Nr. 348 Hósdagur 11. august 2005 12,-

Løgmaður um fiskivinnuna

Hanna - ttýskur jjødi uundir nnasismuni:FFyyrrsstt ttóókkuu tteeiirr ppááppaann,, ssoommaammmmuunnaa,, ssoo ssyyssttrriinnaaoogg ssoo mmeegg

Hetta segði løgmaður um fiskivinnuna á Ólavsøku. Síða 7

Mótstríðandi tíðindium JøkulfellEnn eitt dømi um, at tað ongantýdning hevur um tíðindi erurøtt ella skeiv.

Á slóðini hjá lang-abbanum á TrøllanesiAftaná 134 ár vitjaði ættin hjáJohannes á Nesi aftur.

Fann kærleikan ásjómansheiminumTá sjómansheimið var eittsjómansheim.

Ein einastandandi frásøgn um persón-ligar royndir av nasismuni, sum end-aðu við “ferðaseðil” til Auschwitz.

Síða 4Síða 23 Baksíðan

Síða 9

Síða 3

Norðragøtukona fyllir runt:

Anna í Jákupsstovu 90 árÍ dag, 11. august, fyllirAnna Hansen í Norðra-gøtu 90 ár. Vit skulu herskriva nøkur orð um hesafryntligu og dámligu kvin-nu. Anna er Norðragøtu-fólk, dóttir Frederikku,ættað úr Funningsfirði ogÓla Jákup Zachariassen, íJákupsstovu.

Anna hevur, á sama háttsum mong onnur á henn-ara aldri, livað eitt hend-ingaríkt lív við nógvumbroytingum á øllum økj-um. Hon er uppvaksinmitt í gomlu Norðragøtu.Í Jákupsstovu var Trónd-argrund, og í kjallaranumeru funnin seyðabein fráfyrstu búseting í Føroy-um.Talan hevur verið umeitt dygdarhús, og herbúði prestur, tá hann var áferð. Anna minnist prestkoma saman við einum,sum bar hansara kuffert.

Pápi Onnu var ein avstovnarum FFs, og teybúðu í sama túni sumHans Jacob Havstreym,sum varð valdur til for-mann í FF í 1932, og sumgekk burtur sama vár við“Immanuel”. Hans Jacobhevur verið eini 12 áreldri enn Anna, so honminnist hann væl sum einserligan persón. Hann varumframt nógv annað íðinfráhaldsmaður og skipaðifyri fráhaldsveitslum íbygdini. Hetta var áðrennlosjan í Gøtu varð stovn-að, men grundarlagið erso lagt her, og losjan stóðleingi sterk í Gøtu.

Anna hevur eitt annaðminnið frá Hans Jacob. Í1932 var framvegis ging-ið millum Gøtu og Søld-arfjørð. Ein dagin hettavárið var hon í fylgi viðHans Jacob og einumøðrum Norðragøtumanni,sum æt Óli Müller. Teirgingu til Søldarfjarðar atrigga “Immanuel” til fiski-skap. Anna spyr, hvussuskipið eitur, og teir siga“Immanuel”, og lagt verð-ur afturat, at hetta merkir“Gud við okkum!” Og teirkomu ikki aftur.

Anna gekk - sum fleiriættarlið av gøtufólki - ískúla hjá Símun Paula íKonoy, sum var fyrsti for-maður í FF.Afturat honumvar Jákup Simonsen, sumseinni gjørdist versonurSímun Paula. Anna oghennara javnaldrar gingu í“gamla skúla”, har teyfingu ta mentan, sum ser-liga Símun Pauli stóð fyri.Hann var ein lærari, sumskapti sær respekt ogvirðing millum næmingar-nar. “Nýggi skúlin” í Gøtukom í 1929, men Anna

náddi júst ikki at koma íhendan skúlan, sum varðroknaður fyri at vera tannmest framkomni í landi-num tá.

Í gamla skúla var seratrongt við bert einariskúlastovu. Anna minnist,at við tey borðini, sumvóru ætlað trimum næm-ingum, máttu fýra sita. Ogskuldu tey skriva ella okk-urt tílíkt, har brúk var fyriborðplássi, mátti ein avteimum fýra næmingumupp í vindeygakarmin atskriva. Tey máttu eisiniskiftivís ganga í skúla umkvøldarnar. Tá var oftabølamyrkt at ganga mill-um Norðragøtu og Gøtu-gjógv á vetri. Men onkurloysn var fyri tí. Næming-arnir skóru botnin úr einifløsku. Eitt kertuljós varðsett í botnin, sum so afturvarð settur í fløskuna. Oghetta hjálptust tey við.

Hóast trongar umstøðurkom væl burtur úrfrálæruni hjá Konoy oghinum lærarunum í Gøtu.Anna sigur seg hava dug-að sum miðal í skúlanum,og hon ger neyvan ovnógv av!

Anna minnist eisini, athon sum smágenta var íHavn og hetta var sanni-liga ikki ein sjálvfylgja hjábørnum tá í tíðini. Hettavar, meðan hospitalið íHavn varð bygt, og teirfingu sandin til stoyp-ingina úr Norðragøtu.Sandurin varð fyltur upp ísekkir, og síðani vórðusekkirnir førdir til Havnar

við “Brynhild”, sum varein bátur hjá handils-manninum Tummas Jakkuá Geilabø í Norðragøtu.Báturin var uppkallaðureftir dóttrini, sum livirenn og júst hevur fylt 85ár.Høvið skal her nýtast atynskja Brynhild tillukkuvið degnum. Og so eindagin sleppur Anna ogkanska eisini onnur børnvið til Havnar. Hetta vardagur í viku!

Konfirmerað og so...Tá ið Anna er 14 ár verðurhon konfirmerað. Hettahendi norðuri við Gjógv,har júst nýggj kirkja varbygd. Aðrir konfirmantarúr Gøtu vóru Vilhelm íTjørnustovu,Elias hjá Bena-dikt, Marsanna á Kletti ogJakku skómakarin. Presturvar Fibigir Jensen. Sjálvbúði Anna í Stólpu.Tað varikki bert sum at siga tað at

koma til Gjáar.Farið var úrGøtu til gongu til Fugla-fjarðar. Hagani var fariðvið báti. Ætlanin var atsigla allan vegin, men taðvóru ikki líkindi viðGjógv. Farið varð tískiluppá land í Funningi ogso til gongu restina avleiðini.

Aftaná at vera konfirm-erað var at fara út at tæna.Og Anna fór til Fugla-fjarðar til Onnu og JákupHaraldsen. Jákup var reið-ari við nógvum virksemi,so her var talan um eittvalahús, har tað eisini varnóg mikið at gera.

MeslingagrindinAnna kom aftur til Gøtu í1935, og hetta var tað ár-ið, tá ið meslingagrindinvar í Gøtu, og hetta komutey í Jákupsstovu at merk-ja av álvara.

Anna og Olea, systirhennara, fingu ringar mes-lingar, sum jú er meina-leys sjúka hjá børnummen hættislig hjá vaksn-um fólki. Anna hóraði viðneyð og deyð undan,meðan Olea doyði. Oleavar tvey ár eldri enn Anna.Tær hava tískil verið 22og 20 ára gamlar, tá tærgjørdust sjúkar. Ein triðjasystir,Tomasia, sum tá var18 ár, gjørdist eisini sjúk.Men hjá henni gjørdistsjúkan ikki so hættislig.

Anna minnist væl hend-an vanlukkudagin 29.nov-ember í 1935. Hon hevðiætlað sær at fara at skjótaharur saman við systkina-børnunum Jógvan Martinog Marsannu á Kletti.Menmamman helt ikki, athetta var nakað fyri konu-fólk at fáast við, so tærslerdu av.Men sama morg-un eru grindaboð, og távarð alt við haruskjóting-ini gloymt.

Ein rúgva av fólki ymsastaðni frá kom til bygdinaí sambandi við grindina,so líkindini fyri at einsmitta kundi breiða segvarð av teimum bestu.Olea arbeiddi í “pakk-húsinum”, tí gamla handli-num í Norðragøtu, ogAnna varð boðsend athjálpa til, tí so nógv var atgera vegna grindina. Tíhava tær verið serliga út-settar.

Tær báðar løgdust sjúk-ar leygarmorgunin tann7. desember. Fyrst fingutær fepur, sum fall aftursunnumorgunin, tá tæreru mestsum fepurfríar.Men út á dagin fer fepurinat økjast í stórum, ogAnna minnist, hvussu honmerki, at fepurin reykupp, og kom heilt upp á41,3 meðan Olea fekkenn meiri fepur og komupp á heili 41,7 stig.Hósdagin eftir doyr Olea,og foreldrini fingu at vitafrá læknanum, at Anna fórikki at klára náttina. Fyriat verja Onnu mátti honheldur ikki fáa at vita, atsystirin var deyð.Tá Oleafór til gravar varð tískilikki ringt við kirkjuklokk-uni fyri at Anna ikki skuldifáa varhugan av, hvør iðmundi fara til gravar.

Tað stóð um lív nógvaaðra staðni eisini, og taðvóru fleiri, sum doyði,bæði í Gøtu og aðra

staðni við. Tað, sum ráddium, var at skýggja og atsleppa sær undan smittu-vanda. Og børnini vilduhava, at foreldrini ÓlaJákup og Frederikka fóru íkarantenu.Tey høvdu allagrund til at ræðast mesl-ingarnar.Fredrikka hevði í1916 mist tvey systkin avmeslingum.

Giftist við GrækarisAnna giftist í 1939 viðGrækaris hjá Elisabeth f.Gregersen og TummasHans Hansen úr Norða-gøtu. Hann hevði annarsverið trúlovaður við Oleuog giftist nú við systrini.

Grækaris var ein rætti-ligur fiskimaður, sum var ásjónum stóran part avsínum virkna lívi. Hannvar føddur í 1906, og fórtil skips í 1921 við “OnlySister”, har hann var við ífleiri ár. Hann róðu síðanút við umrøddu “Bryn-hild”. Í 1931 og 1932 varhann við “Wilhelminu” ogí 1933 við “Henry Free-man” við Sámal Hans hjáJóan Peturi sum skipara.Teir báðir vóru systkina-børn.

Hann tók stýrimans-prógv í 1934, og varsíðani bestimaður viðfleiri skipum. Men í 1937fór hann við “Kyrjasteini”,sum Jákup Haraldsenhevði latið byggja í Kor-sør í Danmark. Kyrjastein-ur varð roknaður at veraav fremstu skipum í flot-anum tá, og at sleppa viðhonum var dreymurin hjámongum manni. Grækarisvar bestimaður tey fyrstuárini, men í 1940 gjørdisthann skipari, og var hannvið her til 1947. Hannkom tískil at sigla undirøllum krígnum, og hannvar bert ein túr heima allahesa tíð. Men hetta gekkvæl uttan stórvegis óhappav krígsávum.

Men hjá Onnu var hettató ein ampi at hava mann-in á sjónum hesa tíð.Afturat hesum kom tannstøðugi óttin fyri minum íNorðragøtu. Hesin óttinvar heldur ikki ógrund-aður, tí minur brustu íbáðum gøtunum.

Grækaris keypti seinnieisini part av “Kyrja-steini”. Hann sigldi meiraog minni fram til 1973, soAnna hevur verið fiski-mannakona so tað forslær.Grækaris doyði í 1979.

Anna og Grækaris fingu6 børn.Tey høvdu ta sorgat missa trý teirra sumsmá. Men børnini, sumkomu til, eru Olea, Finn-bogi og Tróndur.

Tað skal sigast, at Annaer eitt stak skilafólk.Hevur onkur ein spurn-ing um eitt hvørt, so erbert at spyrja Onnu. Taðgav at býta, tá vit høvdufrásøgn her í blaðnum viðmyndum frá meslinga-grindini í 1935. Her varmynd av einum drongi,sum stóð á einum hvali.Anna kundi siga, at hettavar ein systirsonur henn-ara. Hon kendi troyggjunaaftur aftaná eini 65 ár!

Tað er eisini ein serligurhugni at koma inn tilOnnu, tá ein kemur fram-við hjá dóttrini Oleu ogversoninum Áslakki, harAnna nú býr. Anna er sopositiv og fitt, og tað er solívsjáttandi at fáa eitt prátvið hana og við húsfólkiniannars. Hon er eisini ser-liga ættarkær, og er hettaeisini ein positivur egin-leiki, sum hennara nærm-astu hava stóra gleði av.

Góða Anna! Hjartaligatillukku við teimum 90árunum.

Óli í Tjørnustovu

Anna og Grækaris.

Anna er ein positiv kvinna og tað er lívsjáttandi atfáa eitt prát við hana.

Nr. 348 - 11. august 2005

Summargesturin:

Á slóðini hjá langabba-num á TrøllanesiUm summarið koma nógvfremmand ferðafólk hend-an vegin.Tey flestu komahigar at halda eina vanligaferiu, men so eru taðeisini tey, sum koma higarí serligum ørindum. Ogonkran av teimum havavit eisini havt sambandvið.

Vit nevndu í seinastablaði, at vit fóru at fáavitjan av Bill Johnson ogkonu hansara Pam úrOnglandi. Langabbi Bill,Jóhannes Joensen, var avTrøllanesi, og nú vóru Billog konan komin at finnaslóðina eftir hann og atvitja sína ætt.Vit hava aðrastaðni søguna um Johann-es og skip hansara “Cap-rice” og greiða annars frálagnuni hjá honum. Hen-

da søgan er grundað ábókina “Havið og Vit I”hjá J. Símun Hansen, oghon lýsir ein merkismann.Hann hevði hugsjónir,sum hann tó ikki fekk førttil veruleika.

Tað seinasta, sum J.Símun Hansen veit at sigaum Jóhannes er, at konahansara situr einkja í1877, og at hann annarshevði verið búsettur íLeith, sum er havnarbýurhjá Edinburgh í Skotlandi.

Leitan eftirskyldmanninumFyri einum 35 árum síðansótu tveir skyldmenn hjáJohannesi og prátaðu um,at tað hevði verið stuttligtat funnið fram til, hvathendi við ættini hjá Jó-

hannesi. Hesir vistu, athann í hvussu er átti einson, sum hann hevði havtvið sær til Føroyar at ferð-ast.

Annar av hesum skyld-monnum hevði júst táverið úti í heimi og ferð-ast. Her hevði hann hitteini professarahjún úr Ed-inburgh, sum hann varblivin so mikið væl við, athann hevði fingið teirraadressu.

Avrátt varð so at skrivatil hjúnini, uttan tó atvænta at fáa nakað meiraat vita. Men tá ein tíð varfráliðin kom svar. Táhøvdu tey kannað hettamálið á skjalasavnum ogfingið greiðu á ættini. Viðbrævinum fylgdi ein full-fíggjað ættartalva, og tað,

sum skyldmenninir finguat vita, var í stuttum hetta:

Í 1859 giftist Jóhannes,32 ára gamal, við 18 áragomlu Jane McKay, ognavnið Johannes verðurbroytt til John og Joensenverður til Johnson.

Í 1861 fingu tey soninJohn McKay Johnson.Taðer pápin, sum boðar frá,so tá hevur hann so veriðheima.Tey trý vóru í Før-oyum eina ferð, tá sonurinJohn var heilt lítil.

Í 1867 fáa tey dóttrinaLouisa Elisabeth Simon.Nú er tað mamman, sumboðar frá, og tað ger honeisini við øll tey fylgjandibørnini. So Johannes manhava verið burturstaddurstóran part av tíðini.

Í 1870 fáa tey soninFrederick Simon. Hanndoyr í 1874, 4 ára gamal.

Í 1872 fáa tey dóttrinaJane McKay Johnson.

Í 1875 fáa tey soninFrederick Charles, mennú er Johannes deyður13. juni, sum sonurin erføddur 22. desember.Hesin sonurin verður upp-kallaður eftir beiggjanumvið sama navni, sum erdeyður árið framman-undan.

Í 1879 er einkjan Janegift uppaftur og fær fleiribørn, og hon doyr í 1901.

Tað er bert ættina hjáelsta soninum John, vitvita nakað um.

Ættin hjá JohannesSonurin John giftist 58 áragamal í 1919 við 33 áragomlu Martha Halliday.Tey bæði fingu tvey børn.Í 1920 fingu tey John og í

1923 fingu tey Elfredu,sum varð kallað Freda.

Tað kom púra óvart áhesi bæði, tá tey umleið1970 fingu at vita, at abbiteirra var føroyingur. Taðvistu tey einki um. Teyvistu, at hann var fráonkrari oyggj og hildu, athann var úr Helgolandi.Men hetta førdi so til tasamband við ættina, sumgjørdi, at tey komu higarat vitja.

Vit høvdu eina umrøðuav Fredu í blaði nr. 345.Beiggi hennara John, sumaltso var abbasonur Jó-hannes á Nesi, var tele-verkfrøðingur. Hann hev-ur havt nakað av samaútlongsli sum abbin, tíhann kom at virka í fleirilondum, sum Iran, Sudanog Filipsoyggjunum. Hannvar giftur við Ednu og teyeru bæði deyð.

Umframt Bill eiga teyDorothy, sum er gift ogbýr í Australia og sumannars eisini hevur búð íPapa New Guinea. Honeigur tvær døtur.

Bill og Pam búgva í lítlabýnum Fareham í Suður-onglandi, ið liggur millumsjóferðslubýirnar Ports-mouth og Southampton.Tað var annars í hesumseinna býnum, at Johan-nes keypti “Caprice” í1865/66. So Bill fer nú atkanna, um nakað tilfarfinst í skjalasøvnum íSouthampton um hettaskipið.

Bill arbeiðir á lærdaháskúlanum í Portsmouthvið at gera landakort ogPam arbeiðir á serligarieygnadeild á sjúkrahúsi-num í býnum, sum serligatekur sær av eygnafeilumhjá børnum.Tey bæði eigatvær døtur. Vicki, sum er

24 ára gomul og Kathryn,sum er 20 ára gomul.

Væleydnað ferð í FøroyumFerðin til Føroya gjørdistframúr væleydnað. Teyhittu ein stóran part avættini í Havn og í Klaks-vík. Tey flestu av teimumeru fermenningar. Mentey hittu eisini trýmenn-ingar hjá pápanum, sumt.d. 99 ára gomlu JohonnuMatheu Skaale í Havn og85 ára gomlu Helenu Sim-onsen úr Klaksvík. Hædd-arpunktið varð tó ferðintil Trøllanes, har tey gistueina nátt í Innistovu, hag-ani langabbi Bill kom.Vitjað varð eisini í kirkju-garðinum á Trøllanesi, haroldurforeldrini hjá Billliggja grivin. Farið varðeisini út á Kallin,har sýniðhenda dagin varð av tíallar fagrasta. Í klárumveðri er hetta ein tannvakrasta sjónin í Føroy-um.

Sigast kann, at frá øllumtey møttu, fingu tey atkenna veruligan føroysk-an blíðskap, og tey vórusera ovfarin - bæði ummóttøkuna og av landi-num hjá okkum.

Bill og Pam vóru berther í eina viku frá 24. til31. juli, so tey fingu eisiniÓlavsøkuna við. Tað eravmarkað, hvussu nógvein nær at síggja upp á sostutta tíð. So tey fara heiltvist at koma aftur.

Tað er einki at ivast í, atá eini slíkari ferð verðavinarbond knýtt, sumkoma at verða virðismett íbáðum londum.

Bill og Pam vitjaðu eisini á kirkjugarðinum áTrøllanesi, har tey sóu gravirnar hjá oldurforeldr-unum Jógvan Johannesen, ættaður úr Fuglafirði ogElsebeth Simonsen, ættað úr Innistovu á Trøllanesi.Ættin hjá Jógvan gongur úr Fuglafirði til Norðra-gøtu, har tey eisini vitjaðu, og ættin gongur afturvíðari til Blankskála. Ættin hjá Elsebeth gonguraftur til 1698 á Trøllanesi.

Pam og Bill saman við ættini á Trøllanesi. F.v. Signhild og Mikkjal, yngrubóndahjúnini í Innistovu, Gertrud, "gamla" bóndakonan, Durita, dóttirGertrud, og Ólavur, Pam og Bill.

I Klaksvík var m.a. ein sam-koma saman við ættini hjáJákup á Nesi, sum var hálv-beiggi Johannes. Jákup átti tværdøtur Marin Malenu og Nico-linu, og tað er bert ætt frá Nico-linu. Tey hittust inni hjá Sunne-vu Olsen, sum er einkja eftirFrits Olsen, sum var kendur for-maður hjá Klaksvíkar Útróðrar-felag. Hann er annar av skyld-monnunum, umrøddur í grein-ini, aftanfyri hesa søgu.Nicolina átti Jákup Mourits,Helenu og Frits. Av teimum erbert Helena á lívi, 85 ára gomulog framúr skilagóð. Hon sæstsitandi mitt á myndini undirliðini á Bill. Standandi undirliðini á Bill er Sunneva hjá Frits.

Síða 4 Nr. 348 - 11. august 2005

Síða 5Nr. 348 - 11. august 2005

Framhald á næstu síðu

Aftaná so eydnuleysar fiski-royndir kundi tað vænt-ast, at menn fingu mis-treysti til skipsfiskiskapin,og at hann tí fór at dettaniðurfyri eina tíð. Men sovarð ikki. Heldur manfaktorin, framburðsmaður-in J C Djurhuus, av hesumroyndum vera komineftir, at tað mátti leggjast áannan bógv og størri skipverða brúkt, um nakaðskuldi koma á skafti. Samaárið, sum slóðbrótarinletur Emmu Dortheu faraat sigla við vøru, verðurfyrsta fiskivinnufelag stovn-að: “Norderø Fiskeri- ogSkibs Selskab af 1865” ogmillum høvuðsmenninarher er sami maður, sumgjørdi út Emmu Dortheuárið fyri, nevniliga C. A.Djurhuus, faktor. Hóasthina fyrstu miseydnaðuroyndina høvdu hvørkiundangongumenninir ellafólkið mist álitið á ta nýgg-ju vinnulívsgrein, skips-fiskiskapin, soleiðis sumtað skilliga kemur til sjónd-ar, tá menn árið eftir faraat tekna aktiur til nýttfiskiskip, at kalla hvørmaður tekur undir.

Ein hópur av tilfari er tilum hesa fyritøku og herskal bert okkurt verðanevnt.Viðtøkurnar hjá fel-agnum verða endurgivnarí Havið og Vit I, og eru tærsera nágreiniligar og pro-fessionellar. Eisini er eittyvirlit yvir partaeigarar-nar og eru teir ikki færrienn 100, fyrst og fremstúr Norðoyggjum, men eis-

ini úr Eysturoynni. Jóhan-nes, pápi hansara ogtríggir brøður hansaravóru eisini við í fyri-tøkuni. Av Trøllanesi vareisini framburðsmaðurinAbsalon Guttormsen, sumvar ein av undangongu-monnunum í ætlanini.

Í november 1865 ferJóhannes aftur til Ong-lands, keypir skonnartinaCaprice í Southampton,ger hana í stand og 3. Mai1866 er hann á Klaksvíkvið tí fyrsta fiskiskipinum(63 register tons).

Caprice fer tilÍslands at fiska.Skonnartin, sum í Sout-hampton varð umbygd tilfiskiskap, verður nú út-gjørd at fara avstað. Síðstamai keypa teir útgerð,m.a. 22 toskalínur à 70favnar, húkar, salt og eiki-tunnur at salta uppí.

Leiðin gekk til Íslands at

royna við línu og snøri,men so nógvur var ísurinhar uppi, at teir ongantíðfingu samband við land,eiheldur roynt fyri ísi, ogvórðu so statt at vendaaftur - hvassir. Íslandstúr-urin vardi bert 18 dagar.18. Juni eru teir longuraftur. Seinast í juni ferCaprice út undir Føroy-um, fær 19 toskar fyrstadagin,men longu 2. Juli erhon inni í Lerwick, ogselur Johnson dagin eftirbæði fisk og salt og er ífarmasigling. Fiskisøganhjá Caprice er longu end-að!

Avrokningarnar vísa, atteir hava roynt við snøri,at manningin hevur havtfasta mánanshýru + fastanprís fyri hvønn fiskin, teirdrógu, og at teir, sumhøvdu hægri hýru, fingulægri prís fyri hvønnfiskin og viðvent. - Tó atsøgan um Caprice her-eftir ikki hevur nógv viðsjálva fiskisøguna at gera,kann tað vera áhugavertat síggja, hvussu henda ísíni tíð nógv umtalaðafyritøka kom at taka segupp. Tað liggur eisini vælfyri at gera eitt sindurburtur úr henni, tí nógvskrivligt tilfar er til.

Fýra árabrævaskifti:Fyrsta túrin við farmi ferCaprice til Trondhjem.Longu eina viku eftir, at

teir eru komnir til Ler-wick og nú helmar ikki í.Teir eru t.d. í Hamburg,Leith, og gera tveir túrartil Spaniu hetta fyrstaárið. Men farmagjøldinivóru lág, og hartil varCaprice ikki í øllum før-um vælhóskandi sumfarmaskip. Hon var ovdjúp, og peningaliga úr-tøkan var tí ofta ikki sostór. Jóhannes og faktorDjurhuus skriva av og ásínámillum. Brøvini eruvinarlig og tykist onginmisskiljan at vera millumJóhannes og stjórnina tafyrstu tíðina. Ímeðanheldur Caprice á at siglavið farmi eisini næsta ár.Heima høvdu teir væntaðhana at komið til Føroya,og tá teir frætta, at Jó-hannes ikki kemur heim-aftur í 1867 og heldur ikkiætlar sær at koma næstaár, gerast teir rísnir herheima og skriva honumbræv, har teir undrast yvirikki at hava frætt fráhonum, og at teir ikkihava fingið nakran rokn-skap heldur.

Svarið frá J. Johnson erskrivað 18. juni sama ár.Tað er langt og sett uppsum ein verjurøða mótiteim atfinningum, sumgjørdar verða móti hon-um. Hann kallar brævteirra “et Skræmmebrev”,spyr hví teir ikki áðurhava kravt roknskapin,skrivar um ta skuld, hannvil koma í, um hannkemur til Føroyar og fiski-skapurin miseydnast, tíhann skal jú betala løn ogkost til manning. Pening-ur er ongin til góðar, sigurJohnson, tí nú hevur hannriggað Caprice um tilrætta skonnart og fingiðøll segl gjørd av nýggjum.Hann vónar tó at koma tilFøroya næsta vár; ímeðanvil hann royna at fáa nak-að av peningi at loypa av.Brævið, sum er skrivað íGrikkalandi, endar soleið-is:

“Men dersom der enmangel paa Tiltro, da ermin Skrivning forgjæ-ves; dog førend I tager enanden Vej, --- saa er detmit Raad, at I vil over-veje det. Jeg forlangeringen Eftergivenhed menikkuns hvad jeg haaber,at I ikke vil nægte mig:En betænkt, retfærdigDom.

Med hilsen og agtelse,Deres forbundne

John Johnson”.

Ein av grundunum til atvátt kemur í reiðrið, ertann, at tvey brøv fráJóhannes eru nógv seink-að og koma ikki fram, fyrrenn stjórnin hevur sentbrævið av 18. Apríl 1868.

(Í hesum seinkaður brøv-unum hevur Jóhannes einfyribils roknskap yvir inn-tøkur og útreiðslur hjáCaprice).Onnur man veratann, at teir tveir partarnirí fyritøkuni draga hvørsína línu:Norðingar hugsamest um fiskiskap, meðanJóhannes hugsar mest umat fáa nakað burturúr pe-ningaliga sæð, og herheldur hann farmasigling-ina vera tryggari vinnuvegenn fiskiskap. Fleiri ferðirtosar hann um miseydn-aðan fiskiskap undir Før-oyum.

Men Jóhannes heldur áat pløga høvini við sínistoltu Caprice, skrivarheim, sendir pening ogroknskap. Brøvini eruskrivað í ymsum býum íOnglandi, New Found-landi, Canarisku oyggjun-um, Azorunum, Cadiso.s.fr. 1869 kemur, vár ogsummar fara, men onginCaprice kemur. Tá gekktolið út hjá monnum. Áaðalfundi 19. Oktoberverður skriv sett samanog sent Johannesi, harhann fær tvinnar treytir.Antin keypir hann hinarpartaeigararnar úr fyritøk-uni ella skal hann keypateir úr.

Meðan norðingar í byrj-andi vetrarkulda illa hýrd-ir og vónsviknir seta hesaskilnaðartreyt saman, sigl-ir Caprice í sól og lýðkufram við Miðalhavsinspálmaklæddu strendur. Jó-hannes fær brævið fyrst íjanuar 1870 og skrivaraftur úr Grikkalandi, athann fegin vil lata segkeypa úr felagnum, og at

Søgan um Johannesá Nesi og “Caprice”J. Símun Hansen hevur í síni frálíku bók Havið og Vit 1 eina nágreiniliga frásøgnum fyritøkuna og menninar aftanfyri Caprice. Hetta er ein søga um ótroyttiligarmenn, sum trúðu uppá eina fiskiveiðu í Føroyum. Men teir vóru júst vóru eitt vet ovtíðliga, áðrenn tað rættiliga fór at bera til. Fyrsta royndin í Norðoyggjum varð gjørdí 1864 við "Emmu Dortheu" hjá Jørgen Bechs handil, men henda roynd varmiseydnað og J Símun Hansen heldur fram:

Brot úr brævi hjá Johannes. Nú er hann blivin tilJohn Johnson.

Jákup á Nesi var ein hálvbeiggi Johannes, menhann var ov ungur at eiga í Caprice. Hann gjørdistbátasmiður og búsettist á Viðareiði. Kona hansaraMaria Johnsen var jarðmóður. Jákup bleiv 97 áragamal.

J C Djurhuus, Faktorin,var ein framúr undan-gongumaður.

Mikkjal Pauli Joensen,hálvbeiggi Johannes, varein partaeigari og sigldieisini við “Caprice”.

Ein høvuðspersónur í hesi vitjan var Jógvan “gamli”bóndin í Innistovu. Tíverri var hann innlagdur ásjúkrahúsi meginpartin av vitjanini. Hann var tóeina góða løtu á Trøllanesi, meðan skyldmaðurinvar har norðuri. Her eru Bill og Pam komin at sigafermenninginum farvæl, áðrenn tey fóru avstaðaftur.

Síða 6 Nr. 348 - 11. august 2005

hetta skal greiðast, táhann í Apríl kemur afturtil Føroya.

…Apríl kom og fór, menongin Caprice kom áhesum sinni. Í teim fyrstudøgum av juni kom tóbræv; tað er skrivað íLeith 8. Mai og her sigurJóhannes frá, at hannhevur sligið av at koma tilFøroyar í ár. Og hvat er sogrundin fyri, at hannhevur sligið av? Hannskrivar, at ætlan sín hevðiverið at farið til Onglandsog har fermt salt og eplitil Føroyar, men so slerdihann av at fara til Ong-lands beinanvegin, tí táhevði hann verið noyddurat ligið stillur í 3 mánar,og fór so ístaðin at siglavið vøru á Svartahavinumallan veturin. Ferðin heimtil Onglands hevði gingiðnógv longur enn væntað,hann kom ikki hagar fyrrenn í apríl, men tá vístitað seg, at bæði salt ogepli vóru dýr og farma-gjøldini lág.Tað hevði ikkilønað seg at gjørt túrin tilFøroya, og tað hevði veriðnóg so seint, tá Capricehevði verið klár at farið atfiska. Jóhannes leggurafturat, at hann hevurfrætt frá ringum tíðum íFøroyum, at sluppin “Sur-price” er seld fyri hálvanprís, og at hann vegna tærringu tíðir í Føroyum erbangin fyri at fáa pening-in, um hann kemur tilFøroya við ongum farmi.Jóhannes endar bræviðvið at siga, at hann núhevur tikið farm til tærCanarisku oyggjarnar ogvónar við Guds hjálp atkunna koma heim tilFøroyar komandi vár.Hann sendir 50 £, sumteir kunnu hava antin tilat útbetala teim misnøgduella til at betala renturvið.

Tolið gongur undanHesi tíðindi gjørdu enda áøllum vónum um samar-beiðið millum partarnar.

Nú vóru teir sviknir í fýraár og krógva als ikki, atteir ynskja at skiljast, júfyrr, jú betur. Nakrar fáardagar eftir at brævið fráJóhannesi er teim íhonum, senda teir honumsoljóðandi svar, har teirilskast um undanførslur-nar fyri ikki at koma tilFøroya við skipinum. Ogteir eru firtnir um, atJohannes ivast í um hannfær sí pening um hannkemur aftur til Føroyar.Tað teir hava áhuga fyri erat fáa skipið heim og atfáa eina skipara til at fiskavið skipinum. Tí nú erfiskiskapur farin at gerastein lønandi vinna.

…7. okt. Skrivar Jóhannes

aftur úr Seville í Spaniuog er hetta helst seinastabrævið, sum teir skrivasínámillum. Brævið frá Jó-hannes er aftur sett uppsum ein verjurøða; harhann sigur seg hava havtsum fremsta endamál atverja áhugamálini hjápartaeigarunum. Menhann vil fegin gera reintborð.

Jóhannes endar bræviðvið at siga, hvussu ferða-ætlanin liggur, til hannkemur heim: London,Canarisku oyggjarnar, St.John á New Foundlandi,Vianna í Portugal, Ong-landi og Føroyar. Sum sagtendar brævskrivingin her;men tað skilst, at onnurbrøv eru skrivað millumJóhannes og faktor Djur-huus; tey eru tó neyvan tillongur.Caprice aftur á KlaksvíkEin dagin fyrst í mai 1871fleyt skonnartin Capriceaftur á Vánni fermd viðeplum og salti. Tað varkrossmessudag 1866 atkeypssáttmálin var undir-skrivaður; 5 ár seinni - 26.Mai 1871 - var sølusátt-málin undirskrivaður, harJohannes keypir skipið.Uppgerðirnar standa íHavið og Vit, har teiráhugaðu kunnu síggja tær.

Tað sum undrar er ann-ars,at í seinasta brævinumsigur Johannes seg fegnanvilja selja sín part til hinarpartareigararnar, og hettahøvdu teir eisini sett framsum ein av tveimum møgu-leikum. Og við tí byrjandigóða fiskiskapinum skuldihetta verið ein upplagdurendi á hesum máli. Hóasthetta so gongur tað beintmótsatt. Orsøkin er ogverður duld.

Neyvan mundi hýruriná hesum monnum verahin sami sum tá hendaætlan varð loyst úr lagdi. Í1866 var tað vónin umnýtt, stórsligið tiltak vinnu-lívinum til fram, sumhevði gyklað seg fram íhuganum og fingið teir at

trivið djúpt í kistubotnin.Nú vóru allir fagrir dreym-ar foknir. Men peningaligttap høvdu teir ikki havtkortini. Hvør, sum vildi,fekk sítt, og 20% í rentufingu allir. 24 mans úrMikladali, úr Kunoy og avTrøllanesi lótu allar sínaraktiur (90 à 10Rd) standaeftir í skipinum “- paaeller Vinding, ifald JohnJohnson bliver ved med atføre Caprice-”, og finguváttað skuldarbræv uppápeningin.

Caprice seld tilJóhannesEin dagin fyrst í juli 1871fór Union Jack á stong.Caprice stevndi út avVánni og kom ongantíðaftur til Føroyar. Jóhannesátti nú skipið sjálvur,burtursæð frá teim 2565Rd, sum felagið hevðifingið skuldarbræv uppáog so teir 900 Rd,sum teir24 høvdu latið staðið eftirí skipinum. Nevndu 2565Rd komu várið eftir; annarspurningur er,hvussu gekkvið teim 900 Rd. Munn-liga søgan vil halda, at ikkialt kom aftur. Úr skjølun-um fæst einki annað atvita, enn at 13. Dec. 1877fær S.F. Joensen, beiggiJohannes, á Trøllanesi, iðer oddamaður fyri teir 24,skuldarbrævið upp í hend-ur frá faktorinum “tileventuelt Brug ved etSagesmaals Anlæg modJohn Johnsons Enke.”

Menn, sum siglduvið CapriceTorført hevur verið atfingið skil á, hvørjir vóruvið Caprice á hennaraviðgitnu ferð. Her er ann-ars nógv tilfar til skjals,men manningarlistin erfarin undir heilt. Bestiheimildarmaður mín sigurum hetta: Allir teir ungu,sum teknað høvdu aktiur,vildu sleppa við. Eftirhesum at døma, hevur atkalla øll manningin veriðúr Norðoyggjum og norð-an úr Eysturoy, men eisiniaðrir hava verið við. Um-framt skiparan Jóhannes áNesi eru bert nevndirJacob Heinesen úr Kunoy,Mathias Eriksen úr Ánun-um, Niclas Haraldsen (ÁTrappuni í Havn),Pól Han-sen (Eiðis-Pól, búsitandi áUppsølum), Joen Joensenúr Umboðsstovuni uttanav Oyri, men eisini Mikkj-al Pauli á Nesi, hálvbróðirJóhannesar, og Jóhannes áHúsum vóru við.

Óeydnislig var hendaroynd. Herviligt ísár í Ís-landi og fiskaloysi undirFøroyum og so selja teirskipið, júst tá tey góðufiskiárini koma í 1870, ogskipsfiskiskapurin av álv-ara fer at gerast lønandi.

Johannes á Nesi við konuni Jane og soninum John.

Hann er føddur á Trølla-nesi 30. Juli 1829, sonurJógvan bónda í Inni-stovu, Fuglfjarðar-Jógvankallaður og ElsebethSimonsen,bóndadóttur íInnistovu. Jógvan varbókligur maður, verðursagt og lærdi í mong árbørnini har í bygdini atlesa og skriva. Hannroyndi eisini at útvegateim meir kunnleika,enn hann sjálvur var før-ur fyri at geva teimum.Soleiðis fekk hann sýslu-mannin á Oyri at skrivabørnunum forskriftir íbrævskriftbókstavum.

Um siglingina hjá Jó-hannesi fyri 1865 havieg bert munnliga frásøgnat bera fram: (Trølla)-Nesmenn vóru komnirinn í Bø (Klaksvík) tilhandils.Har lá ein donskbark. Ein av manninginihevði meitt seg, hannfekk ikki gingið og skip-arin sóknaðist eftir ein-um manni at við. Jóhan-nes, sum tá var ungurdrongur, vildi fegin slep-pa við og slapp eisini.Skiparin skuldi halda, athann kundi gerast brúki-ligur matrósur. Jóhannesman hava verið nakaðleingi burtur, tí tá hannkom aftur á Klaksvík,skuldi skiparin siga, atnú var Jóhannes líkagóður maður sum hannog kundi vera kapteyn-ur.

Ein onnur frásøgn sig-ur, at Jóhannes var stýri-maður á eini skonnart

og meðni teir lógu íheimsins vakrasta býi -Neapel? - doyði skiparin.Jóhannes førdi tá skipiðaftur til Onglands.

Tá Jóhannes hevðilært til stýrimann ogkom aftur í Kalsoynna tilSyðradals, segði hannsyðradalsmonnum,at teirhøvdu skeivan middag,men nú skuldi hannforandra teimum strikið.Hann so gjørdi og síðanhava syðradalsmenn havtmiddag, har Jóhannessegði, hann átti at vera.

Hann man hava lærttil stýrimann í Danmark,men er síðan farin tilOnglands og tá hannkemur aftur til Føroyar í1865 at ferðast, er hanngiftur og eigur unganson, John. Jóhannes vartá búsitandi í Leith,Shore55. Í Mikladali heldurhann heimabrúðleyp ogbjóðar allari Kalsoynni.Hvussu honum gekstaftaná, at hann sjálvurhevði keypt Caprice, ermest sum dult; men á tíeini ferðini komu teir íillveður,hann slerdist fráróðrinum, breyt arminog fekk skaða í høvdið,sum var honum at deyða-meini. 1. Dec 1877 siturkonan einkja.

Soleiðis er frásagt umhenda merkismann, sumá ungum árum rýmir úreini útbygd sum á Trølla-nesi, fer av landinum ogso kemur aftur og kveik-ir lív í.

Hvør var nú Jóhannes?

Elias Joensen, hálvbeiggiJohannes, var ein avpartaeigarunum.

Absalon Guttormsen áTrøllanesi var eisini einav oddamonnunum ífyritøkuni.

Hendan søgan byrjar 30. juli 1829 á Trøllanesi, tá Johannes verður føddur.Hóast bygdin var fjarkotin forðaði hetta ikki fyri, at menn higani gjørdu seggaldandi í samfelagnum.

Síða 7Nr. 348 - 11. august 2005

FISKIVINNUMÁLSum vanligt, verður upp-skot at áseta fiskidagarfyri komandi fiskiár lagtfyri løgtingið á ólavsøku.

Fiskidagarnir verða kom-andi ár gjørdir upp á ann-an hátt, soleiðis at fram-eftir verður ikki bert rokn-að við heilum samdøgr-um.

Burðardygg umsiting avfiskivinnuni er ikki einansforsvarlig stovnsrøkt. Al-tjóða rákið leggur alt stør-ri dent á, at fiskatilfeingiðverður gagnnýtt til fulnar.Fyri at eggja skipum atavreiða livur til føroyskarmóttakarar, verður einpartur av døgunum, sumfiskidagatalið verður skertvið komandi fiskiár, setturtil síðis, soleiðis at lands-stýrismanninum verðurheimilað at luta hesar dag-ar út sambært reglum,sum verða lýstar í næst-um. Skipanin skal virka átann hátt, at tess meirilivur, eitt skip avreiðir,tess fleiri fiskidagar kannskipið fáa afturat, tó so-leiðis, at útlutast kunnuikki fleiri dagar, enn av-settir verða til endamálið.

Umframt at áseta fiski-dagarnar, verður skotiðupp at gera aðrar broyt-ingar og tillagingar í lóg-ini um vinnuligan fiski-skap.

Reglurnar um flyting ogsamanlegging av fiskiloyv-um fara framyvir ikki atgalda fyri bólk 5. Hettaverður gjørt fyri at byrgjafyri, at veiðuorkan í hes-um bólkinum, sum er øktnógv seinnu árini, ikkiskal økjast uppaftur meira.Samstundis verður í næst-um lýst nýggj kunngerðum umsiting av fiskiloyv-um í bólki 5. Meira víð-fevndar broytingar, m.a.fyri at skilja sundur vinnu-ligan fiskiskap og frítíðar-fiskiskap, verða tiknar viðí heildarendurskoðaninaav lógini um vinnuliganfiskiskap.

Løgtingslógin um vinnu-ligan fiskiskap heimilarlandsstýrismanninum attaka avgreiðslugjald fyri atskriva út fiskiloyvi. Hettahevur tó ongantíð veriðgjørt. Skotið verður núupp, at myndugleikarnireisini kunnu taka av-greiðslugjald fyri at skrá-seta avhending av fiski-døgum og kvotum. Fiski-málaráðið fer í næstum atlýsa kunngerð, sum áseturavgreiðslugjaldið.

Seinastu árini hevur

tíðum verið ført fram, atsvartkjaftatrolararnir havaov stóra hjáveiðu av botn-fiski, serliga upsa. Roynd-irnar hjá Fiskiveiðieftir-litinum prógva ikki hendapástand, men eitt lágt hjá-veiðuprosent kann kort-ini geva nógv tons avfiski, tí svartkjaftanøgdir-nar eru ógvuliga stórar.Fiskimálaráðið fer í heystat áseta neyvari reglur umsvartkjaftafiskiskapin und-ir Føroyum, m.a. soleiðis,at svartkjaftaskipum ikkiverður loyvt at royna, harbotnfiskurin er mestur.Umframt hetta verðurskotið upp, at Fiskiveiði-eftirlitið skal kunna ásetabráðfeingis veiðubann, umhjáveiðan er meiri ennásetta hámarkið. Hendaskipan hevur við hepnarihond verið nýtt, um í-blandingin av ungfiski eroman fyri hámarkið.

Endurskoðan avlógini um vinnu-ligan fiskiskapFarið er undir at endur-skoða lógina um vinnu-ligan fiskiskap. Málið er atgera eina lóg, sum setirgreiðar karmar fyri umsit-ingina av høvuðsvinnuni.Støðið verður tikið í fiski-dagaskipanini, umframtøkis- og gýtingarfriðing-um. Loyvisskipanin skalmennast m.a. soleiðis, attreytirnar gerast greiðariog gjøgnumskygni betri,tá ið fiskirættindi verðaavhendað.

Arbeiðsbólkurin, ið skalendurskoða lógina, er far-in til verka, og samstundiser settur ein fylgibólkur,sum arbeiðsbólkurin skalráðføra seg við. Í fylgi-bólkinum sita umboð fyrivinnuna og aðrar týðandisamstarvspartar, soleiðisat øll týdningarmikil málverða umrødd, áðrennendaligt uppskot tilásetingar verður tilevnað.

Fiskivinnu-samráðingarFiskiveiðuavtalur við onn-ur lond og í millumlanda-felagsskapum hava stórantýdning fyri møguleikar-nar hjá føroyskum skip-um at vera í vinnu alt árið.Summar av avtalunumgera tað møguligt, at skipkunnu fiska í fremmand-um sjógvi alt árið, og aðr-ar avtalur skapa karmarfyri at fylgja fiskagongdiniog á tann hátt gagnnýtafiskimøguleikarnar sumbest. Landsstýrið leggurdent á at varðveita ogmenna verandi møguleik-ar, sum hesar avtalur geva.

Samráðingarnar við Nor-

eg,ES og Russland um sín-ámillum fiskiskap í 2005vóru merktar av tí vána-ligu støðu, sum ídnaðar-fiskastovnarnir í Norðsjó-num eru í, og av at heild-arkvoturnar av toski oghýsu í Barentshavinumeru skerdar. Burtursæð fráavtaluni við ES, eydnaðistat finna semjur, sum gevaskipunum at kalla somufiskimøguleikar sum áriniframmanundan.

Fiskimøguleikarnir í ís-lendskum sjógvi eru teirsomu í 2005 sum í 2004,og møguleikarnir í grøn-lendskum sjógvi eru um-skipaðir,har m.a.ein roynd-arkvota av toski undirEysturgrønlandi er parturav avtaluni. Landsstýriðhevur miðvíst arbeitt fyriat fáa eitt breitt samstarv ílag við Grønland, sumeisini skal fevna um víðk-aða samvinnu á fiskivinnu-økinum. Hildið verðurfram við hesum.

Samráðingarnar millumstrandarlond og í millum-landafelagsskapunumNEAFC og NAFO endaðusum heild úrslitaleysar -avtalan um makrel undan-tikin. Eingin loysn er funn-in á svartkjaftafiskiskapi-num, eingin avtala ergjørd um norðhavssildina,og fyri fyrstu ferð í fleiriár er eingin hóskandi av-tala gjørd um kongafiskiní Irmingarhavinum.Føroy-ingar hava ikki fingið tarækjukvotu, sum vit haldaokkum hava rætt til áGrand Bank, (NAFO-leið3L), og kanadiskar havnireru framvegis stongdarfyri føroyskum skipum, tíFøroyar í samráði viðGrønland og Danmarkhava ásett sína egnurækjukvotu samsvarandiføroyska kravinum.

Ásannandi vantandi av-talurnar um norðhavssildog kongafisk, hevur lands-stýrismaðurin í fiskivinnu-málum avgjørt at loyvaføroyskum skipum at fiskasambært teimum rættind-um,sum Føroyar meta seghava. Viðvíkjandi svart-kjafti hava strandarlond-ini nýliga tikið avgerð umat kunna hvørt annað,hvussu tey fara at av-marka fiskiskapin seinnahálvár í 2005. Henda av-gerð er tikin við støði í tísannroynd, at fiskiskapur-in eftir svartkjafti seinastuárini hevur verið um tværferðir størri enn tað, sumer vísindaliga ráðiligt. Íhesum sambandi hevurlandsstýrismaðurin avgjørtat steðga føroyskari svart-kjaftaveiðu í altjóða sjógvirestina av 2005.

Samanumtikið kann sig-ast, at sínámillum samráð-ingarnar liggja í hampiligafastari legu, men at stórirtvørleikar eru í strandar-landasamráðingunum og íarbeiðinum í millumlanda-felagsskapunum. Sannførtum tann týdning, sumfiskiveiðuavtalurnar havafyri tað føroyska samfelag-ið, er landsstýrið sinnað atstyrkja um lut okkara íhesum samráðingunum.

FiskivinnugranskingStøðug menning ífiskivinnuni er fyritreytfyri at styrkja um kapp-ingarførið hjá vinnuni. Tíer ætlanin framhaldandiat tillaga granskingina áfiskivinnuøkinum, so atvinnumenningin gerst mið-vísari. Alt virksemi í fiski-vinnuni er grundað á vit-an, og støðugur tørvur ertískil á álítandi dátum,gransking og menning.Stórur dentur eigur tí atverða lagdur á, at gransk-ing og menning eru íneyvum samstarvi viðfiskivinnuna og við rót-festi í teimum spurning-um,sum fiskivinnuni tørv-ar at fáa greiddar.

Útgangsstøðið er, atgransking verður hildin atvera drívmegin í at troytanýggjar møguleikar í fiski-vinnuni á sjógvi og álandi. Tí mugu vit mennatann partin av vitanar- ogførleikagrundarlagnum,sum byggir á granskingog menning. Granskingar-og menningarvirksemiðeigur at fevna um allartættir, sum eru týdningar-miklir fyri vinnuna - frágrunni at munni. Taðkann snúgva seg um fiski-royndir, veiði- og reið-skapstøkni, framleiðslu-tøkni,biotøkni,vørumenn-ing, marknaðarmenningo.s.fr.

TilbúgvingÍ samgonguskjalinum erstaðfest, at málsøkið “til-búgving” skal yvirtakast.Nú heimildirnar at takayvir málsøki eru fingnar ífasta legu, verður fariðundir at leggja hesa yvir-tøku til rættis. Ein arbeiðs-bólkur á embætisstigi ar-beiddi á heysti í 2003 viðmálinum, so partur avfyrireikingunum er longugjørdur, og neyvar ætlanireru til skjals um, hvussuyvirtøkan kann verðaframd. Í høvuðsheitumfevnir yvirtøkan um yvir-skipaðu ábyrgdina av atsamskipa sivilu tilbúgv-ingina í samfelagnum,her-undir eisini kjarnorkutil-búgvingina.

Føroya AltjóðaSkipaskráseting(FAS)Í fleiri ár hevur verið vístá, at skipaskráseting kanngerast eitt íkast til før-oyska búskapin. Til tess atkanna hesi viðurskifti ogat vekja áhuga hjá út-lendskum reiðarum atskráseta skip síni í Før-oysku Altjóða Skipaskrá-setingini, setti landsstýris-maðurin í fiskivinnumál-um í februarmánaði einbólk at arbeiða við hes-um. Í bólkinum sita um-boð frá Fiskimálaráðnum,Fíggjarmálaráðnum og Al-manna- og heilsumálaráð-num.

Sjóvinnan er alheims-vinna, og hetta má einhava í huga, um tiltakið atgera FAS-skipanina kapp-

ingarføra skal eydnast.Bólkurin er í fyrstu atløgukomin fram til, at taðverða ikki skattir og av-gjøld, ið fara at geva tannnógva peningin, menheldur gjøld fyri tænastur,ið veittar verða bæði fráalmennari og privatarisíðu. Tænasturnar verðaveittar í beinleiðis kapp-ing við lond, ið havaaltjóða skipaskrásetingar.Hetta setir krøv til teirra,ið koma at starvast í hesivinnu, men sanniliga eis-ini til myndugleikarnar,umráðandi er tí at røttukarmarnir verða skaptir.Álitið frá bólkinum verð-ur klárt til heystar, tá verð-ur farið undir at geranýggjar lógarkarmar.

Løgmaður um fiski- og sjóvinnuSum kunnugt hevði løgmaður sína løgmansrøðu á ólavsøku. Virendurprenta her tað, sum hann segði um fiskivinnuna:

Tað skal ikki sigast eittringt orð um 2015 ætl-anina hjá løgmanni. Honer uttan iva væl meint.Gævi at hon kundi ger-ast veruleiki.

Men so skal eisini sig-ast, at hann sum kennirokkara politisku og um-sitingarligu skipan, hev-ur trupult við at takahesar visiónir í álvara.

Ein hevur hug til atminna á søguna um tannhittinorðað danska bis-kupin Olesen. Einaferðhann er boðin til kaffisigur vertinnan:“Nu håb-er og tror jeg, at kaffener stærk nok.” Olesensvarar aftur:“Her hjælperhverken håb eller tro.Her hjælper kun bøn-ner.”

Og tað eru júst ítøki-ligar “bønir”, sum skulutil fyri at fáa okkara sam-felag at virka nøkurlun-da sum onnur samfeløg.Og her verður stórt sæðeinki gjørt, hóast tørv-urin er eyðsýndur. Taðverður t.d. tosað umaltjóðagerðing,og so upp-liva vit, at landsstýris-maður við stuðli frá løg-manni, noktar at skriva ádonskum til danskanstovn, hóast vit øll dugaeins væl at skriva dansktsum føroyskt. Hetta erso mikið ørt, at her eróneyðugt við nakrarigrundgeving.

Eitt annað ítøkiligtdømi er, at vit hava einflogrutu til London, summá roknast fyri at veraein av “heimsins nalv-um”. Men tað er ikki sofrægt, at tað er ein buss-ruta í samband við hesafarleið, hóast tað skuldiverið ein sjálvfylgja viðeini altjóðagerðing atfólk sleppa aftur og framskjótast gjørligt.

Flogfarið til Londonflýgur sunnudag kl.12.45.Men skal ferðast viðbussi má verða farið úrHavn kl. 9,00 við komutil flogvøllin knappantíma seinni. Hetta merk-ir, at tað skal bíðast nær-um 3 tímar á flogvølli-num, har tað skuldi ver-ið nóg mikið við einumtíma.

Hvat munnu t.d. for-rætningsmenn úr Lond-on halda um eitt sam-felag, sum ikki so frægtsum skipar fyri eini flog-rutu í samband við teirraferð til og úr Føroyum.

Tá er munur á service,tá komið verður úr Fugl-oy og Svínoy. Uttan muntil nær komið verður íHvannasund, er bein-leiðis samband til Klaks-víkar.

Løgmaður kundi hósk-andi byrja við 2005. Herer nóg mikið at tríva í.

Altjóðagerðingog ferðaætlan

Síða 8 Nr. 348 - 11. august 2005

step

hans

sons

hús

P/F Tórshavnar SkipasmiðjaTlf. +298 31 11 55Fax +298 31 11 25e-mail: info@faroeyard.fo

P/F Skipasmiðjan á SkálaTlf. +298 44 11 55Fax +298 31 44 25e-mail: skala@faroeyard.fo

Vestmanna SkipasmiðjaTlf. +298 42 40 10Fax +298 42 40 05

Runavíkar Mekaniski VerkstaðurTlf. +298 44 70 36Fax +298 44 78 34 www.faroeyard.fo

Við okkurt um 25.000 ymiskum vørum áhyllunum, stendur landsins størsta goymslaav eykalutum til taks hjá føroyska flotanum.Aftanfyri stendur eitt samtak av trimumføroyskum skipasmiðjum og einum mekaniskumverkstaði, ið hevur meir enn seksti ára royndirinnan veitingar til skipaflotan – alt frá smærriumvælingum og viðlíkahaldi til um- og nýbyggingav skipum.

Góðkendir tænastuveitarar av:WärtsiläDeutz-MWMScania & ValmetCallesenUlstein BrattvaagABB-TurbochargersDesmi pumpum

Vitja eisini heimasíðuna hjá Føroya Fiskimannafelagwww.fiskimannafelag.fo

Síða 9Nr. 348 - 11. august 2005

Framhald á næstu síðu

Frásøgn eftir Honnu Ben Yami - fyrri partur

Fiskimannakonan Hanna Ben Yami:

Upplivdi nasismunaá egnum kroppi!

Í fjør luttók MenakhemBen Yami úr Ísrael á ein-um fiskivinnufundi í Før-oyum. Í hesum sambandifingu vit hansara persón-ligu søgu, sum er einsspennandi og nøkur skald-søga. Ben Yami er pólskurjødi, og søga hansara byrj-aði í 1939, tá Týsklandhertók á Póland. Hetta varbyrjanin til undirganginhjá pólsku jødunum, ogMenakhem er ein parturav hesi søgu. Hon byrjar íghettoini í Warszawa, harhann býr saman við for-eldrum sínum og einisystir. So hendir tað, atmamman og systirin fáaboð um at fara við einumflutningi úr ghettoini.Taðvar sagt teimum, at tærskuldu til arbeiðis onkraaðra staðni.

Einki frættist aftur fráteimum, og pápin hevðiillgruna um, hvat mundivera hent teimum. Hannmælir tí Menakhem til atsleppa sær burtur úrghettoini, so hann ikki færsomu lagnu. Tað eydnasthonum at sleppa til rým-ingar, og hetta bjargaðilívi hansara. Stutt eftir færpápin eisini “arbeiðsboð”og somu lagnu sum kon-an og dótturin. Menak-hem var sostatt einsamall-ur eftir av hesi familjuni.Hann fer fyrst upp í mót-støðurørsluna móti týsk-arum. Síðani fer hann -aftaná kríggið - “ólógliga”til Palestina,har hann hev-ur luttikið í øllum teimumkríggjum, sum har havaverið.

Seinni gjørdist hann eis-ini altjóða viðurkendurfiskiveiðufrøðingur, sumhevur virkað á “sjey høv-um”. Søgan um hann kannlesast á heimasíðuni hjáFF: www.fiskimannafelag.foBlað nr. 320.

Eitt lítið sindur varð eis-ini skrivað í hesa frásøgn

um Honnu, konu Menak-hem, og hennara søgaljóðaði ikki minni spenn-andi, so hetta gjørdi eisini,at vit fingu hug til at fáahennara søgu av hennaraegna munni. Hon er týsk-ur jødi og hevur upplivaðalla søguna hjá nasistun-um heilt frá byrjan. Honvar fødd í september1930 og var tískil tvey áragomul, tá Hitler kom tilvaldið í Týsklandi í 1933.

Eisini og ikki minst ísambandi við, at tað núeru 60 ár liðin, síðaninasisman fall, kann taðvera serliga áhugavert atfáa søguna hjá einumtýskum jøda, sum hevurupplivað og kent nasism-una á egnum kroppi.

Í juni mánaði í ár eydn-aðist at fáa Honnu at for-telja sína søgu. Menakh-em var á einum fiski-vinnufundi í Bergen, oghann hevði Honnu viðsær. Og tað lá so væl fyri,at eg kundi leggja leiðinatil Bergen, meðan teyvóru har.Tað eydnaðist atfáa Hannu at fortelja allasøguna, og tað kann sig-ast, at hetta var bæðispennandi og skakandi athoyra.

Tað eigur eisini at verðahavt í huga, at nasisman íbyrjanini varð roknað atvera meinaleys. Tey vóruikki so fáa, sum roknaðuhana at vera eitt slag avkristiligum fólkaflokki,sum vardi tey kristiligu

virðini, ikki minst mótibolsjevikkunum.

Hetta er ein einastand-andi frásøgn vit fingu fráHannu.Víst hava tey flestulisið slíkar frásagnir. Mentað er kortini ikki taðsama sum at hoyra hanafrá einum persóni, sumsjálvur hava upplivaðhesar hendingar. Og herkunnu vit frá fyrsta hondgreiða frá holocaust-søgu-ni hjá einum hjúnum, hartað hjá báðum tveimumer eitt satt undur, at tey íheila tiki eru á lívi í dag.

HANNA GREIÐIR FRÁ:Foreldrini uppruna-liga pólskir jødar.Foreldur míni vóru upp-runaliga polsk, men komu

til Týskland fyrst í 1920-unum, og tey búsettust íBerlin.Tey høvdu ikki tru-pulleikar við at laga seg tileina nýggja tilveru í nýgg-ja heimlandinum. Heimatosaðu vit bert týskt.Ann-ars tosaðu nógvir pólskirjødar “jiddish”, sum líkisttýskum. Hetta dugdu for-eldur míni, men tey lærduikki børn síni hetta málið,so vit vóru ikki so nógvøðrvísi enn aðrir týskarar.Mamma var heldur meirareligiøsur jødi enn pápi,og ein synagoga var eisinií grannalagnum hjá okk-um.

Orsøkin til at foreldrinifluttu, var, at pápa dámdiikki at vera í herinum íEysturríki, har hann hevði

barst undir 1. heimsbar-daga. Hann hevði eisinifingið heiðursmerki fyrisítt avrik. Tá í tíðini vareinki sjálvstøðugt Póland.Landið varð býtt millumSovjet,Týskland og Eystur-ríki. Orsøkin til, at pápinvar í eysturríkska heri-num, var, at sunnari part-urin av Pólandi tá varundir Eysturríki.Og so vartað eisini tann munurin,at Týskland var eitt demo-krati, tá tey fluttu hagar.

Pápi var parúkkmakariog hevði sína egnu fyri-tøku, meðan mamma varheima og tók sær av fam-iljuni. Vit vóru fýra syst-kin. Ein systir Yetta varelst, so komu tveir beiggj-ar, Sali og Heini, og eg varso yngst. Antisemitismahevur altíð verið í størriog minni mun, eisini íTýsklandi. Men við nasis-muni gjørdist hon bein-leiðis politikkur á ein seraræðandi hátt.

Ágangurin ímóti jødumkom eisini so við og við.Men eingin grunaði, at taðfór at enda, sum taðgjørdi.

Vórðu happaðEg var bert tvey ára gom-ul, tá Hitler fekk valdið.Hetta hendi 30. januar1933, so tey fyrstu áriniminnist eg sum rímiligt ereinki til.

Men gongdin var ann-ars tann, at longu tann 27.februar kom undan kavi,hvat vit kundu vænta avhesum nýggja stýrinum,har nasistarnir bert høvdutríggjar ráðharrar, og harteir ikki høvdu meiriluta.Umrødda dag varð eldursettur á ríkisdagin í Ber-lin. Tað tykist at veragreitt, at nasistarnir stóðuaftanfyri, meðan kommu-nistarnir fingu skuldina.Hetta varð nýtt sum und-anførsla fyri at seta allar

FF-blaðið hevur havt samrøðu við eini jødisk hjún, sum hvør ísínum lagi vórðu deyðadømd av nasistiska ræðustýrinum. Ífjør prentaðu vit samrøðuna við Menakhem Ben Yami, og nú

prenta vit frásøgnina hjá Honnu, konu hansara. Henda frá-søgnin er í tveimum pørtum og er ikki minni forvitnislig ogskakandi enn frásøgnin hjá Menakhem.

Foreldrini hjá Honnu, Berta og Ber,dov saman viðteimum trimum elstu børnunum. Hanna var ikkifødd tá.Trý av hesum á myndini vórðu fyribeind avnasistunum, bert tí tey vóru jødar.

Her síggja vit tey fýra systkini, sum øll fingu einasera dramatiskan barndóm og ungdóm.F.v: Hanna,Heini, Yeti, og Sali.

Síða 10 Nr. 348 - 11. august 2005

Framhald á síðu 15

demokratiskar rættarregl-ur úr gildi. Val var soútskrivað at vera nakrardagar seinni, og hóast teirikki enn høvdu meiriluta,eydnaðist tað nasistaflokki-num á meira ella minnilógligan hátt at fáa altvaldið í Týsklandi.

Fyrsta stóra beinleiðisstigið, sum var tikið ímótijødunum, var longu 1.apríl 1933, tá allir jødiskirhandlar skuldu boykott-ast, og vaktarmenn frá SA,heimaherinun hjá nasist-unum, vórðu settir uttan-fyri at forða fólkið í atsleppa inn. Vaktarmenn-inir vórðu tó tiknir burturaftur, helst av ræðslu fyriumdøminum í útlandi-num.Tað vísti seg eisini, athetta tiltak fekk heldurikki undirtøku frá týskar-um. Hóast nakað av anti-semitismu, so var hetta ovnógv av tí góða. Í staðinvórðu so nøvnini á kund-um hjá jødum sett á einsvartalista, ið varð hongd-ur upp alment, so tað varkanska ikki tann stórimunurin.

Samstundis varð ein“kunningarherferð” sett íverk í móti jødum. Týsk-arar vórðu væl og virðiligaá ymiskan hátt “kunnaðir”um, at teir høvdu veriðoffur fyri eini villeiðing, tátey hildu, at jødar vóruteirra javnlíkar, og finguvæl og virðiliga at vita, atjødar vóru ikki teirra javn-líkar, men heldur “undir-menniskju”, eitt slag avdjórum við devilskumeginleikum.

Eitt úrslit av hesi her-ferð varð herrópið: “Judakreper”, sum sjálvt barna-garðar á útferð róptu eftirteimum jødum, tey sóu.Tann sum stóð aftanfyrijúst hetta, var Julius Strei-cher, hvørs navn inntil távar ókent. Hann var blað-stjóri á tí fúla og rasistiskablaðnum “Der Sturmer”,sum nú gjørdist dagligurlesnaður hjá týskarum. Í1946 varð hann hongdurfyri hetta virksemi sumein av teimum stóru krígs-brotsmonnunum.

Tað gingu nøkur ár, áðr-enn eg sum barn varnað-ist broytingarnar í geran-disdegnum.

Men tað fyrsta, eg minn-ist frá nasismuni, var um-leið 1938, tá vit illa kunduganga á gøtuni, uttan atvera happað av týskumbørnum. Serliga merktubrøður mínir hetta. Menannar av teimum gav segikki undir hetta. Hannsetti seg ímóti og gjørdistsera kringur í at berjastvið týskar dreingir. Hinbeiggin var meira aftur-haldin og hevði kanskameira fortreð av hesum.Systirin Yetta kom eisiniofta grátandi til hús, tíhon fekk ikki gingið í frið

á gøtuni fyri ungum týsk-arum, sum róptu ókvæm-isorð eftir henni. Taðgjørdi ikki støðuna betri,at nærindis har vit búðu,helt ein heil deild avHitlerjugend til, og hesirvórðu jú lærd upp at hatajødar, og at jødar vóruteirra fíggindar. Mestsumøll týsk børn vóru sum fráleið noydd at vera limir íHitlerjugend. Umframt pol-itiska uppfostran var hettaeisini eitt slag av skóta-rørslu, við øllum tí frítíð-arvirksemi, sum har hoyr-di til.Tey vóru eisini ílatinuniform, og hetta gjørditey enn meira ræðandi. Sotann vegin kundi eg ong-antíð ganga einsamøll. Támátti eg altíð fylgjast við

pápa mínum.Tað skal tó leggjast

afturat, at vit vóru ikki sonógv órógvað av vaksnumfólki. Men atburðurin hjábørnunum vareitt úrslitav tí, sum tey vaksnu pot-aðu niður í børnini.

Henda gongdin førdieisini við sær, at tað varómøguligt hjá okkum atganga í vanligan skúla.Taðvar bert Sali, av okkumsystkjum, sum byrjaði atganga í vanligan týskanskúla. Men tað var skjótt,at hesir skúlar vóru merkt-ir av nasismuni, og taðgjørdist eisini ótoluligthjá jødiskum børnum atganga her. Skjótt sluppujødiskir lærarar heldurikki longur at arbeiða ívanligu skúlunum. Sumfrá leið gingu vit øll íserligum jødiskum skúl-um, sum vit sjálvi rindaðukostnaðin av. Dreingir oggentur gingu tó í hvør sínskúla.

KrystallnáttinNáttina millum 9. og 10.november fór fram eintann mest kenda hending-in í herferðini móti jød-um. Hetta var tann so-kallaða Krystallnáttin, táein riðil av nasistum oyði-løgdu jødiskar ognir íhópatali.

Undanførðslan fyri hes-um var, at ein ungur jødihevði skotið ein starvs-mann á týsku sendistov-uni í Paris í hevnusøkufyri, at foreldur hansara

vóru víst úr Týsklandi tilPólands. Náttina eftir hesahending fóru nasistar íholt við at oyðileggja jød-iskar handlar og synagog-ur.Alt varð smildrað sund-ur og nógvir jødar vórðudripnir og aðrir beindufyri sær.

Alment varð sagt, athetta var ein fólkslighevnd móti jødum, mentað er alt, sum bendir á, at“Krystallnáttin” varð vælog virðiliga fyriskipað avnasistisku leiðsluni. HóastHitler alment einki hevðivið hetta at gera verðurhildið, at hann kortinihevði givið grønt ljós fyrihesi framferð.

Sum revsing fyri alt hettaherverkið varð ásett, atjødarnir sjálvir skuldugjalda eina bót upp á 1mia D-mark, sum var seranógvur peningur tá í tíð-

ini! Hetta sigur eitt sindurum nasistiskan logikk:Teirskuldu sjálvir gjalda fyriherverkið hjá nasistun-um!

Um ikki áður, so var taðnú greitt, at jødarnir vóruat rokna sum útskot íTýsklandi - eitt fólk uttanrættindi.

Heitið “Krystallnáttin”stóðst av øllum tí sund-ursmildraða glasinum ágøtunum. Júst hendandagin fylti beiggi mín 13ár, og skuldi eftir jødisk-um siði konfirmerast ísynagoguni. Hetta kundiikki lata seg gera nú, og tívar hann konfirmeraðurheima hjá rabbinaranum.Ein onnur orsøk til, at egminnist Krystallnáttina er,at vit búðu tætt við syna-goguna, og tí sá eg alt,sum fór fram. Nasistarnirgingu frá handli til handil.

Fyrsti skúladagur hjá Honnu í 1937. Hon byrjaðisína skúlagongd í jødiskum skúla. Hetta var einastimøguleiki tá.

Skelti í handli. Boðskapurin er ein áheitan um ikkikeypa frá jødum.Verður tað kortini gjørt er tú einfólkasvíkjari.

Hetta er ein mynd úreini barnabók, og

boðskapurin ertýðiligur. Jødar eru ikkimenniskju men devlar.

Tey sum kortinikeyptu í jødiskum

handlum fingu síttnavn sett á ein

Pranger-Liste, sumvarð hongdur upp

alment "til skræk ogadvarsel".

Síða 11Nr. 348 - 11. august 2005

Síða 12 Nr. 348 - 11. august 2005

almannastovan@almannastovan.fowww.almannastovan.fo

Deildarleiðari til serdeildinafyri børn og vaksin

og vaksin, ið bera brek, umframt samstarv við aðrar fakbólkar.

Deildarleiðarin á Serdeildini fyri børn og vaksin verður partur av ein- um stovni, ið alla tíðina má tillaga seg broytingar í samfelagnum og taka við avbjóðingunum, sum liggja í tíðini og í framtíðini. Deildar- leiðarin hevur beinleiðis tilvísing til stjóran.

Starvið verður sett og lønt sambært sáttmála millum Fíggjarmálaráðið og avvarandi fakfelag.

Nærri upplýsingar um starvið fáast við at venda sær til Petru Johnsdóttir

Vit sóknast eftir einum fólki, ið hevur viðkomandi útbúgving, til dømis frá hægri lærustovni, sosialráðgevi ella annað líknandi, hevur kunnleika til almenna fyristiting, góðan kunnleika til kunningartøkni og evnir at orða seg munnliga og skrivliga.

Okkara ynski er, at deildarleiðarin evnar at eggja og menna starvsfólk, hevur góð samstarvsevni og førleika at loysa uppgávurnar á deildini og menna deildina í tráð við endamálið hjá stovninum og teir málsetningar stovnurin hevur.

Starvið umfatar í høvuðsheitinum ábyrgdina av leiðslu og samskipan av arbeiðnum á deildini og ráðgeving og vegleiðing av familjum, ið hava børn

Joensen, stjóra, á telefon 35 35 10.

Skrivlig umsókn skal vera Almannastovuni í hendi í sendasta lagi 22. august 2005 kl. 12.

Send umsóknina til:AlmannastovunaSmyrilsvegur 20postboks 3096110 Tórshavn

Serdeildin fyri børn og vaksin er deild á Almanna-

stovuni, sum veitir ráðgeving um alt landið og

arbeiðir í tøttum samstarvi við økisdeildirnar.

Starvsøkið hjá deildini fevnir um ráðgeving til

børn og vaksin við skerdum førleika og familjum

teirra, viðgerð av umsóknum um stuðul og

hjálpartiltøk og samstarv við aðrar stovnar, sum

veita tænastur til fólk við breki og annað.

Á Almannastovuni virka vit miðvíst fyri at lúka

krøvini frá politiska myndugleikanum og

viðskiftafólkunum. Dentur verður lagdur á høgt

tænastustøði, rættartrygdina og virðingina fyri

einstaklinginum, eins og virkað verður fyri

áhaldandi at menna førleikan, trivnaðin og

samstarvið á stovninum.

Síða 13Nr. 348 - 11. august 2005

Tað er ymiskt, hvussu føð-ingardagar verða hildnir,men hesuferð var hannheldur øðrvísi enn aðrir.Eg og konan vóru samanvið tveimum systkjum viðfamilju boðin í føðing-ardag umborð á bátinumLakeside hjá Ólavi Poul-sen á Vatnsoyrum.

Hesin bátur er heldurøðrvísi enn aðrir bátar, tíhann er ein útbygdur gam-al alibátur. Salongin er einhavastova, har tú situr íflúgvarasetrum og kannnjóta ein kaffimunn o.a.,ið Ólavur bjóðar á túri-num. Í okkara føri var taðeitt sindur annarleiðis, tívit høvdu mat til føðing-ardagin við okkum um-borð. Vit sótu við búgviðborð, meðan Lakesidespakuliga sigldi okkum útí Oyrar fram við landi Sør-vágsmegin.

Túrurin út í Oyrar tekurumleið 45 minuttir, mentað kennist ikki leingi, táið tú situr umborð ogeygleiðir vøkru náttúru-na, meðan Ólavur greiðirfrá um Vatnið, ið liggur 33metrar yvir havyvirflatu-ni. Har tað er djúpast ertað umleið 60 metrar oglongdin er 6 km. Fram viðstrondini eru navngivinum 85 sílapláss, har einkann sita um kvøldarnarog fiska síl.

At koma út í Oyrar, ersum at koma í eina heiltaðra verð. Har er friðsæltog stórbært alt í einum.

Har rennur 30 metrahøgi Bósdalafossur, ið slærí móti klettunum, í havið.Ólavur fer við okkum nið-an á og heilt út á eggjuna,og har sæst Geituskora-

drangur sunnan fyri oyn-na daga upp í móti himli-num, sum um hann erdottin beint niður. Mið-vágsmegin liggur Træla-nípan og hon hevur sínasøgu. Jú, her úti er seravakurt og hetta er tað iðÓlavur so fegin vil vísaokkum og øðrum.

Niðri við strondina ávatninum standa fleiritjøld, har familjur viðbørnum hugna sær í friðiog náðum uttan at veraórógvað av bilum ogfartelefonum.

Eftir ein lítlan tíma ílandi úti í Oyrum, varðleiðin løgd heimaftur.Hesaferð sigldu vit framvið landi Miðvágsmegin.Har liggja tey vøkru grót-húsini, ið Lions Club Vág-ar fyri nøkrum árumsíðani tók stig til at seta íuppruna stand. Har liggjaeisini fleiri smábátar, iðfólk nýta at fiska við. Ellatey sigla runt vatnið og útí Oyrar.

Nú tosið er frammi umat ferðast í egnum landi,er hetta so avgjørt ein túr-ur, ið er verdur at royna.Eg vil takka teimum, vitvóru í ferðalagi við, fyriein avbera góðan túr, iðseint verður gloymdur.

hjj.

Øðrvísi føðingardagur

Á LeitisvatniIkki sær hetta út sum eitt vanligt skip.

Vakurt er.

Trælanípan. "Almannapolitikkur" í gomlum døgum.

Væl ber til at hava føðingardag umborð.

Fleiri myndir á næstu síðu

Síða 14 Nr. 348 - 11. august 2005

Geituskoradrangur.Bøsdalafossur

Fyrst kom onkur og skriv-aði orðið “jødi” á handils-rútin. Síðani komu aðrar,sum smildraðu alt sundur.Tað sama hendi við okk-ara synagogu, meðan eld-ur varð settur á aðrarsynagogur.

Pápi var ræðslusligin,oghann mátti krógva seg hjáonkrum, sum hann kendi,fyri ikki at verða tikin.Hesin óttin var ikki uttanorsøk, tí í sambandi viðKrystalnáttina vórðu 30.000jødar tiknir og sendir íKZ-legur. Men tað eydnað-ist honum at sleppa undaní fyrsta umfari.

Pápi tikin fyrstuferð og aðru ferðMen hesin ágangurin gjør-di tað, at pápi misti eisinimøguleikan at arbeiða ísíni fyritøku. Og lagnanhjá pápa gjørdist henda:

Í oktober 1939 var hannbiðin um at koma á løg-reglustøðina. Hann hevðitá framvegis so mikið aváliti á skipanina, at hannhelt tað vera onkur hissiniørindini, teir vildu hon-um. Hinvegin visti hanneisini, at møtti hann ikki,fóru myndugleikarnir athevna seg inn á familjuhansara. Men á politistøð-ini varð hann tikin ogsendur í KZ-leguna Orani-enburg norðanfyri Berlin.Hiðani varð hann sendurtil Lublin í hersetta Pól-andi at arbeiða við upp-seting av nýggjum KZ-leg-um.Tað eydnaðist pápa atlata mammu frætta, hvarhann var. Um hesa tíðinavirkaði jødiska samfelagiðí Berlin framvegis nøkun-lunda væl.Tað kundi sam-an við mammu vísa á, atmaðurin hevði barst fyritýskarum undir 1. heims-bardaga, og at hann enntávar heiðraður fyri hetta.Kanska eydnaðist tað eis-ini at mutra onkran. Menhvussu var og ikki, soeydnaðist tað at fáa hannleyslatnan. Hann komaftur til Berlin í mars 1940- og tá vóru ringar tíðir.Maturin var skamtaður, oghetta merkti ein skerjing ísær sjálvum. Men vit finguskamtanarkort við frá-merkinum J, fyri jøda.Hetta merkti, at jødarskuldu fáa minni í skamt-an av lívsneyðugum vør-um enn týskarar annars.Afturat hesum fingu jødarikki longur skamtararkorttil at keypa klæðir.

Tá pápi varð leyslatin,fekk hann tey ráðini atrýma av landinum við sínifamilju.Vit vóru eisini hug-að at fara, og pápi ætlaði

at sleppa til Shanghai íKina, hagar nógvir jødarframmanundan vóru flutt-ir.Pápi var eisini komin solangt við fyrireikingun-um, at hann hevði selt alt,sum vit áttu og alt varpakkað niður. Men nú vartíðin so langt frálíðin, attað var ov seint. Eitt var, attýskir jødar frammanund-an bert við undantaks-loyvi kundu fara av landi-num. Men nú var eisinitað hent, at eingi lond,vildu taka ímóti jødum.So

nú var alt hopleyst. SjálvtDanmark sendi teir jødar,sum vóru flýddir hagar í30-unum, aftur til Týsk-lands til tann vissa deyða.Nakað frammanundan varmøguleiki hjá jødum, sumáttu pengar, at sleppa tilAmerika,men seinni gjørd-ist hetta heldur ikki møgu-ligt.

Tað bankar áhurðina!!Tá ið tveir mánaðir vórðugingnir bankar á hurðina.

Yngri beiggi mín Heiniletur upp og uttanfyristanda politistar við boð-um um, at pápi skuldimøta á politistøðini dagineftir. Pápi fór, og hannkom ongantíð aftur.

Hann varð sendur tilKZ-leguna Dachau, ið lánær við München. Mam-ma fekk seinni eina almen-na fráboðan um, at hanndoyði 15. august 1942.Vitkunnu bert gita okkum tildeyðsorsøkina, men vithava alla orsøk til at hugsa

Síða 15Nr. 348 - 11. august 2005

Framhald á næstu síðu

Brot úr skúlabók.

Tað var í Hitlerjugend, at hatrið til jødar var sáað.

Eitt avgerandi stig at útihýsa jødar úr týska samfelagnum var krystallnáttin9.november 1938. Hesa hending eygleiddi Hanna úr heimi sínum. Tey vórugrannar til eina synogogu, har herverk varð framt. Her sæst ein synagoga, hareldur varð settur á.

Ein av kendu antijød-isku filmunum varÆvigi Jødin, har jød-arnir vórðu frátiknirheiður og æru.

tað ringasta. Vit vita ikkiorsøkina til, at hann afturvarð tikin, men hettahevur verið ein partur aveini skipaðari manna-gongd í fyrsta umfari attaka jødiskar menn og atsenda teir í KZ-legu.

Dachau var tann fyrstaKZ-legan hjá Hitler ogvarð bygd í 1933. Dachaufekk longu frá byrjaniniso ringt orð á seg, soleiðisat bert orðið Dachau fekkhárini at reisa seg á fólki.

Dachau gjørdist eindrápsmannaskúli hjá SS,har teir kundu beina fyriøllum teimum, sum teirhøvdu hug til. Eisini jødar,sum vórðu roknaðir atvera “vandamiklir” fyristýrið vórðu sendir higar.Í Dachau vórðu eisininógvar læknaligar royndirgjørdar við fangunum, oghesar kostaðu eisini mong-um lívið afturat øllumteimum pínslum, teirmáttu fara ígjøgnum.

BeiggjarnirbjargaðirNú vóru vit einsamøll eftirsaman við mammu.Beiggj-arnir hjá mær vóru 15 og13 ára gamlir. Vegna bar-dagan var ikki longurreglulig skúlagongd.Mam-ma mundi hugsa hvønnveg tað bar, og vildi núbjarga sínum so frægt taðlat seg gera. Fremst ívandabólkinum vóru syn-irnir, sum kundu roknaðvið at verða sendir í KZ-legu og fáa somu lagnu,sum pápi fekk.

Um hesa tíðina vórunakrar útlendskar kvinnurí Týsklandi. Hesar tókuuppá seg at fáa ungarjødiskar dreingir í aldri-num frá 13-15 ár sendarav landinum og víðari tilPalestina. Hetta var ikkialment góðkent av mynd-ugleikunum, men pengarmundi hava verið uppi í,so teir lótu eyguni afturfyri hesum.

Mamma mín fór til einaav hesum kvinnum, Mrs.Reha Fryer, sum var ame-rikonsk. Hon greiddi frá,at hon hevði tveir synir,sum hon vildi hava sendarav landinum til Palestina.

Kvinnan svaraði, at honkundi bert senda annansonin. Men mamma vildiikki lata bert annan fara.Hon segði, at nú var mað-ur hennara ikki longur,so nú máttu dreingirnirbjargast, og hon bønaðikvinnuna um at taka hondum báðar dreingirnar.Tað

eydnaðist eisini mammuat fáa hesa kvinnu at fáabáðar beiggjarnar avstað.Leiðin gekk fyrst til Eyst-urríki, sum tá var undirtýskum veldi, og síðanimáttu dreingirnir sníkjaseg upp um fjøllini tilJugoslavia. Hetta gekkeftir ætlan. Har komu teirí fyrstu syftu at búgva hjájødiskum familjum. Hag-ani skuldi so leiðin gangaum markið til Turkalandog síðani til Palestina.

Hetta gekk alt væl,og sohepnir vóru teir, at jústtveir dagar, áðrenn Hitlertók Jugoslavia, vóru teirfarnir til Turkalands. Ann-ars høvdu teir helst veriðprísgivnir. Seinni fóru teirso umvegis Sýria til Pale-stina.

Mamma royndi eisinibjarga systir míni Yetie ásama hátt, men hetta bar

ikki til. Hon hevði longufingið meira enn vanligavælvild við synumum.Taðkann sigast, at tað erunógv dømi um, at jøda-børn vórðu bjargað, tíforeldrini eins og mammafekk sent børnini burturhagar, tey roknaðu við, attey vóru tryggari. PápiMenakhem gjørdi tað

sama. Men hesi foreldurmunnu samstundis havahavt varhugan av, at teyongantíð aftur fóru atsíggja børn síni, so einkann ætlað, at tað hevurstaðið nógv á teimum.

Mamma og systirhvørvaOg nú vóru vit bert trýeftir heima, mamma ogbáðar systrarnar, og taðvar ein sera trupul tíð.Teirsameindu bumbaðu Ber-lin alla tíðina, so í heilummáttu vit renna oman íbumbuskýlið í kjallara-num. Tað var heldur ikkialtíð at vit fóru.Tað var júsum at rýma frá einumfígginda til ein annan. Vitvóru jú rædd bæði fyribumbum og fyri týskar-um.

Mamma byrjaði at ar-beiða hjá teirri enn kendu

Siemens fyritøkuni,og taðsama gjørdi systir mín. Egveit ikki undir hvørjumumstøðum tær arbeiddu.Men tað er alment kent,atSiemens eins og aðrartýskar fyritøkur nýttu jød-ar sum trælaarbeiðarar.Men tær báðar búðu soheima og fingu løn.

Men eg var heima. Skúl-

in var stongdur, so har varheldur einki at gera. Menso fekk eg lugnabruna ogvarð løgd inn á eitt jødisktsjúkrahús. Mamma kom atvitja meg hvønn dag, oghon fortaldi mær, hvat varhent teimum fólkum, sumvit kendu. Týskarar komuhvørja nátt og bankaðuharðliga á dyrnar. Tá teylótu upp fóru týskararavstað við teimum og teysóust ikki aftur.Teir bank-aðu eisini á hurðina hjáokkum, men mamma latongantíð upp, og tað gavhenni eitt skotbrá.

Men so ein dagin komumamma og Yette ikki atvitja meg á sjúkrahúsi-num til vanligu tíðina.Seinni sama dag ringdisystir mín til sjúkrahúsiðog spurdi eftir mær.Eg fórtil telefonina. Systur mínfortaldi, hvat ið var hent.Meðan tær vóru til arbeið-

is á Siemens, komu týsk-arar og fóru avstað viðøllum jødunum, men taðeydnaðist systir míni atrýma. Samrøðan var serastutt, og systur mín segði,at nú mátti hon skundasær at fara at krógva seg.Eg græt og græt, tí egskilti, at nú var eg einsa-møll eftir.Og hetta var taðseinasta eg hoyrdi frásystir míni. Eg hoyrdiheldur einki aftur frámammu.

Eichmann gav svariðÍ langa tíð hevði eg ongahóming av, hvat var vorð-ið av teimum báðum.

Tað var ikki fyrr enn í1961, tá Adolf Eichmannkom fyri rættin í Ísrael, ateg fekk nakað at vita. Eich-mann var fremsti fyri-skiparin av jødatýningini.Eftir kríggið eydnaðisthonum at rýma til Argen-

tina, men hann var funninav ísraelsku fregnartæn-astuni og burturfluttur tilÍsrael, har hann kom fyrirættin.

Vit búði í Etiopia tá, ogMenakhem arbeiddi sumfiskiveiðufrøðingur í Eritr-ea.Vit fingu dagbløðini úrÍsrael, har tað hvønn dagvóru frásagnir frá rættar-málinum móti Eichmann,sum annars varð deyða-dømdur og hongdur. Táskilti eg, at mamma ogsystir mín vórðu sendar tilAuschwitz, har tær vórðufyribeindar við gassi.

Í komandi blað verður m.a.greitt frá, tá Hanna varð sendtil Theresisenstadt, har hinskuldi verða senda til Aus-chwitz.

Síða 16 Nr. 348 - 11. august 2005

Sjálvt spøl fyri børn høvdu boðskapin “Út við jødum”.

“Der Sturmer” varð roknað sum eitt fúlt og rasist-iskt jødarahatarablað, sum tað eisini skilst á hesiforsíðuni. Blaðstjórin Julius Streicher fekk eisinisína løn eftir kríggið: Hann varð hongdur!

“Der Sturmer” varð roknað sum eitt fúlt og rasist-iskt jødarahatarablað, sum tað eisini skilst á hesiforsíðuni. Blaðstjórin Julius Streicher fekk eisinisína løn eftir kríggið: Hann varð hongdur!

Hjúnalag ella kynslig samvera millum jødar og týskarar varð bannað við lógí 1935.Tey sum brutu lógina, sum her eitt par í Hamburg í 1935, vórðu almenthongd út og spottað. Síðan vórðu flestu teirra send í kz-legu og fyribeind.

Í 1938 verður bannað jødum at koma í miðbýin í Berlin. Tað var eisiniforboðið teimum at nýta almennu beinkirnar í býnum! Hesin bonkur er bertfyri ariar!

Síða 17Nr. 348 - 11. august 2005

1933Hitler fær valdið 30. janu-ar 1933, og longu 4. marssama ár verður fyrsta kon-sentratiónslegan, hereftirnevnd KZ-lega, bygd íDachau at hýsa politisk-um mótstøðufólki. Herendaði pápi Honnu sínardagar.

1. apríl 1933 byrja nas-istarnir at taka stig til atboykotta handlar og fyri-tøkur, sum jødar eiga. SSog SA forða fyri atgongdtil hesar undir slagorði-num:“Týskarar, verji tykk-um, keypið ikki frá jød-um!”

Grundgevingin fyri hes-um tiltaki var, at hetta vareitt mótátak í móti teim-um grundleysu og ræðslu-vekjandi tíðindunum umtað nýggja Týskland, sumtýskir jødar høvdu boriðútlondum!

Eisini varð ásett, at jød-iskir handilsánarar fram-haldandi skuldu gjalda“ariskum” starvsfólki løn,hóast handlarnir vórustongdir.

Hetta stigið vardi bert íein dag. Nasistarnir dugdiat síggja, at henda manna-gongdin fór at skaða teirraumdømi í útheiminum.

Ístaðin gjørdu teir einaherferð, har teir heittu áfólk um ikki at keypa frájødum, og tey, sum gjørduímóti boðunum, vórðuúthongd á plakatum sum“fólkasvíkjarar”.

7. apríl verða jødar í al-mennum størvum upp-sagdir, eisini skúlalærararog professarar við hægruskúlarnar.

Og hetta varð gjørt eftirteimum vanligu skipanun-um, sum eru eitt eyðken-ni fyri týskarar. Uppsagn-irnar vóru “regluligar” og“lógligar” vísandi til ávísarlógir og paragraffir.

22. september verðurforboð sett jødum at ar-beiða við bókmentum,tónleiki, myndlist, sjón-leiki og filmi.

29. september verðurásett, at bert “ariar” kunnuvera bøndur.

1934Hitler tekur sær so við ogvið meira og meira vald,og 2. august 1934 út-peikar hann seg sjálvan tilførara aftaná deyða Hind-enburg forseta.

193512. apríl verða allir “ikki-ariskir” limir í Ríkiskam-arinum fyri Bókmentir úti-hýstir.

Í mai 1935 verða skelti“jødar onga atgongd”meira og meira vanlig atsíggja í handlum og ámatstovum.

25. juli verða “ikki-ari-

arir” útilokaðir frá her-tænastu.

15. september 1935verða rasulógirnar sam-tyktar, og hesar frátakajødum teirra borgarligurættindi.

14. november verða all-ir jødiskir embætismennsettir frá, og tá gersthjúnalag og kynsligt sam-band millum jødar og“ariarar” eisini ólógligt.

14.november missa jød-ar atkvøðurætt og rættintil almenn størv.

13.desember missa “ikki-ariarar” rættin til at virkasum læknar.

193611. januar. Noktað verðurjødiskum skattaráðgevar-um at arbeiða.

3. apríl. Jødiskir djóra-læknar missa rættin til atarbeiða.

Fyrru helvt av august í1936 eru olympisku leik-irnir í Berlin, og hesirverða nýttir til at gerapropaganda mótvegis um-heiminum fyri tí nýggjaTýsklandi hjá Hitler. Íhesum sambandi verðaskeltini “Jødar onga at-gongd”fyribils tikin niður.

15. oktober verður for-boð sett jødiskum lærar-um at undirvísa í al-mennum skúlum.

19378. mai missa jødar rættintil at taka læknaprógv.

4. november verður eittforboð sett í gildi, sumneyvan nakar jødi tók atsær. Jødar hava ikki longurloyvi til at nýta “Hitlerheilsanina”.

8. november letur uppein rasistisk framsýning íMünchen, nevnd “Tannævigi jødin”. Hetta vareisini heitið á mest kendajødahatara filminum, sumvarð nýttur í herferðinimóti jødum.

16. november verðamøguleikarnir hjá jødumat fara av landinum mun-andi skerdir.

1938 er merkt av eini heilarirøð av nýggjum tiltøkummóti jødum, og skal hernevnast:

Apríl:Jødiskar ognir verða skrá-settar, og byrjað verður atútiloka jødar frá fíggjarvirksemi.

Juni:Jødiskar vinnufyritøkurverða skrásettar og eyð-merktar.

Jødar kunnu ikki virkasum læknar fyri øðrumjødiskum sjúklingum

Allir fyrr revsaðir jødarverða koyrdir í KZ-legu.

Juli:Tað byrjar at ganga uppfyri umheiminum,at jødarí Týsklandi eru í trongumskóm. 32 lond halda einaráðstevnu, um hvat kanngerast. Men einki kemurburtur úr, tí tey flestu av luittakandi londunumnokta at taka ímóti jød-um. 25. juli missa allir jød-iskir læknar teirra vinnu-bræv.

31. juli. Forboð verðursett fyri at jødar kunnufáa arv.

Í juli verður álagt jødumat bera samleikaprógv.

August:Allir jødar fáa álagt at beraeitt millumnavn. Mann-fólk skuldu hava navniðIsrael og konufólki navniðSarah.

September:27. september verður for-boð verður sett fyri atseta jødiskar advokatar í starv.

Oktober:Allir jødar fáa stemplaðeitt reytt J í teirra pass.

November:Krystallnáttin Náttin millum 9. og 10.november fer fram eintann mest kenda hendingin í herferðinimóti jødum, og var hettaKrystallnáttin, har ein riðil av nasisistum løgdustá at oyðileggja jødiskarognir.

Men umheimurin tókhetta framvegis ikki í álv-ara. Sjálvt virda danskaavísin Jyllandsposten skriv-aði í eini oddagrein, at teirdugdu væl at skilja, attýskarar vildu sleppa særav við jødum,soleiðis sumteir bóru seg at í landi-num.

Krystallnáttin verðurskjótt fylgd upp við nýggj-um stigum:

15. november verða jød-isk børn útilokað úr al-mennu skúlunum

December:Koyrikort hjá jødum verðaógildað. Jødar vórðunoyddir at selja handlarsínar. Jødar máttu hvørkilesa ella undirvísa á hægriskúlum.

6.desember verður nokt-að jødum at koma í ávísarbýarpartar í Berlin,og beinkir verða settirupp við áskriftvini “bertfyri ariar”.

21. desember. “Ikki-ar-iskar” jarðamøður fáa for-boð móti at arbeiða.

1939Januar:Allir jødiskir felagsskapirverða upploystir við lóg.

Tað verður forboðiðjødum at arbeiða í heilsu-verkinum, og jødar sleppa ikki at virka sumapotekarar, djóralæknarella tannlæknar.

Tað verður noktað ikki-ariarum atgongd til sovi-og matstovuvognar í tok-um.

Tann 30. januar hóttirHitler við, at jødiska rasanskal ruddast út.

Februar:21. februar verða jødarnoyddir at geva frá særsínar virðislutur.

Apríl:30. apríl verða jødiskirleigarar noyddir at flyta úrhúsum, sum ariar eiga, ogteir verða tvangsfluttir tilserlig jødahús. Hetta ersama skipan sum við teim-um kendu jødabýlingunum.

September:23. september verður haldlagt á øll radiotól hjá jød-um.1940Februar:Byrja tvangsflytingar avjødum úr Týsklandi tilpólsku ghettoirnar.

Juli:29. juli verður ikki loyvt

jødum at hava telefon.1941September18.september. Jødar mugunú bert nýta kollektivanflutning, um teir hava serligt loyvi.

19. september. Álagtverður øllum jødum yvir6 ár at bera ein Dávids-stjørnu sum frámerki.

Oktober:1. oktober. Nú verðurnoktað øllum jødum atfara av landinum.

December:12. desember. Forboðverður sett jødum at nýtaalmennar telefonir.

1942Januar:20. januar er tann kendaWannsee-ráðstevnan, har“endaliga loysnin” av euro-peiska jødaspurninginumverður samtykt, og fevnirhenda samtykt um 11mill. jødar. Fyrstu stiginiher eru framhaldandi frá-tøka av rættindum hjá jød-um.

Februar:15. februar. Jødar havaikki longur loyvi at havahúsdjór.

17. februar. Jødar hava

ikki rætt til at halda bløðella tíðarrit.

Mars:13. mars. Jødar skulu eyð-merkja síni hús.

Juni:12. juni. Jødar skulu latafrá sær tól sum skrivi-maskinur og súkklur.

30. juni. Allir jødiskirskúlar verða stongdir.

September:19.september. Jødar muguikki nýta skamtanarkorttil flesk og mjólk.

27. september avdúkartann flýddi rithøvundurinThomas Mann í smálutumhópmorðini á jødar fyritýskum lurtarum í bretskafjølmiðlinum BBC.

Oktober:5.oktober. Himmler gevurboð um, at allir jødar ítýskum KZ-legum skulusendast til Auschwitz.

Við øllum hesum til-tøkum móti jødum vartað kanska ikki so langtlop til at beina fyri teim-um.

Hetta er tað sum BenYami hjúnini hava upp-livað á egnum kroppi, ogsum Hanna kann greiðafrá í hesi greinini.

Tíðarætlanin fyri herferðini móti jødunumSøgan um Hitler er eitt óhugnaligt dømi um, hvussu væl tað ber til atheilavaska eina heila tjóð eftir sera stuttari tíð. Men hetta varð gjørt stig fyristig, og vit fara her at vísa ta stig fyri stig gongd, sum náttúrliga endaði við

hópmorðum á 6 mill. jødar umframt mangar aðrar milliónir av fólki. Tað erhesa gongd, Hanna saman við síni familju upplivdi á egnum kroppi, og sum vithava fingið hennara frásøgn um. Samstundis lýsa vit gongdina við myndum.

Gongdin er henda dag fyri dag:

Vit hava aðra staðni íblaðnum fyrra partin avfrásøgnini hjá týska jøda-num Honnu Ben Yami,umhvussu hon upplivdi nas-ismuna. Hetta er ein skak-andi frásøgn. Fyrst ogfremst er tað ógvusligt atlesa um hvussu eitt jød-iskt barn upplivdi hettatíðarskeið. Og tað verðurikki minni ræðuligt íseinna partinum, sumkemur í komandi blað, táhon stendur klár at fara ítokið til Auschwitz tiltann vissa deyðan.

Tað er eisini skakandi,at hetta kundi í einumlandi, sum hevur mark tilDanmark, og sum varroknað fyri at vera eitt taðfremsta mentunnarland íEuropa. Men sum vit vísaá, so var talan um eina“stig fyri stig” manna-mongd, sum byrjaði uppáseg í smáum, og sumnæstan náttúrliga endaðivið “endaligu loysnini” ogdrápinum av 6 mill. jød-um.

Men tað er hugsunar-vert, hvussu forstáiligirt.d. danir og danskir fjøl-miðlar vóru mótvegis hes-um ræðuliga politikki,sum týskarar førdu mótijødum.

Hanna greiðir í frá-søgnini frá Krystallnáttini9. november 1938. Hervar talan um higartil grov-asta ágangin móti týskujødunum. Tá hevði Hitlerhavt valdið í nærum 6 ár,og tað mátti standa greittfyri teimum flestu, hvathann stóð fyri.

Hóast hetta hevur Jyll-andsposten, sum tá einsog nú, var roknað fyri atvera eitt “pent” borgarligtblað tann 15. november1938, beint aftaná Kryst-allnáttina, eina oddagrein,har tað m.a. verður sagt:

Når man har fulgtjødespørgsmålet i Euro-pa i årtier, kan man tilen vis grad forstå tysker-nes animositet (mótvil-ja) overfor jøderne, ogsåhvis man ser bort fra de

raceteorier, der betyderså meget i den national-socialistiske verdensop-fattelse.

Selv herhjemme, hvorjøderne aldrig har nåeten så dominerende stil-ling, som i de mellem-europæiske lande, harman i de senere år be-mærket deres uheldigeegenskaber.

… Det er påfaldendemange jøder, som på enlidet tiltalende måde erblevet forgrundsfigurer isvindelaffærer og måskeikke mindst i de uappe-titlige pornografi- og fos-terdrabsaffærer, som erforekommet i de senereår. Også indenfor danskforretningsliv optræderjøder, hvis metoder ikkeer nogen pryd for stan-den.

Men det, som vi her-hjemme har set af jød-ernes uheldige sider erkun en svag afglans afderes virke i de euro-pæiske og østeuropæiske

Jyllandsposten:Skilti at týskarar vildu sleppa av við jødarnar

Framhald á næstu síðu

Síða 18 Nr. 348 - 11. august 2005

26. juliÍ dag vóru + 14 stig ogstilli. “Nanok Trawl” kominn at landa í morgun, teirhava gott 300 tons inni,og tað er ikki meira ennein góð vika síðani, teirloystu frá landi. Dagurin ídag gjørdist heitur hjáokkum, og hitin var heiltuppi á 22 stigum, tað ernakað nógv av tí góða viðøllum hesum hitanum.

“Helene L”, sum herfyrivar og landaði krabbar,hevur ikki verið til fiski-skap. Teir fingu maskin-

brek, og vórðu sleipaðirinn til Manitsoq, har teirhava ligið síðani. Nú bíðateir eftir onkrum eykaluti,sum skal koma við flúgv-ara í dag, og um taðgongur sum ætlað, loysateir frá landi aftur í kvøld.

28. juliÓlavsøkuaftan+ 10 stig og blikalogn.“Haanseeraq” kom inn atlanda í morgun, teir havagott 90 tons inni avísaðum rækjum.

1. augustPluss 7 stig og blikalogn.“Akamalik” er á veg tilNuuk at landa, teir havaverið úti í 8 dagar. “PolarAmarok” hevur verið innií Nuuk og landað.

4. august+ 7 stig og blikalogn.“Nanok Trawl” kom inn ímorgun at landa, teir havagott hálva last eftir 8døgum. Teir hava okkurtsmávegis brek í maskin-uni, og ein montørur erkomin higar at hyggja at

og kanna brekið. “SonjaKiil II” hevur lagt skeljarupp, skipið hevði gotthálva last av lidnari vøru.

6. august+ 10 stig og lot av norðri.“Lómur” kom inn í morg-un við onkrum trupul-leika í maskinuni. Teirhøvdu gott 50 tons innieftir stutta roynd, teir fóruút aftur seinnapartin tilnýggjan túr. Teir havalandað í Aasiat, og teirhava havt óført fiskarí.

Avloysari til Tórshavn Radio

Hervið verður lýst eftir avloysarafyri fjarritara sum skal í farloyvi.

Starvið fevnir m.a. um hesar uppgávir:· Ganga lurtivakt.· Tilkallivakt (bakvakt).· Luttaka í venjingum.· Vanligt fyrifallandi arbeiði á vaktini.

Førleikakrøv:· Nautiska, fjarritara ella aðra viðkomandiútbúgving.

· Arbeiðsroyndir frá sjóvinnu ella royndir viðradiosamskifti.

· Duga at samskifta á føroyskum, norðurlend-skum og enskum máli.

· Kunnleika til teldur. · Góð samstarvsevni.

Setanin er tíðar avmarkað til eitt ár.Starvið sum fjarritari verður at seta frá 1.september 2005.

Setanartreytir og løn eru sambært sáttmála mil-lum Fíggjarmálaráðið og Starvsmannafelagið.Setanarøkið er Fiskimálaráðið og stovnar undirtí. Tænastustaðurin er í løtuni Tórshavn Radio.

Skrivlig umsókn við CV, avriti av prógvum ogmøguligum viðmælum, skulu vera stovninum íhendi í seinasta lagi 15. august 2005.

Umsóknir skulu sendast til:

MRCC TórshavnPostsmoga 1120110 Tórshavn

Nærri upplýsingar um starvið, kunnu fáast við atringja til 313524 og tosa við virkandi leiðaran,Jóhan J. Jakobsen.

FISKIMÁLARÁÐIÐFISKIVEIÐIEFTIRLITIÐ

Skiparar 1905

1. Knud Ellingsgaard, Eiði2. Olaf Theodor Kruse, Eiði3. Rasmus Rasmussen, Víkum4. Jørgen Anthon Kruse, Eiði5. Cornelius Frederik Dam, Havn6. x7. x8. x9. Jákup Fr Mikkelsen, Klaksvík10. x11. x12. Maria í Dali13. x14. Jens í Dali15. x16. Thomas Johan Elias Larsen, Eiði

17. Jacob Nielsen, Válur Vestmanna18. Hanus Højgaard, Rituvík19. Niels Christian Holm, Hvalba20. Poul Johannes Midjord, Akrar21. x22. Óli á Miðgerði, Kollafjørð.23. Jens P í Dali24. x25. Sofus Højgaard, Rituvík26. Johannes Isaksen, Fugloy27. x28. Jens Ludvig Olsen, Tórshavn

Vit vilja fegin frætta, um nakar veitmeira.

Vit høvdu í blaðnum nr. 346 hesa mynd av skiparaskúlanæming-um í 1905. Vit hava nú fingið hesar upplýsingar um myndina:

lande. Også der må mannaturligvis gøre undtag-elser... Racefæller, somhar ført an i det tvivl-somme forretningsliv iden tvivlsomme forlystel-sesindustri og måskenavnlig i de politiske be-vægelser yderst til ven-stre.

Det var ikke russere,men jøder med russiskenavne, som druknedeRusland i blod. Det varikke en ungarer, men enjøde, som ledede denkortvarige, blodige råds-republik i Budapest. Detvar ikke en tysker, menen jøde, som på sammemåde gjorde Münchentil et slagtehus... det skalikke benægtes, at de er-faringer, som tyskerne -

sammen med andre fast-landsfolk - har gjort medhensyn til jøderne, dan-ner en vis basis for deresfølelser.

***Man kan indrømmeTyskland, at det har rettil at skille sig af medsine jøder. Men til gen-gæld kan man stille detkrav, at det sker på an-stændig vis.

Den svenske professorBøøk udkaster den tan-ke, at der må anvisesjøderne “et sted hvor dekan være”.

Og hvorfor ikke forføl-ge denne tanke videre?Men står overfor en løs-ning af kolonispørgsmå-let.Ville det være ganskeurimeligt, om et af dekoloniområder, som nukommer på auktions-

bordet, blev sat til side tilet fristed til jøderne? Derkunne de få det “natio-nale hjem”, som Palæ-stina alligevel aldrig kanblive for dem, og her kande udvikle deres egenstat, her kan de plejederes traditioner og denkultur, som de ønsker atrendyrke.

Sigast kann, at Jyllands-posten hevur ikki stuðlaðdrápum av jødum, menteir stuðla rættin hjá Týsk-landi at sleppa sær av viðsínar jødar. Her vóruymiskir møguleikat sumat tvangsflyta teir til t.d. tilAfrika, sum eisini varuppá tal. Tað vildi núverið nóg galið, og tað erræðandi, at sjálvt hettakundu fáa stuðul frá einidanskari avís.

Framh. av undanfarnu síðu

Síða 19Nr. 346 - 14. juli 2005

Klaksvíkar SjúkrahúsFO-700 Klaksvík

Sjúkrarøktarfrøðingar

Deild A - Kirurgisk seingjardeild

Søkt verður eftir avloysara fyri sjúkrarøktarfrøðing frá 01.09.05 - 31.05.0628 tímar /viku í skiftandi vaktum.

Førleikakrøv: Prógv og góðkenning sum sjúkrarøktarfrøðingurFakligan áhuga innan kirurgiska sjúkrarøktGóð samstarvsevnirYnskiligt er við royndum innan økið

Nærri fæst at vita um starvið við at ringja til Merry Hansen, deildarleiðaratlf. 455463 lokal 519 ella Jonu Nielsen, fyristøðukvinnu lokal 106.

Deild M - Medisinsk seingjardeildSøkt verður eftir avloysara fyri sjúkrarøktarfrøðing frá 01.09.05 - 31.08.0724 tímar /viku í skiftandi vaktum.

Førleikakrøv: Prógv og góðkenning sum sjúkrarøktarfrøðingurFakligan áhuga og royndir innan medicinska sjúkrarøktGóð samstarvsevnirYnskiligt er við royndum innan økið

Nærri fæst at vita um starvið við at ringja til Synnøvu Hansen, deildar-leiðara tlf. 455463 lokal 403 ella Jonu Nielsen, fyristøðukvinnu lokal 106.

Lønar- og setanartreytir sambært sáttmála millum Fíggjarmálaráðið ogFelagið Føroyskir Sjúkrarøktarafrøðingar

Umsókn, saman við avriti av prógvi, autorisation og møguligum viðmæl-um, verður at senda til: Umsjónarmannin, Klaksvíkar Sjúkrahús, FO-700Klaksvík.

Umsóknarfreist: Fríggjadagin 26. august 2005, kl. 12:00.

Sum kunnugt hava vit eina avtalu viðreiðarafelagið um eftirløn. Báðir partargjalda inn á eina 60 ára konto, sumviðkomandi so kann taka út eftir ásett-um reglum.

Hetta gjald er farið upp 1. juli, og vitvilja gera bæði fiskimonnum og reið-arum varar við, at gjaldið er kr. 30 pr.dag hjá reiðara og kr. 22 hjá fiski-manni. Henda upphædd skal trekkjastfrá í avrokongini og gjaldast inn á kontihjá hvørjum einstøkum fiskimanni.Talan er tískil um kr. 52 um dagin.

Vit vilja gera vart við, at tað eru fiski-menn sjálvir sum skulu hava eftirlitvið, at gjaldið veruliga verður goldiðinn.Vit hava avtalu við Føroya Banka,men tað eru eisini fiskimenn sum nýtaaðrar peningastovnar. Hesir sendaregluliga hvørjum einstøkum yvirlityvir tað upphædd, sum er inngoldin.

Tí eiga fiskimenn at fylgja við, uminngoldið er teirra vegna, og teir sumvarnast, at tað ikki er goldið eiga atvenda sær til FF.

Eftirlønargjaldið uppfarið

Royking verður bannaðí felagshølum umborð.

Vit vilja gera vart við, athetta er ein regla sum skalhaldast, og fiskimennskulu sjálvir syrgja fyri, attað verður gjørt.

Eitt er tað, at royking ervandamikil fyri heilsunaog kostar nógvan pening,men tað ikki minniavgerandi er, at teir sumikki roykja skulu havakrav uppá at sleppaundan royki frá hinum.

Har mugu og skuluroykjarar taka atlit til ikki-roykjarar. Skal roykjast máfarast út á dekkið ella aðrastaðni, har roykur ikki gerhinum fortreð.

Vit vilja gera vart við, at samb. sáttmálan millum FF ogreiðarafelagið er ásett:

Royking og fiskimenn

Í døgunum 15.-17.auguster danski matvøruráð-harrin, Hans ChristianSchmidts sum eisini erfiskimálaráðharri á vitjaní Føroyum. Hetta erhansara fyrsta ferð higarsum ráðharri,og hann vilkunnast væl og virðiligaum fiskivinnuviðurskiftií Føroyum.

Vit endurgeva teir týdn-ingarmestu partarnar avhansara skrá:

Tirsdag den 16. aug:KKll.. 0088..3300Møde med landsstyreman-den for fiskerianliggen-der, Bjørn Kalsø

KKll.. 1100..3300Møde med Fiskedageud-valget

KKll.. 1111..3300Fiskernes fagforening/-Føroya Fiskimannafelag,formand Óli Jacobsen

KKll.. 1122..1155Møde med Rederiforen-ingen/Føroya Reiðarafel-ag, formand Jákup Sól-stein

KKll.. 1155..1155Ankomst fabrikken Havs-brún i Fuglafjørður, pro-duktion af mel/olie ogfiskefoder. Orienteringog rundvisning på fab-rikken ved afdelingsled-er Odd Eliasen og tekn-isk direktør Yngvi Olsen

Onsdag den 17. aug:KKll.. 0099..3300Afgang med bus til Klaks-vík. Med på turen vilvære lederen af Fiski-rannsóknarstovan (Færø-ernes fiskeriundersøgel-ser) Hjalti í Jákupsstovu,havbiolog. Endvideredeltager landsstyremandBjørn Kalsø og hustru,såfremt det er muligtpga. samling i Lagtinget.

KKll.. 1111..3300Fremvisning af KlaksvíkHavn ved erhvervslederRani Nolsøe

KKll.. 1111..5500Johanna á Bergi, salgs-direktør, orienterer omfiletfabrikken Kósin Sea-food

Danski fiskimálaráðharrin á vitjan

Hetta er hesa støðu, sum vit vilja sleppa fiskimonnum undan at koma í!

Síða 20 Nr. 348 - 11. august 2005Síða 20

Fiskidagarnarskerjast við 2%

Bjørn Kalsø, landsstýris-maður hevur lagt framsítt uppskot á ting umfiskidagarnar komandifiskiár. Uppskotið merk-ir ein niðurskurð uppá2%. Hetta kundi vænt-ast, sum útmeldingarnarhava verið.

Afturat hesum verðurtann broyting, at fiski-dagarnir skulu roknast ítímum og ikki í døgum.Hetta merkir, at fiski-dagarnir skulu hava einniðurskurð afturat fyri

at halda somu orku, oger hetta frá 4 til 11%. Somugu vit bert vóna, atskil er í hesum tølum.

Eisini er uppskot atseta av eitt tal av fiski-døgum at lata skipumsum taka livur til lands.Tað er ikki nakað bein-leiðis galið í hesum,men spurningurin erframvegis, hvussu vælhetta letur seg gera ípraksis.

Umframt hetta eru soaðrar reguleringar sumumskipan av bólkum,lækking av hjáveiðunihjá teimum stóru trolar-unum og avmarking hjánótaskipum at fáa hjá-veiðu sum upsa.

Vit hava lýst okkarasjónarmið í tí týdning-armesta spurninginumum fiskidagar, og taðkann sigast, at hædd erpartvíst tikin fyri hesum.

SENDIMAÐUR TILSENDISTOVU FØROYAÍ KEYPMANNAHAVN

Starv sum sendimaður til Sendistovu Føroya í Keyp-mannahavn er leyst at seta frá 1. oktober 2005 ella soskjótt sum til ber. Starvið verður sett á Løgmans-skrivstovuni og starvsstaðurin er fyrstu 3 árini íKeypmannahavn. Uppgáva sendimansins er at virka fyri áhugamálumlandsins, at umboða myndugleikar landsins mótveg-is donskum myndugleikum og myndugleikum í hin-um Norðurlondunum, at røkja sambandið við Norð-urlendska Ráðharraráðið, fremmandu sendistovur-nar í Keypmannahavn og aðrar stovnar í Danmark. Sendistovan í Keypmannahavn hevur breitt uppgávu-øki m.a. á vinnuøkinum, á mentanarliga økinum ogviðvíkjandi samfelagsviðurskiftum í síni heild

Faklig førleikakrøv

Sett verður sum krav, at umsøkjarar hava viðkom-andi útbúgving frá lærdum háskúla ella samsvarandiførleika.

Persónlig førleikakrøv og royndir

Tann, ið verður settur skal hava góð samstarvsevnirog evnir at leiða, vera áhittin, miðvísur og duga atarbeiða sjálvstøðugt og skipa fyri. Tað er fyrimunurat viðkomandi hevur royndir frá miðfyrisitingini ellagóðan kunnleika um arbeiðið í miðfyrisitingini.Harumframt skal viðkomandi vera framsøkin, vælfyri í samráðingarhøpi, duga at samskifta bæði form-liga og óformliga, hava góðan málførleika, duga atskapa og røkja sambond við viðkomandi fólk,myndugleikar og felagsskapir.

Løn- og setanartreytir

Starvið verður sett sambært sáttmála millum Fíggj-armálaráðið og avvarðandi yrkisfelag, og verðurflokkað svarandi til ráðgeva I, eftir sáttmála millumFíggjarmálaráðið og Búskapar- og løgfrøðingafelagFøroya ella samsvarandi útbúgving og royndum.Veitt verður ein bústaðar- og útiviðbót, sum er8.212,50 kr. um mánaðin.

Umsóknir

Umsóknir við prógvum, lívsrensli o.ø. skulu veraLøgmansskrivstovuni, Postrúm 64, 110 Tórshavn, íhendi í seinasta lagi 31. august 2005.Umsøkjarar eru vælkomnir at venda sær til MarjunaHanusardóttur, løgmansstjóra, ella Herluf Sigvalds-son, deildarstjóra á tlf: 351010 at fáa nærri at vita umstarvið.

Sendistova Føroya í Keypmannahavn er partur av Løgmansskriv-stovuni - Uttanríkisdeildini, ið er fyrisiting landsins í uttanríkis-málum. Á sendistovuni starvast sendimaður og tvey starvsfólk.

Fráboðan umSeismikkvirksemi

Lýst verður, at seismiskar kanningar verða gjørdar á hesari havleið.

61º21' N 004º57' W61º17' N 004°49'W61°12' N 004°56' W61º17' N 005º03' W

Gardline Geosurvey kannar havleiðina.Kanningarnar verða gjørdar vegna Statoil Exploration.

Byrjað verður umleið ........................02-08-2005Arbeiðið tekur væntandi...................7-10 DagarSkipanavn .......................................Sea SurveyorKallibókstavir/Flagg ........................C6QL6/BahamasFiskiveiðiumboð...............................Eli Lassen

Samband fæst við skipið á VHF rás 16.

Upplýsingar um kanningararbeiði fáast frá Tórshavn Radio,á telefon 351300, ella á telefax 351301.

Eisini verður víst til heimasíðuna www.mrcc.fo.

SJÓBJARGINGARSTØÐINMRCC- Tórshavn

Tlf: +298-351300 · Fax: +298-351301 · Inmarsat C: 423 116210Inmarsat B: 323 116220 (voice) 323 116221 (Fax)

Fráboðan umSeismikkvirksemi

Lýst verður, at seismiskar kanningar verða gjørdar á hesari havleið.

Útnyrðingshornið 60º39' N 005º29' WLandnyrðingshornið 60º37' N 005º26' WLandsynningshornið 60º35' N 005º29' WÚtsynningshornið 60º37' N 005º32' W

Felagið Gardline Geosurvey kannar havleiðina.Kanningarnar verða gjørdar vegna BP Exploration.

Byrjað verður umleið ........................05-08-2005Arbeiðið tekur væntandi...................4 VikurSkipanavn .......................................Sea ProfilerKallibókstavir/Flagg ........................HP6791 / PanamaFiskiveiðiumboð...............................Ebbe Michelsen

Samband fæst við skipið á VHF rás 16.

Upplýsingar um kanningararbeiði fáast frá Tórshavn Radio,á telefon 351300, ella á telefax 351301.

Eisini verður víst til heimasíðuna www.mrcc.fo.

SJÓBJARGINGARSTØÐINMRCC- Tórshavn

Tlf: +298-351300 · Fax: +298-351301 · Inmarsat C: 423 116210Inmarsat B: 323 116220 (voice) 323 116221 (Fax)

Kl. 0004 fekk Sjóbjarg-ingarstøðin boð um-vegis Faroe Agency umsjúkan mann umborð árussiska skipinum “Ka-pitan Gorbachev”.

Skipið var tá statt 130fjórðingar í ein land-nyrðing úr Fugloynni

og sigldi móti Føroyum.Bjargingartyrlan hjá

Atlantic Helicopters varsend at taka mannin avskipinum.

Kl.0358 lendi tyrlan áLandssjúkrahúsinumvið sjúklinginum í øll-um góðum.

Tíðindaskriv frá Sjóbjargingarstøðini: Tyrlan eftir sjúkum manni

V it hava útgerðina

Flótitrol

Rækjutrol

Høvuðsskrivstova:

Bakkavegur 22530 FuglafjørðurTelefon 474 200Telefax 474 201

info@vonin.com - www.vonin.com

Botntrol

Tórshavn:

Vestara bryggja 12100 TórshavnTelefon 35 43 91Telefax 31 33 19

Snurpunótir

Annað

Aliútgerð

FF-blaðiðwww.fiskimannafelag.fo

Síða 21Nr. 348 - 11. august 2005

Dieseldýr- hví og hvussu beina tey burtur?Unicorn Biostop er eitt konsentrerað eiturevni, sumdrepur bakteriur, soppar og ger í dieselolju.

Vatn kemur í allar oljutangar (dieselolja).Vætunøgdin veksur vegna kondens. Øllhydrokarbonvøra, ið verður leverað sumbrennievni, hevur eina ávísa mongd avvatni frá høvuðsveitara til oljuveitara.Vatninnihaldið er uml. 50-100 ppm.

Eftir einari stuttari tíð verður dieseloljanmettað av vatni, og sum frá líður skilir

vatnið seg út og skapar eina vatnmongd ábotninum í tanganum. Henda fasan er góðfyritreyt hjá mikroorganismum.

Tá ið bakteriur og soppar fara at grógva,er gróðurin ímillum vatnið og dieseloljuna.

Her eru bestu gróðrarlíkindi, og tað grørvið miklari ferð. Massin skapar avfalls-evni, sum flóta runt í tanganum, samtíðissum tað verða løg oman á hvørjum øðrumav livandi og deyðum bakterium á veggi-num og í botninum.

Hesin massin kan føra til:1. Filtrini tippast2. Slit á pumpu og dysum3. Mikrobiologisk tering

TestpinnarFyri at vita um tað eru dýr, soppar ella gerí dieseloljuni, verður ein Dipslide (test-pinnur) nýttur. Alt eftir hvussu nógv diesel-oljan er infiserað, verður Unicorn Biostopdoserað.

Vilt tú vita meir, so ring 555200.FØROYA OLJUSØLA Sp/fSívarsvegur 4FO-188 HoyvíkTlf. 355200, Faks 355201, Fartlf. 555200E-mail: oljusola@oljusola.com

Klaksvíkar SjúkrahúsFO-700 Klaksvík

Ortopædkirurgiskur skómakari& bandagistur frá SAHVA

Verða á Klaksvíkar Sjúkrahúsi 30 august 2005 og á Landssjúkrahúsinum31. august og 1. september 2005.

Tíð fæst við at ringja á tlf. 45 54 63, Mánadag og týsdag kl. 10 - 12, íseinasta lagi 23. august 2005

Síða 22 Nr. 348 - 11. august 2005

TToorrlleeiiff JJoohhaannnneesseenn

GGUUÐÐSSOORRÐÐ

Og Jesus fór, sum siður hansara var,hvíludagin inn í samkomuhúsið.

Luk. 4,16

Fyri stuttum segði Útvarpið frá eini kanning, sumsegði, at tey, sum gingu javnan í kirkju, livduumleið 18 mánaðir longri enn tey, sum ikki ginguí kirkju.

Nakrar dagar seinni hitti eg ein eldri mann, sumbrosandi segði, at hann gekk javnan í kirkju, menætlaði ikki bara at liva 18 mánaðir longri, menliva um ævir.

Tað er gott, um kirkjugongd leingir um lívið.Mong kirkjufólk siga, at tað kenst ikki sum einrættur hvíludagur, um tey ikki hava verið í kirkju.Hetta er ein røtt og góð kensla, tí hvíludagurinskal eisini vera ein heilidagur, sum triðja boðsigur. Í frágreiðingini til boðið sigur Luther: “Viteiga at halda hvíludagin heilagan við íðuliga atlesa og hugsa um Guds orð og fegin luttaka ígudstænastuni saman við kirkjuliðinum.”

Kortini gevur kirkjugongd í sjálvum sær ikkiævigt lív, sjálvt um tú bæði býrt og arbeiðir íkirkjuni - alt lívið. Sjálvt ikki teir bestu siðirkunnu frelsa. Kortini hevur siðurin, at koma íGud hús fyri at hoyra Guds orð, syngja og biðja,ført við sær, at mong hava hoyrt gleðiboðskapinog eru vorðin frelst.Trúgvin, álitið á Jesus, kemurav tí, sum verður hoyrt, sigur bíblian.

Bæði Jesus og Paulus fóru í halgidómin á hvílu-degnum, sum siður var. Luk. 4,16 og Áp. 17,2.

Góðir siðir eru góðir, sera góðir og neyðugir. Herhava nútíðarmenninkju nógv at læra bæði avJesusi, Paulusi og av ferdrunum. Tey fyrstukristnu hildu tí fast við heilaga samfelagið. Teyvistu, at tað var neyðugt at koma saman viðkirkjuliðinum fyri at verða varðveitt í trúnni ogfyri at uppbyggja og vegleiða hvønn annan.

Áðurnevndi gamli maðurin segði eisini, hví hannhvíldi í vissuni um at liva um ævir. Hann hevðisett álit sítt á Jesus. Hann játtaði syndirnar oglivdi dagliga í Jesu reinsandi blóði. Siðurin atkoma í Guds hús stimbraði hann í trúnni og íeftirfylgjaninni av Jesusi.

Latið okkum læra av hansara fyridømi.

Góður siður

Síða 23Nr. 348 - 11. august 2005

Herfyri kom tann al-menna frágreiðingin um“Jøkulfell”.Hon mundi fáata umrøðu, hon átti at fáa,og roknast má eisini við,at frágreiðingin fekk tæravleiðingar,hon átti at fáa.Hetta er so eisini eitt avteimum heilt fáu dømun-um um, at politiska eftir-litsskipanin virkar. Meneisini kann staðfestast, attað valdast hvønn og hvatmálið snýr seg um, sumtað so ofta er víst á áðurher í blaðnum.

Men hjá tí sum fylgirvið, er tíðindalýsingin avhesum máli aftur ein vátt-an um støðið í føroyskutíðindatænastuni, í hesumførinum teirri almennu.

Nakrar vikur áðrennlandsstýrið fekk sína frá-greiðing um málið fráNorsk Veritas, hevði út-varpið eina tíðindasend-ing, har høvuðsevnið varein fullkomin reinsan avMRCC sjóbjargingarstøð-ini.

Tað undraði onkranvaknan lurtara, at útvarp-ið - áðrenn frágreiðinginvar liðug - kundi hava einaso avgjørda niðurstøðu.

Tað skuldi bert kunnaðverið ein rímilig frágreið-ing til hetta og tað er, atútvarpið hevði verið so atsær komið, at tað - so ellaso - hevur fingið innlit ífrágreiðingina, og tí kundikoma við tíðindunum,áðrenn tey vóru almenn.Tá hevði verið talan umveruligan journalistikk.

HeimagjørdniðurstøðaMen nú síggja vit, at tað

var als ikki tað, talan varum. Útvarpið hevði avsínum eintingum bryggj-að saman eina niður-støðu, sum varð grundaðá klipp úr løgtingsorða-skiftinum um hetta mál.

Hetta merkir, at út-varpið ta ferðina bar bein-leiðis skeiv og villleiðanditíðindi, sum komu atstanda í vikur. Høvdu teirso, tá røttu tíðindini komufram, tikið hesi tíðindiaftur og harmast um tey,so hevði skaðin ikki veriðso stórur. Men soleiðisvirkar skipanin ikki. Eintíðindamaður ger eftiregnum tykki einki mistak,og tíðindini á hendan hátteru beinleiðis mótstríð-andi.Tað er almenni poli-tikkurin hjá kringvarps-stjóranum, at lýst tíðindi -uttan mun til innihald -eru røtt, og tí kunnu teyikki broytast.

Tí verða umrøddu tíð-indi standandi. Og tað berilla til at koma afturumaftur. Á heimasíðuni hjáútvarpinum eru 23 til-vísingar til Jøkulfell málið,men júst umrøddu tíð-indini er ikki við her.Útvarpið veit, at tey flestuhava gloymt hesi tíðindi,men tað hevur FF-blaðiðikki gjørt!

Hetta er bert enn eittdømi av mongum um, atalmenna tíðindatænastanhevur onga leiðslu. Hereru ongar leiðreglur ogeingi prinsipp uttan taðhjá kringvarpsstjóranumum, at politisk innsendtíðindini verða ikki kann-að fyri sannleikavirði!Hetta verður í hvussu er

fylgt. Tí virkar útvarpiðsum ein opin postkassihjá politisku skipanini.Kringvarpsstjórin veit, athann er tryggjaður í sín-um starvi, so leingi hannkann tekkjast politiskuskipanini. Tí eru eingisjónarmið ov lítið siganditil at gerast tíðindi, tá eintingmaður sendir útvarpi-num eitt fax við sínumsjónarmiðum, tá hannheldur, at nú er tað hans-ara tørn at fáa umrøðu íútvarpinum.

Tí er eingin, sum loftarslíkum beinleiðis skeivumtíðindum, sum tey fyrruumrøddu við “Jøkulfell”.Og skuldi onkur havt hugtil tess,er eingin sum torirtað, tí tað er próvfast, atsjálvt klaga av røttum umútvarpið kemur viðkom-andi aftur um brekku.

Tað er lætt at staðfesta,at støðið á føroysku tíð-indatænastuni er út avlagi vánaligt. Tað hevurongan týdning, um tíðindieru røtt ella skeiv, ella umtey siga eitt ella tað mót-satta.

At Løgtingsins Umboðs-maður hevur blástemplaðslíkan tíðindaflutning, sig-ur bert nakað um ta van-lukku sum hesin stovnurhevur verið á hesumøkinum.

Høgni Hoydal sammettinakað herfyri føroysku tíð-indatænastuna við Prav-da.Hann hevur meira rættenn nakar ánar.

Júst hetta mál um“Jøkulfell” og útvarpið ereitt gott prógv fyri tí.

Støðið á tíðindatænastuni váttað:

Mótstríðandi tíðindi um Jøkulfell

Vitja eisini heimasíðuna hjá Føroya Fiskimannafelag

www.fiskimannafelag.fo

Tíðindaskriv:

Bundin er bátleysur maður!

Fyrsti Bósin av bakkastokkiMánadagin 08 august kl.16.00 fer Koltursbáturinav bakkastokki. Hesin bát-urin er sergjørdur til enda-málið ið er, at røkja minstubygdu oyggj í landinum.

Líka til seinast í áttatiárunum hava strandfara-skipini røkt flutning til ogúr Koltri. Men eftir atfólkatalið minkaði burtur íonki steðgaði alt upp oglá stilt líka til fyrst í níti-árunum tá vit fluttu út íKoltur.Tá fingu vit lova, atRitan kundi sigla farma-túrar og í serstøkum før-um eisini fólkaflutning.Men einasta rutusamband-ið vit hava havt at líta á ertyrlan sum vit als ikkikundu verið fyri uttan,Tyrlan flytur bæði fólk ogfarm. Men tá umstøðurnarnú einaferð eru soleiðis atvit kunnu hava flutningsjóvegis er tað alt ovbundisligt uttan møgu-leikan at flyta um fjørðineisini tí tyrlusambandiðfer altíð at hava sínar av-markingar. Tað er fleksi-biliteturin og frekvensur-in sum hevur alt at sigafyri framtíðar trivnaðin ásmáplássum sum í Koltri.

Men tað er ikki barasum at siga tað at hava bát

í Koltri. Sum umstøðurnareru hava vit verið noyddtil at finna alternativa loysntí vanligan bát kunnu vitikki hava liggjandi. Vithava tí konstruerað einbát sum tolur meir ennvanligt bæði av veðrið ogkringumstøðunum. Í sam-starvi við Sp/f Plastsmiðj-uni og P/F Polyplast íHavn hava vit latið gjørtein BÓSA 20 sum nú verð-ur sjósettur.

Nú verða sostætt møgu-ligt at ferðast bæði viðtyrlu og báti. Koltur er núí Tórshavnar Kommunuog skjótt er tvørtur umfjørðin á Gomlurætt ellatil Kirkjubøar har Kolturs-báturin sjálvandi eisinikann lenda. Sjálvt um vit

trívast væl hava vit saknahetta, her og nú, at kunnataka lut í felagslívi, vitjavinir og familiu hinumeg-in fjørðið. Nú fara vit ístóran mun sjálvi at kun-nu avgerða fartin.Vit havalongst eftir at kunna fara íkirkju í Kirkjubø onkransunnudag. Og hví ikkivitja svimjihøllina í Hesti!

Koltursbáturin verðursjósettur í Kvívík, harhann hevur fingið 2 Mer-cury motorarnar og nau-tiska útgerð frá P/F Stubb-anum ísett. Hereftir liggurleiðin út í Koltur har bát-urin framyvir skal verðaein umráðandi táttur írøktini av oynni.

WWW.KOLTUR.COM

Síða 24 Nr. 348 - 11. august 2005

Mona úr Syðrugøtu:

Møtti kærleikanum á sjómansheiminumNú sjómansheimið í Havner farið í søguna - sumsjómansheim, eru nógvarsøgur, sum kunnu for-teljast hagani. Eisini umtær gentur sum funnu særdrong og mann har.

Vit hittu eina av hesum“gentunum” nú um dag-arnar. Tað er tann nú 83ára gamla Mona, sum um-vegis sjómansheimið end-aði í Noregi. Hon hevurbeint nú verið heima ogferðast, og vit hittu hana ámáli.

Mona er dóttir Perlinuog Poul Amaliel Mikkel-sen úr Syðrugøtu. Ein dag-in verður mamma henn-ara uppringd av Haraldi ásjómansheiminum, pápaJ.K.Joensen,kenda smiðju-meistaran í Miðvági, sumspyr, um hon ikki eiguronkra dóttir, sum kannkoma at arbeiða har. Jú,hon átti eina dóttir heima,men hon helt hana veraov unga at senda til Havn-ar.Aldursmarkið var 18 ár.Harald helt, at tað mundiikki fara at bila.Tey kunduí hvussu er royna tað, ogso varð gjørt. Mona fórsuður til Havnar, men honmátti tó lova at komanorður aftur at hoyggja.

Her skal leggjast afturat,at Harald Joensen er einav teimum stóru persón-ligheitunum, sum havamyndað sjómansheimið íHavn. Hann hevði smiðjuog agentur fyri motorar

vesturi í Vágum. Kortinivaldu hann og konan,Thomina, tænastu fyri sjó-menn. Eftir hann tók dótt-irin, Olivia, við í 1940.Hon hevði í 1938 mistmannin við “Fossanesi”,og hon var leiðari á sjó-mansheiminum øll krígs-árini.Vónandi fer at liggjafyri seinni at gera meiraburtur úr teimum, tí taðhava tey uppiborið.

Tá hoyggingin var av,fór Mona aftur á sjómans-heimið. Hetta var undirkrígnum,og tá var í hvussuer brúk fyri sjómans-heiminum. Her komu sjó-menn í hópatali. Umframtallar føroyingarnar komueisini útlendingar, og taðvóru ikki minst norð-menn, sum hildu til her.

Á sjómansheiminum varnógv at gera, at her merkt-ist kríggið eisini. Monaminnist t.d. tá finska ferða-mannaskipið “CarolinaThorden” varð bumbað,og fleiri doyðu. Tá komfólkið hagani á sjómans-heimið.

Ein dagin kemur einflottur norskur sjeikur,sum sigldi við einum vakt-arskipi, og liðugt var.Mona bleiv forlovað viðThoralf, og tey giftust íGøtu kirkju í 1942. Áriðeftir fingu tey sonin Thorog í 1945 fingu teydóttrina Anna Lina. Hendasøgan varð eisini umtalað,tá vit høvdu røðina um

norðmenn undir krígnumfyri góðum ári síðani.

Til NoregsAftaná kríggið fluttu teytil Noregs, har tey bú-settust í Sandefjord, og tákom Mona at royna líviðsum kona hjá langfara-manni.Tí Thoralf sigldi viðhvalabátum í Suðuríshavi-num, og hetta vóru langirtúrar. Langt var at sigla ogleingi var at vera burtur.Teir vóru burtur í meiraenn hálvt ár í senn, fóru áheysti og komu aftur umvárið. Samskiftismøguleik-arnir vóru sera avmarkað-

ir; tað var mest við fjar-ritum, har tað var avmark-að, hvussu nógv kundisigast.

Men hetta bar til, tí honfekk eina sera góða væl-komu frá verfamiljuni.Teyvóru góð við hana og honvið tey.

Í 1957 doyr Perlina,mamma Monu.Thoralf varburtur,og tey fara heim tilGøtu at vera um pápan.Tey blivu so verandi 1-2ár. Sonurin Thor var tilskips við “Minnie” viðAndrass hjá Óla Hans íGøtu sum skipara. Seinnifór hann við “Streymoyn-ni”, har mammubeiggin,Palli, var skipari. Palli sigl-di annars við øllum skip-unum hjá Seglhúsinum tilstállínubátin “Kvikk”, sumhann førdi í nógv ár.

Anna Lina gekk í skúla í

Gøtu og bleiv eisini kon-firmerað í Føroyum.

Nú hevur Mona so ver-ið aftur í Føroyum.Við særhevði hon sonin Thor,ommubørnini Linu ogGeir, og Nicolaj, sum ersonur Linu. Tey høvdunógv um at vera hesa

tíðina. Fyri tað fyrsta erættin stór, og hon er eisinisera ættarkær. So tað varðboðið inn í nógvum heim-um, og nakað skuldi eisinisíggjast av Føroyum, ser-liga hjá teimum yngru.

Undirritaði fekk so eis-ini høvi at heilsa uppá teyheima hjá systir Monu,Nenu, sum okkara lesararkenna. Og hóast vit erunakað langt úti í ætt, sorakk ættarkenslan eisinihigar.

Vit senda Monu og henn-ara eina heilsan. Og honkemur heilt vist fram, tíMona er haldari av FF-blaðnum!

ó.

Fremst f.v. Nena, Mona og Thor.Aftast: Nicolaj, Lina og Geir.

Mona samstarvaði viðsovæl Thominu og Har-ald og við dóttir teirraOlivia. Hon setti tey øllsera høgt.

Tað var ikki so løgið, atMona fall fyri Thoralf!Hann doyði í 1993, 88ára gamal.

Mona og Thoralf hittustá sjómansheiminum, og12.juli 1942 giftast tey íGøtu kirkju.