GNMZDE TRKYE'DE YAPILAN ARAZ DZENLEME ALIMALARI

GNMZDE TRKYE'DE YAPILAN ARAZ DZENLEME ALIMALARIHAZIRLAYANMEHMET KAYA

Arazi toplulatrmas, eitli nedenlerle paralanm, blnm ve ekonomik retimeimkan vermeyen parsellerin modern sulamasistemine uygun olarak tarla ii gelitirmehizmetleri ve proje sahasndaki kamu yatrmlar iin yer tahsisleriyle birlikte planlanmas ve uygulama ilemleridir. Amac ise daha az zaman, az igc ve sermayekullanm ile tarmsal retimi artrmak ve krsalkesimdeki hayat standardn ykseltmektir. Trkiyede ilk defa arazi toplulatrma uygulamalar Konya ili umra ilesinin Kargn kynde balamtr.Burada yaplan toplulatrma dar anlamda yaplm olup sadece parsellerin gruplandrlmas eklinde olmutur. Tarmsal bnyenin tespiti ile kymetlendirme ettleri yaplmamtr. iftilerin balangta bu almalara inanmadklar gibi toplulatrmaya da tepki gstermiler ve kabul etmemilerdir.Ancak iftilerle grlerek arazi toplulatrmasnn ne demek olduu, uyguland zaman evreye ve insanlara salad yararlar anlatlm ve ilk toplulatrma almalar bu ekilde balamtr. Ayn kyde 1961-1972 yllar arasnda II.esas sulama ebekesi altnda bulunan toplam 6.000 ha alannn toplulatrlmas yaplm ve her snf arazi kendi ierisinde toplulatrmaya alnmtr. Konya umrada yaplan arazi dzenleme almalarndan rnek grnt5 lkemizde ekonomik olarak sulanabilecei sylenen 8,5 milyon hektarlk tarm arazisinin bugn iin fiilen sulanan miktar 4,7 milyon hektardr (% 55,3). Baarl uygulamalar sonucunda, son yllarda baz projelerde toplulatrma oranlar: %75lere kadar ykseltmitir. Hatta baz blgelerde iftilerin btn parsellerini tek parselde toplama fikri gittike yaygnlamaktadr. Bu durum da; hali hazrda sulanan alann sadece % 9 unda ancak arazi toplulatrmas almalar gerekletirilebildiimizi gstermektedir. Yani; yaplacak daha ok iimiz var. Arazi Toplulatrmas Tzne gre Ky Hizmetleri, 3083 sayl yasaya gre Toprak ve Tarm Reformu kurumlarnca iki farkl amac ve uygulamalar olan almalar yrtlmektedir. Arazi toplulatrma almalarna teknik ve hukuki ynden yeterli kanuni mevzuatn ve teknik elemanlarn bulunmay nedeniyle 1963-1964 yllar arasnda ara verilmitir.

lkemizde arazi toplulatrlmas 1961 ylnda Toprak-Su Genel Mdrl tarafndan 7457 sayl kanunun ve Medeni Kanunun ilgili maddelerine dayanarak yaplmtr. Daha sonra 1966 ylnda ihtiya zerine ilk Arazi Toplulatrma tz karlarak Bakanlar Kurulu kararyla uygulanmaya konmutur. Trkiyede, 1961 ylndan itibaren balayan, arazi toplulatrma almalar ile bu gne kadar 308.000 hektar Ky Hizmetleri Genel Mdrlnce, 137.000 hektar da Tarm Reformu Genel Mdrl olmak zere toplam 445.000 hektar alanda arazi toplulatrmas almalar tamamlanmtr. 1964 ylnda D.P.T ile Birlemi Milletler Tarm Tekilat (FAO) nun birlikte yrttkleri aratrma projesi ierisinde toplulatrma almalarn Antalya, Burdur ve Isparta llerini ierisine alan blgede tarmsal alt yapnn gelitirilmesi iin alnacak tedbirler aratrlm ve arazi toplulatrmas ynnden geni ettler yaplarak rnek planlamalarda bulunulmutur. Bu blgede pilot saha olarak Antalya Aksu-Sa Sahil sulama ebekesi iinde 134.4 ha alan toplulatrlmtr 1965 ylnda ller Bankas tarafndan zmir-Manisa Yresindeki arazi toplulatrma projeleri yaplmtr. 1966 ylnda Burdur iline bal Bucak lesinin ncirdere kynde 613.6 halk alanda toplulatrma uygulanmtr.

zmir-Manisa Blgesinde yaplan arazi dzenleme almalar 1967 ylnda Manisa zmir llerinde bulunan Turgutlu, Manisa ve Menemen ovalarnda sulamann gelitirilmesi ve tarmsal retimin arttrlmas iin Aa Gediz Sulama Projesi ierisinde arazi toplulatrma almalarna geni yer verilmitir. Daha sonra bu projenin esasn arazi toplulatrmas oluturmu ve finansmann Avrupa Yatrm Bankasnn zerine almas nedeniyle TGH nin arazi toplulatrmal olarak yaplmas art getirilmitir

lkemizde, Mlga TOPRAKSU tekilat ile Mlga Ky Hizmetleri Genel Mdrl tekilatlar tarafndan 1961-2005 yllar arasnda toplam 340 000 hektarlk alanda toplulatrma almas tamamlanmtr. lkemizde Arazi Toplulatrmas almalar; Mlga Ky Hizmetleri Genel Mdrlnn grev veyetkilerinin sona ermesi ve l zel idarelerine devri ile220.000 hektarlk alanda devam eden proje almalar lzel darelerine devredilmitir.

16.06.1986 tarihinde Bakanlar Kurulunca TarmReformu uygulama blgesi ilan edilen anlurfalinde, arazi toplulatrma almalar Temmuz 1989ylnda balamtr.

Blgemiz sulama projelerinde uygulanan zorunlutoplulatrma almalar Tarm Reformu BlgeMdrl kontrollnde yrtlmektedir.

Blgemiz Trkiyenin ekonomik olarak sulanabilirarazilerinin 932 250 ha ile % 11ine, GAPblgesinde ekonomik olarak sulanabilenarazilerin ise % 52sine sahiptir. Tarm Reformu Genel Mdrl tarafndan sonyllarda GAP Blgesinde olmak zere 175.000hektar alanda Arazi toplulatrma almalartamamlanmtr.

GAP Blgesinde Biten Toplulatrma Projeleri

Blge Bitirilen Alan Bitirme YlCeylanpnar 20.700 ha 1991Sanlurfa Ovas 20.024 ha 1995Harran Ovas I.Ksm 45.750 ha 1997Harran Ovas II. Ksm 42.703 ha 1996Bozova Pom. I.Ksm 8.660 ha 2005Yaylak Ovas Sul.Prj. 18.500 2006Toplam 156.337 ha (% 16.77)GAP Blgesinde Devam Eden Projeler Blge Yaplacak Alan Balang TarihiYukar Harran Ov. 13.455 ha 2000 S.Urfa II.-III. Ksm 34.000 ha 2000 Harran Ov.VI.Ksm 13.000 ha 2000anlurfa Ovas EK 2.102 ha 2007 Toplam 87 62 557 ha (% 6.71) GAP blgesinde yaplan arazi dzenleme almalarndan rnek bir resim.

lkemizde Arazi Toplulatrmas almalar; 2007 yl itibariyle denekleri genel bteden vednya bankas tarafndan karlanmak zereihalesi yaplarak 446.000 hektar alanda arazitoplulatrma almalar devam etmektedir

Trkiyede yaplan arazi dzenleme almalar rnek grnt Sonu olarak; Trkiye genelinde Ky Hizmetleri Genel Mdrl ve Tarm Reformu Genel Mdrl tarafndan (KHGM+TRGM) toplamda yaklak olarak 515.000 hektar alanda arazi toplulatrma almas bitirilmitir. Bir baka anlatmla lkemizde Arazi Toplulatrmas almalar;son 47 yl iinde hlihazrda sulamaya alan alanlarnn ancak yaklak % 10unda Arazi Toplulatrmas almalar yaplabilmitir.

KAYNAKLARSeluk niversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mhendislii 30. Yl Sempozyumu,16-18 Ekim 2002, Konya Tarm Ktphanesi, 2007 Tarm Reformu Genel Mdrl,2009Devlet Su leri Genel Mdrl,2011anlurfa Tarm Genel Mdrl,2005