giáo trình phương pháp tính

Upload: tranthevut

Post on 06-Apr-2018

232 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    1/480

    PHNG PHP TNHB MN TON NG

    DNG

    H.BCH KHOATP.H CH MINHGing vin:

    TS.L Th Qunh H

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    2/480

    2

    GII THIU MN HC

    MSMH: 006023 S TN CH: 2 S tit: 45 tit

    Gio trnh Phng php tnh L Thi Thanh Numerical Analysis Burden & Faires

    My tnh b ti Gia hc k: Trc nghim (20%)

    Bi tp ln (20%) Cui hc k: Trc nghim (60%)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    3/480

    3

    NI DUNG MN HC

    M u: S gn ng v sai s. Chng 1: Gii phng trnh phi tuyn Chng 2: Gii h phng trnh i s tuyn tnh Chng 3: Ni suy v bnh phng cc tiu Chng 4: Tnh gn ng o hm, tch phn

    Chng 5: Gii gn ng phng trnh vi phnthng

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    4/480

    4

    Gii thiu: Khi nim v sai s

    1/ SAI S GI THUYT: Chp nhn khi xy dngm hnh

    2/ SAI S S LIU BAN U: Cc hng s vtl, o lng3/ SAI S PHNG PHP: phng php gii xp

    x sai s (gii hn yu cu)

    4/ SAI S TNH TON: ch yu do lm trn strong tnh ton

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    5/480

    5

    Sai s tuyt i & sai s tng i

    A: gi tr chnh xc; a: gi tr gn ng. Vit:A a Sai s tuyt i: a = A a (phi thc t: A khng tnh

    c!) Thc t: Tm s dng a, cng b cng tt tha

    A a a A a a a a A a + a. VitA = a a V dA = , a = 3.14

    3.14 0.01 < < 3.14 + 0.01 c th chn a = 0.013.14 0.002 < < 3.14 + 0.002 c th chn a = 0.002 Sai s tng i a

    a

    A a a

    A a

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    6/480

    6

    V d v sai s

    A = e; a = 2,7a 0,019 < e < a + 0,019

    c th chn a = 0,019Sai s tng i a a/a = 0,019/2,7 0,007

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    7/480

    7

    Cng thc tng qut ca sai s

    Gi s phi tm i lngy theo cng thcy = f (x

    1

    , x2

    ,, xn

    )yx

    i, - gi tr chnh xc; xi, y gi tr gn ng

    Nufl hm kh vi lin tc th

    n

    i

    i

    i

    nnxx

    x

    fxxxfxxxfyy

    1

    2121,...,,,...,,

    n

    iin

    i

    xxxxx

    fy

    121,...,,

    n

    ii

    i

    yx

    x

    f

    y

    y

    1

    ln

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    8/480

    8

    n

    i

    in

    i

    xxxxx

    fy

    1

    21,...,,

    n

    i

    i

    i

    yx

    x

    f

    y

    y

    1

    ln

    Sai s ca tng, hiu: nn xxxxxxf ...,...,, 2121

    n

    i

    i

    i

    xyx

    f

    1

    1

    Sai s ca tch, thng

    n

    i

    i

    ii

    xyxx

    f

    1

    1ln

    112

    1

    121.....,...,, nn xxxxxxf

    Cng thc tng qut ca sai s (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    9/480

    9

    V d tm sai s ca tng v hiu

    Chox = 2.51 0.01;y = 2.50 0.01. Tm sai s tuyt i v sai s tng i ca tng

    v hiu ca 2 s : S1 =x + y; S2 =x y. So snh sai s tuyt i v sai s tng i ca 2

    i lng ny.

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    10/480

    10

    V d tm sai s ca tch v thng

    Chox = 2.50 0.01;y = 0.10 0.01. Tm sai s tuyt i v sai s tng i ca tch

    v thng ca 2 s : S3 =x y; S4 =x / y. So snh sai s tuyt i v sai s tng i ca 2

    i lng ny.

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    11/480

    11

    lm trn s thp phn a thnh a n ch s th ksaudu chm thp phn, ta xt ch s th k+1 l k+1. Nu k+1 5 ta tng k ln mt n v Nu k+1 < 5 ta gi nguyn k

    Sai s lm trn: a = a a Lm trn s trong bt ng thc

    a x b

    Quy trn s v sai s quy trn

    Vit s dng thp phn:90,1010 121

    i

    mma

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    12/480

    12

    Ch s c ngha

    Trong cch vit thp phn ca s a, ch s cngha l tt c cc ch s bt u t mt ch s

    khc khng tnh t tri sang V d:

    10,20003 c 7 ch s c ngha0,010203 c 5 ch s c ngha

    10,20300 c 7 ch s c ngha

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    13/480

    13

    V d v ch s c ngha

    Trong cch vit thp phn ca mt s, cc ch skhng bn tri khng phi l ch s c ngha!

    Tm cc ch s c ngha ca cc s sau0,03456; 10,1110; 0,00456700

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    14/480

    14

    Ch s ng tin

    Cho a A vi sai s tuyt i a. Trong cch vit thpphn ca s a, ch s kgi l ng tin, nu

    1102

    ka

    1= 0.001 10

    2

    ka

    k log (2a)

    V d: a = 12,3456 vi a = 0,001

    vy a c 4 ch s ng tina = 0,0044 a = 0,0054

    log 2k a 2k

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    15/480

    15

    V d - ch s ng tin

    Cho gi tr h = 6,626176 0,000036 Xc nh s ch s ng tin ca h

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    16/480

    16

    V d

    A c gi tr gn ng l a = 12.7 vi sai s tngi a = 0.012%. Trong cch vit thp phn ca a

    c bao nhiu ch s ng tin?

    Vy a c 2 ch s ng tin sau du thp phn nntng cng a c 3 ch s ng tin

    aaam 2log2log m - 2

    51,2%)012.07.122log(

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    17/480

    17

    Chng 1: Phng trnh phituyn

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    18/480

    18

    NI DUNG

    1. Khi nim tng qut. Cng thc sai s2. Phng php chia i3. Phng php lp n4. Phng php Newton (tip tuyn)5. H phng trnh phi tuyn. Phng php

    Newton Raphson.

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    19/480

    19

    Khi nim tng qut

    Phng trnh f(x) = 0 (1),f: hm s lin tc, c o hm

    Khong cch ly nghim: on [a,b] (hoc khong), trn phngtrnh (1) c nghim duy nht

    Nu hm f(x) lin tc trn on [a,b] v gi tr ca hm tri du trn

    hai u mt th phng trnh (1) cnghim trn [a, b]. Nu f(x) niu th nghim l duy nht

    Tm KCLN: lp bng bin thin

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    20/480

    20

    Cng thc sai s

    Cng thc sai s tng qut: Phng trnh f(x) = 0 (1)vi nghim chnh xc trn khong cch ly nghim [a, b]

    Nu x* l nghim gn ng ca nghim chnh xc trong[a, b] v , , 0x a b f x m

    **

    f xx x

    m

    *

    *

    f x f xf c

    x x

    0f x 0f c m

    th ta c cng thc nh gi sai s tng qut

    Chng minh

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    21/480

    21

    Cng thc sai s (tt)

    V d: Phng trnh f(x) = x 2 = 0 c khongcch ly nghim [1,2]

    Nu chn nghim gn ng

    Gii

    x 0.00595 Sai s lun lm trn ln

    *

    */0.005?

    1.41/0.006?x

    ax

    b

    * 0.006x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    22/480

    22

    Phng php chia i

    tng: Lin tc chiai khong cch ly

    nghim f(x) = 0 trn khong cch

    ly nghim [a, b]. K hiu:a0 = a , b0 = b

    f(a0). f(b0)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    23/480

    23

    Tm nghim gn ng ca phng trnhf(x) =

    0 trn on [a, b] bng phng php chia i

    1. f(a). f(b) < 0, a0 = a , b0 = b;2. k = 03. Chia i: ck= (ak+ bk)/2 ; k= (bkak)/2k+1

    4. Nu k < th nghim gn ng x* = ck; nukhng:

    Nuf(ck)f(ak) < 0 th ak+1 = ak; bk+1 = ck; nukhng ak+1 = ck; bk+1 = bk

    k = k+ 1

    5. Quay tr li 3

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    24/480

    24

    Phng php chia i (tt)

    c im ca phng php chia i: n gin

    chnh xc khng cao Tnh tay: lp bng cha mi kt qu trung gian cn thit

    n an bn cn n0 a0

    (Duf(a0 ))

    b0 +

    (Duf(b0))

    (a0 + b0)/2

    Du ?

    (b0a0)/2

    Nghim xp x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    25/480

    25

    V d phng php chia i

    Xp x nghim ca phng trnh f(x) = x cosx = 0 trnkhong cch ly nghim [0, 1] vi sai s 0.1

    12log

    log

    abn

    log 1 0 0.1 1 3log2

    n n

    n an bn cn n0 0 1 + 0.5

    123

    0.5

    0.5 1 + 0.75 0.25+0.5 0.75 + 0.625 0.125

    0.625 0.75 + 0.6875 0.0625

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    26/480

    26

    Bi tp phng php chia i

    x = tg (x) trong [4,4.5] visai s nh hn 0.01

    log 4.5 4 0.011 5

    log2n n

    n an bn cn n0 4 4.5 + 4.25 0.251 4.25 4.5 + 4.375 0.125

    2 4.375 4.5 + 4.4375 0.06253 4.4375 4.5 + 4.46875 0.031254 4.46875 4.5 + 4.484375 0.0156255 4.484375 4.5 4.4921875 0.0078

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    27/480

    27

    Bi tp phng php chia i

    e x sinx = 0 trn [0, 1] vi = 0,1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    28/480

    28

    n an bn cn n

    0 0 + 1 0.5 + 0.51 0.5 + 1 0.75 0.25

    2 0.5 + 0.75 0.625 0.125

    3 0.5 + 0.625 0.5625 + 0.0625

    4 0.5625 + 0.59375 0.578125 + 0.0156255 0.578125 + 0.59375 0.5859375 + 0.0078125

    e x sinx = 0 trn [0, 1] vi = 0,1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    29/480

    29

    Bi tp phng php chia i

    3x ln (2x + 1) = 0 trn [ 0.4, 0.2]; = 0,01

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    30/480

    30

    3x ln (2x + 1) = 0 trn [ 0.4, 0.2]; = 0,01

    n an bn cn n0 0.4 + 0.2 0.3 + 0.1

    1 0.3 + 0.2 0.25 0.052 0.3 + 0.25 0.275 0.0253 0.3 + 0.275 0.2875 0.01254 0.3 + 0.2875 0.29375 + 0.00625

    5 0.29375 + 0.2875 0.290625 0.0031256 0.29375 + 0.290625 0.2921875 + 0.00156257 0.2921875 + 0.290625 0.29140625 + 0.00078125

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    31/480

    31

    3. Phng php lp n

    Chuyn (1) v dng tng ng trong [a, b] x =g(x) Nghim cn gi l im bt ng ca hmg(x)

    Gi tr ban ux0 ty thuc [a, b]xn+1 = g(xn ), n = 0, 1, 2, 3

    Dy {xn } l dy lp n, hmg(x) hm lp Dy lp n xn+1 = g(xn) hi t v l nghim ca

    phng trnhx =g(x)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    32/480

    32

    3. Phng php lp n (tt)

    V d: Kim tra nhngdy sau c l lp n?

    Nu c, vit ra hm lpg.Tnh 5 s hng u cady (x0 bt k). T ,on tnh hi t.

    1

    1

    / cos

    10

    / 115

    nn

    nn

    xa x

    zb z

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    33/480

    33

    Dy lp n hi t

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    34/480

    34

    Dy lp n phn k

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    35/480

    35

    Hm co

    Hmy =g(x) co trn [a, b] vi h s co q nu nh tn timt s q, 0 q < 1 gi l h s co sao cho:

    1 2 1 2 1 2, , :x x a b g x g x q x x

    VD: Hmy = x co trn [1/4, 1/4] vi q =1/2 v

    2 2

    1 2 1 2 1 2 1 2 1 2

    1, 1 4,1 4 :

    2x x x x x x x x x x

    x (a, b), |g(x)| q < 1 thg(x) co trn [a, b] vi h s co q

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    36/480

    36

    V d iu kin co

    Trong nhng hm sau y, hm no tho iu kin co?Xc nh hng s q vi cc hm co

    2

    / cos , 0,11

    / 1 , , , 0

    / arccos , , , 0

    a g x x x

    b g x x a b a bx

    c g x x x a b a b

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    37/480

    37

    Phng php lp n

    Phng trnhf(x) = 0. Xc nh khong cch ly nghim [a, b] a v dng lp nx =g(x), sao cho:

    gco trn [a, b] x (a, b),g(x) (a, b),

    Lyx0 bt k [a, b]. Dy lpxn+1 =g(xn)

    Ch : Nhiu cch chn hm gcng n gin cng tt

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    38/480

    38

    c lng sai s

    q: h s co ca hm lp ng(x)

    1 01

    n

    n

    q

    x x xq 11n n nq

    x x x xq

    nx x

    q

    xxqn

    log

    1log 01

    S ln lp ti thiu:

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    39/480

    V d phng php lp n

    f(x) =x3 +x 1000 = 0 vi sai s 10-8 Khong cch ly nghim: [9, 10] Lp n:x = 1000 x3 =g(x): Kim tra iu kin co? Xy dng hm lp mi: Dy lp

    n xn n0 10

    1

    2

    3

    3 1000x x g x

    0

    31

    9,10

    1000n n n

    x

    x g x x

    Sai s

    1

    1n n n

    qx x x

    q

    10.0035

    n

    n n nx x

    9.966554934 1.2 104

    9,966667166 4 107

    9,966666789 109

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    40/480

    40

    V d phng php lp n (tt) Xp x nghim ca phng trnhf(x) =x cosx = 0 trn [0,

    1] vi phng php lp n,x0 = 0 vi sai s 10-8

    Dng lpx = cosx =g(x) q = 0.85 x (0,1),g(x) (0,1), x0 = 0 x1 = 1 c lng sai s

    n xn n

    0 0123

    80.85 1 0 101 0.85

    n

    nx x n

    1 5.66670.5403023059 2.60500.8575332158 1.7978

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    41/480

    41

    4. Phng php Newton (tip tuyn)

    f(x) = 0 lp n

    Cng thc lp Newton:

    0

    '

    f xf x x x g x

    f x

    n

    nnnn

    xf

    fxxgx

    '1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    42/480

    42

    4. Phng php Newton (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    43/480

    43

    iu kin lp Newton sai s

    iu kin hi t:1. o hm f, f khng

    i du trn [a, b]2. Gi tr lp ban u

    tho: f(x0) .f(x0) > 0(iu kin Fourier)

    c lng sai s: Cng

    thc tng qut

    **

    f xx x

    m

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    44/480

    44

    V d phng php lp Newton (tip tuyn)

    Gii xp xf(x) =x cosx = 0 trn [0,1] sai s 10-8

    1/ Kim tra iu kin hi t

    2/ Xy dng dy lp:

    n xn n

    0 1123

    0

    1

    1

    cos

    1 sin

    n n

    n n

    n

    x

    xx x

    x

    Sai s:

    1

    n

    n n

    f xx x

    0.460.750363868 0.0190.739112891 4.7 10 5

    0.739085133 2.9 10 10

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    45/480

    45

    Bi tp

    sinx e x = 0 trn [0,1]

    iu kin hi t:1. o hmf,f khng i du trn [a, b]2. Gi tr lp ban u tho: f(x0) .f(x0) > 0 (iu

    kin Fourier)

    c lng sai s : Cng thc tng qut

    ** f xx xm

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    46/480

    46

    V d

    Hi t chm gn im cc tr, im un Gii phng trnhf(x) =x = 0 trn [-1, 1] x 2x 3 = 0 vix0 = 0.9999 (1.0001) sin x =0 vix0 /2

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    47/480

    47

    5. H PHNG TRNH PHI TUYN.

    PHNG PHP NEWTON RAPHSON.

    Xt h n gin gm 2 phng trnh phi tuynF(x,y) = 0, G (x,y) = 0

    F(x,y), G (x,y) lin tc v c o hm ring theox vy lin tctrong ln cn nghim ,x y

    , 0x y

    x y

    F FJ x y

    G G

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    48/480

    48

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    49/480

    g=

    0

    g=

    0

    g=0

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    50/480

    5. H PHNG TRNH PHI TUYN.PHNG PHP NEWTON RAPHSON.

    Xt h n gin gm 2 phng trnh phi tuynF(x,y) = 0, G (x,y) = 0 F(x,y), G (x,y) lin tc v c o hm ring theox vy lin tc

    trong ln cn nghim ,x y

    , 0x y

    x y

    F FJ x y

    G G

    1

    1

    , ,1

    , ,,

    , ,1

    , ,,

    n n y n n

    n n

    n n y n nn n

    x n n n n

    n n

    x n n n nn n

    F x y F x yx x

    G x y G x yJ x y

    x y F x yy y

    G x y G x yJ x y

    Nu chn (x0,y0) gn nghim th

    s hi t v nghim ca h

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    51/480

    V d lp Newton Raphson vi h phi tuyn

    Tm nghim gn ngx1, y1 ca h phi tuyn sau vi 3 ch s l:

    2

    2

    , 3ln 0

    , 2 5 1 0

    F x y x x y

    G x y x xy x

    0 01.5, 1.5x y

    Gii: Ma trnJ = f(x)

    31 2

    ,

    4 5

    x y

    x y

    F F yJ x y x

    G G

    x y x

    b nh:x(k) gn nghim

    n x(n) Ma trn JacobianJ Vect f(x(n) ) Vect h0 1.5 3 3

    1.5 2.5 1.51

    0.466 0.25

    1.379 1.535

    0.121

    0.0350.013

    0.0253.175 3.072.051 -1.379

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    52/480

    52

    2 2

    3

    1 0

    0

    x y

    x y

    chnx0 = 0.8,y0 = 0.5

    n x(n) Ma trn JacobianJ Vect f(x(n) ) Vect h0 0.8

    0.51

    22 2

    ,3 1

    x y

    x y

    F F x yJ x y

    G G x

    V d lp Newton Raphson vi h phi

    tuyn (tt)

    1.6 11.92 1

    0.110 0.012

    0.0280.065

    0.8280.565

    4.81 103

    2.66 103

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    53/480

    53

    2

    3

    0.5 0

    5 0

    x x y

    x xy y

    chnx0 = 1.2,y0 = 0.1

    n x(n) Ma trn JacobianJ Vect f(x(n) ) Vecth0 1.2 1.4 1 0.16 0.00675

    0.1 3.82 7 1.028 0.150541 1.20675 3.56 105

    0.25054 4.91 10 3

    22 1 1

    ,3 5 5 1

    x y

    x y

    F F xJ x y

    G G x y x

    V d lp Newton Raphson vi h phi

    tuyn (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    54/480

    54

    V d lp Newton Raphson vi h phi

    tuyn (tt)

    2 1,2 2

    x y

    x y

    F F xJ x yG G x y

    2

    2 2

    1

    5

    y x

    y x

    chnx0 =y0 = 1.75

    n x(n) Ma trn JacobianJ Vect f(x(n) ) Vecth0 1.75

    1.751

    3.5 1

    3.5 3.5

    0.3125

    1.125

    0.1409

    0.18061.60911.5696

    0.0196 0.0528

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    55/480

    55

    V d lp Newton Raphson vi h phi

    tuyn (tt)

    2 1,2 2

    x y

    x y

    F F xJ x yG G x y

    2

    2 2

    1

    5

    y x

    y x

    chnx0 =y0 = 1.5

    n x(n) Ma trn JacobianJ Vect f(x(n) ) Vecth0 1.5

    1.51

    0.25

    0.5

    3 1

    3 3

    0.1042

    0.06251.60421.5625

    0.0110 0.0149

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    56/480

    Bi tp n chng 1

    f(x) = sinx e x = 0 trn [0,1] - Phng php Newton1/ Kim tra iu kin hi t

    f(x) = cos(x) + e x f(x) >0 x [0,1]f(x) =sin (x) e x f(x)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    57/480

    57

    Bi tp n chng 1 (tt)

    f(x) = ln (x) + cosx =0 trn [0.1,1]vi chnh xc 102

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    58/480

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    59/480

    59

    Li gii bng phng php lp nXy dng hm lp: Dy lp

    n xn n0 0,1

    1

    2

    3

    cosxx e g x

    0

    cos

    1

    0.1,1

    nx

    n n

    x

    x g x e

    Sai s

    11

    n n n

    qx x x

    q

    10.5

    n

    n n nx x

    0,369722 0,269723

    0,393597 0,023876

    0,397113 0,003517

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    60/480

    60

    f(x) = ln (x) + cosx =0 trn [0.1,1] vi chnh xc 102 bng phng php Newton

    1/ Kim tra iu kin hi tf(x) = 1/x sinx f(x) >0 x [0.1, 1]

    f(x) = 1/x cosx f(x) < 0 x [0.1, 1]2/ Xy dng dy lp:

    nn

    nnnn

    xx

    xxxx

    x

    sin1

    cosln

    1,0

    1

    0

    Sai s:

    15,0

    xf

    m

    xfxxn

    n xn n0 0.1 8.717211 0.232077 3.24998

    2 0.351593 0.709713 0.394179 0.050934 0.397727 0.000315 0.397748 1.0710

    8

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    61/480

    61

    Bi tp n chng 1 (tt)

    f(x) = x + 2x 1 = 0 trn [0,1] Phng php Newton vi chnh xc 105

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    62/480

    62

    Bi tp n chng 1 (tt)

    f(x) = (x 2) lnx = 0 trn [1,2] Phng php Newton vi chnh xc 105

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    63/480

    63

    f(x) = x + 2x 1 = 0 trn [0,1]

    Phng php lp n vi chnh xc 105

    n xn n0 01 0.5 0.52 0.444444 0.055556

    3 0.455056 0.0106124 0.453088 0.0019685 0.453455 0.000367

    6 0.453387 6.844 105

    7 0.453400 1.276 105

    8 0.453397 2.379 106

    Xy dng hm lp: Dy lp

    2

    1

    2x

    x

    11n n n

    q

    x x xq

    10.5

    n

    n n nx x

    Sai s

    2

    11,0

    21

    0

    n

    nnx

    xgx

    x

    q = 0,5

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    64/480

    64

    Bi tp n chng 1 (tt)

    3 3

    sin 1

    3 1

    x y

    x xy y

    chn x0 =0.2, y0 = 1.2

    n x(n) Ma trn Jacobian Vect f(x(n) ) Vecth

    0 0.2 0.17 0.17 0.0146 0.0466

    1.2 3.48 3.72 0.016 0.0393

    1 0.2466 0.0036

    1.2393 0.0016

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    65/480

    65

    Phng php Newton Raphson cho h m

    phng trnh phi tuyn

    Xt h gm m phng trnh

    0,,

    0,,

    21

    211

    mm

    m

    xxxf

    xxxf

    f1,,fm l cc hmlin tc v c ohm ring theo x1,

    x2, xm v lin tctrong ln cnnghim mxxx ,, 21

    m

    mmm

    m

    m

    m

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    xxJ

    21

    2

    2

    2

    1

    2

    1

    2

    1

    1

    1

    1 ,,

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    66/480

    66

    Phng php Newton Raphson cho h m

    phng trnh phi tuyn (tt)

    Gi s chn (x10,x20,,xm0) gn nghim th

    m

    m

    k

    mm

    k

    mmm

    mkk

    mkk

    nmnn

    nknk

    x

    f

    x

    ff

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    x

    ff

    x

    f

    x

    f

    x

    fx

    f

    x

    ff

    x

    f

    x

    f

    x

    f

    xxxJxx

    1121

    2

    1

    22

    1

    2

    2

    2

    1

    2

    1

    1

    11

    1

    1

    2

    1

    1

    1

    ,21

    ,1,,...,,

    1

    s hi t v nghim ca h

    ct th ktrong ma trn Jacobianbin th k

    V d h h N t R h h

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    67/480

    V d phng php Newton Raphson choh m phng trnh phi tuyn

    Gii h ba phng

    trnh sau

    0,,

    0202,,

    0364369,,

    222

    3

    222

    222

    1

    zyxzyxf

    zyxzyxf

    zyxzyxf

    zyxfz

    zyxfy

    zyxfx

    zyxfz

    zyxfy

    zyxfx

    zyxf

    z

    zyxf

    y

    zyxf

    xzyxJ

    ,,,,,,

    ,,,,,,

    ,,,,,,

    ,,

    333

    222

    111

    zyx

    yx

    zyx

    zyxJ

    222

    2042

    87218

    ,,

    V d h h N t R h h

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    68/480

    V d phng php Newton Raphson choh m phng trnh phi tuyn (tt)

    zyx

    yx

    zyx

    zyxJ

    222

    2042

    87218

    ,,

    nnnnn

    nnnn

    nnnnn

    nnn

    nn

    zyzyxf

    yzyxf

    zyzyxf

    zyxJxx

    22,,

    204,,

    872,,

    ,,

    1

    3

    2

    1

    1

    nnnnn

    nnnn

    nnnnn

    nnn

    nn

    zzyxfx

    zyxfx

    zzyxfx

    zyxJyy

    2,,2

    20,,2

    8,,18

    ,,

    1

    3

    2

    1

    1

    nnnnn

    nnnnn

    nnnnn

    nnn

    nn

    zyxfyx

    zyxfyx

    zyxfyx

    zyxJzz

    ,,22

    ,,42

    ,,7218

    ,,

    1

    3

    2

    1

    1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    69/480

    69

    V d phng php Newton Raphson cho

    h m phng trnh phi tuyn (tt)

    0,1,1 000 zyx

    n xn yn zn

    0 1.0 1.0 0.01 0.9 0.9 0.04

    2 0.8936507937 0.8945436508 0.04008928571

    3 0.8936282347 0.8945270105 0.04008928614

    4 0.8936282345 0.8945270104 0.04008928616

    Kt qu nhn c vi

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    70/480

    70

    Bi tp phng trnh phi tuyne x sinx = 0trn [0, 1] vi = 0,1

    3x ln (2x + 1) = 0trn [ 0.4, 0.2]; = 0,01

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    71/480

    71

    Phng php lp n e x sinx= 0

    trn[0, 1]Xy dng hm lp: Dy lp

    n xn n0 0

    1

    2

    34

    5

    Sai s

    11

    n n n

    qx x x

    q

    0,5 0,610,563553 0,07642

    0,397113 0,02104

    2

    sin xexxg

    x

    nn xgx

    x

    1

    0 1,0

    n

    nnn

    xxx

    1

    25.1

    0,586254 0,006260,587836 0,00191

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    72/480

    72

    Phng php lp n 3x ln (2x+ 1)

    = 0 trn [ 0.4, 0.2]Xy dng hm lp:

    x =g(x) = (ex 1) /2

    Dy lp

    n xn n0 0

    1234

    567

    Sai s

    11

    n n n

    qx x x

    q

    0

    1

    0.4, 0.2

    n n

    x

    x g x

    14,9

    n

    n n nx x

    q = 0,83

    -0.3494 0.2471-0.3247 0.1206-0.3112 0.0658

    -0.3035 0.0381

    -0.2988 0.0227-0.2960 0.0138-0.2943 0.0085

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    73/480

    73

    Phng php Newtonf(x) = sinx e x= 0 trn [0,1]

    1/ Kim tra iu kin hi tf(x) = cos(x) + e x f(x) >0 x [0,1]

    f(x) =sin (x) e x

    f(x)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    74/480

    74

    Phng php Newtonf(x) = 3x ln (2x+ 1) = 0 trn [ 0.4, 0.2]

    1/ Kim tra iu kin hi tf(x) = 3 2/(2x + 1) f(x) 0

    x

    [0.4, 0.2]2/ Xy dng dy lp:

    0

    1

    0,4,

    3 ln(2 1)

    3 2 /(2 1)

    n nn n

    n

    x

    x xx x

    x

    n xn n0 -0,412345

    Sai s:

    1/3

    n n

    n

    f x f xx x

    m

    1.2284-0.3415 0.3732-0.3039 0.0731

    -0.2923 0.0051-0.291411 3 105

    -0.291406 1.5 109

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    75/480

    2. H phng trnh tuyn tnh

    Mn hc:Phng php tnh

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    76/480

    76

    Ni dung

    A. Cc phng php gii ng1/ Phng php kh Gauss (phn t tr).2/ Phn tch nhn tLU3/ Phn tch Cholesky

    B. Cc phng php lp

    1/ Lp Jacobi2/ Lp Gauss Seidel

    C. S iu kin v h iu kin xu

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    77/480

    77

    Tng quanH n phng trnh tuyn tnh, n n DngAx = b

    11 12 1

    21 22 2

    1 2

    ...

    ...

    ... ... ... ...

    ...

    n

    n

    n n nn

    a a a

    a a aA

    a a a

    1

    2

    ...

    n

    b

    bb

    b

    1

    2

    1 2...

    ...

    T

    n

    n

    x

    xx x x

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    78/480

    78

    Tng quan (tt) n gin nht: Ma trn ng cho

    H tng ng vi n phng trnh bc nht

    11

    22

    0 ... 0

    0 ... 0

    ... ... ... ...

    0 0 ...nn

    a

    aA

    a

    nibxa iiii ,1ii

    ii

    a

    bx

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    79/480

    79

    Tng quan (tt) n gin: Ma trn tam gic trn

    11 12 1

    22 2

    ...

    0 ...... ... ... ...

    0 0 ...

    n

    n

    nn

    a a a

    a aA

    a

    1,...,1,1

    1

    nkxaba

    x

    a

    bx

    n

    kj

    jkjk

    kk

    k

    nn

    nn

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    80/480

    80

    Tng quan (tt) n gin: Ma trn tam gic di

    11

    21 22

    1 2

    0 ... 0

    ... 0... ... ... ...

    ...n n nn

    a

    a aA

    a a a

    nkxaba

    x

    a

    bx

    k

    j

    jkjk

    kk

    k ,...,2,1 1

    1

    11

    11

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    81/480

    81

    Phng php kh Gauss S dng cc php bin i s cp theo hng

    chuyn v mt h phng trnh mi tng ng

    c ma trn h s dng tam gic Cc php bin i s cp hay s dng:

    Nhn mt hng vi mt s khc khng; Hon chuyn hai hng cho nhau;

    Cng mt hng cho mt hng khc nhn vi mt skhc khng.

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    82/480

    82

    Phng php kh Gauss (tt)

    nnnnnn

    nn

    nn

    bxaxaxa

    bxaxaxa

    bxaxaxa

    2211

    22222121

    11212111

    11

    2

    1

    2

    12122122

    11212111

    nnnnn

    nn

    nn

    bxaxa

    bxaxa

    bxaxaxa

    111 1

    11

    0 kka

    a ma

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    83/480

    83

    Phng php kh Gauss (tt)

    143084

    51476

    1322

    321

    321

    321

    xxx

    xxx

    xxx

    Ma trn h s m rng

    2 2 3 1

    6 7 14 5

    4 8 30 14

    A A b

    32

    6

    11

    2121

    a

    am

    jj

    kj

    kja

    am 2

    2

    4

    11

    3131

    a

    am

    2 2 3 1

    6 7 14 5

    4 8 30 14

    2 2 1

    3 3 1

    3

    2

    h h h

    h h h

    2 2 3 1

    0 1 5 2

    0 4 24 12

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    84/480

    84

    Phng php kh Gauss (tt)4

    1

    4

    22

    3232

    a

    am

    122440

    2510

    1322

    44

    25

    1322

    3

    32

    321

    x

    xx

    xxx

    233 4hhh

    4400

    2510

    1322

    22/321

    31/52

    14/4

    321

    32

    3

    xxx

    xx

    x

    1

    3

    2

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    85/480

    85

    Phng php kh Gauss (tt) Kh ct 1: a(1)11 0 Kh ct 2: a(2)22 0 Gii li: a(3)33 0

    Phn t tr (pivot) akk0

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    86/480

    86

    Kh Gauss vi lnh Maple> with(linalg); # Khi ng gi lnh i s tuyn tnh> A := matrix(2,3,[2, 3, 4, 1, 2, 3]); # Nhp ma trn

    > m21 := A[2,1]/A[1,1]; # Tnh h s kh> A := addrow(A,1,2,m21) ; # Cng hng h2 h2 m21h1> A := swaprow(A,1,2) ; # Nu cn thit, i hng h2 h1> AA := gausselim(A); # Lnh gp kh Gauss ton ma trn> x := backsub(AA) ; # H dng tam gic trn: Gii li

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    87/480

    87

    Phng php kh Gauss (tt) VD: Gii h

    434

    2

    203322

    82

    4321

    321

    4321

    4321

    xxxx

    xxx

    xxxx

    xxxx

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    88/480

    Phng php kh Gauss (tt)

    (0 )

    1 1 2 1 8

    2 2 3 3 20

    1 1 1 0 2

    1 1 4 3 4

    A

    (3)

    1 1 2 1 8

    0 2 1 1 6

    0 0 1 1 4

    0 0 0 2 4

    A

    7 3 2 2T

    x

    Phn t(1)

    22 0a do tip tc ta i ch hng th 2 v th 3

    2 2 1

    3 3 1

    4 4 1

    2h h h

    h h h

    h h h

    (1)

    1 1 2 1 8

    0 0 1 1 4

    0 2 1 1 6

    0 0 2 4 12

    A

    (2 )

    1 1 2 1 8

    0 2 1 1 6

    0 0 1 1 4

    0 0 2 4 12

    A

    4 4 32h h h

    Th h l

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    89/480

    Thc t tnh ton: vn lm trn s

    Quy tc lm trn trn my tnh: Lm trn ch s c ngha

    35,1210235,110234567,134567,1211

    Tr kh: a11 = 0.003 0 176467,1763

    11

    2121

    a

    am

    Bin i ct mt: (E2) (E2) m21(E1)

    1 2

    2

    0.003 59.14 59.17

    104300 104400

    x x

    x

    VD: Gii h trn my tnh vi php lm trn 4 ch c ngha

    )(E78.46130.6291.5

    )(E17.5914.59003.0

    221

    121

    xx

    xx Nghim chnh xc: [10, 1]T

    2

    1

    1.001

    10

    x

    x

    Ti sao?

    Thc t tnh ton: vn lm trn s (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    90/480

    Thc t tnh ton: vn lm trn s (tt)

    i hng

    VD: Gii h trn my tnh vi php lm trn 4 ch c ngha

    )(E78.46130.6291.5

    )(E17.5914.59003.0

    221

    121

    xx

    xx Nghim chnh xc: [10, 1]T

    1 2 2

    1 2 1

    5.291 6.130 46.78 (E )

    0.003 59.14 59.17 (E )

    x x

    x x

    Tr kh: a11 = 5.291 0 421

    21

    11

    5.6700 10a

    ma

    Bin i ct mt: (E1) (E1) m21(E2)

    1 2 2 2

    2 1

    5.291 6.130 46.78 (E ) 1.00059.14 59.14 10.00

    x x xx x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    91/480

    91

    V d

    8232

    4223

    183242

    6232

    4321

    4321

    4321

    4321

    xxxx

    xxxx

    xxxx

    xxxx

    81232

    42123

    183242

    62321

    205470

    1481040

    61800

    62321

    205470

    141800

    641041

    62321

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    92/480

    92

    V d (tt)

    20547061800

    1481040

    62321

    5,495,130061800

    1481040

    62321

    8117

    16117000

    61800

    1481040

    62321

    2

    1

    2

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    93/480

    93

    Phng php Gauss Jordan

    Ci tin phng php Gauss Ti mi bc, khi chn phn t bin i, ta chn phn

    t c gi tr tuyt i ln nht, sao cho khng cng hngv ct vi cc phn t chn trc

    Phn t ny gi l phn t chnh hoc phn t tri Bin i sao cho tt c cc phn t trn cng ct ca phn

    t tri bng 0 Qua n bc nh vy ta s tm c nghim

    Phn t (1)22 0a do tip tc ta i ch hng th 2 v th 3

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    94/480

    94

    Phng php Gauss Jordan (tt)(0)

    43 4a Chn phn t chnh l phn t

    (0)

    1 1 2 1 8

    2 2 3 3 201 1 1 0 2

    1 1 4 3 4

    A

    1 1 4

    2 2 4

    3 3 4

    2

    4 34

    h h h

    h h hh h h

    (1)

    1 1 0 5 20

    5 5 0 21 923 5 0 3 12

    1 1 4 3 4

    A

    (1)

    24 21a Phn t chnh tip theo (khng nm trn hng th t v ct thba) l phn t

    1 1 2

    3 3 2

    4 4 2

    21 5

    7

    7

    h h h

    h h h

    h h h

    (2 )

    4 4 0 0 40

    5 5 0 21 92

    16 40 0 0 8

    12 12 28 0 64

    A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    95/480

    95

    Phng php Gauss Jordan (tt)

    (2)

    32 40a

    Phn t chnh tip theo (khng nmtrn hng th hai, th t v ct thba, th t) l phn t

    (2 )

    4 4 0 0 40

    5 5 0 21 92

    16 40 0 0 8

    12 12 28 0 64

    A

    1 1 3

    2 2 3

    4 4 3

    10

    8

    10 3

    h h h

    h h h

    h h h

    (3)

    56 0 0 0 392

    56 0 0 168 728

    16 40 0 0 8

    168 0 280 0 616

    A

    (4 )

    56 0 0 0 3920 0 0 168 336

    0 280 0 0 840

    0 0 280 0 560

    A

    Phn t chnh cuicng l phn t

    (3)

    11 56a

    2 2 1

    3 3 1

    4 4 1

    7 2

    3

    h h h

    h h h

    h h h

    1

    4

    2

    3

    56 392168 336

    280 840

    280 560

    xx

    x

    x

    73

    2

    2

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    96/480

    96

    V d Phng php Gauss - Jordan

    8232

    4223

    183242

    6232

    4321

    4321

    4321

    4321

    xxxx

    xxxx

    xxxx

    xxxx

    81232

    42123

    183242

    62321

    244

    233

    211

    34

    2

    2

    hhh

    hhh

    hhh

    2252014

    107004

    183242

    61800

    81232

    42123

    183242

    62321

    61800

    61800

    11hh

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    97/480

    2252014

    107004

    183242

    2252014

    11459400

    1042616280

    728098082611459400

    43120100816520

    468046800

    826000826

    11859000

    33040016520

    10100

    826826

    11859

    33041652

    1

    1

    4

    2

    3

    x

    x

    x

    x

    1

    2

    2

    1

    1

    4

    2

    3

    x

    x

    x

    x

    433

    422

    11

    27

    7

    hhh

    hhh

    344

    322

    311

    559

    2659

    59

    hhh

    hhh

    hhh

    154

    133

    22

    11

    98

    4

    1008

    468/

    hhh

    hhh

    hh

    hh

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    98/480

    98

    Phng php kh Gauss (tt)

    2.43 3.45 -6.21 1.45

    0.43 4.24 -5.05 2.23

    2.67 -1.13 3.27 3.21

    A b

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2.43 3.45 6.21 1.45

    0.43 4.24 5.05 2.23

    2.67 1.13 + 3.27 3.21

    x x x

    x x x

    x x x

    2.43 3.45 6.21 1.45

    0 3.630 3.951 1.973

    0 0 4.737 4.292

    A b

    0.7401.530

    0.906

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    99/480

    99

    Phn tch nhn tLU Phn tch ma trn h s A thnh tch ca hai ma

    trnL v U, trong L l ma trn tam gic di

    cn Ul ma trn tam gic trn Khi vic gii h phng trnhAx = b s a v

    vic gii h phng trnhLy = b v U x = y

    Nu A l ma trn khng suy bin th bao gi cng

    tn ti mt ma trn Pkhng suy bin sao cho matrn PA phn tch c thnh tch ca ma trn tamgic diL v ma trn tam gic trn U

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    100/480

    100

    Phn tch nhn tLU(tt)To ma trn khL, ma trn kt qu Uv xt tchL.U

    143084

    51476

    1322

    321

    321

    321

    xxx

    xxx

    xxx

    142

    013

    001

    400

    510

    322 2 2 3

    6 7 14

    4 8 30

    . =

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    101/480

    101

    Phn tch nhn tLU(tt)Kt qu: Nu qu trnh kh Gauss din ra bnhthng (khng i hng), ma trn A ca h Ax = b

    phn tch c thnh tchLU, tcA = LUviL (lower): ma trn tam gic di, ng chochnh bng 1, cha cc h s kh v tr kh U(upper): ma trn tam gic trn, cng l ma trn

    kt qu nhn c sau qu trnh kh Gauss

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    102/480

    102

    Phn tch nhn tLU(tt)Ma trn A phn tch c thnh dng LU, ma trn L cng cho chnh bng 1 (phng php Doolittle)Cc h s caL v U

    1 1

    1

    1

    11

    1

    ,1

    1

    ,

    1,

    (1 )

    (2 )

    (2 )

    1(1 )

    j j

    j

    j

    j

    i j ij ik kjk

    j

    i j ij ik kj

    ki j

    u a j n

    al i n

    a

    u a l u i j

    l a l u j iu

    Gii h ( h b 1)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    103/480

    Gii thut tmLU(ng choL bng 1)

    2 2 3

    6 7 14

    4 8 30

    A

    2 2 3

    0 1 5

    0 4 24

    2 2 3

    0 1 5

    0 0 4

    1 0 0

    1 0

    1

    L

    H s kh:truPT

    cotCung 2 0

    6 , 1

    4 4

    A

    2Cot 1: Cot 2 :

    0

    ; 1

    4

    1

    He so kh cot 1: 3 hso kh cot 2 :

    2

    1 0 0

    3 1 0

    2 4 1

    L

    Phn tch LU vi ng cho chnh L bng 1 Kh Gauss

    (khng i hng). Cc h s kh toL, ma trn kt qu: U

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    104/480

    104

    Phn tch nhn tLU(tt)HAx = b (LU)x = b

    (1)

    (2)

    Ux y

    Ly b

    Gii h u Gii 2 h tam gic:Ly = b (2) tmy;Ux = y (1) tmx

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    105/480

    105

    Phn tch nhn tLU(tt)

    (2)Ly b

    1 0 0 2 2 3

    3 1 0 0 1 5

    2 4 1 0 0 4

    A

    2 2 3 1

    6 7 14 5

    4 8 30 14

    A A b

    1 0 0 1

    3 1 0 5

    2 4 1 14

    1

    2

    4

    y

    (1)Ux y2 2 3 1

    0 1 5 2

    0 0 4 4

    2

    3

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    106/480

    106

    Phn tch nhn tLU(tt) Gi s ma trnA phn tch c thnh dngLUnh sau: S dng phn tchLUtrn gii hAx = b = (9 5 7 11)T

    3 7 2 2 1 0 0 0 3 7 2 2

    3 5 1 1 1 1 0 0 0 2 1 1

    6 4 0 0 2 5 1 0 0 0 1 1

    9 5 5 4 3 8 3 1 0 0 0 1

    A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    107/480

    107

    Phn tch nhn tLU(tt)

    1 0 0 0 9

    1 1 0 0 5

    2 5 1 0 7

    3 8 3 1 11

    9

    4

    5

    1

    y

    GiiLy = b tmy

    Gii U x = y tmx3 7 2 2 9

    0 2 1 1 4

    0 0 1 1 5

    0 0 0 1 1

    4.17

    4.5

    6

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    108/480

    108

    Phn tch nhn tLU(tt)

    S dng phng php nhn t gii h

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 5 4 1

    3 3 9 03 6 5 4.1

    x x x

    x x xx x x

    2 5 4

    3 3 93 6 5

    A

    1 0 0

    1.5 1 0

    1.5 1.286 1

    L

    2.674

    0.124

    0.932

    x

    2 5 4

    0 10.5 3

    0 0 4.858

    U

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    109/480

    109

    Phn tch nhn tLUtheo phng php Doolittle,phn t u33 s l bao nhiu

    2 1 2

    6 5 9

    4 4 4

    A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    110/480

    110

    Phn tch nhn tLU(tt)

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 2 3 1

    6 7 14 6

    4 8 30 18

    x x x

    x x x

    x x x

    (2)Ly b

    1 0 0 2 2 3

    3 1 0 0 1 5

    2 4 1 0 0 4

    A

    1 0 0 1

    3 1 0 6

    2 4 1 18

    1

    3

    4

    y

    (1)Ux y2 2 3 1

    0 1 5 3

    0 0 4 4

    1

    2

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    111/480

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    112/480

    112

    Bi tp phng php phn tch nhntLU

    S dng phng php nhn t gii h

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2.2 0.3 0.2 1.5

    0.3 3.4 0.2 2.40.2 0.2 0.2 4.1

    x x x

    x x xx x x

    2.2 0.3 0.2 1.5

    0.3 3.4 0.2 2.40.2 0.2 4.1 3.2

    2.2 0.3 0.2

    0 3.359 0.173

    0 0 0.173

    U

    1 0 0

    0.136 1 0

    0.091 0.051 1

    L

    y = (1.5, 2.195, 3.851)T x = (1.275, 0.491, 22.267)T

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    113/480

    113

    Phn tch nhn tLU(tt) Trnghp ma trn ba ng cho

    11 12

    21 22 23

    32 33

    1, 1 1,

    , 1 ,

    0 0 0

    0 0

    0 0 0

    0 0 0

    0 0 0

    n n n n

    n n n n

    a a

    a a a

    a aA

    a a

    a a

    Trng hp ma trn ba ng cho (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    114/480

    Trng hp ma trn ba ng cho (tt) Phn rLUcho ta

    21

    32

    1 0 0 0

    1 0 0

    0 1 0

    0 0 0 1

    l

    L l

    11 12

    22 23

    33

    0 0

    0 0

    0 0 0

    0 0 0 nn

    u u

    u u

    U u

    u

    2111 11 12 12 21

    11

    , , , 1 1,

    1,

    , 1 , 1 1,

    ,

    , ,

    2,3,...,

    , 2,3,..., 1

    i i i i i i i i

    i i

    i i i i i i

    i i

    au a u a l

    u

    u a l u i n

    au a l i n

    u

    Trng hp ma trn ba ng cho (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    115/480

    2 1 0 01 10 5 0

    0 1 5 2

    0 0 1 4

    A

    5

    18

    40

    27

    b

    S dng phng php nhn t gii h phng trnhAx = b vi

    1 0 0 0

    0.5 1 0 0

    0 0.11 1 0

    0 0 0.22 1

    L

    2 1 0 0

    0 9.5 5 0

    0 0 4.47 2

    0 0 0 4.45

    U

    5

    15.5

    38.37

    35.58

    y

    3

    1

    5

    8

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    116/480

    116

    Trng hp ma trn ba ng cho (tt)

    2 1 0 0 0 0 0 0 0 0

    1 2 1 0 0 0 0 0 0 0

    0 1 2 1 0 0 0 0 0 0

    0 0 1 2 1 0 0 0 0 0

    0 0 0 1 2 1 0 0 0 0

    0 0 0 0 1 2 1 0 0 0

    0 0 0 0 0 1 2 1 0 0

    0 0 0 0 0 0 1 2 1 00 0 0 0 0 0 0 1 2 1

    0 0 0 0 0 0 0 0 1 2

    A

    2

    1

    1

    1

    1

    1

    1

    11

    2

    b

    S dng phng php nhn t gii h 10 phng trnhAx = b vi

    x = [6, 10, 13, 15, 16, 16, 15, 13, 10, 6]T

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    117/480

    11

    7

    Gii h phng trnh ba ng cho

    H phng trnh dng ny gp rt nhiu trong thc tingii quyt cc h phng trnh ton-l

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    118/480

    118

    Phng php truy ui

    gii h phng trnh dngAx = F Phng trnh tng qut ca h

    Akxk-1+ Ckxk+Bkxk+1=Fk (1) Gi s cc n lin h vi nhau theo cng thc

    xk= k+1xk+1+ k+1 (2) Vi k= 1, 2,, n-1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    119/480

    119

    Phng php truy ui (tt)

    Biu din xk-1 v xkqua xk+1 v thay vo phngtrnh (1):

    xk= k+1xk+1+ k+1 xk-1= kxk+ k= k(k+1xk+1+ k+1) + k

    Ak[k(k+1xk+1+ k+1) + k] ++ Ck(k+1xk+1+ k+1) +Bkxk+1 = Fk

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    120/480

    120

    Phng php truy ui (tt)

    Ak[k (k+1xk+1+ k+1) + k] + Ck (k+1xk+1+k+1) +Bkxk+1 = Fk

    (Akkk+1 + Ckk+1 +Bk)xk+1 ++ (Akk+1 +Akk+ Ckk+1 Fk) = 0

    kkk

    kkk

    k

    kkk

    k

    kAC

    AF

    AC

    B

    11 ,

    ng thc ny s khng ph thuc vo nghimca h nu c hai du ngoc bng khng. T

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    121/480

    121

    Phng php truy ui (tt)

    T phng trnh u tin C1x1+B1x2 =F1 T ta c

    1

    1

    2

    1

    1

    2,

    C

    F

    C

    B

    T phng trnh cui cngAnxn-1+ Cnxn =Fnm xn-1= nxn+ n t ta c

    nnn

    nnn

    nCA

    AFx

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    122/480

    122

    Phn tch Cholesky

    Trng hp c bit ca phng php nhn tLU c dng cho ma trn A i xng v xc nh

    dng nh ngha:

    Ma trn vungA i xng nuAT= A tc aij=aji Ma trn vung A xc nh dng nu vi mi

    vctx 0 ta lun cxTAx > 0

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    123/480

    123

    Phn tch Cholesky (tt)

    VD: ma trnA sau y i xng v xc nh dng

    1 2 3, ,T

    x x x x 1 1 0

    1 5 2

    0 2 2

    A

    2 2 2

    1 2 3 1 2 2 35 2 2 4 0T

    x Ax x x x x x x x

    nh l: Mt ma trn l xc nh dng khi v chkhi tt c cc nh thc con chnh ca n u dng

    nh thc con chnh cp k, 1 k n ca ma trn lnh thc con thu c t k hng v kct u tinca ma trn

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    124/480

    124

    Phn tch Cholesky (tt)

    nh l: Ma trn A i xng xc nh dng tn tima trn tam gic diB tha mn:A =BBT

    ijbbab

    b

    nibab

    nib

    ab

    ab

    j

    k

    jkikij

    jj

    ii

    i

    k

    ikiiii

    ii

    11

    1

    1

    1

    1

    1

    1

    2

    11

    11

    1111

    Minh ha gii thut Cholesky

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    125/480

    1 1 0

    1 5 2

    0 2 2

    A

    11

    21 22

    31 32 33

    0 0

    0

    b

    B b b

    b b b

    11 11b a

    11

    11

    ii

    ab

    b i=2 2121

    11

    ab

    b 31

    31

    11

    ab

    bi=3

    12

    1

    i

    ii ii ik

    k

    b a b

    i=21

    2 2

    22 22 2 22 21

    1

    k

    k

    b a b a b

    i=32

    2 2 2

    33 33 3 33 31 32

    1

    k

    k

    b a b a b b

    j=31

    1

    1 i

    ij ij ik jk

    kjj

    b a b bb

    1

    32 31 2132 32 3

    122 22

    1k jk

    k

    a b bb a b b

    b b

    Minh ha gii thut Cholesky

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    126/480

    2 1 0

    1 2 1

    0 1 2

    A

    11

    21 22

    31 32 33

    0 0

    0

    b

    B b b

    b b b

    11 11b a

    11

    11

    ii

    ab

    b i=2 2121

    11

    ab

    b 31

    31

    11

    ab

    bi=3

    12

    1

    i

    ii ii ik

    k

    b a b

    i=21

    2 2

    22 22 2 22 21

    1

    k

    k

    b a b a b

    i=32

    2 2 2

    33 33 3 33 31 32

    1

    k

    k

    b a b a b b

    j=31

    1

    1 i

    ij ij ik jk

    kjj

    b a b bb

    1

    32 31 2132 32 3

    122 22

    1k jk

    k

    a b bb a b b

    b b

    Minh ha gii thut Cholesky (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    127/480

    1 1 0

    1 5 2

    0 2 2

    A

    11

    21 22

    31 32 33

    0 0

    0

    b

    B b b

    b b b

    11 11b a 11 1b

    i=2 212111

    ab

    b 3131

    11

    ab

    bi=3

    i=2 222 22 21

    b a b

    i=3 2 233 33 31 32b a b b

    j=3 32 31 213222

    a b bb

    b

    21

    11

    1b 31

    00

    1b

    2

    22 5 1 2b

    32

    2 0 11

    2

    b

    22

    33 2 0 1 1b

    0 0

    0B

    1

    0

    2

    1 1

    1

    Minh ha gii thut Cholesky (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    128/480

    1 1 0

    1 5 2

    0 2 2

    A

    S dng phng php Cholesky gii h phng trnhAx = b vi1

    3

    2

    b

    1 1 0 1 0 0 1 1 0

    1 5 2 1 2 0 0 2 1

    0 2 2 0 1 1 0 0 1

    TA BB

    1 0 0

    1 2 0

    0 1 1

    B

    By b1

    2

    3

    1 0 0 1

    1 2 0 3

    0 1 1 2

    y

    y

    y

    1

    1

    1

    y

    TB x y1

    2

    3

    1 1 0 1

    0 2 1 1

    0 0 1 1

    x

    x

    x

    1

    0

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    129/480

    129

    Phn tch Cholesky (tt)

    A khng phi xc nh dng (ch i xng). Khi cc phn t ca ma trn tam gic B sao cho

    A = BBT

    c th cha s phc

    2 h BT

    x = y &By = b: phc. Nhng nghimx s l nghim thc!

    Minh ha gii thut Cholesky (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    130/480

    1 2 0

    2 3 2

    0 2 3

    A

    11 11b a 11 1b

    i=2 212111

    ab

    b 3131

    11

    ab

    bi=3

    i=2 222 22 21

    b a b

    i=3 2 233 33 31 32b a b b

    j=3 32 31 213222

    a b bb

    b

    1 0 0

    2 0

    0 2 1

    B i

    i

    212b 31 0b

    22b i

    32 2b i

    22

    33 3 0 2 1b i

    det 1A

    Minh ha gii thut Cholesky (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    131/480

    1 2 0

    2 3 2

    0 2 3

    A

    S dng phng php Cholesky gii h phng trnhAx = b vi5

    11

    1

    b

    1 2 0 1 0 0 1 2 0

    2 3 2 2 0 0 2

    0 2 3 0 2 1 0 0 1

    TA i i i BB

    i

    1 0 0

    2 0

    0 2 1

    B i

    i

    By b1

    2

    3

    1 0 0 5

    2 0 11

    0 2 1 1

    y

    i y

    i y

    5

    1

    y i

    TB x y1

    2

    3

    1 2 0 5

    0 2

    0 0 1 1

    x

    i i x i

    x

    3

    1

    1

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    132/480

    132

    Bi tp gii thut Cholesky

    S dng phng php Cholesky gii h phng trnhAx = b vi7 3 5 1

    3 10 2 2

    5 2 4 1

    1 2 1 4

    A

    4

    18

    7

    2

    b

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    133/480

    133

    Chun vct v chun ma trn

    Khng gian tuyn tnh thc Rn. Chun ca vctx Rn l mt s thc x tha

    x Rn, x 0; x = 0 x = 0 x Rn, R, x= x x, y Rn, x + y x + y (bt ng thc

    tam gic) Xt ch yu chun thng dng sau

    x =[x1,x2,,xn]T

    Rn 1 21 1...

    n

    n k

    kx x x x x

    1 2

    1,max , ,..., max

    n kk n

    x x x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    134/480

    134

    Chun vct v chun ma trn (tt)

    Chun ma trn tng ng vi chun vect

    1 0max max

    x x

    AxA Ax

    x

    1 11

    maxn

    ijj n

    i

    A a

    1

    1

    maxn

    iji n

    j

    A a

    11

    n

    k

    k

    x x

    1,max kk nx x

    theo hngtheo ct

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    135/480

    135

    V d chun vct v chun ma trn

    0

    3

    4

    x

    17

    4

    x

    x

    3 7 2

    3 5 1

    6 4 0

    A

    1

    max 12,16,3 16

    max 12,9,10 12

    A

    A

    V d h t h t

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    136/480

    136

    V d chun vct v chun ma trn(tt)

    x = [1, 1, 2, 2]T x1 = 6

    x = 2

    A1 = 6

    A = 7

    43

    21A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    137/480

    137

    Vector Norm

    Given an n -dimensional vectorx =[x1,x2,,xn]T

    a general vector norm x, is a nonnegative norm

    defined such that x > 0 whenx 0 ; x = 0 iffx = 0 x= xfor any scalar x + y x + y

    The vector norm xp forp = 1, 2, ... is defined aspn

    i

    p

    ipxx

    1

    1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    138/480

    138

    Vector Norm (cont)

    pn

    i

    p

    ipxx

    1

    1

    1 211

    ...n

    n k

    k

    x x x x x

    1 2 1,max , ,..., maxn kk nx x x x x 22

    2

    2

    1

    21

    1

    2

    2...

    n

    n

    ii

    xxxxx

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    139/480

    139

    Matrix Norm

    Given a square complex or real matrixA, a matrixnormAis a nonnegative number associatedwithA having the properties

    A > 0 whenA 0 and A = 0 iffA = 0 k A = |k| A for any scalark A + B A + B

    A B AB

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    140/480

    140

    S hi t ca dy cc vct

    Dy cc vct vi x(k) Rn hi t v vctkhi k +

    ( ) 0kx x khi k+ (hi t theo chun)( )lim k

    kx x

    iu kin cn v : dy hi t v(hi t theo ta )

    , 1,m m n

    0kkx

    km

    x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    141/480

    141

    Tng quan phng php lp

    Chng 1: Phng php lp n vi phng trnhf(x) = 0

    1( )

    ( ) 0

    ( ) ( ) : ' 1

    n n

    x g xf x x g x

    g x g y q x y g x q

    HAx = b x = T x + c =g(x), T: ma trn, c: vect.

    iu kin: g(x) g(y) qx y

    Dy lp:x(k+1) = T x(k) + c

    Nu T

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    142/480

    142

    Tng quan phng php lp (tt)

    Nu T

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    143/480

    Ma trnA l ma trn ng cho tri nghim ngt:1,

    ij ii

    j j i

    a a

    11 12 1

    21 22 2

    1 2

    ...

    ...

    ... ... ... ...

    ...

    n

    n

    n n nn

    a a a

    a a aA

    a a a

    11

    22

    0 ... 0

    0 ... 0

    ... ... ... ...

    0 0 ... nn

    a

    a

    a

    12 1

    21 2

    1 2

    0 0 ... 0 0 ...

    0 ... 0 0 0 ...

    ... ... ... ... ... ... ... ...

    ... 0 0 0 ... 0

    n

    n

    n n

    a a

    a a

    a a

    D L U

    Ax = b (D L U)x = b

    theo hng

    Phng php lp Jacobi

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    144/480

    Ax = b (D L U)x = b

    Dx = (L + U)x + bx = D (L + U)x + DbK hiu Tj = D (L + U) cj = Db

    x(k+1) = Tjx(k) + cj , k =1,2,31

    ( 1) ( ) ( )

    1 1

    1 i nk k ki ij j ij j i

    j j iii

    x a x a x ba

    i = 1, 2,, n

    1,1

    1, 1,1,max max 1

    n

    ijnij j j i

    j i n i nj j i ii ii

    aa

    T D L U a a

    V d phng php lp Jacobi (tt)1 2 310 7x x x

    Vi vect x(0) = (2, 2, 2)T, tm nghim

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    145/480

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    x x x

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    1 23

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    x x x

    x x x

    x xx

    x = T x + c

    Vi vectx (2, 2, 2) , tm nghimxp x x(k) bng php lp Jacobi ca hphng trnh sau v nh gi sai s

    Nghim chnh xcx = (0.5, 1, 1)T

    1.1

    0.1

    7.0

    01.04.0

    1.002.0

    1.01.00

    xx

    V d phng php lp Jacobi0.7 0 0.1 0.1 x(k+1) = T x(k) + c

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    146/480

    0.7

    1.0

    1.1

    c

    0 0.1 0.1

    0.2 0 0.1

    0.4 0.1 0

    T

    x( ) T x( ) + c max 0.2,0.3,0.5

    0.5 1

    T

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)0 2 2 2

    1 0.3 0.8 0.5 1.7

    3 0.495 0.992 0.971 0.0892 0.57 0.99 1.06 0.56

    2

    2

    20x

    5.0

    8.0

    3.01x

    06.1

    99.0

    57.02x

    971.0

    992.0

    495.03x

    V d phng php lp Jacobi1 2 310 7x x x

    1 2 310 7x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    147/480

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    10 2 10

    10 4 11

    x x x

    x x x

    11 2 3

    12 1 3

    13 1 2

    10 7

    10 2 10

    10 4 11

    k k k

    k k k

    k k k

    x x x

    x x x

    x x x

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)0 2 2 2

    1 0.3 0.8 0.5 1.7

    3 0.495 0.992 0.971 0.0892 0.57 0.99 1.06 0.56

    V d phng php lp Jacobi (tt)1 2 310 7x x x

    Vi vectx(0) = (0, 0, 0)T, tm nghim

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    148/480

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    x x x

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    1 23

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    x x x

    x x x

    x xx

    x = T x + c

    ( , , ) , g xp x x(k) bng php lp Jacobi ca hphng trnh sau v nh gi sai s

    Nghim chnh xcx = (0.5, 1, 1)T

    1.1

    0.1

    7.0

    01.04.0

    1.002.0

    1.01.00

    xx

    V d phng php lp Jacobi0.7

    0 0.1 0.1

    x(k+1) = T x(k) + c

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    149/480

    1.0

    1.1

    c

    0.2 0 0.1

    0.4 0.1 0

    T

    x T x + c max 0.2,0.3,0.5

    0.5 1

    T

    (0)

    0

    0

    0

    x

    (1)

    0.7

    1.0

    1.1

    x

    (2 )

    0.49

    0.97

    0.92

    x

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)0 0 0 0

    1 0.7 1.0 1.1 1.1

    3 0.511 0.994 1.001 0.0812 0.49 0.97 0.92 0.21

    V d phng php lp Jacobi1 2 310 7x x x

    1 2 310 7x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    150/480

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)0 0 0 0

    1 0.7 1.0 1.1 1.1

    3 0.511 0.994 1.001 0.0812 0.49 0.97 0.92 0.21

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    10 2 10

    10 4 11

    x x x

    x x x

    11 2 3

    12 1 3

    13 1 2

    10 7

    10 2 10

    10 4 11

    k k k

    k k k

    k k k

    x x x

    x x x

    x x x

    V d phng php lp Jacobi (tt)10 2 2 4x x x x ( 1) ( ) ( ) ( )10 2 2 4k k k k x x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    151/480

    1 2 3 4

    1 2 3

    1 2 3 4

    1 4

    10 2 2 4

    5 1

    2 5 2

    3 9 2

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    Nghim ngx =(0.3333, 0.2222, 0.4444, 0.1111)T

    1 2 3 4

    2 1 3

    3 1 2 4

    4 1

    ( ) ( ) ( ) ( )

    ( 1) ( ) ( )

    ( 1) ( ) ( ) ( )

    ( 1) ( )

    10 2 2 4

    5 1

    5 2 2

    9 3 2

    k k k

    k k k k

    k k

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    k x1(k)

    x2(k)

    x3(k)

    x4(k)

    x(k)

    -x(k-1)

    0 0 0 0 01 0.4000 0.2000 0.4000 0.2222 0.4000

    2 0.3644 0.2000 0.4444 0.0889 0.1333

    3 0.3333 0.2160 0.4249 0.1007 0.0311

    x(0) = (0, 0, 0, 0) T

    V d phng php lp Jacobi (tt)1 2 3 47 2 2 3x x x x

    1 2 3 4( 1) ( ) ( ) ( )7 2 2 3k k k k x x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    152/480

    1 2 3 4

    1 3 4

    2 3 4

    2 8 3 2

    5 2 52 4 4

    x x x x

    x x xx x x

    k x1(k) x2(k) x3(k) x4(k) x(k) -x(k-1)0 0 1 1 1

    1 2 3 4

    2 1 3 4

    3 1 4

    4 2 3

    ( 1) ( ) ( ) ( )

    ( 1) ( ) ( )

    ( 1) ( ) ( )

    8 2 3 2

    5 2 5

    4 2 4

    k k k k

    k k k

    k k k

    x x x x

    x x x

    x x x

    Nghim ngx =( 0.1752, -0.5338, 0.4166, 1.3710)T

    1 0.2857 0.7500 0.6000 1.7500 0.7500

    4 0.1339 0.4850 0.4073 1.2983 0.0916

    2 0.3714 0.6223 0.2429 1.5250 0.3571

    3

    0.2196

    0.4388 0.3157 1.3719 0.1835

    Phng php lp Gauss-SeidelTng t lp Jacobi nhng vi thng tin cp nht ho

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    153/480

    Tng t lp Jacobi nhng vi thng tin cp nht ho

    1 2 3 4

    1 2 3

    1 2 3 4

    1 4

    10 2 2 4

    5 1

    2 5 2

    3 9 2

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    ( 1) ( ) ( ) ( )

    1 2 3 4

    ( 1) ( ) ( )

    2 1 3

    ( 1) ( ) ( ) ( )

    3 1 2 4

    ( 1) ( )

    4 1

    0.2 0.1 0.2 0.4

    0.2 0.2 0.2

    0.2 0.4 0.2 0.4

    0.3333 0.2222

    k k k k

    k k k

    k k k k

    k k

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    LpJacobi

    ( 1) ( ) ( ) ( )

    1 2 3 4

    ( 1) ( 1) ( )

    2 1 3

    ( 1) ( 1) ( ) ( )

    3 1 2 4

    ( 1) ( 1)

    4 1

    0.2 0.1 0.2 0.4

    0.2 0.2 0.2

    0.2 0.4 0.2 0.4

    0.3333 0.2222

    k k k k

    k k k

    k k k k

    k k

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    LpGauss-Seidel

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    154/480

    154

    1 2

    1 2

    23 2 3

    2 17 4

    x x

    x x

    11 2

    12 1

    23 3 2

    17 4 2

    k k

    k k

    x x

    x x

    LpJacobi

    Vix= (0,0); tmx(3) bng lp Jacobi

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    155/480

    155

    Phng php lp Gauss-Seidel

    1 2

    1 2

    23 2 3

    2 17 4

    x x

    x x

    11 2

    12 1

    23 3 2

    17 4 2

    k k

    k k

    x x

    x x

    11 2

    1 12 1

    23 3 2

    17 4 2

    k k

    k k

    x x

    x x

    LpJacobi

    Lp Gauss-Seidel

    Tng t lp Jacobi nhng vi thng tin cp nht ho

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    156/480

    Phng php lp Jacobi v Gauss-Seidel

    710 701010

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    157/480

    11104

    10102

    710

    321

    321

    321

    xxx

    xxx

    xxx

    1.11.04.0

    0.11.02.0

    7.01.01.0

    213

    312

    321

    xxx

    xxx

    xxx

    1.11.04.00.11.02.0

    7.01.01.0

    21

    1

    3

    31

    1

    2

    32

    1

    1

    kkk

    kkk

    kkk

    xxxxxx

    xxx

    Jacobi

    Gauss-Seidel

    1.11.04.00.11.02.0

    7.01.01.0

    1

    2

    1

    1

    1

    3

    3

    1

    1

    1

    2

    32

    1

    1

    kkk

    kkk

    kkk

    xxxxxx

    xxx

    Phng php lp Gauss-Seidel1 2 310 7x x x

    Vi vectx(0) = (2, 2, 2)T, tm nghim

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    158/480

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    ( 1) ( ) ( )

    ( 1) ( 1) ( )

    ( 1) ( 1) ( 1)

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    k k k

    k k k

    k k k

    x x x

    x x x

    x x x

    xp x x(k) bng php lp Gauss-Seidelca h phng trnh v nh gi sai s

    Nghim chnh xcx = (0.5, 1, 1)T

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)

    0 2 2 2

    1 0.3 1.14 1.094 1.72 0.4766 1.1014 1.0108 0.1766

    3 0.4975 1.0016 1.0012 0.0210

    V d phng php lp Gauss- Seidel1 2 310 7x x x

    1 2 310 7x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    159/480

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    2 1 3

    3 1 2

    10 2 10

    10 4 11

    x x x

    x x x

    11410

    10210

    710

    1

    2

    1

    1

    1

    3

    3

    1

    1

    1

    2

    32

    1

    1

    kkk

    kkk

    kkk

    xxx

    xxx

    xxx

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)

    0 2 2 2

    1 0.3 1.14 1.094 1.72 0.4766 1.1014 1.0108 0.1766

    3 0.4975 1.0016 1.0012 0.0210

    Phng php lp Gauss-Seidel1 2 310 7x x x

    Vi vectx(0) = (0, 0, 0)T, tm nghim

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    160/480

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    1 2 3

    2 1 3

    3 1 2

    ( 1) ( ) ( )

    ( 1) ( 1) ( )

    ( 1) ( 1) ( 1)

    0.1 0.1 0.7

    0.2 0.1 1.0

    0.4 0.1 1.1

    k k k

    k k k

    k k k

    x x x

    x x x

    x x x

    xp x x(k) bng php lp Gauss-Seidelca h phng trnh v nh gi sai s

    Nghim chnh xcx = (0.5, 1, 1)T

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)

    0 0 0 0

    12

    0.7 0.86 0.906 0.9060.5234 0.9859 0.9892 0.1766

    V d phng php lp Gauss- Seidel1 2 310 7x x x

    1 2 310 7x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    161/480

    k x1(k) x2(k) x3(k) x(k) -x(k-1)0 0 0 0

    1 0.7 0.86 0.906 0.906

    3 0.50248 0.99843 0.99885 0.0212 0.52340 0.98592 0.98923 0.1766

    1 2 3

    1 2 3

    2 10 10

    4 10 11

    x x x

    x x x

    2 1 3

    3 1 2

    10 2 10

    10 4 11

    x x x

    x x x

    11410

    10210

    710

    1

    2

    1

    1

    1

    3

    3

    1

    1

    1

    2

    32

    1

    1

    kkk

    kkk

    kkk

    xxx

    xxx

    xxx

    V d phng php lp Gauss-Seidel

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    162/480

    1 2 3 4

    1 2 3

    1 2 3 4

    1 4

    10 2 2 4

    5 1

    2 5 2

    3 9 2

    x x x x

    x x x

    x x x x

    x x

    Nghim ngx =(0.3333, 0.2222, 0.4444, 0.1111)T

    k x1(k) x2(k) x3(k) x4(k) x(k) -x(k-1)0 0 0 0 01 0.4000 0.1200 0.3680 0.0889 0.4000

    2 0.3570 0.2022 0.4273 0.1032 0.0822

    3 0.3375 0.2180 0.4403 0.1097 0.0195

    239

    225

    15

    42210

    14

    4213

    312

    432

    1

    1

    kk

    kkkk

    kkk

    kkkk

    xx

    xxxx

    xxx

    xxxx

    V d phng php lp Gauss-Seidel (tt)Dng phng php lp Gauss-Seidel tm

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    163/480

    1 2 3 4

    1 2 3 4

    1 3 4

    2 3 4

    7 2 2 3

    2 8 3 2

    5 2 52 4 4

    x x x x

    x x x x

    x x xx x x

    g p g p p px(2) lm trn n 4 ch s

    x(0) = (0, 1, 1, 1) T

    V d phng php lp Gauss-Seidel (tt)

    7 2 2 3 ( 1) ( ) ( ) ( )

    7 2 2 3k k k k

    x x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    164/480

    1 2 3 4

    1 2 3 4

    1 3 4

    2 3 4

    7 2 2 3

    2 8 3 2

    5 2 5

    2 4 4

    x x x x

    x x x x

    x x x

    x x x

    1 2 3 4

    2 1 3 4

    3 1 4

    4 2 3

    ( 1) ( 1) ( ) ( )

    ( 1) ( 1) ( )

    ( 1) ( 1) ( 1)

    7 2 2 3

    8 2 3 2

    5 2 5

    4 2 4

    k k k k

    k k k

    k k k

    x x x x

    x x x x

    x x x

    x x x

    k x1(k) x2(k) x3(k) x4(k) x(k) -x(k-1)0 0 -1 1 1

    Nghim ngx =(-0.1752, -0.5338, 0.4166, 1.3710)T

    1 -0.2857 -0.6786 0.5429 1.4750 0.47502 -0.2643 -0.5719 0.3571 1.3752 0.18573 -0.1788 -0.5111 0.4142 1.3591 0.08554 -0.1650 -0.5340 0.4234 1.3728 0.0228

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    165/480

    165

    H phng trnh b nhiu

    V d: Gii cc h phng trnh

    2 5

    2.01 5.02

    x y

    x y

    2 5

    2.01 5.1

    x y

    x y

    1

    2

    x

    y

    15

    10

    x

    y

    Nhiu v phi

    H gn nhau, nghim xa nhau!

    2 5

    1.99 5.02

    x y

    x y

    9

    2

    x

    y

    Nhiu v tri

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    166/480

    166

    S iu kin ca ma trn

    Xt h phng trnhAx = b c nghimx =A1 bNu b c s gia b thx c s gia tng ng xA x = b x =A1 b

    1 1x A b A b

    b Ax A x

    1x b

    A Ax b

    1Cond( )k A A A A S iu kin ca ma trn A

    k(A) cng gn 1 h cng n nh

    k(A) cng ln h cng mt n nh h iu kin xu

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    167/480

    167

    S iu kin ca ma trn (tt)

    Xt h phng trnh

    2 5

    2.01 5.02

    x y

    x y

    1 3.01 401 1207.01 1k A A A

    1 2

    1 2.01A

    1201 200

    100 100A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    168/480

    168

    1

    25 41 10 6

    41 68 17 10

    10 17 5 36 10 3 2

    A

    133, 136, cond 4488A A A

    10 7 8 7

    7 5 6 5

    8 6 10 97 5 9 10

    A

    1.003 58.095.550 321.8

    A

    35.327A

    V d

    1 879.5 158.815.17 2.741

    A

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    169/480

    169

    n chng 2

    A. Cc phng php gii ng 1/ Phng php kh Gauss (phn t tr). 2/ Phn tch nhn tLU 3/ Phn tch Cholesky

    B. Cc phng php lp 1/ Lp Jacobi 2/ Lp Gauss Seidel

    C. S iu kin v h iu kin xu

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    170/480

    170

    Bi tp n chng 2

    Tm cc gi tr ca ma trn l xc nh dng

    1 11 2 1

    1 1 4

    1 24 1

    2 1 8

    1 11 3 1

    1 5

    > 8/7 1 31 1 314 4

    1 7 1 7

    3 3

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    171/480

    171

    Bi tp n chng 2 (tt)

    S dng phng php Cholesky gii h

    1 2

    1 2 3

    2 3

    2 2

    2 12 2

    x x

    x x xx x

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    3 2 1

    3 4 2 42 2 3

    x x x

    x x xx x x

    1 2 3 4

    1 2 3 4

    1 2 3

    1 2 4

    4 1

    3 0

    2 1

    2 2

    x x x x

    x x x x

    x x x

    x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    172/480

    172

    1474

    7102

    424

    A

    132

    031

    002

    B

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    173/480

    173

    Bi tp n chng 2 (tt)

    1.4142 0 0

    0.7071 1.2247 0

    0 0.8165 1.1547

    B

    1 0 0

    3 5 0

    4 12

    5 5

    B i

    i

    2 0 0 0

    0.5 1.6583 0 0

    0.5 0.7538 1.0871 0

    0.5 0.4523 0.0836 1.2403

    B

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    174/480

    174

    Bi tp n chng 2 (tt)

    Tm cc gi tr ca > 0 v > 0 ma trn lng cho tri nghim ngt

    4 12 5 4

    2

    3 25

    2 1

    2 42

    4 1

    3

    0.5

    2

    1

    5

    3

    6

    2

    5

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    175/480

    175

    Bi tp n chng 2 (tt)

    S dng phng php Jacobi tm nghim gn ngvi sai s 10-. Chn chun v cng

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    4 13 8 2 0

    3 3 10 4

    x x xx x x

    x x x

    1 2

    1 2 3

    2 3

    10 910 2 7

    2 10 6

    x xx x x

    x x

    1 2

    1 2 3

    2 3 4

    3 4

    10 5 6

    5 10 4 254 8 11

    5 11

    x x

    x x xx x x

    x x

    1 2 3

    1 2 4

    1 3 4

    2 3 4

    4 2

    4 14 0

    4 1

    x x x

    x x xx x x

    x x x

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    176/480

    176

    Cho h phng trnh

    Vi x(0) = [1, 2, 3]Ttnh vect x(1) theo

    phng php Jacobi

    1 2 3

    1 2 3

    1 2 3

    25 2 16

    2 18 35

    2 2 20 58

    x x x

    x x x

    x x x

    V d phng php lp Jacobi (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    177/480

    177

    V d phng php lp Jacobi (tt)

    1 2 3 4

    1 2 3 4

    1 3 4

    2 3 4

    7 2 2 3

    2 8 3 2

    5 2 5

    2 4 4

    x x x x

    x x x x

    x x x

    x x x

    Dng phng php lp Jacobi tm x(1) lmtrn n 4 ch s

    x(0) = (0, 1, 1, 1) T

    Ma trn lp trong cc phng phpMa trnA l ma trn ng cho tri nghim ngt:

    1

    n

    ij ii

    j j i

    a a

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    178/480

    1,j j i

    11 12 1

    21 22 2

    1 2

    ...

    ...

    ... ... ... ...

    ...

    n

    n

    n n nn

    a a a

    a a aA

    a a a

    11

    22

    0 ... 0

    0 ... 0

    ... ... ... ...

    0 0 ... nn

    a

    a

    a

    12 1

    21 2

    1 2

    0 0 ... 0 0 ...

    0 ... 0 0 0 ...

    ... ... ... ... ... ... ... ...

    ... 0 0 0 ... 0

    n

    n

    n n

    a a

    a a

    a a

    D L U

    Ax = b (D L U)x = b

    theo hng

    Tm ma trn lp trong phng phpJ bi

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    179/480

    179

    Jacobi

    Ax = b (D L U)x = bDx = (L + U)x + b

    x = D

    (L + U)x + D

    b=> Tj = D (L + U)

    nna

    a

    a

    D

    ...00............

    0...0

    0...0

    22

    11

    0...............

    ...0

    ...0

    21

    221

    112

    nn

    n

    n

    aa

    aa

    aa

    UL

    Ma trn lp trong phng php Jacobi (tt)Tj = D (L + U)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    180/480

    j ( )

    nna

    aa

    D

    1...00

    ............

    0...100...01

    22

    11

    1

    0...

    ............

    ...0

    ...0

    21

    2222221

    1111112

    1

    nnnnnn

    n

    n

    j

    aaaa

    aaaa

    aaaa

    ULDT

    Ma trn Tj c ng cho chnh bng 0

    Tm ma trn lp trong phng phpGauss Seidel

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    181/480

    181

    Gauss-Seidel

    Ax = b (D L U)x = b(D L) x = U x + b

    x = (D L)

    U x + (D L)

    b=> Tg= ( D L ) U

    Tm ma trn lp trong phng phpGauss-Seidel (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    182/480

    Tg

    = Tg

    = ( D L ) U

    nna

    a

    a

    D

    ...00

    ............

    0...0

    0...0

    22

    11

    nnnn aaa

    aa

    a

    LD

    ...

    ............

    0...

    0...0

    21

    2221

    11

    0...00

    ............

    ...00

    ...0

    2

    112

    n

    n

    a

    aa

    U

    Ma trn Tgc ct th nht bng 0

    Ma trn lp phng php Gauss-S i i i

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    183/480

    183

    Seidel cho h hai phng trnh hai n

    Tg= Tg= ( D L ) U

    2221

    110

    aa

    aLD

    00

    012

    aU

    22

    2211

    21

    111

    1

    01

    aaa

    a

    a

    LD

    2211

    2112

    11121

    0

    0

    aa

    aa

    aa

    ULDTg

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    184/480

    Chng 3. Ni suy v phng phpbnh phng cc tiu

    Mn hc:Phng php tnh

    Ni d

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    185/480

    18

    5

    Ni dung

    1. Ni suy a thc Lagrange2. Sai s ni suy Lagrange

    3. Ni suy Newton, mc ni suy cch u4. Ni suy spline bc ba5. Phng php bnh phng cc tiu

    T i

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    186/480

    18

    6

    Tng quan v ni suy

    Bi ton dn n ni suy Ni suy: Bng cha (n+1) cp d liu

    { (xk,yk) }, k= 0 nMc ni suy x0 x1 x = xk xn-1 xn

    Gi tr ni suy y0 y1 y = ? yn-1 yn

    xk: mc ni suy,yk: gi tr (hm) ni suyT bng ny, ni suy gi try ti imx = ?

    i ki i

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    187/480

    18

    7

    iu kin ni suy

    Hmf(x) lin tc trn on [x0,xn]f(xk) =yk

    C v s hm tha iu kin trn! Minh ha hnh hc

    1

    1.2

    -1 -0.5 0 0.5 1

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    188/480

    -0.6

    -0.4

    -0.2

    0

    0.2

    0.4

    0.6

    0.8

    1

    Ni th

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    189/480

    18

    9

    Ni suy a thc

    Ni suy a thc: Xc nh a thc y = P(x) thoiu kin ni suy

    P(xk) = yk, k= 0 n y () P()

    a thc

    L do chn a thc

    C th xp x hm lin tc vi sai s ty C th ly o hm v tch phn bao nhiu ln ty Tnh gi tr a thc v o hm d dng

    11 1 0n n

    n n nx a x a x a x a

    Mi h h i th

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    190/480

    19

    0

    Minh ha ni suy a thc

    Mc ni suy 1 0 1Gi tr ni suy 0.5 1 2

    3 mc n = 2 P(x) = ax+ b x + c (3 h s cn tm)P(1) = 0.5 a b + c = 0.5P(0) = 1 c = 1P(1) = 2 a + b + c = 2

    a = 0.25, b = 0.75, c = 1P(x) = 0.25x + 0.75x + 1x = 0.8 P(x) = 0.25 (0.8) + 0.75 0.8 + 1 = 1.76So snh vi gi tr chnh xc: f(x) = 2x ; f(0.8) 1.7411

    x = 0.8,y ?

    Khi n tng th s iu kin ca ma trn h s cng tng ln!

    Cond(A)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    191/480

    1.0E+00

    1.0E+02

    1.0E+04

    1.0E+06

    1.0E+08

    1.0E+10

    1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

    a thc ni suy LagrangeXy dng cc a thcph c bc n v tha

    ( )1 khi

    0 khi

    k

    n j

    j kp x

    j k

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    192/480

    ph c bc n v tha 0 khij j k

    Do cc a thc ph c bc n v c n nghimx0,x1, xk-1,xk+1,xn, nn

    ( ) 1kn kp x

    11110 nkkkkkkkkk

    n xxxxxxxxxxCxp

    nkkkkkkk

    xxxxxxxxxxC

    1110

    1

    nkkkkkkk

    nkkk

    nxxxxxxxxxx

    xxxxxxxxxxxp

    1110

    1110

    nkk

    k

    n xxxxxxxxxxCxp 1110

    a thc ni s Lagrange (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    193/480

    19

    3

    a thc ni suy Lagrange (tt)

    a thc ni suy Lagrange c dng ( )0

    ( )n

    k

    n k

    k

    L x p x y

    x 1 0 1y 0.5 1 2

    (0 )

    2

    1

    2

    x xp x

    (1)

    21 1p x x x

    (2)

    2

    1

    2

    x xp x

    (0) (1) (2)2 2 2( ) 0.5 1 2L x p p p

    2

    2

    1 3( ) 1

    4 4

    0.25 0.75 1

    L x x x

    x

    L(0.8) = 1.76

    a thc ni suy Lagrange (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    194/480

    19

    4

    a thc ni suy Lagrange (tt)

    0 1 nw x x x x x x x

    ( )k

    n

    k k

    w xp x

    w x x x

    0

    n

    k

    k k k

    w xL x y

    w x x x

    a thc ni suy Lagrange (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    195/480

    19

    5

    a thc ni suy Lagrange (tt)

    x x0 x1 xnx0 x x0 x0 x1 x0 xn D0x1 x1 x0 x x1 x1 xn D1

    xn xn x0 xn x1 x xn Dnw(x)

    n

    k k

    kn

    D

    yxwxL

    0

    0

    n

    k

    k k k

    w xL x y

    w x x x

    a thc ni suy Lagrange (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    196/480

    19

    6

    a thc ni suy Lagrange (tt)

    Trng hp cc mc cch u xk+1 xk= h = const xk=x0 + kh. t q = ( x x0)/h

    kx x q k h

    i jx x i j h

    0

    1 1

    ! !

    n kn

    k

    k

    q q q nx y

    k n k q k

    0 1 1 1( )

    0 1 1 1

    k k nk

    n

    k k k k k k k n

    x x x x x x x x x xp x

    x x x x x x x x x x

    ( )1 1 1 1

    ! !

    n k

    k

    n

    q q q k q k q np x

    k n k

    Sai s ni suy Lagrange

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    197/480

    19

    7

    Sai s ni suy Lagrange

    f x L x Kw x

    Gi sf(x) c o hm n cp n+1 lin tc trn [a, b]

    ChnKsao cho (x*) = 0 (x* xi)

    Xt hm ph

    f x L x Kw x

    Tn ti [a, b] sao cho (n+1) () = 0

    ( 1) ( 1) 1 ! 0n nf K n

    ( 1)

    1 !

    nfK

    n

    ( 1)

    *

    1 !

    nMf x L x w x

    n

    a thc ni suy Lagrange: v d

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    198/480

    19

    8

    a thc ni suy Lagrange: v d

    x 1 0 1y 0.5 1 2

    x = 0.8,y ?

    3(3) ln 2 2xf x

    f(x) = 2x, n = 2

    3 3(3)

    1,1max ln 2 2 2 ln 2x

    xM

    3

    2 ln 20.8 1 0.8 0.8 1 0.032

    3!f x L x

    0.82 1.76 0.0189f x L x

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    199/480

    19

    9

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

    x 0 0.25 0.75 1y 1.3 1.5 1.6 1.8

    Xy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xp x gi trca hm tix*

    x* = 0.5

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    200/480

    20

    0

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

    x 0 0.25 0.75 1y 1.3 1.5 1.6 1.8

    x* = 0.5

    ( )0

    ( )n

    k

    n k

    k

    L x p x y

    (0 )3 0.25 0.75 1

    0.25 0.75 1x x xp x

    (1)

    3

    0 0.75 1

    0.25 0.5 0.75

    x x xp x

    (2)3

    0 0.25 1

    0.75 0.5 0.25

    x x xp x

    (3)

    3

    0 0.25 0.75

    1 0.75 0.25

    x x xp x

    (0 ) 0.5 0.1667p

    (1) 0.5 0.6667p

    (3) 0.5 0.1667p

    (3) 0.5 0.6667p

    (0.5) 1.5500L

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    201/480

    20

    1

    a thc ni suy Lagrange: bi tp

    Xy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xpx gi tr ca hm tix*

    x 1 0 1 2y 4 2 0 1 x* = 1.25

    Bi tp

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    202/480

    20

    2

    Bi tp

    Xy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xpx gi tr ca hm tix*

    x 0 0.5 1 1.5y 2 0 8 1 x* = 0.75

    x 0 0.5 1 1.5

    y 0.5 1 1 4

    x* = 0.75

    Bi tp

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    203/480

    20

    3

    Bi tp

    Xy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xpx gi tr ca hm tix* = 345; 355; 365. nh gi sais xp x viy =f(x) = Lg(x)

    x 340 350 360 370y 2,531 2,544 2,556 2,568

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    204/480

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    205/480

    Xy dng a thc ni suy Newton

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    206/480

    20

    6

    Xy dng a thc ni suy Newton

    nh ngha t sai phn cpmt ca hmf(x)

    0

    00,

    xx

    yxfxxf

    000 , xxxxfyxf

    nh ngha t sai phn cp hai ca hmf(x)

    1

    10010

    ,,,,

    xx

    xxfxxfxxxf

    10100100 ,,, xxxxxxxfxxxxfyxf

    110100 ,,,, xxxxxfxxfxxf

    Cng thc Newton tin

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    207/480

    20

    7

    Cng thc Newton tin

    Lp li n bc th n

    nn

    nn

    xxxxxxxxxxf

    xxxxxxxxxf

    xxxxxxxfxxxxfyxf

    ...,...,,,

    ...,...,,

    ...,,,

    1010

    11010

    102100100

    11010

    102100100

    )1(

    ...,...,,

    ...,,,

    nn xxxxxxxxxf

    xxxxxxxfxxxxfyxN

    nnn xxxxxxxxxxfxR ...,...,,, 1010

    xRxNxf n)1(

    Cng thc Newton tin xut pht tntx0

    Cng thc Newton li

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    208/480

    20

    8

    Cng thc Newton li

    nn

    nnnnnnnnn

    xxxxxxxxxf

    xxxxxxxfxxxxfyxN

    ...,...,,

    ...,,,

    2110

    1121

    )2(

    xRxNxf n )2(Cng thc Newton li xut pht tntxn

    ( 1)

    *

    1 !

    nMf x L x w x

    n

    Sai s ca cng thc ni suy Newton: tng t Lagrange

    V d cng thc ni suy Newton tin

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    209/480

    20

    9

    V d cng thc ni suy Newton tin

    x 1 0 1y 0.5 1 2

    xk

    f(xk

    ) f[xk

    , xk+1

    ] f[xk

    , xk+1

    , xk+2

    ]-1 0.5

    0.50 1 0.25

    11 2

    x = 0.8,y ?

    N(x) = 0.5 + 0.5 (0.8 + 1) + 0.25 (0.8 + 1) (0.8 0) = 1.76

    Cng thc ni suy Newton trng hpmc cch u

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    210/480

    21

    0

    Sai phn hu hn cp 1 ca hm ti imxkyk=yk+1 yk

    Sai phn hu hn cpp ca hm ti imxkpyk= (p1yk)

    Quan h gia t sai phn v sai phn hu hn

    1, ,...,

    !

    p

    kk k k p p

    yf x x x

    p h

    q = (xx0)/h p = (xxn)/h

    Cng thc ni suy Newton trng hpmc cch u (tt)

    )1( xxxxxxxfxxxxfyxN

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    211/480

    11010102100100

    ...,...,,

    ...,,,

    nn xxxxxxxxxf

    xxxxxxxfxxxxfyxN

    2(1) 0 0

    0

    0

    1 ...1! 2!

    1 ... 1

    !

    n

    y yN x y q q q

    yq q q n

    n

    nn

    nnnnnnnnn

    xxxxxxxxxf

    xxxxxxxfxxxxfyxN

    ...,...,,

    ...,,,

    2110

    1121

    )2(

    2(2) 1 2

    0

    1 ...1! 2!

    1 ... 1!

    n n

    n

    n

    y yN x y p p p

    yp p p n

    n

    a thc ni suy Lagrange: bi tpXy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xp x gi trca hm tix*

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    212/480

    x 1 0 1 2y 4 2 0 1

    x* = 1.75

    (0 )

    1 2

    1 2 3

    x x xp

    (1)

    1 1 2

    1 1 2

    x x xp

    (3) 1 1

    3 2 1

    x x xp

    3

    1 2 1 1 2 1 14 2

    1 2 3 1 1 2 3 2 1

    1 52

    2 2

    x x x x x x x x xL x

    x x

    3047.0275.12575.1

    2175.1

    3 L

    Cng thc ni suy NewtonXy dng a thc ni suy Newton v xp x gi tr tix*

    x 1 0 1 2 x* = 1 75

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    213/480

    x 1 0 1 2

    y 4 2 0 1

    x* = 1.75

    (1) 31 1 5

    4 2 1 1 1 22 2 2

    x x x x x x x

    xk f(xk) f[xk, xk+1 ] f[xk, xk+1, xk+2 ] f[xk,xk+1,xk+2,xk+3]

    1 4

    0 21 0

    2 1

    2

    2

    1

    01.5

    0.5

    3047.0275.12

    575.1

    2

    175.1

    3 L

    Cng thc ni suy Newton mc cch uXy dng a thc ni suy Newton v xp x gi tr tix*

    x 1 0 1 2 x* = 1 75

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    214/480

    x 1 0 1 2

    y 4 2 0 1

    x* = 1.75

    xk f(xk) yk yk yk1 4

    0 21 0

    2 1

    2

    21

    0

    3 3

    21!3

    1!2

    75.1 03

    0

    2

    001

    qqq

    yqq

    yqyyN

    75.20*

    h

    xxq

    25.0

    *

    hxx

    pn

    21!3

    1!2

    75.1 03

    1

    2

    232

    ppp

    ypp

    ypyyN

    a thc ni suy Lagrange: bi tpXy dng a thc ni suy Lagrange v s dng xp x gi trca hm tix*

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    215/480

    x 1 0 1 2y 4 2 0 1

    x* = 1.25

    (0 )

    1 2

    1 2 3

    x x xp

    (1)

    1 1 2

    1 1 2

    x x xp

    (3) 1 1

    3 2 1

    x x xp

    3

    1 2 1 1 2 1 14 2

    1 2 3 1 1 2 3 2 1

    1 52

    2 2

    x x x x x x x x xL x

    x x

    31 51.25 1.25 1.25 2 0.14842 2

    L

    Cng thc ni suy NewtonXy dng a thc ni suy Newton v xp x gi tr tix*

    x 1 0 1 2 x* = 1 25

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    216/480

    x 1 0 1 2

    y 4 2 0 1

    x* = 1.25

    (1) 31 1 5

    4 2 1 1 1 22 2 2

    x x x x x x x

    31 5

    1.25 1.25 1.25 2 0.14842 2

    L

    xk f(xk) f[xk, xk+1 ] f[xk, xk+1, xk+2 ] f[xk,xk+1,xk+2,xk+3]

    1 4

    0 21 0

    2 1

    2

    2

    1

    01.5

    0.5

    Trng hp mc cch u v d

    Cho bng gi tr sin x t 15 55. Xy dng a

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    217/480

    thc ni suy tin (li) cp 3 & tnh sin16 (sin54)x y y 2y 3y15 0.2588

    20 0.3420

    25 0.4226

    30 0.535 0.5736

    40 0.6428

    45 0.7071

    50 0.7660

    55 0.8192

    0.0832

    0.0806

    0.0774

    0.0736

    0.0692

    0.0643

    0.0589

    0.0532

    0.0026

    0.0032

    0.00380.0044

    0.0049

    0.0054

    0.0057

    0.0006

    0.00060.0006

    0.0005

    0.0005

    0.0003

    Trng hp mc cch u v d (tt)

  • 8/2/2019 Gio trnh phng php tnh

    218/480

    21

    8

    g p ( )

    a thc ni suy tin:x