genetike

8/19/2019 Genetike

http://slidepdf.com/reader/full/genetike 1/6

Završni ispit iz Genetike (pitanja) TEST br.1

1. Sličnost gena i genskog niza u različitih vrsta ?

Uporedimo li genomske veličine dviju vrsta žitarica riže i ječma uočit ćemo da je riža vrlo malog genoma (0,45

pikograma ) u haploidnim stanicama, dok je ječmeni genom oko 12 puta veći (5,5 pikograma ). Obje su vrste

diploidne. Predpostavimo li da riža i ječam imaju neki sličan broj gena, očekivat ćemo da ječam sadržava većukoličinu ponavljajuće DNK. U obje te vrste kao i u ostalih žitarica pozicija velikog broja gena određena je na

genetičkim mapama i stavljena u red te se mogu uspoređivati.

2. Genetički kod ? Predstavlja niz od 64 tripleta baza, mRNK kodona, od kojih je svaki specifičan za jednu od 20

aminokiselina koje grade bjelančevine i signale za pokretanje i završetak polipeptidne sinteze.

3. Struktura RNK molekula ?

RNK molekule su jednostruki lanci, iako se često mogu formirati intralančane RNK-RNK spirale. Prema ulozi u

stanici, RNK molekule se svrstavaju u tri glavne skupine : informacijska RNK (iRNK), ribosomske RNK (rRNK) i

transportne RNK (tRNK). Postoji i mala jezgrina RNK koja ima ulogu u prepisivanju informacije u eukariota. Sve

RNK molekule nastaju u procesu prepisivanja informacije s DNK molekule ugradnjom odgovarajućih

ribonukleotida na DNK matricu koja se prepisuje. U sastav nukleotida RNK ulaze 4 baze (A,G,C i U),te pentozni

šećer-riboza i fosforna kiselina. Raspored nukleotida na molekuli RNK određuje njihovu primarnu strukturu.

4. Vrijeme i trajanje mejoze ? Tri su glavna vremenska razdoblja odvijanja mejoze u ćelijama : -početak i

završetak u jesen -početak u jesen i završetak u proljeće -početak i završetak u proljeće

5. Dominantno djelovanje gena ? Termin dominantnosti odnosi se na uzajamno djelovanje alela smještenih u

istom lokusu. Ako je riječ o visinama biljaka potpuna dominacija gena može rezultirati time da će biljke s

genotipovima Aa i AA imati jednaku visinu.

6. Crossing over ? Recipročna razmjena nesestrinskih segmenata kromatida u paru homolognih kromosoma, a

rezultira međusobnom rekombinacijom gena.

7. Majčinski efekat ? Se očituje kad se genotipske karakteristike majke ispoljavaju u fenotipu potomstva i to

neovisno od uticaja muškog roditelja. To nasljeđivanje je različito od biparentalnog u kojem su fenotipska svojstva

potomstva regulirana jezgrinim genima oba roditelja, dok se pri majčinskom nasljeđivanju nasljedne informacije

prepisuju od ženske gamete. Primjer toga je uvijanje školjke puža.

8. Razlika u ekspresiji gena pri djelovanju spola ? Interakcije alela nekih gena mogu biti pod uticajem spola. Tako

se fenotipovi heterozigotnih individua m i ž spolova razlikuju. Taj se fenomen može djelimično objasniti uticajem

spolnih hormona na ekspresiju gena koji determiniraju pojavu rogova. Tako u pasmine ovce DORSET rogove

imaju oba spola, a genotip lokusa za rogove je h⁺h⁺, a kod pasmine SUFFOLK nema rogove te su genotipa hh.

Križanjem tih pasmina dobijemo F1 generaciju s heterozigotnim potomstvom genotipova h⁺h u kojem muške

individue imaju rogove, a ženske ne. To znači da se genski alel h⁺ u muških individua ponaša dominantno a u

ženskih recesivno. Tako je u mužijaka potreban samo jedan genski alel h⁺ da bi se pojavili rogovi a u ženskih

potreban je homozigotni genotip h⁺h⁺.

9. Mutacije strukture hromosoma ?

DELECIJE - označavaju manjak dijela kromosoma, a glavni preduvjet za nastajanje delecije jeste pojava prekida

na kromosomu.

DUPLIKACIJE – označavaju pojavu viška genetičkog materijala odnosno djelimične trisomije.POJAVA IZOKROMOSOMA – izokromosomi su metocentrični kromosomi koji sadržavaju 2 identična kraka

8/19/2019 Genetike


(kromatide) kako po njihovoj veličini tako i po rasporedu gena.

INVERZIJE – obično nastaju nakon što se dio kromosoma rotira za 180° te raspored genskih lokusa biva obrnut.

TRANSLOKACIJE – su mutacije u kojima se mijenja pozicija kromosomski dijelova u genomu. U njima nema

dobitka niti gubitka genetičkog materijala.

10. DNK biljezi ? Najčešće korištene skupine biohemijskih biljega jesu tzv. Izoenzimi. DNK biljezi uglavnom sudobiveni cijepanjem DNK na manje segmente koji se mogu diferencirati korištenjem npr. elektroforeze. DNK može

poticati iz stanica nukleusa, može biti stanična DNK, mitohondrijska, kloroplastna i ribosomska. Za cijepanje i

analizu DNK primjenjuju se različite tehnike.

11. Selekcija protiv recesivnih homozigota ? Kada se jedinke koje posjeduju recesivne genske alele (A₂A₂) nalaze

u heterozigotnom stanju (A₁A₂),po adaptivnoj vrijednosti ne moraju biti različite od homozigotno dominantnih

genotipova (A₁A₁). Međutim kada recesivni aleli dođu u homozigotno stanje, takvi genotipovi mogu iskazati slabiju

adaptivnu vrijednost i tada protiv recesivno homozigotnih genotipova počine djelovati selekcija.

12. Svojstva podložna genetičkom inžinjeringu ? - tolerantnost na herbicide - otpornost na štetnike i patogene

organizme - otpornost na ekstremne ekološke faktore - reproduktivna sposobnost -modifikacija udjela lignina

13. Subletalni aleli ?

14. Zadatak ?

15. Zadatak ?

TEST br.2

1. Šta je kromatin ? Obojeni dijelovi kromosoma u kome se nalazi aktivni dio gena,a kromatin je u biti i kompleks

DNK, bjelančevina i male količine RNK.

2. Mitoza ? U većine biljaka i životinja mitoza traje oko 2-3 sata i obuhvata 4 faze : profazu, metafazu, anafazu i

telofazu. Glavni preduvjeti za normalan tok mitoze jeste da se kromosomi tačno razdvoje i premjeste, tako da

svaka od novonastalih stanica dobije jednaku kopiju genetičkog materijala. Centriole su organele koje su

uključene u izgradnji mitotičkog aparata u životinjskih stanica. U biljnim stanicama nema centriola ni mikrotubula,

već u njima postoje hijalinske niti.

3. Struktura i uloga RNK? Struktura TEST br.1 (pitanje 3),uloga je prenošenje informacija u nekih virusa.

4. Multipli aleli? Multipli alelizam označava postojanje više od dva genska alela na jednom lokusu u određene

vrste, odnosno to je vise alelnih kombinacija koje određuju jedno svojstvo. Tako je analizom izoenzima šumskog

drveća potvrđeno pstojanje bogatstva alela u nekih genskih lokusa. No taj problem je temeljitije ispitan u nekih

životinja ili čovjeka. Kao najbolji primjer mulitplog alelizma obrađen je na primjeru nasljeđivanja boje krzna u

kunića. Takođe i kod čovjeka imamo na primjer nasljeđivanje krvnih grupa :

Krvna grupa Aleli Genotip

A A AA

B B BB

AB AB

0 0 00

8/19/2019 Genetike


5. QTL analiza?

Svrha ove analize jeste utvrđivanje broja gena koji uticu na određena svojstva kao i njihove lokacije i genskog

učinka. Za razliku od tradicionalnih biometrijskih metoda ovaj metod ima mogucnost izucavanja individualnih gena

za kvantitativna svojstva

6. Transpiracijsko razdvajanje gena ?

Pojava kojom se pri krizanju dviju jedinki u F2 generaciji dobiju jedinke koje svojim svojstvima nadmasuju jednog

ili oba roditelja. Kao primjer moze se navesti krizanje jedinki bijele vrbe :

P R1R1r2r2 x r1r1R2R2

(sviejtlocrvena boja) (svijetlocrvena boja)

F1 R1r1R2r2

(svijetlocrvena boja)

F2 R1R1R2R2 r1r1r2r2

dominatna trangresija recesivna trangresija

(izrazito tamnocrvena boja) (zelena boja)

7. Spolno vezano nasljedjivanje ?

Prvi rezultati spolno vezanog nasljedjivanja pojavili su se pocetkom proslog stoljeca, kada je Morgan pratio

nasljedjivanje boje ociju vinske musice. Ustanovio je da se osim normalne crvene boje ociju zbog genskih

mutacija mogu pojaviti i bijele oci.Mnogo kasnije provedena istrazivanja otkrila su da se svojstvo boje ociju vinske

musice nasljedjuje od niza gena s kromosoma X. Danas i u covjeka su poznate neke bolesti poput hemofilije,

daltonizma i sl. koje su pod kontrolon gena kromosoma X i od kojih pate samo muske osobe.

8. Znacaj izoenzima u sumarskim isrtazivanjima ?

Analiza izoenzima osnovni je biohemijski postupak pomocu kojeg se mogu utvrditi razlike izmedju pojedinih vrsta ,

svojstva pojedinacnih stabala i populacija. Na toj se osnovi omogucuje i kontrola provenijencije sjemenskoga i

sadnog materijala razlicitog porijekla.

9. Od cega zavisi struktura geneticke varijabilnosti sumskih sastojina ?

Svaka sumska sastojina cini jednu populaciju koju cini veci broj stabala razlicitog fenotipskog izgleda. Svako

stablo na jednom genskom lokusu ima dvije jednake ili razlicite genske varijante odnosno alela. Zastupljenost svih

varijanti u jednoj populaciji , iskazan u procentima daje geneticku strukturu populacije. Struktura pokazuje koliko

se genskih varijanti moze naci u sastojini i u kolikom su udjelu zastupljene pojedine genske varijante odnosno

aleli.

10. Selekcija protiv heterozigota ?

Djeluje protiv heterozigota i favorizira homozigote. To je zapravo selekcija protiv rijedjeg alela jer se fiksacija

cesceg alela povecava mnogo brze nego selekcija protiv homozigotnog recesiva.

11. Hardy-Weinbergov zakon ?

Zakon prema kojem su ucestalost alela i ucestalost genotipova iz generacije u generaciju konstantne, u

populacije koja se slucajno razmnozava bez procesa selekcije, mutacije ili migracije.

8/19/2019 Genetike


12. Efikasnost velicine populacije

Efektivna velicina populacije je predstavljena brojem reproduktivno sposobnih individua da prenesu geneticki

materijal na potomstvo.

13. Znacaj crossing overa za karte gena ?

Ucestalost crossing overa je veca ako su geni udaljeniji, tako da na temelju podataka o broju rekombiniranih

potomaka iz razlicitih vrsta krizanja mozemo steci uvid u raspored gena na kromosomu. Izrada genskih karata,

odnosno odredjivanje pozicije gena na kromosomima temelji se na svojstvu da je vjerovatnost rekombiniranja

izmedju dva lokusa veca ako su oni udaljeniji.

14. Mutacija gena ?

To su promjene genskog materijala koje nastaju unutar jednog gena. Genske su mutacije vecinom recesivne i

mozemo ih podijeliti na : bazne supstitucijske, adicije i delecije.

bazne supstitucijske mogu biti tranzicije i tranverzije. Adicije su genske mutacije u kome dolazi do umetanja

jednog ili vise nukleotida u polinukleotidni lanac . Delecije su genske mutacije u kojima dolazi do brisanja jednog ili

vise nukleotida iz polinukleotidnog lanca.

15. Mutacja broja kromosoma ?

Aneuplodija – visak ili manjak jednog ili vise kromosoma

Monosomija – pojava da u diploidnoj garnituri nedostaje samo jedan kromosom

Trisomija - ako je rijec o suvisku jednog kromosoma

Poliploidija – ako se broj kromosoma uveca za jednu ili vise garnitura .

TEST BR. 3

1. Struktura metafaznih kromosoma ?

Svaki od metafaznih kromosoma sadrzi dvoje sestrinske kromatide, koje su po svom sadrzaju DNK

identicne. Tijekom diobe kromosoma svaka od sestrinskih kromatida se krece prema suprotnim stranama

diobenog vretena odnosno na suprotne polove. Svaki od kromosoma ima obavezno centromeru , a njena

funkcija je da tijekom stancine diobe vuce kromosom na jedan od dva pola. Ako su dva dijela

kromosoma slicna po duzini kazemo da je metocentrican, a ako je jedan kromosom neznatno kraci onda

je submetacentrican, a ako su dva dijela nejednake velicine onda je akocentrican.

2. Struktura DNK molekule ?

Tacan modelm strukture DNK molekule da li su Watson i Crick 1953. g. Oni su smatrali da DNK egzistira

kao dvostruki helix u kojem su dva polinukleotidna lanca uvijena jedan oko drugog. Svaki sod

polinukleotidnih lanaca sastavljen je od sekvence nukleotida povezanih 3-5 fosfodiestarskim vezama.

Dva polinukleotidna lanca drze se zajedno vodikovim vezama izmedju komplementarnih nasuprotnih

baza u lancu.vazno je istaknuti da su lanci medjusobno antiparalelni, odnosno imaju suprotnu kemijsku

polarnost. Tako se 5' kraj jednog lanca nalazi nasuprot 3' kraju drugogo lanca, i obrnuto. visoka

stabilnost helixa DNK proizilazi iz velikog broja vodikovih veza medju bazama.

8/19/2019 Genetike


3. Letalni aleli ?

Alel koji uzrokuje smrt jedinke naziva se letalni alel. Letalni aleli mogu se ponasati dominantno ili

recesivno. Dominantni aleli unistavaju jedinke koje su nosioci, bilo da su u homozigotnom ili

heterozigotnom stanju. Recesivni letalni aleli svoju letalnost ocituju kad je jedinka samouhomozigotnom stanju.

4. Vezani geni ?

Geni i genski lokusi koji se nalaze na istom kromosomu nazivaju se vezanim. kako vezanost gena utice

na odstupanje od uobicajenih fenotipskih odnosa do kojih je Mendel dosao u svojem dihibridnom

krizanju moze se vidjeti iz sljedece analize :

P AA BB * aa bb

F1 Aa Bb * aa bb - povratno krizanje

AA , Ab, aB, ab - cetiri moguca fenotipa

Od dobivenih individua 50% njih ce imati fenotip identican jednom od roditelja, dok ce 50% drugih imati

rekombinirane fenotipove s kombinacijom oba roditelja.

5. Aditivno djelovanje gena ?

Pojam se odnosi na djelovanje gena jednog genskog lokusa. Ako se visine biljaka odredjuju alelima A i a,

pri aditivnom djelovanju razlika u visinama izmedju jedinki genotipova AA i aa bit ce dva puta vea od

razlike izmedju jedinki genotipova Aa i aa. AA – aa => 2Aa

6. DNK u sumarstvu ?

Analize metodom DNK su novi biokemijski postupak kojim se mogu ustanoviti razlike izmedju pojedinih

rodova , podrodova i unutar vrste. Sve metode analize DNK mozemo podijeliti u dvije grupe . Prvu cine

metode koje omogucuju individuanu analizu unutar popuoacije, npr. RAPD i AFPL, a u drugu se ubrajaju

metode medjupopulacijske diferencijacije, od kojih su najpoznatije analize cpDNK, mtDNK i rDNK.

7. Haploidni nacin odrdjivanja spola u opnokrilaca ?

Ustanovljeno je da spol u pcela ne ovisi o tome da li je individualna, diploidna ili haploidna nego u tome

jesu li odredjena podrucja kromosomima homozigotna , heterozigotna ili hemizigotna.

8. Geneticki inzinjering i primjena transgenih biljaka u sumarstvu ?

Geneticki inzinjering je unosenje stranih sekvenci genoma u organizam koji zeimo izmjeriti uz koristenje

molekularnih genetickih tehnologija za proizvodnju DNK molekula koji sadrze nove gene ili nove

kombinacije gena u svrhu dobivanja organizama s novim zeljenim svojstvim.

9. Centralna dogma ?

8/19/2019 Genetike


10.Genske Mutacije ?

11.Mejoza ?

12.Endosimbiotsko porijeklo kloroplasta ?

13.Uloga kloroplasta u izvankromosomskom nasljedjivanju ?

14.Zadatak

15.Zadatak

genetike

Documents