. Grupi iRomëve Korçë, grupi vl-lah i fshatit “Andon Poçi”,grupi Dion i Selanikut,asambli turk “Byrlyk” iMitrovicës nga Kosova,grupet foklorike të Tepe-lenës, Mallakstrës,Gjirokastrës, etj, do tëprezantohen ne skenë.

Në program përfshi-hen panaire promovimelibrash dhe botimesh mekrijimtari letrare, simpo-ziumi “Diversiteti Kultur-or dhe Integrimi”, tryezate debatit Isopolifonia,sazet e usta Laver Bariut ,vizita turistike, panairi iverërave përmetare dheDita e Peshkimit me grepnë lumin e Vjosës.

E.Serjani

Ylber ngjyrash,mozaik vlerash

Multikultura traditë e risiKur gjashtë vjet më parë menduam të

bëheshim organizatorë të këtij festivali që ka hyrënë axhendat e festivaleve ndërkombëtare, përshkak të mungesës së përvojës, nuk e kishimshumë të qartë se ku do të arrinim. Kishim vetëmdëshirën e madhe që t’i linim qytetit tonë diçkatë bukur e të veçantë, t’i gjallëronim një traditë tëhershme që dikur kishte ekzistuar në një formëtjetër në ditët e majit, por sigurisht duke i dhënëpërmasa kombëtare e më shumë. Për të arriturkëtu nuk ka qenë e lehtë, ka patur dhe ka vësh-tirësi, por me angazhim e vlerësim më të madhnga organet e pushteti vendor dhe biznesi ven-das ia kemi dalë mbanë. Në fillim nisi si një festi-val i ngjashëm me të tjerët, por nga njeri edicionnë tjetrin i dhamë një fytyrë të re, i veshëm emrinmultikulturor, gjë që na lejon të sjellim materialemuzikore të gjinive të ndryshme, nga treva tëndryshme dhe në veçanti fokusuam minoritetetdhe etnitë që jetojnë në vendin tone.

Nëse bëjmë një bilanc në këto pesë vjet, nëfestival kanë marrë pjesë 44 grupe me rreth 820pjesëmarrës. Në këtë mënyrë i kemi bërë njëshërbim shumë të mirë qytetit tonë pasi këta 820vetë kanë qenë ata që kanë çuar fjalë shumë tëmira për qytetin tonë. Ndër grupet më të suk-sesshëm përmendim grupin e Dropullit, Sotirës,Dervicanit, Jonianët e Sarandës, Ergjëria eGjirokastrës, asamblin Lunxhëria, grupet e Tepe-lenës, të Ballshit, të Vlorës, asamblin Besa tëKavajes, grupin e Romëve të Tiranës, Devollit,Korçës, grupet e Kolonjës, asamblet Hasan Prish-tina, Opoja dhe të Akademisë së Arteve të Prish-tinës, asamblin Birlik nga Mitrovica nga Kosova,grupet e Gostivarit, Strugës, Ladorishtit nga Maqe-donia, grupet shumë të bukura të Konicës, Jan-inës, Korfuzit, grupin polifonik Dion të Selanikut eshumë të tjerë. Këngët dhe vallet e këtyre grupe-ve kanë përcjellë mesazhet e paqes, dashurisë,mes popujve, të kulturave të tyre si dëshmi e bash-këjetesës.

Janë me dhjetra studiues e profesorë nga Ak-ademia e Shkencave të Shqipërisë, Ministria e Kul-turës, IKP Tiranë, por edhe nga universitete të ra-jonit si nga ai i Prishtinës, Selanikut, Athinës, Jan-inës, Lidz në Angli, etj. Nuk dua të harroj pjes-marrjen shumë produktive me temat e tyre përdiversitetin kulturor të Prof Dr Vasil Tole, AgronXhangolli, Ramazan Bogdani, Sabah Sinani, aka-demiku Jorgo Bulo, Prof. Dr. Eno Koço, Prof. VasilNitsiakos nga Janina, Aleksandër Llambridhis ngaAthina, Jani Price nga SHBA, studiuesi Kosta Loliqë jeton në Janinë, Dilaver Kryeziu nga Prishtina, Kain Myrtyshi nga Struga, e shumë të tjerë.

Ditët e festivaleve janë shoqëruar me aktivitete tëshumta si promovimet e librave. E veçanta tjetër për-cillet përmes vlerave ekoturistike që janë bërë pjesëe tij, por ky festival duhet të pasurohet me gjetje tëtjera sikundër se mund të jetë Dita e Verërave. Festi-vali hapi siparin duke i dhënë qytetit më shumëgjallëri. Ne u themi artistëve popullorë mirësevininë qytetin e këngëve, në qytetin e mjeshtrit të madhLaver Bariu, në qytetin e festivaleve…

Niko Mihali & Aleks TodheDrejtues dhe organizues te festivalit

EDITORIAL

Gusht 200644444

Jo rastësisht në njerënnga ditët e këtij aktivitetimultikulturor u mendua tëorganizohej një takim mepoezinë e njerit prej poet-eve më bashkëkohore emë të talentuar të letraveshqipe të kohëve të fundit.Për fatin tonë të mirë aiështë një nga djemtë e këtijqyteti, pikërisht poetiBardhyl Londo. Si poeti ash-tu dhe redaktori apo ai qëi përzgjodhi dhe përgatitivëllimin me poezi tëzgjedhura “Shenjtor dhedjall”, poeti Visar Zhiti ësh-të mes nesh dhe padyshimprania e tyre i bën nderveprimtarisë sonë, andaj uthemi me kënaqësi dhedashuri: Mirëserdhët nëPërmetin Multikulkturor2006.

Edhe pse prej gati tredekada larguar ngaPërmeti poeti Bardhi Lon-do lindur dhe ritur mekëngët e zhurmshme tëVjoses, mbetet i pranishëmjo vetëm në kujtimet eshokëve të fëminisë, porsë pari tek poezia e tij qëlexohet e ngacmon çdomoshë. Kur takohemi mepoezinë e tij e themi memburje edhe me krenari:ja ky është poeti ynë, poe-ti që ka qenë mësuesi ynë,poeti që e njeh çdo rrugicëe breglumi. Një qytet që die do të bashkjetojë mes njëmozaiku kulturor, që dodhe “prodhon” poezi epoetë, di ta lexoje e ta kup-tojë mirë poezinë. Londonuk u bë poet atje në Ti-ranë, por lindi e u bë poetkëtu, këtu shkroi lirikat evellimet e para. Pastaj si njëudhëtar i mirë, ai mori diç-

Urat poetike të Londoska përmetare për atje nëqytetin e madh. Ai udhëtoime atë diçka përmetarenëpër botë dhe ashtu siOdiseu, ai kërkon e kthe-het në Itaken e tij. Por çfarëmund të jetë ajo që airrëmbeu vendlindjes? Po-etika dhe filozofia poetike,profili multikulturor i Lon-dos përmblidhet në var-gun e tij proverbial Vetëm

Itaka mbetet.Studiuesit e kanë ven-

dosur poezinë e Londosmes Naimit dhe Agollit. Potë lexosh krijimtarinë e tijpoetike ndesh në udhë-tarin që kudo që shkonmbetet njeri i lidhurpazgjidhmërisht me ven-din e tij dhe vendlindjen.

Nga vëllimi i parë “Kris-ma dhe trëndafile” i botu-ar para 30 vjetësh që pa-son me vëllimet “Hapa nërrugë”, “Emrin e ka dashu-ri”, “Si ta qetësoj detin”,“Vetëm Itaka”, “Ditë njerë-zore”, “Kur perënditëndaluan vetevrasjen”, “Ek-sodi i yjeve” e gjer tekvëllimi i fundit, “Shenjtoredhe djall”, gjen memijëra vargje që janëpjesë e jetës së një gjen-erate e të disa brezave. Atygjen heroin lirik që nuk kapremtuar asnjëherë pallatetë kristalta, nuk ka premtu-ar qiellin e shtatë të lum-turisë e as paqe biblike,por që ka ecur gjithë jetëndhe edhe pse nuk ka mbaj-tur armë gjithmonë kaqenë luftëtar, ne do të gje-jmë poetin që veçvargjeve mundohet tëngrejë ura të lidhen brig-jet dhe nëse nuk do ta sho-him një ditë në vendin e

tij, mos u besoni fjalëve sena ka harruar, por besoje-ni vërtet, është shndrruarnë një Rozafë, atje ku Vjosarreh me furi brigjet evendlindjes… Krijimtarialetrare e Bardhyl Londosshtrihet në dekadat qëpërkojnë me dy kohë e dybotë. Nëse në pjesën eparë të krijimtarisë poeziae tij është më e qetë dhemë e prekeshme me notasimbolike e deri dikuezopike, në periudhën edytë ai nuk kursen as sat-irën dhe sarkazmën përgjithë ata që shtetin e sho-qërinë e quajnë një çifliktë tyre dhe duan ta vjelinderi në qelizë.

Profili multikulturor iBardhyl Londos do të ishtei paplotë nëse do të ndale-mi vetëm tek poezitë e këtijvëllimi. Ka dhe një faqetjetër që mbase pak e njo-

Nga Niko MIHALI

him, por që gjendet në par-athënien e një vëllimi poe-tik të një shoku të tij të sh-kollës së mesme në Përmet,të mikut të fëminisë nëvëllimin poetik të DoktorRustem Kekos. Bardhi i kazhveshur bluzën e bardhëdoktorit të nderuar dhe kaprezantuar anën tjetër poaq humane atë të intelektu-alit poet me mallin e nostal-gjinë që ka për vendlind-jen sikur do të thotë që kjotokë e kjo Itakë kaq ebekuar të bën poet edhe nëmoshë të thyer. Poezitë ekëtij vëllimi janë për-zgjedhur nga një poet tjetërpo aq i talentuar i letraveshqipe Visar Zhiti. Ai kabërë punë tepër të kujde-seshme për të cilën duhetta falenderojmë dhe nësekemi parasysh krijimtarinëe tij, ai këtë rradhë nukhedh një kafkë tek këmbët

Pamje nga promovimi i librit te shkrimtarit Bardhyl Londo.

e njerëzve, por hedh njëtufë me gurë të çmuar kushkëlqejnë me qindra eqindra vargje që sjellin njëmozaik ndjenjash, përje-timesh e përçojnë emo-cione tek të gjithë lexuesit.Në vëllimin e fundit tërheqvëmendjen poezia “Dukeiu rrëfyer Jezu Krishtit” jovetëm për formën poetiketë shkruar në formën e kry-qit, por edhe për mesazhinqë përcjell. Një dialog ibukur me plot imazhe, alit-eracione e asonanca poet-ike ku portreti i Jezusit jepetsi sinonim i ndershmërisësë njeriut .. po mbi dërrasëne mjerë të kryqit të thatë,plaga jote kullonte pikë –pikë... gjak. Prandaj dilemae vëllimit të tij është ezgjidhur, një bashkëjetesëme vyrtytin, ndershmërinë,moralin. Ai vjen pranë neshvetëm si shenjtor.

Festivali ndërko-mbëtar “Përmeti Mul-tikulturor” këtë vitshënon edicionin e tijtë pestë. Ai në mënyrëkrejt të natyrshme kahyrë dhe është bërëpjesë e jetës së qytetittonë, e njerzve të tijartdashës e kulturë-dashës. Ka gjallëruarjetën kulturore dheekonomike e turistiketë qytetit tonë dhegjithë ata artistë, studi-ues e miq të ardhurnga qytete e vende tëndryshme kanë çuar

Multikultura në poezinë e Bardhyl Londos dhe në vëllimin e tij “Shenjtor dhe djall”

Përshëndetje e kryetarit të bashkisë Petrit Bregasi

Mirësevini në qyMirësevini në qyMirësevini në qyMirësevini në qyMirësevini në qyttttteti e shumë kulturaveeti e shumë kulturaveeti e shumë kulturaveeti e shumë kulturaveeti e shumë kulturave

në vendbanimet e tyrekëto mesazhe dashuriee bashkëjetese mespopujve të rajonit tonë.

Me këtë rast më le-joni të falenderoj e tëpërshëndes gjithë atakëngëtarë, instrumen-tistë, valltarë, drejtuesite grupeve, studiuesitnga vendi e bota qëvijnë me dëshirë ekënaqësi në këtë vep-rimtari. Ata kanë për tëgjetur në këtë qytetgjithmonë mikpritjendhe dashurinë enjerëzve të thjeshtë,

vlerësimin që ata i kanëbërë dhe i bëjnëtrashëgimisë sonë kul-turore.

Një falenderim tëveçantë e kam edhe përorganizatorët e kësajveprimtarie të cilëtbënë të mundur që nëharkun kohor të 5viteve të krijojnë përkëtë qytet një identitetkulturor me përmasandërkombëtare që ngaviti në vit do të pasuro-het edhe më tej.

Bashkia e qytetit eka për nder të jetë

mbështetëse dhe dona-tore e kësaj veprimtariee premtoj se edhe në të

ardhmen ky kontributdo të jetë edhe më idukshëm.

Artisti ngaMallakastra i

“pashaportizuar”në Përmetin

MultikulturorPolifonisti Guri

Rrokaj nga Arianitasi iMallakastrës, është paasnjë dyshim një ngaartistët më të njohurnë “universin” folk-lorik shqiptar, që përshkak se ka qënë ipranishëm pothuajsenë të gjitha edicionete veprimtarisë ndër-kombëtare “PërmetinMultikulturor”, mundtë quhet pa frikë njëqytetar “i pashaporti-zuar” në qytetin ePërmetit.

Ky interpretuesdhe bartës i shkëlqy-er i forklorit të trevësnga vjen, njihet si njënga pjesëmarrësitmë aktivë në dhjetraveprimtari kombë-tare dhe ndërko-mbëtare të natyrësfoklorike. Guri Rrokajështë vlerësuar meçmime dhe trofe nëdisa nga FFK tëGjirokastrës, në Fes-tivalin e Veglave tëMuzikës Popullore,dhe në vepritari tëtjera foklorike.

Së bashku megrupin foklorik tëMallakastrës ai karegjistruar një CDkrejt të veçantë nëBretanjë të Francës,ku janë alternuar in-terpretime të 5 gru-peve popullore meinterpretues ngaFranca, Spanja, Korsi-ka, Mali dhe Sh-qipëria. ky përfaqë-sues i shpirtit krijuestë popullit kohët efundit është shfaqurnë opinionin artistikedhe si një autor li-brash monografish.Pak ditë më parë pro-movoi në qytetin an-tik të Bylisit librin e tijtë dytë të titulluar“Mallakastra mono-grafi”.

Për këtë kontributnë ruajtjen dhelëvrimin e foklorit,disa muaj më parë aiështë shpallur “Nderii Qarkut të Gjirokas-

trës”.

PROFILPROFILPROFILPROFILPROFIL

Gusht 2006 55555

Veprimtaria që hapi siparin e festivalit “Përmeti Multikulturor” i është kush-tuar njerit prej figurave më të spikatura të publicistikës në gjysmën e dytë tëshekullit të 20-të, Stavro Thoma Frashërit. Ky intelektual i kompeltuar, hulum-tues i etnosit shqiptar, por jo shumë fatlum në jetë, përcolli nga origjina e tij ekësaj treve dashurinë, humanizmin dhe iluminizmin e paraardhësve të tij. Kon-tributi, puna dhe jeta e tij vijnë në faqet e librit “Hulumtuesi i bukurisë sh-qiptare”, me autor Dr. Sali Hidri, promovimi i të cilit u bë në ditën e parë tëfestivalit. Në këtë aktivitet kanë marrë pjesë përfaqësues të minitrisë së kul-turës, të bashkisë Përmet, redaktori i librit Prof. Dr. Agron Xhagolli, përfaqë-sues të Akademisë së Shkencave dhe dy djemtë e tij Edgar e Ilia Frashëri.Niko Mihali organizator i festivalit ka folur për jetën e Stavro Frashërit, më pase kanë marrë fjalën autori i librit, redaktori, studiues të ndryshëm, të ftuar sidhe djemtë e tij. Të pranishmit vlerësuan jo vetëm figurën e Stavro Frashërit,por edhe botimin e arrirë nga Dr. Sali Hidri që ka bërë një punë të gjatëkërkimore, e studimore për të nxjerrë në pah vlerat e këtij njeriu. Kryetari iKëshillit të Qarkut Resul Llogo e ka nderuar Stavro Thoma Frashërin me titulline lartë “Nderi i Qarkut”. Ky titull iu është dorëzuar djemëve të tij që kanëshprehur falenderime për organizatorët e aktivitetit, për autorin e librit si dhepër vlerësimin e dhënë nga Këshilli i Qarku Gjirokastër.

Një libër dhe një titull nderi për figurën e spikatur të etnosit shqiptar Stavro Thoma Frashër

Hulumtuesi i bukurisë shqiptareHulumtuesi i bukurisë shqiptareHulumtuesi i bukurisë shqiptareHulumtuesi i bukurisë shqiptareHulumtuesi i bukurisë shqiptare

Një emer i njohur jo pak në gjysmën e parë tëshekullit XX, në Shqipëri, por edhe në vende të tjera.Ai u harrua dhe u syrgjynos në gjysmën tjetër të shek-ullit, për të ardhur tani si simbol i intelektualit të vir-tytshëm nga jeta e të cilit kemi ç’të mësojmë.

Jo më kot autori i këtij studimi e ka emërtuar lib-rin e tij me titull e bukur e shumë sinjifikativ “Hulum-tues i bukurisë shqiptare”. Stavro Frashëri ka qenë embetet model i njeriut të palodhur, sa publicist dheetnograf që u përpoq gjatë gjithë jetës së tij për tëqenë i dobishëm për vendin e shoqërinë shqiptare,duke zgjedhur një rrugë të vështirë dhe fisnike atëtë trashëgimisë kulturore. Në faqet e këtij libri ai vjensi një figurë poliedrike me kapacitet të lartë intelek-tual e shkencor, nga bangat e shkollës së mesme, nëpunën si mësimdhënës, vëzhgues i hollë i realitetit shqiptar, një sy i vë-mendshëm për çdo gjë të bukur të trashëgimisë sonë. Një njeriu që vuajtinë qelitë e burgjeve komuniste, një metodist i vëmendshëm për ata qëduan të merren me studimin e folklorit shqiptar. Stavro Frasheri rradhitet nëplejadën e atyre njerëzve që hodhën gurët e parë të folkloristikës shqiptare.Ai thotë autori i librit -nuk ishte studjues i studiove të mbyllura, por një in-telektual i palodhur në përzgjedhjen e materialit burimor atje në truallin elindjes. Ai në profesion ishte inxhinier elektrik me dip-lomë të shkëlqyernga univeristeti i Selanikut, një ndër inxhinjerët e parë elektrikë të Shqipërisë,por pasioni dhe dashuria që kishte për artin popullor, e radhit atë një ndërata intelektualë që të frymëzojnë e inspirojnë.

Kush ishte Stavro Thoma Frashëri

Treva me folklor të pa-sur autentik e minoritetitetnik grek e Dropullit kaqënë vazhdimisht e për-faqësuar në katër edicio-net e mëparshme të Për-metit Multikulturor, për-faqësimi në edicionin ekëtij viti ka qënë i veçantëdhe mjaft dinjitoz. Art-dashësit përmetarë qëkanë mirëpritur në vitet emëparshme grupet folk-

lorike të fëmijëve të Der-vicianit, grupin polifonik tëgrave të Sotirës, Llongosdhe Koshovicës, kësaj herëjanë befasuar nga prezan-timi i grupit mix me djeme vajza me pasion për val-let të tradicionale greke tëDropullit. Ky grup me fy-tyra të reja është ngritur sëfundi nga fokloristi dhebartësi i njohur i vlerave tëfolkut të minoritetit grek,instrumentisti, valltari dhekëngëtari i talentuar An-don Tuni. Për herë të parë,tek dashamirët e artit grek,që bashkjeton aq bukurme folkun shqiptar në këtotreva, u rikthyen imazhet edikurshme të “nuseve” sizana mali të Dropullit. Disainterpretues virtuoz e plotpasion për vallet si Edhok-sia Tuni e bija e Andonit,Vasiloka Çavo, TheodhoriNasto, etj, sipas “usta Tunit”premtojnë shumë. Kjo ësh-të një meritë e padisku-tueshme e të talentuaritAndon Tuni i cili është de-klaruar se ky grup do tëjetë bërthama e ringritjessë Ansamblit Artistik tëDropullit. Grupi i selektu-ar nga pjestarët e 8 kurse-ve të ngritura nga vetë Tuninë disa fshatra të komu-nave të minoritetit etnikgrek në këto 4-5 muajt efundit ka interpretuar mefinesë një “zinxhir” prej 14

valle tradicionale greke qëi përkasin disa zonave et-nokoreografike në fshatrate minoritetit etnik grek nëShqipëri dhe zonave tëndryshme foklorike nëGreqi. Midis valle të inter-pretuara gjatë koncertit tëgrupit që përfaqësonteminoritetin grek në Sh-qipëri, publiku përmetarpërcolli me duartrokitje,Vallen Dyshe të Dropullit,Vallen e Nuses. Pogonish-te, Zagoriço, Valle TresheKasaposerviko, Epirotiko,etj. “Grupi që përfaqësonminoritetin etnik grek nëkëtë veprimtari, është ipërbërë nga djem dhevajza të reja nga fshatra tëndryshme nga komunat eDropullit të Poshtëm dheDropullit të Sipërm të cilëtme dëshirën për të mbaj-tur të gjallë traditat e tëparëve të tyre, 3-5 muajmë parë më kanë kërkuarqë t’u mësoj vallet dhe tëngremë së bashku një an-sambël artistik folklorik tëmodelit të dikurshëm të“Ansambli Dropulli” qëshkëlqeu dikur në të gjithëShqipërinë dhe Greqinë,por që më pas u shua nëvorbullën e tranzicionit sishumë vlera të kulturës etë diversitetit kulturor”, thaudhëheqësi i grupit të dro-pullit Andon Tuni.

Engjell Serjani

Minoritetit grek befason Përmetin me bërthamën e ansamblit të ardhshëm “Dropulli”

Toskët nga Ladorishti i Strugës sjellin folkun e tyre si valët e buta të liqerit të kaltër

Tuni sjell një zinxhirTuni sjell një zinxhirTuni sjell një zinxhirTuni sjell një zinxhirTuni sjell një zinxhirbrilant vallesh dropullitebrilant vallesh dropullitebrilant vallesh dropullitebrilant vallesh dropullitebrilant vallesh dropullite

Ngjyrat e Strugës mbi rrjedhën e VjosësNgjyrat e Strugës mbi rrjedhën e VjosësNgjyrat e Strugës mbi rrjedhën e VjosësNgjyrat e Strugës mbi rrjedhën e VjosësNgjyrat e Strugës mbi rrjedhën e VjosësYlberet e Strugës mbi

rrjedhën e Vjosës. Nërrugët e Përmetit ushfaqën të parët me vesh-jet e tyre tradicionaleartistët e ardhur nga Stru-ga. Më shumë se dyzet va-jza dhe djem të kapur dorëpër dore nisën një valle nëbulevadrin kryesor të qy-tetit që u përcoll me dashu-ri dhe respekt nga banorëtdhe të ardhurit në PërmetinMultikulturor. Ndërsa nëshfaqjen e këtij grupi qëpërfaqësonte shqiptarët eMaqedonisë spikatën in-terpretimet e grupit vezu-llues të valleve në ValljaDollapçe dhe Valle memotive të Ladorishtit, si dhekëngët popullore “Kur mahidhje vallen” dhe “Ma jep

një pikë ujë” të kënduaraplot kolorit nga BlerandLena dhe Fatjona Elmazi.Pas shfaqjes udhë-heqësi ishoqërisë kulturore artis-tike “Valët e Liqenit” etno-muzikologu Shevdat Jonuzitha se: “Ladorishti dhe 6qëndra të tjera banimi tëvendosura pranë liqenit tëOhrit bëjnë pjesë në njëzonë etno-kulturore që ngashqiptarët e Maqedonisëkonsiderohet “toskë” pasikanë prejardhje nga trevatshqiptare te Toskërisë. Nenë Ladorisht dhe disa fsha-tra përreth liqenit kemi përtraditë etnografike veshjetë ngjashme me ato tëzonave jugore të Sh-qipërisë, ndërkohë që nëtraditën e foklorit muzikor

bën pjesë kënga polifon-ike me marrës, kthyes dheiso”, tha Jonuzi. Ansambli iLadorishtit është themelu-ar në vitin 1949 dhe qyshnë fillimet e tij artisike e kashtrirë aktivitetin e tij jovetëm në hapësirën bren-da Maqedonië por edhenë treva të tjera jashtëMaqedonisë si në Bulla-gari, Turqi, Shqipëri, Kos-ovë, etj. Kontaktin e parëme Përmetin organizatorëte tij e kanë patur vitin ekaluar në qytetin e Prish-tinës dhe brenda një vitiansambi u bë pjesë epërhershme e PërmetitMultikulturor. Ansambi“Valët e liqenit”, ka marrëçmimin e parë në festiva-lin Ndërkombëtar të Shk-

upit, është pjestar ipërhershëm i festivalit tëIsoPolifonisë në Vlorë.Nga pikëpamja interpre-tative e veçantë e këtijgrupi është se në ndry-shim nga grupet e tjeranë Maqedoni dhe Kos-ovë, isopolifonia ështëpjesë e pandarë etij.Shoqëria kulturore me tënjëjtin emër numëronsot një numër të madhanëtarësh.

Gentiana Brahimi

Gusht 200666666

E mërkurë, datë 19 KorE mërkurë, datë 19 KorE mërkurë, datë 19 KorE mërkurë, datë 19 KorE mërkurë, datë 19 Korrik:rik:rik:rik:rik:Ora 18:00 – 19:00 Prezantim i librit: Hu-

lumtuesi i Bukurisë Shqiptare i autorit Dr. Sali

Hidri, kushtuar folkloristit dhe publicistit me

orgjins permetare Stavro Thoma Frashëri. I

jepet titulli Nder i Qarkut (pas vdekjes). Bar

“Familjari” (A.Kristani).

Ora 20:00 Ceremonia e çeljes së Festivalit

Përmeti MK 2006. Sheshi i qytetit

Ora 20:15 Koncert i grupeve Ansambli “Dropulli”, Grupi “Jo-

nianët” Sarandë dhe grupi i Romëve Korçë.

Ora 22 :00 Darka për grupet pjesmarrëse dhe të ftuarit nga

rrethet. Bar “Familjari”

E enjte, datë 20 KorE enjte, datë 20 KorE enjte, datë 20 KorE enjte, datë 20 KorE enjte, datë 20 Korrik:rik:rik:rik:rik:ora 07-09 Vizitë në Kishën e Leusës Monu-

ment Kulture, të ftuar, studiues, qytetarë, etj. Nis-

ja nga qendra e qytetit

Ora 09:00 – 10:00 1 – Panairi i librit

Përmeti Multikulturor 2006

2 – Prezantime librash të autorëve: Dr. Rust-

em Keko & Petraq Ballabani nga sh.b. “ARGE-

TA” Tiranë.

3 – Ekspozita e artit iranian në fushën e botimeve. Ish-shtëpia e

oficerëve

Ora 11:00 – 13:00 Vizitë në Grykën e Këlcyrës dhe Kishën e

Kosinës. Nga qendra e qytetit

Ora 18:00 – 19:00 Ekspozitë e botimeve në fushën e Polifonisë.

Tek Dani.

Ora 20:00 Koncert i grupeve: Ladorishtit Maqedoni, Tepelenë,

Ballsh dhe grupi vllah “Andon Poçi”. Sheshi i qytetit

Ora 22:00 – 23:00 Tavolinë e rrumbullakët: “Isopolifonia,

sazet e usta Laver Bariut dhe kontributi i tyre në vite”. Studio

e AOS Televizioni lokal.

E prE prE prE prE premte, datë 21 Koremte, datë 21 Koremte, datë 21 Koremte, datë 21 Koremte, datë 21 Korrik:rik:rik:rik:rik:Ora 06:00 – 08:00 Eko-Turizëm: Dita e peshkimit me

grep në Vjosë. Çmimet për peshkatarin më të mirë ndahen

në mbrëmje nga Agjensia “Vjosa Travel”. Sheshi qytetit

Ora 08:00 – 08:30 Vizitë në Gurin e Qytetit, Monument

Kulture.

Ora 09:00 – 10:00 Simpoziumi ndërkombëtar: “Diversiteti

Kulturor dhe Integrimi” me pjesmarrje të studiuesve nga hapësira

shqiptare, Ballkanike, etj. Kisha e Shën Premtes, Përmet

Ora 10:30 Mbledhje e Seksionit Shqiptar të CIOFF. Tek Dani

Ora 12:00 – 16:00 Vizitë në kanionet e Lingaricës dhe Ujrat

Termalë të Bënjës. Nisja nga qendra

Ora 18:00 – 20:00 Diskutim e mendime: Kontributi në fushën e

poezisë dhe krijimtaria e poetit përmetar Bardhyl Londo. Bar “Kivaldi”

Ora 20:00 -Koncert i grupeve: Dion të Selanikut, Asambli Turk.

Byrlyk i Mitrovicës, Kosovë, etj.

-Mbyllja e festivalit Përmeti Multikulturor 2006.

Sheshi i qytetit

Ora 22:00 Darka për grupet pjesmarrëse dhe

të ftuarit.

E shtunë, datë 22 KorE shtunë, datë 22 KorE shtunë, datë 22 KorE shtunë, datë 22 KorE shtunë, datë 22 Korrik:rik:rik:rik:rik:Ora 07:00 - 09:00 Përcjellja e grupeve

pjesmarrës, miqve, të ftuarve, etj,. Në

qendër të qytetit

Programi i veprimtarive “Përmeti Multikulturor 2006”ORGANIZATORËT

Seksioni Shqiptar i CIOFF-it, Përmet

Këshilli i Muzikës Shqiptare, anëtar i IMC/

UNESCO, Tiranë

Bashkia, Përmet

Shoqata Kulturore Artistike “Elena Gjika- Dora

D’Istria “, Përmet

Me mbështetjen e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe

Sporteve, Fondacionit SOROS, Këshillit të Qarkut Gjirokastër.

SPONSORË:-Ministria e Turizmit, Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Tiranë.

-Bashkinë Përmet,

-Fondacioni OSFA-Tiranë,

-Firma “Vjosa Travel”, Tiranë,

- Sh.K. “Elena Gjika”,

- Albania Online Internet,

- Banka Popullore, Tiranë

- Tirana Bank

-Këshilli i Qarkut, Gjirokastër,

- Firma “Dola”, Tiranë

- Firma “Kaleshi”, Tiranë

-Firma “Ro-Gat-Security”, Tiranë

-Gazeta “Dita JUG”

KOMITETI ORGANIZATIV:Usta Laver Bariu, President Nderi i Festivalit.

Z. Petrit Bregasi, Kryetari i Bashkisë, Përmet, President i Festivalit.

Z. Niko Mihali, Drejtor Ekzekutiv “Përmetit Multikulturor”.

Z. Aleks Todhe, Përgjegjës i kulturës në Bashkinë Përmet, Koordi-

nator.

Z. Ani Çulli, Drejtor i marketingut.

Z. Engjell Serjani, Kordinator me mediat.

Z. Arjan Todhe, fotograf.

KONTAKTONI ME:Seksioni Shqiptar i CIOFF, pranë SH.K. “Elena GJI-

KA-Dora D’Istria”, Përmet

Tel/Fax: 00355 813 2426, Cel: 00355 69 22 34986,

e-mail: egjikassoc@albmail.com

Nr. i Llogarisë pranë RAIFFEISEN BANK, PERMET

Seksioni shqiptar i CIOFF-it, Raiffeisen Bank Branch Përmet,

Nr.0002627239(SWIFT Code SGSBASLTX Reuters SSAL SGSA)

Realizuar në bashkëpunim me stafin e gazetës “Dita JUG” dhe shtypur në shtypshkronjën “Dita-Gjirokastër”, Art-Design Klidi Proko

Nga data 27tetor deri me 4nëntor 2006 nëVeliko- Tornovotë Bullgarisë dotë zhvillohetKongresi Botërori rradhës i Orga-nizatës Botëroretë CIOFF. Nëkëtë kongres dotë marrin pjesërreth 90 delega-cione nga egjithë bota. Kongresi do të disku-tojë probleme që kanë të bëjnë metrashëgiminë kulturore të vendevetë ndryshme të botës dhe mënyrëne propogandimit më mirë të tyre nëveprimtaritë ndërkombëtare.

27 T27 T27 T27 T27 Tetor - Kongretor - Kongretor - Kongretor - Kongretor - Kongresi i CIOFFesi i CIOFFesi i CIOFFesi i CIOFFesi i CIOFF-it në Bullgari-it në Bullgari-it në Bullgari-it në Bullgari-it në BullgariSeksionin Sh-

qiptar i CIOFF,do të përfaqëso-het në këtë kon-gres, pasi në tëdo të marrëpjesë delegacio-ni shqiptar ikryesuar ngaPresidenti i këtijseksioni z. NikoMihali dhe ngady anetarë tëtjerë. Veliko-Ter-

novo, vendi ku do të mbahet ky kon-gres është një qytet shumë i bukurnë pjesën lindore të Bullgarisë dhedallohet për një jetë të gjallë kul-turore e artistike në rajon.

Gusht 2006 77777

Kolektiviteti i Iso-sVVVVVeçori e këngës polifonike është pikërisht tëeçori e këngës polifonike është pikërisht tëeçori e këngës polifonike është pikërisht tëeçori e këngës polifonike është pikërisht tëeçori e këngës polifonike është pikërisht të

mbledhurit “kok më kok” i këngëtarëvembledhurit “kok më kok” i këngëtarëvembledhurit “kok më kok” i këngëtarëvembledhurit “kok më kok” i këngëtarëvembledhurit “kok më kok” i këngëtarëveKur flasim për këngëtlabe në tërësi, e Iso-Polifoninë në veçanti,kujtdo që i ka parë apodëgjuar qoftë dhenjëherë të vetme, men-jëherë i vete mendja tenjë grup i mbledhurkokë më kokë me njeritjetrin duke kënduar.Ata mund të jenë katër,pesë apo më shumë per-sona. Njeri mund të jetëmarësi, tjetri mund tëjetë hedhësi, i treti pritë-si ose mbajtësi i isos, kjos’ka rëndësi. S’ka rëndë-si as kënga që këndojnë,këngë dashurie, malli,trimërie apo vaji. Nuk epërbën teksti i këngësportretin. Ajo që të mbe-tet në mendje ështëpikërisht ky grumbullimkokë më kokë i njerzveqë këndojnë, pavarë-sisht se kush ja mer ekush ja kthen, apo kushmba iso. Ajo që ështëkarakteristika e këngëspolifonike është pikër-isht kolektiviteti i grupitqë këndon.

Në qoftë së marësi kanjë privilegj mbi tëtjerët, privilegj që bu-ron nga aftësia e tij voka-le, është pikërisht faktiqë kënga i lejon atij tanisë i pari atë, këngënduke u bërë kështu njëtip lajmëtari, si të thuashtë kumtojë para të pran-ishmëve faktin së kën-dohet për një personapo ngjarje. Dhe ky katë drejta shumë të kufi-zuara, të kumtoje me njëvarg, e shumta dy vargjeatë çka i ngarkon kënga.Sa më e vjetër të jetëteknika e të kënduaritaq më pak vargje kum-ton marrësi. Le të kuj-tojmë këngën “Vajzë evalëve”, ku marësi kën-don vetëm gjysëm var-gu; Vajzë e valëve, menjë zë që të kujton sh-krepëtimin e vetëtimës.Pas kësaj vjen sibubullimë zëri i grupitnë vijim; …zemëra s’jamban, për të vazhduarme gjëmime e suferinate isos. Të njëjtën tekni-kë ka edhe kënga “Be-jkë ë bardhë”, ku marë-si kumton vetëm fillimin;O duke tundur…dhepër tu vazhduar ngagrupi…zbret nga zalli.Rrallë ndodh që marësitë këndojë një strofë tëtërë i vetëm. Dhe nëqoftë se ka raste të tilla,kemi të bëjme mekëngë të reja, jo vetëmsi tekst, por edhe si sub-stancë kënge, si teknikë.

Pasi marësi kumton

çka përtë kumtuar,identiteti i tijzhduket, ai përzihet ebëhet një me mbajtësit eisos. Si të thuash kënga selejon t’i “ngrihet mëndjashumë”, të dallohet mbi tëtjerët dhe ca më pak tëngrihet mbi këngën. Ësh-të ajo sovrania e vetme, tëtjerët e shumta mund t’ishërbejnë ca më mirëpikërisht asaj, këngës, ash-tu si hyjnitë e Olimpit kish-in madhështinë e tyre,por kursesi më të madhesë Kryehyjnia, Zeuzi dhes’mund të bënin asgjëmbi të.

Po kështu dhe pritë-si, ndonëse me më pak“fat” se marësi, pasi mgri-hej për një çast mbi tëtjerët, befas binte thjesh-te në anonimat aty ku ish-te grupi me jetëgjatë ikëngëtarëve, ai imbajtësve të iso-s. Themigrupi me jetëgjatë pasirealisht ky grup, jo vetëmnuk ka “pretendime” përtu dalluar, por që kur fil-lon kënga, ose së pakupas vargut të parë, e gjersa mbaron ajo, ky grupështë i “ndezur”. Ose ethënë ndryshe kënga fil-lon të fluturojë në qielline tyre, pra të isos. Nukpo përmëndim këtukëngë tejet të vjetra tëcilat fillojnë me një imi-tim iso-je, për të vazhdu-ar më pas me tekstin ezakonshëm të këngës tëndërprerë nga iso-ja.

Ajo që duam të thek-sojmë në këtë shkrim ësh-të pikërsisht anonimati qëmarin të gjithë këngëtarët.A e kini vënë re kur flasimpër këngët polifonikerrallë themi kënga që jamori filani e ja ktheu filani,por themi kënga e këtij

g r u p i ,dhe po të

kemi njohuri tëmëtejëshme mund tëthemi edhe… që ja morifilani. Sepse merita nukështë e marësit, e hedhësitapo e ndokujt tjetër, sadoi talentuar që të jetë ai, pore gjithe grupit. Dhe këtijligji të pashkruar nuk ikanë shpëtuar as korifejtëe iso-polifonisë. P.sh. themiGrupi i Himarës, dhe joNeço Muko, ose më eshumta mund të dëg-jojmë të thuhet Grupi iNeço Mukos nga Himara.Pra e theksojmë sidomosfjalën “Grupi”. Dhe në faktvetëm kështu e koncep-tojmë këtë këngëtar, nëmes të grupit të tij. Dhe kjojo vetëm që nuk ja ul vler-at këtij vigani, por përkun-drazi e bën atë mëmadhështor pasi dhe nëpërfytyrimin tonë ai nukvjen si një vetmitar sado imadh, por e përfytyrojmëtë rrethuar nga shokët egrupit të tij famoz.

Kolektiviteti i iso-s dal-lohet edhe tek vetë natyrae këngës. Përfytyroni pakju lutem. Një grupkëngëtarësh që përndonjë arsye kanë rënënë heshtje ose janë në njëbisedë të ndezur. Vazhdi-mi i debatit mund tësjellë ndonjë sherr osekeqkuptime të mëte-jëshme, ose s’ka fare kup-tim, ose në rastin e hesh-tjes, ajo mund të bëhet mëe rëndë. Atëherë dikushmer inisiativën e këngësdhe vetëvihet në rolin emarësit. Fillon këngën.Sipas rregullit thotë var-gun e parë dhe befas at-mosferën e tensionon thir-ja e tij…iso, more djema ,ose mbaje. Pikërisht kjothirje si pa kuptim në kon-

teks s’është gjë tjetërveçse një ftesë për kole-ktivitet. Për t’i lënë de-batet e pakuptimta dhepër t’ju shtruar këngës.Zakonisht nëpër dasmakjo ftesë bëhet dhe mevargje si; Do këndojmëapo çdo bëjmë/ A dongrihemi në këmbë/ Oseme vargjet; Ç’bënetë nështëpinë tënë/ bytymvalle, bytym këngë. Nukmund të gjendet mënyrëmë fine për të tërhequrvëmëndjen nga sherret ezakonshme të dasmavedhe për të të ftuar nëkëngë, jo si individ, pornë kolektivitetin ekëngës si pjestar i njëkolektiviteti.

Por këtë natyrë kole-ktiviteti kënga shpeshherë e ka dhe në vetë tek-stin e saj si nevojë, siqëllim, si mision. Janë meqindra këngët që bëjnëfjalë për bashkim, ndihmënë luftë, solidaritet etj;Dërgon Gjoleka xhevap/Vaso Kolagji bajrak/…Nakërkon Shkodra imdat(ndihmë)/Të luftojm meKaradak/Se ja kanë bërëçark.

Kolektivitetin iso-ja eka kultivuar te njeriu sidomosdoshmeri jetike.Pa atë, pra kolektivitetinnuk mund të koncepto-het kënga. Por jo vetëmkaq.

Është një fakt; jo tëgjithë ne këndojmakëngë polifonike. Jo tëgjithëve na është dhënërasti të këndojmë nëgrup dhe jo gjithmonë ekemi gati një grup përtë kënduar kur duam tëkëndojmë. Shpesh herëjemi vetëm, diku nërrugë, mal apo thjesht nështëpi dhe befas nënvet-dija jonë ndjen nevojëne këngës, ndjen nevojëtë shfrejë një maraz, njëdhimbje, një dert a sev-da. Mënyra që zgjedhvetdija jonë është thjeshtkënga polifonike. Por jaqë jemi vetëm. Çuditër-isht ky faskt s’përbën as-një pengesë. Dhe ja fil-lojmë të logatim (kështuquhet të kënduarit vetëme për vete) këngë tëndryshme. Më të zakon-shme janë ato këngë qëthërrasim dikë të na vijëpranë, të mos na lëjëvetëm. Ky që thërasimmund të jetë prindi,shoku, miku apo mikjasipas rastit . Jo rrallë thir-ret mali apo fusha, njërugë fshati ku kaluam

fëmijërinë a një shteg kupritëm miken për herëtë parë. “O ju male medëborë, pse s’qani hal-let e mia”, rënkon poetipopullor dhe se shqetë-son fare fakti që i drejto-het jo një njeriu por njësendi, një objekti, njëzogu (O ju zogj që venie vini dua tju pyes) qës’ndjen e s’kupton gjë.Kjo s’ka rëndësi. Rëndë-si ka fakti që nuk duamta pranojmë vetminë, qëthërrasim dikë të vijë tëqajë hallet me neve, apotë gëzojë me ne. Vet-mi të tilla kanë lindurkëngët e famëshmë tëkurbetllinjve e tënizamëve, të vajzave tëdashuruara (Në rëzë tëKallamesë/Dola korba tëpëjesë/…Në mos ardhtëdhe nashtinë/Do marzjarr do djeg shtëpinë)apo të kaçakëve trima.

Por ajo që ka mëshumë rëndësi në këtologatje është fakti që im-itohet të kënduarit nëgrup. Pra personi qëkëndon vetëm fillimishtimiton marrësin, pastajhedhësin, etj. gjer te im-itimi i mbajtësve të isos.Dhe ju kujtoj që kjo bëhetvetëm nga një njeri.Duket si çmenduri. Ju sig-uroj që është zgjidhja mëe bukur e popullit tonëpër të luftuar vetminë eimponuar sipas rastit ngajeta, puna, lufta, etj. Taparafytyrosh veten nëqendër të një grupi artiku je vetëm. Dhe jovetëm ta parafytyrosh,por dhe ta vendosësh, taimponosh veten të ven-dosesh në qendër të njëgrupi këngëtarësh,pikërisht aty ku s’ke asgrup dhe as këngë kjoështë sa madhështore aqdhe shpëtimtare. Dhe jukujtoj se vetmia ështëarmiku më i madh i nje-riut, individualiteti ështëarmiku më i madh i hu-manizmit. E pra populliynë e ka patur me teprihumanizmin dhe një ngafaktorët kryesorë ështëdhe kënga në tërësi dheiso-ja në veçanti (se jo tëgjithë dinë të këndojnësolo ose t’ja marin, pormë lehtë mësohet qëbashkë me të tjerët tëmbash iso sepse aty zëriyt s’është thjeshtë yti,është pjesë përbërëse eiso-s, pra s’ke më pronë-si e përgjegjësi mbi të epër të).

* Folklorist

Nga Timo Mërkuri*

VITRINAE LIBRIT

POLIFONIK

1. Titulli “Rrëfime tëmoçme nga Lunxhi”.Autor Koço VasiliRed. Th.Dino & O.ÇerkeziSh.b Argjiro, Gjirokastër2006Përmbajtja: Rrefenjadhe histori për jetën,këngën, kulturën dhetraditat e Lunxhërisë elunxhiotëve.

2. Titulli “Hulumtue-si i Bukurisë shqiptare”

Autori Dr. Sali HidriRedaktor Prof. Dr.

Agron XhagolliP ë r m b a j t j a :

Monografi e plotë përveprimtarinë e kultur-ore, shkencore, hulum-tuese, poetike të foklor-istit dhe intelektualit tëshquar Stavro ThomaFrashëri (1900-1965)

SHB Globus R., Ti-ranë 2005.

3. Titulli “Këllëzi– Legjendë-Këngë-Tr imëri”

Autori Prof. Dr. Ar-qile Bërxholi

Përmbajtja: Histori,dokumenta, legjenda,këngë dhe kujtime përtraditat, foklorin, historinëe fshatit Këllëz të Lunx-hërisë në Gjirokastër.

SHB Julvin 2, Tiranë2006

Gusht 200688888

Nga Matilda Troka*

Çfarë qenka ajo ndje-si shqiptare që të huajt mevend e pa vend, e quajnëekzotike? Kur franceziEric Marchand erdhi nëFestivalin Folklorik Ko-mbëtar të Beratit, 10 vjetmë parë, mendonte se shi-ja për muzikën folk ball-kanike, mund ta çontedrejt një zbulimi shqiptar.Dhe ky zbulim ishtegrupi polifonik iMallakastrës meGuri Rrokaj,Vladimir Shehaj, AliShametaj dhe FatmirTahiraj. Katër burrambi të tridhjetepesat qëkëndonin pa instrumente.Marchand, ky perëndimorprej vitesh kishte udhëtu-ar nëpër botë në vendeme traditë folku. Kërkues,novator, i hapur ndaj kul-turave, muzikës së popu-jve të tjerë i propozonkatërshes nga Mallakastra,të jenë pjesë e grupit tëtij eksperimental ndërko-mbëtar, të këngës polifon-ike e monodike (a capel-la). Ansambli i vogël i Mal-lastrës u bashkua në Bret-anjë, ku ndodhet strehadhe laboratori i kërkimitmuzikor të Eric Marchand,me pjesën tjetër të trupësqë vinin nga vende tëndryshme të botës, dhe tëçuditshme.

Ishin “Tenore de San-tu Predu” ansambël ngaSardenja, Fransy Gonza-les nga Galicia, BasseyKone nga Mali (Afrikë)dhe vetë Marchandkëngëtar e instrumentistbretanez.

Manaxheri i disa kon-certeve për grupin sh-qiptar, Viktor Sharra,thotë se “Kan” sjell njëpërvojë të re eksperi-mentale në muzikën folk.Janë të gjithë këngëtarëtradicionalë që interpre-tojnë me veshë dhe asn-jë prej tyre nuk di të lex-ojë notat. Puna konsistonnë faktin që secili prejtyre zgjedh këngë tëvendit që përfaqëson tëcilat mund të këndoninbashkë. Dhe nuk ishte elehtë të gjeje këngë qëtë plotësonin këtë kusht.E veçantë për katërshennga Mallakastra, dukemos qenë këngëtarëlokalë, zërat e tyre hyninnë një gamë më të gjerëmuzikore, duke u adop-tuar më lehtë e më mirë,me ritmet spanjolle, bre-tone e afrikane.

Koncerti i parë erdhipo vitin e takimit të grupit,

në 2000. Ishte suksesi nëskenën e Teatrit në Bret-anjë. Në vitin 2001 reali-zojnë të parën CD. Kohëte fundit, kanë dhënë kon-cert në Korsikë, Poitierdhe Perigeux të Bretan-jës. Kjo muzikë të cilënmedia franceze si “Lemonde” e “Liberation”, ecilëson si “Muzika për tëcilën Zoti ëndërron”,ende nuk mund të shitetjashtë Francës.

Repertori

Edhe “Xhan-xhan,

vetullaholla”Ashtu si pjesëtarët e

tjerë të “Kan”-it, edhe sh-qiptarët në çdo koncertkanë në repertor tre-katërkëngë popullore. Ansamblipolifonik i mallakastrës,këndon thuaj gjithë këngëte Jugut shqiptar, por dinëtë jenë të manovrueshëmedhe me trevat e tjera.

Profili i grupit polifonik të Mallakastrës në një hapësirë foklorike ndërkombëtareProfili i grupit polifonik të Mallakastrës në një hapësirë foklorike ndërkombëtareProfili i grupit polifonik të Mallakastrës në një hapësirë foklorike ndërkombëtareProfili i grupit polifonik të Mallakastrës në një hapësirë foklorike ndërkombëtareProfili i grupit polifonik të Mallakastrës në një hapësirë foklorike ndërkombëtare

Muzika që vetë Zoti ëndërronKëngët kryesore të cilat janëpërfshirë edhe në CD-në e“Kan”-it, regjistruar në vitin2001, janë shumë të njohu-ra për të gjithë ne: “:Legjen-da e Ago Ymerit”, “Më dër-goi babai me shqerra”, “OMargarita, ku je”, “Dasma”,“Dil Pasha se kam pakpunë” dhe shumë e njohu-ra “Xhan-xhan vetullaholla”.Në këto polifoni shqiptarepërzihen jehonat e isovenga Mali, Sardenja, Bretanjae Galicia. Askujt nuk i vritetveshi, seicili të vetën, seicilipër tjetrin. Interpretohenkëngë të origjinave tëndryshme. Maliania Konekëndon në “Dambara” dhenë “Ubobo”, sardët dhegaliciani, këndojnë nëvetën, Marchand në ritmetbretone dhe shqiptarëtkëndojnë shqip. Por ndry-she nga të tjerët atamunden të këndojnë ndon-jëherë edhe bretonen.Kështu kryqëzohen gjuhët,

dhe qëllimi nuk është qëkjo përzierje e formave tëpabarabarta polifonike tëjenë me çdo kusht në har-moni. “Një temperamentshumë larg asaj që e kemizakon të dëgjojmë ngamuzika oksidentale”,- dothoshte lideri dhe krijuesi i“Kan”, Eric Marchand.

Pelegrini i kulturave“Të gjithë ne funksion-

ojmë mbi bazë të traditësorale. Për të kuptuarse cili është konceptii tyre i ritmit, melo-disë, modeleve,masës, duhet të hyshseriozisht në mendi-

min muzikor të njerëzve metë cilët punojmë, për të di-tur cilët janë kufijtë, intere-sat që duhet të ruajë njëkëngëtar”,- shpjegon etno-muzikologu francez EricMarchand. Ky njeri kapunuar gjatë dhe mekujdes me të zgjedhurit etij. Ka vizituar dhe udhëtu-ar nëpër vendet e shtëpitëe tyre dhe ka regjistruarshumë nga repertori i tyre.Në skenë, akoma mëshumë në regjistrimin e CD-ve kërkohet që çdokëngëtar të jetë në funksio-nin muzikal të tjetrit. Ndër-sa roli i Marchand-it ështëqë ansambli të japë maksi-mumin e mundshëm. Dukerespektuar identitetet artis-tike të secilit, bretoni Marc-hand dhe pelegrinazhi i tijia ka dalë mbanë: të ek-splorojë në takimet mes kul-turave të përbashkëtat dhedallimet, duke luajtur meskufijve të tyre.

* Korespondente eGazetës “Shqip” në

F i e r

“Me përkujdesjen e njëartisti të vërtetë i cili di tëtransmetojë mjaft mirë atëçka mbart historikisht kra-hina e tij, brenda profilitdhe formimit të tij artistikautori Guri Rrokaj ngre nënivelet më të larta të vler-ave të krahinën e Mallak-satrës me të gjithë për-bërësit e saj, që nga shtrir-

Këngëtari Guri Rrokaj boton dhe promovon në Bylis monografinë “Mallakastra”Këngëtari Guri Rrokaj boton dhe promovon në Bylis monografinë “Mallakastra”Këngëtari Guri Rrokaj boton dhe promovon në Bylis monografinë “Mallakastra”Këngëtari Guri Rrokaj boton dhe promovon në Bylis monografinë “Mallakastra”Këngëtari Guri Rrokaj boton dhe promovon në Bylis monografinë “Mallakastra”

Këngëtari që promovohen vlerat historikeArtisti i polifonisë Guri

Rrokaj, nga më të njohuritinterpretues të polifonisënë gjithë vendin, kësajherë përkrah me vlerën epolifonisë, ka ditur tërendisë mjaft bukurkrahës këngës mallakastri-ote edhe kontributet e per-sonaliteteve të kësaj trevenë të gjitha fushat. Ngjanme një polifoni të vërtetësistemimi enciklopedik injë materiali të gjerë his-toric dhe actual. Autoripërpiqet të tregojë edhenjë herë vlerat e padisku-tueshme të krahinës sëMallakstrës.

Promovimi i këtij libriu organizua oak ditë mëparë në mjediset antike tëqytetit ilir të Bylysit nëprani të fokloristëve, stu-diuesve, gazetarëve dheintelektualëve nga Tirana,Ballshi, Fieri, Gjirokastra,Përmeti, Himara, etj

ja gjeografike, trashëgiminkulturore si dhe karaketeretë vecantë të natyrës sëmallakastriotit”, kështu ushpreh në veprimtarinë epromovimit të këtij librikryetari i qarkut tëGjirokastrës Resul Llogo.

Në zhanrin e njëmonografie ky libër tregondhe rendit mjaft bukur të

gjitha pikat arkeologjike tëMallakstrës që cilësohenderi më sot si pika të mirë-fillta ilire, larg qëndraveromake apo bizantine qëshfaqen dukshëm në ven-detë tjera arkeologjike sh-qiptare. Mallkastra -Monografi jep një listë tëmirëfiltë të të gjithë heron-jëve të saj në vite që ngakoha e para Skëndërbeute deri tek ministrat e de-putetët e sotëm të Mallak-strës. Ata që jetojnë në këtëkrahinë dinë të dallojnëmjaft qartë dhe ndarjen esaj në të butë dhe në tëegër, ndarje e cila lidhetedhe me karakteret e pop-ullit të trevës. Kjo pjesë elibrit sa vlerësuese aq edheegoiste, zë vend tëposaçëm në citimin më tëfundit shumfaqësh tëmonografisë.

Në këtë promovim,krahina e Mallakastrësedhe autori i librit dhe birii saj Guri Rokaj që ka mar-rë titullin “Nderi i qarkut”të Gjirokastrës nga zoti Re-sul Llogo i përkasin mëshumë se kurrë njeri-tjetrit.Dhe mbarë vendit, thotëAfërdita Onuzi, drejtoreshe Institutit të Kulturës Pop-ullore të Shqipërisë e pran-ishme në promovimin e lib-rit. Ajo ka shprehuar kon-sideratat e saj për vlerat ekësaj krahine dhe të bijëvetë saj duke e cilësuar Mal-lakastrën si një pikë refer-imi të kuturës dhe qytet-rimit të kahershëm dhemodern. Ndërkaq edhestudiuesi dhe fokloristi ishquar Ermir Dizdarishpreh konsiderata dheopinione positive për lib-rin dhe autorin. “Kësisoj

Guri Rrokaj, polifonisti injohur me një numër tëmadh trofesh në festivalenga Gjirokastra deri nëBretanjë të Francës dheBostonin e largët amerikan,na tregon mjaft bukurfamiljen e vërtetë mallakas-trite, evolumin e saj, herëherë të ngadaltë e herëherë me shpejtësi drejt asajqë mund të quhet piku iqytetrimit dhe njëkohë-sisht vegjetimi i saj.

“Mallakstër ke lisa, keshmëbinj plot forcë, keburra, ke djem levend, kevajza bukuroshe, ke dhëne dhi, me zile e këmborë.O Mallakstra ime… unëty të falem”, kështu ështëbetimi i çdo mallakastri-oti, ardhur deri në kohëte sotme me mundime porqë tingëllon njësoj sishekuj më parë dhe qëbënë popullin e saj mëkrenarë se kurrë.