٢٠٠٨

م وه

دوک.

٣ ـ

ه مک

یه ک.

٢٨

/ ٢٨

ره ما

ـ ژه

تانه ف

هH

afta

na-is

sue

28/ 2

8 D

ec -

3 Ja

n 20

08

www.dengubas.net گۆڤارکی سیاسیی گشتییه خه ندان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده کات

كــــــوڕی مـــه سئــولــه کـــــان چـــــۆن ده ژیـــــن؟

كـورد له داھاتوو ده ترست!تارا جاف

ھه ورامان به ھارپه وه

3

کاریکاتر

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

ئاوهدانکردنهوه

5 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

4

تایبانی كرده ئاردی ناو دڕك و..به گۆپاكیش سه دامی ره وانه ی تونی بابا كرد.

جۆرج ده بلیو بوش، سه رۆكی والیه ته یه كگرتوه كانی ئه مریكا

دۆسته كانی به رۆیشتنی خه مبار بوون و..نه یاره كانیشی ھه لھه له ی

خۆشی لده ده ن وگره و له سه ر ھاتنی ئۆباما ده كه ن.

له دوای ئه زنار و بلره وه ،وا بوشیش له كاروانسه ردا راوه ستاوه و..

چاوه ڕوانی مائاواییه .جۆرج ده بلیو بوش،

سه رۆكی والیه ته یه كگرتوه كانی ئه مریكا.عیراقی له خه م ره خساندو..

فه له ستینییه كانیشی له سه ر چه پكه گوی ده وه ت خه واند.

روسیای خسته وه سه ركه كه ه ی پچه ككردن و

خه ریك بوو سه ری ساكاشڤیلیش بكاته قۆچی قوربانی .جۆرج ده بلیو بوش،

سه رۆكی والیه ته یه كگرتوه كانی ئه مریكاسیسته می جیھانی ئه مریكی سه پاندو..

له دوای خۆیشی ئابوورییه كی الوازو..بن الدنكی راكردوو..

عیراقكی ئازادی بۆ جیھان به جھشت.

ڕاسان به کر

ن؛ جیھان ب ك دهھه ندبوش ئارامتره ..

سکچ: عه لی مه نده الوی

میوانی ھه فته

بــــوش

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

7

58 په ره پدانی به ھره کانفیستیڤای ستۆكھۆم به یه كك له گرنگترین فیستیڤاه كانی جیھان داده نرت، ئه وه ی ئه م فیستیڤاه له فیستیڤاه كانی دیكه جیاده كاته وه و تایبه تمه ندی پده به خشت، ئه وه یه كه ھه وی ئه وه ده دات كه باشترین و ده گمه نترین به رھه مه سینه ماییه كان له ژر یه ك بنمیچدا كۆبكاته وه .

70 کچه پاه وانه که بواری وه رزش به شوه یه كی گشتیی له كوردستاندا زۆر له پشه وه نییه و چه ندین ئاسته نگی گه وره ی له پشه ، ئه گه ر وه رزشكاره كه ژن بت و وه رزشه كه ش ھونه ری به رگری بت، ئه وا ئه سته نگه كان چه ند به رامبه رن.

32خۆئاماده کردن بۆ ملمالنڕۆژئاوا به و شوه یه نه ماوه كه ئمه ده یناسین،

ھه موو شیكه ره وه سیاسییه كانی جیھان یه كده نگن له سه ر ئه وه ی ئه و جه نگه ی له نوان مۆسكۆ و ته بلیسیدا ڕوویدا، بووه ھۆی ئه وه ی

دیدی خۆرئاوا به رامبه ر به روسیا گۆڕانكی جۆری و دراماتیكی به سه ردا بت.

پیشه سازی به ره و کوێ؟34٨٠٪ی به رھه مھنانی خۆمای عیراق به ھۆی نه توانینیان بۆ به ره نگار بوونه وه ی به رھه می ده ره كی تكشكاون و به ته واوه تی نه ماون، زۆربه ی به رھه مھنه ره كانیش وازیان له كاری

به رھه مھنان ھناوه و بوونه ته بازرگان.

خۆشه ویستی و فاشن62چۆن پاریس پایته ختی فه ڕه نسایه ، ئاوھاش پایته ختی خۆشه ویستی و فاشن و دوایین

مۆدلی جلوبه رگ و جانتا و خش و ماكیاژه .

74 ته نھا له خۆی ده چتئه گه رشوازی ھه ئه ندازه ییه كان ه كانی (جی ئت، ئه وا ھوانه بپكه ی) به ھز ته نھا له خۆی ده چت.

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

6Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

سلمانی: شاڕی سالم ته نیشت پردی شه ھید خه سره وخاڵ.كه ركوك: ئیسكانـ نزیك باره گای ته له فزیۆنی كه ركوك.

ھه ولـر: شه قامی شه ست مه تریـ ته نیشت وه زاره تی پیشه سازی.نرخ 1000 دینار گه رمیان: كه الر ـ بازاڕی حه مه ده مین كه الری.

ستران عه بدو

سه رۆكی ئه نجومه نی به ڕوه بردنسه رنووسه ر

خــه نــدان بۆ په خش و وه شاندن ده ریده كات ھه رمی كوردستان

haftana@yahoo.compost@heftane.com

www.dengubas.comIraq - Tel: +964 07708678460

نوسینگه كان07708678460

07702382319

07504537324

2221612xandancenter@yahoo.com

+964 (0) 7705 450 660

دابه شکردن له عیراق کۆمپانیای « حضارة أكد» بۆ بوکردنه وه و دابه ش و ریکالمdir_akad@akadintl.net Mobile: +9647901999188

07480134488 -

Volume (1) issue - 28 / 28 Dec-3 Jan 2008 کی سیـاسیــی گشتییـــه خه نـــدان بۆ پـــه خش و وه شانـــدن ده ریده کـــاتگــۆڤـار

www.dengubas.net

له نڤیسكاره وه ئه گه ر به ڕاستی بیارمانداوه پشبكه وین و وته كه مان ئاوه دانبكه ینه وه ، ئه وه عه رز و ئه وه گه ز. فه رموو با ده ست پبكه ین، كه س نییه رگه مان لبگرت. خۆمان ئاغا و كوخای خۆمانین. به م له كووه ده ست پبكه ین؟ له دروستكردنی باه خانه وه یان دروستكردنی

رگاوبان و ژرخانه كانی ئابووری ؟ئه وانه ھه موویان رگه ی راست و دروستن بۆ ئاوه دانكردنه وه ی وت، به م به داخه وه نامانگه یه ننه پشكه وتن. ره نگه بتوانین ھاوشوه ی دوبه ی ، ھه ولر یان ھه رشاركی تری كوردستان بگه شنینه وه ، به م دیسان ناتوانین بگه ینه پشكه وتن، چونكه پشكه وتنی پیشه سازی . پشكه وتنی و كارگه دامه زراندنی به یه كسانه ئابووری راسته قینه ی دامه زراندنی پیشه سازیش شمه كی بازرگانی نییه تا ھاورده بكرت، به كو پش ھه ر شتك پویستی به ئه ندازیار، كركاری كارامه ، ده ستی به ڕوه بردنی شاره زاو لھاتوو ھه یه . ده ستكه وتنی ئه و ره گه زانه ش خۆڕسكانه نابت، به كو پویستی به پشخستنی بواری خوندنی با ھه یه ، پویستی به گۆڕینی پرۆگرامه كانی خوندنی زانكۆكان ھه یه . له سه رو ھه موو شتكه وه ئه و پشكه وتنه راسته قینه یه ی ده یخوازین، پویستی به سه دان لكۆینه وه ی زانستی نه گۆڕینی ینه وه ی زانستیی ھه یه ، چونكه بكۆل و ھه زاران

پرۆگرامی خوندن، نه گۆڕینی سیستمی زانستی ، ھیچ له مه سه له كه ناگۆڕن. ده وه ته كانی باشووری رۆژھه تی ئاسیا كه به «النمور االسیویة » ناسراون، له رووی ئابووری له به رچاو رۆكی و با ئاستكی گه یشتوونه ته ئابووریییه وه پشكه وتنی په ره پدانی ته نھا و ته نھا وتانه ئه و پشكه وتنی نھنی ھۆكارو ده گن. جیھانیدا لكۆینه وه زانستییه كان بوو، كه دواجار بووه ھۆی پشكه و تنی ئابوورییه كه یان. كۆریای باشوور یه ككه له ده وه ته گه شه كردوه كانی باشووری رۆژھه تی ئاسیا، سانه زیاتر له ٧٠٠٠ ھه زار لكۆینه وه ی زانستی له سه رجه م بواره كاندا تدا ئه نجام ده درت. ھه ریه كك له و لكۆینه وانه سه ره ڕای ده ستكه وته مادییه كه ی بۆ وته كه، بواركی ئابووریش پش ده خات. ئه گه ر حای كۆرییه كان وابت، ئه وا پویست ناكات باسی ده وه تانی رۆژئاوایی بكرت، چونكه ئه و لكۆینه وه زانستیانه ی سانه الی ئه وان ئه نجام ده درت، له ژماردن

نایه ن.نه كاته وه ، رواه تی له گه شانه وه ی بیر با بگه شته وه ، ده یه وت ئه گه ر كوردستانیش، بیر له گواستنه وه ی نموونه ی ئه م وت و ئه و وت نه كاته وه ، به كو بیر له پشكه وتنی راسته قینه بكاته وه ، پشكه وتنی راسته قینه ش ته نھا له رگه ی په ره پدانی لكۆینه وه ی كۆرییه كانی به په یوه ندی فه رموون ناكه ن، بواش ئه گه ر ده گه ین، پی زانستییه وه براده رمانه وه له تیپی زه یتون بكه ن كه تا چه ند ھه فته یه ك له مه وبه ر له سه رخاكی خۆمان

میوانی خاوه ن ماڵ بوون.

20 تاوانبارانی ئه نفالتاوانبارانی ئه نفال ھه رچه نده دادگا بیاری له سداره دانی بۆ زۆربه یان ده ركردووه ، به م تائستا له زینداندا به زیندوویی ماونه ته وه . ھه ندك وای بۆ ده چن مه سه له ی له سداره دانه كه یان مه سه له ی سازشی سیاسیی بت و ھه ندكی تر ده یبه ستنه وه به مه سه له یاساییه كانه وه .

26 کام ئۆباما له عیراق؟ناوه نده سیاسییه كانی عیراق دوودڵ نه بوون له ده ربینی خۆشحای خۆیان بۆ سه رۆكی نوی كۆشكی سپی، به م نیگه رانییه كی زۆریشیان ھه یه له و بۆچوونانه ی سه باره ت به عیراق له خه یایدایه .

9

عیراق وهزیرانی سهرۆك مالكی نوریسیاسی پرۆسهی ئستادا له رایگهیاندپویستمان بووهو بهھز عیراقیدهوهتو دامهزراوهكانی بهچاككردنی ویستو ئاست له تاوه كو ھه یه یاسا

بن. گهلدا داخوازییهكانیروودانی له باس «ئهوهی وتی: مالكیله چوون، بهھههدا ده كهن كوده تاكه نییه كهسیش نییهو كودهتا عیراقدا

لبكاتهوه.» بیریھزه كه بوو لهكاتكدا مالكی وتانه ی ئهمئهفسهری چهندین عیراق ئهمنییهكانی

ده ستگیركرد. كودهتا ئهنجامدانی بۆ پالندانان «عهوده»هو گرووپی به پهیوهندیبوون تۆمهتی به عیراقییاندهسهت سهر بۆ گانهوهی بهعسییهكان بۆ كار و ھهوهشاوهیه بهعسی حزبی بهوهی سهربه تۆمهتباره گروپهكه پهیوهندییهكیان ھیچ ئهفسه رانه ئهو رایگه یاند بهعسه وه حزبی دوری عیزهت بای ناوی به وته بژك بهم دهكات،ئهفسه رهكانی عیراق بیاری ئازادكردنی حكومهتی تۆمهتهكانیش، نییه. بهھۆی ساغنه بوونهوه ی بهعسه وه حزبی به

دهركرد.سهركردایهتی دهكهم كه ئهفسهرانه ئهو و و پۆلیس له سوپا ڕۆهكانمان گهورهی ستایشی رایگهیاند؛ من مالكیعهقیهتكی زیندووكردنهوهی و دهكرت لوه باسی راگهیاندنهكاندا له ئهوهش و دهكهن ئهمنییهكان سهركهوتنه

لهناوچووه. نهفامانهی

سهپاند. روهندادا قهسابخانهكهی پالندانه ری ٣ بهسهر ھهتاھه تایی زیندانی نودهوهتی دادگای بونهدا پشھاتكی لهروهندا سوپای پشووی عه قیدی بهسهر ھهتاھهتایی بونهدا زیندانی بیاركی له روهندا، بۆ نودهوه تی سزای دادگایبهخۆیهوه ١٩٩٤دا سای له روهندا كه بووه كۆمهكوژییه ئه و پالندانهری ئهوهی بهتۆمهتی باگوسورا سهپاند تیونیست

٨٠٠ ھهزار كهس. كوژرانی بووه ھۆی بینیوبه تۆمهتبار كرابوون كه روهندا پشووی تری سوپای راگه یاند؛ دوو ئهفسه ری دادگاكه موزیس سهرۆكی ئیریك

درا. به سهردا ھهتاھهتاییان زیندانی بیاری بهھهمانشوه مرۆڤایه تی دژی تاوانی و كۆمهكوژی ئهنجامدانیجیهك ھهر له سته مكارهكان بۆ بهھز «پهیامكی به دادگاكهی بیارهكهی وۆچ رایتس ھیومان ڕكخراوی دهستبه ج

وهسفكرد. بن»

ناكاتهوه كودهتا له بیر كهس

نهبوو رزگاریان روهنداش تاوانبارانی

سهرۆكی جگری كهربولی عومهرپهرلهمانی له نهزاھه لیژنهیبودجهی رایگهیاند عیراق،و نایاسایی شوهیهكی به عیراق

خه رجدهكرت. نادهستوریكهربولیوتی:«بودجهیساهكانی٢٠٠٨ خهرجكراون ٢٠٠٧و ٢٠٠٦وخوازراوهكانیش خزمهتگوزارییه وئاستی نهكراون. پشكهشئاستی لهگهڵ خزمهتگوزارییه كانناكرن.» بهراورد خهرجییهكاندا

«تائستا له وهی جهختیكردهوهعیراق نهوتی ھهناردهكانی عهدادانهی ئهو و نهزانراوه

كارناكهن.» ھاوردهكراونبیره له نهوته ی «ئه و وتیشی: ھهمان دهردهكرن نهوتییهكانهوهبهندهرو له كه نییه نهوته ئهودهبرنه نهوتییهكانهوه كهشتییهده گهیهنت ئهوه ئه مهش دهرهوه،بهندهرهكهدا و بیرهكان لهنواننهوت ناوخۆیی دزهپكردنی

ھهیه.»

بودجهی بی دۆالر ملیۆنسای بۆ عیراقه خهمنراویدهستكارییانهی ئهو دوای ، ٢٠٠٩نهوتهوه نرخی دابهزینی بهھۆی

كرا. تیدا

ژمارهکان

نهوتی عیراق دهدزرت

٦٠ ئهوانهیه ژمارهی كهس ھهزاربهندیخانهكانی لـه كــهوهزارهتی ھهردوو و ئهمریكاعیراقدا، ناوخۆی و داد

بهندكراون.

٥٣توركانهیه ئهو ژماره ی ھهزارھهگری و دهژین یۆنان له كهتوركین، رهگهزنامهیھاووتیانی به یۆنانیش

دهكات. ئهژماریان تورك

٦٠

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

8

گانهوهی دهسهت و له حزب دوورخستنهوه ی دهبت كه دامهزراوه یهی ئهو بۆ دهسهتحكومهته، ئهویش كه بت دهسهت خاوهنسیاسییهكانی ھزه لهپشینهی ئهركیراستهقینهیه ھهنگاوی كوردستانه. ھهرمیسیفهتی به جهالل مام چاكسازیی. بهرهوله نیشتمانی، یهكتی گشتیی سكرتریپرۆژهیهكی بۆ جیاكردنهوهی ١٢دا -١٨ رۆژیئهندامانی بهردهم خسته حكومهت له حزبپرۆژهیهك وهكو ئهوانیش سیاسیی ، مهكتهبی

كرد. پهسهندیان چاكسازیی سه رهتای بۆدهستپككی تاهبانی پرۆژهیه ی ئهولهسهرتاسهری چاكسازیی بۆ دهبت راستهقینهچونكه كوردستاندا، ھه رمی دامهزراوهكانیسهرۆك پۆستی سهره ڕای تاهبانی قورسایی ھهرمدا له و حزب له عیراقدا، له كۆمار

پشنیاز ناتوانرت ھهرگیز كه فراوانه ھندهجبهجكردنهوه. واری نهخرته و پرۆژهكانیسیاسی مه كتهبی ئه ندامی ئهحمهد، عیماددهنگوباس سایتی بۆ لدوانكدا له یهكتی،لهگهڵ پرۆژهیه ئهم جیاوازی روونیكردهوهبۆ كه دهبینته وه لهوهدا تر پرۆژهكانیسكرتری خودی لهالیهن پرۆژهیهك یهكهمجارهجیاكردنهوهی و چاكسازی بۆ گشتییهوه،«پموایه بكرت، پشكهش حكومهت له حزبڕكهوتنی تهواوكهری دهبته پرۆژهیه ئهو

پارتی.» یه كتی و ستراتیژی نوانیهكتی سیاسی مهكتهبی ئهندامهی ئهوناتوانرت فه یهكونكدا كون له كه روونیكردهوه«پرۆژه كه جبهجبكرت پرۆژهیه ئهوو یه كتی دنیاشم و ھهیه به كات پویستی

ھهیه.» جبهجكردنیان مهیلی پارتی

پهرله مانی ئه ندامی شهھاب، خاه سۆزان «پرۆژهكه وتی: سایت ھهمان بۆ كوردستانو (ی.ن.ك) ئهندامانی زۆرینهی خواستیسهرجهم و كوردستان پهرلهمانی ئهندامانی تهواوهتی به حزب دهستی كوردستانه، خهكی

حكومهتی ئیفلیج كردووه.»میكانیزمی و پرۆژهكه دهبت پیوایه ؛ سۆزانڕای بهردهم بخرته پرۆژهكه جبه جكردنی ببینرت جبهجكردندا بواری له و گشتییكهسهكان و دهزگا سهرجهم جیاوازی بهب وتر جاركی دهتوانت بهوشوه یه و بگرتهوهپهره كوردستان ھهرمی له حزبایهتی كاریتا و بكات ئهكتیڤ پهرلهمان و پدهداتچاودری باشتر بتوانن پهرلهمان ئهندامانیبۆ گهندهییه كان سهرجهم و بكهن حكومهت

بكه ن.» ئاشكرا گشتیی ڕایخاوهنی لهوهكرد؛ باسی شهھاب، سۆزانله پرۆژهكه ئهوهش تاهبانییه پرۆژهیه ئهو جیادهكاتهوه،»دهریدهخات تر پرۆژهكانیكه بهوهكردووه دهركی تاهبانی سهرۆكئستا بهمشوه یهی حكومهت بهرده وامیدهبات، الوازبوون بهرهو كوردستان ھهرمی دهردهخات تاهبانی پاكی نیهت پرۆژهكهو حكومهت له چاكسازیی و گۆڕانكاریی بۆ

حزبدا.»مام پرۆژهكهیدا پشكهشكردنی سهروبهندی لهبكهینه یهكتیی «دهمانهوت وتی: جهاللله بۆیه موئهسه ساتی، و دامهزراوه حزبی ھهمهالیهنمان چاوخشاندنهوهیهكی نودا سایسیاسیی بوارهكانی ھهموو بۆ بهدهستهوهیهو ڕكخستن و پشمهرگایهتی و حكومی و

یهكتیی.» جیاجیاكانی مهكتهبه كاروباریكوردستان خهكی جهالل، پرۆژهیهی مام ئهوبه ھهچنیووه. لهسهر زۆریان ھیوایهكیدهستی پرۆژهیه ئهو كه ئهوهن ئومدیبۆ خهكی متمانهی و بكاتهوه حكومهتسای بگتهوه. ده وهت دامهزراوهكانی

سایی بكاته كوردستان خهكی بۆ ٢٠٠٩چاكسازیی.

جه الله وه مام لدوانهكانی و پرۆژهكه له وهكو دتهگۆ پرۆژه كه بهڕاستی ده ردهكهوت،بهكو حكومهت، جگرهوهی نابته حزب چیدیراستهقینهكه ی ئهركه بۆ دهگهڕتهوه حزبو سیاسه ت بۆ كادره پگه یاندنی كه خۆی

دهسهت. وهرگرتنی بۆ حزبه ئامادهكردنی

ڕۆژ ٧

حكومهت چاكسازیی حزب و

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

ھهرم وهزیرانی ئهنجومهنی سهرۆکایهتی

11

به سهر مرۆڤی مافهكانی ئهنجومهنیكۆشكی له یهكگرتووهكان نهتهوهخولی ژنف، له نهته وهیه كگرتووهكاندۆسی بۆ نودهوهتی مونتهدای یهكهمی

گردا. كهمایه تییهكانتوژینه وه كرابوو به مونتهدایه تایبهت ئهوپهروهرده له كهمایهتییهكان رۆهی مافی لهلهگهڵ یهكسانبوونیان گرنگی و فركردن وسهنتهری تیدا كه زۆرینهكاندا رۆهیڕاوژكاری یاسایی و بۆ لكۆینهوه كوردیله كوردییه سهنتهره ئهو بوون. ئامادهیسیاسه تی لهو باسیان موداخهلهدا دوودژی سوریا كرد كه حكومهتی جیاكردنهوهیه

قوتابخانه له كوردی فربوونی وتنهوه و و كوردی زمانی به ئاخاوتن له به ڕگریكردن دهكات، پهیهوی كورد گهلیفربوونی پهیمانگه كانی كه تایبهتیشدا فركردنی خولی له تهنانهت تایبهتییه كاندا، و گشتیی زانكۆ و پهیمانگه و

ده كهن. پشكهشی كوردی زمانیپشتگوخستوه كوردییهكاندا ناوچه له خوندنگهكانی و خوندن پرۆسهی سوریا حكومهتی كه رونكردهوه ئهوهشیانمامۆستایانهش ئهو دهردهكرن، خوندن له چاالكییهكانیانهوه بهھۆی زانكۆكاندا خوندنگه و له خوندكارهكانیش و

دهكرن. دهستگیر دهنهوه كوردی وانه ی تایبهتییهكاندا خوله له كهنهتهوه ره سمی پگهی له كوردییهكه سهنتهره لهنویشیاندا ئهوهی و بهشداربووهكان موداخهله ی ئاماژه یه جی

بودهكرتهوه. یهكگرتوهكاندا

عهرهبی دهوهتانی وتی:كۆمهگای ھاوبهشیسهبارهت دهكهن نودهوهتیئران مه ترسییهكانیئهتۆمی به

جیھانی. ئاسایشی لهسهر

رایس كۆندۆلیزاوتی: توركی نوسهریبهردهوامه، توركیا دهوهتیو نوسهران سزادانی له بوبوونه وهی له رگرتن

قهدهغهكردنی. و كتب

پامۆكی ئورھانسندوقی وتی: زوبدیبیاری نودهوهتی دراویسهر قهرزهكانی ی ٪٢٠ داوهدۆالره ملیار ٣٠ كه عیراق

كهمبكاتهوه.

جهبر باقر

دهسهتهكان. به كارھنانی و لهگهڵ دهستوور مامهه كردن له مالكی بریتییه له گهڵ كورد ناكۆكییه كانی كرۆكیدهستوورو له گهڵ مامهكردن له خۆی مالكیدا لهگهڵ كورد ناكۆكییهكانی كرۆكی رایگهیاند؛ كورد بهرپرسكی بایدهستووری جبهجكردنی مافی خۆی تهنھا پیوایه مالكی ئستا دهبینتهوه . ده سهتهكان، به كارھنانی چۆنتی

ھهیه.ئه فسهركی دانانی و موس له كورد ئهفسهرانی بهالبردنی مالكی دواییهی ئهم بهھهسوكه وتهكانی سهبارهتكوردهكه وتی: بهرپرسه مالكییهوه، كهركوك لهالیهن تیپی سهربازی سهركردهی وهك دهعوه حزبی سهربه بایدهسهتهكان ناكرت سهرلهبهری بهم وهزیراندایه ، سهرۆك دهسهتی له تهشكیلییهوه لهرووی «ھهرچهنده ئهوه

بهكاربھنرت. كاتكدا لهھهموو

ئیسالمی بای ئهنجومهنیبه سه بارهت خۆی گومانهكانیھهرمی پكھنانی یاساییبوونیھۆشیاریدا؛ و دووپاتكردهوه بهسرهھهبژاردنی پرۆژهكه لهوانهیهتووشی پارزگاكان ئهنجومهنی

بكات. پشوویرازیبوونی سه در رهوتی ھاوكاتبه فیدرایی پرۆژه یهكی بهھهر«داگیركه ر»وه دهرهوه ی چوونه

گردا.نووسینگهی گشتیی ئهمینداریرایگهیاند؛ له بهسره ئهنجومهنی بابهسره ھه رمی له سهر دهنگدان كاتیھه بژاردنهكان ونهی و نییه دروستپشووی تووشی ھاووتیان الیدوو دهنگدانهكه بهتایبهتیش دهكات،ھهبژاردنی ئهنجومهنی بهر له ھهفته

دهبت. تهواو پارزگاكانمیاحی عاید ترهوه لهالیهكیله سهدر نووسینگهی بهڕوهبه ریسهدری رهوتی رازیبوونی بهسره بهسرهی ھهرمی پرۆژهی لهسهرداگیركهر دهرهوهی به»چوونه گردا

عیراق.» له

یاساییبوونیھهرمی بهسره

دهكات تاوانبار سوریا كورد،

ناكۆكن دهستوور لهسه ر

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

10

بۆردومانه پاش كه بابهتكیدا له سامه ڕائی وهفیقجهنگییهكانی فۆكه دواییهی ئهم بهردهوامهكانیناوچه سهر بۆ ئران تۆپخانه كانی توركیاو بویكردهوه، كوردستان ھهرمی سنووییهكانیئران و توركیا له ھه ریهك شوازهی ئهو رایگهیاند؛توركیا جیاوازه. دهكه ن پیاده ی كورد به بهرامبهرئرانیش و عهلمانی تگهیشتنكی چوارچوهی لهھهسوكه وت دینی دهسهتكی ھهژموونی بهبه سهركرده كان ھهردووكیان بهم دهكهن،

ئامانج. دهكهنه جیاواز شوازیئهو كارانهی دیارترینی دهكات لهوه سامهڕائی باسبه بهرامبهر ئران قودسی فهیلهقی ھهواگریتیرۆركردنی ئهنجامیداوه كورد، سهركردهكانیله بووه ھاوڕی دوو قاسملۆو د.عه بدولهحمان

نهمسا.» وتی له ١٩٨٩ سای«ھیچ دهت: توركیاش ھهواگری به سهبارهتسیاسیی نهیاره لهدژی تیرۆركردنی كاركیبهم نهكراوه، تۆمار لهسهر یاخیبووهكان و

ئیئتیالفی لیستی وتی:به ده نگ یه كگرتوو، عیراقینادات ٢٠٠٩ سای بودجهیدانیشتوانی سهرژمری تا

نهكرت. پارزگاكان

سهغیر جهاللهدینپارتی چهكدارهكانی وتی:كركارانی كوردستان«باكوریلهو تا بهكاردهھنن عیراق»دۆستایهتی زیان له رگهیهوه

عیراق بدهن. توركیا و

گوڵ عه بدوهوه ٢٠٠٣ سای له وتی:ھهرم توركیا، و ئرانتا بهم دهكهن، بۆردومانھهوستكی بهغدا ئستانهبووه. لهوبارهیهوه روونی

ئیحسان محهمه د

كه ئهوروپییهكه ئهمنییه نردهیرایگهیاند؛ ناسراوه (یولكس) بهئهنجومهنی ڕپدانهكهیمافی نودهوهتی، ئاسایشیھهمواركردنی یان رهتكردنهوه دهدات یاسایانهی و بیار ئهوكۆسۆڤۆوه حكومه تی لهالیهن كهبیارانه ئهو ئهگهر دهركراون. بیارهكانی یان نردهكه دژی

بت. یهكگرتووهكان نهتهوهسربیا وهزیری بۆگدانۆڤیچ گورانكاروباری كۆسۆڤۆ ئاشكرایكرد بۆنوان په یوهندییهكانی كهكۆسۆڤۆ سربهكانی و بهلگراد(یولكس)دا نردهی له تهنھاخۆی و ده ھنت كورت لهگهڵ نزیكبوونهوهیهك لهھهرسریبرینیتچا دهسهتدارانی

دهپارزت.له نردهكه چاوه ڕواندهكرتدیاری چوارچوهیه ئهو بیاركداكۆسۆڤۆ حكومهتی كه بكاتو نردهكهش كاری پبكات دهبتجبهجكردنی ئهندازهی چاودری

ده كات. بیاره ئهو

كۆنتۆكردنیكۆسۆڤۆ

ھهرمیدا ئاستی لهسهر كوردی دۆسی

سهرۆكی ئۆجهالن، عه بدو دهستگیركردنیكاره لهو یهككه كوردستان كركارانی پارتیھهواگری دهزگای ھاوكاری به دهگمهنانهی

داوه.» ئهنجامیان نودهوهتی«ھهرچهنده جموجوی دهكات لهوه سامهڕائی باسچاودری وردی به زۆر ئران، كوردییه كانی حزبهو سنورییهكان ناوچه سهختی بهم ده كرت،تر چهكدارهكانی پارته كركاران و پارتی ئهزموونینھنییهكان جوه تهواوی كۆنتۆكردنی وایانكردوهسنوورییهكاندا ناوچه له چهكدارهكان گرووپه ولهوپهڕی ئرانییهكانهوه ئهمنییه ھزه لهالیهن

بت.» سهختیدابابهتهكهیدا تری له بهشكی سامهڕائی وهفیقبه پشت توركیا كه دهكاته وه روون ئهوهله دهبهستت ئاسمانییهكانی دیدهوانییه توانابۆرودمانهكانی بهم ھرشهكانیدا، ئهنجامدانیڕاستهوخۆ زیانی و كورانهیه بهشوهیه كی ئران

ده گهیهنت. كوردییهكان گونده به

ڕۆژ ٧

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

13 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

له شۆڤنی عهقی مهترسیی چیدی دهزانی،له و لهسدارهدان به ئایا نامنت؟ عیراقداپشوو، رژمی سهركردهكانی توندكردنی زیندانخواستی و عهرهبیزم پان سیاسهتی له وت چیتررزگاری تر نه تهوهكانی و كورد قابدانهوهی له

دهبت؟ئهمۆی بۆ رهنگه پرسیارانه ئهو ئهری وهمیئهو ئستا راسته بت. قورس زۆر عیراق،وهك بهردهوام بهم بووه ، خامۆش عهقیهتهدهرفهتك چاوهڕوانی خۆهمش، ژر ئاگریچاوهڕوانی بگهشتهوه. دووباره تا دهكاتوهكی تا دهكات مژوویی سیاسیی دهرفهتكیخۆی نهك تۆهی و وه ربگرتهوه دهسهت جارانبكاته وه عهرهبانهش لهو بهكو كورد، له ھهردهسهتهكهی. لهدهستدانی سهبهبكاری بوونه كهبچن، بۆ وای خۆشباوه ڕییهوه له ھهندك لهوانهیهدهسه ت بۆ وه رگرتنهوهی دهرفهتك عیراقدا لهمژوو به م نهماوه، شۆڤنییهكانهوه لهالیهنمهبن ئهوه چاوهڕوانی ھهرگیز دهت؛ پمان

بارودۆخه بهم شۆڤینییه، سیاسییه فیكره ئهوتدهپهڕت، پدا وتی ئستا كه سیاسییهیبیری تهسلیمی خۆی و بت كۆتایی بهئاسانی

بكات. فهنابوون

مهعنهوی دهستكهوتیكهسوكاری و ھهه بجه بۆ كورد، بۆ راستهكهسانهی ئه و دادگاییكردنی ئهنفالهكان،كوردا قهتوعامی له دهستیان راستهوخۆبه مهعنهوی دیارییهكی و دهستكهوت ھهبووه،عهلی وهك كهسكی لهسدارهدانی رهنگه نرخه.دواتر و ئهنفال دۆسییهی لهسهر مهجید حهسهنبۆنهیهكی كورد بۆ ھههبجه، كیمیابارانكردنیئیتر نییه، مانایه به و ئهوه به م بت، خۆشبشۆ، دهستان و بنه ئاو تهواو، شتك ھهمووگورهی به دادگایه ك چۆن وهك پویسته بهكومادی بهشوهیهكی جیھان، لهبهرچاوی و یاسادروستبووه ، تاوانبارانه ئهو دادگاییكردنی بۆسیاسیی ئیرادهیهكی به و یاسا گورهی به ئاواش

كه بكرت شۆڤینییه سیاسییه عهقه ئهو دادگاییبوون. كارهساتانهوه ئهو پشت له

رگه سیاسیی ھهوستی و سیاسیی كرداری بهشۆڤینی سهرھهدانهوهی فیكری گهشانهوه و لهئهمنی باری باشكردنی بیانووی به بگیرت. عهرهبی ئهو موجامهلهی سیاسیی پرۆسه ی سهرخستنی وعهقه ئهو چونكه نهكرت، سیاسییه عهقهفیكركی سیاسیی ده ستی سیاسییه پهروهردهیبا دهرفهتك ھهر دهتوانت توندڕهوه، ھندهجهماوهرهكهی و بقۆزتهوه بت كهمیش چهندرهنگه ئهو دهرفهته دهوری خۆی كۆبكاته وه. لهئاسانی به عیراق، له ئهمریكا ھزهكانی بوونی بهھزهكانی بهم به پاشهكشهی نهكهوت، دهستدهبت، زیاتر دهرفهته ئهو دهستكهوتنی ئهمریكا،تهنھا ده رفهت دهكه ین، كاتك باسی نییه مهرجبهكو بچت، سیاسیی كودهتای الی بیرمان بۆسندوقهكانی رگه ی له دهرفهتهیان ئهو لهوانهیه

بكهوت. دهست دهنگدانهوهئه بوبهكر مهھدی

12

بابه تی ڕۆژ

له مژه كورد، ھه ه بجه ده الونته وه ، نه ته وه ، ناسنامه ی مه زومییه تی وه كو پده كات. به رده رگای ئه و و به رده رگا ئه م ره نگه له خه یای كه سماندا نه بووبت، رۆژك ھه ه بجه بیناقاقای له ده ستیان ئه وانه ی بیاری كه شاره ی ئه و له ھه مان گیركرد، خنكاندنی ھه ه بجه یان ده ركرد، دادگاییبكرن

و چاوه ڕوانی په تی سداره بكه ن.كورد بۆ ره نگه تاوانباران، دادگاییكردنی به م بت، ره مزی دیارییه كی ھه ه بجه و دادگاییكردنه كه پشت سیاسییه كانی ئاراسته دادگاییكردنه كه مادییه كانی ئه نجامه له زۆر

گرنگترن.

تاوان بۆ ده ستكه وتی سیاسیی نییه تاوانك زاده ی به رده وام دادگاییكردن، كه كه سك به مانا خودگه راییه كه ی ئه نجامی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

دابت، به كو زۆر تاوان له ھاوشوه ی تاوانی ھه ه بجه ، ئه و كه سانه ی كه راسته وخۆ ئه نجامیان

داوه ، ئاگایان له مه حموی بزه وا نه بووبت.بۆمبی به ھرۆشیمای كه فۆكه وانه ی ئه و ئه تۆمی كاولكرد، نه ھیچ ناكۆكییه كی شه خسی له رۆژكیش نه ھه بوو، ژاپۆنییه كاندا له گه ڵ رووحله به ر ھه رچی داینابوو، خۆیدا خه یای قه توعام ھرۆشیمادا وه ك شاركی له ھه یه جینۆسایدكردنی بیاری كه ئه وه ی بكات. ئه مریكا سیاسییه كه ی رژمه ھرۆشیمایدا، به ده یویست كه بوو سیاسییه ئیراده ئه و و جه نگ دوای ناكازاكی ، و ھرۆشیما كاولكردنی ژر بخاته جیھان دنیاو زلھزی تاكه ببته

كۆنتۆی خۆیه وه .ئه و سیاسیی رژمی له الیه ن كاتك ھه ه بجه مه به ستی جینۆسایدكرا، عیراقه وه ، كاتی كورد بوو؛ ئه وه رژمه كه شۆڤینی عه قیه تی له بۆته ی عه ره بایه تیدا بتونته وه ، جا ئیتر له رگه ی كوشتوبه وه بت یان له رگه ی بیاری نه ته وه یه تی ناسنامه ی بۆ گۆڕینی سیاسیییه وه

كورد.ده سه تدارانی سیاسیی عه قیه تی كاته دا له و له جه نگی ده كرده وه ؛ له وه بیری به غدا، كه پرۆسانه شی به و بت. سه ركه وتوو ئراندا، كورد، له دژی جه نگه وه ئه و كۆتاییه كانی له كۆتایی كوردستان شۆڕشی ده ستپكردبوو، پبھنت و نه ته وه ی كوردیش به زه بری ھز و دواتر ئه وه ی كه ده منته وه به بیاری سیاسیی تا بتونته وه . عه ره بایه تیدا چوارچوه ی له ده وه تكی خۆیان بۆچوونی به سه ره نجام چوارچوه ی له دواتر بكه ن، دروست به ھز دروشمه كانی « الوحدة ، احلریة ، االشتراكیة »دا پشیانكرا ئه گه ر كه نداو، ناوچه ی سه رجه م رۆژھه تی ناوه ڕاست بخه نه ژر ركفی سیاسیی

خۆیانه وه .

دادگاییكردنی فیكرتاوانی ھه ه بجه زاده ی ئه و بیروبۆچوونه شۆڤینییه بوو، زاده ی ئه و یۆتۆپیا و خه یاپوییه سیاسییه پوه خه ونیان رژم كاتی ئه و سه رانی كه بوو ده بینی . ده شیانزانی ئه و خه ونه یان ب تواندنه وه قابدانی كورد، له ب باشترین حاه تدا له یان

ناچته سه ر.دوایی به با چوونی ئه و خه ونه ، دوای كۆتایھاتنی ده سه تیان، ته نانه ت دوای نه مان و له سداره دانی

سه دامی سه ركرده یان، فكره كه یان ھه ر ماوه .و سه ركرده كان زۆربه ی رۆیشتن؛ ئه وان له سه ر پشتر رژمه كه ش بیاربه ده سته كانی تاوانه كانی دوجه یل، ئه نفال و راپه ڕینی شیعه كان سه دام ھاوچاره نووسی ھه ندكیان دادگاییكران، تریشیان ھه ندكی سداره دران. له و بوون بیاری له سداره دانیان بۆ ده رچووه و چاوه ڕوانی ئه وه پرسیاری به م ده كه ن، جبه جكردنی ده كرت؛ ئایا به نه مانی ئه و كه سانه كه رۆژك عه ره ب یه كتی ئاھه گری به خۆیان رۆژان له

با ھه ه بجه بیانوو بت

دادگاییكردنی فیكری شۆڤنی به ته نیا جی مه ھن،

.. نئه مشه و زریان ده یچ، ته مومژ دای ده پۆش. نفمانگه شه و ده ی

ك ئه یزانی كه رۆژێ ،دێ ئه كرێ به گۆرانی ..ده مه و به ھار دته وه ،دته ناو ئاوی كانی .

15 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

بنه بكردنی بهبیانووی دهوروبهری و خانهقینتووشی بهغدا و ھهولر كه بوو نزیك زۆر «تیرۆر»،لهكاتكدا بكات. توند سهربازی ڕووبهڕوونه وهیه كیلهدوای ناوچه كهدا له پشمه رگه جگیربوونی پاشئاسایشی ناوچهیه ئهو بهعسهوه رژمی رووخانیمالكی ھهنگاوهی ئهو ببوو. بهم سهقامگیری تداپگهی الوازكردنی سهپاندنو «خۆ بۆ ھه وك بهكه ھهبوو ئهوهش بۆچوونی لكدرایهوه». كورد بهسهر بهسره شاری له عیراق سوپای سهركهوتنیلهخۆبایبوون توشی مالكی چهكدارهكاندا گروپهپارتهكهی پگهی ڕیهوه لهو دهیهوت كردووهو

بكات. بهھز داھاتوو ھهبژاردنهكانی بۆ خۆیسوننانهی عهرهبه ئهو نزیككردنه وهی ھهروهھا بهعسن، پاشماوهی بهوهی دهكرن تۆمهتبار

مالكییه.» تری ئامانجكیمهسهلهی ھهوهی مالكی، سهرنهكهوتنی ئهو پاش

ناوچه له «ئیسناد» ھزهكانی دروستكردنیتوندی ناڕهزاییهكی دیسان لهسهرهكان ناكۆكی به كو كورد، سهركردایهتی الی تهنھا نهكدهسه ت نو عهرهبهكانی الیهنه زۆربهی الیسهرجه م دروستكرد. عیراقیش پهرله مانی وئهو بۆ خۆیان دژایهتی كوردستانییهكان پارته بهیاننامهیهكی له دهربی. مالكی ھهنگاوهیئهو یهكتیدا مهكته بی سیاسی پارتی و ھاوبه شیھهوهكانی ھهمان درژكراوه ی به ئهنجومهنانهیانوهسفكرد. «جاش» دروستكرنی بۆ بهعس رژمیبۆ لهڕهتدانهوهكانی كوردستانیش ھهرمیئهمسادا ١١/٣٠ی بهرواری له كه مالكی نوریئهو دروستكردنی له ھۆشیاریدا بوكرایهوهچونكه لهسهره كان، ناكۆكی ناوچه له ئهنجومهنهناسهقامگیریو دروستبوونی «مایهی دهبته

كوردستان.» كۆمهگهی شیرازهی لهباربردنی

دهركهوت كشانه، ئهم دروستبوونی سهرهڕایتوانیویهتی به گشتیی كورد، سهركردایهتی ئهو روبهڕووبونه وهی له حهكیمانه سیاسه تكیتوانیبت نهشیان ئهگهر پیادهبكات، كشانهدا كهم الیه نی بهتهواوی چارهسهر بكهن، كشه كانگرتووه. كشانه ئهو تهشه نهكردنی به بهریانچارهسهركردنی بۆ لیژنهش پنج ھهروهھا

پكھنران. بهغدا و ھهولر نوان كشهكانیڕهشبین نابت «مرۆڤ دهت: گوپی د.فایه ق نونه رانی دهستوور، راگهیاندن، چونكه ببت،و ھهیه عیراق حكومهتی و پهرله مان له كوردكهناه ئهو ھهیه، دهتوانین لهڕی گرنگمان پۆستیدیموكراسی و دیپلۆماتی خهباتكی جیاوازانهوه ناھاوسهنگییهی ئهو ئهوهی بۆ بكهین، وپچبكهینهوه.» ھاوسهنگی دهبت دروست خهریكه

نامیق ھرش ـ ھهفتانه

کشهکان کاکی کهرکوک

14

ئاراسته

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

كوردی سیاسهتی ھهسهنگاندنی بۆجگهی نامانهوت رابردوودا، سای لهوهك بهكو بگرینهوه، لكۆینهوه ناوهندهكانیسهر كشهكانی له ھهندك وهبیرھنانهوه یهكتووشی گرژیانهی و ئهو كوردی سیاسهتی رگهی

بهرچاو. دهخهینهوه ببووھه په سردراوهوه كشهیه كی چه ند به كورد سهرهتا ٢٠٠٧ له بوو بیار كه ٢٠٠٨هوه سای نایه پیمادده ی كشهی لهوانه بكرن، چارهسهر دامیكانیزمی عیراق، دهستووری ھهرچهنده ،١٤٠كشهیه ئهو بهم دانابوو، جبهجكردنی بۆھهرمیش مایهوهو نهكراوی چارهسهر بهحكومهتی ئهستۆی خسته بهرپرسیارتیهكه یماده ئه و جبهجكردنی له خهمساردی به بهغدا و

كرد. تۆمهتباری دهستووریهداھاوپهیمانی لیستی ئهندامی شه بهك ئهحمهد پیوایه؛ عیراق پهرلهمانی له كوردستانئاسانیه و به و ١٤٠ زهحمهته مادهی جبهجكردنیو «ناكۆكی دهچن، بۆی كهس ھهندك كه نییهتدایه.» زۆر نودهوهتی ھهرمییو دهستوهردانیماده كه له چاره سهری گرنگه «زۆر وابوو ئهو پی

بت.» كهركوكهوهپارتی پشووی سهرۆكی گوپی د.فایهق پویسته بوایهدایه لهو كوردستان چارهسهی عیراق، كه ركوك، خودی ئاستی لهسهر كورد،چاره سهكردنی ھهوی نودهوه تیش و ناوچهكه

كشه چارهنووسسازهكانی بدات.

سهر بۆ كهركوك «بهگهڕانهوهی وتی: گوپی سهركهوتوو فیدرای سیستمی كوردستان، ھهرمیباشتر توركمان كورد و گرفتی گهلی دهبت، تر

دهبت.» چارهسهر

نهوتییهكان گربهسته و بودجهله تربوو یهككی ھهرمیش بودجهی مهسهلهی بهشوهیكی كه بهغدا، ھهرم و نوان كشانهكانیبه ھۆی چاوهڕدهكرت به م چارهسهركرا، كاتیعهرهبی لهسهر ئهوهی الیهنی ھهندك سوربوونیلهنوێ سهر كشهیه ئهو بت، ٪١٣ كورد بودجه ی

سهرھهبداتهوه.دهكرت كشهیه ئهو شهبهك ئهحمهد بهبوای چارهسهر دانیشتوانهوه سهرژمریكردنی لهڕیلهسهرتاسهری ٢٠٠٩دا سای له بیاره كه دهبت

بدرت. ئهنجام عیراقدادهبت كه ھه بوو رای ھه مان گوپی د.فایه ق قه ناعهت سهرژمریهوه لهڕی كوردستان، ھهرمی

١٧٪یه. ئهو شایهنی كورد كه بكات بهغدا بهكه كۆنهیه گرفته ئهو ھهرم، نه وتییهكانی گربهستهده بتهوه، نوێ بهغدادا و ھهولر له نوان بهردهوامئاۆزییهكانی له ھه بوو خۆی پشكی ٢٠٠٨دا لهلهوخانهی بوو یهكك ھهردووال و نوانبۆ ھهرمدا وهفدی سهردانهكانی له بهردهوامجاركیش ھهموو دهكرا. لوه قسهوباسی بهغدادهمایه وه. چارهسهركردن بهب خۆی وهكوكشهیهی ئهو ئهوهی سهرهڕای شهبهك ئهحمهد

خسته بهرپرسارتییه كهی وهسفكرد «ئاۆز» بهئیتیحادی «حكومهتی وتی: بهغداو ئهستۆیھهرم ئه وهی بهھۆی پیوایه ئه و كرد.» ئاۆزیكردبوو، گربهستی سهدامیش رووخانی پششهرعیهتی له جۆرك دهستووریش «بهپی بۆیه

یاسایین.» گربهستهكانی وهرگرتووهوئیتیحادی گازی و نهوت یاسای چاودران بهبوای كه بھنت كشهیه بهم كۆتایی ھهیه لهتوانایدا له ھهریهك و ھه یه یاساكه ڕهشنووسی دوو ئستاتر كه الكهی ڕازین جۆرهیان بهو به غدا و ھه ولر

دهكاتهوه. ڕهتیالیهنه یاساییهكهی له مهسه لهیه «ئهو وتی: شهبهك

سیاسیی.» كشهیهكی بۆته دهرچووه و

دهنتهوه كشه سوپاناوچهی بۆ عیراق، سوپای ھاتنی مهسهله ی

و گرژی سای ٢٠٠٨میانــهوی سیـاســـهتـــی

و ھه وراز ھهرچهنده كوردیدا، سیاسهتی له بوو گرژی ٢٠٠٨ ساكی سایسای ناتوانین بین بوو. تدا باشی دهسكه وتی به م بوو، تدا نشویده توانین بهكو شكستبووه ، سای بوو، گرژی سای ھه رچهنده رابردووئه گهر ئهو میانهوییهك بووه. كوردی سیاسه تی میانهوی بین سای

لهگهڵ ره شه مریشكه بگهشتبایهته شت ھهندك رهنگه نه بووایه، میانهوییهھهموو كورد سهلماندی میانهوی ئیتیحادیدا. حكومهتی عیراقییهكان و ھزه

نییه كه ئهوه مانای ئهوهش بهم ئه نجام، ناگاته تووندڕه وی به شتكپداچوونهوه نهبت. به پویستی كوردی سیاسهتی ھهندك جومگهی

17

پشتراستكردنهوهی بۆ نهدیووه.» بهخۆیهوهپه رلهماندا تهمهنی «لهماوهی وتی: قسهكانیشیپهرلهمان دانیشتنانهی ئهو ئهوهندهی كات ھیچتهماشای خرۆشهوه و بهجۆش خهكیلهڕی كه نهكردووه پهرلهمانی دانیشتنهكانی

دهگوزرایهوه.» میدیاكانهوه

زۆر جیاوازیگهرموگوڕی ئامادهیی مامۆستای لهتیف ھرشبهجیاوازی ده بهستتهوه پهرلهمان دانیشتنهكانیبهراوردكردنیشیان و په رلهمانهكه ھهردوو پكھاتهیتهئكیدیش قههم دهدات، نازانستی له بهكاركیھهردوو لهنوان زۆر جیاوازیه كی لهبوونی

عیراق پهرلهمانی پیوایه دهكات، پهرله مانهكهدانهتهوهیی و مهزھهبی و ئهتنیكی گروپی زۆرترینكوتلهكانی و زۆری حزب جیاوازیی كۆبوهته وه و تدادانیشتنهكان كه بۆئهوهی ھۆكاربووه پهرلهمان نوقسهكردن زۆرترین یاساكان لهسهر دهنگدان وو ھاتنهده رهوه تائاستی لهخۆبگرت، ملمالن و پهرلهمانی له بهم بهجھشتنی دانیشتنهكانیش،نهتهوهیی كشهی نهبت وجودی ئهوهی ھهرمدا

مهزھهبییه . وپیوایه؛ عوسمان د.مهحمود ھهرچهنده كوتلهكانی و گروپ لهنو سیاسیی تهوافوقاتی لهبهر دهبهن، بهڕوه دانیشتنهكان پهرلهماندانهتوان پهسهندكردنی خۆی ئهگهر پهرلهمان ئهوه

لهڕگهی ئهوا یهكالبكاتهوه، یاسایهك پرۆژه ھهرھهمووالدا، لهنوان بهڕكهوتن و كوتلهكان سهرۆككات ئهو دهدۆزرتهوه . بۆ كۆتایی فۆرمهلهیبه نموونهشی دهكرتهوه، پهرلهمان ئاراستهیئهمنی رككهوتننامهی پهسهندكردنی مهسهلهی«دوای ھنایهوه و وتی: عیراق و ئهمریكا نواننهگه یشتنه په رلهماندا له پهرلهمانتاران ئهوهیرككهوتننامهكه، پهسهندكردنی لهسهر ئهنجامخۆی و داواكاریی له كوتلهكان پشنیار ھهریهكهو رككه وتننامهكه پهسه ندكردنی به به ستهوهلهسهری پهرلهمان نو كوتله كانی زۆرینهی دواتر

پهسهندكرا.» و درا لهسهر دهنگی و رككهوتنئهحمهد زانا حهمهخان- سالم ھهفتانه :

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

کوردستان پهرلهمانی

16

ئاراســتـه

ئه نجومهنی ئهندامی عوسمان د.مهحمودھاوپهیمانی لیستی لهسهر عیراق، نونهرانیپهرلهمانكی به عیراق پهرلهمانی كوردستان،«تائستاش دهت: و دهكات وه سف تهمهڵلهسهری كه نییه كارنامهیهكی عیراق پهرلهمانیبۆ ئه وهی پهرلهمانتاران، روونی بۆ به رچاو بواتئهنجومهنی ئهندامانی دانیشتنهكان، سازدانی بهرلهدانیشتنهكان سهرهكی تهوهرهی بزانن نونهران

دهبن.» تایبهت بهچییه وهنونهرانی ئه نجومهنی دانیشتنهكانی عوسمانو وهسفكرد بهكالۆریا تاقیكردنهوهی به عیراقینازانیت پهرله مان دهگهیته كاتهی «تائهو وتی:پرسیاركت چ نازانیت ھهروهك ده كرت، چی باسی

بۆدتهوه.»پهرلهمانی ئهندامی ھهورامی عهبدو بهرزانپه رلهمانی سهوز، لیستی له سهر كوردستان،گهرموگوڕ و ئامادهبوو پهرلهمانكی به كوردستانینموونهیی پهرلهمانكی به «دهتوانین وهسفكرد،

بكهین.» وهسفی ناوچهكه ئاستی لهسهرھمن پهرلهمانتاره ئهو بۆچوونهكانی له جیاسیاسییهكان زانسته دهرچووی رهشید حهمهنهیتوانیووه نهك كوردستان پهرلهمانی پیوایه؛بهكو بكات، خۆی كاری ئهدای پویست وهكودانیشتنهكانی بداته گهرموگوڕیش نهشیتوانیووه حكومهت بهسهر راستهوخۆی كاریگه ریی ونموونهی ئهو بهجبھت. حزبهكانهوه وكه ھنایهوه وهزارهتهكانی یهكنهخستنهوه ی

بهڕهسمی كوردستان پهرلهمانی چهندجارك كردووه داواشی و كردوون یه كخستنه وهی داوایبهم بكرت، پرۆسهیه دا لهو پهله ھهیه ھهرچۆنكئهو حكومهت و حزبهكان بت، لهگه ڵ تائستاشی

نهكردووه. بهجج پهرله مانیان داواكارییهی

جوان نموونهیهکیخستوویهتیه په رلهمان كارانهی لهو یهكك پهیهوی ھهمواركردنی خۆیه وه كاری ئهولهویه تیبوایانوایه پهرلهمانتاران له زۆرك كه ناوخۆیهتیبه زیاتر ده سهتكی بهھه مواركردنی كه باش ئهمهش فاكتهركی پهرلهمانتاران دهبهخشت،

كارهكانی داھاتووی. چاالكتركردنی بۆ دهبتو كوردستان پهرلهمانی بهراوردكردنی له بارهیكوردستان، پهرلهمانی پیوایه ھه ورامیی عیراقیشبهراورد و دهوروبهر ئاستی له توانیوویه تی

بكات. پشكهش جوان نموونهیهكی بهعیراقیشپه رلهمانتاران رووبهڕووی ره خنهیه ئهو كات زوردهنگدانیشیان تهنانه ت و دانیشتنهكان كه دهكرتهوهنهك دهچت بهڕوه موجامهله بنهمای لهسه رگهرموگوڕی نموونهی كاتهشدا لهم تر، شتیو دننهوه عیراق پهرلهمانی دانیشتنهكانیبت كارا ھنده پهرلهمان دهبت كه پیانوایه بگوازتهوه دهرهوه ملمالنكانی و ناكۆكی بتوانتببته پهرلهمانتاران دهنگدانی لهووه و ناوهوه

كشهكان. یــهكالكردنه وهی بۆ مهحهك سهنگیزانكۆیه، كشمهكشم خوندكاری حسن كه ربوار

بهحاهتكی پهرله مان ھۆی نو ملمالنكانی و«گهر دهت: و دهكات وهسف تهندروستپهرلهمانی دانیشتنهكانی بهڕوهچوونی بهراوردكیجیاوازیهكی دهبینین بكهین، كوردستان و عیراقدهداته گهرموگوڕی ئهمهش ھهیه، ئاشكرا زۆردهبت، كشه كان جی یهكالكردنهوهی و پهرلهمانله دهره وه سیاسییهكان مهسهله و كشه نهكبۆ په رلهمان بھنرنه كرابت و له سهر تهوافوقیان

پدانیان.» شهرعیهتكاتهوهی لهو و ئاگاداربم «ھندهی وتیشی:كاتك ھیچ دامهزراوه، كوردستان پهرله مانیبهقسهكردن تایبهت دانیشتنهكانی ھندهیگهرموگوڕی كهستی، باری یاسای دهربارهی

جیاوازی رای كوردستان و عیراق پهرلهمانی كاری ئهدای بهراوردكردنیپهرلهمانكی ناچاالكه كوردستان پهرلهمانی پیانوایه؛ ھهندك لهسهره وو حزب كاریگهری لهژر و بگت خۆی رۆی نهیتوانیووه پویست وهكو ووهسفدهكهن ناچاالك به عیراق پهرلهمانی ھهندكیتر بته دهرهوه. حكومهتنا بهشوهیهكی پهرلهماندا دانیشتنهكان لهنو ھۆی بارودۆخی پیانوایه؛ و

دهچت. بهڕوه تهندروست

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

جیاوازی و لكچوون

عیراق پهرلهمانی

19

نهبت.» دهستكهوتهكانیان پاراستنی كورده كان لهسهركرده داوای موته گ ساحبچنهوه خۆیاندا سیاسی پرۆژه ی به كه كردنزیكهكانی لیبراه و عهلمانی حزبه لهگهڵ وپكهوه ئهوهی بۆ ببهستن، ھاوپهیمانی خۆیاندابنهمای له سهر بكهین، دروست وتك بتوانیندهسته بهركردنی و ژیان پكهوه و یهكسانی

نهتهوهكان. سهرجهم داخوازی و مافكوردییهكان حزبه لهسهر «پویسته وتیشیخاوهنه بۆ بگهڕننه وه مافانه ئهو كهداگیركاریدا لهسهردهمی كه راستهقینهكهیان،بهھزی بیانی نهبهستن چیتر پشت بردوویانه و

دراوسكانیان.» و برا دژایهتیكردنی بۆ

ببهشه ساه ٨٥ كوردنونهرانی ئهنجومه نی ئهندامی سلمان ئهحمهدتهوافوقی بهره ی لیستی سهر له عیراقڕایگهیاند؛ ھه فتانه بۆ لهلدوانكدا سونیناوخۆیی وتی ئران لهكاروباری دهستوه ردانیوته ئهو و نییه شاراوه مهسهلهیهكی عیراق، لهتهواوی مهسهله دهكات بهردهوام دهستوهردان

عیراقدا. ناوخۆییهكانی و نیشتمانی نونهران له ئهنجومه نی ته وافق بهرهی ئهندامهكهیشیعهبوونی بهھۆی ئران كه به وهشدا ئاماژهیخۆی بهپاشكۆی عیراق وتهوه، ئهم حوكمی

مالكی بهنوری بوت كاركی چی بۆیه دهزانت،دهست مالكیهوه لهرگهی دهیهوت و دهیكاتله ئاگای تهنانهت ئران عیراقدا،» سهر بگرتهبووه ئهمنییهكه ڕكکهوتنه نھنییهكانی پاشگره تائستا عیراق خهكی نونهرانی ئمه ی كهبهنده و پهردهوهكراوه پشت له چی نایزانین

چۆنن.» و چین ڕكکهوتنهكه نھنییهكانی ئهندامی ئهكرهم فهوزی ترهوه لهالیهكی عیراق نونهرانی لهئهنجومهنی سهدری كوتلهی«له ھهبژاردنی وتی: ھهفتانه بۆ لهلدوانكدابهشداری سوننهكان الیهنه پشوودا،لهدوای نهیانویستووه و نهكردووه پرۆسهكهیانسیاسی لهپرۆسهی بهشداری رژمهوه رووخانی تۆمهت كهوتوونهته كهچی بكهن، عیراقدا

جیاجیاكان.» ھهبهستن بۆالیهنهشیعی سهدری كوتلهی ئهندامهكهی باسی عیراق نونهرانی لهئه نجومه نیدروستكردنی بۆ كار ئهوان كه لهوهشكردھه بژاردن بنهمای لهسهر ئیتیحادی وتكیالیهنكی ھه ر بۆیه ده كهن، دیموكراتی وگرته دهسهتی جهوی ئهگهر عیراقیھهموو لهگهڵ برا وهكو پویسته دهست،بكات مامه ه جیاوازه كاندا پكھاته و نهته وه«نابت وتی: لهنوانیاندا نه كات جیاوازی وپۆست بهدهستھنانی بۆ نوانمان كبهركی

خزمهتكردنی زیاتر لهسهر دهبت بهكو بت،بت.» عیراق گهلی

لهالیهن ئهو كهسانهی ئایا ئهوهی كه دهربارهیبهرزیان پۆستی و دیاریكراون لیستهكانهوهو پۆستانهبوون ئهو پدانی شیاوی پدراوه

بكهن. خزمهت پویست وه كو توانیویانهالیه نهكان داخهوه «به وتی : ئهكرهم فهوزیپۆسته بۆ نهكردووه دهستنیشان شیاویان كهسیبه توانای كهسی كهچهندین كاتكدا له باكان،ئهوهش كه پهراوزخراوه، لیستهكان ھهموو نوجیاجیاكاندا الیه نه لهنوان گرژی وایكردووهشیاوی به م وهزیره، ھهیه خه كمان بت، دروستناحیهیهكیش.» بهڕوهبه ری بكرته نییه ئهوهكوتلهكهی كه سهدر كوتله ی ئهندامهی ئهوتوندوتیژییهكانی بهھهگیرسنهری ھهمیشهكهھهموو بهپویستیزانی داده نرت، عیراقو وهالبنن تایهفهگهری توندوتیژی الیهنهكان شیاودا لهجگهی شیاو كهسی دانانی بۆ كارفهرماندهیهكی به دهكهم شانازی بكرت،»خۆمیهكپارچهیی پاراستنی بۆ خۆی ئهگهر كورد،

یهكالیی بكاته وه.» عیراق خاكیداوا ھهفتانهوه مینبه ری «له وتیشی :ناكۆكیهكانی عیراقییه كان ھه موو كه دهكهمھهبدهنهوه نوێ پهڕهی و وهالبنن نوانیانرابگهیهنرت، سهرتاسهری ئاشتبوونهوهی و

عیراقین.» ھهموومان دواجار چونكهناكۆكیه ھهموو ئهو بوونی ھۆكاری دهربارهیساهی چهندین بهدرژایی عیراقییهكاندا لهنوبهوهدا ئاماژهی ئه كرم فهوزی رابردوو،ناكۆكییانه ئهو بوونی بۆ ھهن ھۆكار چهندینیهكك بهم بكات، باس ھهموویان كهناكرتناكۆكی و بوونی جیاوازی مهزھه بی لهھۆكارهكان؛

٨٥ سای ماوهی له كه بووه، الیهنهكان نوانببهشكراون شیعه و توركمان و كورد ڕابردووداتهنانهت پشتگوخراون، و مافك ھهموو لهئهشكه نجهیهكیش جۆره ھهموو ڕووبهڕوویڕوودهدات كهئستا «ئهوهش كراونهتهوه،ئمهش ڕابردووه، قۆناغهكانی كاردانه وهیئهمۆ زامی ندو زوملكراوهكانی نامانهوت

بین.» گهوره دڵ و فراوان دڵ دهبت و بنتر جاركی نامانهوت شیعه وه كو وتیشی:»ببتهوه، دووباره لمانكراوه كه ستهمهی ئهوشیعهیه شهرم باوكم و سوننهیه دایكم كه من

تایهفهگهری بكهم.» مهسهله ی دهكهم باسیكهریم ــ سۆران ھهفتانه

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

عیراق بكرم ناچار ئهگهر ڕایگه یاند عیراق، له ئهمریكا بایۆزی كرۆكهر ڕایان(ترس). وشهی بۆ دهكهمهوه كورتی ئهوا وشهیهك، بۆ بكهمهوه كورت

18

کوردستانی

داھاتوو رابردوو،شیعه و كورد مۆتهكه ی

ئاماژهی عیراق له ئهمریكا باۆزیلهنوان زۆر بمتمانهییهكی كه بهوهدالهوه شیعهكان دروستبووه. عیراقییهكانداببتهوه، دووباره ڕابردوو تر جاركی دهترسنبكهونه و بچت ده سهتیان لهدهست بهوهی كهلهرابردوودا كه سونیانهی حكومهته ئهو چنگی ژر

كردوون. كوشتوبیدهترسن، له داھاتوو لهبهرامبهریشدا سووننهكانو لهدهستداوه دهسهتیان جهوی چونكهڕابردوویان تۆه ی شیعهكان كه دهترسن لهوهكرۆكهر ڕایان قسهی بهپی بهم لبكهنهوه،

دهترست. داھاتووش و لهڕابردوو كوردھاوپهیمانی لیستی ئه ندامی عوسمان مهحمود د.بۆ خۆی پشتگیری عیراق نونهرانی لهئهنجومهنیبۆ و لهلدوانكدا كرۆكهر دووپاتكردهوه قسه كانیبگهڕنرنهوه نایانهوت «شیعهكان وتی: ھهفتانهكار شوهیه ك بهھه موو بۆیه دهستهیی، ژر بۆ

دهكهن.» دهستكهوتهكانیان پاراستنی بۆ«بهپچهوانهی وتیشی: عوسمان د.مهحمودله عیراق سووننهكانی شیعه كانهوه، ترسی عیراق دهسهتی چونكه پشتر دهترسن، داھاتووكه دهترسن لهوه ئستا و بووه چنگیاندا لهژر

لبكرتهوه.» تۆهیان

له داھاتوو له رابردوو ترس ترسئه ندامهی ئهو كورد، ترسهكانی به سهبارهتكورد بهوهدا ئاماژهی ھاوپهیمانی لیستی له ھهم و رابردوو له دهترست، لهھهردووكیانزومكی لهڕابردوودا كورد چونكه داھاتووش، كه ئهو ئهوهی ھهیه ترسی زۆری لكراوه،» كوردعهرهبی بهدهست لهرابردوودا دهردهسهریانهی

بهدهستی داھاتوودا له پیكراوه، سوننهوهببتهوه.» دووباره شیعهوه

لهداھاتوو خۆیهتی مافی «كورد وتیشی:بۆ نه بت گرهنتییهك گهر چونكه بترست،ڕابردوودا له ئه وهی نییه دوور كورد، پاراستنیشیعهش ھنراوه ، كورددا بهسهر سوننهوه لهالیه ن

نه كاتهوه.» دووبارهیھهیه، شیعهكان الی ترسانهی ئهو دهربارهیدونیادا ھهموو له موسمان ملیار «یهك وتی:موسمانهدا زۆره ژماره ئهو لهنو كه ھهیه،عهرهبیهكان وته و مهزھهبن سوننه زۆربهیانمهزھهبانه پكدهھنن، سوننه زۆر لهو بهشكیلهو بۆیه شیعهن، دژی وتانه ئهو زۆربهی كهدهسهتیان دهترسن شیعهكان سۆنگهیهوه

لبسندرتهوه.»بهرهی سهرۆكی موتهگ ساح بهپچهوانهوهده سهتی ئستا پیوانییه نیشتمانی دیالۆگیپیوایه ئهو بهكو بت، شیعه وه بهدهستی عیراقو شیعییهكانهوهیه حزبه بهدهست دهسهت كه

ناكهن. شیعه ھهموو نونهرایهتی حزبانه ئهووتی: ھهفتانه بۆ لهلدوانكدا موتهگ ساحدهسه تیان ئهوهی دوای شیعیه كان «حزبهستهمیان چۆن وهكو لهعیراقدا دهست گرتۆتهزومیان لهشیعه بهھهمانشوه لهسوننه كردووه،

كردووه.»ئاماژهی نیشتمانی دیالۆگی بهرهی سهرۆكیو لهجیاكردنهوهی سوننه مهبهست كه به وهشدا رۆهكانی لهنوان ناكۆكی دروستكردنی و شیعهوته،»خۆ ریزهكانی نو خستنه درز عیراقدامن به م سوننهن، مه زھهبهوه له ڕووی كوردیشكوردهوه سوننهبوونی بهسهر موزایهده ناتوانم

بهداخهوه بهم عیراقین، ھهموومان چونكه بكهم،پارچه عیراقی گهلی مهزھهبی جیاوازی مهسهلهی

لبھنین.» و دهبت وازی كردووه پارچه

دهترسن كوردیش له سوننهتاچهند ئهوان كه بهوه ی سهبارهتدهترسن، شیعی دهسهتی لهبادهستبوونیبوونی كه نهشاردهوه ئهوهی موتلگ ساحعهرهبی شیعه، و كورد له نوان ھاوپهیمانتیئهو دهت: وهكو چونكه سوننهی ترساندووه،شیعییهكان، حزبه و كورد نوان «ھاوپهیمانتیبنهمای لهسهر و ترسناكه ھاوپهیمانتیهكی دروستنهكراون، وت بهرژهوهندییهكانیحزبیهكان به رژهوهندیه بنهمای لهسهر بهكو

بنیاتنراون»پرۆژهی عهرهبی دیالۆگی بهرهی سهرۆكی شیعیهكانی و كوردی حزبه نوان رككهوتنیوهسفكرد سوننه لهعهره بی تۆهسهندنه وه بهدهستبهرداری كه كرد لهھهردووالیان داوای وبهگه ترین بن،»بهھز ھاوپهیمانتییه ئهوھاوپهیمانتییه لهو مه بهست كه بۆئهوهیحزبه كه ئهوهیه سوننه، له سهندنهوهیه تۆهلهگهڵ دهتوانن چۆن عهلمانییهكان كوردییه تایفهگهری مهزھهبی دینی حزبكی چهندمهبهستیان ئهگهر بكهن، تكهڵ دهست شیعی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

21 هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

كه س ھه ر مه سه له یه ئه و ھه ده گرت، زۆر شت به جۆرك لكی ده داته وه ، به پی قانوونه كه ده بت مانگك دوای ده رچوونی بیاره كه جبه ج بكرت ده بینین به م جبه جكردنه وه ، بواری بچته و ئه م ره چاوكردنی به ب رابردوودا له كشه ی

مه سه له یه بیاره كه ھه ر جبه ج كرا.»له باره ی ئه وه ش كه ئه مه په یوه ندیداره به خه مساردی بیاره كه دا كردنی به جج له كورد به رپرسانی یاخود كورد نایه وت رای گشتیی عه ره بی له خۆی په یوه ندیدار وتی: «نازانم رزگار بتۆرن، حاكم بت به خه مساردی به رپرسانی كورد، پشموانییه ئیشكالیاته كه الی لپرسراوانی كورد بت به قه ده ر وه زیران ئه نجومه نی و ئه مریكییه كان ئه وه ی الی ئه وان ئه وه یه پرسیار كۆماره . سه رۆكایه تی و

تاچه نده ھه ویان بۆ مه سه له كه داوه .»بیاری به سه ر مانگ ٨ كه ئه وه ش ده رباره ی ھشتا و ده بت تپه ڕ تاوانه كاندا بای دادگای له كاتكدا كردنه وه ، به جج بواری نه چوه ته بیاره كه تاچه نده مانگه ، یه ك یاسایی واده ی یاسایی قورسایی و ماوه قانوونی ئیلتیزاماتی له كاتی «بیاره كه وتی: حاكم نه داوه ، له ده ست خۆی ده رچوو و جبه ج نه كرا، ئه گه ر له كاتكی تردا جبه ج بكرت، ئه وه ده توانین بین بیاری تر جبه ج ده كات نه ك بیاری قه زا، له به رئه وه ئه گه ر دادگا بیاری ده ركرد و جبه ج نه كرا، ئه وا یاسای تدا شكنراوه ، ئه گه ر یاسا شكنرا، ئه وا ئه وه زوو یان بكرت به جج دره نگ بیاره كه

گرنگ نییه .»

ھه ه بجه یه كه م كه یسسه رانی به دادگایكردنی تایبه ت بۆدانیشتنه كانی حاكم ھه ه بجه كه یسی له سه ر به عس رژمی رزگار وتی: «نازانم ده بوو دانیشتنه كانی تایبه ت دوا ھنده و بكرایه زووتر ھه ه بجه به قه زیه ی نه كه وتایه ، به رای من ده بوو یه كه م قه زیه ش بوایه ، ھه ده گرت.» زۆر قسه ی مه سه له یه ئه م بۆیه دواخستنی له سه ر بۆیه سه رسوڕمانی خۆی ھه ر ئه وه ش پرسیاری وه می له و نیشاندا قه زیه كه تاچه ند چاره نووسی ئه نجامی دادگایكردنی سه رانی رژمی به عس له سه ر كه یسی ھه ه بجه وه ك گه وره دادگا بیاره كانی و لدت ئه نفالی تاوانبارانی وه ك خۆی جبه ج ناكرت، حاكم رزگار محه مه د بۆ خۆی پشبینیه كی ھیچ نه بوو ئاماده ئه مین

داھاتوو ئاشكرا بكات.ئسک و پروسکه کانھه فتانه ـــ زانا ئه حمه د، سالم حه مه خان

گه ڕانه وه بۆ یاده وه ری

چاوه ڕوانی بکۆتایی

20

کوردستانی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

بای دادگای دانیشتنی چه ندین دوای ئه نفاله كان دۆسیه ی له سه ر تاوانه كان سه رانی دادگایكردنی ماوه ی كۆتایھاتنی و رژمی به عس و ده رچوونی دوا بیاری دادگا به له سداره دانی ژماره یه ك له تاوانبارانی دۆسیه كه ، دواتر ته مییزكردنه وه ی بیاری له سداره دانه كه له یاسای به به ستن به پشت ئیتر ٢٠٠٨/٢/٢٩دا. یه ك له ماوه ی ده بوو تاوانه كان، بای دادگای مانگدا و تا ٣/٢٩/ ٢٠٠٨ ئه و سزایه بچته بواری تاوانبارانه ئه و سزای به م جبه جكردنه وه ، تائستا جبه ج نه كراوه ، و ماوه ی ھه شت مانگه وای ماوه ته وه . به ھه واسراوی كشه یه ئه و

كۆده نگیه ك نه توانراوه جیاواز ھه وی چه ندین به ده ست تاوانبارانه ئه و له سداره دانی له سه ر به دوجه یل وه ك ئه نفالیش كه یسی و بھنرت

له سداره دانی تاوانبارانی كۆتایی پبھنرت.خۆی بیروڕای ئه مین محه مه د رزگار حاكم ده رباره ی دواكه وتنی جبه جكردنی بیاری دادگا

له و باره یه وه بۆ ھه فتانه خسته ڕوو.تاوانبارانی مانه وه ی ده رباره ی سه ره تا، دۆسیه ی ئه نفال و ئه و ھۆیانه ی رگرن له به رده م به سه ریاندا، له سداره دان سزای جبه جكردنی «له راستیدا وتی: ئه مین محه مه د رزگار حاكم سه رۆكایه تی له نوان ئیشكالیات كۆمه ك

ھه یه ، كۆماردا سه رۆكایه تی ده سته ی و وه زیران یاسایی ئیشكالیاتی له وه ی كۆمه ك ئه مه جگه له مه سه له كه ، ھه یه ده ستوه ردان و سیاسی و به جداره دان جت و سزای له سبۆئه وه ی دوابخر

نه كرت.»جۆر دوو كه ده كات به وه ئاماژه رزگار حاكم ده بینیت و كراوه له كشه كه دا ھه سوكه ت ھۆكاره كان ده به ستنه وه به وه ی كه ده بت مه رسوم بكات، ئیمزای كۆمار سه رۆكایه تی و ده ربچت به م بۆ قه زیه كه ی رابردوو كه قه زیه كه ی دوجه یله و جبه جكرا سزاكه ش و نه كرا ئه مه ره چاوی وه رنه گیرا،» ئیعتیبار به نه زه ری الیه نه كانیش بۆیه به ڕای من ده منته وه الیه نی سیاسیی وه ك ئاماژه م پكرد له قه زیه كه دا ئیشكالیاتی سیاسی سیاسییه كه ئیشكاالته به م ھه یه ، یاساییش و ده بت قانوونییه كه مه سه له بۆ زاتره ، و زیاتر مه رسوم ده ربچت و سه رۆك كۆمار ئیمزای بكات بۆ مه سه له سیاسیه كه ش ئه وه یه كه ده وروپشتی چاوه ڕی كشه دا له ھه ندك ده بینیت ئه وان قه زیه دا له م به م نه كراوه ، مه رسوم ده ركردنی

چاوه ڕی ده ركردنی مه رسوم ده كرت.»

سه ربه خۆیی دادگا له ژر پرسیارداله سه ددام دادگاییكردنی له یه كه م دادوه ری له م كه ده كات به وه ئاماژه دوجه یلدا دۆسیه ی ده سه تی بوونی سه ربه خۆیی ھه نگاوانه دا له ژر عیراقدا له یاسادانان و جبه جكردن كه ده كاته وه له سه ر جه ختیشی و پرسیاردایه

«ده مكیشه له ژر پرسیاردان».له باره ی ئه وه ی كه یه كك له ئه ندامانی ده سته ی به جج له پشتگیری كۆماریش سه رۆكایه تی نه كردنی بیاره كه ده كات، به تایبه ت جبه جكردنی وتی: رزگار ھاشم، حاكم له سه ر سوتان سزاكه ،نحیاتی قانوونی خۆی به كارده ھ ھه ركه س سه»قانوونییه كه ئیشكالیاته سروشتیه ، و ئاسایی

تاوانبارانی ئه نفال له نوان یاسا و سیاسه تداتاوانبارانی ئه نفال ھه رچه نده دادگا بیاری له سداره دانی بۆ زۆربه یان ده ركردووه ، به م تائستا له زینداندا به زیندوویی ماونه ته وه . ھه ندك وای بۆ ده چن مه سه له ی له سداره دانه كه یان مه سه له ی سازشی سیاسیی بت و ھه ندكی تر ده یبه ستنه وه به مه سه له یاساییه كانه وه ، ھه رچییه ك بت تائستا ئه وان براوه ن و به زیندوویی

ماونه ته وه .

حاکم ڕزگار محه مه د ئه مین

23

ئمه باشه، ھهنگاوكی ئهوهش واقعهیه و ئهوتوركیا لهگهڵ پهیوهندییهكانمان نامانهوتدهمانهوت بنو ئهمنیدا لهچوارچوهی تهنھاپهیوهندییهكانمان بوارهكاندا ھهموو لهلهبهغدا دانیشتنهی ئه و ببهین، بهرهوپشهوهمومكینه بوو، یه كهم دانیشتنی ئهنجامدراھهرمیش بت، بهدوادا تریشی دانیشتنیدانیشتنی جۆرهھا ڕاستهوخۆ توركیا لهگهڵ

دهبت.لهداھاتوودا؟

.به ـدهبت؟ لهسهر مهسهلهی ئهمنی تهنھا

بهئاشكرا زۆر ئمه بابهت، زۆر لهسهر ـدۆستانهمان پهیوهندی دهمانهوت دهینبهم ھهبت، دراوسكانمان ھهموو لهگهڵڕاسته نهبت، ئهمنی بابهتی تهنھا تهنھاو ئابووریو گه شهسهندنی نهبت ئاسایش ئهگهركایهوه، نایه ته ئهكادیمیو زانستی كۆمهیهتیو

نیگهرانی خۆیهتی سروشتی مافكی توركیاشبت، خۆی ناوچهكهی سنوری ئاسایشیله بهرپرسه خۆیهوه لهتهرهفی توركیا بهمھهرمیش حكومهتی خۆی، سنوری پاراستنیبهم خۆی، سنوری پاراستنی له بهرپرسهئیمكانیات بكرتو ئهوه ده توانرت تاچهند

تره. شتكی ئهوه لهبه ردهستدایهچ لهسهر چاوهڕوانكراوهكان كۆبوونهوه

دهدرن؟ ئهنجام ئاستكدهبن، ھهنگاوبهھهنگاو كۆبوونهوهكان ـشاندی ئهوهی بۆ دهكرت ڕخۆشكهریسهردانی كوردستان جیادا ئاستی ھهردووال لهنهوهدهكاندا له ھهروهك بكهن ئهنقهره وسهرۆكی ئاسته ی ئهو دهگاته تا ھهبوو،سه ردانی بتوانن حكومه ت سهرۆكی یان ھهرمله بهرزترین جارانو وه كو بكهنو ئهنقهره

لبكرت. پشوازیان ئاستدائهو بگاته پهیوهندییهكان لهوباوهڕهدانسهردانی بهفهرمی ھهرم سهرۆكی ئاستهیتوركیاش بای بهرپرسانی بكاتو ئهنقهره

بهغدا؟ نهك ھهولر بنهمومكینه بهشتكی ئاسایی دادهنم، من به ـلهوباوهڕهدام بهم بوت، كاتی تۆزك

ئاسته. ئهو بگاته پهیوهندییه كانپه یوهندی بوونهوهی دروست تۆ بهبوایبۆ یاخود دهبت درژخایهن توركیا لهگهڵ

قۆناغكه؟ تهنھاپهیوهندی الیهنكدا ھهموو لهگهڵ كه ئمه ـدهوروبهر، وتانی بهتایبه تیش دهبهستینكاتی تاكتیكیو پهیوهندییهكانمان نامانهوتدراوسكانمان لهگهڵ ساه سهدان بت،دهژین، پكهوه تریش سهدانی دهژینو پهیوهندییهكانمان ھهیه بهوه پویستمانبتوانین بتو ستراتیژی پویستو لهئاستی ئهو بگرینو یهكتر لهبهرژه وهندییهكانی ڕیزدیالۆگو ڕگای به لهئارادایه گیروگرفتانهیگوڕه شه ھهڕهشهو توندوتیژیو له دوور

بكهین. چارهسه ریانلهوه باس ڕۆژنامهوانی ڕاپۆرتی ھهندك له توركیا لهداواكارییهكانی یهكك دهكهنپهكهكه، دژی سهنگهری بچته ئهوهیه ھهرم

ڕاسته؟ تاچهند ئهوهپهكهكه لهگهڵ كشهیان توركیا ئاشكرایه ـبه ھهویانداوه ڕابردوو ٢٥ سای له ماوهی ھهیه،چارهسهربكهن، كشه یه ئهو سهربازی شوازی

شوازی به كشهیه ئه و بوو ئیسپات بهملهسانی چارهسهرناكرت، سهربازیبونهوه ڕوبهڕوو دووچاری ئمهش نهوهدهكاندائهزموونی بهپی بهم په كهكه، لهگهڵ بووینئهو بۆ سهربازی شوازی ده ركهوت خۆمان ڕابردوودا چهند سای له گونجاو نییه، كشهیهلهوهی تبگهیهنین توركیاش الیهنی ھهومانداوڕگهچارهی بننو تر ھهنگاوكی پویستهسهربازی ڕگهی بدۆزنهوه، كشهكه بۆ ترسهلماند، ئهوهی تهجروبهش نییهو چارهسهرتوركیش الیهنی دیدارهكاندا له ھهودهدهینگونجاوتر ڕگهچارهی پویسته تبگهیهنینئهو مهترسیانهی بتوانرت بدۆزرتهوه، تاوه كوبوونی بهونرتهوهو ھهیهتی توركیا نایاساییهو كه خاكی ھهرم لهسه ر پهكهكهش

دهكات. بۆ ئمه دروست گیروگرفتیشھه رم بهرامبهر توركیا ناڕهزاییهكانی ئایا

كهركوك؟ یان پهكه كهوهیه بهھۆیبكهین، تهماشا خۆی وه كو تابلۆكه دهبت ـناوچهكه له گرنگ دراوسیهكی وهكو توركیاناوچهكه عیراقو داھاتووی به زۆر بایهخكیبهرنامهو والتك ھهر بگومان دهدات،دهدات ھهویش ھهیه و خۆی بهرژهوهندیبهتایبهتیش بپارزیت خۆی بهرژهوهندییهكانیكشهی یهكترن، دراوسی كه عیراق توركیاوكشهیهكی توركیا له كورد كشهی پهكهكهوخاكی لهسهر پهكهكه بوونی تازهنین،توركیا الی مهترسییهكی كوردستان ھهرمیدژی كوردستان ھهرمی خاكی كه دروستكردتریشهوه لهالیه كی بهكاردت، توركیا ئهمنیتاڕادهیهك ناڕۆشنی عیراقو بارودۆخی ئهمۆیتوركیاو بۆ نیگهرانی تۆزك عیراق داھاتوویتوركیا دروستكردوه، تریش وتانی بۆ بگرهكه ركوكو به رامبهر به خۆی ئاشكرا ڕای به زۆردهردهبت، داھاتووی عیراقو ھهرم پهكهكهوتوركیا بهدی له باشانهی سیفهته یهكك لهوئهوان وانهبن، تر وتانی پدهچت دهكرتودهردهبن، خۆیان ڕای بهڕاشكاوانه زۆر٢٠٠٣دا سای له عیراق شه ڕی لهسه رهتایبه زۆر توركیا كاتی ئهو دهرهوهی وهزیریدهوهتی سهربهخۆیی دژی ئمه وتی ئاشكراھهبت، عیراقدا له ھه بوونمان ئهگهر كوردیینوكوردستان و سهربه خۆیی له گرتنه ڕێ بۆكوردهكانهوهو له الیهن كه ركوكه كۆنتۆكردنی

عامكردنی قهت و له ڕگرتنه بۆ

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

22

کوردستانی

له باس ئستا ئاگادارن وه ك كوردستان و ھه رمی نوان ڕكه وتنكی چ له سه ر ڕكه وتنه ئه و له ئارادایه ، توركیا

بنه مایه ك ده كرت؟ھه ر له سه ر په یوه ندی ھه رم ئاساییه زۆر ـ ئاستكدا له گه ڵ وتانی ده روبه ردا ھه بت، ئه و بارودۆخه ی له سای ٩١دا ھاته ئاراوه وایكرد كوردستاندا ھه رمی واقعی له گه ڵ مامه ه له گه ڵ بكرت، ھه رچه نده په یوه ندی درینمان به نیسبه ت به م ھه بوو، سوریادا ئران و بوون و تازه په یوه ندییه كان توركیاوه له ماوه یه كه ی كه مدا گه شتنه ئاستكی زۆر باش و تۆزك په یوه ندیانه ئه و ٢٠٠٣ له پاش به رز، سستی به خۆوه بینی و گه یشته ئاستی گرژی و په راوزخستنی كردن، ھه ڕه شه ھه ندجاریش نوان له ڕكه وتننامه كانی ھه رمی كوردستان ئه نقه ره و به غدا له ھه ر بواركیدا بووبن وایكرد دواتر نه بن، سه ركه وتوو ڕكه وتننامانه ئه و پارتی دادو گه شه پدان به سه رۆكایه تی ڕه جه ب ته یب ئه ردۆغان له كۆتایی مانگی (٣)و دوای له نوێ كه سی ھه ندك ده ستبه كاربوونی وه زاره تی ده ره وه كه دۆسیه ی په یوه ندیه كانی عیراقیان گرته ده ست، به شوه یه كی تر سه یری نوسه ران و له الیه ن ده كرد، بارودۆخه كه یان بیرۆكه ی سیاسه تمه دارانیش ئه كادیمییه كان و ئه وه ھه بوو پویسته له گه ڵ ھه رمیشدا مامه ه ھوركردنه وه ی ھه نگاوی ورده ورده بكرت، كورد و سه ركردایه تی له الیه ن بارودۆخه كه ٥/١دا به رواری له نرا، توركیاوه خودی تایبه تی نردراوی نوان له كۆبوونه وه یه ك ده وه تی توركیاو سه رۆكی حكومه تی ھه رم له به غدا به سترا و دواتر له ناوه ڕاستی مانگی ١٠

ھه مان نرداراو دیداریان له به غدا گه ڵ سه رۆكی به پویستی ئه وه ی گه شتنه سازدا و ھه رم ڕزگرتن بنه مای له سه ر ھه یه باش په یوه ندی ده ستوه رنه دان یه كتر و له به رژه وه ندییه كانی په یوه ندیه بنه مای ئه وه یه كتر، له كاروباری یه كتر به رژه وه ندی كه نوده ه تیه كانه شوه یه كی به ھه نگاوه كانیشمان بپارزرت و مه دروس بت و بتوانین كه ش و ھه اوی گونجاوو بتوانین تا بكه ین دروست دۆستانه باوه ڕی پویست و ئاستی بگه یه نینه په یوه ندییه كان باشتری بكه ین، ئستا ئمه له و پرۆسه یه داین، چونكه نه كراوه ، ڕكه وتننامه وه كو به م ڕكه وتننامه ی فه رمی له نوان به غداو ئه نقه ره دا ده كرت، سه روه ری خاوه ن وتی دوو وه كو ھه رده م كوردستان ھه رمی له ئمه ش باوه ڕمان به په یوه ندی باش له گه ڵ دراوسكاندا واقع و له ڕز دراوسكانیش پویسته ھه بوه و

ده ستكه وته كانی كوردستان بگرن.له نوان ئه منی كۆبونه وه یكی به مدواییه نونه ری ئاماده بوونی به به غداو ئه نقه ره و ڕازی بۆ توانینت چییه ئه نجامدرا، ھه رم بوونی توركیا به ئاماده بوونی نونه ری ھه رم

له و كۆبونه وه یه دا؟نییه و تازه ڕكه وتننامه یه كی ئه وه خۆی ـ الیه نه س میكانیزمكی ٢٠٠٥ ھاوینی له له بواری دامه زرا (واشنتۆن-ئه نقه ره -به غدا) ئه منیدا، ڕاسته له و كاته وه توركیا ڕازی نه بوو الیه نی ھه رم چ وه كو الیه نك له سكوچكه ی نونه رایه تی له به شك یاخود میكانیزمه ئه و ئه مه ریكی و الیه نی زۆرجار به شداربت، عیراق میكانیزمه كه وه سه رنه كه وتویی به ھۆی توركی بگه نه نه یانتوانی له كاركشایه وه و ده ستیان

ھه رجۆره كه ئاشكرابوو قۆناغك، ھیچ یاخود به شداری به ب ڕكه وتننامه یه كیش سه ركه توو كوردستان ھه رمی ڕه زامه ندی نه بوو، بۆیه ڕازی بوونی ئه م دواییه ی توركیا به به شداریكردنی ھه رم زیاتر له ڕووی قبوكردنی

سه فین دزه یی: داد و گه شه پدان كراوه ترن و قبوی گۆڕانكاریی ده كه ن

سه فین دزه یی به رپرسی مه كته بی په یوه ندییه كانی ده ره وه ی پارتی دیموكراتی كوردستان، له دیمانه یه كی ھه فتانه دا باسی له داھاتووی په یوه ندییه كانی نوان ھه رم و توركیا و ئه و كۆسپانه كرد كه پشتر به ربه ست بوون له به رده م به ره وپشچوونی ئه و په یوه ندیانه دا. ئه وه شی خسته ڕوو كه كورد نایه وت په یوه ندییه كانی له گه ڵ ئه نقه ره دا ته نھا له

چوارچوه ی ئه منیدا بت.

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

25

ھهفته سهرهتای

گهرم ھامشۆ عیراقدا و توركیا كاربهدهستانی لهنوان ئهمساڵئهوهی چ و بۆش ئستای ئیدارهی چ ئهمریكا رهنگه بوو.ئهو ، دهب دهستبهكار نزیكدا ئایندهیه كی له كه ئۆباماشبهرژهوهندی و بهقازانج وت، ھهردوو نوان گهرموگوڕییهی كه بزانن توركیای بهشایستهی نییه، دووریش و بزانن ئهمریكابگێ. سهقامگیری له عیراقدا كاراتر له ھنانهئارای دهوركی له توركیا سهركۆماری گویل-ی عهبدو بهسهردانی دهچوقۆناغكی بكهوته پوهندییه ئهو عیراق، بۆ ئایندهدا ساینوان ھامشۆیانهی و سهردان ئهو تائستا ھهرچهنده ترهوه .پوه ئهمنییان ـ سیاسی مۆرككی و تهنسیق بۆ زتر ھهردووالسانهی لهم ئابووری و بازرگانی پوهندیی لهكاتكدا دیاربووه.چهندین بایی كوردستاندا ھهرمی لهگهڵ بهتایبهتی دواییدانیگهرانه و سیاسی الیهنه بارتهقای بهم بووه، دۆالر ملیاربهبوای ھامشۆیانهدا، له م نه دراوه. پ بایهخیان ئهمنییهكانیهكگرتووهوه دیدو ئهجندای یهك عیراقی به تهرهفی ھشتا منلهگهڵ الیهك ھهر و نهئاخافتوون توركیا بهرپرسانی لهگهڵ تایبهتی ئهجندای و بهرپرسانی تر) ھاشمی (مالیكی، توركیاله بیرو یهكگرتووییهش نا رهنگه، ئهم ھهیه. خۆیان ھهبووهوتكدابت، توركیا بهرپرسانی له سهری تاڕاده یهك رهوتاردا، دروست و راست بهشوهیهكی كه تكبدا ل سه ریان یانعیراقدا، راست له خۆیان دهرهكی سیاسهتی بیربكهنه وهو

دابژن. واقیعییانه بهشوهیهكیدراوسكهی دهیهوێ ئایا بوێ؟ عیراقكی چ توركیا بی تۆھور، و ئاشتیدۆست سهقامگیر، وتكی بت؟ وتك چۆنعیراقدا دهستووری له وهكو په رلهمانی و فیدرای دیموكرات،كردووه، پهسندیان دهنگ زۆرینهی به عیراق ھاتووهو گهالنینیمچه یان دیكتاتۆر كه توند مهركهزیی دهوهتكی یانناو له گهالنی ستهم و بت و زوم حوكمان دیكتاتۆركی تداتیرۆر و توندوتیژی و بكات پشل مرۆڤ وتهكهی و مافهكانیسهرهنجام نه بتهوه و تدا تایهفی » «ئیتنی، شۆڕی شهڕو و

ته ناھی و ئاشتی بۆ بت ھهڕهشه و مه ترسی سۆنگهی مایهوناوچهكه.

ھهم و ئهمنییهوه و سیاسی رووی له ھه م دووهمیان، ئهوه ی نابت نهبووهو عیراق ناو بۆ خری ئابووریشهوه ، رووی لهبۆ ئیعتیبارو ئهخالقیشهوه رووی له دهروجیران، ھهروا تا بۆخراپه توركیاش) غهیری (بۆ توركیا وهك وتكی ناوبانگیئهندام به بب لهوه یه چاوی و بزان دیموكرات به خۆی كهئهگهر .ھه ب ستهمكاری جیرانكی ئه وروپی، یهكتیی لهبكات جگیردا رژمكی ھنانهئارای له بهشداری بیهوێ توركیادیموكراتیی رژمكی دامهزرانی بۆ پویسته بت، ھور كهناو واقیعیاتی و ب ھاوكار عیراقدا له تهوافوقی ئیتیحادییسیاسیی و قانوونی واقیعیهتی لهوانه بخونتهوه، عیراقزۆرجار توركیا سهركردهكانی كه بهتایبهتی كوردستان ھهرمی گردراون. دووانه بهیهكه وه ئهو دهبهن، چونكه ناومان خزم بهنیگهرانیی روانگهی له تهنیا توركیا، پویسته ئهمهش بۆكوردستاندا ھهرمی لهگه ڵ پوهندییهكانی تهماشای ئهمنییهوه ئاریشهی پهكهكه، لهمپهرو البردنی تر واتایهكی به یان نهكات،ئهولهویهتك وهكو توركیا له كورد پرسی چارهكردنی یانلهنوان پوهندییهكان بهگوڕخستنی و دامهزران بۆ دانهنرێ پوهندیی بهردهوام، ھامشۆی دهكرێ بهكو ھهردووالدا.بهتپهڕبوونی په روهرده.... و كلتووری ئابووری، بازرگانی،توركیا له كورد پرسگركی چارهسهری بۆ زهمینه كات«حتصیل دهن وهك و ببت خۆش پهكهكهشه وه، بهھه رمی لهگهڵ پوه ندییانه ئهو له ھهمانكاتدا بت، احلاصل»زتر بۆ نییه توركیا ناوخۆی ھهوی ئه لتهرناتیڤی كوردستاندا،مافی ھهندێ به داننان و ئابووری سیاسی، چاكسازیی كرانهوهو

توركیا. كورد له و ناسنامهی كهلتووری

aso2karim@yahoo.comموكریانی بوكردنهوهی و لتوژینهوه دهزگای *بهڕوهبهری

کـــهریــــم* ئاســۆ

عیراقكی دهوێ؟ توركیا، چ

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

24

کوردستانی

بۆ كوردهكانهوه، لهالیهن توركمانهكانهسهر بۆ كورده ھهزار سهدان كۆچباربوونیناو بۆ پهكهكهیه دزهكردنی توركیاو خاكی دووی مانگی له ھۆیانه ئه و توركیا، خاكیشهڕی ئازادی عیراق له ٢٠٠٣ واته مانگگ بهرئاشكرا توركیاوه حكومهتی لهالیه ن بهفهرمیعیراق له دهیانهوت بۆچی دهریانبی كرانو شتانهی ھهموو ئهو بهم ھهبت، ڕۆكیان بنوپشو نهھاتنه ھیچیان دهترسان لی ئهوان بهگفتوگۆش وانهبوون، توركیا نیگهرانییه كانیبهونینهوه. نیگهرانییانهیان ئهو دهتوانینلهكاروباری دراوس وتانی دهستوهردانی بهمكه ركوك، مهسهلهی نمونه بۆ عیراق ناوخۆیفیدراڵو حكومهتی لهالیهن بهڕاشكاوانه زۆركوردهوه سهركردایهتی ھهرمو حكومهتیناوخۆیی ئشكی ئهوه كه لوهكراوه باسییاساییو به كشهیهش ئه و ڕگه چارهی عیراقهونیگه رانییهی ئهو داڕژراوه ، دهستووریبۆ زهمینهی بهڕاستی ھهیانه تر خهكانیله دهستوهردان دووره، واقعیش له نییه ووهك نییه. گونجاو عیراق ناوخۆی كاروباریله دهستوهرنهدانمان سیاسهتی ئمه چۆنداوا گرتۆتهبه ر، دراوسمان وتانی كاروباریسیاسهت ھهمان دهكهین دراوسش وتانی له

بكهن. پهیه وناوهوهو بۆ كورد سهركردایهتی پهیامانهی ئهوله جیابوونهوهی نیازی كه دهنرت دهرهوهیبوونی باش لهسه ر كاریگهری نییه ، عیراقتوركیا ھهرمو نوان پهیوهندییهكانی

ھهیه؟دامهزراوهییهو تاڕادهیه ك دهوهتكی توركیا ـھهیه، چه سپاویان سیاسهتی ھهندككشهی ھهندك بت ئهوه ش ھهر پدهچتمه ترسیانه ئهو كردبت، دروست توركیا بۆدادو حزبی لهالی كورد) جیابوونهوه ی (له حزبه ئهو چونكه ھهیه، كهمتر گهشهپدان نهبوه، دروست شۆڤنی باكگراوندكی لهسهر

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

قبوی زیاتر بنو كراوهتر ئهوان مومكینهپویستی ئهوهش بكهن، گۆڕانكاری ھهندكئمهش توركیاو ھهیه، دووالیهنه بهكاركردنیچونكه ئهو دهڕاوكیانه نهھین، بدهین ھهوڵھهبت ئمه لهسهر نیگهرانیان ئهوان ھهتائمه لهسهر زیاتری نگه تیڤی كاریگه ریدروست متمانه ھهوبدهین دهبت دهبت،بوونی باش بۆ بنهمایه متمانه چونكه بكهین،

پهیوهندییهك. ھهمووپهیوهندییهكانی له عیراق حكومهتی ڕۆیبوو، ئیجابی ڕۆلكی توركیادا نوان ھهرم وپهیوهندییانه ئه و خراپی دهیوست ئهویش یانلهسهر فشار دروستكردنی بۆ بقۆزتهوه

ھهرم؟سیاسهتی داڕشتنی عیراق دهستووری بهپی ـبه پهیوهسته بهرگری داراییو دهرهوهوبارودۆخی بهم فیدڕایهوه، حكومهتی دیاره، پوه ئاۆزییهكی عیراق ئهمۆیھهرمی ئارادایه له ئاۆزییهی ئهو لهبهروهرگرتن سود له یهكهمه ته رهفی كوردستانیشخراپ یان باش پهیوه ندی زیانلكهوتنی یانھهرم له بهرئهو دراوسكان، توركیاو لهگهڵ بارودۆخی تا بت دهسهوهستان نهیدهتوانی له گهڵ پهیوهندییهكانی بتو گونجاو عیراقپویستو ئاستی بگهیهنته دراوس وتانیھهرم بۆیه لی، بت سوودمهند ھهرمیشبكات باشتر پهیوهندییانه ئهو خۆیدا ھهویھهرم وهزیرانی سهرۆك سهرۆكو ھهروهكھهموو له بهرژهوهندی ئهوهش ئران، چوونهھهرم سهقامگیری تهباییو كه عیراقدایهعیراقدا دراوسیهی وتهی س ئهو لهگهڵ كاریگهری كه ھهبت (توركیا-ئران-سوریا)ھهیه. بهگشتی عیراق لهسهر ڕاستهوخۆیانبه غداو له بهشدارین خۆشمان بگومان ئمهگرفتو ھهرچهنده جیانهكردۆته وه مامانتوندوتیژی ھهڕهشهو ھهندكجار ناكۆكیولهبواری ئهزمون نهبوونی ھهیه قسهكاندا له

ئاۆزیهك كه وایكردوه دیموكراسی ڕۆشنبیریالیهن ھهندك پدهچت بت، دروستبیانهوت زیاتر حكومهت دهرهوهی لهناوهوه وگۆشهگیر ھه رم بچهسپتو مهركهزییهتبتوانت نهدهن كه ھهرم به ئهو مافه بكهنو

ھهبت. نودهوه تی پهیوهندیناو توركمانهكانی مه لهفی دهوترت زۆرجاروایه ئهگهر توركیایه ، بهدهست كهركوككردوه؟ توركیا لهگهڵ قسهوباستان لهوڕوه وهالیهنكی پدهچت نیم، ئهوه لهگهڵ من ـسیاسییه، الیهنی له مهبهستم توركمان،ل وهربگرنو ئامۆژگاری له توركیاو بن نزیكوایه، تاڕادهیه ك ئه وه ھهبت پشتگیریانئهوهی عیراقهو پكھاتهیهكی توركمان بهممافی له پشتگیری عیراقدا دهستووری له كهكوردی الیهنی دهكرد نهتهوهییهكان كهمایهتیهھهرمدا دهستووری ڕهشنووسی له ئستاش بوو،ئایینانه نهتهوهو ئهو مافی ڕاشكاوانهتر زیاتروویژدانو به دهبت مرۆڤ پكراوه، ئاماژهیله بكات توركمان ڕابردووی سهیری واقعیانه پناسهیان یاساكاندا دهستوورو له كه عیراقبا ئه مۆش تا ١٩٩١هوه له بهم نهدهكرد، ده ژین كوردستاندا ھهرمی له توركمانانهی ئهو،٩١ پش لهگهڵ بكه ن خۆیان بهراوردكی باتوركمان داھاتووی كه دهگهیهنت ئهوه ئهمه

مسۆگهرتره. كوردا لهگهڵ پكهوهژیانیان لهتوركیا له گهڵ قسهتان ڕوهوه لهو تائستا

كردوه؟ھهنگاونو به ھهنگاو كۆبونهوه كانمان ـدانیشتندا دوو یهك له زۆرن مهلهفهكانیش خۆی بكهیتهوه، مهلهفهكان ھهموو ناتوانیتدۆستانهو ھه وایهكی كه شو لهوهدابوو ئامانجگفتوگۆ بتوانرت تا بكهین دروست متمانه بگومان بكرت، مهلهفهكان ھهموو لهسهرئهگهر كه لوهده كرت باسی مهله فهش ئهوهپشتگیری عیراق له توركمانی سیاسی الیهنكیله تری پشتگیرییهكی جۆره ھهر یان سیاسیكۆنتۆڵو به شوهیهك یاخود ھهبت، توركیادهستبهرداری پویسته بكرن ئامۆژگاریشعیراقی به ئهوان خۆیان چونكه ئهگهر بن، ئهوهچوارچوهی له پویسته دهكهن، حساببهرژهوهندی خزمهتی بكهنو ئیش عیراقیشدابه رژهوهندی نهك بكهن، خۆیان نهتهوهیی

تر. خهكانیھهفتانه ــ نامیق ھرش

ھهبت دراوسکان لهگهڵ دۆستانهمان پهیوهندی دهمانهوت

بت کاتی تاکتیکی و نامانهوت پهیوهندییهکانمانکهمتره گهشهپدان و الی داد مهترسی جیابوونهوه ی کورد

27

بهجدی لدوانكیدا كه ئهوهی ھهبژردرت پشئه مریكا ھه بژردراوی سه رۆكی نه كرایهوه. ل الیله ئهو پۆسته، بۆ بوو كاندیدكی كات تهنھا ئهو كهسهمهرهیه «شتكی ڕایگهیاند جۆرجیا ویالیهتهیھهیهو لهوالشهوه دارایی زیادهی حكومهتی عیراق كهدۆالری ملیارات به ئهمریكا یهكگرتوهكانی ویالیه تهئه م كاریگهری جهوھه ردا له ده بهخشت.» پكه زیاتره زۆر بهناوبانگهی لدوانه لهو لدوانهئۆبامای ھهبژاردنی پوپاگهندهكانی ھهمهتیھههی گۆڕهپانكی عیراق وتبووی، كه بوو داپۆشیسهرۆك كاتك دهبمه وتبووی تیرۆره، یان جهنگیپشهوهی ڕیزی له جهنگه به و ھنان كۆتاییسهربازی بهڕگه ی عیراق یان دهبن، كارهكانمداعیراقییهكان سهركرده تهنھا ناكرتو چارهسهرچارهسهری عیراقدا، ئهھلی شهڕی له نو دهتواننكه ئه وهیه ئمهیه لهسهر ئهوهی بكهنو كشه كانیان

سهر. بخهینه فشاریانجگری ساح به رھهم كاتك ئهوهی سهرهڕایله كه دواییهدا لهم عیراق وهزیرانی سهرۆكگۆڕانكارییهكی ئۆباما ھاتنی وتی گهڕایه وه واشنتۆنحكومهتی پناچت بهم لدهكه وتهوه، گهورهی ته واوی به گۆڕاناكارییهكه بیهوت عیراق

ھهبسهنگنت. دهرھاویشتهكانیهوه

له ئهمریكا بایۆزی كرۆكه ر رایان ئهوهی سهرهڕاییهكگرتوهكانی ویالیه ته ڕایگه یاند دواییه بهم بهغدابۆ سهرۆكی دهسهت گواستنهوهی دوای ئهمریكاعیراق جیھانو بهرامبهر خۆی سیاسهتی نوێ،دهتوانن عیراقییهكان دهھتهوهو خۆی وهكتاوهكو بهم بنووسنهوه، خۆیان مژووی خۆیانسهرۆكایهتی ئۆبامادا تهمهنی مانگ بهسهر شهشنویهكهی ئیداره سیاسه تی ئاراستهی تپهڕنهكات

نابته وه. ڕوونھۆشیاركردنهوانه له و ھهندك باسی دهكرتلهبارهی عیراقییهكان پسپۆڕه پشتر كه بكهیننوی ئیدارهی دانی لهگلی خۆ خۆدزینه وهو ھهویكۆنهكهو ئیداره ھههكانی میراتییه له ئهمریكائاماژهیان عیراق، بهرامبهر یاساییهكانیان ئیلتیزاماته

پكردبوو.زاری لهسهر سترایبس ئان ستارز ڕۆژنامهیكشانهوه له سهر قسهكردن ڕایگهیاند پسپۆڕهكانهوهجبهجكردنی بهم ئاسانه، كاركی عیراقدا لهله باس دهتوانین لرهوه نییه ، ئاسانیه بهو نو ناوخۆییهكانی ناكۆكییه تهقینهوهی ئهگهریتیشكی لهژر ئهویش بكهین، عیراقییهكان الیهنهئهو نو مشتومهكانی ج ھهپهسردراوو بابهتهئهمنیدا. بارودۆخی فشهی باشبوونكی الیهنهنانهو

ئاماژه دوورتر دهڕواتو له وه ڕۆژنامهكه زۆر بهكوخوناوی مژووی پدهچت كه دهكات ئهوه بۆئه وهی بۆ سیاسهتمهدارك بدات به وه ڕێ عیراقبهسهر دهست بكات، دروست نوێ دیكتاتۆریهتكی

بگرت. دهسه تدا

دهستپشخهری ستراتیژیهتیلهسهر ناوهڕۆكدا ستراتیژییه كه له دهستپشخهریهكفاكتهری ده بته جیاوازهكاندا سیاسییه ئاستهبایهخی جاریش ھهندك ھهرچهنده یهكالكه رهوه ،كهمتر دهستپشخهریه لهو كردن «تهحهفوز»لهھهموو ئهمریكا نوی بارودۆخی به م نابت.دهستپشخه ری فاكته ری به پویستی زیاتر كاتسیاسهتی وتكی بۆ گۆڕینی نهك ھهیه، ئهمهشبهكو بگۆڕدرت، سیاسهته ئهو ئهستهمه كه زلھزئه و موفرهداتی داڕشتنی له به شداریكردن بۆھهیه عیراقهوه بارودۆخی به پهیوهندی سیاسهتهیپھه خلیسكانی له وته ئهم ھیچ نهبت ئهوهی بۆبیاری ھهه ئهندازهگیریو خراپ لكحای نهبوونو

بگرت. بهدووركه عیراقییهكه، دهستپشخهرییه موفرهداتیعیراق سیاسهتمهدارانی دیارترین بۆچوونی

دادهڕژت ئهمانهن:ئهمنیو ھهوستی مهالمیحی دیاریكردنی -دوور وردو عیراقی بۆچوونكی له عیراق، سهربازی

دروشمی مهتاتیدا. لهئاۆزی سیاسی دۆسی واقعی ڕوونكردنهوهی -ھهوستهكانو چوارچوهیهشدا لهم ھهر عیراقومهسهله به بهرامبهر عیراق ھهوستهكانی سنووری

بكرت. پشكه ش دواخراوهكان جیاواز ولهسهر ھهرمییهكان كاریگهریه ڕاستی دهرخستنی -كردنه وهی ئهگهرهكانی عیراقو ناوخۆیی دۆسیقزهونانهتر زۆر بهشوهیهكی نوێ دهروازهیته سفییه چوارچوهی له ئهویش عیراقدا، بهڕووی

ھهرمییهكاندا. حساباته كردنیپابهندبوونی یاسایی بۆ ڕوونكردنهوهی ھهوستی -پشتیوانیكردنی له: عیراق له ئه مریكا درژخایهنیدهستدرژییه مهترسی نیشتمانیو ئابووری

عیراق. یه كپارچهیی پاراستنی دهرهكییهكانودژیهكو سیاسییه گوتاره دهروازهی كهمكردنهوهی -ناردنی سیاسه تمهدارهكانو حكومهتو جیاوازه كانینویهكهی ئیداره بۆ ورد ڕوونو زۆر پهیامكیبهھهه ھهر له بهربگیرت تاوهكو ئهمریكا،

عیراق. ڕاستهقینهی ھه وستی خوندنهوهیهكیبهغدا ھهفتانه ــ

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

له عیراق حكومهتی دهردهكهوت واگۆڕانكارییهكانی گریمانهی گۆشهنیگایدهكرد، بارودۆخهكهی تهماشای ئهمریكاوهبه كرۆكیی پهیوه ندییهكی لهوهی بهتایبهتیشنۆ ماوهی كه ھهبوو ئه منییهكهوه ڕككهوتنه مابۆوه، دواخراوی ھهپهسردراویو به مانگماوهیهدا لهو ڕایگهیاند پۆست واشنتۆن ڕۆژنامهیسیاسهتی پهیه وكردنی میانی له عیراقییهكانھهبژاردنهكانی چاوهڕوانی بهفیۆدان»ه وه «كاتكه نهبوو شاراوه ئهوهش دهكرد. ئهمریكایان بگهنه عیراقییهكان تاوهكو خرایه سهر زۆر فشاریڕككهوتننامهكه، یهكالكه رهوهكهی مانگه دووله كۆنگره یهكی بابهته به م ئۆباما سهبارهت بهمئهمریكا یهكگرتوهكانی ویالیه ته وتی ڕۆژنامهوانیدایه ك داھاتوو دووهمی كانوونی مانگی كۆتایی تابوو ئاماژه ئهمهش ھهیه ، ئیداره ی یهك سهرۆكوتری مهسهلهكانی ڕكهوتننامهكهو بیاری ئهوهی بۆبوش-ی جۆرج دهستی له بهرواره ئه و تا جیھان

دهمنتهوه. ئهمریكادا سهرۆكیسهبارهت ھهوستكی ڕوونی ئۆباما ھیچ ئاشكرایهكۆتایی له كه دهرنهبی ئهمنییه كه ڕكهوتننامه بهئهنجومهنی لهالیهن دووهمدا تشرینی مانگیپهسهندكرا. دهنگ زۆرینهی به عیراقهوه نونهرانیھاوسهنگی نه یویست عیراقیش وهزیرانی سهرۆكدهیانه وت عیراقییكان كه تكبدات دوودییه ئهوپهیهوی ئهمریكا ئیدارهكهی دوو به بهرامبهر كه كورتدا نامه یهكی میانی له مالیكی بكهن،سهردهمی بوو ھیواخواز كردبوو، ئۆبامای ئاراستهی

26

بهرزنرخاندنه یه. ئهو بچوكی نیشانهیهكی بوشدالدوانانهی ئهو لهگهڵ بۆچوونانه ئهم وادهردهكهوتچوونیهك عیراقدا كۆماری سهرۆك تاهبانی جهاللبوو كرد ئاماژهی پش ئستا مانگك چهند كه بنسازشكردن ڕككه وتننامهكه ئیمزانهكردنی بهوهیماوهیهكی بۆ دهگه یهنت عیراق سیادهی لهسهر

درژخایهن.

تریش یهككی سهركشییهك وڕاگهیاندنو له مهنھهجیهتی سهركشی وهسفی ئهگهرئهمریكا چوونهناوهكهی به نودهوهتیدا سیاسهتیبه وه سف ھهمان ئه وا لكا، ٢٠٠٣دا له عیراق بۆھاتوو ئهگه ر دهلكت ئهمریكاوه نوی ئیداره یپهیهو چوونهدهره وه مهنھهجیهتی ب سیاسهتكی

بكات.سترایبس)ی ئاند (ستارز ڕۆژنامهی زوو ھهرجبه جكردنی ئهگه ری لهبارهی پرسیاری ئهمریكیله بهخرایی ئایا كه كرد، ئۆباماوه بهنهكانیكه دهكات عیراقییهكان له وا دهكشتهوهو عیراقفشار ھهوی حكومهتهكهیان پشتیوانیكردنی لهبری

بدهن؟ دروستكردنسهبارهت نودهوهتیهكاندا كاردانهوه لهگهرمهیئۆباما ئهمریكا، سهرنجاكشهكانی گۆڕانكارییه به

عیراقی

نوێ له دهروازهیه كی كردنهوهی مایهی ئهو ببتهیاسین بهم وت، ھهردوو نوان باشی ھاریكاریڕۆژك چهند دوای مالیكی ڕاوژكاری مهجید-یئۆباماوه سهركهوتنی بهھۆی نه عیراقییهكان وتیمهككینیشهوه دۆڕانی بهھۆی نه ئاھهنگدهگن

دهبن. خهفهتبارلهگهڵ عیراقییهكان دوودیی مامههی له ئهوهیكه ئهنجومهنی ئهوهیه نودا سهرنجاكشه، قۆناغیواجیھهی قۆناغهكانی پشوودا كه له ئیسالمی بایئهویش (ھهر بوو ڕككهوتننامهكه ڕهتكردنهوهیكۆتایی تا ڕككهوتننامهكه دواخستی ھۆی بووهزاری لهسهر دواییه بهم ئهمریكا)، ھهبژاردنهكانیئیئتیالف كوتلهی سهرۆكی سهغیر جهاللهدین شخسیاسهتهی لهو دا ھۆشیاری عیراق پهرلهمانی لهبكاتو پیادهی ئهمریكا نوی سه رۆكی پدهچت كهبۆش ئیدارهكهی سازشانهی لهو دووربكهوتهوه بۆ سیاسییه كانهوه گۆڕانكارییه كاتو كهمی بهھۆی

كردوونی. عیراقییه كانله یهككه كه ئه دیب عهلی شوه بهھهمانڕایگه یاند عیراقییهكان دهعوه سهركردهكانی حزبیبهمخۆشحایهك، ئۆباما، به سهركه وتنی خۆشحانجارێ عیراق پویستی دوودی، خای نییه له كهئهمهش ماوه، ئهمنییهكانی توانا بهھزكردنی بهپشوهختی كشانهوهی ویستی بۆ بوو ئاماژهڕكخراوی عامری سهرۆكی عیراق. ھادی له ئۆبامابوش پابهندبوونهكانی عیراقییهكان پیوایه بهدرئیمزاكردنی بهرزدهنرخنن، عیراق به بهرامبهرسهرۆك سهردهمی له ڕككهوتننامهكهش

خۆیان خۆشحای دهربینی نهبوون له عیراق دوودڵ سیاسییهكانی ناوهندهھهیه زۆریشیان نیگه رانییهكی بهم سپی، نوی كۆشكی سهرۆكی بۆكهوا به تایبهتیش خه یایدایه، له عیراق به سه بارهت بۆچوونانهی لهو

ھهبژاردنهكاندا كاتی له بهنانهی لهو بن دوودڵ ھهمووالیهك دهردهكهوتدابووی، ١٦ مانگدا لهماوهی ئهمریكا ھزه كانی كشانه وهی به سهبارهتبهكو نین، لۆژیكی بهنانه ئهو پیانوایه عیراق سیاسییهكانی ناوهنده

سهركرده كه وتك بهردهم دهخاته مه ترسیدار بژاردهی كۆمهكدهكهن. «فشهڵ» وهسف به ئهمنیهكهی ئهمریكییهكان بارودۆخه

عیراق؟ ئۆباما له كام

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

29 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

كه مكردنهوهی كه دهگهیهنت ئه وه لیوایه ئهمئهنجام خۆی دیاریكراوی كاتی پش ھزهكان كارپكراوی ئستا، بیاره پالنی بهپی دهدرت.

شه ڕكهر لیوای ١٤ تهنھا داھاتوودا سای لهھزهكانی كهمكردنهوهی بمننهوه. عیراقدا لهمتمانهیه ئهو زیادبوونی ئهو عیراق، له ئهمریكاسهربازییهكانی سهركرده كه دهگهیهنتپارزگاری ده توانرت به وهی ھهیانه، ئهمریكاتائستا كه بكرت ئهمنییانه دهستكه وته لهوله سهربازییهكانی چاالكییه و بهدیھاتوونسنووردار دهكرن. زۆر داھاتوه وه سهرهتای ساینوان ئهمنییهی ڕككهوتنه ئهو بهپی ئهویش نهتهوه ڕپدانهكهی جی كه ئهمریكا و عیراق

ڕگه ڕككهوتنه ئهو دهگرته وه. یهكگرتووهكانتاكۆتایی دهدا ئهمریكا ھزهكانی مانهوهی بهڕوبهیعی مۆفه ق بهمهش سهباره ت .٢٠١١ سایدهت: عیراق نهتهوه یی ئاسایشی ڕاوژكاریكشانهوهی بۆ ئۆباما پالنه كهی پشتیوانی «عیراقسای نیوهی تا ئهمریكا شهڕكه ره كانی ھزه كاتك لهوهی جهختیشیكردهوه ٢٠١٠ دهكات.»به پویستی وت گهشهدهكهن عیراق ھزهكانی

١٦ مانگ ماوهی بۆیه نابت، بیانی ھزی بوونیكاتكی باشه.

تهمموزی سهردانهكه ی له ئۆباما ھهرچهندهنوری لهگهڵ كۆبوونهوهی پاش و ڕابردووداڕاگهیاندنهكان بۆ وه زیراندا ھیچی سهرۆك مالیكیفهرمی وتهبژی دهباغ عهلی بهم نهدركاند،بوو، جهختی كۆبوونهوهكه ئامادهی حكومهت كهھزهكانی كشانهوهی باسی كه لهوهكرده وه«ھیچ چونكه ئۆباما نهكراوه، له عیراق ئهمریكا

نییه.» فهرمی سیفهتكیھیچ به عیراق، رگه وتی: «حكومه تی ھهروهھاپوپاگهندهی له كه نادات كاتی خشتهیهكیحكومهت گرتبت، سهرچاوهی ھهبژاردنهوهدهكات ڕاستهقینه كاتی خشتهیه كی لهسهر كار ٢٠١٠ سای تا كه دایدهنن، عیراقییه كان كه

دهبت.»

ھهھات ھهیه لهو ڕۆژك دوای لدوانانه ئهمڕۆژنامهی لهگهڵ مالیكی چاوپكهوتنكی كهدروستیكردبوو. ئه مانی (دیرشبیگل)یمالیكی زاری لهسهر ئهوهی ڕۆژنامه كهبۆ ئۆباما پالنهكه ی پشتیوانی كه بوكردبۆوه ١٦ ماوهی له ئهمریكا ھزهكانی كشانهوهیدهستبهج عیراق حكومهتی بهم دهكات، مانگداھهه مالیكی «به وتهكانی كرد بهوهی ئاماژهیخۆی وهكو بوونو حای لی خراپ وهرگدراوهو

نهگواستراوهتهوه».وهرگدراوی دهقكی عیراقیش حكومهتی بوكردهوه عهرهبی زمانی به چاوپكهوتنه كهی(كه ماوهیه ئهم «پمانوایه وتبووی مالیكی كهپدهچت و دیاریكردوه) كهم و زیاد دهكات ئۆبامابهبوونی كۆتایی تیدا ئهوهی بۆ بت گونجاویشله بھنرت.». عیراق له ئهمریكا ھزه كانینوری لهنوان ئاشكرا جیایی ڕا دهركهوتنی ترسیسهبارهت ئهمریكا سهرۆكی بوش جۆرج و مالیكیھزهكانی مانهوهی داھاتووی پالنهكانی به

حكومهتی كشانهوه ی، یان عیراق له ئهمریكاداوای مالیكی لدوانانهی بهو سهبارهت ئهمریكادواتر كرد، عیراق حكومهتی له ڕوونكردنهوهیمالیكی بوش و كه ڕایگهیاند سپی كۆشكیزه مهنی» «ئاسۆیهكی ده ستنیشانكردنی لهسهرڕككهوتوون، ئهمریكا ھزهكانی كشانهوهی بۆ

دیاریكراو. بهرواركی نهك

مامههی ھۆشیارانهئه وه بۆ ئاماژه چاودران چوارچوهیهدا لهمعیراق ھزهكانی پیانوایه الیهك ھهموو دهكه نئهمریكا، لهجیاتی ھزهكانی ھهیه كه لهتوانایانداجگه لهوهی بكه ن، بارودۆخهكهدا مامهه لهگهڵبهشداریكردنكی به پویستیان عیراقییهكانئه وهی بۆ ئهویش دهبت، ئه مریكییهكان كهمیدراوس وتانی كاریگهری فراوانبوونی له بهرئۆباما دهن ھهروهھا بگرن. عیراق لهسهر ١٦ مانگهكهش دوای كه كردوه ئهوه بۆ ئاماژهیدهھتهوه، عیراق له ھزه كانیان له بهشكدهبنو شارهكان دهرهوه ی له ھزانه ئهو بهم

نایانبینن. عیراقییهكاندهرهوهی وهزیری زباری ھۆشیار لهوبارهیهوه ھهرعیراق حكومهتی له وه كردهوه كه جهختی عیراقئهمریكا، ھهبژردراوی سهرۆكی بوایهدایه لهوھزهكانیان خرای كشانهوه ی به ناچتدهچت) بهرهوباشبوون (كه عیراق بارودۆخی

تكبداتهوه.كتوپ بیاركی ھیچ «ئۆباما وتی: ھهروه ھاداھاتوودا له له وجۆرهش بیاركی ھهر و ناداتلهگهڵ ڕككهوتن ھاوكاریو ھهماھهنگیو بهسهربازییه سهركرده عیراقو حكومهتی

دهبت.» مهیدانییهكانحكومهتی كه دهكهن ئهوه بۆ ئاماژه چاودرانبه ئۆباما گهیشتنی ھهلی دهیهوت عیراق،پویستی به سهباره ت (كه سپی كۆشكیعیراق له ئهمریكا ھزهكانی كشانهوهی لهسهر زیاتر فشاری بقۆزنهوهو ھاوڕایانه)گۆڕانكاریی تاوهكو بكهن دروست بوش ئیدارهیبهرپرسانی بكات. ئهمنیهكهدا ڕككهوتننامه لهھه ویداوه ئهمریكا ئیدارهی ده ن واشنتۆنیشعیراق داواكارییهكانی ڕككهوتننامهكهدا لهعیراق خاكی كه بهنیداوه و بگرت لهبهرچاوبهكار تر وتانی سهر ھرشكردنه ئهنجامدانی بۆ

نهھنت.ھه فتانه ـ بهغدا

28

عیراقی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

كشانهوهی بۆ ئهمریكا، ھهبژردراوی سه رۆكی ئۆباما باراك پالنی ده توانرت پیانوایه؛ چاودرانھزهكانی ئاماده كردنی و بهتواناكردن بۆ بهغدا ویستی لهگهڵ ١٦ مانگدا، لهماوهی ھزهكانیانبه جۆرك بهتواناكردنهش و ئامادهكردن ئهو یه كبخرن. بكات، كشانهوه زامنی به جۆرك عیراق،

دروست نهكات. كشه واقیع ئهرزی كه لهسه ر بت

و واشنتـۆن پـالنـهكـانـیبهغدا ویستهكانی

سهرۆكایهتی بۆ ئۆباما باراك كاتهوهی لهوپوپاگهندهكانیدا له كاندیدكراوه، ئهمریكاوتهكهی ھزهكانی دهیهوت دهكرد لهوه باسیله ماوهی عیراق له سه رباز ١٦٠ ھهزار دهگاته كهبوو ماوهیه ئهو ئهوه ش بكشتهوه . ١٦ مانگداویالیه تی له (گرانت) پاركی له وتاریدا دوا له كهڕاگه یاندنی چهند كاتژمرك دوای پاش شیكاگۆ،كرد. له ھهبژاردنهكاندا پشكهشی سهركه وتنیئه مریكا سهربازهكانی «باوكی وتی: ئۆباماڕۆهكانیان گهڕانهوهی چاوهڕی عیراق، لهجهنگی بهھۆی ئهوان دهكه ن. وتهكهیان بۆدهگۆڕت.». ئهمهش دهدهن، زۆر باجی عیراقهوهكشانهوه كهوه كاتی گۆشه نیگای له ئهگهر

كه لهخۆڕا دهبینین بكهین، ویسته تهماشای ئهمسادا دوو ماوهی له ئۆباما بهكو نهھاتووه،یهكهمیان كردووه، عیراقی سهردانی دووجاردووهمیش ٢٠٠٦و سای یه كهمی كانوونی لهلهو ئۆباما بوو. ئهمسادا ته مموزی مانگی لهسیاسی و ئه منی بارودۆخی ئاگاداری سهردانانهدابهرپرسانی لهگه ڵ نزیكیشهوه له بوو، عیراقئه مریكیو عیراقی، سهربازییه سه ركرده و عیراقچوارچوهیهدا لهم كۆبۆوه . بریتانییهكانسهركرده پیانوایه؛ ئهمریكا سهرچاوهكانیدهكهن ئامۆژگاری ئۆباما سهربازییهكانی ئهمریكاكشانهوه ی به به نهكانی له گۆڕانكاریی ئهوهی بۆ١٦ مانگدا لهماوهی عیراق له ئهمریكا ھزهكانی

كه دهكهن ئهوه سهرچاوانه ئاماژه بۆ ئهو بكات.بهم بكشنهوه، مانگدا ١٦ له ماوهی دهكرتله عیراق زۆر كهلوپهلی سهربازی ئهوه وادهكات

بهجبھن.

دخۆشكهر ھهنگاوكیپله كشانهوهی بۆ دخۆرشكهردا ھهنگاوكی لهدیڤد ژهنهراڵ عیراق، له ئهمریكا ھزهكانی بهپلهیشهڕكهری لیوایهكی كشانهوهی بیاری پیترایۆس«لیوای چوارچوهیهدا بیاره ھهر لهم ڕاگهیاند.بھن مجهوقهل» عیراق بهج ١٠١ی تیپی دوویو جگیركراون بهغدا خۆرئاوای باكووری له كه ڕۆشتنی گرتووه . لهخۆ ٣٥٠٠ سهربازی نزیكهی

لبكرت. پرسیاری ھه واهكهوه دروستی ڕاستو

پاكستان به پشتبهستنخای سنوور لهسه ر تایبان حهشارگهكانیزهبیبو پكدهھنن، سهرهكی تهركیزكردنیالوازمان ھهره «خای دهت: دهژی لهوێ كهپاكستان ده بهستین، پاكستان به پشت كه ئهوهیه ببات.» لهناومان سهرو بكاته ھرشمان دهتوانتناوی نه یوست كه پاكستانی بای بهرپرسكیپالنی پیترایۆس «ژهنهراڵ وتی: بكرت ئاشكرابكرته ھاوبهش ھرشكی كه داناوه ئهوهیدهزگا» «چهكوشی به ئهوهشی تایبان، سهریاخیبووهكانی ئهمریكا ھزهكانی كاتك ناوبرد،لهو پاكستانیش و ڕاودهنت ئهفغانستان ناوچهكدارهكان و ده بینت دهزگاكه ڕۆی كاتهدابهرپرسه دهیانگتهوه.» و ڕادهوستنتئامادهیه وتهكهی دهت سوپای پاكستانییه كه

بدات. ئهنجامی لهسهریهتی ئهوه یشهڕكی بۆ پالن ئهمریكا سه رۆكی تائستا به سهبارهت دادهنت، قورس و درژخایهنسهرۆكی ئۆباما باراك له پرسیار ئهفغانستانگومانی ئهو كراوه، ئهمریكا ھهبژردراوی تازهعیراق ئهزموونهكهی فراوانكردنی ئه گهری لهئهلیكترۆنییه كهیهوه پۆسته لهڕی و دهربیوهھاوڕام پیترایۆسدا ژهنهراڵ «لهگهڵ وتویهتیھاوشوه ش ھهلكی ئایا كه بزانرت ئهوهی بۆو عیراق بهم دهكرت، پیاده ئهفغانستاندا له ناتوانین ئهوهنده جیاوازن، وتی دوو ئهفغانستاندهتوانین كه بكهین ئه وه پشبینی ئاسانی بهئهنبارهوه خهكانی له سهحوه ستراتیژیهتیپویسته بگوزینهوه... ھهلمهند خهكانی بۆله میانهوهكان جیاكردنهوهی ھهوكی ھهر خۆیانهوه ئهفغانییهكان خودی له ڕادیكایهكان

بگرت.» سهرچاوهسهر سابیر بۆ وهكو كهسكی بهڕاستی ڕازیكردنیپكردنكی قهناعهت به پویستی دانوستاند مزیشهڕهكه ماوهی به گوێ ئهو چونكه ھهیه. بهھزتربۆ زهمه نی «چوارچوهیهكی دهت: ئهو نادات.ئمه ئهوهی لهسهر نییه ، یان شكانهوه سهركه وتنشهڕ.» لهسهر بهردهوامبوون له بریتییه پویسته ئهستهمه كهسانی لهمجۆره دووچاری شكستھنانبابت پی خۆشه پیترایۆس بكرن، بهم وهكوقورس كاری ئهنجامدانی له بوون ئومد ب»

نییه.»ھهفتانه

31

لیستی یاخود خۆی نونهری عومهر مهال كهمهككه تایبانی بۆ كۆبوونهوهكهی داواكارییهكانی

ناردبت.بووه تكههیهك تایبان بزووتنهوهی بهرده وامھهر خهكییهكان، و ھهرمیی میلیشیا لهناوچهكهی له تهواوی سهربهخۆیی سهركردهیه كئستا تا ھهندكیان نموونه بۆ ھهیه، خۆیدادهكهن، بهجج عومهر مهال توندهكانی بیارهتهماشای ده گرن و مۆسیقا له ھهندكیشیان گوێ

دهكهن. تهلهفزیۆنسهبارهت تایباندا ڕیزهكانی لهنو زۆر دییهكی دووچهكدارهكان له ھهندك عومهر بوبۆته وه، مهال بهبهسهر چی عومه ر مهال ئایا دهكهن لهوه پرسیارلهالیهن مهال عومهر كه پیانوایه ھاتووه؟ ھهندكدووهمی سهركردهی و زاوایهتی كه برادار، مهالو زۆرهملهوه مانهوه ی ژر خراوهته بزووتنهوهكهیه

خراپتر دهكهن. شتی پشبینی ھهندكی تریش

دیار نییه مهال عومه رناوی نهیوست كه عومهر پشووی مهال ھاوكاركیعومهر ئهوهتا مهال «یان ئاشكرا بكرت دهت:لهم البراوه. یاخود بووه پۆستهكهی دهستبهرداریمهال نزیكه كانی له كه س ھیچ دواییدا ساهی دووئهو كاری شونو ڕوونی لهسه ر بهگهیهكی عومهر

باشه دهكات ئهوه پرسیاری ھاوكاره ئهو نییه.»كوشتنانهوه مهدهنی ئهو لهبارهی چی عومهر مهالئه نجامی بزووتنهوهكه چهكداری ھهندك كه دهتزۆر عومهر مهال جاران كاتكدا له ئهمه دهدهن،كاركی پیاوه كانی بیبستایه لهوه ی دهبوو توڕه

دهكهن. خراپخراپ شتی دهن تایبان ئهندامی ھهندكله یهكك دت. براداردا مهال نه یارانی بهسهرھزهكانی ئاسمانی ھرشكی له نهیارهكان٢٠٠٦دا سای له قهندهھار سهر بۆ ئهمریكاله تریان یهككی پاكستانیش ھزهكانی كوژرا،ئهوه دوای كهم ماوهیهكی دهستگیركرد، ٢٠٠٧دامهال ئهمریكا كۆماندۆی ھزهكانی ھهكوتانكی له-مهنسور داده لهدهستداو گیانی داده ئاخوندنهبوو ڕازی مهال برادار بهم جیگرتهوه ، برای یڕازی مهنسور ئهوهی پاش جگهكهی، بچته ئهوھزهكانی ببت، پۆستهكهی دهستبهرداری نهبووئهفغانستان بۆ گهڕانهوهی ڕگهی له پاكستانچوارهش ھهموویان مهنسوریان دهستگیركرد، ئهوئهوه دهنگۆی زووش ھه ر بوون و كاكار خی لهخی له كه برادار مهال پده چت كه بو بۆوهدابته كهسه چوار ئهو لهدژی زانیاری بوبالزایهبهم نهتوانرا پاكستانییهكان، و ئهمریكا ھزهكانی تاوهكو لهبارهی بكرت، برادارهوه مه ال به پهیوهندی

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

ئامادهباشیدا له تایبان چهکدارانی

30

نوده وه تی

ته واوه تی ناوی داوایكرد (كه سابیر «بیاری وتی: بونه كرته وه ) له الیه ن مه ال ڕه تكردنه وه ی دانوستان ڕاسته وخۆ بزووتنه وه ی بای سه ركرده ی عومه ر محه مه د له سه ره تاوه مه ال سابیر ده رده كرت. تایبانه وه قسه ی دانوستان مه سه له ی له سه ر به ڕه قی زۆر ئه و نه ورت كه س ته نانه ت به جۆرك ده كرد كشه كه بكات. باس له گه دا مه سه له یه ی له وه دایه مه ال سابیر چه ند ساكه مه ال عومه ری نه بینیوه و ناشزانت كه س بینیویه تی یان نا. ئه و مه ال زمانی له سه ر جه ژن ڕۆژانی به یاننامانه ی عومه ره وه بوده كرنه وه تاكه ئاماژه ن بۆ ئه وه ی له گه ڵ ماوه . ژیاندا له ئیمانداران ئه میری كه ھه زاران خۆی و ده ت سابیر مه ال ئه وه شدا كاته ی ئه و تا تایبان بزووتنه وه ی چه كداری

ده گه ڕنه وه بۆ ده سه ت واز له شه ڕ ناھنن.

ئه مریكا په له ی نییه پده چت ھه موو الیه ك له ئه فغانستان تامه زرۆی قسه كردن بن له سه ر ئاشتی، ته نھا ئه و كه سانه نه بت كه توانای ئه وه یان ھه یه خۆزگه كان بكه ن به ڕاستی. گوبه دین حیكمه تیار ھاوپه یمانه كه ی بوو، ڕازی دانوستان به بیرۆكه ی تایبان وه زیری گه یتس ڕۆبه رت شوه ش به ھه مان پادشای عه بدو شا خودی ئه مریكا، به رگری گفتوگۆیه كی سه رپه رشتی شه خسی به سعودیه له الیه ك پاكستانی ئه فغانی و به رپرسانی نوان تایبان بزووتنه وه ی ئه ندامی كۆنه ژماره یه ك و كرد كه مانگی ڕه مه زانی ڕابردوو له شاری مه ككه

دووه میشدا تشرینی مانگی له به ڕوه چوو. پاكستانییه كان ئه فغانی و خه سه ركرده ی شاری له كۆبوونه وه یه كیان ڕۆژدا دوو له ماوه ی مه ال چه كداره كانی به م ئه نجامدا. ئیسالمئاباد عومه ر له م كاته دا كه بارودۆخه كه له به رژه وه ندی سه ره ڕای نابن. دانوستان ئاماده ی ئه واندایه دانوستان، بیرۆكه ی له گه یتس پشتیوانیكردنی ئاشتیدا ئارای ھنانه له ئه مریكییه كان به م

په له یان نییه .یاخی بوونه كانی ئه فغانستان له سای ٢٠٠٤دا به زۆر ئستادا له به م پكرد، ده ستیان مردویی

به ھز بووه .گه وره ھه نگاوكی ئه مانه دا چه ند ھه موو له گه ڵ له ده كات و ئه مریكا نوی سه رۆكی چاوه ڕی ھشتا به وه ی سه باره ت كاته كانیشدا ھه موو ڕه وی سه ر نه كه وتۆته ئه فغانستان بارودۆخی

خۆی، یه ك ده نگی ھه یه .-٢٠٠٥ نوان سانی له كه نیومان ڕۆبه رت له بووه یه كگرتووه كان ویالیه ته بایۆزی ٢٠٠٧كاته ی ئه و ھاتوو «ئه گه ر ده ت ئه فغانستان سه ربازییه وه ڕووی له دانوستانه وه ده چیته له سه ر دانوستان تۆ ئه وا بووی، الواز ئومد ده كه یت.» كه م خۆبه ده سته وه دانكی (ئه ندازیاری پیترایۆس دیڤد ژه نه راڵ كه ھه یه له سه ربازه كان ژماره ی زیادكردنی پالنی ئه و چاره سه ركردنی بۆ ڕگه یه ك عیراقدا) ئه وه ی سیفه تی به ئه ویش بدۆزته وه ، كشه یه مه ركه زی سه ركردایه تی نوی سه ركرده ی

ھزه كانی ئه مریكایه .

س جۆر چه كدارھه بت، مه رجه ئه م بۆ ھاتن به ده نگه وه ئه گه ر ئه وا پده چت پیترایۆس چه ندین ڕگه بدۆزته وه و بیانقۆزته وه . چه كداره كان ده كرن به س به شه وه ئیسالمین و ھه ندكیشیان نه ته وه یین ھه ندكیان به شی سیه میش ته نھا خونژن. ناسالیك فیك كه له سانی یه كه می جه نگدا له ھزه ده ریاییه كاندا زانیارییانه ی ئه و «به پی ده ت بووه ئه فسه ر ھۆكاری ده كه وت، ده ستمان كاته دا له و ئمه چه كدارانه ئه و زۆری ژماره یه كی به شداریكردنی له یاخی بووه نه كاندا ده كرد، یه كه م ئابووری بوو دووه م ئایدۆلۆژی بوو.» ھه روه ھا ده ت: «٨٠٪ی ده كه ن، ده وام كه م به شوه یه كی چه كداره كان ئه مه ش له و به یاننامانه وه ده زانین كه سوپا كۆی ده توانرت كه ھه یه بۆچوونه ش ئه و ده كرده وه و ھه بگدرنه وه .» كه سانه ئه و زۆری به شكی

واته ده ستبه رداری یاخی بوون ببن.گه وره ی سیاسی به كرگیراوكی كه زه بیبوبزووتنه وه ی تایبانه له پاكستان ده ت: «ئستا ئه ندامه كانی تایبان درك به وه ده كه ن كه جگه له ڕگه ی سه ربازی ڕگه ی تریش ھه یه و پده چت مه سه له ی دانوستانیش شایه نی ئه وه بت كه بیری وته بژكی ئه وه ی سه ره ڕای ئه مه لبكرته وه .» بزووتنه وه ی تایبان سه رله به ری ئه وه ی ڕه تكرده وه

سه ماكردنی تایباننه كه ن داوای دانوستانی ئاشتی له مه ال سابیر بكه ن، ئه و ئه فغانییه بابه رزه و كه ته یه ی كه پۆستكی بای له نو بزووتنه وه ی تایباندا ھه یه و پیوایه

ھیچ شتك نییه بتوانرت دانوستانی له باره وه بكرت. مه ال سابیر له دوكانكی نزیك سنووری ھاوبه شی نوان ئه فغانستان و پاكستاندا ڕایگه یاند «ئه مه ھه مه تكی سیاسیی نییه له پناو گۆڕانكارییه كی سیاسیدا، یاخود دابه شكردنی ده سه ت یان داواكردنی پۆسته وزارییه كانی حكومه ت بت، به كو ئمه جیھاد ده كه ین بۆ ئه وه ی شه ریعه تی ئیسالمی بۆ ئه فغانستان

بگینه وه .»

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

33

سنوورداری به ئهوروپا یهكتی تواناكانی دهكهن،ھهره نهگبهتی گرفتو پدهچت دهمنتهوه. بت ئهوه دهبتهوه، جیھان دووچاری كه گهورهكه ڕوسیاو دهبینتهوه ھاوپهیمانیانهدا خۆی لهو كهوایانكردوه دهكهن، سهركردایهتی پكیدهھننو چینبھنن. بهرھهم زیاناوی خراپو «شمهككی»جوه تگه یشتنو گۆڕانكارییهكانو لهچوارچوهیبارودۆخهكه عه ولهمهدا، بوبوونهوهكهی خراوبهرامبهریشدا له دادهبهزت، ئاستی نزمترین بۆبهخۆوه ونه ب «پشكهوتنكی» دوور ڕابردوویلیژنهی له ئهوروپا یهكتی نموونه بۆ دهبینت.كه یه كگرتوهكان نهتهوه به سه ر مرۆڤی مافه كانیله سویسرایه، پایتهختی جنف-ی له باره گاكهیدهنگهكانی ٥٠٪ی زیاد تائستا ٢٠٠٦هوه ساینیشتمانی «سیادهی وتهكانی ئستا لهدهستداوه،٢٠٠٧ ڕوسیاو سای كه بوه بادهست لهپشدا»،ئهویش كرد، ھهمهته یان ئهو ڕبهرایهتی چینھهسه نگاندنانهی ئهو ھهوه شاندنهوهی بهمهبهستیله مرۆڤ مافهكانی ڕهوشی به تایبهت ڕاپۆرتهكانی

كردبوو. پشكهشیان جیھاندا وتی زۆرفرانسیسكا گویانو ریچارد ڕاپۆرتهكهی بهپینودهوه تیهی ڕوسیا سهركهوتنه ئهم برانتر نابتھهسهنگاندنی له كردن زیادهڕۆی ھۆی ببتهلهو سهرهكی ڕۆی چین چونكه ئاسۆكانی، ڕهھه ندولهخۆ وتانهش ئهو زۆربهی دهبینتو مهسه لهیهداته نانهت ڕوسیاوه، دهره وهی كهوتوونهته كه دهگرتالیهنگری ئستا ناوهڕاستیش ئاسیای وتهكانیباس لهوه ڕاپۆرته كه مۆسكۆ. نهك پهككین دهكهنڕوسیای ناچاركردوه ببته دهكات، ھهرئهمهش بووهچین دهكات نونهری بهوه چین، ئاماژه ش ھاوبهشیالیهنگرییه كی نودهوهتی ئاسایشی ئهنجومهنی له

دهكات. كرملین سهرسوڕھنهری فراوانو

نامۆكان حاهته بنهمای لهسهر كه ڕوسییه-چینییهكه ھاوبهشییهدروست ھۆی بۆته بووه ، دروست ئانی بهرژه وهندیئه وهی پشبینی سهمهرهو، حاه تكی چه ند بوونیھاوبهشیكردنی ھه وستی له پهككین لدهكرتدوور كرملین له بهزوویی بكشته وهو ڕوسیا دهكات ببهشی پشتیوانیه لهو بهمهش بكهوتهوهوپشكه شی یهكگرتوهكاندا نهتهوه له بهردهوام كهئه وهیه نییه ، كه گومانیشی تدا شتهی ئه و دهكرد.لهو حاهته ناتوانت چین پشتیوانی ڕوسیا بهب كه

بمنتهوه. ئستایدا بهھزهیھهفتانه

ھهندكجار بهم مرۆڤهوه، مافهكانی مهسهلهی چونكه دهبت، قورس یهكگرتوییه ئه م باجیدتهكایه وه ناوخۆیی كۆبوونهوهی چهندین دوایھهوستی توندو زۆرو بنهوبهردهی وتووژو كهئهگهری ئهمهش دهبینت، بهخۆوه دژبهیهك وهك بهھزی ھاوپهیمانیهكی بوونی دروست لهكاردهخات، چونكه ڕوسیاو ئهوهی ڕوسیاو چینله ھهیه ئه ندازهیان ب زۆر توانایه كی چینمهحافیله له پشتپهرده ڕككهوتنی ھنانهكایه ینییه نامۆش كتوپو شتكی نودهوهتییهكاندا.یاداشته به یاننامه و پهككین مۆسكۆو كاتكڕكخراوه ئهمریكاو تیاندا كه ناڕهزاییه كانیانھاوپهیمانی مهبهستیان (كه «دوژمنكارهكان»سیادهی پشلكردنی به ئهتهسییه ) باكووریئاستكی لهسهر دهكهن، تۆمهتبار نیشتمانی

دهكرن. پشتیوانی ئهندامهوه فراوانی وتانی

كردن ھاوپهیمانی ئه خالقیاتی«ھیچكات پهككین مۆسكۆو ڕاپۆرتهكه بهپیپهیوهندی كه مهسهلهیهكدا له نابن ناڕهحهتویالیهته لهدژی ده ركردن یاداشت بهیاننامهو بهھاوپهیمانی ھهبت، ئهوروپاوه یهكتی یهكگرتوهكانوجیھانی پگهیشتوهكانی تازه الوازو وته لهگه ڵحكومهتهكانیان وتانهی ئهو بكهن، سیهمداتدا ئهخالقیان سیاسیو پوانی بچوكترینچهندوچوونك ھیچ كه ھه یه ڕاستیهكیش نییه.»ھهوستی ھهرچهندك ئهوهیه، ئهویش ھهناگرت،نودهوهتییهكاندا مهحافیله له ئهوروپا یهكتیئهندامی وتانی ٢٠٪ی تهنھا بت، یهكگرتووھه رچهنده بۆیه پكدهھنن، یه كگرتوهكان نهتهوهسهربازییهوه ئابووریو لهڕووی یهكتییهكهڕكخراوه لهنو مهسهلهكان كاتك بت، بهھزیشگربهست ڕكهوتنو داخوازی نودهوه تییهكه

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

نوێ بهرهیهکی تاو.. ھۆجین و میدڤیدیڤ

32

نوده وه تی

سه ره ڕای ئه و ره خنه و ھه ڕه شانه ی ئاراسته ی «له پشبوونی» به وه ی كرد كرملینیان گه وره كه و وته ھه شت گروپی به په یوه ندی ده دات، له ده ست نوده وه تی بازرگانی ڕكخراوی خۆرئاوا له به رامبه ر كاردانه وه ی ڕوسیا خۆی به الواز بینییه وه ، بۆیه سه ركرده كانی ڕوسیا بده سه ت و ده یانووت ده ھات و ھه خه ه تاندنانه به و گاته یان ده رمانی بۆ په نا ئه وه ی به ب و شتانه ئه و به ب

جگره وه ببه ین، ده توانین له ژیاندا بمنین.سیاسه تی بۆ ئه وروپا ئه نجومه نی ڕاپۆرتكی كردووه به ره وپشچوونانه ئه م بۆ ئاماژه ی ده ره وه بخرن، پشتگوێ ده رئه نجامه كانی ناكرت كه چین و ڕوسیا به كو ئه گه رك، وه كو ته نھا نه ك بكه ن، دروست ھاوپه یمانی له پشتپه رده وه ده توانن ئه مه ش له میانی شیكارییه كی قوی ئه و ده نگدانانه له نو دواییدا سانه ی له م كه ده رده كه وت ئه نجامدراوه . یه كگرتووه كاندا نه ته وه ڕكخراوی ده نگی زۆری به شكی واده كات ھاوپه یمانییه ئه و ئه و وته ئه ندامانه یان بۆ مسۆگه ر بكات كه زیاتر مه یلیان به الی روسیا و چین ھه یه وه ك له یه كتی

ئه وروپا، چجای ویالیه ته یه كگرتووه كان.

رۆژئاوا بۆ دواوه ریچارد گویان و فرانسیسكا برانتر كه ڕاپۆرته كه یان

به وه ی ده كه ن وه سف ئاماژانه ئه م ئاماده كردوه ، مافه كانی جیھانی ھزی له نویه «دیارده یه كی ده سه تی واقعیانه ی «ھه سه نگاندنكی مرۆڤدا» و یه كتی ئه وروپایه له ڕكخراوه نوده وه تییه كه دا.»

نو ده نگدانی له وه ی ده ده ن ھۆشیاری ھه روه ھا كۆمه ه ی گشتیی نه ته وه یه كگرتووه كان له كۆتایی به بوو تایبه ت كه ڕابردوودا سه ده ی نه وه ته كانی مه سه له ی مافه كانی مرۆڤ، به ڕژه ی زیاد له ٧٠٪ی بوو، خۆرئاوادا ئه وروپاو یه كتی به رژه وه ندی له به م ئه م ڕژه یه له ماوه ی دوو سای رابردوودا به ھه زارحاڵ گه یشتۆته ٥٠٪، ئه مه ش ئه وه ده گه یه نت ئه و له ده ستداوه ، وتی ٤١ ئه وروپا یه كتی كه پشتیوانی ھاوپه یمان و به ھه میشه كه وتانه ی له ژماره یه كی زۆر دانرابوون، یه كتییه كه ته قلیدی وتانی قه وقاز و ئاسیای ناوه ڕاستیشیان له نودایه .

یه كگرتووه كانی ویالیه ته ژماره كانی به سه باره ت خراپترن، ئه وروپا یه كتی له وه ی زۆر ئه مریكاش چونكه ئه و مه سه النه ی واشنتۆن له م ساه ی دواییدا له نه ته وه یه كگرتووه كاندا وروژاندونی توانیویانه ته نھا ٣٠٪ی ده نگه كان به ده ست بھنن، ئه مه له كاتكدا كه

ئه و ڕژه یه له ١٠ سای ڕابردوودا ٧٧٪ بوو.له به رامبه ردا ڕاپۆرته كه ئه وه ش ده رده خات پشتیوانی و گۆڕانكارییه كی چین ڕوسیاو پشتگیریكردنی جه وھه ری به سه رداھاتووه ، چونكه له ھه مان ماوه ی

پشتیوانی و باسكران پشتر كه سانه ی ئه و ٪٧٦ بۆ (٥٠٪)وه ڕژه ی له ڕوسیا پشتگیری به الی ده نگه كانی ٧٤٪ی چینیش به رزبۆته وه و

خۆیدا ڕاكشاوه .خراپترین پده چت برانتر گویان و به بۆچوونی ئه وروپا بۆ خراپتر له وه ش جیھان و بۆ ھه واڵ یه كتی ده سه تی كه مبوونه وه ی له بت بریتی ئه ویش یه كگرتووه كاندا، نه ته وه له ئه وروپا گشتاندنی به په یوه ندیان كه مه سه النه ی له و ده سه تی مرۆڤ و مافی بنه ماكانی ده سه تی یاساو ڕۆی دامه زراوه دادوه رییه كانه وه ھه یه له

جیھاندا.سه ره ڕای ئه وه ی زۆرجار وتانی ئه ندامی یه كتی ئه وروپادا به یه كگرتووی ده نگ له سه ر ئه و بیارانه ده ده ن كه له نو نه ته وه یه كگرتووه كاندا ده خرنه به ر وتووژ، به تایبه تیش ئه وانه ی په یوه ستن به

گـۆڕانـه گــه وره كــه ڕۆژئاوا به و شوه یه نه ماوه كه ئمه ده یناسین، ھه موو شیكه ره وه سیاسییه كانی جیھان یه كده نگن له سه ر ئه وه ی ئه و جه نگه ی له نوان

مۆسكۆ و ته بلیسیدا ڕوویدا، بووه ھۆی ئه وه ی دیدی خۆرئاوا به رامبه ر به روسیا گۆڕانكی جۆری و دراماتیكی به سه ردا بت، دید و ھه وستی

ئه ویش به رامبه ر به خۆرئاوا بگۆڕت.

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

35 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

كارگهكانی خاوهنی سه ر كردۆته كاریگهریكارگانهی ئهو بهم شیرهمهنی، و پالستیكبهرھهمه شاوهی ئهم لهبهرده م توانیویانه كهكهمترن زۆر ڕابگرن خۆیان دهرهكییهكاندابهرھه مه شاوی لهدوای كه كارگانهی لهو٢٠٠٣ داخراون. سای له بیانییهكانهوه بۆ عیراق

دادهخهن دهرگاكانیانپشهسازی یهكتی دواییه بهم كه ئاماره ی ئهوزیاتر كه دهریدهخات كردهوه بوی عیراق دهرگاكانیان خۆماییهكان كارگه ٨٠٪ی لهكه وهستاوه، تیایدا بهرھهمھنان داخستووهوكه ده گه ڕتهوه الیهنك چهند بۆ ھۆكارهكهشیكردنی كبك بۆ نهتوانینیانه ترینیان لهسهرهكیلهچهندین جگه ئهمه دهره كییهكان، بهرھهمهو كارهبا كشهی به تایبهت دیكهی كشهیدهدات بهوه ئاماژه ئاماره كهش وت. یاساكانیبهنیوه ی عیراق كارگهکانی ٢٠٪ی له تهنھا كهبهرھهمھناندا دونیای ھهیانه له كه توانایهی ئهو

دهكهن. كاركارگهیهكی خاوهنی مزاحم نافع ئهندازیارئستا بووه، جوانكاری بهروبومهكانی دروستكردنی«خاوهن دابخات دهت كه كارگهكهی بووه ناچاربهربهست كشهو چهندین تووشی كارگهكانلهپش جا كاركردنیاندا، كاتی له بوونهتهوهبۆیه لهئستادا، یاخود بت، پشووهوه ڕژمی چهندین به و دابخهن خۆیان كارگه كانی ناچارنبازاڕ له نرخی ھهرزانتر نرخكی گران و مهرجی كه سانهی ئهو بكهن، بازرگانهكاندا له گهڵ مامههمهواده ناچارن كاردهكهن جوانكاریدا لهبواری كهئهمهش كه بھنن، عیراقهوه دهرهوهی له خامهكهیبچت و بهمشوهیهش ناتوانن ت وادهكات زۆریجگه لهوهش كبكی بهرووبومه بیانییهكان بكهن،دیاریكراوی بازرگانكی چهند لهگهڵ تهنھا ناچارینخامهكهمان ئهوانیش ماده كاربكهین كه عیراقیدابهگران پدهفرۆشن، لهكاتكدا جۆرهكهشی ھنده

نییه.» باش

بكات؟ چی حكومه تبازاڕكی بووهته عیراق «بازاڕی وتی مزاحمبهب كه بیانییهكان، بهرھهمه ساغكردنهوه یزۆری ئجگار بكی ڕۆژانه چاودرییه ك ھیچبه رھهمه لهو ھهندك عیراقهوهو دته لھهیه، تهندروستی مرۆڤ بۆ جوانكارییانه زیانی

ھیچ ھهرزانه و نرخهكهی چونكه بهم

كارگهیهكی خاوهنی كه كهریم ساھیربه بوو جلوبه رگ دروستكردنیجلوبهرگه بهرھهموو ئهو تهماشای ناڕهحهتییهوهكارگهكهیدا كۆگای له كه دهكرد زۆرانهیئهمه بفرۆشرن، ئهوهی بهب ھهگیرابوونبهرھهمه ئهو كبكی نهیتوانی كه ئهوهی لهپاشنرخكی و باشتر بهجۆركی كه بكات دهرهكییانهچهندین پیاوه ئهم دهفرۆشرن، بازاڕدا له ھهرزانترنرخی جلوبهرگهكانی و بی تچوون بهسهر جارڕگهی یهك تهنھا و چوویهوه كارگهكه یدا

كارگهكهی داخستنی ئهویش كه ما بهدهستهوهئهوانیش تا بوون، فهرمانبهرهكانی ناردنهوهی وبۆخۆشی دیكهوه، بكارهكانی خهكه ڕیزی بچنهكه دهگهڕت دیكهدا كاركی بهدوای لهئستادا

پیشهسازییهوه. و لهبهرھهمھنان دووربتبه ھۆی كه نییه كهسك تاكه كه ریم ساھیركارهكهی و لكهوتبت زیانی بارودۆخه وه ئهمكاره خاوهن له زۆرك به كوو چووبت، لهناو ل ئهویان شوهی بهھهمان عیراقییهكانكهمتر بارودۆخه ئهم ھهرچه نده بهسهرھاتووه،

34

ئابووری

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

كوێ؟ بهرهو عیراق، پیشه سازیو تكشكاون دهرهكی بهرھهمی بوونهوهی بهرهنگار بۆ نه توانینیان بهھۆی عیراق خۆمای بهرھهمھنانی ٨٠٪ی

لهسهدا بوونهته بازرگان، ئهو ھناوهو بهرھهمھنان لهكاری وازیان بهرھهمھنهرهكانیش بهتهواوهتی نهماون، زۆربهیسیاسهتی كردنهوهی دهرئهنجامی ئهمه ش كه ھهیهتی كاردهكات، ھزهی ئهو نیوهی به كه ماویشهته وه بیستهیكارگهی ناوخۆدا له ئهوهی بهب بهرفراوان بهشوازكی دهرهكییهكاندا بهرھهمه بهڕووی عیراقه سنوورهكانی

بكات. ده رهكییانه بهرھهمه ئه و كبكی بتوانت كه بكهن دروست وهھا پشهسازی

37 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

دهگهڕتهوه ھۆكارهكهشی عیراقیدا، پیشهسازیئه و ھهبژاردنی پاش و كاركردن شوازی بۆبۆ نموونه دهكهن، تدا بهرھهمھنانی بوارهی كه كگهی چهندین كه شیر، كارگهكانی خاوهنو شیر بهرھهمھنانی بۆ مانگا به خوكردنیكردووه، دروست قتویان دروستكردنی كارگهیتهنانهت له بهخۆیان، تایبهت چاپخانهی جگه لهبهخۆیان پشتیان بهروبومهكانیشیاندا فرۆشتنیئهوان ئایا لرهدایه: پرسیارهكه بهم بهستووه،یاخود كرد؟ پ ده ستیان خۆیان لهسهرهتاوه

وهرگرت؟ حكومهت له ھاوكاریانكه پشتگیرییهكی ئهوهیه وه مهكه بهدنیایهوه توانیان بگهنه تا حكومهتهوه، لهالیه ن كران زۆرئهوانهی بهم بچن، پشهوه بهرهو ئاسته و ئهوو وهرگرتووه حكومهتیشیان پشتگیری كه بۆ ھۆكارهكهی بچن پشهوه بهره و نهیانتوانیوهباش پیشهسازكاری خۆیان كه دهگهڕتهوه ئهوهلهم بوارهدا كه ئهوه نهبوون و شایستهی نهبوونبهدهست تهنھا مهبهستكیان ھهموو كاربكهن، حسابی لهسهر بووه قازانج زۆرترین ھنانی

باش.» به روبومی به رھهمھنانی نهك خهكی،

چارهسهرئابوورییه كه پسپۆڕكی بواری سوری ماجید د.كهرتی بواری لهھهردوو عیراق كه پیوایه دایهو گهوره لهكشهی گشتیدا كهرتی و تایبهت دابنت گونجاو چارهسهری حكومه ت پویسته

و پالن بهدانانی كشانه ئهم چارهسهركردنی بۆئاماژهی د.ماجید ھهروهھا دیاریكراو، بهرنامهی بواری نهچوونی ھۆكاری بهرهو پش كه بهوهشداویستكی ئیرادهو نه بوونی بۆ عیراقدا له پیشهسازی تایبه تیشدا. و گشتی كهرتی له ناو گایهوه بهھزیاسایهك دابینكردنی «كه وتی د.ماجیدعیراقدا، له پیشهسازی بواری بنیادنانی بۆ(ڕككهوتننامهی لهگهڵ نییه پچهوانهگرنگی ئهمه ش كه نوده وه تی)، پهیمانیالیهنی بردنی پش بهره و بۆ دانانی پیالنكمانھه ساندنهوهو دهكاتهوه ، ڕوون بۆ پیشهسازیلهسهرهتادا پیشهسازی بواری پشچوونی بهرهوحكومهت بهھزی پشتگیرییهكی به پویستی لهسهر ئمه دا لهپش ئهمهش كه ھهیه،دراوه، ئهنجام دیكهدا وتهكانی زۆربهی له بهتهنھا تایبهت كه رتی بهجھشتنی چونكهكهرته ئهو سهرنه كهوتنی مانای گۆڕهپانهكهدایارمهتییهكی كه گرنگه زۆر بۆیه دهگهیهنت،بدرت. كشتوكاڵ كهرتی پیشهسازی و تایبهتیـ ئهیاد عهتییه بهغدا

بهرھهمهتوانای ناوخۆییهکان

نییه ئهوهیانبهرھهمه کبکیبکهن بیانییهکان

سهرهتایی پیشهسازییهکی

36

ئابووری

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

زۆر خهككی نییه، لهسه ر چاودریهكیشیانپارزگاری بۆ یاسایه كیش ھیچ ده ھنت، بهكاریئارادا له خۆماییهكان و عیراقی بهروبومه له

نییه.كه ئه وهی مزاحم دهت «ھهموو نافع ئهندازیاركه ئهوهیه دهكهین داوا عیراقی حكومهتی لهله بهروبومه عیراقییه كان تا دهربكات یاسایهكبپارزت، باج نرخی بهرزی و نرخ نزمی بهرزوكه دهكهین ئهوه داوای ئمه لهوهی جگه له به روبومانهی ئه و سه ر بخرته چاودری

چونكه عیراقهوه، دنه بیانییهوه وتانی بكهین بهروبومانه ئهو كبكی ناتوانین ئمهجیھانییان بهناوبانگی كۆمپانیای ھمای كهھهمووی چونكه ھهرزانه ، نرخیشیان پوهیهو ئهو ڕاستهقینهی بهرھهمی و تداكراوه فی ئمه كه به وهشدا ئاماژهی نین.» كۆمپانیایه كاری دهستی مرۆڤی و و توانای زانستی خاوهنیبۆ دهكات ھاوكاریمان ئهمه ش كه ھهرزانیشینلهكاتكدا بهم خۆمای، كارگهی دامهزراندنیپارزگاری یاسا بهپی خۆمای بهروبومی كه

ھاوكاری حكومهتیشهوه لهالیهن و لبكرتچونكه كهمبكرتهوه، لهسهر باجمان و بكرینله ده ست ده بت ئهوا نه كرت؟ ئه مه ئهگهر

بشۆین. عیراق خۆمای پیشهسازیكارگهیهكی خاوهنی كه تمهن ئهبوو خالید بهم«من وتی بوو (شامپۆ) پاككهرهوه بهروبومی پارزگاكانی نهجهف له بازرگاندا لهگهڵ چهندینپاش بهم كردووه، كارم بابل و بهسره و موس وعیراقهوه ھاته بهروبومی دهرهكی چه ندین ئهوهیئهو بوو، باشتر نرخیان ھهم جۆرو ھهم كهھناو وازیان دهكرد كاریان مندا له گهڵ كهسانهیھهرچهنده بوو، پباشتر بیانیه كانیان بهروبومهماده ئهو داببهزنم، بهم كه نرخ ھهومدا منیشڕگهی دهمھنا عیراقهوه دهرهوهی له كه خامهیو داخست كارگهكهم بهناچاری منیش بۆیه نه دهدا،لهجیاتی ئستا و كردنهوه بازرگانی بواری چوومهپاككردنهوه بهروبومی بهرھهمھنهری كه ئهوهیپاككردنهوه.» بهرھهمهكانی بازرگانی بومهته بملهبواری كاركردن كه نهشاردهوه ئهوهی خالیدزیاتری پارهیهكی دهرهكیدا بهروبومی بازرگانی

پشووی. كارهكهی له وهك دهستخستووهخاوهنی كه حهمدانی ئهسعهد ھهروهھا دهت (بۆن)ه به رھهمھنانی كارگهیهكینهماوه ئهوهیان توانای ناوخۆییهكان «بهروبومهبۆیه بكهن، بیانییهكان بهرھهمه كبكی كهبهرھهمهكهدا له ف زۆربهیان ناچارن لهئستادابهرھهمه شوشهی بكهنه خۆمای بۆنی و بكهنچیمهنتۆش كارگهی بارودۆخی بیانییهكانهوه.»باشتر دیكه پیشهسازییهكانی بارودۆخی لهبهروبومه بیانییهكاندا ئهویش لهبهرامبهر و نییهپیشهسازی وهزارهتی لهكاتكدا لهپاشهكشه دایهدهبه ستت چیمهنتۆ بهرھه مھنانی به پشت عیراق

پیشهسازی. پشخستنی بۆ

سهركهوتووهكانشكستی لهسهر باسهكهمان ھهرچهندهبهروبومه لهبهرامبهر عیراقییهكانه بهروبومهكه نییه ئه وه مانای ئه مه بهم بیانییهكاندا،توانیبتی كه نییه عیراقی بهرھهمكی ھیچو بكات بیانییهكان بهروبومه كبكی نهھنابت. بهده ست سهركهوتنی لهبوارهكهیدائیبراھیم عهبدلواحید پیشهسازكار و ئهندازیارلهبارهی ھۆكاری سهركهوتووی ھهندك لهكارگهھهیه كارگه «ھهندك وتی: عیراقییهكانهوهودنیای لهناو ھناوه بهدهست سهركهوتنیان كه

دهکات کار ھشتا

39

باسوخواس

ئاسمانیان كه ئهرزو ھهیه گه ندهڵ سه ری شهش پنج كوردستانهدا تهنھا لهمو خرتوخاش كه پوهنده كانیان و دهست له ھهندێ لهگهڵ كردوه، داگیرتهنھا دهكهن.. گیانیان نۆشی كۆدهكهنهوه و گهوره كانیان سهرمزی پاشماوه یئهرزهن، دۆنم دهیان مهزرهعهو خاوهن ھهن خواپداو پایهبهرزو مهسوولكی چهنددهست یا كوالنهیهكیان ئهمرن برسا یا له كوردستان خهكی ٪٩٩,٩٩,٩٩ باقی

بحهوننهوه؟! تیایدا منداهكانیان و ماڵ ناكهوتبیارك قههمك سهره به پایتهخت ھهولری شارهوانی ئهوهشدا لهگهڵمۆهتی وهستاندنی بیاری ھهولر شارهوانی «سهرۆكایهتی ده و دهردهكاتوهستاند، شارهدا لهو ٢٠٠ مهتر له كهمتر رووبهری له سهر خانووی دروستكردنی٢٠٠ مهترن له رووبهر كهمتر خاوهنی زهوییهكی ھاووتیانهی كه ئهو لهمهودواشئهوه یه بۆ ھۆكارهكهشی نابن». سوودمهند خانووبهره پشینهی وهرگرتنی لهگه ڕهكهكانی و شه قام له جه نجای و ناڕكی بچووكانهوه زه وییه ئهو بهھۆیجوانكردنی ھهولریشدا بنهڕه تی نهخشهی لهگهڵ و دهبت ھهولر دروست شاریو كارهبای ئاو راكشانی كشهی بچووكانه خانووه ئهو ناگونجت، دروستكردنیوادهكات دروستكردووه و ھهولر له حكومه ت پهیوهندارهكانی الیهنه بۆ

نویانه دوابكهوت». گهڕهكه ئهو خزمهتگوزاری بۆئیماراتی عهرهبی ئمه وتهی ئهو كه چۆتهوه بیری ھهولر پایهداری شارهوانیو ھه بت خۆی ئهرزهی ھاوتیهك ھهموو كه نییه دوبه ی ھهولریش نییه،سانهی بودجهی چۆتهوه بیری بهربكهوت، وتهكهی خراتی بهشكی خروتهنانهت و گهوره كان حووته له كهم ژماره یهكی گیرفانی دهچته ھهرمه مان ئهم٢٠٠ مهتری ئهرزهی بتوانن كه ناكهوت ھاوتیان بهر پشییلهیهكیش پشكی

بكن.. پشار ناو زه ویهكانی نرخی له ھهیه باشی شارهزاییهكی كه ھهولر شاره وانیدهفتهر پنج چوار به پایتهخت له ٢٠٠ مهتری ئهرزه یهكی كهوا دهزانت زۆرباشپوه خهونیشی شاره ئه و خهكی زۆربه ی كاتكدا له ناكهوت، دهست دۆالریش

نازانم ئیدی گهورهتره ، زۆر ئهوان خهونی له دهفتهری دۆالر چونكه نابینن،رهشوڕووت خهكی ئهیانهوێ ئایا بووه؟! چی بریارهدا لهم شارهوانی مهبهستیبهشی ببته پایتهختهكه دهیانهوێ یاخود بكهن، دهربه دهر شاره ئهم ھهژاری و

دزو مافیاكانی كوردستان؟! تهنھاخزمهتگوزاری ئاوو توانیویه تی تائستا ھهولر پایهداری شارهوانی ئه ك جاشامی ھهولر ده نهزانت یهكك شار، گهڕهكهكانی ھهموو بگهیهنته كارهباپایتهخته ئهم ژنانی نازانن كارهبادا، ئاوو لهناو خنكاون گهڕه كهكانی و شهریفهنیو بتوانن موززهخه بهكو به بهلوعهكانن، ئشكگری بهر شهو درهنگانی تا

خهن؟؟! بهسه ر ئاو تانكییهكسهر بیاره ئهم دهرچوونی رۆژ پاش دوای س ئهوهیه، سهیرتر ھهمووشی لهئهمهش پشوو راگهیهنرا، كه بیارهكه ی له پهشیمانی حكومه ت بیاریكی تر بهحكومهته ئهو پایهی و ھهیبهت له چونكه گهورهیه.. كارهساتكی خۆیدا له خۆیله كهمتر خانووی راگرتنی دروستكردنی بیارهی ئهوهتا ئهو یا جا دائه بهزنت،شارهوانی سهرۆكایهتی و وهرگیراوه بهلهدییهوه كهناسكی لهالیهن مهتری ٢٠٠سه رووی ئاگاداری ب شارهوانی سهرۆكایهتی ئهوهتا یا نهبووه، ل ئاگایچونكه بكات، خهجاه ت حكومهت كه ده رئهكات ئاوا ھهڕهمهكی بیاری خۆیهوه تر مانایهكی ھیچ خراییهوه بهم پهشیمانبوونهوهشی ئاواو بیاركی دهركردنیبت، ڕازاوه و جوان پایتهخته كهمان بت ئهوه دژی نییه كه س ھهناگرت..

و فهقیرو فهقهرات.. رهشورووت خهكی نهك لهسهر حیسابی بهمئه و له داخی بوویم فهقهرات تووشی بهم نیم، فهقیر به زییابت خوا له مندائهنیشم كۆمپیوتهر بهرامبهر له سهعات ١٢ رۆژانه خۆمان، حكومهته یدهستم دخۆشكهر ھهوای یهك بۆ دهگهڕم دهخونمه وه ، حكومهت ھهواه كانیرهشن، جادهكانمان سهر قیری وهكو حكومهت ھهواهكانی ھهموو ناكهوت..

نیله )؟؟!! منیله بستین (زی الزفت وتهنی میسریsherzadshekhani@yahoo.com

شرزاد شخانی

موته حییده؟! كوردی ئیماراتی

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

تــةنـــهـا تــؤِرى ئــاســـيـاســـَيَلـة كـة سةرانسةرى عَيراق دادةثؤشَيت

داثؤشين شاديية

www.asiacell.com خزمةتطوزاريي بةشداربووان ١١١

43

حه سه ن كه ریم به گ كه دكتۆرای ھه یه قه كه وه له باره ی مژوودا له بواری و پكدت چین دوو له «شروانه وتی ته پۆكه یه ك ئستا وه ك ژره وه ی كه چینی زۆر قه یه كی ئه وه ده دات، نیشان خۆی بۆ ده گه ڕته وه دروستكردنی مژووی كۆنه مژووی به م مژوو، درینه كانی سه رده مه و ١٨٧٦ سای قه یه ئه م دروستكردنی سای ھه شت ده ستپكردنییه وه له سه ره تای به گزاده كانی به ده ست قه كه خایاندووه . جافه وه ده بت تاوه كو پاش كوده تاكه ی ١٤ی

ته مموز دراوته وه حكومه ت». به م زۆرینه ی گه رمیانییه کان جیاواز له و ڕایه ده بینن و وای ده بینن که مژووی دروستکردنی پادشا سه رده می بۆ ده گه ڕته وه قه که

ئرانییه کان.

مژووی قه که و مژوودا له ماجستر فه ریق ئاراس له باره ی سلمانی زانكۆی مامۆستای ڕایه كی چه ند دروستكردنییه وه مژووی له «ئه دمۆنزد له وانه ده خاته ڕوو جیاواز له عه ره ب)دا و تورك و (كورد كتبه كه یدا جریكۆفه وه ده گته وه : كاتی خۆی گرده كه له سه رده می و بووه (ئه نه وشیروان) ناوی توره كه به نه وشیروان كیسرا فه رمانه وایی ڕژی دروستكراوه ، ھه ر ئه دمۆنز ده ت چاوم به چه ند پارچه خشتكی چوارگۆشه یی شوه ژی ھه ریه كه یان یه ك پبابلی كه وت كه درھنراوه .» به كار قه كه له سه ر كه ده بوو خشته كه ی عیراقی شونه واری به قسه ی بابلییه كان، سه رده می بۆ ده گه ڕته وه پغه مبه ر مۆری ده ن ھه یه تریش ڕایه كی زه رده شتیان تیا دۆزیوه ته وه ، ھه ندكی تریش

ده ن پاره ی بابلی تیا دۆزراوه ته وه ».فه رمانگه ی به رپرسی سه مین محه مه د ساح مژووه كه ی بۆ ئاماژه كه الر شونه واری ده كات به «١٨٦٦ تا ١٨٧٤»، وتی «ئه مه

له الیه ن حكومه تی ھه رمه وه چه سپاوه ». ٣٤ قه كه دان ده وروبه ری له زه ویانه ی ئه و دۆنم زه وییه و ئه و ھونه ری میعمارییه ی ھه یه بینای ده خونرت، دونیا زانكۆیه كی له چه ند قه كه ش له س نھۆم پكھاتووه و ٢٤ ژووری خواره وه ی نھۆمی تیایه ، بچوكیشی گه وره و

زیاتر له زیندان ده چت، به قسه ی

میره كان پشتیان پ ده به ست بۆ خۆپارزی له دوژمن، كیژانیش سه د ساكه به ھاران

ده یكه نه مه زارگه و به جلی ئاو وای كوردانه وه ته پۆلكه ی نه خشراو به سه وزه گیای به ھاری زیاتر

ده نه خشننه وه ، قه ی شروانه دیارترین و كۆنترین سیمای ناوچه كه یه و پاسه وانكی به ئه مه كی باشووری خۆرھه تی قه زای كه الر و خۆرئاوای

رووباری سیروانه .

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

42

بناسه شونه ئهم

گهرمیان بــووكـــــی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

45

ئیسالمییه و بیناسازییه كه ی ھونه ری وایه قاجاردا شای ناسره دین له سه رده می ھاو جافیش پاشای حه مه دروستكراوه ، باشیان په یوه ندییه كی و بووه ئه و زه مانی

ھه بووه .

نۆژه نكردنه وه ی قهقه یه ئه و جارك چه ند تائستا نۆژه نكراوه ته وه ، ھشتا ھیچ نۆژه نكردنه وه یه كی تیانه كراوه ، كاری زانستی شونه واری به پی نه بووه كه سانه ئه و ڕه زامه ندی جی بۆیه ده ده ن، شونه وارناسی به بواری گرنگی كه

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

ھه ر نۆژه نکراوه ته وه که چه ندجاره ش ئه و بیناسازییه که ی سه بکه له به شک جاره و ونه ی ته ماشای ئه گه ر و له ده ستداوه خۆی پش ھه شتاکاندا سانی له بکه ین قه که گه وره یه جیاوازییه ئه و نۆژه نکردنه وه کانی ده بینین که به سه ر دیزاینی قه که دا ھاتووه .

تائستاش که ده چن بۆ وای شاره زایان گرنگییه کی کوردستان ھه رمی حکومه تی ئه وتۆی پنه داوه و نه توانراوه وه کو شونکی مژوویی سوودی لببینرت، به کو کرابوو به گۆڕانکاری چه ندین و حکومی فه رمانگه یه کی

تدا ھاتبووه کایه وه .

بۆ كاریان كه سانه ی له و یه كك سه رۆكی حسنی سه دام دا نۆژه نكردنه وه ی پشووی عیراق بوو، دكتۆر حه سه ن جاف كه نونه ری سه دامدا نۆژه نكردنه وه كه ی له كاتی بنه ماه كه یان بووه له و باره وه بۆی گاینه وه له ھه رچه ند ناوچه كه ھاته سه دام «كاتك مژووی ئه و قه یه ی نه ده زانی ، به م بیاری كاره ئه و ده كرا كه دا، نۆژه نكردنه وه ی محه للی ئیداره ی به م بیكردایه ، شونه وار پناخۆش ئه مه ی كردیان، شونه وار ئه وكات محه للی ئیداره ی ده یانزانی چونكه بوو، ده كه ن». تیا گۆڕانكاری و نییه ئه زموونیان حكومه تی نه وه ده كاندا له كۆتایی دواتریش ئه ركی تر جاركی سلمانی ئیداره ی ھه رم

نۆژه نكردنه وه ی قه كه یان له ئه ستۆگرته وه .خاوه ن كه سكی وه ك سه لیم عه لی حه سه ن ده دات ئه وه شاھدی بواره ئه و ئه زموونی «نۆژه نكردنه وه كان ته نھا بۆئه وه ی له رووخان به ھۆی به م بكات سوودی ھه بووه ، رزگاری پویست وه ك تاڕاده یه ك كه مئه زموونییه وه ئه و ھه موو پیوایه فه ریق ئاراس نه بووه ». كردووه ناشیرین شوه كه ی نۆژه نكردنه وانه ی كه ناوه وه به تایبه ت كردبته وه جوانی نه ك تیاكراوه ، چیمه نتۆی و سه ب و سپیكاری ئه و شتانه ش نابت له قه ی شروانه بكرایه «خۆزگه حكومه تی ھه رم ئه و نۆژه نكردنانه ی بھنایه ، شاره زایان و پسپۆڕ خه كی كردی بكرت قه ده ستكاری وه ستا به نه ك ده خاته ڕوو پشنیارك مامۆستا «ئه و وتانی له پسپۆڕ «خه كانی ده ت له گه ڵ ھه ن، ئه مانیا و ئه مه ریكا و بریتانیا تر به دواداچوونی خۆماندا شونه وارناسانی و ده وروبه ر و له ژر قه چونكه بكه ن، ناوه وه یدا شونه وار و نھنی زۆر تدایه ھشتا

ئاشكرا نه بووه ».كتبی و توژینه وه چه ندین فه ریق ئاراس به م بینیوه ، شونه واری و مژووی لكۆینه وه ی و توژینه وه یه ك تائستا دكتۆرای و ماسته ر نه ك به كالۆریۆسیش نووسرابت، شروانه قه ی له سه ر نه بینیوه «ئه م قه جی شانازی خه كی ده ڤه ره كه یه الیه نه و رۆشنبیری وه زاره تی وایه حه ق و بۆ كه ن ئاسان ڕوشونك په یوه ندیداره كان

خه كك كه بیه وت بت و قه ببینت».ھه فتانه ـــ محه مه د عه لی وه لی

44

و ئاویان ھناوه.» سـیرواندروستکردنی شوازی لهگهڵ ئهمانه ش کهکه قهکه درینی بۆ ھمایهکن قه کهدا

موکی دهوهته. ئستاقهی عیراقی حكومهتی ١٩٢٧ سای لهشروانه ناحیهی مهبهندی دهكاته شروانهبهگزادهكان بنه ماهی له بهكرێ ئهوكات وپهنجا سهدو حهوت ھهرمانگك وهرگیراوهو

بووه. كركهی ڕووپیه شونهواری پشووی بهرپرسی عهلی حهسهندروستكردنییهوه سهردهمی لهبارهی كهالرخانووه شوازی دروستكردنی بۆ ئاماژه

بهكارھنراوه، مهبهسته ئهو بۆ ھهر پسپۆڕانگۆشهییه ھهشت لهشوه فرژنهكهی و ڕووكاردروستكراوه، تاق ده وریدا ھهرچوار به وئهوهی بۆ شهڕو مهبهستی بۆ ئهمهشئاراس ببینرت. دهوروبهر دونیای لهناوهوهشوازی سهیركی «ئهگهر دهت فهریقكه دهرده كهوت بۆت بكهیت، دروستكردنیحسابی كردووه، دروستی شارهزا كهسكی لهو بت شونكهوه له دوژمن كردووه ئهوه یلهژرهوهیدا قهكه ببینرت»، كونانهوه و تاقئهمهش سیروان دهڕوا، سهر ھهیه بۆ راڕهوكیسهر چونهته لهووه تهنگانه و جهنگ بۆكاتی

بناسه شونه ئهم

كهركوك و كۆیه و كفری شاری كۆنهكانی له تهالرسازییهی سهبكه «ئهم وتی و دهكاتشوازی له زۆریش نییهو كۆن ھهیه، قهداعوسمانیشی شوازی نزیكه، سهفهوییهوهله ته مه نی ڕایهم ئهو له سهر من تكه هبۆ ئهو تناپهڕت». ساڵ سهدوپهنجائهو دهكهن لهوه نكوی ئهوانهی وهمدانهی نه كردووه دروستی جاف پاشای حه مه قهیهپاشای قهی حهمه سهیری دهت «بابۆنگوندی (تازهدێ)ی له كه ئستا بكهن جافله رووخان ئستا «كه كهالره قه زای سهربه بوای جاف حهسهن دایه. لهناوچوون و

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

47

سۆسیالیست حزبی سكرتری مهحمودی حاجیڕۆژانهی كاتهكانی كوردستانهو دیموكراتی ڕكخستنی و خوندن به خۆی ژیانیئهو دهبات، بهسهر باوكی كاروبارهكانی خۆم كاتهكانی «زۆربهی وتی لهوبارهیهوه نموونه یی ڕۆژی دواناوهندی له خوندن بهباوكم كارهكانی ڕكخستنی پاشانیش وبه دیكه شم بهتاهكانی كاته دهبهم، بهسهرتهلهفزیۆن و ئه نتهرنت سایتهكانی سهیركردنیمنداییهوه له ھهر لهوهی جگه بهسهردهبهم،تدا سیاسیم كاری حهزی باوكمهوه بهھۆیجگه سیاسه تیشه، بواری له حهزم بووه،زۆر حهزم باوكیشم شوهی بهھهمان لهوهیڕكخستنی خهریكی ھهندكجار و لهباخداریه

دهبم.» باخهكه مانئهندامی باوكی كه (١٨ساڵ) عیماد ھۆزانوهزیری یهكتییهو سیاسی مهكتهبیله گهنجكه ھشتا ئاوادهنكردنهوهشه و ١٩٩٠ه له دایكبووی و الوتیدایه سهرهتای

ھه یه. دیكهی برایهكی و خوشكگوزهران چۆنتی لهباره ی ئهحمهد عیماد ھۆزانزۆربهی «من وتی كاتهكانیهوه بهسهربردنی ودهبهم بهسه ر كۆششكردن به خۆم كاتهكانیئاسایی كهسكی ھهر وهكو ئوارانیش وله دهرهوه، دهچمه برادهركما چهند لهگهڵ

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

باپیر عه لی رهسوڵمحهمهد کۆسرهت دهرباز

به كاری كۆمپیتهر مایشهوه كاته بهتاهكانمجگه بهسهردهبهم، تهلهفزیۆنهوه سهیركردنی وھهندك و مۆسیقایه له زۆر حه زم لهوهشھهندك مۆسیقام، فربوونی خهریكی كاتبهسهرده بهم كات برادهرهكانما لهگهڵ كاتیشزۆرباشه برادهرهكانمدا لهگهڵ پهیوهندیم وپكهوه ساده ھاوڕیهكی و وهك ھهمیشه وله و كات ھهندك بهم دهكهین، مامههكوڕی ئهوه دهن و دهمبینن شوندا ھهندكچونكه پناخۆشه، زۆر ئه وهم من كه سه، فنباوكیشم و خۆمم كهسایهتی خاوهنی منلهگهڵ كاتكیش ھهر ھهیه ، خۆی كهسایهتیكیهو ئهوه نان قه ت دهبم تكهڵ كهسكداھاوڕیه تی دهكهن، بانگم خۆمهوه بهناوی ھهركوڕی لهگهڵ پهیوه ندیم و دهكهم كه سیش زۆرڕهنگه زۆرجار و باشه دیكهشدا بهرپرسانییهكتریشمان ھهر بهرپرسكدا كوڕی لهگهڵیهكتر و دهبینین یه كتر كه بهم نهبینیبت،دهكهین، مامه ه ھاوڕێ دوو وهكو دهناسیننهك خودی ھاوڕین باوكهوه له چونكه ئمه دهگرین. لهیهكتری ڕز ئمهش بۆیه خۆمان،

سیاسییهكانیشهوه پهیوهندیه لهبارهیو سیاسهته له حه ز زۆرم «من وتی ھۆزانبگرم، باوكم ڕگهی ھهمان كه ھهودهدهم بوونه گۆڕاوهو ژیان كه ئهوهی بهھۆی بهم

ناتوانم دیموكراتیهته و ھهبژاردن به بهرپرسبهكار بهرپرس به بوون بۆ باوكم دهسهتهكهی ھهتا بدهیت حزبدا ھهوڵ دهبت له بهكو بنم،بكهم»، بهشداری سیاسییدا بواری له بتوانیزیاتری شتی باوكم بوونی «بهرپرس وتیشیئهوی لی سهندومهتهوه، لهوهی وهك پداومئهوهی لسهندومهتهوه بهرپرسم تهنھا كوڕی كهئهوه ی بهھۆی یاخود ئهمنییهوه لهالیهنی كهھهرشتك و ناسراوه خهكدا لهناو باوكم كهكهسه فنه كوڕی ئه وه ده ن یهكسهری بكهمھهندك له ساده ھهرگهنجكی وهكو ناتوانمبهشوهیهكی بهم بكهم، مامهه ژیاندا بواریلی لهوهی وهك پداوم زیاتری شتی گشتی

سهندبتمهوه».

بهرپرسن خۆشیانله خۆشیان بهرپرسان كوڕی له ھهندكشوهی بهھهمان و بهرپرسیارتیدان ئاستیكاردهكهن، بهڕوهبردندا بواری له باوكیانخوندنی (٢٤ساڵ) ڕهسوڵ كۆسرهت دهربازو كردووه تهواو بریتانیا وتی له زانكۆیفاوندهیشن)ه (ڕباز ڕكخراوی بهڕوهبهری كاتهكانی بهسهربردنی چۆنیهتی به سهبارهتخۆم كاتهكانی زۆرینهی «من وتی خۆی ژیانی

ڕباز ڕكخراوی به ڕوهبردنی له

ئامرازه كانی نهبوونی بارودۆخ، خراپیپویست، وهكو بهسهربردن، كاتكوردستان گهنجانی له زۆرك كردووه وایدهردهبن كهسانه ئهو بۆ خۆیان ڕقوتوڕهییكشانهیان ئهو بت ھۆكارك بهھهر كهكارهبای چینهن ئهو مه سئولین مندای نییه،بۆ سهفهر دوامۆدیل، ئۆتۆمبلی ھهمیشهیی، دهرخستهی گهلك و ئهمانه ھهموو وتان،گهنجی وایكردووه كه دابینكراوه بۆ تریان

بوانت. لیان جیاواز بهشوه یهكی ئاسایی

لیان دهڕوانن؟ چۆنخۆی توانینی لهبارهی (١٩ساڵ) دالوهر كهریموتی «ئمهی گهنج كچانی بهرپرسان كوڕ و بۆمهحروم ژیان بواری زۆر له كۆمهگه یهدا لهم

بهرپرسانیش كوڕی گهنجان، له دیكه یه زۆركیموستهفا ھهیه، نما نهوشیروان خۆیان قسهیله ئابووری و كارگی كۆلژی ساڵ ) ٢٤)كردووه، تهواو بریتانیا له (وسمنسته ر) زانكۆی«من وتی خۆی ڕۆژانهی ژیانی به سهبارهت وشه كۆمپانیای له خۆم كاتهكانی زۆربه یبۆ باوكما دم لهگه ڵ بهیانیان و بهسهر دهبهمچاودری كارگییهو لره كارهكانیشم ئره،مووچه پدانی و كارگی كاری ھهندك بابهت پویستی بهپی جارجارهش و دهكهم كاته كوردی، بۆ وهردهگم ئینگلیزییه وه لهبهخوندنهوهی لهماهوه یان خۆشم بهتاهكانیبهسهرده بهم، تهلهفزیۆن تهماشاكردنی و كتب

بازاڕ.» بۆ دهچم ھاوڕكانمدا لهگهڵ یاخودمحهمهدی كوڕی (٢٠ساڵ) محهمهد ڕبین

46

ئاراسته

دهژین؟ چۆن مهسئولهکان كوڕی

ھیچ ئهمانهشهوه، ھهموو سهروو له و بوویندنیانین، خۆمان داھاتووی لهئاینده و كاممانھیچ ئهوهی بهب گهنجان له ھهندك بهمتدابت خۆیانی كاریگهرییهكی و ئازایهتیبهرپرسه باوكیان ئهوهی بهھۆی تهنھا وژیانیان ھهیه و زۆرجار دهوهمهندی خۆشترینئهفرۆشنهوه، ئمه به باوكیان بهدهسهتی وباوكی گه نجك كه وه كوو بۆچی منیش باشهكارهبای كه نهبت ئهوه م مافی بهرپرسهكهم النی یاخود ھهبت، لهماهوه بهردهواممئهوه داوای من ئیتر دنیابم؟ خۆم لهئایندهیخوندن بۆ ئهوان شوهی بهھهمان ناكهمكۆمهگهكهی له كهم النی دهره وه، بمنرنه

دابین بكهن». بۆ خۆماندا ژیانمانقسهی كه دالوهردا قسانهی ئهم لهبهرامبهر

باس گه نجی ئاساییدا و جیاوازیان لهگه ڵ ژیان شوهی ھهمیشه كچانی بهرپرسان دهكرت كوڕو باس له كه كاتكپهندكی نییه، خۆیان بهرھه می بهھهشتكدان له كه وهسفدهكرن مشهخۆر و تهمبه ڵ بهكهسانی ئهوان دهكرت،سهر ده یپهرژته کوڕهکه ی و کاره سه رقای خۆی پاشا ئیعتبارهی بهو ملکا» یعیش الملک «ابن :ده عهره بی

ده ژین؟ چۆن بهرپرسه كان كوڕی قسهی خۆیان ھهیه. ئهوانیش بهم پاشایهتی، ژیانی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

مهحمود حاجی محهمه دی مستهفاڕبین نهوشیروان نما

49 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

توانای ھه ندك و نه بت ئه وتۆی دهسهتكیئمه كه مادیهوه لهالیهنی به تایبهتی نهبتبهرپرس كوڕانی تهنھا توانایانهش ئهو ھهمانه،ده وهمهندیش زۆر كوڕی به كوو ناگرتهوه،ھاوڕی گهنجك ئهگهر ھهربهوشوهیهیه،بوت، خۆشی زیاتر تۆزێ خهك و بت زیاترئهوهیه لهبه ر دهبات. پ بهخیلی تر گهنجكیسهیرمان بهخراپ لهگه نجان ھهندك كهڕهنگه كه ھههیه فكره یهكی ئه وهش و دهكهنھه ر بۆ كوڕه كهی منیش و باوكیشم وابت بۆ

بمنتهوه ». واكه پیوابوو ڕهسوڵ كۆسره ت دهرباز«ھۆكار گهنجانهوه له دووریانه ھۆكارهكهیله بهم زۆره، توانینه ئه و دروستبوونی بۆكچی و له كوڕ ھهندك كه دیارترینیان ئهوهیهمژووه ئهو نهگرتنی لهبهرچاو به بهرپرسانشونهی ئهو ھهیبووه، باوكیان كه درینهی بۆته بۆیه ناھنن، بهكار بهباشی خۆیان

خهک ڕقیھهیه جیاوازیان توانینی بهرپرسان كوڕانی گهنجاندا لهناو كه ڕقهی ئهو ھۆكاری بۆمستهفا نهوشیروان نما ھهیه ، بهرامبه ریانگه نجانهوه لبوونی ڕق ھۆكاری لهبارهی«زۆرجار وتی بهرپرسان كچی و كوڕ لهكچهكانی كوڕو له ھهندك ھه وستی بهھۆیناگرن لهخهكی ڕز كه بهرپرسهكانهوه خۆم من بهم دهبت، دروست حاهته ئهوخۆشم جۆره كارانهو لهو دوورم بهھه مووجۆركئهو و بهسهیاره گهڕان و پۆزلدان له حهزم كه ڕگهم پنادات باوكیشم و شتانه نییه جۆره لهخهكی ڕز زۆرترین تابشتوانم بكهم، ئهوه

دهگرم».حاهتی «زۆر وتی ئهحمهد عماد ھۆزانكه لهگهنجان ھهندك ھهیه، شوهیه لهو بۆمان خراپیان توانینكی بینن ئهمان ئهو ڕهنگه كه ئهوه یه ھۆكارهكه شی ھهیه ،

سهیری چاو به یهك گه نجان كه ئهوهی ھۆیئهو و بكهن بهرپرسان كچی و كوڕ ھهمووترین ببت، بهم سهره كی دروست بارودۆخهھاوتیان، گهل و له دهسهته دووری ھۆكارو ناوخهكه وه ناچته دهسهت چونكهڕق ئهو زۆرجار ئهوانیش لناگرت، گویانبهرپرسان بهكوڕی خۆیان ناڕهحهتییهی ودهبت، دروست توانینانه ئهو و دهڕژنبهرپرسان له كوڕی شوهش بهشك بهھهمانجۆرك بهھیچ و دهزانن گهورهتر به خۆیان

نابن». بهگهنجان تكهڵ ھۆكارهكهی محمود حاجی محهمهد ڕیبینبهرپرسان كوڕی له ھه ندك ھهوستی بۆكوڕه له ھهندك «چونكه گایه وه،دهنونن ناشرین زۆر ھهسوكهوتی بهرپرسهكانبهدهسهتی و دهزانن بهگهورهتر خۆیان و

دهنازن.» باوكیانهوهڕاوژ كامهران سلمانی –

48

ئاراسته

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

پهروهرده لهبواری ڕكخراوكه (كه فاوندهیشنبهسهردهبهم، كاردهكات) تهندروستیدا وله ڕكدهخهم باوكم كارهكانی زۆركاتیشكاته ڕۆژانهیدا، كاروباری كۆبوونه وهو كاتهكانییاری به خوندنهوهو زۆرجار تریشم بهتاهكانیحهزم زۆر چونكه بهسه ردهبهم، پوه تۆپی

دووشتهیه». لهوڕانیه شاری له (٢١ساڵ) باپیر عهلی محهمهدسهرهتایی چواری قۆناغی تا لهدایكبووه وپاشان خوندووهو ئران كوردستانی لهقۆناغی قوتابی ئستاش ھهولر، ھاتۆتهزانسته به شی كوردستان زانكۆی له دووهمه نودهوهتی، پهیوهندییهكانی ڕامیارییهكانو خۆیهوه تایبهتی ژیانی لهبارهی محهمهددابهشكردوه كاتژمرهكه م (٢٤) «من وتیبۆ كاتژمر (٨) یهكساندا كاتی س بهسهرحهوانهوهو پشوودان، كاتژمر بۆ (٨) خهوتن،كۆششكردن، خوندنو بۆ كاتژمریش (٨)بهم نهھشتۆتهوه، خۆم بۆ بهتام كاتیله حه زم زیاتر ،هخسب بۆ ده رفهتم ئهگهرخهكی، كردنی تكهویی تا خوندنهوهیهفارسی ، كوردی ، جیاواز زمانی بهچوار من

دهخونمهوه.» ئینگلیزی عهرهبی،

ژیانی سادهبهرپرسهكان كوڕی گومان به وا گهنجان زۆرجاركه دهسكهوتانه ی ئهو سهرجهم كه دهبهنله وه رگرتنه سوود بهھۆی ھه یانه لهژیانیاندائهو سهرجهمیان بهم باوكیانهوه ، دهسهتی«من وتی نهوشیروان ڕه تدهكهنهوه، نما قسانهوهرنهگرتووه، باوكم دهسهتی له سوودم قهدبهھۆی خهك ھهندك كه نهبت ئهوه تهنھاحاهته ئهو لدهگرن، تایبهتیم ڕزی باوكمهوه بهھۆی كهسك زۆرجار ھهیهو ئهوروپاش لهتری تایبهت ڕزكی بهرپرسه باوكی كه ئهوه ی

لدهگرن».تائستا «من وتی باره یهوه لهم دهربازجانازانم نهھناوه بهكار باوكمم دهسهتیله تۆكارت نموونه بۆ بهم لهداھاتوودا،و ھه یه حكومهتدا دهزگاكانی له یه ككخۆیان ئهوان بكهی، ھیچ داوای ئهوهی بهبجا ئهوهی ڕاده په ڕنن، بۆ كارهكانت به زووییبن یان بت خۆشهویستیان ھۆكارهكه یبۆ كارهكانی زوو دهبت بهرپرسه و كوڕیبهرپرسم كوڕی كه ئهوهی بهم دهكهن، ڕایی

ئستا چونكه لسهندومهتهوه، شتیشی ئهوهی بهب بتوانم كه بهھیوایهتهوهم منوهكوو و دهرهوه بۆمه لهگهدابت پاسهوانم

بژیم». ساده ھهركهسكی«باوكم وتی: ئیسالمی كۆمهی ئهمیری كوڕیمن كه ئهوهی نه ك بۆ من دهسهتكه خۆیدهسهتی له سوود كراودا دیاری لهكاتی بمهوێمنه، ئهندشهی قوتابخانهی ئهو وهربگرم، ئهوئازادی به فردهبم تیدا كه ئازاد قوتابخانهیه كیوهربگرمو ھهوست بدهم، بیار بكهمهوه، بیربهخۆم پشت كه دهكات فرم بنم، ھهنگاو ژیری دهسه تی بهمجۆره سوود له من ببهستم،

وهردهگرم». ئهوكه لهم وابوو پی ئاوهدانكردنهوه كوڕی وهزیری«من وتی ئهو قوربانی بوونه ته ئهوان بابه تهداناھنم، به كار باوكم دهسهتی بتوانم ھهتاخۆم ماندوو بوونی و بهھهوڵ حهز دهكهم چونكهبھنم، بهدهستی ژیانمدا له دهمهوت ئهوهی

كه دهكات واپویست ئیشهكه ھهندكجار بهمدهڕۆیته چونكه كه سم، فنه كوڕی من بیتتۆش بۆیه لدهكهن پرسیارت مهجلیسكه وهكیت تۆ تابزانن بدهیتهوه، وهمیان دهبتنهكردووه واستهم ئستاش ھهتا نیت، ك وداوای تائستا من ببهستم، باوكم به پشت تاخاوهن ھهركه سكی یان مامۆستا له یارمهتیمخۆم نه كردووه، تایبه تی بۆ كاركی دهسهتنموونه بۆ ده كهن، ھهر قسانه ئهو خهك بهمعیماد كوڕی ئهمه نان دهرنهچم ساك ئهگهركه دهرئهچم بهم دهرنهچووه، بۆیه ئهحمهده به بهرپرسهو كوڕی ئه وه ئا دهن یهكسهربهھۆی ھهمووی ئهمهش دهرچووه، واستهلهوانهیه بهرپرسه، من باوكی كه ئهوهوهیه نهكهم، واسته خوندن له دهرچوون بۆ منتهنھا له بهرئهوهی ھه یه دیكه كوڕكی بهمو بكات واسته مامۆستاكهیه خزمكی سادهی

دهربچت».

51 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

دیواره لهو شانی بووه زرتهبۆزك خۆیا لهكاتی بهـی مهترسن، خاه وتمان ئهیوخان. بدایهئوه وهك ئمهش به م عوسمانلین، ئهسكهری خۆشه ویسته، به الوه خۆمان شهرهفی كوردینوبهنرخه، بهالوه خهكیشمان شهرهفی لهبهرئه وهبهدهستهوه نییه. خراپمان ھیچی ھیچ نهكات دت

رائهگرن. میوان جافهرموون وتی ئهچین لهپیاوچاك كهزانی كابرائاگركی ژهورهوه چووینه كه سهرچاوان. میوانكردهوهو گهرم خۆمان كردینه وهو بۆ خۆشیاننھنی لهتۆ چیبت ئازیز، خانهخوی وتم: ئهنجائاردی حهوای له حهزمان ئهمشهو ئمه بت،ھهئهسوڕت پتان ئهگهر جا كردووه، گهنممان بۆ بهخوایشت ئهكهن بۆمان پاره بهمهمنونین.. ھهر ئمه خۆتانه ئارهزووی ئهكهن،ئوهو ھه ر وتی: نهرمهپكهنینهوه به كهوامووتھهر بهدهم ھهبت باوهڕتان گهنم؟ حهوای ئاردیكه عوسمانلیهوه سوتانی كوتانهوهی سهروگوالكجگهره كشی دوو ،بهق ئهدا خهكه ئهم وا چۆنھنایه حهوای گهوره تاوهیهكی كابرا پنهچوو،

بهردهممان.بردو حه وا دهستمان بۆ لهگهڵ برای ھهر كاكی ئیتربۆڕسی ئۆردووهوه جهنگ له گومان لبوو نهبرد،ب مامه وڕهحمان فۆجنو دهست دهمو لدرا.بۆنن راپهڕین به رن، حه وایه بۆ دهستك ئهوهیخۆتان ھیچ فۆحن ره حمانو پمووتن: منیشنسیبی ئهمشهو كه كهسهی بهو تكمهدهن،حهوا پ ترو ھهتا ماه ئهو خستۆته ئمهی بۆڕژهن با ده ی، ده دانیشنهوه ناجووم. نهخۆم

لدات. خۆی زوڕنای بۆخۆی ھه ر لهووهبهشنه یی زۆر ناخۆش ئوه ب ئهمه ئیتربووه لهتاوهكهدا حهوا چی به لهسهرخۆ زۆربهزۆری كردووه م لـ خۆمان خواردوومانهوكابرای گیرفانی خستۆته پارهم زۆرهملشھهر ئۆردۆوهوه له رژهنیش بۆ ئهمه خانهخووه،

ھهساوین. ئهكات ئهوسا ئمه پیا فوویپهیابكهو لهخۆت باڵ وهره غهفور ئیتر ئهنجاكردووه ساردی واش ئۆردوو، بگهیهنهوه خۆتبهفری ئهوهنهیكهش ئهیبهستت، ھهدهی تفئهوهی جا بووه. لووس دهر ده شتو تكردووه دوژمنیش بهسه ر ھاتووه ، من بهسه ر ئهوشهوهكهوتومهته زانی بهخۆم كات كوڕینه نهیهت.دهنگم قووه، گهز حهوت نزیكهی بیركهوهملم چۆن ناگات، كهسكا بهھیچ نهب بهخوادا

نهبووه. ورد ئه ستۆم نهشكاوهو

مامهوڕهحمان ئهگهر ده ھاوڕێ، ئهم بۆیه ئاخربیره لهو دهرھنانهوهم نهھاتنایه لهگهێ فۆحم بهفهالكه تك بت بهھه شت جگهیان نهبوو، ھهرخۆیان بهمهرگی خۆزگه دهریانھناومهته وه،بیرهكه ده می نزیك ھهتا جار س ئهخواست، كهوتومهتهوه سهرلهنوێ ھهیانكشاومهتهوهوبوو ھهرچۆنك ئهوه دوای خوارهوه.

ئۆردوو. گهیشتوینهتهوهداوتی شپرزه ئۆردوو چی؟ ئۆردووی عه زیز برایسهگ ئاژاوهیهكه كۆئه كهنهوه، خۆیان بهیه كاخه بهری جاسوس تومهز ناناستهوه، خۆی ساحبیئهدا تر ھا ساتكی ئستا ھا دوژمن كه ھناوه دواكهوتووین وا دی ئمهیان كه بهسهرمانا، به م

ئهوه ی بهتۆمهتی چی؟ بهتۆمهتی گرتینیان قیدایكتان كوڕه بووه. فیراركردنمان نیازی گوایه كهنهبوو، فایهی نهخر چاك.. باوكتان كوڕه چاكبۆخزمهت كوێ؟ بۆ دایانینهپش گرتینو قویانبوو ناوقهدمان ھهتا ئیتر كاكه بهگ. خهسرهوبهخوا نهبوو. وهخت وهختهكهی چونكه بهبهرد،پمنه وتی غهفور لكردم وتی: خسهیهكی فۆحئهبت) ئهمه كاری سهرت (نهوس سهری نهبیقوڕمان كهچۆن دیت خۆ ئاخریهكهی نییهو كرده

گیرایهوه. بۆنوری قوبه قوبه گۆڕهكهی بهگ خهسرهو جاحزوور، كه براینه منی خۆشئهویست، لھهست،رهق سهری تووكی چی ؟ بهگی خهسره و كاكه ببوون، گرژ ناوچاوانی دهمارهكانی راوهستابوو،دی له ھاتۆتهده ر، النه له شرهو ئهتووت ھهر كهلی بوو رۆژهكه ئهمه خوا بهزاتی وتم خۆماتیژتیژ پمكهوت چاوی كه بهـی ئهترسام،چییه فهرموو بهسهرما نهڕانی دهكردمو سهیری

مه ترسن، خاه وتمانئهسكهری ـبه

ئمهش به م عوسمانلین،ئوه كوردینو شهره فی وهكخۆشهویسته بهالوه خۆمان

حهیاییهكه؟ ب دهستتدایهوه دیسانهوه خهپهئهكهم، زیارهت دهستانه ت ئه و بهگم وتم منیشلهدی فیراری نیازی جهنابتان بهسهری وهھی نه بووه، ئمهدا دی له ھهبوو، گۆڕستانا مردوویشهوهكه ی بت، نهھنی لهجهنابتان بت چیشكردو گهنم ئاردی لهحهوای حهزمان تۆفهوخواردو سلمانیمان حه وایهكی دیه له و چووینوائهزانم ھهر باوهڕبكهن دنیا ئای گهڕاینهوه..وهھام ھهركه بهـی لهبهرچاوم. ئائستایهبهخوا فهرمووی: پكهنیو قاقا تهشریفی وت،خۆشه. سلمانی حهوای خه په، نییه ناھهقت كاكی دوانهكهون. جاركیتر دهی كوڕم دهبۆنجار ھهزار خۆمانا دی له فهرموو كهوای برای وهكو چونكه كردووه، خوامان حهمدوسهنای وابوو. نووسرابتهوه سهرلهنوێ عهمرمانكه بوو، خۆش ئهوهنه شمان ھهر به خوا بهمروهو ھاتینهدهره وه بهگ خهسرهو خزمهت لهتوربهسیو ئهكمهك رۆیشتین خۆمان چادرهكهیگوم ھهگرین، كۆبكهینهوهو جبهخانهكانمان

نهعرهتهی لدا: یهك بهگ لبوو خهسرهوئاتهش! ـ

ھهرئهوهنهم ئیتر كاكه بهقوڕهتت خوایه! بنازم ئایبۆهی ھه ر عاسمان تۆپ گرمهی له بهر لبوو ئاگائهوشهوه ئهلهرییهوه! ھهر عهرز ئهھاتو لوه

بوو! گه رم شهڕ رووناك! بهرۆژی بوو تاریكهمن ئه م نه یهشنم. سهرتان زیاتر لهوه با ئیتر جاگانهوه، بۆ ئهوه لهبهر تهنیا سهرگوزشتهیهم مامه وڕهحمان فۆحو ئهگهر ئهوهیه: مهبهستمخۆم لبھنامایه وازیان نهبوونایهو ساغ ھاوڕیبهخوا دیهكه ، بۆ نهھاتنایه لهگهما بۆمو بهتهنیاتكهڵ رزیبوو ئسقانم بوو ساڵ ده مك بیرهدا لهوئهم ھاوڕیهتی ئهوهیه مهبهستم ببوو. جا بهخاكوابوو، ئاسمان عهرزو وهك ئستادا لهگهڵ ئهوساخوا ساه ھهزاران ئهمه ده عهزیز شهخسی بهمبهشهرهی ئه م كردووهو دروست دنیایهی ئهمگۆڕاوه، دوكان دهورو ھهزاران دروستكردووهونرخو بهم گۆڕاوه ، سوڕاوه تهوهو چهرخ ھهزارانھهروهك پاكی وهفادارییو ھاوڕیه تیو بهھاینهگۆڕاوهو لنهنیشتووهو گهردی ماوهته وهو خۆیھهر نرخیان ناشگۆڕێو ئهشمنتهوهو ھهربهشهره ئهو ھهقیقهتا له ئهمه جا بهرزئهبتهوه ،له خۆی چونكه ئه و بهم خۆی. گۆڕاوه خۆی ھاوڕیهتیو وایه نرخی نووسووه، لهو گادا گوی

ئهی. گۆڕاوه. پاكی وهفادارییوعومهر عهلی ئهمین

50

ڕووناکبیری

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

سه رگوزشتهی گانهوهی له جوان وشهیلهگهڵ بهم زۆرن، كورددا فۆلكلۆری تكهوه، بگانهیان وشهی ھهندێ كه ئهوهشدا

سهرنجراكشن.. جگرو ھهر ھشتاھهبژارد: نموونهیهشمان ئهم

داوه، خهتم ماوهیهكه گهنجیمه، ھهڕهتی ئهواعوسمانلییهن رهشبگیری سهردهمی سهردهمبه گیرام خهكه ئهم ڕۆهی وهكو منیش كوێ؟ ئهوهتام له كراوم. شهڕ ئهسكه رو رهوانهی كهیه؟ وهخت قهوقازه. قۆی دهوروبهرهی لهووهختانهیه. ئهم خوایه وهختی وهختك ھهمووبهخربت یادی لهگهه؟ كم چادرهكهشما لهھهتیوهی ئهم جا خۆمان. گهڕهكی مامهوڕهحمانیدروشت خهكی ھهئاوساوه ئستا وای كوڕیخهكی نازانت ئهكات، نهعلهتی تفو ورد وكهس وایه له و و ئه خونتهوه سپی قاقهزیئهم ھهتیوهی سهعیه، نوری كه خهفیهی نازانتبیری ئهكرد، گاگۆكی تازه بوو منداڵ ئهوسا بهخوا ئه سكه ر، به گیرا باوكی چۆن كه نایهتكشیان خۆیانا گهنجینهكه ی لهناو به سهزمانه ئهونهب حهدی پیاوك بوو؟ جا چۆن دهرهوه و كرده

پیاوانه! پیاوكی خۆتانا لهڕوویوای خوی ئهكاتو ئۆغر مامهوڕهحمان ئه وهتا جانییه، له سهرم سونت ئه منت، بهج لهپاش

ئهخورا. مارهوه بهزه ھری پیاوه ئهوشهریفی سورقاوشانیو عهبه لهو جگه ئخۆمانم فۆحی دائهچهكی دهنگم له خونچهكهڕوعهبهو بت نهحله ت به شهیتان ئه و لهگهه.بت، خۆشتر شهو ھهموو له ئهمشهویان شهریفنهمابوون، ئهوسا ئهوان نهبوون، گه له ئهوانمچهناقهلعهدا شه ڕی عه به له لهوه پش بوو ساكگیراو یهخسیر به تیایا ئهریفیش كرابوو، شهھید

نهھاته وه. ئیتر بردیان بردنهی ئهورهحمهتی غهریقی كیه؟ ئاقومانداری باشهقوماندارییه. ئا ئهو بهگ خهسرهو خوابت،حهمیده عهبدول بوو؟ ك بین یوزباشیشمانئهو خوارهوه گهڕهكهی لهم ھهبوو فهنیهكرۆما عهرزو شه ڕهكهی له ئهم جا بوو، یوزباشی

بوو. شاد جهننهت به رۆحی بهسهریا تنه پهڕین، ئهبت با قسه قسه ئه جا

ھات كاكه عهمرك برد، شهڕی چهناقهلعهم ناوی ببت. شهرقی فری ھهمووی ئهبت ئۆردو وتیانباشه، ـ به چهناقهلعه. شه رقی شهرقی؟ كامھهموو ھهفته دوو ماوهی ھهتا ئهمه برام دهیئمهیان ئهمه سهعاتك دوو یهك رۆژی رۆژكدائهناو شهرقیان فرئهكردین. سوندتان لهسهرمفرئه كرد، ئمهی كه ئونباشیه ی ئهو نییهقوڕمساغه ئهو بوو ئهستهمبوی توركی كابرایهكی به مهلی بهحهقت قورعان پوهبوو دهنگی یهك ئهم له گهڵ كه مردومراوه ئهو رائهگرت، عاسمانهوهئۆردووهش ئهم تیئهچریكانو كهڕهنایهدا باندولهشی دهمارهكانی ھهرچی پیاو لهگهیا، بهجاركجارانیهوه (بهیادی ھهلهكهسهما ئهكه وته ھهبوویهك پیره كهیهوه گه بهدهنگه پلهفرمسك چاو

ئهت): گۆرانیهكه دی دووئولمهدهن لهربهنی وردو (جهناقهلعه ئیجده

له ربهنی) قۆیدو مهزارهغه فور!! گهنجتیهن سهردهمه ئهو بۆ دنیا! ئا..ینابتهوه! گهنجتیه ئهو رۆیشت تازه رۆیشت!بابینهوه خۆشه، قورئان زۆروتن ئهت جا

خۆمان. سهرباسهكهیشهوكی ئهمشهو، شهوی وهك ئهوا باشهكهم، براعهرزایه، له بهفر ناوقهد یهك زستانه، تۆفیچاك ھهداوه، بارهگای ئۆردوو دیهكه وه لهنزیك

لهھهر تهله دهنگكلزڕا. خهوم چادره كهمان له ئهوشهوه لهبیرمهئهمه تومهز بكه بهشهریش نهوسی تۆسه یری جائیتر گهنم، ئاردی حه وای سهد چوهتهسهربهسكك ھهرچهنده خۆ چی؟ بوو پرسیم نازانمخهریك ئیتر برسی ، سكیش ده به تربووینوخۆشما له دی بكهم. حهوایهك زرووكه بۆ بوومای ئاگردانهكه ی گوێ ئهمه غهفور بۆچی وتمبۆ حهوام تاوهیه ك برد دهستو دایكم خۆتانه

قوتكاتهوه؟لهالی دهم نیازی ئه م كه نهیه شنم سهرتان ھهردووكیان دركان. فۆحن مامهوڕهحمانوئهرێ وتم لشاوی گاهتهو پكهنین، به ر دامیانه سابهخوا لهچییه؟ پكهنینهتان ئهوگاتهو ئوهلهم خۆم ئه مشهو من داناوه سهریشم ئهگه رئهو ماكی له ئهچم ئهدزمهوهو ئۆردووگایهمشتومكی دوای ئیتر ئهخۆم. حهوایهك دیهكاری ئهمه فۆحكه، مامهوڕهحمانو لهگهڵ زۆرئهدهی خۆت ناھنو ئهوه نهوس نییهو كردهنیازهكهی له سهر ھهر زانیان من كه بهقهبهیه كاوحه یف لھات وای مادام غهفور وتیان سورم، خۆمئمهش بۆیت، بهتهنیا تۆ بیهین ئمه نییهتووشی خوانه خواسته نهوه كا یهین، لهگهتخۆمان پهنجه ی لهدووایدا با ببیت، بهیهكبووین؟ ھاوڕیهك چۆن ئمه بین: نهگهزینو

بكات. نهحلهتیمان تفو خهكیشبهشاناو لكرد خۆمان ماوزهڕی ھهركهسه ئیتر براله خۆمان باریك لوسو بهفره تۆفو بهو شهوه ھاتین بگرهو خۆت ئاواییهكه دزییهوهو ئۆردوو شهش ھهموو چی؟ ئاوایی ئاوایی ، گهیشتینهخامۆش كپو نووستبوون، بوون، ماك حهوت

كراوه بهسه ریانا.. خۆی مردوو ئهتووتدوای كهمك دا، لمان سوكك كه یهكهم دهرگابهكوردیهكهی ئمه ش ئهوه؟ كیه وتی دهنگكلمان نین دوژمن دۆستینو برا وتمان: خۆمانئهو ئاخر بوون، كورد ماه كه بكهرهوه،شوهی ئهگه رچی نییه ل كهم كوردی قۆهشبهم ناچت، خۆمان لهھی كهمك زمانهكهیانكرایهوه، دهرگا كه به تئهگه ین. یهكتر لهزلی سم سپی سه روڕیش پیرهمردكیدیاربوو راوه ستابوو، دهرگاكهدا لهنو چوارشانه

عومهر عهلی ئهمین

53

پهنجهره

یاسادانانهكهی دهسه تی كه لهدنیادا ب وت تاكه كوردستان رهنگهوردتر، ناكا. جبهجی دادوهرییهكهی دهسهتی دهردهكاو یاساله ساڵ شهش پاش كه دهگرتهوه رۆژنامهگهری یاسای ئهمهڕووناكی به چاوی زۆر، رهنجكی ھه وڵو دوای ئامادهكردنی وفهرمانی دادگاكانمان دهرچوه، یاساكه لهوهته ی كهچی كهوت.بوكردنهوهی بهھۆی رۆژنامهنووسیان چهندین كردنی زیندانیمهسهلهكه نییه، سزادان مهسهلهی مهسه لهكه دهركردوه. وتارهوهوتار لهسهر بوكردنهوهی كه س نادا رێ یاسای ئمه كه ئهوهیه

بكرێ. زیندانی(ھه واڵ) رۆژنامهی سه رنووسهری رابردوو یهكهمی تشرینی مانگیبۆ كردنی زیندانی فهرمانی سلمانی دادگای له داوودی شوانحسن عادل رابردووش دكتۆر دووهمی مانگی تشرینی و دهرچووله كردبۆوه، (ھاووتی) بوی رۆژنامهی له كه نووسینك له سهردهرچوو، بۆ كردنی زیندانی مانگ شه ش فهرمانی ھهولر دادگای

دینار. ھهزار ١٢٥ وایرۆژنامهنووسان كۆششی ھهوڵ و سهره تای كه رۆژنامهگهری یاسایپهنجهی ج دهگهڕتهوه ، ٢٠٠٢ سای بۆ دهركردنی بۆسهلماندوه. رادهربینی ئازادیی دیارهو پوه رۆژنامهنووسانیلهسهر ڤیتۆی ھهرم سهرۆكی رۆژنامه نووسانیش، داوای لهسهریاساكه دهقی دوا گایهوه. پهرلهمانی بۆ داناو یاساكه پۆژه

٢٠٠٨ ئهیلولی ٢٢ی له دهگرێ. رۆژنامهنووسان گرتنی له رێرۆژنامهی له پاشان په سهندكراو ھهرم پهرلهمانی له یاساكهپاش ده كه یاساكه ١٤ی ماددهی بهپی بوكرایه وهو فهرمیبكرێ، پ كاری دهب فهرمی ڕۆژنامه ی له یاسا بوكردنهوهیلهبهرئهوهی بهم بكه ن. یاساكه به كار دادگاكانمان دهبوایه٤٠٣ی ماددهی به كار زیاتر ناكهنو یاسایه بهم كار دادگاكانمان

دادگاكان كه دانین وای ھهر دهب دهكهن، عیراق سزای یاساییا ترسناكه شتكی ئهمهش كه ناكه ن پ كاری ئهنقهست به یا

شتكی ترسناكتره. ئهمهش كه نییه له دهرچوونی ئاگایانجیاكردنهوه ی لهلك پهیه وی ئهوانهی چ سیستمهكاندا، ھهموو لهیهكپارچهیی له پهیه وی ئهوانهی چ دهكهن دهسهتهكان كه نییه مافهی ئهو دادوهری دهسهتی ده كهن، ده سهتهكاندهستوور دژی یاساكه مهگهر پهرلهمان، یاساكانی سه ر بخاته ڤیتۆ

.بتدا گرتنی وشهی ماددهكهیه وه ١٤ بهھهر رۆژنامهگهری یاسایغه رامه له سهرنووسهر رۆژنامهنووسو ٩ سزای ماددهی به پی نییهوملیۆن پنج ملیۆنو یهك نوان كهوتۆته غهرامهكهش تناپه ڕێوملیۆن بیست ملیۆنو پنج نوان كهوتۆته رۆژنامه ھی دینارو داراییهكه سزا ھهیه بۆی دادگا دووباره كردنهوهدا لهكاتی دینارو

نییه. راڤهكردن بهشرۆڤهو پویستی ماددهیهش ئهم بكا. زیاددهسهتی له سهروبهرییه ك ب كه دهخا دهری مهسهلهیه ئهمھهمانكاتیشدا له بهردهوام ب و بھدرێ كه ناب ھهیه دادوهریماندادهسهتهكه دا س نوان ھهماھهنگیی لهشوه ی سهروبهرییه ك بل خراپتری نهدۆزرتهوه، شتی بۆ چارهسهری ئه گهر كه ھهیهچارهسهركردنی بۆ ھه نگاوك ھیچ ئه وهی پش دهكهوتهوه. به مھه یه ئهوهی ھاووتییهك مافی ھهمو بنرێ، سهروبهرییه ب ئهمدیاره ناكا. تازهكان بهیاسا كار دادوهری دهزگای بۆچی بزانئهو تا .ب پ وهمكی دادوه ری دهزگای پویسته لهم رووهوه خۆمانی مافی دهبیسین دادوهری دهسهتی وهمهكهی كاتهی بهیاسا كار نهگرێ و له یاسا رز دادوهری دهسه تی بپرسین: ئهگهرله بكهین رز ھاوتییان له داوا دهتوانین چۆن نهكات، تازهكان

بگرن؟ یاسا

ئهسهسهرد فهریدیاسا كردنی بهجج دادگاكانمان و

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

52

ڕووناکبیری

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

ئهم ، ئهنوهره ئازاد د.كه یوان كتبكی ناونیشانیھۆشیاری و بیر له بوكراوهكانی مهكتهبی كتبهنزیكبوونهوهی بۆ نووسهره ھهوكی (ی.ن.ك)ه..

و (چهمك تهوه رهكانی ھهموو به خونهرجوگرافییهكهی) پگه ئهوروپاو زاراوهیخاكهكهی دابهشكردنی پاشانو جوگرافی ھهرمی شهش بۆ له ئهوروپا مژووی كورتهیهكیوهك ناوهڕاستدا سهده كانیدهساوردهكانی گرنگترین

ناوهڕاست.. مژووی قۆناغیكتبه دا ئهم تری بهشكی لهدهخاتهسهر تیشكرنسانس بزووتنهوهیوه ك (١٥٥٠-١٧٨٩ز)

رنسانس بهزاراوهی ئاماژهدانشارستانیهتی سهردهمهكهو دیاریكردنی و

لهو كه بازرگانییهكانی گهشه سهردهمهو ئهوتری تهوهركی بووه. سهرنج جگای سهردهمهله ھهر ئهوروپادا له ئاینی چاكسازی كتبه ئهم

پاشان دهرئهنجامهكانی و دهركهوتن ھۆكاری ماناوله سیاسیی چاكسازیی باسكردنی له تر بهشكیبۆچوونه (عیلمانییهت) زاراوهی لهسهر ئهوروپا. عیلمانییهتو دهركهوتنی ھۆكاری جیاجیاكانوعیلمانییهت.. دهستكهوتهكانی و بایهخشۆڕشی به ئیشارهتدان پاشانبریتانیا دهستووری (١٦٨٨ز)دا. سای لهنییه ببهش كتبه ئهمبزاوته ئهو خستنهڕووی لهسانی له كه رۆشنگهرییه یئهوروپادا له (١٧٨٩-١٩١٤ز)زاراوهی و چهمك وهك بهدیكراسهردهمی دیاریكردنی رۆشنگهری، و رووناكبیران دیارترین رۆشنگهریولهم ھهر سهردهمه. ئهو رۆشنفكرانی نووسهر ئهركی له بهشك كتبهشداله بوو نهتهوایهتی بزووتنهوهی باسكردنی بهسهر تر كیشوهرهكانی كاریگهری و ئهوروپادا

ئه وروپادا.. كیشوهری

علمیني یا كركوكأبكیك؟ كیف

شوان)ی (محهمهد قهسیدهی كۆمهك بیرو مهكتهبی بوكراوهكانی له شاعیره،كوردستانه. نیشتمانیی یه كتیی ھوشیاریپشهكی نووسهر نهعسان)ی (غهساندهت: نووسیوه و شیعرییه ی كتبه ئهمبۆ وهفایه به كهركوكییهكی كوڕه «ھاواریو شیعرهكانیدا خود گلهیی شارهكهی كه لهشارهی ئهو بۆ دهربیوه خۆیی كهمتهرخهمی

چهوساوهیه). و قوربانی دهمكه كهزهنگكی شاعیره ئهم دهقهكانی گریانی بهكو ھاواركه، ھوشیاركه رهوهیه..پرسهیهكهوه گانی له كه شاعیركه

نزیكه.دهت: شاعیر ئهوهتا

تر نهتهوهكانی وهكو نهتهوهین ئمهشتر.. گهالنی وهكو سهرجهم گهلین بهوهی

له ھهر و بدهین سهرنج بهوردی گهر بوانیین ناونیشانهكانییهوه

بانگكردنی زۆری كه دهكرت بهوه ھهستبهخشینه داوای و كهركوك) (یا شارهكهیه تی

كركوك) یا (اعذرینا شارهكه لهله كه مه رگهساته ی له و بهشكه ئهوهش كه

دهكرن. بهدی دهكانیدا

سه ردهمی ھهردوو له ئهوروپابوژانهوهو رۆشنگهریدا

پیتهر نوسینی له كه كتبكه ناونیشانی ئهمهمحه مهد ئهمین عهلی سۆران گالبرس –هو

كوردی زمانی سه ر وهریگاوهتهبوكراوهكانی له یهككه كتبه ئهمبهروبهرایهتی رۆشنبیری- ــی وه زارهت

وه رگان. خانهیبهسهر كتبهكه دابهشبووه ناوهڕۆكیبه شكدا ھهر له كه به شدا یانزهرووداوــكــی و بهشك پانۆرامایعیراقدا بهسهرھاتی ناوچهیهكه لهو جهنگ ئاسه واری و كاره سات له به دوای یه ك رووداوه ئه و ھهمووبهشیدا ـــهم دوواھ له یه كانهعیراق له چۆن دهپرسرت:

ئاماژهیه دهرهوه؟ جگای بینه

به تهرخانه كتبه ئهم نۆیهمی و ھهشتهم بهشیكه ناوخۆییانهی شــهڕه ئهو پاشان كوردستان

بوون. نوێ عیراقی دووچاریبهندهكانی دووا لــهدوو كــتــــبــهدا ـــه م ئكه دهبینین پاشكۆبه تایبهته یهكهمیانبه تایبهت بــه نــدهكــانــی عیراق كوردستانی ھهریمیتایبهته تریشیان ئــهوی و عیراق سیاسیهكانی حزبه به.٢٠٠٥ ھــه ــبــژاردنــهكــانــی و ھنانهوه به كتبهكه كۆتاییكهسایهتییه له ژمارهیه ك ناوی

دت. كۆتایی سیاسیهكان

عراق كۆتایی

55

بكهین؟ دهستنیشان دروستبوونی بۆھارپی له میزوپۆتامیا كه دۆزراوهتهوه ھارپ یهكهم ـبوای به ساه، ٥ ھهزار كه تهمهنهكهی سۆمهرییهلهناوچوونهوه و شه ڕ به ھۆی ھهبووه ، پشتریش منئرانیش ھارپی ھه روهھا نییه. سهرچاوهیهك تائستائرانییه چهنی ئهو ساه، ٣ ھهزار تهمهنی كه ھهیه،س به كاریدهھنم و من كه چه نه ی لهو زیاتر نزیكهچوارگۆشهیه، سۆمه رییهكه ھارپه بهم گۆشهیه،ھارپه ئایا كه لكۆینهوهدام له بۆخۆم من ئستاھهندكسهرچاوه یانسۆمهرییهكه . كۆنتره ئرانییهكهچهنیان موكی ئاشورییهكانه، ئهوانیش چهن دهتمیوزیكاری تدایهو كه ھهیه تابلۆیان ھهبووه، ھهندێچهننانه بوون ئهو كه ھهگری ئهوانهی چهنی تدایه.كۆیله ھه مووی میوزیكارهكان بوون، ئیالم خهكی دهتوانیت بوون. كورد و بوون ئیالم خه كی و بووندهتوانین واتا كوردستان، له بهشكه ئیالم بیتلهھه مانكاتدا دهتوانین كوردییه. چهن ئامركی بیننهتهوهكان له زۆرك ھاوبهشه ئامركی بین

ھناوه. بهكاریانكوردییهكانی بۆنه و فیستیڤاڵ له زۆرك له تۆلهو كردووه، بهشداریت دهرهوهدا و كوردستان ناو

تۆ بهرھهمهكانی له چۆن كورد گوگری بهشداریانهگهیشتوون؟

دهكهم، باكوور كوردستانی باسی نموونه بۆ ـزاراوهكهیان كه دهرسیم شارهكانی چوومهته منئهزمیر كرمانجییه ، زارهوهكهیان دیاربهكر زازاكییه ،زۆر باكوور كوردهكانی تدایه ، زۆر توركیشی كهله زاراوه كانهوه ، جۆره ھه موو به دهكهن شانازیپیان یهكترن، نزیكی ھهورامی و زازاكی دهرسیمپخۆش زۆریان منیان دهووت خزم، به بوو، خۆشو له كۆنسرت دهم، ھهورامی من گۆرانی كه بوودهزانم توركیش من كه لهبهرئهوهی فیستیڤاهكانئهوهی پش ئامادهبووان بۆ شیدهكردهوه گۆرانییه كانمشاعیره، فنه بهرھه می شیعرهكه بم، گۆرانییه كانباسی فۆلكلۆر نهبوایه ، بوایهو شاعیركی ناودار ئهگه رلهو لهدایكبووه و لهفن شون كه شاعیر دهكرد ئهوهم

مانای ئهوهی ھهیه. سانه ژیاوهو شیعره كهزاراوهی تۆ گۆرانییهكانی زۆربهی پیه ی بهوشیعری مهولهوین، شیعرهكانیش ھهورامییه، ھهموو

بهكارھنراون؟ تر شاعیری شیعری یانسهرهكی بنهمایه ی بهكارھناوه، بهم ترم شیعری ـسهید (بسارانی، شاعیران شیعری مهوله وییه،سهنگهر پاوهیی، عه بدولخالق میرزا ھهورامی،

زاده). عهزیز ئهشرهف عهلی ھهورامی،ھهده بژریت، شیعرك زانستی شوهیهكی وهكو تۆوهكو مهبهستم لهوهیه به گوگرتن، تهنھا یاخود

شاره زایت؟ چهنده نۆتهبه ھهر دهكه م میوزیكیش ئیشی كه كهم، زۆر ـھاوكاری داوای زیاتر شیعرهكان ھهبژاردنی بۆ گویه،بت، كالسیكییهكان گهر شیعری بهتایبهت دهكهم،گهر دهكهم، ھاوكاری داوای بۆیه قورسه زمانه كهھاوكاری شیعرك داوای ھهبژاردنی ھهبوو بۆ ئاوازكبۆ دهگهڕاینهوه ھههبجه وه له كه ئهمۆ دهكهم،كاستك دهگرت له گومان سلمانی لهسهیارهكهداھهورامی) سهباح ئهمینی، فهتحو) دهنگی لهلگرتبوو كردووه، گوم تۆماریان بهدوو قۆی دهگرت،بهكارم خۆم من كه مه ولهوی شیعری كۆپله دووئهو شیعره ئیتر بهكاریان ھنابوو، ھناوه ئهوانیشكالسیكییهكان شاعیره نیشتمانیانه ی عاشقانهوجیاوازهوه، گۆرانیبژانی لهالیهن دهوترتهوه بهردهوامنووسراوه من تایبهت بۆ لهھهمانكاتیشدا شیعركی تایبهتی شیعركی ھهورامی) (سهنگه ر لهالیهن ئاوازكم بردوو شیعرهم ئه و چهنهكهم، بۆ نووسی

داناوه. بۆتكستك، دهكاتهوه لهوه بیر ھونهرمهندك ھهمووڕۆحی له بت نزیك ھهبژرت كه ئاوازك یان

ئهنجامت تائستا كه كارانه ی ئهو خۆیهوه، ڕۆحی تارا له نزیكه دهكهیت ھهست داوون چهنده

جافهوه؟بیچم، ناتوانم نهبت نزیك گه ر بهدنیایی ـنابم، سه ركه وتوو بهم بكهم، لهخۆم زۆر لهوانهیهگۆرانییهكانمه سهركهتووترین كه گۆرانییانهی ئهوگۆرانییهكانی لهوانه خۆم، ڕۆحی به نزیكترینیانهھۆكارهكهشی گۆرانییه ، بهو كاریگهرم زۆر (كهشهوان)دهكات، ڕاوچی مانای كهشه وان دهگهڕته وه ئهوه بۆڕاوچییه كه له ئاژههكه دهكات، ئاژه ن ڕاووی باسیتك سروشت واتا نهیانكوژن، ئیتر كه دهپاڕتهوهشاعیر تیایدا كه چهن گۆرانی ھهروهھا نهدهن،چهنهكهی وهسفی و نووسیوتی ھهورامی) (سهنگهرچه نهكهمه، لهالم شت عهزیزترین دهكات، خۆمشیعرهدا له و ئهو پدهكه م ھهستی من كه ئهوهی

دهریبیووه.ئهوهی یان شیعر نووسینت نهبووه، ئهزموونی تائستا

تر؟ شاعیرانی بیرۆكهكهت داوهته ویستووتهزمانهكهشم چونكه بنووسم، شیعر ناتوانم من ـئینگلیزی زمانی به شیعرم نییه، بهھز ئهوهنده بۆ به ھزهو زۆر ئینگلیزییهكهم چونكه نووسیووه،به داوه بیرۆكهیه كم ماوهیهدا له و نییه، بوكردنهوه

دابژت. بۆم كه شاعیركئاستك چ بگاته دهبت گۆرانیبژ ھونهرمهندیئهو بهرھهمبھنت، تایبهتی ئهلبوومكی دهمه ئهوبیاری كردو بهدیت لهخۆتدا كه بوو چۆن ئاسته

دا؟ یه كهمت ئهلبوومیبوكردهوه، یهكهمم ئهلبوومی تاكو پچوو زۆرم من ـده یكهم من ئهوهی نهبوو، بهخۆم بوام چونكهكۆنسرتك ئهنجامدانی چهند نا، لهدوای یان ھونهرهلهدوای بهرھهمبھنم، ئهلبووم یهكهمین دا بیارمبهڕاستی ھهیهو گوگركم كه دنیابووم ئهوهیداوای كۆنسرتهكاندا لهساتی و لدهكهن دهستخۆشیمئهلبوومكمداو بیاری ئینجا دهكرد لم ئهلبوومكیان

ھه بت. ئهلبوومكم كه ھاتووه ئه وهم كاتیچ گه یشتۆته دووهم ئهلبوومی بۆ به رنامهت

ئاستك؟ھارپهكه ئایا بووه، دروست لهال بیرۆكه یهكم تازه ـكام نهمده زانی بكهم، تری ئامركی تكهویخۆم لهڕۆحی خۆم بم، گۆرانییهكه جۆره چ ئامر،لهسهر بكهم تهعبیر ئهوهی بۆ كوێ گهیشتۆمهتهكۆدهبتهوه، ئهوه خهریكه ئستا خۆم، مهزاجیكۆبۆته وه، كارهكهم چیبكهم، دهبت دهزانم ئستا

نویهم. بهرنامه ئهم بۆ ئامادهم ئستاھهفتانه

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

54

ھـــونــــهر

Haftana-issue 27/ 21 Dec - 27 Dec 2008

تاراجاف لهالی گۆرانی بین دهتوانینھهیه؟ خۆیی تایبهتمهندتی

به تائستا یه كهم گۆرانییهكانم تایبهتمهندتی ـتهنانهت تۆماركردووه، گۆرانییهكانم ئامر یهكشوهیه. بهھه مان ئهلبوومم یهكه مین بهرھهمهكانیوابزانم دهم، ھه ورامی گۆرانی زیاتر ھهروهھاتر ژنی نه مبینیووه دهیم من كه بهوشوهیهیدهنگی ھهروهھا بچت، شوهیه بهو ھهورامی گۆرانی

كالسیكه. مهیله خۆشم

وهكو ھارپ بۆ الت دروستبوو چۆن گونجاندنه ئهوعود نهبوو، بۆ نه بوو، گیتار بۆ ئامركی میوزیكی،لهگهڵ ھارپ كرد ھهستت كه بوو چی گونجاندنه ئهو

یهكدهگرتهوه؟ تۆدا دهنگیھارپ ئامری ئایا نهمزانیووه ڕۆژك نازانم، بهڕاستی ـگیتار به مندا، جاران دهنگی گونجاوه لهگه ڵ چهنده گۆرانی سازیشدا لهگهڵ ھهومداوه دهوت. گۆرانیم چونكه ھهبژارد، بۆیه ئامره م ئهم بهم بم،بنهماكهی ئه وهی لهبهر په، و خۆش زۆر دهنگی

نۆته چهپم بهدهستی دهست، بهدوو وایه پیانۆ وهكوچهپهرهكان نۆته ڕاستم به دهستی دهگرم، باسهكانھۆكاری لهوانهیه وایه، پیانۆ شوهی ئیتر دهگرم، بۆ ھارپهكهدا لهگهڵ گونجاوه بۆیه دهنگم، كه ئهوهیبه واتا ئارامه، دهنگكی دهنگم كه ده گهڕتهوه ئهوهئامری ھهروهھا گۆرانی دهم، لهسهرخۆ دهنگكی

ھه یه. ئارامی ده نگكی ھارپمژووی دهتوانین مژووییهوه لهڕووی ساك یان نهته وه یهك، بۆ ھارپ درووستبوونی

ھارپه كهمدا گونجاوه، لهگه ڵ جاف: دهنگم تارائارامه دهنگكی چونكه

نوبانگی ئهوروپا و له گرت سهرچاوهی ھه هبجهوه له دهنگك تایبهت، دهنگكی زینی واتا جاف تاراو سلمانی شاری بۆ لهدوای سهردانی جاف تارا لدهكرت. پشوازی كوردستانی گهورهدا له به دهستھناو

دیدارهی ئهم بیاره. ھهفتانه سهردانی شاری سلمانی و له شاری لهدایكبوونی ٥٠ ساهی ئاھهنگی سازدانیسازدا. لهگهدا

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

57

ناوهزهكان، ھونهرییه بهرھهمه له یهكك لهقهرهداغی دیاری گۆرانیبژ ھونه رمهند، ھهردووساح حهمه فهرھاد میوزیسیان ھونهرمهندی و

پكدهگهن.كه (رهھه)یه ناونیشانی به بهرھهمه ئهم به شاعیری تكستهكانی دیارترین له یهككه

عوسمانه. عومهر محه مهد كورد توانایكوردسات كهنای ئهركی لهسهر بهرھهمه ئهم

نانسی لوبنانی شهنگی شۆخو ئهسترهیخۆی جهماوهرهكه ی لهگه ڵ ئاھهنگ عهجرهمتازهوه سای سهری به بۆنهی لوبناندا لهله ناوهڕاستی ئهلفینسیا له ھۆتیلی دهگت

بهیروت.ئاشكرا ئهوه شی نانسی ترهوه لهالیه كیكه خۆشهویستی بۆ مردهكهی (فادی كردیهكهم خۆشهویستی ئهو تهنھا ئهلھاشم)ده ن وهك بهكو نهبووه، گۆڕینهوه نیگاعهرهب كه بووه تهواو خۆشهویستییه كی

پیدهن (علی العشره).ساكه چهند فادی و «من وتی: ھهروهھانهخۆش من كاتهی ئهو دهناسین، یهكترپكهوهژیان، كات و تپهڕبوونی به بهم بووم،

خۆشویست. یهكترمانله ساتهوه یهكهم له ئهمانهش سهرباریئۆرگانیبوون و سیحر له جۆرك نوانمانداكه ھهریهكهمان ساتهی كرد لهو نهشونمای

بینی». تری ئهوی

سهری له نانسیناچته سادالوبنان دهرهوهی

دیاری قهرهداغی ژهنهرای پایز...دهكاتهوه كۆ حهمهساح فهرھاد و

ھهمان ئایندهدا له بیاریشه وا كراوه، تۆماربهرھهمهكه باسه جگای بكات. بۆ كلیپی كهناڵبه و كراوه بۆ كاری ئۆركسترالی بهشوهیهكی كه رۆژھه تی ئینسترۆمنتكی چهند بهشداریبهخشییهوه. كارهكه به گهوره ی چژكی و جوانیئارنجمنت كاری سوید وتی له بهرھهمه ئهمله ژماره یهك بهبهشداری كراوه بۆ تۆماری و

بگانه. كوردو میوزیكژه نی

مۆزه خانهی ھۆی له و ٢٢-٢٠٠٨/١٢/٢٤دا لهڕۆژانی سلمانی شوهكاری ھونهری بهڕوبهرایهتیئاری ھونهرمهند بۆ سووتاوهكان) (دوا ھهناسهی تابلۆ لهژر ناوی تایبهتی پشانگایه كی سلمانی

كردهوه. بابانتابلۆ ھیچی پشانگایه ئهم «بگومان وتی : پشانگایهیهوه ئه م لهبارهی بابان ئاری ھونهرمهندمهرسهمهكهدا لهناو ئهمسادا سی مانگی له كه تابلۆیانهیه ئهو كۆپی بهكو نییه، ئهسییهكان

تدابوو. خۆمی ئه رشیفی تابلۆی سه د له زیاتر كه سووتان،بیارمدا سووتان. بۆیه سهرجهمیان و بوون ئستا تاوهكو حه فتاكان سانی بهرھه می تابلۆیانه ئهوو تام قه ت بهرھهمهكان دهزانم چاپكردنهوه ی ھهرچهنده بكهمهوه، چاپ تابلۆیانه ئه و سه رجه م

نادات.» راستهقینه كان تابلۆ چژیته ماشاكردنی بۆ دن تهماشاكهرانهی كه ئهو وهكو دهمهوت ئهم پشانگایهوه «لهڕی وتی: بابانھونهری له نوێ قۆناغكی ئهویشهوه لهدوای و بكهم تابلۆكان تهماشای دواجار بۆ پشانگاكه رابردووم قۆناغی كاریگهری سووتا. ھهرچهنده قۆناغی رابردووم چونكه پبكهم، دهست شوهكاری

بهكاره كهم بكهمهوه.» دهست نوێ بهشوازكی دهمهوت بهم بت، بهسهرهوه

سووتاوه كان تابلۆ ھهناسه ی دوا

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

ھـــونــــهر

56

كه كونسرتهیه ئه و ناوی خاموش، معجزهداریوش رۆژھهت و ئران گه ورهی ھونهرمهندیوتهكانی له ھونهریدا گه شتكی میانهی لهسازی ئهمسادا دیسهمبهری مانگی له ئهوروپا

دهكات.له دیسهمبهر ٢٤ی له گهشته كهی سهرهتایھهمان مانگدا دهچته ٢٦ی له پاشان فرانكفورت

ئۆسلۆ..زانراوه ئه وهش ھهفتانه به تایبهت ھهواكی لهھهمان داریوش دیسه مبهردا مانگی ٢٧ی له كهساز سوید وتی له گۆتبرگ شاری له كۆنسرتپشكهش تازهش به رھهمی ژمارهیهك تیدا و بكاتداریوش ھه وادارنی له زۆرك بیاریشه و بكاتئهم دواویستگهی بن. ئاماده كونسرتهكهیدا لهھامبورگ شاری له مانگهدا ئهم ٣١ی له گهشتهی

دهبت.

له داریوشنودا موعجزهیهكی

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

59

دهگه ینه بهرھهمانه وه ئهم لهڕی ئمه كه دنن،بیردهكهنهوه. چۆن گهنجانمان ڕاستییهی ئهوئهوهیه گرنگی ئمهیه لهئستادا جگهی ئهوهیلهھۆهكانی جهماوهردا لهگهڵ بن كهگهنجانیش

دابنیشن. فیستیڤادا

رووبهڕووروبرتو ئیتای نووسه ری میوانداری فیستیڤاڵ(غمورا)یه كه خاوهنی ڕۆمانی دهكات، سافیانوفیلمهكهش و فیلم به كراوه رۆمانهكه ی وخهتهكانی لهگرنگترین یهكك خاوهنی بووهبهھۆی ڕۆمانه ئهم خاوهنی كان. فیستیڤایراستهقینهی الیهنكی چهند خستنهڕوویھهڕهشهی تووشی لهناپۆلی مافیا گروپهكانینووسهره ئه م له وكاتهشهوه بۆوه ، كوشتنژیان مافیاكان لهچاوی دوور و بهشاراوهی

ئاماده بوونی بهدنیایشهوه دهبات. بهسهرو بهھز زۆر ھهوكی فیستیڤاهدا له مئهو شكاندنی بۆ تهواوهتیه بهره نگارییهكی پاش سافیانو تكهوتووه. كه تهنیاییهی جهماوهر بۆ قسهدهكات فیلمهكهی نمایشكردنی دهداتهوه. ھهروهھا وهمی پرسیارهكانیشیان وڕوك میكی ھۆلیۆد بهناوبانگی ئهسترهی له فیستیڤاڵ كه لهمیوانهكانی یهككی دیكهیهسینهمای ئهزمونی باسی جهماوهر بۆ قسهكردنیداخۆشی دوركهوتنهوهی ھۆكاری و دهكات خۆیلهكاری سینهمایی دهخاتهڕوو. ١٥ساڵ ماوهی بۆ(زۆرانباز)دا فیلمی له دووباره ئهوهی پاششری خهتی كه فیلمهی ئه و دهركهوتهوه،ھهر فیستیڤای ڤینیسیای بهدهستھنا. ئاتونیدادوهری فیم لیژنه ی سهرۆكی لهو فیستیڤاه داخهتی پنهدانی بهھۆی ده ربی ناڕهزای فیندرز

كه ئهوه ی بهھۆی فیلمهكه به ئهكتهر باشترینئهوهی رگهی ڤینیسیا فیستیڤای یاساكانی وه ربگرت. زیاتر خهتك له فیلمك نهدهداتهمهن)ی (دهسكهوتهكانی خهتی فیستیڤاهكهچارلوت فهرهنسی ھونهرمهندی خانمه بهخشییهگهورهیهی دهسكهوته ئهو بهھۆی رامبلیگ،ھناوه، بهدهستیی سینهمادا لهبواری كهو الشمس) (تحت فیلمهكانی له نوانیشیدااحلظ)، جنمة (ذكریات و المحلفین) (حكمفیلمه لهفیستیڤاهكهدا بۆنهیهشهوه به م ھهرباس كه دهكرت نمایش (الدوقة) نویهكه یژیاوه، نۆزدهدا سهده ی له دهكات دۆقك لهكار ونگ چینی ھونهرمهندی ئهمه شدا لهگهڵ فیستیڤاهكهدا له ڕزلنان بهمهبهستی وای(اللیالي فیلمه كانی خاوهنی كه دهبت ئاماده

مشتركة) (سعادة و الكرزیة )

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

ئوسترالیا فیلمی له دیمهنک

زۆرانبازان فیلمی له کراوهدادیمهنک ناوچه ی له گیڤارا

5458

سینه ما

فیستیڤاه كه نه وه ده كانه وه له سه ره تای چاالكیه ك ئه نجام ده دات كه به چاالكی لی مه به ست ناسراوه . فیلم) كیلۆمه تر (یه ك ساز بچوكه كان سینه ماییه بۆ پشبكیه ك كورته چه ندین پشبكیه دا له م ده كرت. دانه یان ده ده كات، تدا به شداری فیلم فیستیڤاه كه دا له تابه شداری ھه ده بژردرت ده ئه م له نوان بكرت. نمایش و بكات و ھه ده بژردرت فیلمكیان ته نھا فیلمه شدا ھه زار سه د بی خه ته كه ش ده كرت. خه ت نوی فیلمكی تا دۆالر) (١٥ھه زار كرۆنه خولی له فیلمه كه ش و بھنرت پبه رھه م داھاتوی فیستیڤادا نمایش ده كرت. له درژه ی خوندنگه كان)یشدا (سینه مای چاالكییه كانی له به رده م كراوه یه ده رگای فیستیڤاه كه خوندكاراندا، ھه رخوندكاركی سویدی ، ئه گه ر بك له به رامبه ر ١٥ساڵ گه یشتبته ته مه نی پاره ی ڕه مزیدا ده توانت به شداری له فیستیڤادا سینه ماییانه به رھه مه ئه و گرنگترین تا بكات

ببینت كه به رھه مھنراون.زیاتركردنی بیری له فیستیڤاه كه ھه روه ھا به مه به ستی دیكه شدایه چاالكی و پشپكی بواری ناو ھاتنه بۆ گه نجان ھاندانی زیاتر سینه ماوه ، یه ككی دیكه له خه ته كان خه تی فیلمی باشترین به ده درت كه زیوییه ئه سپی ھونه ری له ژیانی ئستا ھه تا ده رھنه ره ی ئه و نه ھناوه . به رھه م زیاتری فیلم له س خۆیدا له كبكدان فیلم ٢٠ ئه مسایشدا خولی له فیلمی : له ناویشیا خه ته كه به ده ستھنانی بۆ ھیرت. كورتی له ده رھنانی سارد) (ڕوباری فیلمی ئینگلیزی (برستی ) له ده رھنانی ستیفن ماكوین. فیلمی (شاری پالستیكی ) له ده رھنانی به ڕوبه ری چوارچوه یه شدا له م وای . یولیك ئه وه ی سیشوفوس جیت فیستیڤاه كه ژماره ی كه ڕاگه یاند ڕاگه یاندن به ده زگاكانی به شداربووانی جه ماوه ر له فیستیڤای ڕابردوودا ژماره یه كی ئه وه ش كه س، ١٢٥ھه زار گه یشته ده رده خات خه ك گرنگی بوو، پوانه ی فیستیڤای له ھیوادارین به فیستیڤاه كه مان، له درژه ی قسه كانیدا ببت. ئه مسادا زیاتریش فیلمه كانمان جۆری ھه بژاردنی ترسی وتی ڕابردووی خوله كانی تپه ڕین. به ته واوه تی جگه قسه یه یه ، ئه م گه واھی فیستیڤاه كه ، كه سانی به رده وام فیستیڤاه كه دا له له وه ش الو به شدار ده بن و فیلمی زۆر جوانیش به رھه م

فیستیڤای ستۆكھۆم... ده رخستنی به ھره كان

فیستیڤای ستۆكھۆم به یه كك له گرنگترین فیستیڤاه كانی جیھان داده نرت، ئه وه ی ئه م فیستیڤاه له فیستیڤاه كانی دیكه جیاده كاته وه و تایبه تمه ندی پده به خشت ئه وه یه كه ھه وی ئه وه ده دات كه باشترین و ده گمه نترین به رھه مه سینه ماییه كان له ژر یه ك بنمیچدا كۆبكاته وه ، چونكه فیستیڤاه كه ھه وی ئه وه نادات به رھه مه نوده وه تییه كان بۆ یه كه مجار نمایش بكات به قه ده ر ئه وه ی گرنگی به وه ده دات باشترین

فیلم و به ھره مه ندترین ئه كته ر بانگشتی فیستیڤاه كه بكات تا ڕوبه ڕو له گه ڵ جه ماوه ری سویدیدا كۆیان بكاته وه . جگه له وه ش یه ككی دیكه له ئامانجه كانی ڤیستیڤاه كه ئه وه یه كه گرنگی به ناوه به ھره مه نده كان ده دات و زیاتر به ره و پشیان به رت و له بواری سینه مادا بیانھنته

پشه وه . به و ھۆیه شه وه فیستیڤاه كه بۆته زانكۆیه ك بۆ به رھه مھنانی كاری داھنه رانه و ده گمه ن له بواری سینه مادا.

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

61

خانمان

چهند پیانوایه تهندروستی بواری پسپۆڕانیدهموچاو پستی پاراستنی بۆ تایبهت خاكیبه بهسووده ، زۆر زستاندا وهرزی له له ش وتهندروستی، بواری پسپۆڕانهی ئهو بۆچوونیقیشان وهك پست، نهخۆشییهكانی له بهشكزیاتره زستاندا له وهرزی پست وشكبوونهوهی و

له ھاویندا. وهك

جهسته پستی سهرماوسۆه زستاندا وهرزی له،نودهش دهست و دهموچاو بهتایبهتی ودهكهن پشنیاری پسپۆڕان كه رگاچاره یهكدهموچاو پستی قیشانی له بهرگریكردن بۆبهكارنهھنن، گهرم ئاوی كه ئهوهیه لهش، وو پست وشكبوونی دهبتهھۆی چونكهئاوی كاتك چونكه جوانییهكهی، لهدهستدانی

دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

بپارزه زستاندا له روخسارتو سارده دهرهوهش ھهوای بهكاردهھنرت گه رمدهبتهھۆی پست لهسهر گهرمییه و ساردی ئهو

تكدانی رووخسار. و قیشاندنی پستله پویسته رووخسار، جوانی ھشتنهوهی بۆبهكاربھنرت كرمانه ئهو زیاتر زستاندا وهرزی

ته ڕن. و چه ور كهشاكاو ئهحمهد ئا:

5460

سینهما

بهیهكك فیستیڤاهكه كه ،(٢٠٤٦) و ناوی تازهگهرهكان و داھنه ر لهسینهماییهھه وی كه دانا ده رھنهرهیان ئه و به و بردخهكی بهربوه ی تگهیشتنه ئهو تكشكاندنیپ نوی بهرگی دهیهوت سینهماو بۆ دهدات(رماد فیلمی فیستیڤاهكه دا له ھهر بپۆشت.ده كرت. نمایش چینییه دهرھنهره ئه م زمن)یدوای كۆچی یادی فیستیڤاهكه ھهروه ھابوالك سیدنی ئهمریكی ئهكتهری دهرھنهرو

الیس (انهم یقاتلون اجلیاد، فیلمی و دهكاتهوه به رھهمهكانی له ناوازهترین یهككه كذلك)كه

دهكرت. نمایش دهرھنهره ئهم

به رنامهكان و فیلمهكان١٧٠ فیلمه ژمارهیان بهشدار بووهكان كه فیلمهدابهش جیاوازدا پشبكی و ١٧بهرنامه بهسهرفیلمی كورته پشبكی لهنوانیاندا دهبن،فیلم، كورته و درژ فیلمی و ئامز ڕۆمان

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

دهكات بهشداری فیلم دوو به عهرهبی سینهمایاڵسماك) (جنینه فیلمهكانی ئهوانیش كهدووهمیش فیلمی نهسرو یوسرا لهدهرھنانیمشری، مبروك درهھنانی له یه (JCVD)ناوی بۆ ده گهڕتهوه فیلمهكهش ناونیشانی كه دام) ڤان كلود (جان سینهمای ئهسترهیئهسترهیهكی ڕابردوودا سهدهی ھهشتاكانی لهبهھۆی پاش ماوهیهك به م سینهمابوو، دیاریفیلمهكه ھنا، وازی لهو كارهی تلیاكهوه كشانیپاشان و بهتلیاك دهكات ئالودهبوونی باسیكه پرسیارهی ئهو به م وازلھنانی، چۆنیهتیئایا ئهوه یه؛ دهبت دروست بینهراندا مشكی لهلهبواری جارانی ئاستهكهی بگاتهوه دهتوانتجان دهبت كه پرسیاركه ئهمه سینه مادا،

بداته وه. وهمی بۆخۆی كلودبه شداریهكی التینش ئهمریكای فیلمهكانیھهریهكه ھه یه و فیستیڤاهكهدا كاریهگهریان لهدهرھنه ری املفتوحة)ی (املنطقة لهفیلمیلهفیلمهكهدا كه بیرگ، سودیر ئهرجهنتینیچی ئهرجهنتینی شۆڕشگی ژیانی باسی دهرھنانی له (عباده) فیلمی دهكات. گیڤاراكلینت لهدهرھنانی (تبادل) ئوگایان. تومڕوناكی) (خولگهی پۆگرامی ھهروهھا ئیستود.سینهمای سهر دهخاته تیشك لهفیستیڤاهكه دا(ترانسیبیرن) فیلمی تهماشای تیدا ڕوسی.دهكات بازرگانیكردن باسی فیلمه ئهم دهكهین،سیبریاوه. لهڕی بھۆشبهرهكانهوه ماده بهدهڕوات دووھاوڕێ له سهر فیلمه كهش بهسهرھاتیو كاردهكهن مرۆڤدا مافی لهڕكخراوكی كه روسیا ھهژارهكانی یارمهتیدانی بهمهبهستیبهرهو لهڕگهشیاندا وتهوه. ئهو چونهته تیژ لهشهمهندهفهره لهیهكك سیبریاوو ئیسپانی كوڕكی ھاوڕی دهبنه ڕه وهكاندا به خۆیان ئهوهی بهب كه ئه مریكی كچكیبازرگانیكردن باندهكانی ناو دهیانخهنه بزاننلهگهڵ و توشی چهندین كشه دهبن بهتلیاكه وه(یه كهم خانهی له باندانـــهدا. ئــهو و پۆلیسخۆی كارهكانی فیستیڤاهكه ئهوروپی ) نمایشیكه پدهھنت، كۆتایی (ئوسترالیا) فیلمی بهنیكۆل و لورمانه باز لهده رھنانی فیلمه ئهمدهبینت. فیلمهكه پاهوانی ڕۆی كیدماندهكات خۆشهویستی چیرۆككی باسی فیلمهكهمهیدانی و كه ڕابردوودا سییهكانی سه دهی له

ئوسترالیایه. خۆشهویستیهكه قاسم قهیس ـ ھهفتانه

ئوسترالیا فیلمی پۆستهری

63 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

62

خانمان

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

زستانی و پایزپاریس

ئاوھاش فهڕهنسایه ، پایتهختی پاریس چۆنمۆدلی دوایین و فاشن و خۆشه ویستی پایتهختی

و ماكیاژ و خش و جانتا و جلوبهرگتاد. ...

رووداوكی فهڕهنسییهكاندهربارهی ھهیه گرنگیاندوایهمین دیزاینی جلوبهرگفاشن خانهی و دیزاینهر كهجیھاندا سهرانسهری لهدهكهن. تیادا بهشداریده ن پی رووداوه ئهمله كه كوتوغ) (ئوت فهڕهنسی وشهی دوومانای به پكدت ركوپك). (درومانی

زستانی پایزو وهرزی بۆچهندین ،٢٠٠٩/٢٠٠٨

فاشنی خانهی دیزاینهرووهك جیھانی، فهڕه نسیو

شانلو ئهرمانیو سیرۆپو دۆمینیكئلی دیۆرو كریستیان ھاشو ڤالری ئان

گۆتییو پۆل جان الكرواو كریستینا سهعبوبه شدارییان جلوبهرگانه بهم دی، ئه وانی ڤالنتینۆوجیاجیاكانهوه، تۆنه به خۆهمشی، كه تیاداكردئهمه بهم بوو، جلوبهرگهكان سهرهكی رهنگی وهك دیكهش، رهنگهكانی كه ناگهیهن ئهوه به بهكو نهبوون لهوێ سوور، سهوزو زهردوئوت كوتوغ وه رزهی لهم خۆیان تووندی ئامادهیی

سهلماند. -دارواندزی ھڤی ئا:

65 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

میینهدا زاووزی ئهندامی له بهرگریمیكرۆب تووشی زۆرتر مینه زاووزی ئهندامیچهند بهھۆی ئهوهش پیاودا، لهچاو دهبت سكسییه چاالكی لهوانه یهكك ھۆكاركه وهیه له بهرگری منداڵ بوون، ئامری و سكپی وهكوكه راڕهوه تاكه كه ئهمهش زاووزیدایه كۆئه ندامیمندادان به گهیشتن بۆ تدهپهڕن پیدا میكرۆبهكانجۆره ئهندامهش ئهم ھلكه، و ھلكه جۆگه كانی وئهم و تدایه سوودبهخشی تایبهتی بهكتریایهكیزاووزی ئهندامی ھهگیراوهكانی شهكره له بهكتریایهترشه ۆكك دهبته پاشهڕۆكهی و دهخوات مینهبهدیوارهكانی Lactic acid كه پی دهن كهدهڕژنت مینهدا زاووزی ئهندامی سهرهتای

و ھلكه گۆشت، وهكو پرۆتینییهكان ماددهشیر.

دروست سروشتی باشییهكانی له یهكك گهده ھهرچه نده كه ئهوهیه گهده بوونیھهده ستت به م پرۆتین، بووه له دروستئهمهش پرۆتینییهكان، مادده ھهرسكردنی بهكه ئاۆزهوهیه كارلككی چهند بهھۆیگه ده ئهو كه ئهوه دوای ناكرت، ئستا باسھهرسی و میكرۆب له پاككرده وه خۆراكهی

دهبت. ته واو گهده ئیشی لرهدا كرد

چاودا گوێ و بهرگری لهبۆ بت كراوه بهردهوام گویهكان دهبتبینین، بۆ بن كراوه چاوهكانیش و بیستنبهدوور لهش بهشانهی ئهم بتوانین چۆنله گهڵ میكرۆب چوونه ژوورهوهی له بگرین

خۆیان؟ كارهكانی جبهجكردنیلهزگهیی مۆمی مادده یهكی گویهكانپدا میكرۆبهكانی ھه موو كه دهردهدهنھه تاوهكو دهمنتهوه لهودا و دهنووسیلهڕگهی میكرۆبهكان چاو بهم دهمرێ،شلهیهكی تایبهتییه وه بهردهوام بهھۆی شتنیدهدهن. ده ری چاو خانهكانی كه لهناودهباتبهردهوامهی تروكانه ئهو بهھۆی ھهروهھامیكرۆبانهی ئهو البردنی ھۆی دهبته چاولهڕگای ئهوهش لوت، بۆ شۆراونهتهوه كهده گهیه نت چاو كه تایبهتییه وه جۆگه ئهودهگری مرۆڤ كاتك ئهمهشه لهبهر لوت، بهكه دهكات فرمسكهكان بهتامی ھهست

سوره. تامهكه ی

كۆمدا بهرگری له كونی میز ومیزدا بۆری و ھه رس جۆگهی لهكۆتاییھهدهستت كه ھهیه یاخیبوو ماسولكهیهكیبهداخراوی كونه دوو ئهو بهھشتنهوهو كۆمدا كۆتایی له (ماسولكه یهكمیزهداندا) كۆتایی له ماسولكهیهكیشئهوهی دهبته ھۆی كونه ئهم دوو داخرانیبۆ بچتهژوورهوه نهتوانت میكرۆب كه ده ڕوات پدا میزی میز بۆری ھه روهھا لهش.بۆرییه ئه م ڕگهی له میكرۆبك ھهرچی كهلهناوی مادهیه ئهم ئهوا بتهژوورهوه،كۆمهوه لهڕگهی میكرۆب ئهگهر دهبات،و گیردهخوات لهودا ئهوا ژوورهوه، بچته

دهره وه. فدهدرته ئهوه دوای

جۆره لهم ٤-٥ دهگاته (pH)هكهی نمره ی كهنهخۆشی گهشهناكات ھیچ بهكتریایهكی ترشهشدابهردهوام تا سهر كاره ئهم بهم ده مرت، تیدا وبهھۆی مانگانهدا سوڕی لهكاتی چونكه نابت،كهمكردنهوهی دهبتهھۆی خون ھاتنهخوارهوهیبژین دهتوانن بهكتریاكانیش و ترشیهیتییه ئهمبهكراوه یهیی مندادان ملی ھهروهھا تیدا.بۆیه مانگانهدا، سوڕی ڕۆژهكانی له دهمنتهوهچوونه بۆ میكرۆبهكان كارئاسانی بۆ دهبته ئهمهجۆگهی بۆ لهوشهوه مندادانهوه بۆشایی ناوبۆ كۆتایشدا له و ھلكه بۆ ئه وهش دوای و ھلكه

لهش. ھهناوی بۆشایهھهفتانه

64

زانســــت

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

له شی مرۆڤ چه ند په نجه ره یه ك له خۆ وه ك گرنگه كانی كاره بۆ ده گرت، بینین، ھه ناسه دان، خواردنه وه ، خواردن،

بیستن و فدانه ده ره وه ی پاشماوه كانی.ده پارزت میكرۆبانه له و خۆی چۆن له ش و گوێ و چاو و لوت و ده م له ڕگای كه له چ كۆم كونی و میز كونی له ھه روه ھا

نردا یان له مدا تووشی ده بت؟لره دا ھه موو ئه و ھه به رگریان ده خه ینه ڕوو كه له له شدا ھه یه و په یوه ندیان به ته ندروستی

مرۆڤه وه ھه یه .

به رگری له ده مدا ده م گه وره ترین كونه و زۆرترین به كارھنانی به كاری ده ھنت له الیه ن مرۆڤه وه كه ھه یه بۆ خواردن و خواردنه وه و قسه كردن، بۆیه چوونه ژووره وه ی بۆ باشه ڕگه یه كی ده م ڕژه یه كی زۆری میكرۆبه كان ئه وه ش به ھۆی ناو ده چته كه مادانه ی ئه و جۆراوجۆرتی ده پارزت خۆی چۆن له ش ئایا ده مه وه . ده مه وه له ڕگه ی كه میكرۆبانه ی له و

ده چته ژووره وه ؟كه لیك له بریتییه به رگری ھی یه كه م ده م رژه یه كی زۆی تدایه و ماده یه كی دژه Lysosyme به ناوی تدایه میكرۆبی میكرۆبه كان گه شه كردنی له ده گرت ڕگه و زیادبوونیان به شوه یه كی كاتی تا ده گاته ھی دووه م. ھی دووه م بریتییه له گه ده ، ھه موو شتك كه بچته ده مه وه دوای ئه وه ناچاركه ره راڕه وكی ده گاته گه ده ، گه ده ش ده مه وه له ڕگه ی كه میكرۆبك ھه موو بۆ به ده ردانی ھه ده ستت گه ده له شه وه ، بته مادده یه كی ترشه ۆك كه زۆر كارایه و له یه ك

كاتدا دوو ئیش ده كات.ئه و پاكردنه وه ی به ھه ده ستت یه كه م: خواردنه له میكرۆبه كان. دووه م: ھه ده ستت به ھه رسكردنی ئه و خواردنه به ھۆی ئه نزیمی

تایبه تییه وه .كه ترشه ۆككه جۆره گه ده ترشه ۆكی دیواری خانه كانی كه HCl ده وترت پی بۆ ھه یده گرن و ده كه ن دروستی گه ده كاتی خۆراك خواردن و كات گه ده خۆراكی بۆشایی ده ڕژته ترشه ۆكه ئه م تده چت له ناوی ھه یه میكرۆب ھه رچی و گه ده وه ھه رسكردنی له ده كات به شداری ده بات،

ھــــــه كــانـی بــه رگــری لــه لــــه شـــــدا

ده زانیت له ش به ب ئه وه ی ھه ستی پ بكه یت به رگرییه كی زۆر به ھز له خۆی ده كات و ڕگری له چوونه ژووره وه ی میكرۆبه كان ده گرت، ھه ریه كه

له و ده روازانه ی كه میكرۆبه كان لوه ی ده چنه ژوورێ، به رگری تایبه تی له خۆیان ده كه ن و ھه موو ئه و كونانه ی كه له له شی مرۆڤدا ھه ن، ڕگری له

چوونه ژووره وه ی میكرۆب ده كه ن.

67

چــاودــری رۆبــــۆت

رواندنه وه ی ده م و چاو له ئه مریكا

یه كه م ڕایانگه یاند؛ ئه مریكییه كان پزیشكه له چاو و ده م رواندنه وه ی نه شته رگه ری

ئه مریكادا سه ركه وتوو بووه .نه شته رگه ری یه كه م به نه شته رگه رییه ئه م كه جیھاندا له داده نرت چاو و ده م دانانی چاوكی و ده م ٨٠٪ی ده گاته رژه كه ی ھه ریه كه له پش له وه ھه رچه نده ته واو. جۆره ئه م چین و فه ره نسا وته كانی له نه شته رگه رییه ئه نجامدراوه و ئه مه چواره مین رژه كه ی به م نه شته رگه رییه ، ئه و جۆری كه نه شته رگه رییه ی ئه م بووه . كه متر له مه بۆ ئه و كه سه ئه مریكییه ئه نجامدراوه كه ناو و ته مه نیشی ئاشكرا نه كراوه به گه وه رتره ترین و یه كه مین داده نرت. د.ماریا سیمیۆنۆف كه سه رپه رشتی نه شته رگه رییه كه ی كردووه ته نھا ڕه گه زی له نه خۆشه كه كه راگه یاند ئه وه ی میه و ده م و چاو و پستكی كه سكی تازه

مردوویان بۆ داناوه .

ھه ساره یه كی نــــــوێلیژنه ی گه ڕانی بولگاری رایانگه یاند فه له كناسكی بولگاری ھه ساره یه كی نوی له كۆمه ه ی خۆر

دۆزیوه ته وه .ئه م ناوه نده زانستییه ئه وه ی راگه یاندووه كه ھه ساره كه

له و خۆره وه كۆمه ه ی چوارده وری ده كه وته و گاوه بورجی ناوچه ی ده كه وته ناویاندا به ٣,٤ ده ووری خۆردا به ھه موو سوڕك

سای زه وی ته واو ده كات.ھه ر له م ناوه نده زانستییه دا س ھه ساره ی

نوێ له سای رابردوودا دۆزراوه ته وه ، له وانه «٢٠٠٥ یو تی ١٢» و ٢٠٠٧ بی كیو ٢ و كیو

دی ٢ له ٢٠٠٥دا، ھه ر ھه مان تیم ئه م ھه ساره یان ناو ناوه ده لیو ئن ٩٦.

وه ك چۆن خه وه تگه ی پیری و شونی چاودری چاودری شونی و باوك و دایك ب مندانی له شوه یه ش به و ھه یه ، كه مئه ندام كه سانی

سه نته ركی كردنه وه ی به نیازی ھۆه ندا چاودرین بۆ رۆبۆرته كان.

ھاوكاری به ھۆه ندی حكومه تی كه رایگه یاند وته كه كۆمپانیایه كی داھاتوودا سای ناوه ڕاستی له ھه م كه ده كه نه وه سه نته ره ئه م و ھشتنه وه بۆ شونك ده بته پارزگاریكردنی رۆبۆته كان و ده شبته چۆنتی بۆ فركاری شونكی رۆبۆته كاندا. له گه ڵ مامه ه كردنی پشانگایه كی وه ك له وه ش بجگه بویسرت كاتك ھه ر لدت زانستی

ده توانرت سه ردان بكرت.كه ھاجورت جیب ھۆه ندی پرۆفیسۆری پسپۆڕه له بواره كه دا رایگه یاند؛ ئستا له دوای به رھه مه كان تاقیكردنه وه ی و به رھه مھنان خه كی تاوه كو دابنرت له كودا نازانرت ئه م كردنه وه ی به بۆیه بن، ئاشانا پی سه نته ره بۆ چاودریكردنی رۆبۆت و ئامره زانستی ھه نگاوكی زیره كه كان ئه لیكترۆنییه ده نن و ھیوادارین ھه موو وتك چاو له ئمه

بكه ن تا به رھه مه كانیان زۆرترین كه س سوودی ل ببینت.

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

66

زانســــت

دهركهوتووه بۆیان ئهمانییهكان زانایارمهتیدهركی مۆز میوهی پكھاتهیكرداره چاالكردنی و ئهنجامدان بۆ گرنگه

پیاو. بۆ سكسییهكانمیوهیه كی به مۆزیان لكۆهرهوانه ئهوھهر و مشك كۆئهندامی بۆ داناوه گرنگھۆرمۆنه لهسهر كاریگهری ھۆیه شهوه بهو

ھهیه. نرهكییهكانھهر ئهگه ر دهن ئهمانییهكان پزیشكهله ئهوا بخوات، مۆزك رۆژی كهسك

دهبت. دوور دڵ به ده ماغ و جهتهیپۆتاسیۆم بوونی ماددهی بهھۆی ھهروهھاپهستانی ركخستنی لهسهر كاریگهری تیداڕكوپك بهشوهیهكی و ھهیه خون

ڕكیدهخات.دهركهوتووه؛ پشووشدا توژینهوهیهكی لهیهسراتۆنین ناوی به تدایه ماددهیه كی مۆزدوورت به و دهدات مشك به پشوو كهبه ھه ست و بوون تووڕه له دهگرت

دهكهیت. دهروونی پشوویهكه یتووشبوانی تیم ھهمان ھهر ھاوكاتئامۆژگاری گه ده و شه كره نهخۆشییهكانیزیانیان چونكه مۆز، نهخواردنی به دهكهن

دهگهیهنت. پ

ڤیاگـــرایله كاركردندا،سروشتی بین چاالك كهسكی و فه رمانبهر ئهوهی بۆ

وهرزش كار شونی بۆ چوون پش رۆژانه پویسته سووك ئهكتیڤ و لهشكی ئهوهی لهگهڵ بكهین. وهرزشدخۆشی لهسهر كاریگهری ھاوكاتیش دهبهخشت،پشهوه ئهنجامی ئهمانهی كاركردندا. له شونی دهبتبابه ته ئهو بۆ پشوودا ماوهی له كه توژینهوانه ن ئهو

ئهنجامدراوه.ئهنجامدراوه، بریستۆن زانكۆی له كه توژنهوهیهی ئهوشونی بۆ چوونیان پش فهرمانبهرانهی ئهو دهریخستووهله لدهكرت داھنانیان چاوهڕی دهكهن، وهرزش كارھه موو بۆ وهرزش ھهروهھا خۆیاندا. كارهكهی و بوارپش چوونت كهواته دخۆشبوون، ھۆی كهسك دهبتهبۆ نهبیت دته نگی ئهوهی تووشی بۆ و كار شونی بۆ

وهرزش بكه. چهند دهقیقهیهكبهشوهیهكی دهقیقه ١٥ ڕۆژانه ئهگهر لهوهی بجگهھزكی و تهندروستییهكی باش وه رزش بكهیت ڕكوپك

جوانت دهبت. لهشكی تایبهت و

ئیش پش وهرزش

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

69

كامرا، به تایبه تی ئه لیكترۆنییه كان ئامره به رھه مھنانی بواری كۆمپانیاكانی به ونه یه كدا، له ده كه ن پیكسه كان ژماره ی گه وره ترین له سه ر كشبپتایبه تی ئه م كبكیه له نوان كۆمپانیای سۆنی و كانون و نیكۆندا به ھزییه كی EOS به ناوی نوی كامرایه كی كبكیه دا له م كانون كۆمپانیای دیاره . پوه 5D Mark II به رھه مھناوه كه 21.1 مگاپیكسه ، كه له زنجیره ڤیدۆی ھه یه توانای گرتنی كامراكانی EOSه كه

.HD وه یله سه ر شله و زۆره كامرایه ئه م ونه گرتنی خرایی توانایدایه له یه ك خوله كدا نزیكه ی 310 ونه بگرت، بجگه له وه ی به كوالیتییه كی

زۆر به رزیش ڤیدیۆ ونه ده گرت.DIGIC 4ی چاره سه ركه ری ھه روه ھا به رنامه ی به ھۆی ده توانرت و تدایه و ڤیدیۆ ڕاسته وخۆ Live Viewه وه

ونه كان لبدرت. شایانی باسه ئه م كامرایه پۆفیشناه و بۆ ونه گرتنی كاری پۆفیشناڵ و ھونه ری

به كاردت.

كامرایه كی نوی كانون

رایگه یاند؛ ئینت كۆمپانیای كۆر به ناوی نوی پرۆسسه ركی ٧ه وه به رھه مھناوه كه به خراترین كۆمپانیاكه دا مژووی له پرۆسسه ر

داده نرت.ژماره ی نویه پرۆسسه ره ئه م ناوكه كانی چوارییه و به س مۆدل ھناون، به رھه می جیاواز خرایی و كه باشترینیان و خراترینیان جۆری

كۆر ئه ی ٩٦٥-٧.ئه م جۆره كانی ھه موو ھه ر ناوه كی میمۆرییه كی پرۆسسه رانه

به و ئینتدا له ھیچ جۆره پرۆسسه ركی تری تائیستا ئه م كاشه ش ناوده برت، به كاش كاتیان ھه یه كه قه باره یه به كارنه ھاتووه ، بۆیه خرایی زۆر به پرۆسسه ره كان ده به خشت.

ھاوكات مارتین شترۆب قسه كه ری كۆمپانیای ئینت له شاری میونیخی ئه مانی رایگه یاند كه خرایی ئه م جۆره نویه ناگه ڕته وه بۆ بوونی ناوكی چواری له ناو پرۆسسه ره كه دا، به كو ده گه ڕته وه بۆ ته كنیككی

نوێ و به شكی نوێ كه بۆ ئه م جۆره پۆسسه رانه دانراوه .

پرۆسسه ری كۆر7، خراترینه

پرۆژه یه ئه م ئه نجامی له «ئومده وارین به تایبه تی دامه زراوه کانی و به گشتی حکومه ت له بده ن سه رمایه گوزاری باشتری بیاری بتوانن پشه نگیکردنی بۆ زانیاریدا ته کنه لۆجیای بواری به شوه یه ک بواره دا له م خۆیان چاالکییه کانی ھه رمیی گشتی ستراتیجی له گه ڵ بگونجت که

حکومه ت له بواری ته کنه لۆجیای زانیاریدا.»کوردستان ھه رمی حکومه تی باسه ، شایه نی س) ٣,٥ بی به ئیمزاکردووه گربه ستکی PwC کۆمپانیای له گه ڵ دۆالر نیو) و ملیۆن

بۆ ھه رم حکومه تی یارمه تیدانی بۆ ته کنه لۆجیای ئاماده کردنی ستراتیجی

رگای نه خشه ی و زانیاری جبه جکردن. چاالکییه کانی پرۆژه که

له جبه جده کرت. قۆناغ س به حکومه ت تیمی یه که مدا، قۆناغی ده که ن ھه سه نگاندنک PwC و ته کنه لۆجیای ئستای ئاستی بۆ حکومه تی له پرۆژه کانی و زانیاری داموده زگاکانی شیکاری و ھه رمدا کارکردنیان شوازی و حکومه ت

له قۆناغی دووه مدا، ماسته رپالنک ده که ن. جبه جکردن) رگای نه خشه ی و (ستراتیج ھه موو بۆ زانیاریدا ته کنه لۆجیای بواری له حکومه ت ئاماده ده که ن که تیدا ئامانجی روون و سه رتاسه ریی ده ستنیشان ده کرت بۆ گه یشتن قۆناغدا، له دوا دیاریکراودا. ماوه یه کی له پیان س بۆ داده نت وردتر ستراتیجی پرۆژه که دامه زراوه ی حکومه ت که له سه ر بنه مای شیکاری پرۆسه یه وه ئه م رگه ی له ھه ده بژردرن. ورد نه خشه ی و ستراتیج ئاماده کردنی پسپۆڕیی رگای جبه جکردن ده گوزرته وه بۆ فه رمانگه ی ته کنه لۆجیای زانیاری بۆ ئه نجامدانی ھه مان پرۆسه

پکه وه له گه ڵ دامه زراوه کانی دیکه ی حکومه ت.PwC گه وره ترین کۆمپانیای نوده وه تییه له بواری Professional» پیشه وه رانه خزمه تگوزاری له ١٥٤،٠٠٠ (سه دو په نجاو Service»دا، پتر ١٥٣ له ده کات بۆ کاریان که س ھه زار) چوار ئه و ئۆفیسه وه . ٧٧١ رگه ی له جیھان وتی له بریتییه تداده که ن کاری گشتییانه ی بواره چاودری و گه ره نتی دارایی، به ڕوه بردنی قه یران، باج، سه رچاوه مرۆییه کان، ته کنه لۆجیای زانیاری و کارکــردن توانای گه شه پدانی گه یاندن، و

پــیـشــه سازی.ئا: ھه فتانه

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

کارهکانی دهستپکردنی مهبهستی بهستراتیجی ئامادهکردنی پرۆژهیھهرمی حکومهتی زانیاری تهکنهلۆجیایزانیاری تهکنهلۆجیای فهرمانگهی کوردستان،-) کوپهرز وۆتهرھاوس «پرایس کۆمپانیای وPwC)“PriceWaterhouseCoopers)ئهنجومهنی سهرۆکایهتی له وۆرکشۆپ (س ٣،و وهزارهت کاربهدهستانی بۆ سازدهکهن وه زیران

ھهرم. حکومه تی باکانی داموده زگافهرمانگهی سهرۆکی عوسمان، مهحمود بۆتانپرۆژهکه به ڕوهبه ری و زانیاری تهکنهلۆجیایله بریتییه وۆرکشۆپهکان «ئامانجی رایگهیاند

68

ئایتی

با ئاستکی سهر له ھۆشیاری بهرزکردنهوهیروونکردنهوهی و زانیاری تهکنه لۆجیای بارهی لهتهکنهلۆجیای ستراتیجی ئامادهکردنی پالنیجبهجکردنی رگای نهخشهی و زانیارینونهر دوو دامه زراوهیه ک، ھهر له ستراتیجه که».تهکنهلۆجیای و بهرپرسی گشتی (بهڕوهبهرکی

ۆرکشۆپهکان دهکهن. زانیاری) بهشداریوهزاره ت، ئاڕاستهی که گشتاندنکدا لهپارزگاکان و وهزارهت به نهبهستراو فهرمانگهکانیکوردستان ھهرمی حکومهتی سهرۆکی کراوه،وهزیران، ئهنجومهنی «سه رۆکایهتی دهتزانیارییهوه، تهکنهلۆجیای فهرمانگهی لهڕگهی

گربهستهکه ده کات، پرۆژهکه پشهنگیلهنوان دهکات ھهماھهنگی و بهڕوهدهباتPwCدا. و حکومهت بهشدارهکانی دامودهزگا فهرمانگهکانی وهزارهتهکان، سهرجه م پویستهبهشداری پارزگاکان و وهزارهت به نهبهستراوجبه جکردنی و ئامادهکردن له بکهن کاریگهرحکومهتی زانیاری تهکنهلۆجیای ستراتیجیبه ھه مانکاتدا بۆ له و مه بهسته ئهم بۆ ھهرم. جۆراو تیمی و لیژنه پرۆسهکه، دامهزراوهکردنیکابینهوه له حکومهت، جیاوازهکانی ئاسته له جۆر

پکدهھنرت .» خوارتر ئاستهکانی بۆدهت حکومهت سه رۆکی گشتاندندا ھهمان له

حـكــومــهت ئــهلـیـكـتـرۆنـیـكــردنـی بـهبۆ ئینجا پبكات، دهست گهورهكانهوه له كاربهدهسته حكومهت دهبت كردنی ئهلیكترۆنی به پرۆسهی سهركهوتنی

بن. حكومهت كردنی به ئهلیكترۆنی قازانجی له به ڕوهبردنهكان و فهرمانه ئیداری تاوه كو فهرمانبهران

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

71

چونكه من ئه م یارییه وه كو ئاره زوویه كی خۆم له گه ڵ به ته واوه تیش له وه ی جگه ده یكه م جه سته ما گونجاوه ، بۆیه ھیوادارم كه خه كی له وه تبگه ن كه ئه م یارییه یاریه كی زۆر گونجاو و له باره بۆ كچان و ڕگه له كچه كانیان نه گرن له وه ش جگه یارییه دا، له م به شداریكردن بۆ یاری به گرنگی ھیچ وه رزشییه كانیش یانه به داخه وه كچان، بۆ ناده ن كاراتی وه رزشی یانه كانی ئمه ئه گه ر یاریه ك تۆپی تدا نه بت به گرنگی زۆربه كه می نازانن، وه رزشی به ھه وی و ده ده ن به رگری ھونه ری یارییه كانی بواره دا، له م ناده ن كچان تیپی دروستكردنی كوردستاندا له ته نھا بارودۆخه ش ئه م كه به ڕژه یه كی كچان جیھاندا له سه رجه م وایه و یارییانه جۆره ئه م به شداری به رچاو زۆرو ده كه ن و ده گه نه ئاستی زۆرباشیش، له كاتكدا به م گرنگی ڕاگه یاندنه كانه وه له به رده وامیش وه كوو ئه ویش ھه رچه نده ده درت یارییانه

گرنگیدانیان نییه به یارییه كانی دیكه ».

له بواره كه دا كه منھه رچه نده وه فا ئاماژه ی به وه دا كه به ھۆی كه می

له م كچان

وه رزشه دا

نیوه ا نتو نه یابه شداری

نوده وه تی پاه وانتی بكه ن و پاه وانتییه كه یان له ناوخۆدا

پاه وانتییانه ی له زۆرینه ی ئه و بووه ، به م پله ی كردووه تدا به شداری له ناوخۆدا كه پاه وانتی «له چوار به ده ستھناوه یه كه می سیانیاندا له و كردووه به شداریم كوردستاندا یه ك له ته نھا به ده ستھناوه و یه كه مم پله ی

پاه وانتیدا پله ی سیه مم به ده ستھنا».سه باره ت پشمه رگه یانه ی یاریزانه ی ئه م عیراق ھه بژارده ی بۆ ھه بژاردنی به چۆنتی

چه ند به شداری تاران شاری له «ئمه وتی كه سانی له الیه ن كردوو مه شقكمان كه مپوو ڕیزی بۆ ھه بژردرا كچ چوار پسپۆڕه وه بووم یه كك منیش كه عیراق ھه بژارده ی

له وان».به و پیه ی ئه م یاریییه ی وه فا ئه نجامی ده دات له توانینی كۆمه گه وه بۆ كچان نه گونجاوه ، له الیه ن كه به وه دا ئاماژه ی وه فا به م ل ڕگریه كی ھیچ خۆیه وه خانه وه ده كه ی نه كراوه و وتی «خۆشبه ختانه خانه واده ی خۆم ھیچ ڕگرییه كیان ل نه كردوم و ئه گه ر ئه وان نه مئه توانی به دنیایه وه بكردمایه ل ڕگریان بگه مه ئه م ئاسته ی ئستا، به ب ھیچ دابانك، بۆیه من لره وه زۆر سوباسی باوكم ده كه م كه جگه بووه ، ھانده رم زیاتر كه س ھه موو له باوكم به ھه مانشوه ی ئه رسه الن كاك له وه ش

به به رده وامی ھانی داوم.»

یاریزانكی راھنه رئه م كچه كاراتییه جگه له وه ی بۆخۆی یاریزانی ڕاھنان كاری بواریشدا ھه مان له كاراتیه ده كات، سه باره ت به م بواری خۆی وتی «كاری

كاركی ر ڕاھنان ۆ زمن ئاسان نییه ، به م كه زۆردخۆشم

ره شدا له مبوا

هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

ده ستی له سه ر نه وه یه ك تابتوانم كارده كه م من فری ئه م یارییه ببن، ئمه له م ماوه یه ی ڕاگه یاندنه وه ده زگاكانی له ڕی ڕابردوودا دا، زیاترمان كچانی ناوه وه ی ھنانه ھه وی ئه م دنه كچان به كه می زۆر به داخه وه به م خولی وه كوو دن كه ئه وانه ش یارییه وه و له كاتی و یارییه كه وه دنه زمان فربوونی خۆم بۆ من له كاتكدا نایه ن، خوندندا وه كوو ھه موو كچكی دیكه خوندكار بووم و خوندنه كه شم ته واو كردووه و نه م ھشتووه كه

له به رده ممدا». ڕگربت

رۆژنامه نووسكی كاراتیبواری ھه بژاردنی به چۆنتی وه فا سه باره ت ڕۆژنامه گه ری و كاراتی و چۆنتی گونجاندنی ئه م دوو بواره به یه كه وه وتی «پموا بت شتكن كه ته واوكه ری یه كترین به تایبه ت كه من له بواری وه رزشییه وه ، بواری چومه ته ڕۆژنامه گه ریشدا من ئستا ڕۆژنامه نووسم له ڕۆژنامه ی ستادیۆم نویه ، كوردستانی ڕۆژنامه ی پاشكۆیه كی كه به كردووه كاره كه مم ھه ردوو من بۆیه زنجیره یه كی لكدانه باوو، ھه ویشمداوه له ڕی كاركردنمدا له بواری ڕاگه یاندندا زیاتر خزمه تی بناسنم، خه كی به و بكه م وه رزشه كه م به شوه یه ك كاركردنیشمه وه كاتی له ڕووی

له گه ڵ یه كتردا گونجاندوومن كه بتوانم به به رده وامی

ھه ردووكاره كه م بكه م».عیراق كاراتی كچانی ھه بژارده ی یاریزانی سه باره ت به كار و ئامانجی داھاتوی خۆی وتی یاری له ئمه ش كچانی كه ھیوادارم «من جیھان، دیكه ی كچانی ئاستی بگه نه كاراتیدا ئمه له ئستادا سه رقای مه شق و ڕاھنانین بۆ پاه وانتیه كی نوده وه تی له شاری تاران كه پانزه وت به شداری تدا ده كه ن، منیش به ئاواته وه م كه بتوانم ئامانجكی باش به ده ست

بھنم.»ھه فتانه ــ ڕاوژ كامه ران

وهرزش

70

لهدایكبووی تائیب سهحه دین وهفاھه ولره و شاری ١٩٨٦ی سایپه یمانگای به شی ڕۆژنامهگهرییه له دهرچووی٢٠٠٠هوه له سای له وهفا سلمانی، تهكنیكیبه كردووه ده ستی پشمهرگه وهرزشی یانه یڕهشی پشتنی خاوهنی ئستاش كاراتی، یاریعیراقه كچانی ھهبژاردهی یاریزانی و دانهدووهوهرزشی یانه ی كچانی تیپی ڕاھنهری وله كاراتیشه یاری دادوهری و پشمهرگهیه

عیراق.یاری به دهسپكردنی سهرهتای له بارهی وهفا یانهی له لهسه رهتاوه ھهر «من وتی كاراتییاریكردن به كرد دهستم پشمهرگه وهرزشی

لهبواری پشمهرگه یانهی ڕاستیشدا له وتوانیویهتی ئافرهتان بۆ به تایبهت و كاراتیداو بنت بهدهست باش پشچوونی به رهوتردا، یانه كانی لهچاو ببینت با ڕۆكیلهالیهن بهڕاھنان دهسپكردنیشم سهرهتای پاشانیش و پكراوه ڕاھنانم فوئاده وه كاككردووهو من به ڕاھنانی عاسی كارزان كاكئهرسهالن كاك دهستی لهسهر ئستاشزۆر ڕاھنهركی كه دهكه م، ڕاھنان مورادی

خۆشهویستمه».

ئاستهنگهكانئهو یاریهی ئهم كه له وهكرد باسی وهفا

له بهم گونجاوه، كچانیش بۆ ھهرچهنده دهكرت.» كچان ڕگری زۆر له كۆمهگهدا

كاراتی «یاری وتی ئاستهنگهكانیشهوه لهبارهیسه رهكییهكانی كشه له یهكك كچان بۆباوكهكان و دایك چونكه كۆمهیهتییه، الیهنیئهم پیانوایه و نادهن كچهكانیان ڕگهیبۆ ته نھا و توندوتیژییه یارییهكی یارییهئهم چونكه بهپچهوانهوه، زۆر به م كوڕانه،لهشكی و لهشساغی الیهنی بۆ جهستهو یارییهئهوهنده بهسودهو زۆر یارییهكی تهندروسته،تر الیهنهكانی بۆ ئهوهنده گرنگه ، بۆ جهستهكاراتی یاری ساه ھهشت من نییه، گرنگكردبت، شهڕكم نایهت بیرم له تائستا دهكهم

پـــاـــهوانــــهکــــه كــچــهلهپشه، گهوره ی ئاستهنگی چه ندین نییهو له پشهوه زۆر كوردستاندا له گشتیی بهشوهیهكی وهرزش بواریوهفا بهرامبهرن، ئهستهنگه كان چه ند ئهوا بت، بهرگری ھونهری وهرزشهكهش و ژن بت وهرزشكارهكه ئهگهر

كاراتیدا. یاری عیراقه له ھهبژاردهی ئاستی له ئستاش و ئاستهنگانهی بی ئهو

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

73

تانگۆی ئه رجه نتینیش له ٢٠٠٨دا بوون به پاه وانی ئۆۆمپیادی په کین.

ھه بژارده ی ئیسپانیا دوای (٤٠) ساڵ توانیان جامی ئه وروپا به ده ستبھنن و خانه ی یه که م وه ربگرن له ڕیزبه ندی فیفادا.

ی ی به را

یانه ی ھه ولر بۆ دووه مین جار و له سه ریه ک ده بته پاه وان و باشترین یانه له ئاستی عیراقدا.

73 هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

فــۆتـــۆستــۆری

ڕیزبهندی یهکه می نادال ڕافائیلتنسی سهرزهوی له یاری جیھان

بهڕازیل فوتسای ھهبژاردهیله جیھاندا تیم باشترین پاهوان و

ڕۆنادۆ..یاریزانی کریستیانۆیانهی و پورتوگال ھهبژاردهیبه ئینگلیزی یونایتدی مانچستهرھهبژردرا ساڵ یاریزانی باشترین

72Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

باشترینهکانیسای ٢٠٠٨

75 دووهم ٢٠٠٨ ـ ٣ ک. یهکهم ٢٨ / ٢٨ ک. ژماره ههفتانه ـ

دهستهبهری بچووك (مهرسیدس)ی جبخۆشگوزهرانی و ئامارازه كانی خۆشی ھهمووھز. سه رچاوهكانی ھهموو بوونی لهگهڵ كردووه،ئامری و ئۆتۆماتیكییه فنكهرهوهیهكی خاوهنی لهبوونی جگه ئه مه تدایه. خرایشی جگیركردنیكاردهكات، ئهلكترۆنی شوهیهكی به كارهبایی فچهیرووبهرووبوونهی بۆ دهدات شۆفر یارمهتی ئهمهبهشوه ی GLKكه مۆدلهی ئهم .كوتوپ بارودۆخیكاردهكات. به دیزاینكراوه و بهدیزڵ شهش پستۆنباندا رگاو له ھزی ٢٢٤ ئهسپ. ٣ لیترو فراوانیو ئاسانی به باوهڕی كهی) ئ (مهرسیدس-جیسهربهخزانی مۆدله ئهم ھهیه. كاریگهری و خۆشیئاسانی به نشوهكان بهرزو رگا (مهرسیدسی)درینه،كهی) ئ (جی بین دهكرت به كورتی دهبت.

تكبشكنت (مهرسیدس) مۆدلهكانی ھهموو توانیلهوانهی زۆرك سهرنجراكشهكهیهوه، ناوهڕۆكه لهڕیئهو پیانوایه دهدهن ئۆتۆمبل بواری به گرنگی كهمهرسیدسدا توانیویهتیسهركهوتبهسهر ئۆتۆمبلهی ئهم به م (مهرسیدس). ماركهی له دیكهیه مۆدلكینابت، بهجج كهی) ئ (جی بهسهر بۆچوونه بهجج بهسهر نموونهكانی دیكهدا ئهوهی كه بهقهدله مهرسیدس كۆمپانیای كه ئهوهی پاش دهبت.سهر له جهخت توانی نوكانیهوه مۆدله رگهیكه نییه لهبهرئهوه ئهمه بكاتهوه. ئاستی بهرزیله ئۆتۆمبله دروستكردنی كۆمپانیای درینتریندروستكهری كه لهوهدایه گرنگیهكه بهكو جیھاندا،چیان موشتهریه كانی دهزانت ئۆتۆمبله جۆره ئهمدیكهی جۆرهكانی له گهڵ كبرككردن نهك دهوت،

تهماشاكردنی یهكهم له كه ئهوانهی ئۆتۆمبلدا.دهبینن مهرسیدس ئۆتۆمبلی نمایشكردندا ھۆهكانیدهبت. لهبهر دوابینینیان و دهبته جیسهرنجیانئهوهی توانای و كهشخهیه ئۆتۆمبله ئهم ئهوهیمۆدلهكانی سهرجهم لهگهڵ بركك كه ھهیهئهم كه دیارترین شتك بكات. ھهمان گروپ دیكهیله كه ئهوهیه دهكرتهوه جیا پ نویهی مۆدلهسیستمكی و پشكهوتوه زۆر تهكنهلۆژیهوه روویبوونیسیستمی لهگهڵ ھهیه ھهستیاری كۆنترۆكردنیبۆ خۆشگوزهرانی پله ی باشترین سی) بی (ئسھهموو لهگهڵ ئامادهكراوه. سهرنشینهكان شۆفروبهكارھناندا لهكاتی تهكنهلۆژیانهدا پشكهوتنه ئهم

به ئارامی و جگیری دهكرت. ھهستھهفتانه

74

ئۆتۆمبل

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

ئارامی و خۆشگوزهرانی ... GLK مهرسیدسدهچت، لهخۆی ته نھا بهھز كهی) ئ (جی ھهكانی ئهوا بت، پوانه ئه ندازهییهكان ھه ئهگهرشوازیشوه ھهیهتی. دا (GL,ML) كهله گهڵ بكهین نزیكه پهیوهندییه لهو نكوی ناتوانین لهھه مانكاتدا بهم

به زیاترخۆشی كۆنتۆكردنهوه جۆرو رووی پشكهشكردنی ئۆتۆبلهكه له توانای چونكه نییه، شتك ھهموودهبهخشت. خاوهنهكه ی

بـورجــه کـــانوشــه ی شــاراوه

ئه نجامی ژماره ی پشوو

پیته كانی ئه م چوارینه یه بكوژنه وه تا ناوی شاعیركی كوردت بۆ ده رده چت كه له ده پیت پكھاتووه خاوه نی چوارینه كه یه :

له الی خواناس گوناھه ماچی لوان له دین الدان زه وی نیشتن له كوان

له وه ته ی من ده كه م ماچی لوانتفریشته ی ماچم بۆ ھاتونه لوان.

ئه نجامی وشه ی شاراوه : به رزان ھه ستیار

ئاسۆیی :١ـ ئه حمه د شوكری . ٢ـ ھه موـ وه زیر. ٣ـ سك. ٤ـ گـ ت ر ـ لیمۆ. ٥ـ روـ وه ـ ه ا ل و. ٦ـ ناـ دژـ ئه شك. ٧ـ ھارون. ٨ ـ ژیالـ گه ل. ٩ـ م د ش م ـ وتی . ١٠ـ بیونسی . ١١ـ

ی ن ل ١٢ـ محه مه د مه ولود.

ستونی :١ـ ئه مسته ردام. ٢ـ ه ه . ٣ـ ح م ـ گراھام ب. ٤ـ موـ ڕۆنادینۆ. ٥ـ ڕیشۆله . ٦ـ دۆستو دوژمن. ٧ـ شه كره ژن ـ داس. ٨ـ زوـ گوێ . ٩ـ ك ـ كه وـ ته . ١٠ـ ر رـ ماه ـ نیل. ١١ـ

شلی . ١٢ـ پاولۆكۆیلۆ.

مه سه له حسابییه كانســودۆكـــو

وشه ی یه كترب

ئا: یادگار جه بار

کاوڕ: په ره پدانه كانتان زیاتر الیه نی دارایتان ده گرته وه ده كه ن. خه رجیه كانتان زیاده ی له سه ر ھه وه سته

کاتکی باشه بۆ په یوه ندی سۆزداری.گا: پویستیه كانی ڕۆژانه بۆ ھاوڕیه كتان دابین ده كه ن كه پشتر ده سگیرۆی ماددی كردوون. ھاوکاریه کانتان

جی دخۆشییه .دووانه : كاروباره كانی ناوماڵ و چۆنیه تی ڕكخستنه وه ی به پویستان ده كات. سه رقاتان پویستییه كانتان

خۆماندوو کردنکی له ڕاده به ده ره .قرژاڵ: به گشتی ئه مۆتان په له ده سكه وتی جیاواز ھه وی خۆگونجاندن له كاره كانتاندا بده ن. ئه و ھه النه

به ته واوی بقۆزنه وه .كاری تایبه تتر به و ڕۆژانه تان كاروباری شــر: باشه . زۆر داھاتی ده سكه وتنی له ڕوو سه ره كیتان

ھه وڵ بده ن ئه وه نده پاره به فیۆ مه ده ن.نزیكه كانی كه سه له ھه ندك به چاوتان فـه ریک: ڕاده كه ن. بیرو ئاوگۆڕی ده كه وت، بنه ماه كانتان

ھه وڵ بده ن زیاد له پویست نه رم و نیان بن.و تكه ی ڕوی له په یوه ندیه كانتان ته رازوو: ھاوبه شیكردنتان بۆ كاركردن ڕوو له به ھز بوونه . ئه و

کارانه ش به ره و ناسینی که سانی نوتان ده بات.ھه وڵ ڕتانداییه له درژخایه ن گه شتكی دووپشک: وه ربگرن. ئارامی سروشت پكھاته كانی له بده ن

له ڕووی ده روونییه وه پویستان به پشوو ھه یه .زیاتر كاری ده سته به ركردنی بۆ ھه وه كانتان که وان: ده خه نه گه ڕ په یوه ندیه كانتان ڕوو له باشبوونه . له ڕووی

ته ندرووستیشه وه ھه ست به باش بوون ده که ن.گیسک: نزیك بوونه وه تان له سه ركه وتن ھنده ی نه ماوه بینیینی ھه ندك ھاوڕی خۆشحاتان ده كات. پالن بۆ

پرۆژه یه کی نوێ داده نن.ڕابردووتان باری ده گه ڕته وه ته ندروستیتان :سه تـتواناو به ھزی جه سته یتان بۆ ده گه ڕته وه . ئه م ماوه یه

کاتکی باشه بۆ گه شت و گه ڕان.ژیانتان كاروباره كانی له نوێ الپه ڕه یه كی نه ھه نگ: کۆڵ ده بن. زاڵ كاروباره كانتاندا به سه ر ھه ده ده نه وه

نه ده یت زۆر ئامانجت ده سته به ر ده بت.

77 هه فتانه ـ ژماره ٢٨ / ٢٨ ک. یه که م ـ ٣ ک. دووه م ٢٠٠٨

وشه ی یه كترب

مه سه له حسابییه كان ســودۆكـــو

ئاسۆیی:

چوار گۆشه به تاه كان به ژماره ته واو نه كراوه كان به ئاسۆیی و ستونی پ بكه ره وه ، ته نھا ئه و ژمارانه به كار بھنه كه له سه روی ونه كه وه دراون. ھه ر ژماره یه ك له و ژمارانه ته نھا بۆ یه كجار به كارده ھنرت شیكاركردنی ھاوكشه ی حسابی ھه میشه له ڕاسته وه

بۆ چه پ و له سه ره وه بۆ خواره وه ده بت

ئه م چوار گۆشه یه له ٩ چوار گۆشه ی گه وره پكھاتووه (٣×٣)، ھه ر چوار گۆشه یه كی چوارگۆشه پكردنه وه ی یارییه دا له و كراوه .ئامانج دابه ش بچووكتر خانه ی بۆ ٩ بچووكه كانه به ژماره پویسته كان له ١ تا ٩ به مه رجك ھه ر ژماره یه ك، یه كجارله

ھه ر چوار گۆشه یه كی گه وره و له ھه ر ھكی ئاسۆیی وستونیدا بنوسرته وه .

ستوونی:

١ـ شاعیركی كورده . ٢ـ ئه ندامكی له شه (پ)ـ ئه كرت به نان (پ). ئامركی نه خۆشیه ـ نیشانه ی په یكه رـ ٤ـ خواردنه وه یه كه (پ). ٣ـ په ل(پ) و كه ل گوكه(پ). ٦ـ ژماره یه كه ـ جۆره بینه (پ). ٥ـ ـ ژماره یه كه (پ)ـ یاریزانكی تۆپی پی جیھانی یه . ٧ـ به چی ئه ن چی . ٨ـ گرژ(پ)ـ له شه قه ی باده ده ن(پ). ٩ـ به چكه ی بوو(پ)ـ پیتی لكچوو. ١٠ـ نیوه ی نركه ـ زاروك. ١١ـ....... ١٢ـ سه رۆكی ئه فغانستان.

١ـ یه كه م سه رۆكی ویالیه ته یه كگرتووه كان ئه مریكا بوو. ٢ـ دوان له سه د. ٣ـ نیوه ی وا پوانه یه كه ـ ئش و ئازار. ٤ـ ھوری ب ناوه ندـ شبر(پ)ـ نادیار. ٥ـ پیتی لكچوو. ٦ـ چه ككی كۆنه (پ)ـ ئاله تكی موزیكی یه (پ). ٧ـ شه ڕك بوو له نیوان عوسمانی و سه فه ویه كان له سای (١٥١٤ ز) كه كوردستانی تیادا به ش كرا. ٨ـ پیتی لكچوـ سیان له فه رھاد. ٩ـ ره گه زكه ـ میله تكی ئه وروپین ـ سیان له ھانا. ١٠ـ الوی ب سه رـ ور(ت) ـ گه ش. ١١ـ نه خر ـ دوكه ی نه وت. ١٢ـ دووجار

پژمین له سه ر یه ك له كاتی قسه كردن.

تبینی :(پ): پچه وانه .

(ت): تكه و. حه وتی سه رو بنی پیته كان كشه نییه

١ ـ ٢ ـ ٣ ـ ٤ ـ ٥ ـ ٧ ـ ٨ ـ ٩

زاخاوی مشک

76Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008

78

دواوـســتـگـه

دهكۆنهوهو ئهزموونی سهركردهكانیان ئهوانهن له ژیرهكان، نهتهوهدهبت سهركردانهی لهو یهككه سهعید نوری فردهبن. لوهیئهزمونهكهی له سوود عهرهب ھهموو تهنانهت عیراقییهكان،

وهرگرن.تهمموزی شوه له حكومهت كه بهخراپترین سهرۆكی سیاسهتمه دار وتوانینكی ئهو وهسفكرا، كه نهبوو خیانهتكاره ئهو ١٩٥٨ لهناوبرا،تدا ھههی رهنگه عیراق گهلی بهرژه وهندییهكانی به بهرامبهر ھهبووبوو چانسی ب یان چووبت، بهھههدا ھهندكیدا له یان كردبت،خزمهتكردنی له ھهبوو نیازپاكییهكی ئهو بهدنیاییه وه بهم بت،

وتهكهیدا.بوو ئهوه ئهویش نهیگۆڕی، ھهبوو بیرۆكه یهكی لهسهرهتاوه سهعیدپهیوهندی لهسایهی بھنن بهدهست سهربهخۆیی ناتوانن عیراقییهكان

رۆژئاواوه. دوژمنكارانه یان بهلهوانیشهوه ھهر وهردهگرن، سهربهخۆییهكهیان رۆژئاواوه له ئهوان

دهھنن. بهدهست تهكنۆلۆژیا و فربوونكوتلهی رۆژئاوا و لهنوان سارد جهنگی دهبینی سهعید وای نوریبهوهی بیقۆزنهوه، ھهلك وهك عهرهبهكان دهكرت شیوعییهكاندابه رامبهریشدا له مۆسكۆ، بهرامبهر بكهن رۆژئاوا به پشكهش شتك

ئیسرائیل. حسابی فه لهستین وهربگرنهوه لهسهر له دهتواننبویهوهو دژ و بهعسییهكاندا لهگهڵ ناسرییهكان تورهی ئهم بهمده وهتی لهگهڵ یهكگرتنهوهی رۆژئاواداو لهگهڵ حسن سه دام رهوییهكتی دوژمنایهتی تۆمهتی سهدام لهوه یشهوه یهكیگرتهوه ، عیبریدا

دایهپاڵ. عهرهبینوری سریوهتهوه: وناكردنه دیماگۆجییه یان ئهو ئهمۆ راستییهكانله فهیسههوه له بوو نزیك ئهفسهركی گهنجتییهوه له سهعیدبوای بهغدا، له لهگهیدا سیاسهتمهدارك وهكو دواتریش دیمهشق،١٩٤٥یش له كردووه، لهپناویدا شهڕیشی ھهبووهو عهرهب یهكتی به

جامیعهی عهرهبیدا. دروستكردنی ھهبوو له رۆیقهناعهتهی ئهو گهیشتبووه ھهیبوو ئهزموونهی بهو سهعید نوریواقیع، تاوهكو نزیكه خهونهوه له زیاتر یهكتیدا لهداوای كۆن ڕگای

نوان نزیكردنهوهی بۆ پاراست خۆی حهماسهتی ئهوهشدا لهگهڵ(یهكتی دهرده كهوت ئاشكرا به ھهویدا لهدوایین ئهمهش عهرهب،داھاتوو بهو ھیوایهی گردا، پكهوه و ئهردهنی عیراق كه ھاشمی)

وت. یهك بیانكاته و زیاتر بكات نزیكبوونهوهیان لكناسی- تیۆری بهسهر تیۆرهكهی بادهستی تاوهكو نهژیا سهعید زۆر(كۆماری سوریادا یهكگرتنهوهی له كه ببینت. بهعسییه كانداشكستكی ھهر نهك میسر، سهرۆكایهتی به یهكگرتوو) عهرهبی نهك دوژمنایهتی بوو به یهكگرتنهوهكه بهركه وت، بهكو گهورهیانسوریاو گهلی ھه ردوو لهنوان بهكو سیستمدا، دوو لهنوان بهتهنھا

میسریشدا.بوو: ئهستور كۆهكه پشت دوو لهسه ر نوری سهعید عیراقدا، لهحزب دوو بنه مای لهسهر پهرلهمانی دیموكراتیهتی و گهشهكردن

بریتانی. شوازی لهسهرگهشهكردن ھاتنهوه و كۆه كهیه دوو ئهو رووبهڕووی تهنگهژهكانخاوهن زۆربهیان كه بوویهوه و سیاسی چینی دواكهوتوویی رووبهڕوویپرۆژه دهیانویست له وان، بوو یه كك سهعیدیش كه بوون زهویئهواندا بهرژهوهندییهكانی خزمهت له ئاودرییهكان و كشتوكایژرخانی بنیاتنانی سوودیان له ئهوه شدا عیراقییهكان لهگهڵ بت،نهوتییهكانیان داھاته بهكارھنانی له سوودیان ھهروهك بینی، وتدادیاری بهرھهمی بوایه بهردهوام گهڕابان لشی ئهگهر بینییه وه،ب سارد بوو. شهڕی گهورهی چانسی ب ده بوو. بهم دیموكراتییهتعهرهب نهتهوه ییهكانی دواتر ھاوپهیمانهكانی، و شیوعی حزبی ڕزیئاشته وایی، سیاسی پرۆسهی بۆ عهبدولناسردا سهركردایهتی لهژرژیانی بۆ نگهتیڤانهی لهكارخهر بهرهو ھهوستكی سهعیدی نوری

راكشا. پهرلهمانی و حزبی و سیاسییبۆ بكرت پداچوونهوهی دهبت بابهتیانه ئازاره به ئهوه ئه زموونكیپیاوی سهعید دنیاین نوری لی ئهوهی بهم بكۆینهوه، لی وسه ردهمی دوای كه سهربازییانه ی سیستمه ئهو نه بووه و بگانهوهك كابوسكی دهركهوتهكانیدا لهمهترسیدارترین ھاتن پاشایهتی

وهبه رھنا. حسنیان سهدام

ساغیه حازم

سهعید گهڕانهوه بۆ نوری

Haftana-issue 28/ 28 Dec - 3 Jan 2008