gi˜i sa-di, oai nghi, lu˚t nghi vÀ l˛i khuy˝n tu c˙a tˆ

GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SN
VIN NGHIÊN CU PHT HC VIT NAM
Dch và chú thích
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU
CA T QUY SN
v
PHN I Mi gii Sa-di và oai nghi ca ngi xut gia ..................................3 Chng 1: Mi gii Sa-di .......................................................................5
iu 1: Không c git hi ............................................................6 iu 2: Không c trm cp .........................................................7 iu 3: Không c dâm dc .........................................................8 iu 4: Không c nói di ............................................................9 iu 5: Không c ung ru và bia ........................................ 10 iu 6: Không eo hoa thm, không bôi hng liu .............. 12 iu 7: Không c ca múa, chi các nhc c, không n xem nghe .................................................................................................... 13 iu 8: Không c ngi ging ln cao rng ......................... 14 iu 9: Không n trái gi .............................................................. 15 iu 10: Không c cm gi vàng bc quý ................... 15
Chng 2: Oai nghi ca ngi xut gia ............................................... 17 iu 1: Kính i Sa-môn ............................................................... 18 iu 2: Th Thy ............................................................................ 18 iu 3: Theo Thy ra ngoài ........................................................... 21 iu 4: Nhp chúng ....................................................................... 22 iu 5: n ung vi mi ngi .................................................... 24 iu 6: L ly ................................................................................... 27 iu 7: Nghe pháp .......................................................................... 27 iu 8: Hc tp kinh in ............................................................. 28 iu 9: Vào chùa ............................................................................. 29
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SNvi
iu 10: i vào thin ng ........................................................ 30 iu 11: Làm vic thng ngày ................................................... 31 iu 12: Vào nhà tm ..................................................................... 32 iu 13: Vào nhà v sinh ............................................................... 33 iu 14: Nm ng ........................................................................... 34 iu 15: Quanh lò la ................................................................... 35 iu 16: Sng trong phòng ....................................................... 35 iu 17: i n chùa Ni ................................................................ 35 iu 18: n nhà c s ................................................................... 36 iu 19: Kht thc ......................................................................... 38 iu 20: i vào làng xóm .............................................................. 38 iu 21: Mua sm c .............................................................. 39 iu 22: Không c t ý làm bt c gì ..................................... 40 iu 23: i du phng .................................................................. 41 iu 24: Tên gi, hình tng ca y và bát .................................. 41
PHN II: T-NI NHT DNG VÀ QUY SN CNH SÁCH Chng 3: T c tp lut nghi hng ngày ..............................................47
1. Th c tp hnh phúc bui sáng .................................................. 47 2. Th c tp chuyn hóa bt tnh ................................................... 51 3. L bái trên in Pht .................................................................. 54 4. Chánh nim trong n ung ....................................................... 58 5. Chánh nim trong sinh hot ..................................................... 65 6. Chánh nim trong i sng ...................................................... 68
Chng 4: Li khuyn tu ca T Quy Sn Linh Hu ........................ 73 1. Nhn thc vô thng ................................................................. 73 2. Làm ngi thong dong .............................................................. 74 3. Vt thói phàm tc ..................................................................... 76 4. Không hoang phí cuc i ........................................................ 79 5. Gng hnh thoát tc ................................................................ 82 6. Cn bn thin tp ........................................................................ 85 7. Tâm nguyn ngi tu ................................................................. 88 8. Giúp nhau thoát khi sinh t .................................................... 90 9. Bài minh tóm tt .......................................................................... 92
MC LC vii
PHN III: NGHI THC N CM TRONG CHÍNH NIM (CÚNG QUÁ NG)
PH LC Ph lc 1: Bn nguyên tác “Sa-di lut nghi yu lc” .................... 107 Ph lc 2: Bn nguyên tác “T-ni nht dng thit yu” .................117 Ph lc 3: Bn nguyên tác “Quy Sn i Viên thin s cnh sách” ...121
viii
ix
LI GII THIU
Dch phm “Gii Sa-di, Oai nghi, Lut nghi và Li khuyn tu ca T Quy Sn” là bn dch mang tính hc thut, giúp cho các v mi tp tu và Sa-di hiu rõ hn v nhng nguyên tc o c mà mình th trì, nhng oai nghi và iu lut mà mình cn phi thc hành. c bit là Li khuyn tu ca T Quy Sn c Thng ta Nht T dch bng th th song tht lc bát cùng phn gii thích rt cn k, rt cn thit i vi ngi xut gia mi bc chân vào o.
Trong nhiu chc nm qua, ch Tôn c i dch gi nh Hòa thng Thích Hành Tr, Hòa thng Thích Trí Quang, Hòa thng Thích Nht Chiu ã dch các bn vn này (thông thng gi là “bn cun Lut tiu” dành cho ngi xut gia mi bc vào nhà Pht) rt chun mc, làm nn tng cho các v hc và hành trì trong các sn môn, t vin.
Mi bn dch có bn sc và du n riêng. Tôi vô cùng trân quý công trình dch thut ca các bc tin hin, ng thi cng ghi nhn s óng góp ca các bn dch mi. Các bn dch mi này, ngoài vic làm mi li các khái nim bng cách gii thích theo vn phong hin i còn chú thêm t gc làm c s tra cu. Thông qua ó, cho thy s quan tâm ca dch gi v vn Lut tng i vi các Tng Ni tr va mi xut gia vào o, cn phi hiu úng tng khái nim nh hng và bc i không sai lch trên con ng tu hc lâu dài.
Tôi tán thán và trân trng dch phm này. Chúc các Tng sinh siêng nng hc tp, nghiên cu và ng dng hành trì gii lut trong
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SNx
vic tu hc t thân mình luôn kin to mt i sng Phm hnh gng mu và cao p ngay t bui ban u.
Trân trng!
Pháp vin Minh ng Quang, TP. H Chí Minh Mùa Pht n PL. 2565 – DL. 2021
Vin trng Vin Nghiên cu Pht hc Vit Nam
Hòa thng Thích Giác Toàn
xi
Các Sa-di thân mn,
Chn “i tu” làm Sa-di, sau ó, làm T-kheo, các con ang i theo lý tng cao c và hnh nguyn sinh ca c Pht, các bc B-tát, các thánh Tng trong lch s hn 2.600 nm ca o Pht. ó là dim phúc ln ca các con và gia ình các con i này.
Sa-di (P. Smaera, ) có ngha en là “Sa-môn t” (P. Samauddesa, ), tc ngi ang tp hnh làm Sa-môn (P. Smaa, ). Các Sa-di tui thiu nhi c gi là “chú tiu” min Nam, hay “iu” min Trung hoc “s bác” min Bc. Sa- môn là t ch cho các tu s vô thn ti n trong thi c i, không chp nhn o Bà-la-môn a thn, không chp nhn Thng , không chp nhn s phn, không chp nhn cách tu tín ngng và ép xác ca o Bà-la-môn. o Pht do c Pht Thích-ca sáng lp là mt trong các trng phái Sa-môn, m ra con ng tnh thc, giác ng và gii thoát cho nhân loi khi tt c ni kh và nim au.
Sa-di là thut ng ch cho các v xut gia theo truyn thng Pht giáo, ang trong giai on tp s sau ó tr thành T-kheo (P. bhikkhu, S. bhiku, ), tc chính thc làm Thy. Có duyên lành c i tu t tui u niên, hay giác ng chân lý, i tu tui thanh niên hoc tui trng thành, các Sa-di chn la con ng và lý tng sng cao quý và có giá tr chuyn mê, khai ng cho con ngi. tr thành ngi xut gia có giá tr ln cho mình và cho cuc i, các Sa-di cn cam kt ba iu quan trng sau ây:
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SNxii
i) N lc ct b i sng ái dc, trn i sng c thân nhng không cô n, gi gii hnh trang nghiêm và thanh tnh;
ii) N lc hc Pht và thc hành Pht pháp, vt qua các th thách và chng duyên, không d duôi trong các khoái lc giác quan, không m nhim thói i, không chy theo danh li thp kém, không tham gia chính tr, không phn bi lý tng Pht pháp, quyt chí t c giác ng và gii thoát;
iii) Làm ln mnh các c tính t bi, trí tu và không s hãi, sng bng thái , hành ng v tha cao c hoàn thành chí nguyn xut trn, ni gót con ng sanh ca c Pht và các bc t s.
Quyn sách “Gii Sa-di, oai nghi, lut nghi và li khuyn tu ca t Quy Sn” này do tôi phiên dch, biên tp, xut bn, nh tên gi, gm có 4 ni dung chính: (i) Gii thích vn tt 10 iu o c ca Sa- di, (ii) 24 oai nghi làm nên ct cách ca ngi xut gia, (iii) 43 bài thin k chính nim và tnh thc trong i, ng, ngi, nm và sinh hot thng ngày, (iv) Li khuyn tu ca t Quy Sn, (v) Nghi thc cúng quá ng. Chng 3 và 4 ca sách này, tôi dch và xut bn trong quyn “Cm nang thc tp chánh nim và khuyn tu” nm 2012.
So sánh 10 iu o c thì gii bn Sa-di và Sa-di-ni ging nhau. Ch khác nhau v cách din t, ni dung minh ha. Mi o c Sa-di gm: (i) Không c git hi, (ii) Không c trm cp, (iii) Không c dâm dc, (iv) Không c nói di, (v) Không c ung ru, (vi) Không eo hoa thm, không bôi hng liu, (vii) Không c ca múa, chi các nhc c, không n xem nghe, (viii) Không c ngi ging ln cao rng, (ix) Không n trái gi, (x) Không c cm gi vàng bc quý.
V s lng, Sa-di có 24 oai nghi, trong khi Sa-di-ni ch có 22 oai nghi. Gii bn Sa-di và gii bn Sa-di-ni ging nhau 21 iu. Ch riêng có trong gii bn Sa-di-ni gm: Kính trng Tam bo (iu 1). Ch riêng có trong gii bn Sa-di gm: n chùa Ni (iu 17), i du phng (iu 23) và tên gi, hình tng ca y và bát (iu 24). Hc thuc và thc tp các oai nghi, t hnh này giúp các Sa-di vt
LI NÓI U xiii
qua nghip i, thói phàm, có o phong ca Sa-môn, nh nhàng, an lc, thanh thoát, thnh thi.
V “T-ni nht dng”, có 43 bài thin k, giúp các Sa-di tri nghim s chính nim, tnh thc trong i, ng, nm, ngi và các sinh hot hng ngày. Tôi phân chia các bài k này thành sáu nhóm ch : (i) Thc tp hnh phúc bui sáng, gm các bài 1-7, (ii) Thc tp chuyn hóa bt tnh, gm các bài 8-13, (iii) L bái trên in Pht, gm các bài 14-20, (iv) Chánh nim trong n ung, gm các bài 21-26, (v) Chánh nim trong sinh hot, gm các bài 27-35, (vi) Chánh nim trong i sng, gm các bài 36-43.
***
Thái t C-àm Tt-t-a (P. Siddhattha Gotama, S. Siddhrtha Gautama) giác ng viên mãn và tr thành c Pht tui 35. Sut 45 nm sau ó, c Pht tuyên ging chân lý (P.dhamma, S. dharma, , pháp) khp min bc n và hình thành h thng gii lut (P=S. vinaya, ), dành cho ngi xut gia bao gm gii Sa-di và gii T-kheo (i vi Tng s nam) và gii Sa-di-ni, gii Thc-xoa và gii T-kheo-ni (i vi n tu). Gii lut xut gia trong tng Lut (vinayapiaka) quy nh v cách sinh hot tu hc và phn s (vinayo kiccagambhro) ca các thành viên Tng oàn. V gii lut, các v Sa-di cha phi là thành viên chính thc ca Tng oàn (Sagha) nên không c tham d c gii bn T-kheo (P. Ptimokkha, S. Prtimoka, ) trong ngày B-tát (P. Uposatha, S. Upavasatha, ), không c tham d và không c biu quyt (karma, , yt-ma) các công vic ca Tng oàn.
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SNxiv
Gii lut cùng vi giáo pháp c c Pht sánh ví ngang hàng vi c Pht sau khi Ngài qua i: “Giáo pháp và gii lut là thy ca các t, sau khi Ta qua i” (may dhammo ca vinayo ca desito paññatto so vo mam). Do ó, các chú Sa-di hãy hc thuc gii, gi gii; hc thuc các kinh quan trng và ng dng kinh trong cuc sng thánh thin hóa bn thân hin ti và cu con ngi v sau.
Trong i phm (Mah-vagga) thuc Lut tng () ca Thng ta b (Theravda, ), c Pht quy nh Lut Sa-di (Smaeravinaya) bao gm: (i) Nhng iu cn hc (Sikkhpada), (ii) Hình pht i vi Sa-di (Daa-kamma) vi phm “nhng iu cn hc” và (iii) Ti trc xut (Nsanaga) c áp dng i vi các Sa-di phm ti 1/10 ti sau ây: Git ngi, trm cp, hành dâm, nói láo, ung ru, ph báng Pht, ph báng giáo pháp, ph báng Tng, tà kin và hãm hip T-kheo-ni.
Sau khi c Pht qua i, nhm giúp các v Sa-di trng thành v gii c và tr thành ngi xut gia hu ích, các t s ca tông Lut ã b sung các quy nh ca T-kheo trong Gii bn T-kheo (P. Ptimokkha, S. Prtimoka, ) vào Lut Sa-di.
Các iu nên hc i vi Sa-di trong Thng ta b bao gm: (i) Gi trong sch mi iu o c Sa-di (sikkhpada), (ii) 75 iu nên tuân th (Sekhiyadhamma, sekhiya-vatta, , ng hc pháp),1 (iii) 14 iu thc hành (kiccavatta).
Mi bn iu thc hành ca Sa-di bao gm: (i) i vi khách Tng (gantu-kavatta), (ii) i vi ngi tu tr x (vsikavatta), (iii) i vi ngi tu di chuyn ch (gamikavatta), (iv) Chúc phúc l trai tng (anumodanvatta), (v) n trai ng (bhattagga- vatta), (vi) i kht thc (piacri-kavatta), (vii) n c trong rng (raññikavatta), (viii) trong phòng (sensanavatta), (ix) nhà bp (jantaghara-vatta), (x) nhà v sinh (vaccakuivatta),
1 Xem Gii bn T-kheo ca Lut T phn ca Thích Nht T dch (NXB. Hng c, Hà Ni, 2021): Xem mc “i chiu Gii T-kheo ca Thng ta b vi nm trng phái Lut Pht giáo,” c bit là mc “iu nên hc” hiu rõ chi tit ca 75 iu nên hc này.
LI NÓI U xv
(xi) i vi bn s (upajjh-yavatta), (xii) i vi t xut gia (saddhivihrikavatta), (xiii) i vi thy giáo th (cariyavatta), (xiv) Thy giáo th i vi môn sinh (antevsikavatta).
Vào th k XVII, cao tng c Th (, 16011679)2 ca Trung Quc, da vào Lut tng ca các trng phái Lut Pht giáo trong i tng kinh ch Hán, nht là các quy nh v Sa-di, vn tng ng vi 14 iu thc hành (kiccavatta)3 ca Sa-di thành trong i phm (Mah-vagga) ca Lut tng Thng ta b biên tp thành “Lut nghi” () gm 24 oai nghi, vn là phn 2 trong quyn “Sa-di-ni lut nghi yu lc ( )” dành cho Sa-di theo Lut T phn (), tc Lut Pháp Tng (Dharmagupta-vinaya, ). Mc dù s lng các oai nghi, cách t ta , v trí các quy nh gia Lut Sa-di trong Thng ta b và Pháp Tng b có khác nhau nhng trên tng th, ni dung phù hp nhau, cao vn hóa ng x ca ngi xut gia tr nên lch s, trang nghiêm, thanh thoát, ch không n thun là nhng iu không c làm.
Thy chúc các chú Sa-di tinh tn hc gii, gi gii, hc kinh in, áp dng trong cuc sng trong trung bình 5-10 nm xut gia, tr thành ngi chuyn hóa thành công nghip phàm và thói quen phàm, tr thành chân s, gii thoát gia i thng, góp phn xây dng xã hi an lc và hòa bình.
Chùa Giác Ng, Ngày rm tháng 2 nm 2021
THÍCH NHT T
2 Cao tng c Th (, 16011679), th danh là Ha Thiu Nh (), t là Kin Nguyt (), là ngi S Hùng (), tnh Vân Nam (), Trung Quc. Là cao tng ca phái Thiên Hoa () thuc Lut tông (), ngài c Th li các tác phm ni ting gm có: (i) T-ni ch trì hi tp (), (ii) T-ni tác trì c thích ( ), (iii) Sa-di-ni lut nghi yu lc (), (iv) Truyn gii chánh phm ( ), (v) i tha huyn chng ().
3 Xem chi tit ca 14 pháp hành này t sách ca Giác Gii, Lut nghi Sa-di. Thành hi Pht giáo TP.HCM, 1997. n bn vi tính có th truy cp ti ây: https://www.budsas.org/uni/u- luat-sadi/sadi-nt-00.htm
xvi
1
MI GII SA-DI VÀ OAI NGHI CA NGI XUT GIA1
Sa-môn Châu Hong,2 th gii B-tát,3 chùa Vân Thê,4 biên tp
Phn ng5 Sa-di (),6 dch là “Tc t” ( ),7 vn có ngha là dng các vic ác, làm vic nhân t (), b thói nhim i,8 t chúng sinh.9 Còn dch “Cn sách ()”10 hoc là “Cu
1 Sa-di lut nghi yu lc () tóm tt v [gii] Sa-di và oai nghi [ca Sa-di]. Bn chú thích bng ch Hán [truy cp ngày 01/3/21]: https://cbetaonline.dila.edu.tw/zh/ X1119_001
2 Sa-môn Châu Hong (), sinh nm Gia Tnh th 13 triu Minh (Trung Quc), dng lch 1534. ng trc hin trng Tng Ni không bit gii lut, ngài ã phát tâm trruyn bá Lut hc.
3 B-tát gii t (), ngi ã th gii B-tát. Trong bn vn này, Sa-môn Châu Hong rt khiêm tn, xem mình ch là mt t.
4 Vân Thê t (), chùa Vân Thê. 5 Hán ng “Phn ng” () là dch ngha ca ch “Sanskrit.” 6 Phiên âm t ch “rmanera” trong ting Sanskrit, hoc ch “smanera” trong ting Pali,
có ngha là ngi ang tp s hnh Sa-môn. Trong Pht giáo, ây là các v xut gia, tip nhn 10 gii Sa-di.
7 Tc t () gm hai iu: (i) Tc th nhim (), chm dt các ô nhim th tc; (ii) T t chúng sanh (), thng cu chúng sanh.
8 Tc th nhim (), chm dt ht thy các iu nhim ô ca thói i. Trong ó “th nhim” (), nhim ô ca i, ch cho nm dc (tài nng, sc p, danh thm ting tt, n ung, ng ngh) làm ô nhim hnh Thánh.
9 T t chúng sanh (), t tt c chúng sinh bng tâm t bi. 10 Cn sách (), gi y “tinh cn sách l” (), siêng nng và khuyn
khích, tc siêng nng làm các vic tt () và khuyn khích b các vic xu ác ( ).
tch ().”11 Lut nghi12 ch cho mi iu gii13 và tt c oai nghi.14
11 Cu tch (), cu mong s tch tnh. “Cu” có ngha là tìm cu (). “Tch” là viên tch (). Không c hnh nào mà không tròn y nên gi là viên (), không phin não nào mà không chm dt nên gi là tch (). Viên tch trong ting Sanskrit “Parinirva”, có ngha tng ng vi nit-bàn ().
12 Lut nghi (), gii lut và các oai nghi. 13 Gii lut (), các iu khon gii. Trong ó “gii” () là ngn các iu sai, dng
các vic ác, còn “lut” () là quyt nh tính nng nh ca ti cng nh c phép làm, ngn cm, gìn gi, s vi phm.
14 Oai nghi (), ch cho gii hnh thanh tnh, Tng tng uy nghiêm, dáng v àng hoàng, làm thy mô phm cho hàng tri ngi, khin các qu thn khâm phc. Trong quyn sách này có tt c 24 oai nghi.
5
CHNG 1 MI GII SA-DI1
c Pht2 quy nh: Ngi xut gia hãy chuyên tâm gii lut sut nm h3 u; nm h v sau, hc kinh,4 tu thin.5 Vì th [các v] Sa-di xung tóc, trc th mi gii, ri th C túc.6
Nay gi Sa-di, dù tip nhn gii nh ngi ngu si, mt mù không bit, nh ngi b iên, l là không hc mà mun vt bc, c vng cao xa, cng áng than trách. Do nhn mi gii, gii thích ôi li mong ngi mi hc7 bit ch hng v.
1 Gii lut môn (), cng gii lut, ây ch cho mi gii Sa-di. 2 Sanskrit: Buddha. Pali: Buddha. Hán phiên âm: Pht-à (), gi tt là Pht (). Hán
dch: i giác (), bc Giác ng ln thu trit c chân lý v tr ca con ngi. Ngoài ra, “Pht” còn có ngha là t giác, giác tha, giác hnh viên mãn. Pht trong ng cnh câu này là ch cho c Pht Thích-ca mâu-ni.
3 Hán dch: H (). C mi nm kit h c tính là mt tui h. Vic kit h này c din ra sut ba tháng t 16/4 n 15/7 (âm lch).
4 Thính giáo (), nghe giáo pháp, nghe ging Pht pháp. 5 Tham thin (), tu tp thin gm thin ch t nh và thin quán t trí tu. 6 Th C (), th gii C túc, tc gii T-kheo, chính thc làm Thy. 7 Mông hc (), ngi mi hc.
GII SA-DI, OAI NGHI, LUT NGHI VÀ LI KHUYN TU CA T QUY SN6
Ngi xut gia vi [tâm ý] tt p, phi nh tuân theo, ch vi phm gii. Sau ó tip cn nc thang gii lut, tr thành T-kheo, xa là nn tng ca gii B- tát. Nh có o c, sinh ra thin nh. Do tu thin nh, sinh ra trí tu, thành tu o Thánh, [quyt tâm] không ph chí nguyn xut gia. Nu thích hiu rng, t mình nên c toàn b Lut tng.8 Mi gii sau ây c trích dn t Kinh Sa-di mi gii.9 Pht bo [tôn gi] Xá-li-pht dy cho La-hu-la.10 iu 1: Không c git hi ()
Gii thích nh sau: Trên gm c Pht, thánh nhân, thy t, hai ng cha m, di gm các loài côn trùng vi t, bay nhy, ca quy,11 h có mng sng, không c c git, hoc t mình git, hoc sai ngi git, thy git vui theo. Rng nh Lut tng, không tin k ht.
Kinh li ghi rng: Mùa ông sinh rn,12 lo s [côn trùng] cht trong ói rét. Hãy bt côn trùng t vào ng tre, si m bng bông, nuôi bng d,13 cho
8 Lut tng toàn th (), toàn b các quyn trong tng Lut thuc i Chánh tân tu i tng kinh.
9 Sa-di thp gii kinh (), Kinh Mi gii Sa-di. 10 La-hu-la (), phiên âm ca ch Pali “Rhula”, con trai ca c Pht. 11 Bn vn khái quát tt c gm ba loi côn trùng: (i) Quyên phi () ch cho các loài
côn trùng nh bay ln trong h không nh kin, rui, ong…; (ii) Nhuyn ng (), các loài côn trùng bò trên mt t nh giun, a; (iii) Vi t (), các loài côn trùng nh bé mà mt thng nhìn thy c.
12 St (), con rn. 13 ây là phng pháp bo v sinh vt mà c Pht dy các thy T-kheo, c trích t
trong Gii kinh. Chuyn k li vic mt T-kheo già ni rn trên ngi nhng không dám git,
CHNG 1: MI GII SA-DI 7
n lc nc,14 hay lúc che èn, không nuôi mèo, cáo v.v… u là [thc hành] ca o t bi.
Vi loài nh nhít mà còn phi vy, [i vi] loài ln thì bit! Ngày nay con ngi không th thc hành tâm t nh vy, li còn git hi? Nên kinh dy rng: “Ban n cu t, giúp ngi thiu thn u c an lc. Nu thy git hi, nên khi tâm t.” Tht áng né tránh! iu 2: Không c trm cp15 ()
Gii thích nh sau: Vàng bc, vt quý, hay mt cây kim, hoc mt cng c, h ngi không cho thì không c ly. Cp ot, o chích, hay là la gt16 vt ca thng tr,17 Tng oàn,18 thí ch,19 quan chc,20 ca dân,21 bt c vt gì, trn thu, gt ò... u thuc trm cp.
ri ban êm th chúng ra ngoài. Nhìn thy cnh tng mt nhc, vt v th. Các T-kheo tha vic này lên cho c Pht. Pht t bi ch dy cách thc nuôi và bo v loài rn khi mùa ông n.
14 L thy (), dng c lc nc. tránh vic sát sinh mt cách vô tình, c Pht quy nh ngi xut gia ung nc cn dùng dng c lc nc. S d có vic làm này là vì vi tu giác cao siêu ca c Pht i trc khoa hc, Ngài thy rt rõ mt bát nc cha trong ó vô s các loài vi trùng. Pht quán nht bát thy, bát vn t thiên trùng ().
15 o (), trm cp, ly các vt ã có ch s hu. 16 Có ba cách n trm: (i) ot th () hoc “kip th (), cp ot mt cách
ngang ngc; (ii) Thit th (), n trm trong khi rình ngi không bit; (iii) Trá th ( ), gt bng cách thc xo quyt.
17 Thng tr vt () là nhng vt thuc trong phm vi mi phng ba i thng tr Tam bo, ch c s dng, không c em ra ngoài buôn bán i chác, bao gm bt ng sn nh chùa chin, phòng xá..., ng sn nh là pháp khí, phng tin di chuyn…
18 Tng chúng vt (), các dùng thuc trong phm vi tp th Tng oàn. 19 Tín thí vt (), vt ca thí ch dâng cúng cho Tng oàn. 20 Quan vt (), ca vua và vn võ bá quan thi xa, còn thi nay là ca các cp
c quan chính quyn, quân i doanh tri. 21 (), vt ca nhân dân bá tánh.
Kinh ghi chép rng: “Mt v Sa-di trm by trái cây thuc ca thng tr, mt Sa-di khác trm bánh Tng oàn và mt Sa-di trm ít ng mt thuc ca Tng oàn, u a a ngc.” Nên kinh thng dy: “Thà cht t tay, không c phép ly tài sn phi pháp.” Tht áng né tránh! iu 3: Không c dâm dc22 ()
Gii thích nh sau: Nm iu o c cho ngi ti gia nghiêm cm ngoi tình.23 Mi iu o c cho ngi xut gia dt hn dâm dc. Bt lun nam n,24 h ai vi phm u gi phá gii. Kinh Lng Nghiêm () chép: Có T-kheo-ni tên Bo Liên Hng () t ý dâm dc, li còn cho rng: Dâm dc không phi git ngi, trm cp, nên không có ti. Cô cm thy thân ta ra la d, rt xung25 a ngc.
i ngi do dc, git thân, bán nhà. Làm v Tng s ra khi th tc, sao ành phm vào! Gc r sinh t, dc là s mt. Vì th kinh dy: “Tuy [ta] sinh ra t s dâm dc, nhng nu phi cht thì cht trinh tit.” Tht áng né tránh!
22 Dâm (), nam n làm tình vi tâm ô nhim. 23 Tà dâm (), quan h tình dc vi ngi không phi là v/ chng. 24 Nam n (), ch cho nhng ngi nam, ngi n thuc loài ngi, qu, thn và súc sanh. 25 Sinh hãm (), a xung [a ngc] khi còn ang sng. ây là qu ác mà T-kheo-
ni Bo Liên Hng chiêu cm không do làm vic dâm dc (phá gii) và nói dâm dc có ti tình gì (phá kin). Ch mt li này mà n cn ca cô b cháy và lan ta ra khp thân th.
iu 4: Không c nói di26 ()
Gii thích nh sau: Nói di có bn loi. Mt là nói láo, úng thì nói sai, sai thì nói úng, thy nói không thy, không thy nói thy, di trá không tht. Hai, nói thêu dt, là li trau chut, [thêu dt] phù phim, li ca tình cm, khin cho lòng ngi càng thêm bun su, lay ng tâm trí v.v… Ba là li ác, thô l chi bi, mng nhic ngi khác v.v… Bn, li ôi chiu,27 em chuyn u này n nói u kia, chia r28 ân ngha, xúi29 cho tranh u v.v… trc mt khen ngi, sau lng chê bai, i din nói phi, sau lng nói quy, gi làm nhân chng khin ngi phm ti,30 rêu rao li ngi u thuc vng ng.
Nu hng phàm phu t nói chng Thánh,31 nh nói [tôi] chng qu Tu-à-hoàn,32 qu T- à-hàm33… là vng ng ln, phm ti rt nng. Còn li vng ng cu giúp ngi khác trong cn
26 Vng ng (), nói li h di không tht, la gt ngi khác, trái vi cõi lòng. 27 Lng thit (), nói li hai chiu. Dùng hình nh cùng mt chic li mà nói hai
ni dung khác nhau, nói tt u này và nói xu u kia, tráo tr. 28 Ly gián (), chia r. ây ch cho vic gây xích mích th phi gia hai bên, khin h tr
nên bt hòa và phân ly. 29 Khiêu toa (), khiêu khích và âm thc làm cho ôi bên sinh ra ác cm. 30 Chng nhân nhp ti (), i làm nhân chng nói li di trá hãm hi ngi
khác phm ti. 31 T ngôn chng Thánh (), t nói ã chng c Thánh qu. Lut T phn ghi
là “c pháp thng nhân” (). 32 Tu-à-hoàn (C. , S. rotpanna, P. sotpanna), i vào dòng Thánh (: Nhp
lu) hoc (: D lu). ây là qu Thánh u tiên, ngi ã cht t ht mi s kin hoc ().
33 T-à-hoàn (C., S. sakdgmin, P. sakagmin), tái sinh li cõi i này mt ln na (). ây là qu Thánh th hai ca Thng ta b.
nguy nn, phng tin quyn xo, t bi cu giúp thì không phm ti.
Ngi xa có câu: “Ct lõi ca tu là sa bn thân, bt u t vic không h nói di.” Hung h là ngi hc o xut th? Kinh ghi chép rng: Sa-di ci khinh ting tng kinh ca thy T-kheo già nh ting chó sa. T-kheo già ó là A-la-hán, bo Sa-di này hãy mau sám hi, min a a ngc, mà a làm chó. Mt câu nói ác, nguy hi n vy.
Nên kinh dy rng: “Con ngi i, búa nm trong ming, do nói li ác nên chém thân mình.” Tht áng né tránh! iu 5: Không c ung ru và bia ()
Gii thích nh sau: Ung ru bao gm tt c ru bia khin ngi b say. Ru ca n 34 có nhiu loi nh: mía, nho, bách hoa, u làm ru c. Ni này35 ch có ru làm t go, u không c ung.
Ngoi tr bnh nng, nu chng phi ru thì không cha khi. [Ung ru tr bnh] phi xin Tng oàn ri mi c ung. Không c thm môi dù ch mt git. Không ngi [mùi] ru. Không c dng chân các quán ru. Không c dùng ru
34 Tây vc () là cách ngi Trung Quc ch cho nc n , nm phía tây ca Trung Quc.
35 Th phng (), phng này, nc này, ây ch cho nc Trung Quc.
mi ngi khác ung. Nghi ch () ch ru, V vng36 () nhân ó au xót khôn cùng. Vua Tr37 () vì xây h ru [ nhu], nc mt nhà tan. Tng s ung ru, tht áng xu h.
Xa có ngi nam do phá gii ru, nên phm tt c các gii còn li, ba mi sáu li,38 va ung phm các ti không nh. Ngi tham ung ru cht s a vào a ngc Ct Sôi,39 i i ngu si, mt ht trí tu. [Ru nh] thuc iên, mê hn mnh hn tì sng,40 chim c.41 Nên kinh thng dy: “Thà ung ng sôi, ch phm ung ru.” Tht áng né tránh!
36 V Vng (), gi y H V Vng (), là v vua anh minh trong triu i nhà H, có công trong vic chng l. Sau khi thng thc ru ngon do Nghi ch dâng lên, V Vng bit rõ vic ung ru khin nc mt nhà tan. T ó ông tr thành tm gng sáng cho các th h sau.
37 Tr Vng (), v hoàng cui cùng ca triu i nhà Thng, thích ung ru, xây ao ru rng tht (). Ông cùng vng phi là c K () tàn bo vô o, m bng bà bu, cht chân cng ngi, hình pht pháo lc (), m tim ca T Can.
38 Tam thp lc tht (), ba mi sáu li trong Kinh Phân bit thin ác s khi nh sau: 1) Con không kính th cha m, 2) Nói nng ln lo, 3) Nói nhiu và nói hai chiu, 4) Nói vic ã giu kín, 5) Mng chi tri t và ngi khác, 6) Không bit ng v nhà, b mt c, 7) Không th sa mình chính áng, 8) D b té ngã, 9) i ng không vng vàng, 10) D xúc phm ngi khác, 11) Ph b công vic, không lo làm n, 12) Tn hao tài sn, 13) Không chm sóc v con, 14) Kêu la, chi mng, 15) Thoát y phc trên ng, 16) Quy ri ph n, 17) Thích gây g, 18) Nói ln, làm kinh ng xóm làng, 19) Git súc vt, 20) p phá c, 21) Không tôn trng v con, 22) Gn gi k xu, 23) Xa lánh bc hin thin, 24) Ng nh cht, au nhc thân th, 25) Nôn ma tht ghê tm, 26) Liu mng, không bit s st, 27) Không kính bc hin thin, 28) Hoang dâm vô , 29) Mi ngi tránh xa, 30) Ging nh ngi cht, không bit gì c, 31) Thân th xu dn, 32) Thin thn tránh xa, 33) Bn tt lánh xa, 34) Không kiêng s ai, 35) Cht a a ngc, 36) Kip sau làm ngi hôn ám.
39 Phí th a ngc (), a ngc phân sôi. Theo Kinh trôi ln trong nm ng ( ), ngi ham thích ung ru, sau khi cht s a vào a ngc này.
40 T sng (), mt loi á có c tính cc k mnh mà ngi xa thng dùng git ngi hoc t t cho nhanh. Tên hóa hc là Arsenic trioxide (AS2O3).
41 Trm (), ru pha thuc c. Loi ru c ch bin bng cách ngâm mt loài chim chuyên n tht rn vi b lông có c vào trong bình ru.
iu 6: Không eo hoa thm, không bôi hng liu ()
Gii thích nh sau: Vòng hoa là cách ngi n xâu các hoa làm vòng, trang sc u. Còn a phng này [Trung Quc] dùng la, nhung, vàng và các quý làm khn óng. Hng liu bôi thân là ngi thng lu. nc n dùng hng cao cp. a phng này [Trung Quc] thng dùng hng bi, hng xông, son phn. Nhng ngi xut gia sao tùy tin dùng?
Pht ch ba y, dùng y thô rách. Lông thú t tm, hi mng sinh vt, tn gim lòng t, là iu không làm. Ngoài tr trng hp, ngi tui by mi, sc khe suy yu, không la không m thì mi dùng c; còn nhng ngi khác u không c dùng.
Xa, vua i V42 dùng y thô xu, còn Công Tôn Hong43 ng p chn vi. Cao sang nh h, áng nhng không dùng, hung ngi tu o, tham trang sc hoa? Vic vn thích hp, may y hoi sc,44 phn to45 che thân. Xa có cao tng46 mc mt ôi
42 H V vng (), vua V i nhà H. Ông là ngi thông minh, nhanh nhy, siêng nng, cn cù, n ung m bc, mc gin d ni ting trong vic chng l.
43 Công Tôn Hong (), tha tng ca V i nhà Hán. Ông là ngi không n tht ch n go lt, tài sn có c u em b thí cho dân chúng.
44 Hoi sc (), làm mt i v p [ban u ca tm y] bng cách dùng các màu nh xanh lá, xám và mc lan v.v… nhum làm khác i nm màu chính (xanh, vàng, , trng en).
45 Phn to (), nhng mnh vi rách b ngi ta vt b hoc trong ng rác. 46 Cao Tng (), ch cho pháp s Hu Hu () (548 -?). Ngài c bit là
dép sut ba mi nm, hung h là hng phàm phu chúng ta? Tht áng né tránh. iu 7: Không c ca múa,47 chi các nhc c,48 không n xem nghe ()
Gii thích nh sau: Hát là ca khúc t ming hát ra. Múa là thân th din trò nhy múa. Nhc c [bao gm]: àn cm, t-bà, ng sáo các loi... Không c trình din, khi ngi biu din, không c n nghe. Xa có tiên nhân, vì nghe n hát, âm thanh vi diu lin mt thn thông. Hi ca nghe xem là nh vy ó, hung t mình din? Trong Kinh Pháp hoa có câu t-bà, nao bt49 mà ngi ngu si trong i hin ti t hc âm nhc. Nhng ý trong kinh cúng dng Pht, chng phi gii trí.
Nu vì áp ng nhu cu Pht t, o tràng pháp s thì c phép dùng. Nay vì sinh t, b nhà i tu, sao không [dc sc] tu tp chánh nghip mà hc k
rt gii Kinh Hoa Nghiêm, thông thuc các Kinh, Lun. Sau ó ông n ch Lut s Tnh Hng nghe hc Lut T phn hn 30 ln. n tui già ngài vn siêng hc gii lut, hn 30 nm ch mang mt ôi giày.
47 Ca v (), ca hát và nhy múa. 48 Xng k (), gy àn, thi sáo, tu các nhc c nói chung. 49 Kinh Pháp Hoa, phm phng tin: “Nhc s nhân tác nhc, kích c xuy giác bái, tiêu
ch cm không hu, t bà nao ng bt, nh th chúng diu âm, tn trì d cúng dng, hoc d hoan h tâm, ca bái tng Pht c, nãi chí nht tiu âm, giai d thành Pht o.” ( ), tm dch là: “Hoc sai ngi tri nhc. ánh trng, thi sng c. Sáo, cm và àn hc. T-bà, chp-ch ng. Các ting hay nh th. em dùng cúng dng ht. Hoc ngi lòng vui mng, ngân nga c hnh Pht. Dù là mt ting nh, u ã thành Pht o.”
nhc? Cho n các trò c vây,50 lc bác,51 u trch,52 s b53 quy ri o tâm, tng trng ti ác. Tht áng né tránh! iu 8: Không c ngi ging ln cao rng ( )
Gii thích nh sau: Pht ch ging dây,54 cao không c quá tám ngón tay55 Pht. Nu quá thì phm. Cho n sn, v, iêu khc, la là, các loi màn, m cng không c dùng.
Ngi xa dùng c làm ch ngi, ng di gc cây. Nay có ging nm, li th hn trc! Cao rng thêm chi tng thêm phóng túng cho thân gi tm? Ngài tôn gi Hip56 sut c cuc i [lng] không chm chiu. Thin s Cao Phong Diu57 lp li th rng lng không chm ging trong vòng ba nm.
50 Vi k (), c vây, trò tiêu khin, gii trí ph bin Trung Quc. 51 Lc bác (), c song lc (). Mt s nghiên cu cho rng trò chi này ch
yu dành cho hai ngi chi, theo ó mi ngi chi ln lt di chuyn sáu con c xung quanh các im i xng ca mt bàn c vuông da theo kt qu gieo sáu chic que, vn c s dng nh quân xúc xc trong các trò chi hin i. Nay ã tht truyn.
52 u trch (), ném xúc xc hoc xí ngu, mt trong các loi hình c bc, tuy còn tn ti nhng ít ngi chi.
53 S b (), trò chi ngày xa, ném nm ht g màu, tùy theo màu sc mà nh hn thua, ta nh trò ánh xúc xc ngày nay.
54 Thng sàng (), ging dây, thng dùng dây c, dây gai, dây thng an thành. 55 Nh Lai bát ch (), tám ngón tay ca c Pht, dài trung bình 1 tc 6. 56 Hip tôn gi (), phiên âm t tên Sanskrit là “Prva”, cao tng Pht giáo n
thuc Thuyt nht thit hu b (), tng truyn là thy ca ngài Mã Minh (). Ngài c xem là t th 10 ca thin tông n .
57 Cao Phong Diu (), còn gi là thin s Cao Phong Nguyên Diu ( ), hay Trung Phong - Minh Bn (, 1263-1323), hiu quc s Ph ng ( ), thuc phái Dng K (), tông Lâm T (), Trung Quc.
Quc s Ng t58 nhn gh trm hng, làm gim phc báu. Tht áng né tránh! iu 9: Không n trái gi ()
Gii thích nh sau: Trái gi [ch cho] ã qua gi ng, không phi gi n ca ngi xut gia. Tri n sáng sm. Pht n gi ng. ng vt n chiu. Ng qu n ti. Tng oàn theo Pht, không n quá ng. [Nu n quá ng], qu ói nghe ting, c hng ni la. Do vy [nên nh], n gi ng thng d c yên lng, hung h quá ng?
Xa có cao tng nghe thy k phòng, nu n sau ng, cm thy xót xa Pht pháp suy tàn. Nay c th ngi yu t nhiu bnh, tham n nhiu ln, không gi gii này. Ngi xa thng nói: “Ba n chiu ti là thuc cha bnh.” Cng cn bit rng trái quy nh Pht, sinh tâm h thn. Nh ngh ni kh ni chn ng qu, thng làm các vic t bi cu . Không c n nhiu, không c n ngon, không n theo ý, ngõ hu an n! Nu không làm vy mc ti càng nng. Tht áng né tránh! iu 10: Không c cm gi vàng bc quý59 ()
58 Ng t (), mt nhà s ni ting vào thi nhà ng. Khi c nhà vua ban gh g trm hng, ngài sinh mt nim kiêu mn mà chiêu cm qu báo b gh mt ngi () u gi trái.
59 Bo vt (), bao gm by báu: Vàng (), bc (), lu ly (), pha lê (), xà c (), trân châu (), mã não ().
Gii thích nh sau: Ch “sinh” () [câu trên có ngha] là vàng, “tng” () ta nh vàng, tc ch cho bc. Tc là vàng ó, vn t sinh ra ã có màu vàng. Báu vt [ch cho] by loi quý. Do lòng tham lam b ph o nghip. Khi Pht còn sng, Tng oàn kht thc, không xây nhà bp và phòng qun áo. [Mi th sinh hot] c thí ch cúng,60 t tin bc ch không dùng. Vic nm tin bc mà còn b cm, tht là trong sch.
B vàng [mà i] không ngonh li nhìn. Nho s còn vy, Thích t Sa-môn t xng nghèo nàn, ct tin làm gì? Thi nay con ngi không i kht thc, hoc trong rng hoc am vin hoc ra phng xa, cn chút tin bc. Cn bit rõ rng trái quy nh Pht, sinh tâm h thn. Nh ngh nghèo kh ca bao ngi khác, siêng tu b thí. Không ham trc li,61 không c ct gi,62 không c mua bán,63 không c sa son y phc, dng c bng by th báu. Ngõ hu an n! Nu không làm vy mc thêm ti nng. Tht áng né tránh!
60 Tt nhm ngoi duyên (), u nh ngoi duyên. ây có ngha là mi iu kin sinh hot hng ngày u () nh s phát tâm cúng dng nhiu hoc ít () ca các thin nam tín n ngoài chùa ().
61 Bt doanh cu (), không mu cu li nhun. Vic làm này giúp ngi tu không bin mình tr thành ngi làm kinh doanh.
62 Bt súc tích (), không ct cha phm vt cho riêng mình. Ngi tu nên bit , nu có d thì chia s cho ng tu hoc dâng cúng cho tam bo.
63 Bt phin mi (), không mua bán i chác [qua li].
17
()
c Pht quy nh: Các v Sa-di tui hai mi, mun th C túc,1 nu Tng oàn hi mà không áp c vic ca Sa-di thì không nên cho th gii C túc. Cn dy nh sau: “Ông làm Sa-di li không bit rõ vic ca Sa-di. Vic ca Sa-môn còn khó làm hn. Ông v hc thuc, nm vng xong ri mi cho th gii, làm thy T-kheo. Nu nay truyn trao gii phm C túc [cho ngi nh ông], ngi i d ngh “Pht pháp d tu, Sa-môn d làm.” Vì lý do này, cn phi hi trc.
iu l sau ây c trích ra t các Kinh Oai nghi dành cho Sa-di, thanh quy c xa và sách “Sa-di thành phm” ngày nay. “Hành h lut nghi” sách ca o Tuyên, tuy rn dy T-kheo mi hc nhng nu thông dng, tôi s trích ra. Ngi thi mt pháp
1 Sanskrit=Pali: Upa-sapanna. Hán dch: C túc () hoc “cn viên” ().
thng hay bing nhác, nghe nhiu thành ra chán cho nên tôi b nhng iu ri rm, ch ly trng tâm, ri phân loi ra tin c tng. Ch nào cha , tôi da ý ngha, b sung vài iu. Trong s các v, ai thích hiu rng, t mình nên c toàn b Lut tng. iu 1: Kính i Sa-môn ()
Không c gi tên ca Sa-môn2 ln. Không c nghe trm Sa-môn c gii. Không c rêu rao li ca Sa-môn. Không c c ngi, không chu ng dy khi thy Sa-môn i ngang qua mình; ngoi tr tng kinh, thân th b bnh, co tóc, dùng cm, làm vic Tng oàn. Sách “Hành h” () ghi: “Ngi hn nm h làm A-xà-lê.3 Ngi hn mi h mi làm Hòa thng.” Tuy ây là vic ca các T-kheo nhng các Sa-di cng cn bit trc. iu 2: Th Thy ()
Cn thc dy sm, mun vào phòng [Thy], trc phi [gõ nh], khy tay4 ba ln. Nu mình có li, c v Hòa thng hoc A-xà-lê rn dy, ch bo thì
2 Pali. samana, S. ramana, C. , nhng ngi tu theo o vô thn, gm Sa-môn K-na, Sa-môn duy vt và Sa-môn Thích t. Trong ng cnh này, Sa-môn ch cho nhng ngi xut gia ã th gii T-kheo.
3 Hán ng: A-xà-lê (), phiên âm t ch “crya” trong ting Sanskrit có ngha là “thy tinh thn” (A spiritual master, spiritual preceptor).
4 Sanskrit: Acchaa-saghta, Hán dch là àn ch (), khy móng tay. Gm có bn ngha: (i) Biu th s thành kính vui mng, (ii) Biu th s thông báo, (iii) Biu th s ng thun, (4) Ch cho thi gian ngn ngi.
CHNG 2: OAI NGHI CA NGI XUT GIA 19
không cãi li. Hãy xem Hòa thng và A-xà-lê nh c Pht vy. Nu c sai i các d thì không khc nh, không c bc tc.
V vic l ly, không cn làm l: Khi thy ngi thin, làm l, kinh hành, ging kinh, ang n, ánh rng, tm gi, ng ngh v.v...
Khi thy óng ca, không nên làm l bên ngoài ca. Mun vào làm l, phi khy móng tay ba ln ra hiu; nu thy không áp thì nên lui i. Bng thc n thy, phi bng hai tay. Khi thy n xong, dn t t.
Không ng i din, không ng ch cao, không ng quá xa trong khi hu thy, thy nói nh mà vn nghe c, không tn sc thy. Nu có duyên s mun hi Pht pháp, chnh y làm l, qu gi chp tay. Khi thy ch dy thì chú tâm nghe, suy ngh hiu thu.
Nu thy hi chuyn và vic thng ngày, không cn qu gi, ch ng bên thy, chân tht tha trình. Nu thy mt mi, bo i thì i, không t thái không vui trên mt.
Nu phm gii lut, không c che giu, mau n bên thy, cu xin sám hi. Nu thy cho phép, ht lòng phát l, chân thành hi li c thanh tnh. Thy cha cho phép, Sa-di không tha.
Không c ùa gin: Ch ngi, nm ging,
p y, mang nón, [vt dng] ca thy. Gi th giùm thy, không m ra xem, không cho ngi xem. n ch ngi nhn, khi ngi có hi, nu áng thì áp úng theo s tht. Nu không áng nói thì khéo t chi. Ngi i gi khách thì không li. Mt lòng nh thy, mong sm quay v.
Khi thy tip khách, nên ng mt ch, hoc ng bên thy, hoc ng sau thy, hu h thy mình nhng th cn thit. Khi thy b bnh, quét dn phòng c, m chn, thuc men, thc n và cháo, mang y xách dép, git i phi khô [pháp phc ca thy]. C th iu này Lut tng ghi rõ, tôi không ghi li.
Phn ph:5 Sa-di hu thy, thy không cho ngi thì không c ngi. Thy không cho hi thì không nên hi, ngoi tr tình hung có vic cn hi. Lúc ng hu h, không da tng vách, không da bàn [gh]; ng trong t th nghiêm trang ngay thng.
Nu mun ly thy, mà thy ngn li, vâng li, không cãi. Trong lúc thy ang àm lun vi khách, nói v o lý, li ích thân tâm thì nên ghi nh. Khi có lnh thy, kp thi hoàn thành, không c chm tr.
Không c i ng trc thy ca mình. Ai hi tên thy, nên áp nh sau: “Trên A di B.”6 Khi các
5 Hán ng: Ph (), phn ph, phn gii thích thêm, nhng iu nói thêm. 6 Hán ng: Thng m t, h m t (). ây là vn hóa tôn kính ca ngi
Trung Quc. Cách vit ch ca ngi Trung Quc là vit t trên xung di. Pháp danh
t la chn minh s nên gn gi lâu, không xa thy sm. Nu thy tht s không phi minh s nên cu thy khác [làm thy y ch].
Khi phi lìa thy, nh li thy dy, không dung túng mình, trôi theo dòng i, làm vic bt chính. Không nên sng ti khu ch n ào, n miu, nhà dân, không gn chùa ni. Không c tách thy, riêng [ch khác] làm các vic ác, các vic trong i. iu 3: Theo Thy ra ngoài ()
Không c ghé nhà ca ngi [c s]. Không dng bên ng, nói chuyn vi ai. Không lic xung quanh. Cúi u theo thy. n nhà thí ch, ng sang mt bên, khi thy bo ngi thì mi c ngi. i n chùa khác, lúc thy l Pht, hoc mình l Pht, không c tùy tin gõ [chuông, mõ], khánh.
Nu phi leo núi, mang dng c ngi. Mi khi i xa, không cách xa thy. Nu phi qua sông, nên ly cây gy th nc sâu cn. Vic c th nh mang bình, xách gy... ghi rõ trong lut, tôi không ghi li.
Phn ph: Có vic t xut, thy trò i riêng, hn gp ch nào, không c tr hn. Khi thy n cm, phi ng bên ch cúng cho qu thn.7 Khi thy n thng gm 2 ch. Trc ch u thì thêm ch “thng” (ch trên), trc ch sau thì thêm ch “h” (ch di). Cách tôn xng này không thích hp vi ngôn ng tôn xng trong ting Vit.
7 Xut sanh (), còn gi là sanh phn (), thng quen gi ti Vit Nam là “cúng
xong, tip tc ng hu n khi thy nhn phm vt cúng dng, chia s pháp thoi.8 iu 4: Nhp chúng ()
Không c tranh giành ch ngi [vi ngi]. Không ch ngi, ci nói [vi ngi ang ng xa], làm mt oai nghi. Sng trong tp th,9 nên du cái xu, biu t cái p. Không nên khoe khoang công trng ca mình.
Bt k ch nào, [mi khi i ng] nên ng sau ngi, phi thc trc ngi. Mi khi ra mt, không dùng nhiu nc. ánh rng, súc ming: Cúi u phun nc, tránh phun trúng ngi. Không c h mi, i ma ln ting. Không c khc nh tháp, chánh in, tnh tht, t sch và ngun nc sch; nên khc ch khut.
Ung trà, n canh, không nên dùng tay vái chào ngi khác. Không c ty rng trc tháp, Hòa thng và A-xà-lê. Khi nghe ting chuông, [Sa-di] chp tay nim thm nh sau:
Nghe ting chuông, phin não nh, Trí tu ln, b- tng.
xut sanh” () tc ly 7 ht cm trng b vào chung nh có nc, ri c thn chú cúng qu thn ().
8 Sân (), gi y “t-sn” (S. daki, P. dakkhi, C.), tin tài hoc phm vt mà thí ch cúng dng cho Tng oàn hoc ch bài pháp thoi do Tng s thuyt ging sau khi nhn s cúng dng ca thí ch.
9 Chúng trung (), trong chn tp th.
Lìa tù ngc, thoát la hm, Nguyn thành Pht, chúng sinh. Án, già-la--da sa-ha.10
Không c ci nhiu. Nu ci ln ting, hoc ngáp to thì nên che ming bng tay áo mình. Không dùng èn Pht làm vt ca riêng. Khi thp èn, [nhang], dùng lng che kín, ch côn trùng bay vào trong èn.
Dâng hoa cúng Pht, nên ly hoa n, không c ngi trc. Khi hoa héo tàn mi cúng hoa mi. [Hoa b] héo tàn không gim p lên, t ch khut. Bt k ai gi, không c không áp. Khi nghe ngi gi, dùng câu nim Pht áp li ngi. Khi lm ca ri, báo thy tri s.
Ph thêm: Không c kt bn vi Sa-di nh. Không c cu th i vi ba y. Không c may, [mua] quá nhiu pháp phc. Nu d pháp phc thì nên x b. Không c mua sm vi t, pht trn tinh xo, p và các chi, hóa trang giang h,11 làm h cho ngi.
Không mc sc phc, qun áo trang sc nh ngi th tc. Không c vt y vi tay b d. Khi lên chánh
10 Trích trong quyn Chính nim trong tng c ch ca Thích Nht T. “Vn chung thinh, phin não khinh; Trí tu trng, b- sanh; Ly a ngc, xut ha khanh; Nguyn thành Pht, chúng sinh. Án, già-la--da sa-ha.” ( ).
11 Trang im giang h (), tc trang im nh ngi i.
in, phi buc ng qun. Không c buông lung, không chy lng xng, không c nói nhiu. Không c ngi xem mi ngi làm vic, [còn mình] lánh nng tìm nh.
Không c t ý: Ly tre, g, hoa, rau ci, thc n, thc ung, vt dng ca bn phng Tng.12 Không c bàn chuyn: Chính ph, chính tr c hay tn tht,13 vic tt hay d, s trng, s on14 ca ngi ti gia.15
Khi xng tên mình, nên dùng pháp danh. Không dùng t “tôi” hoc t “tiu Tng.” Không c tranh chp ch vì vic nh. Nu gp chuyn ln không kham nhn c thì nên chia s16 trong s ôn hòa. Nu thy không n, giã t ri i. Ni nóng, thô tháo chng phi Tng tt. iu 5: n ung vi mi ngi ()
Khi nghe ting kng17 lin chnh y phc. Trc khi n ung, [lng tâm] chú nguyn, mt cách cung kính. Cm dùng cúng thí,18 không quá by ht. Nu dùng mì cúng không hn mt tc. Vi bánh màn
12 Sanskrit: Catur-dia, Pali: Catu-disa, Hán dch: chiêu (), t phng (), t phng Tng (), ây có ngha là vt dng ca Tng s.
13 c tht (), c và mt. 14 Trng on ho (), s trng, s on, vic tt, vic xu. 15 Bch y gia (), nhà c s áo trng, ây ch chung cho ngi ti gia. 16 D lý lun bin (), trao i bng lý lun. 17 Sanskrit: Ghanta. Hán phiên âm: (), có ngha là chuông, khánh, linh báu, mõ v.v… 18 Xut sanh phn (), cm cúng thí cho qu thn ().
thu19 không quá móng tay. Nhiu cho rng tham, ít thì bn xn. Không nên cúng thí rau ci, tàu h.
Thông thng cúng thí, [ch l] t bát trong lòng bàn tay, nim bài k sau:
Hi các v qu thn Nay tôi cúng các ông Món này khp mi phng Qu thn cùng chung hng.
[Trc khi] n cm, quán tng nm iu: Mt xem phc c bn thân, Có bng vi lng thc n cúng dng? Hai xem công c tu nhân, Vn tròn, xng áng cúng dâng, khi dùng? Ba xa lm li, lìa tham. Bn xem nh thuc, phòng ngn bnh gy. Nm vì o nghip sáng ngi Tr n thí ch, giúp i an vui.20
Không c khen chê thc n ngon, d. Không ly thc n st cho ngi khác, không st cho chó. Ngi thêm thc n, không nên nói rng [tôi]
19 Man u (), bánh màn thu. 20 Nm iu quán tng này c trích trong Nghi thc n cm chánh nim ca Thích Nht
T. “Nht, k công a thiu, lng b lai x. Nh, thn k c hnh, toàn khuyt ng cúng. Tam, phòng tâm ly quá, tham ng vi tông. T, chính s lng dc, vi liu hình khô. Ng, vi thành o c, phng th th thc.” Nguyên tác ch Hán: .
không cn dùng. Nu bng ã no, nhng cho [ngi khác].
Không c gãi u, làm rt gu xung bát [ngi] bên cnh. Không c nói chuyn khi ngm thc n. Không c bàn tán, nói chuyn nhm nhí. Không to ra ting, khi nhai thc n.
Nu mun xa rng, dùng tay áo che ming. Bên trong thc n nu có sâu, kin, nên giu kín i, ng ngi bên nhìn thy nhm gm.21 Ngi n mt ln, không c n xong, ri khi ch ngi ri ngi n tip. Không c n xong, co quét thc n trong bát và chén bng ngón tay mình.
Thông thng dùng ba, không n quá nhanh, không n quá chm. Thc n cha n, không sinh phin não. Nu có nhu cu, im lng ra du,22 không gi ln ting. [Ra, xp] chén bát, không to ting n.
Dù ã n xong, không ng dy trc. Nu trái quy nh, khi nghe bch chùy,23 không c kháng c, không chu phc tùng. Trong cm có thóc, bóc v mà n. Không sinh lòng tham, không n quá mc24 khi thy ngon. Không n mt mình, tách riêng Tng oàn.
21 Sinh nghi tâm (), sinh tâm nghi ng, ây có ngha là cm thy gm. 22 Mc nhiên ch giáo (), im lng ra du hiu tay yêu cu. 23 Bch trùy (), bng gõ bng g. 24 T khu thc (), n tha thích.
iu 6: L ly ()
Khi l ly Pht, không chim v trí gia chánh in, vì ó là ch ca thy tr trì. Có ngi ly Pht, không c i ngang qua u ngi ly. Chp tay không c so le mi ngón, không c trng gia, không thc ngón tay vào trong l mi, t tay ngang ngc.
Không c ly Pht trái vi gi gic. Mun ly trái gi, phi i n khi mi ngi yên tnh.25 Khi thy ly Pht, không ly cùng thy; ly phía sau thy. Khi thy chào ngi, không c cùng thy xá chào [cùng lúc]. trc mt thy, không nhn ngi ly. trc mt thy, không xá ng tu. Tay cm kinh, Pht, không ly ngi khác.
Ph thêm: Thông thng l ly, thành tâm quán tng, vi by cách ly,26 không th không bit. iu 7: Nghe pháp ()
Thy bng thông báo27 nên có mt sm trên Pháp ng, ng ch trng pháp ánh vang báo hiu. Chnh sa pháp y, nhìn ngang tm mt, thng tin [Pháp ng]. Thân ngi nghiêm trang, ming
25 Nhn tnh thi (), lúc ngi yên tnh, tc gi mi ngi i ng. 26 By cách ly Pht bao gm: (i) Ly ngã mn (), thân ly mà tâm không cung
kính, (ii) Ly cu danh (), ly Pht khoe cho mi ngi bit, (iii) Ly c thân và tâm (), ly Pht vi thân và tâm cung kính, (iv) Ly sinh trí tu thanh tnh ( ), (v) Ly Pht khp pháp gii (), trong mt ly quán tng ly tt c Pht, (vi) Ly chân thành, tu quán chiu (), (vii) Ly tht tng bình ng ().
27 Thng ng bài (), bng thông báo lch ging pháp pháp ng.
không nói chuyn,28 không ho, khc, nh. Ph thêm: Khi nghe ging pháp, cn tp trung
nghe, nghe ri suy ngm, suy ngm ri tu. Không nghe nh suông làm chuyn ci. [Nên tránh tình trng] cha hiu nói hiu, nghe pháp u này, ming nói u kia. Sa-di tui nh, nng lc gi gii cha c vng vàng, cn hc gii lut, không nên vi vàng nghe ging kinh sách. iu 8: Hc tp kinh in ()
Trc nên hc lut, sau mi hc kinh. Không c hc sai, hc vt trình t. Khi hc kinh nào cn tha thy trc, hc xong kinh này, trình thy thnh ý, hc tip kinh khác. Không dùng ming thi bi trên kinh sách. Trên bàn kinh, không t trà, [nc] và các vt tp. Ngi ang xem kinh, không c kinh hành trc bàn ngi ó.
Kinh sách h c thì mau tu b. Sa-di cha thuc mi gii,29 oai nghi, không nên hc xem kinh sách bên ngoài,30 sách s trit gia31 và sách giúp i.32
Ph thêm: Không c hc tp kinh sách áp ng
28 Lon ng (), nói th chuyn. 29 Bn nghip (), s nghip hoc bn phn ca mình. ây ch cho mi iu gii
và các oai nghi ca Sa-di. 30 Ngoi th (), sách ngoài Pht giáo, ch cho t th ng kinh ca Nho giáo và các th
loi sách th gian. 31 T s (), sách s, a lý ca các nhà t tng. 32 Tr th in chng (), sách v chính tr hc, kinh t hc, o c hc.
nghi l cúng king.33 Không c hc tp kinh in ngy to. Không c hc sách: Xem mng, oán tng, y khoa, binh pháp, bói chuyn tt xu, thiên vn, a lý, d oán, luyn thuc, bùa nc thn k và sách qu quái… Không hc các th xng kinh ha k.
Không c hc tp kinh sách ngoi o. Vi ngi có trí, [so sánh] sâu cn gia o Pht mình và tôn giáo khác thì xem lt qua, ch có hc theo. Không c hc th. Không c dc lòng hc vit ch p, ch cn vit ch ngay ngn [d c].
Không cm kinh sách trong lúc tay d. Tôn trng kinh sách nh tôn kính Pht, không c ci gin. Không t ln xn34 kinh sách trên bàn. Không c ln ting [làm phin] mi ngi. Mn kinh sách ai, không c không tr, không bit quý trng dn n h nát. iu 9: Vào chùa ()
Thng vào cng chùa, không i chính gia, i bên trái - phi. i dc theo trái, ct chân trái trc. i dc theo phi, ct chân phi trc. Không c vô c lên chánh in i. Không c vô c i lên tháp Pht.
Khi vào in tháp, i vòng bên phi, không vòng bên trái. Không c khc nh trong in tháp Pht.
33 ng phó o tràng kinh (), kinh phc v tín ngng, cúng king. 34 Lang t quyn pho (), t ln xn.
i vòng quanh tháp, s ln ba, by, mi hoc trm vòng, cn bit s ln. Không dùng nón, gy… ta vào vách in. iu 10: i vào thin ng ()
Không c phi r y và [mùng] mn, to ting qut gió, phin ngi bên ging.35 [t chân] xung ging, nên nim bài k:
T sm, tra, chiu n ti. Mi loài gi mng sng mình. Nu bc chân này gim cht. Cu cho sm c vãng sanh. Án, dt- lut-ni sa-ha.36
Không nói ln ting. Kéo màn nh tay, cn tay sau. Không lê giày, [dép] to ra ting vang. Không ho ln ting. Không c k tai, sát ging bên cnh, bàn nói chuyn i. Nu có ng tu, bà con n thm, không c nói lâu trong chn thin ng. Mi n rng cây hoc bên b sui, tha h àm lun.
Lúc ang xem kinh, thân cn ngay thng, tâm phi lng tnh, yên lng không gin, không to ra ting.
35 n (), thin sàng c dùng trong Tng oàn, có din tích ch mt Tng s nm ng. Dng c này biu th li sng gin n nhng thanh cao và không chp th ca Tng s Pht giáo.
36 “Tùng triêu dn án trc chí m, nht thit chúng sinh t hi h, nhc túc h táng thân hình, nguyn nh tc thì sinh tnh . Án, dt- lut-ni sa-ha” ( .). Bn dch này trích trong Bài 5: Xung ging, gieo ging t bi trong sách “T-ni nht dng” do Thích Nht T dch và chú thích.
Bng hai vang lên, sm vào thin ng. Vào n ch ngi, nim thm nh sau:
Thân ngi ngay thng Xin nguyn chúng sinh Ngi tòa b- Tâm không chp mc.
Ph thêm: Không c i thng, bng ngang thin ng. Lên ging, xung ging, u phi nh nhàng, ch làm phin lòng ngi cnh ging. Không c vit ch trên ging nm, ngoi tr thi gian mi ngi xem kinh. Không c t hp trên ging nm, ngi dn trà ung, trò chuyn n khuya. Không c may vá y, mn trên ging. Không c va nm, va nói vi ngi nm cnh ging, gây phin ngi khác. iu 11: Làm vic thng ngày ()
Phi bit quý trng37 vt ca Tng oàn. Nên theo hng dn ca thy tri s, không c làm trái. Mi khi ra rau, ra ba ln nc. n lúc múc nc, nên ra tay trc. Thông thng dùng nc, xem k trong ó có vi trùng không. Nu có vi trùng thì dùng lc nc,38 lc sch mi dùng.
Nu tri bng giá, không lc nc sm, i mt
37 Tích (), quý trng. ng cnh khác, còn có ngha là “tic.” 38 Mt-la l (), dng c lc nc.
tri mc. t lò, không c t ci tro tàn. Nu n, không c làm d [thc n] bng móng tay mình. Lúc x nc d, không x ngay ng, không gi cao tay tt nc xung t. Ch nên cách t tm bn, nm tc, t t xung.
Quét dn, không c quét ngc chiu gió; không gom t cát vào phía sau ca. Khi git ni y, nht rn và a ri mi git gi. Vào các tháng hè, dùng chu xong ri thì úp chu xung. chu nga lên thì sâu b sanh.
Ph thêm: Không tt nc sôi trên mt t. Tt c go, mì, rau, qu v.v… không c lung tung ba bãi,39 phi càng thng tic. iu 12: Vào nhà tm ()
Ra mt [nên dùng] nc m mà ra, t trên xung di, phi ra t t. Không c thô bo40 dùng nc sôi tt t ngi bên cnh. Không c i tiu trong nhà tm. Không c cùng ngi ci nói ùa gin.
Không ra vùng kín [trc mt ngi khác]. [Nhng ngi b bnh] ung nht, gh l41 thì nên tm sau. Ung nht áng s, nên né tránh i, khi
39 Khinh khi lang tích (), vt b [ c] lung tung ba bãi. 40 Thô táo () tng ng “thô l bo táo” (), nóng ny thô bo. 41 Sang tin (), ung nht và gh l.
chng mt ngi. Không c tm lâu, phin42 ngi n sau.
Ph thêm: Ci y, mc y, khoan thai t ti. Ra sch [c th] trc khi tm gi, cn phi t hnh, không c nc ra sch [c th] vào bên trong b. Nc lnh hay ngui, theo l ánh mõ, không c kêu ln. iu 13: Vào nhà v sinh ()
Mc tiu, i cu thì nên i ngay, ch dn nén, [i trong] vi vã.43 [Nh] treo áo dài44 trên các sào tre, gp y chnh t, nên dùng khn tay, dây lng buc áo, mt làm ký hiu, hai tránh rt xung.
Phi thay dép khác, không mang dép sch vào nhà v sinh. Gõ nh ba ln nh khy móng táy, ngi bit c. Không c hi thúc ngi bên trong ra. Khi vào nhà cu, khy nh móng tay cho n ba ln, nim thm nh sau:
i tiu, i cu Nguyn cho chúng sinh B tham, sân, si Dt các ti li.45
42 Phng ngi (), làm tr ngi. 43 Thng tht (), vi vã, hp tp. 44 Trc chuyt () áo dài, v sau ch cho pháp phc ca nhà s, o s hoc s t. Cng
gi là “trc bi” (), “trc thân” (). Trong chùa Hoa ngày ngày gi là “hi thanh” ( ), tc áo dài ca tu s có tay hu.
45 “i tiu tin thi, ng nguyn chúng sanh, khí tr sân si, quyên tr ti pháp.” ( ).
Không c cúi u, nhìn xung [vùng kín]. Không c cm c v t, không vn ra ting. Không c ngn vách cùng ngi nói chuyn. Không nh nc bt [trên các] vách tng. Gp ngi không cn làm l, dùng thân né tránh. Không va i ng va buc dây áo. Khi tiu tin xong, phi ra sch tay, nu cha ra tay, không c cm vt. Ra tay nim thm [bài k] nh sau:
Dùng nc ra tay Xin nguyn chúng sinh c tay thanh tnh Gi gìn Pht pháp. Án, ch-ca-la-da sa-ha.
Ph thêm: Nu i tiu tin, ct tà áo lên, không mc áo dài46 ang khi tiu tin. iu 14: Nm ng ()
Nm bên hông phi là ng cát tng.47 Không c nm nga, không c nm sp, không nm hông trái. Không ng chung phòng, chung ging vi thy; nu ng cùng phòng, không c cùng ging. Không c [ng] chung Sa-di ng s;48
46 Bin sam (), tng t “trc chuyt” () áo dài, v sau ch cho pháp phc ca nhà s, o s hoc s t. Cng gi là “trc bi” (), “trc thân” (). Trong chùa Hoa ngày nay gi “hi thanh” () là áo dài ca tu s có tay hu.
47 Cát tng thùy () hoc cát tng nga (), ng theo t th an lành. Cách ng này khin thân an n, tâm không tán lon, ng không hôn trm, ng không gp ác mng.
48 ng s Sa-di (), các Sa-di làm chung Pht s.
nu ng cùng phòng, không c cùng ging. Khi treo giày dép và các lót… không quá u ngi.
Ph thêm: Không ci qun áo lót nm ngh. Không c ci gin ln ting trên ging. Không c y tiu tin qua trc Thánh tng, Pháp ng. iu 15: Quanh lò la ()
Không c k tai, sát u nói chuyn. Không bún d vào trong ng la. Không c sy hi giày và v tt. Không c ng trc ng la quá lâu, tr ngi ngi sau. Hi m mt chút thì v ch c. iu 16: Sng trong phòng ()
Khi hi thm nhau, phi bit ln nh. Cm èn la vào, báo trc trong phòng: “Tôi mang èn vào.” Nu mun tt èn, hi ngi cùng phòng: “Dùng èn na không?” Khi tt èn la, không dùng ming thi.
Trong lúc tng nim, không c ln ting. Nu có ngi bnh, nên dùng tâm t, chm sóc thng xuyên. Khi có ngi ng, không c ánh to ra ting n, ln ting ci nói. Không c c ý vào phòng ngi khác. iu 17: i n chùa Ni ()
Có ch ngi riêng49 thì mi c ngi. Không có
49 D ta (), ch ngi khác, ch ngi riêng.
ch ngi thì không c ngi. Không c nói nng không úng thi im. Nu phi i v, không c k li vic tt hay xu. Không c [trao i] th t qua li, vay mn, ct may, git gi [giùm nhau] v.v… Không c dùng tay co tóc cho Ni. Không ngi ch khut riêng vi [S cô].
Ph thêm: Không có hai ngi, không i mt mình. Không trao, tng quà. Không c nhn nh vi các v Ni50 vào nhà quý tc, hóa duyên, tng kinh, nim Pht, bái sám. Vi các v Ni, không c kt ngha51 làm cha m nuôi, anh ch em nuôi, hay là bn o. iu 18: n nhà c s ()
Có ch ngi riêng thì mi c ngi, không ngi ln xn. Pht t hi kinh, phi nói úng gi, không nói trái gi, không c ci nhiu. Ch nhà thit trai, chng phi pháp hi, ng mt oai nghi. Không phm i êm. Không c nói chuyn vi ngi khác phái ch khut kín, hoc trong phòng trng. Không c trao i th t qua li...
Khi thm bà con, nên n gian th, l ly Pht trc; chp tay52 nghiêm trang bàn th t tiên. K n, hi thm cha m, quyn thuc. Không c k l vi cha m vic nghiêm nght ca thy, i tu khó
50 Ni Tng (), tc Ni oàn. 51 Kt bái (), kt ngha. 52 Vn tân () bao gm hai ngha: (i) Chp hai tay li, (ii) Hi thm.
khn,53 bun t m bc,54 gian khó vt v.55 Nên nói Pht pháp, giúp m lòng tin, tng trng phc báu [cho nhng ngi thân].
Vi các cháu bé thuc dòng h mình, không ngi, ng lâu, nói nhm, ùa gin; không nên hi chuyn úng sai, phi trái. Nu ng qua êm, mt mình mt ging, ngi nhiu, nm ít, mt lòng nim Pht. Xong vic lin v, không nên lâu.
Ph thêm: Không c lic ngó xung quanh [ c]. Không c nói nhm. Mi khi nói chuyn vi ngi khác gii thì không nên nói ngt ngào, nh nh, cng không nói nhiu. Không c làm b, t v oai nghi, gi v thin tng ngi cung kính. Không c nói ba chân lý ca Pht. Không c áp by khi ngi khác hi,56 t khoe hc nhiu57 mong ngi cung kính.
Không c biu quà, thù áp c s. Không c qun lý chuyn nhà ti gia. Không c tham gia [các bui] yn tic. Không kt ngha làm cha m nuôi, anh ch em nuôi vi ngi c s. Không c k l li ca Tng oàn.
53 Xut gia nan (), khó khn ca ngi xut gia. 54 Tch liêu m bc (), bun t và mc sng n gin. 55 Gian tân kh ut (), gian kh vt v. 56 Lon áp tha vn (), tr li lung tung nhng câu hi ngi mun vn nn. 57 T mi a vn (), t khoe bn thân mình là ngi hc rng nghe nhiu.
iu 19: Kht thc58 ()
Nên chung vi nhng ngi lão thành.59 Nu không c vy, cn phi bit ch có th n c. n ca nhà ngi, cn phi chú ý li nói, c ch60 không c ánh mt oai nghi [ngi tu]. Không có àn ông, không bc vào nhà [ch có ngi n].
Xem ch ngi trc, nu có dao [búa], nhng vt vt quý, [mùng] mn, áo [qun], trang sc ph n thì không nên ngi. Nu mun ging kinh thì phi bit rõ lúc nào áng nói, lúc nào thì không. Không c nói rng: “Hãy cúng cho tôi61 s c phc c.”
Khi i kht thc, không c van xin [mt cách] kh s.62 Không nói nhân qu mt cách rng rãi, mong ngi cúng nhiu. Nu c cúng nhiu, ch sanh tham m. Nu c cúng ít, không chút bun ru. Không c thng xuyên xin các thc n ca thí ch quen hay t vin quen. iu 20: i vào làng xóm ()
Không có vic cn thì không vào làng. Không i nh chy. Không c va i va phy hai tay. Không
58 Pht dy kht thc có bn ý ngha: (i) Phc li qun sinh (); (ii) Khc phc ngã mn (); (iii) Bit thân có kh (); (iv) Xóa b chp trc ().
59 Lão thành nhân (), ngi lão thành, ây, có ngha là ngi gi gii có o c. 60 Nghi thm c th (), chú ý li nói và c ch hành ng. 61 D ngã thc (), cho tôi n. ây, có ngha là yêu cu thí ch cúng thc n, vt
dng hay bt c cái gì cho mình. 62 Ai cu kh sách (), nài n, xin x kh s.
c va i va nhìn c, nhìn ngi bên cnh. Không c va i va ci và nói vi Sa-di nh.
Vi ngi khác phái và các S cô, không i phía trc, phía sau, ngang hàng. Vi ngi say ru, ngi b iên cung, không i phía trc, phía sau, ngang hàng. Không phía sau c nhìn ngi n. Không dùng khóe mt nhìn ngó ngi n.
Gp bc tôn túc và ngi áng kính,63 ng di k bên, nên thm hi trc. Không nên i xem xic và o thut. i trong t th thân ngay, nhìn thng. Gp phi hm nc, h nc [trc mt], không c nhy qua. Nu có ng khác thì i vòng qua. Không có ng vòng, mi ngi cùng nhau nhy qua thì c. Nu thân không bnh, không có vic gp, không c ci nga, ánh nga phi nhanh,64 dù ch ùa gin.
Ph thêm: Khi gp ph quan,65 bt lun ln nh, u nên né tránh. Gp phi tranh u, cng nên tránh xa, không c n xem. Không v chùa khoe nhng iu p l c thy trong thành. iu 21: Mua sm c66 ()
Không c tranh chp [giá c] cao thp. Không
63 Thân thc (), ngi quen bit. 64 Tiên sách trì su (), qut roi [vào mông nga] nga chy rong rui. 65 Quan ph (), ph làm vic ca quan chc. 66 Th vt (). T này tng ng “mãi vt” (), mua c.
c ngi quán ca ngi n.67 Nu b xâm phm, tìm cách né tránh, ch tìm cái úng.68 t hàng bên A, dù hàng bên B có bán r hn, không b bên A, ly hàng bên B, khin bên A gin. Cn thn không làm ngi bo lãnh69 giùm, dn n l lm, mc n ngi khác. iu 22: Không c t ý làm bt c gì70 ( )
[Các vic sau ây, trc khi tin hành], phi tha thy trc:71 Ra vào, ti lui, may pháp y mi, p pháp y mi, co u, ung thuc, làm vic Tng oàn, sm bút giy riêng, cng nh tng kinh. Có ngi dâng cúng phm vt cho mình, thy cho mi nhn. San s ngi khác vt dng ca mình, thy cho mi làm. c thy cho phép, mi cho mn , mi i mn . ang khi trình tha, thy cho hay không, u nên làm l. Nu thy không cho, không c bun gin.
Ph thêm: Cho n vic ln, du ngon ni xa, hoc
67 N t (), ca hàng do ngi n kinh doanh. 68 Vt tùng cu trc (), không cu cái úng. 69 Bo nhim (), ch cho “ngi bo lãnh, ngi bo m” (), “ngi cam
oan” (), ngi m bo” (). 70 Tt c mi vic làm ca Sa-di u không c t ý làm, phi hi và xin ch giáo ca S
ph. i lut: “Duy có nm vic không cn tha thy, còn li tt c u nên tha thy, không tha mang ti: (i) Xa rng (), (ii) Ung nc (), (iii) i tin (), (iv) Tiu tin (), (v) L ly tháp Pht trong phm vi bn mi tm, khi thy c lng xa xong ri mi c i.
71 ng tiên bch s (), trc nht phi tha thnh ý ch dy ca Thy bn s.
i nghe ging, hoc vào trong chúng, hoc canh gi núi, hoc có duyên s… u nên tha thy, không c tùy ý [mun làm thì làm]. iu 23: i du phng ()
i xa nng nh nhng ngi bn tt. Nu cha thông sut tâm tánh ca mình, ngi xa không ngi [ng sá] xa xôi, tìm thy [hc o].72
Ph thêm: Tui tr gii kém, cha cho i xa. Nu phi i xa, không c i chung nhng ngi không tt. Tìm thy hc o, quyt thoát sinh t, không nên thích thú du ngon sông núi,73 khoe khoang ta ây hiu bit du lch. Khi i n ni, t hành lý xung, không c mang vào bên trong chánh in. Mt ngi [ng ngoài] trông coi hành lý, mt ngi vào trc tha trình s vic, khi c thông báo, mi mang hành lý ct trong chùa. iu 24: Tên gi, hình tng ca y và bát ( )
[Pháp] y nm iu74 [phiên âm] ting Phn là “An- à-hi,”75 [Trung Quc dch là] y dùng ng hoc
72 C nhân tâm a v thông, bt vi

gi˜i sa-di, oai nghi, lu˚t nghi vÀ l˛i khuy˝n tu c˙a tˆ

Documents