hersiene nasionale kurrikulumstelling...die vaardighede en prosesse wat daar aangetoon word, is uit...

Western Cape Education DepartmentWes-Kaap OnderwysdepartementISebe leMfundo leNtshona Koloni

DIREKTORAAT: KURRIKULUMONTWIKKELING

HERSIENE NASIONALEKURRIKULUMSTELLING

Leerarea: Sosiale Wetenskap(Aardrykskunde en Geskiedenis)

GrondslagfaseGrade R tot 3

HULPBRONMATERIAAL

2003

GRONDSLAGFASE

GRAAD R TOT 3

HERSIENE NASIONALE KURRIKULUMVERKLARINGHULPBRONMATERIAAL

Die doel van hierdie materiaal is om aan Grondslagfase-onderwysers die geleentheidte bied om

• betrokke te raak by die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring inleerareakonteks

• die begrip van die leerarea te bevorder• leerarea-ontwikkeling te bevorder • die implementering van die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring in die

Grondslagfase te steun.

Hierdie materiaal moet aan onderwysers aangebied word by ‘n kontak- of werksessie of ‘nbondelgroepvergadering.

Uitkomste Onderwysers sal in staat wees om ‘n begrip van die volgende te toon:

• Die proses van kurrikulumontwikkeling• Die versterking en vereenvoudiging van K2005 in elke Leerarea• Die essensie van elke Leerarea

i

Hierdie hulpbronmateriaal is saamgestel deur senior kurrikulumbeplanners van die Wes-Kaap Onderwysdepartement.

Navrae kan gerig word aan

G. van Wyk;Senior Kurrikulumbeplanner Grondslagfase/ECDTel.: (021) 467 2000E-pos : [email protected]

HOE OM HIERDIE DOKUMENT TE GEBRUIK

Hierdie hulpbronmateriaal moet altyd saam met die beleidsdokument van die Hersiene NasionaleKurrikulumverklaring (HNKV) graad R – 9 gebruik word. Dit staan nie alleen of vervang die HNKVnie.

Die pakket waarin die hulpbronmateriaal beskikbaar gestel of aangebied is, stel skole in staat om‘n wye verskeidenheid keuses ten opsigte van die volgende uit te oefen:

• Verkryging en gebruik van die materiaal • Bewaring van die materiaal volgens hul eie behoeftes• Toevoeging van verdere toepaslike leerareabronmateriaal wat moontlik verskaf kan word

deur die WKOD of diensverskaffers

Daar word verwag dat hierdie materiaal die kern sal vorm van ‘n nuttige leerareabronpakket watsal groei en ontwikkel namate meer ervaring opgedoen en insig verkry word ten opsigte van dieHersiene Nasionale Kurrikulumverklaring.

Skole mag die hulpbronmateriaal of dele daarvan fotokopieer vir gebruik in hulle eieontwikkelingsprogramme. Die bron van die materiaal moet erken word.

ii

© 2003 WKODUitleg/Ontwerp deur Edumedia

INHOUDSOPGAWE

LEERAREA: SOSIALE WETENSKAPPE

Bladsy

1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4

2. Doen van Geskiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10

2.1 Kontrolelys as riglyn vir onderrig en leer gebaseer op die leeruitkomstes en assesseringstandaarde vir Geskiedenis . . . . . . . . . . . . .12

2.2 Moedig kritiese denke aan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

2.3 Beplanning en uitvoer van ‘n mondelinge geskiedenisprojek . . . . . . . . . . .18

3. Onderrig en leer van Aardrykskunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

3.1 Kontrolelys as riglyn vir onderrig en leer gebaseer op dieleeruitkomstes en assesseringstandaarde vir Aardrykskunde . . . . . . . . . .23

3.2 Geografiese Ondersoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

3.3 Aardrykskunde in die skool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

3.4 Belangrikheid van Kaartgeletterdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

4. Table for Planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

SOSIALE WETENSKAPPE(Aardrykskunde en Geskiedenis)

Sosiale Wetenskappe is gemoeid met sowel wat leerders leer as hoe hulle leer asook met hoehulle kennis konstrueer. Dit moedig leerders aan om vrae te stel oor die samelewing enomgewing waarin hulle leef en antwoorde daarop te vind.

Aan die kern van Sosiale Wetenskappe is die proses van Aardrykskundige en Geskiedkundigeondersoek. Die ondersoekroete behels die volgende:• vra vrae oor die plek / situasie / verskynsel em die verlede. Die vrae kan van óf die opvoeder

óf die leerders kom. Alle leer in Sosiale Wetenskappe behoort met ’n vraag te begin. Dit isook ’n ideale geleentheid om op menseregtekwessies en omgewingsvraagstukke te fokus.

• versamel bronne om die vrae te beantwoord. Opvoeders struktureer aktiwiteite omleerders daarin te lei om op ’n toepaslike vlak bewyse uit die bronne te haal. Leerders inhierdie fase kan ook verskillende kante van ’n storie of verskillende menings omtrent ietsbespreek.

• organiseer inligting in byvoorbeeld tabelle, grafieke, kaarte, ens.• konstrueer ’n antwoord / maak afleidings gebaseer op die bewyse.• kommunikeer die antwoorde of bied dit op ’n verskeidenheid maniere aan.• lei leerders daarin om die relevansie van die ondersoek met betrekking tot hulle eie wêreld

te begryp.

Dit word in die onderstaande diagram geïllustreer:

Diagram om die konstruksie van kennis in Aardrykskunde en Geskiedenis teillustreer

4 Grondslagfase HNKV -hulpbronmateriaal saamgestel deur WKOD-Kurrikulumbeplanners - 2003 - ©

Sosiale Wetenskap

SOSIALEWETENSKAPPE

Opvoeder & leerdervra vrae

OORBRUGGINGNA DIE

LEERDERS SEWÊRELD –

gebruik kennis enbegrip wat hulle in

hulle eie lewensverwerf het.

KOMMUNIKEERnuwe insigte (kennis

en begrip)

Spoor relevantebronne op om vrae te

beantwoord

Konstrueergeskiedkundige/aardrykskundige kennis deurbewyse aan te haal en

afleidings te maak

INTERPRETASIEGebruik konsepte

ONDERSOEK-PROSESVind, organiseer, analiseer,

evalueer inligting

Die volgende twee diagramme illustreer die ondersoekproses in SosialeWetenskappe verder.

(a) Die eerste, ‘Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks bronne te gebruik’, toon die wyeverskeidenheid bronne waartoe relatief maklik toegang verkry kan word vir gebruik inonderrig en leer. Dit is heeltemal duidelik uit die diagram dat daar oral om ons bronne is virgebruik in Sosiale Wetenskappe.

Die handboeke en ander gepubliseerde leer en onderrigsteuningsmateriaal moet askernhulpmiddele vir onderrig en leer gesien word. Hulle is belangrik. Hulle behoort egterook deur ander aktiwiteite aangevul te word, in die klaskamer sowel as tydens uitstappies enterreinbesoeke. Alhoewel dit belangrik is om nie net op ’n handboek staat te maak nie, isdit ook belangrik om nie net op werkblaaie staat te maak nie.

(b) Die tweede diagram illustreer die sleutelvaardighede en -prosesse wat in SosialeWetenskappe ontwikkel moet word. Dit is ’n generiese diagram vir die AOO-baan. Elkeenvan die vaardighede en prosesse moet ten opsigte van die toepaslike vlak aangepas worddeur dit saam met die Assesseringstandaarde van die HNKV (Hersiene NasionaleKurrikulumverklaring) vir elke graad te gebruik.

Die vaardighede en prosesse wat daar aangetoon word, is uit die oorspronklike K2005afgelei en is in die HNKV ontwikkel.

Grondslagfase HNKV -hulpbronmateriaal saamgestel deur WKOD-Kurrikulumbeplanners - 2003 - © 5

Sosiale Wetenskap

SOSIALE WETENSKAPPE Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks bronne te gebruik


Sosiale Wetenskap

MONDELING

Onderhoude en herinneringeMondelinge oorlewerings

Mites en legendesGedigteLiedereStories

SKRIFTELIK

DokumenteBriewe

KoeranteTydskrifteDagboeke

VerslaePamflette

BoekeAdvertensies

Internet, CD-ROM

MOONTLIKEBRONNE

VISUEEL

Foto’sStrokiesprente

Kaarte en planneLugfoto’s

Satellietfoto’sSkilderye en tekeningeFilm, televisie, video

Standbeelde en houtsnywerkInternet, CD-ROM

ARGEOLOGIES

Verwoeste of toegegooideterreine en geboue

Artefakte (voorwerpe opterreine aangetref)

bv. erdewerk bene

muntstukke houtskool

gereedskapwapens, ens.

FISIES

Voorwerpe wat uit dieverlede oorgebly het, soos:

standbeeldehoutsneewerk

alledaagse voorwerpe:meubels

klerejuwelierswarevoertuie, ens.

historiese gebouemonumente

LANDSKAP

NedersettingsGeboue en terreine

Paaie, plaaspaaie, paadjiesVestigingsplanne

Brûe, spoorweë, hawensUitwerking van menslike

aktiwiteit op die omgewingLugfoto’s

SOSIALE WETENSKAPPESleutelvaardighede en prosesse

(Baie hiervan, alhoewel “generies”, sal op verskillende wyses manifesteer in Geskiedenis enAardrykskunde.)


Sosiale Wetenskap

ONDERSOEKENDEVAARDIGHEDE• Ondersoek onderwerpe deur ’n reeks

bronne te gebruik.• Verkry toegang tot verskillende tipes

inligtingsbronne.• Ondersoek argeologiese terreine.• Vra en beantwoord belangrike vrae ten

einde bronne te evalueer.• Identifiseer bronne vir ’n ondersoek.• Versamel inligting wat met die onderwerp

verband hou en teken dit aan.• Som inligting op / sintetiseer inligting• Bemerk vooroordeel, betroubaarheid en

teenstrydighede in bronne.

DATA HANTERINGS-VAARDIGHEDE• Bied bevindinge van ’n ondersoek

grafies aan.• Lees, analiseer en interpreteer

data wat grafies aangebied is.• Sit data van een grafiese formaat

oor in ’n ander grafiese formaat.• Besef van vooroordeel in inligting

wat grafies aangebied is.• Evalueer data ten einde

aanbevelings te kan maak.• Teken inligting aan in ’n

verskeidenheid grafiese formate.

PROBLEEMOPLOSSINGSVAARDIGHEDE• Identifiseer belangrike kwessies/ vraagstukke• Versamel inligting deur middel van gepaste

metodes • Analiseer inligting• Stel oplossings voor• Tree op

KONSEPTE• Verandering en kontinuïteit• Oorsaak en gevolg• Ooreenkoms en verskil• Tyd en historiese volgorde• Magsverhoudinge• Kragte en bemiddeling/

agentskap• Volhoubaarheid• Stelsels• Ruimtelike interaksie• Demokrasie• Sosiale reëls, regte en

verantwoordelikhede• Samewerking• Konflik en besluitneming• Ras, klas en geslag• Gelykheid en vergoeding• Geregtigheid

DENKVAARDIGHEDE• Analiseer• Interpreteer• Vergelyk• Kontrasteer• Lei af• Evalueer• Stel hipoteses op• Besin• Onthou• Redeneer/logiese denke• Vra vrae

KOMMUNIKASIEVAARDIGHEDE• Kommunikeer kennis deur ’n reeks

tegnieke te gebruik• Verdedig en regverdig ’n

gevolgtrekking• Gebruik gepaste terme en konsepte

om onderwerpe en kwessies teverduidelik.

• Verkry toegang tot media, werf steun,teken protes aan, dien ’n versoekskrifin, debatteer

SOSIALEWETENSKAPPE

Skakeling met die Kritieke enOntwikkelingsuitkomstes

Die leeruitkomstes in Sosiale Wetenskappe het duidelike skakels met die Kritieke enOntwikkelingsuitkomstes. Leerders in Sosiale Wetenskappe in die AOO-baan word voortdurendaangemoedig om –

• probleme te identifiseer en op te los deur verantwoordelike besluite te neem;• kritieke en kreatiewe denke te ontwikkel;• inligting te versamel, te organiseer, te analiseer, krities te evalueer en te kommunikeer, en• verantwoordelike besluite te neem met betrekking tot die omgewing en die gemeenskap.

Die benadering ten opsigte van inhoud beklemtoon die onderlinge verband wat daar in die wêreldbestaan en plaas Suid-Afrika ondubbelsinnig in Afrika en die res van die wêreld.

Die meerderheid Ontwikkelingsuitkomstes word ook in hierdie leerarea behandel, in diebesonder ten opsigte van effektiewe leer, verantwoordelike burgerskap, en aanmoediging vanleerders om kultureel en esteties sensitief te wees oor ’n verskeidenheid sosiale kontekste heen.

Skakeling met die Spesifieke Uitkomstes

Die sterkste skakels tussen Sosiale Wetenskappe in die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaringen Mens- en Sosiale Wetenskappe in die oorspronklike K2005 is tussen SU 9 van MSW en dieleeruitkomstes en Assesseringstandaarde van Sosiale Wetenskappe in die Hersiene NasionaleKurrikulumverklaring. Die vaardighede en prosesse van SU 9, die sogenaamde diensuitkomste,behoort in al die ander Spesifieke Uitkomstes van K2005 ingeweef te wees, en daarom in alleonderrig en leer. Dit is tans in die assesseringstandaarde van Sosiale Wetenskappe ingeskryf. Dieinhoud in die Spesifieke Uitkomstes 1-8 is in die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring tussenGeskiedenis, Aardrykskunde en Lewensoriëntering verdeel, en die menseregtefokus in diebenadering van al die leerareas in die HNKV. Die volgende diagram illustreer dit:


Sosiale Wetenskap


Sosiale Wetenskap

FOKUSAREAS VIR DIEORGANISERING VAN MSW

TYD EN RUIMTE

ONDERSOEK- ENKOMMUNIKASIE-

VAARDIGHEDE SU9

ONDERSOEK- ENKOMMUNIKASIE-

VAARDIGHEDE SU9

Stel

selm

atig

e be

nade

ring

tot

prob

leem

oplo

ssin

g

Vermoë om

ingeligteuitsprake te gee

Ona

fhan

klike

en

koöp

erat

iewe

leerv

aard

ighed

e

Vaardighede

aanwending van

grafiese tegniekeSU2 SU4SU5 SU6SU7 SU8

SU1 SU2SU4 SU5

SU8

SU1 SU2SU3 SU4 SU5SU6 SU7 SU8

ONTWIKKELINGVAN OMGEWINGS-HULPBRONNEMense in hulle omgewing• Ontwikkeling en bestuur

van hulpbronne• Maatskaplike welsyn en

ontwikkeling• Mense en

nedersettings

SOSIALEPROSESSE EN

ORGANISASIEMense in samelewings oor

die jare (toe en nou)• Mense in samelewings in

Suider-Afrika• Mense in samelewings in

ander dele van Afrikaen die wêreld

• Tyd en ver-andering

BURGERSKAP BURGERLEERDemokrasie en burgerskap

• Menseregte• Deelnemende burgerskap

• Regering

Opvoeding vir menseregte enopvoeding vir burgerlike

verantwoordelikheidgeïnkorporeer in al die LA’s

Aardryks-kunde

Geskiedenis

Kritiese begrip van die aard

en gebruik van bronneEffe

ktiew

e kom

munika

sie in

sosia

le om

gewing

s

Doen van Geskiedenis

Wat is die verskil tussen Geskiedenis en die verlede? Die verlede is wat gebeur het; geskiedenis iswat mense sê gebeur het en hoe diegene wat dit ondersoek, die verlede interpreteer. Daar isuiteenlopende menings oor die aard van geskiedenis, aangesien elke geskiedskrywer die verlede indie lig van sy of haar eie waardes, gesindhede en ideologieë interpreteer. Die verlede het geenbestaan buite sy konstruksie deur geskiedskrywers en argeoloë en wat gebaseer is op die bewysewat uit die verlede oorgebly het nie. Wat is die implikasies vir die klaskamer?

Op hulle eie beteken die “feite” in Geskiedenis baie min. Betekenis word verkry van die anderdinge rondom hulle – die geskiedskrywer weef ’n web van betekenis en interpretasie óm die feite.Om dit te doen, moet die geskiedskrywer die bewyse van die verlede en ’n ingeligte verbeeldinggebruik. Daar is ’n komplekse interaksie tussen die stoflike oorblyfsels of bewyse wat vir ons uitdie verlede behoue gebly het en die geskiedskrywer se eie ervaringe, waardes, ideologieë.

“Doen van Geskiedenis” in die klaskamer beteken dat leerders betrek word by ’n ondersoekproseswaartydens hulle hulle besig hou met ware geskiedkundige leeraktiwiteite waaruit hulle hulle eiesieninge van die verlede konstrueer – hulle eie geskiedenis. Leerders se geskiedenis moet egtergewortel wees in die outentieke verslag oor die verlede, anders is dit fiksie. Om met geskiedenisbesig te wees, is ’n gesamentlike aktiwiteit wat opvoeders en leerders betrek. Dit is ’n praktieseondersoekproses wat ook die gees en verstand van leerders aktief in hulle leer omtrent dieverlede betrek, tesame met die ondersteuning en leiding van die opvoeder. Dit is ’n proses watprogressief bou op die vaardighede van om te werk met die bewyse uit die verlede en op dieervaringe wat leerders met hulle saambring na die proses waardeur hulle die stof waarmee hullewerk, verstaan. Baie jong leerders bring weinig meer as hulle emosies, soos woede, vrees envreugde, en opvoeders moet hierdie emosies gebruik ten einde leerders te kan help om teverstaan waarom mense in die verlede opgetree het soos hulle opgetree het. Historiese bronnemoet met inagneming hiervan gekies word. Soos leerders ouer raak, raak die ervaringe wat hulletot begrip van die verlede bring, meer uitgebrei.


Sosiale Wetenskap

Onderrig en leer van Geskiedenis

Dit is essensieel dat opvoeders in die Grondslagfase sal seker maak dat die essensie van Geskiedenisen Aardrykskunde onderrig word.

In soverre dit Geskiedenis aangaan, is dit belangrik dat leerders –• ’n begrip sal kry van die verlede, en in hierdie fase kan opvoeders begin om ’n gevoel vir

chronologie en tyd by hulle te ontwikkel;• sal werk met voorwerpe, visuele bronne en eenvoudige geskrewe bronne en aangemoedig sal

word om vrae te vra oor die bronne en om voorwerpe te beskryf;• die geleentheid gegee word om met ouer mense te praat oor hulle lewens en ervaringe wat

hulle gedurende hulle leeftyd deurgemaak het;• sal luister na stories omtrent die verlede, en• museums en historiese plekke sal besoek en op ’n interaktiewe manier betrokke sal raak by die

voorwerpe en uitstallings en oorblyfsels uit die verlede.

Jong leerders is aan hulle eie verlede verbonde deur hulle gesinne, die omgewing, die media en hullegedeelde kulturele-erfenis. Hulle het ’n aangebore nuuskierigheid omtrent hulle verlede wat hullehelp om ’n gevoel vir hulle eie identiteit te ontwikkel beide wat betref hulle verhoudings met andermense en met tyd. Leerders in die Grondslagfase moet daartoe in staat wees om basiese vrae te vraen eenvoudige antwoorde te kry op vrae omtrent aspekte van hulle persoonlike lewens, dié vanandere in hulle gesinne en ervaringe wat met die verlede en die hede verband hou. Die leerdersbehoort aangemoedig te word om sodanige vrae te vra omtrent mense, voorwerpe en plekke.

Jong leerders is bewus van verandering en het ’n oorvloed persoonlike historiese inligting. Dieuitdaging vir opvoeders is om jong leerders deur die ondersoek-proses te lei om hulle historiese begrip teontwikkel en om kontekste te skep waarin hulle hulle persoonlike kennis kan uitdruk en daarop kanvoortbou.

Die vertelkuns, goed gegrond op bewyse uit die verlede, is ’n kragtige medium in die Geskiedenis-klaskamer. Jong leerders reageer op stories en kan aangemoedig word om sulke stories oor tevertel, en hulle eie mening te gee van die stories en gebeure. Hulle is daartoe in staat om tussenfantasie en werklikheid te onderskei. Drama gebaseer op stories oor die verlede help om gebeureuit die geskiedenis vir jong kinders te verlewendig. Sulke gebeure moet geringe, ingeslote gebeurewees en dié wat die belangstelling van jong leerders prikkel.

In hierdie fase begin leerders ’n gevoel vir chronologie en tyd ontwikkel, is daartoe in staat omeenvoudige redes te gee vir gebeure in die verlede en die gevolge daarvan, gebeure te beskryf envergelykings te tref. Hulle onderskei verskillende maniere waarop die verlede uitgebeeld word,bv. prente, geskrewe verslae, foto’s, mondelinge verslae, voorwerpe.

Deur met voorwerpe uit die verlede te werk, word die vaardigheid van waarnemingontwikkel. Leerders kan gevra word om dit wat hulle het, te hanteer en te beskryf,hulle kan gevra word om die voorwerpe te teken soos vanuit verskillende hoekegesien, om vrae te vra omtrent die voorwerpe en om sinne of kort paragrawedaaroor te skryf. Hulle kan voorwerpe gebruik om die verlede met ouermense te bespreek en hulle kan geheuekassies (“memory boxes”) met diehulp van hulle grootouers, ouers of ouer lede van die familie skep. Werkmet voorwerpe in die klaskamer help leerders ook om op ’n sinvollermanier met voorwerpe in museumuitstallings om te gaan.


Sosiale Wetenskap

Ko

ntr

ole

lys

as r

igly

n v

ir o

nd

erri

g en

lee

r ge

bas

eer

op

die

lee

ruit

ko

mst

es e

nas

sess

erin

gsta

nd

aard

e vi

r G

esk

ied

enis

:

Gra

ad R

Ged

uren

de d

ie lo

op v

an d

ie ja

ar is

die

leer

ders

gel

eent

hede

geg

ee o

m:

JAN

EE K

enni

sfok

us (

P.1

0)

Leer

uitk

omst

e 1

§ ee

nvou

dige

vra

e ra

kend

e di

e ve

rlede

te b

eant

woo

rd§

stor

ies

rake

nde

die

verle

de o

or te

ver

tel

§ st

orie

s ra

kend

e di

e ve

rlede

te il

lust

reer

deu

r te

teke

n

Leer

uitk

omst

e 2

§ pe

rsoo

nlik

e er

varin

ge in

die

ver

lede

en

hede

te b

espr

eek

§ hu

lle e

ie o

uder

dom

me

in ja

re te

bes

pree

k

Leer

uitk

omst

e 3

§ te

rea

geer

op

stor

ies

rake

nde

die

verle

de

F

stor

ies

oor

die

leer

der

se e

ie l

ewe,

die

lew

ensw

yse

van

sy/h

aar

eie

fam

ilie

of

dié

van

ande

r óm

di

ele

erde

r, m

et i

nbeg

rip v

an a

spek

tew

at m

et v

erlo

op v

an t

yd v

eran

der

het

F

stor

ies

omtr

ent m

ense

van

bel

ang

(vro

ue e

n m

ans,

seu

ns e

n do

gter

s)op

ver

skill

ende

tye

, (bv

. gew

one

men

se, b

eroe

mde

men

se)

F

sosi

ale

erva

ringe

met

ver

loop

van

tyd

(bv.

spe

letji

es, s

peel

goed

, in

hulle

eie

en

ande

r sa

mel

ewin

gs)

F

vert

el v

an v

oorw

erpe

en

pers

oonl

ike

besi

ttin

gs w

at v

ir di

ele

erde

r w

aard

e he

t, e

n om

van

hier

die

voor

wer

pe te

ver

tel,

het o

okw

aard

e

12

Gra

ad 1

Ged

uren

de d

ie lo

op v

an d

ie ja

ar is

die

leer

ders

gel

eent

hede

geg

ee o

m:

JAN

EE K

enni

sfok

us (

P.1

0)

Lee

ruit

kom

ste

1§

vrae

te v

ra o

or v

oorw

erpe

of p

rent

e ra

kend

e di

e ve

rlede

§ m

et o

uer

men

se te

pra

at o

or h

ulle

erv

arin

ge§

eenv

oudi

ge v

rae

te b

eant

woo

rd o

or s

torie

s ra

kend

e di

e ve

rlede

§ st

orie

s ra

kend

e di

e ve

rlede

oor

te v

erte

l§

kort

sin

ne te

skr

yf o

or d

ie v

erle

de, p

rent

e te

teke

n, m

odel

le te

maa

k,to

neel

te s

peel

?

Lee

ruit

kom

ste

2§

hulle

eie

en

ande

r m

ense

se

erva

ringe

in d

ie v

erle

de e

n he

de te

bes

pree

k§

met

kon

sept

e so

os o

ud, j

onk,

oue

r/jo

nger

as,

te

wer

k?

Lee

ruit

kom

ste

3§

na ’n

sto

rie o

or d

ie v

erle

de te

luis

ter

en k

omm

enta

ar te

lew

er§

oor d

ie v

ersk

il tu

ssen

fant

asie

en

wer

klik

heid

te p

raat

§ ’n

voo

rwer

p te

kie

s w

at d

ie v

erle

de u

itbee

ld e

n da

aroo

r te

pra

at (b

v. fo

to’s

of ’n

art

ikel

wat

in d

ie h

uis

gebr

uik

is v

ir so

sial

e of

kul

ture

le a

ktiw

iteite

)?

F

stor

ies

oor

die

leer

der

se e

ie l

ewe,

die

lew

ensw

yse

van

die

leer

der

seei

e fa

mili

e of

dié

van

and

ere

óm d

iele

erde

r, m

et i

nbeg

rip v

an a

spek

tew

at m

et v

erlo

op v

an t

yd v

eran

der

het

F

stor

ies

omtr

ent

men

se v

an b

elan

g(v

roue

en

man

s, s

euns

en

dogt

ers)

op v

ersk

illen

de

tye

(bv.

gew

one

men

se, b

eroe

mde

men

se)

F

sosi

ale

erva

ringe

oo

r ty

d (b

v.sp

elet

jies,

spe

elgo

ed, i

n hu

lle e

ie e

nan

der

sam

elew

ings

)F

ve

rtel

va

n vo

orw

erpe

en

pers

oonl

ike

besi

ttin

gs

wat

vi

r di

ele

erde

r w

aard

e he

t, e

n o

m v

anhi

erdi

e vo

orw

erpe

te

vert

el, h

et o

okw

aard

e.

13

Gra

ad 2

Ged

uren

de d

ie lo

op v

an d

ie ja

ar w

ord

die

leer

ders

gel

eent

hede

geg

ee o

m:

JAN

EE K

enni

sfok

us (

P.1

0)

Lee

ruit

kom

ste

1§

vrae

te v

ra o

or d

ie v

erle

de§

met

his

torie

se b

ronn

e te

wer

k om

inlig

ting

te b

ekom

oor

die

ver

lede

(bv.

pren

te, f

oto’

s, v

oorw

erpe

, men

se)

§ vr

ae o

mtr

ent a

spek

te v

an d

ie v

erle

de te

bea

ntw

oord

. (be

antw

oord

die

vraa

g)§

mon

delin

gs e

n in

kor

t sin

netj

ies

te b

eskr

yf w

at h

ulle

uit

bron

ne e

n va

nm

ense

gel

eer

het r

aken

de d

ie v

erle

de§

mod

elle

te m

aak,

teke

ning

e te

maa

k, to

neel

te s

peel

en

te d

ans?

Lee

ruit

kom

ste

2§

te w

ys d

at h

ulle

die

ver

skil

ken

tuss

en d

ie v

erle

de e

n di

e he

de, t

oe e

n no

u§

kons

epte

soo

s ou

d, n

uut,

verle

de, h

ede,

toe

kom

s te

ver

duid

elik

?

Lee

ruit

kom

ste

3§

’n s

torie

oor

men

se e

n ge

beur

e in

die

ver

lede

oor

te v

erte

l§

te w

ys d

at h

ulle

die

ver

skil

ken

tuss

en fa

ntas

ie e

n w

erkl

ikhe

id§

’n v

oorw

erp

wat

die

ver

lede

uitb

eeld

te k

ies,

dit

te b

eskr

yf e

n da

aroo

r te

praa

t (bv

. fot

o’s

of p

rent

e va

n gr

ooto

uers

, of a

rtik

els

wat

vir

kultu

rele

vier

inge

of v

ir sp

esifi

eke

doel

stel

lings

geb

ruik

is)?

F

stor

ies

oor

die

leer

der

se

eie

lew

e,ge

sins

lew

e en

sko

olle

we,

met

inbe

grip

van

aspe

kte

wat

met

ver

loop

van

tyd

vera

nder

het

F

stor

ies

omtr

ent

die

lew

ensw

yse

van

men

se in

die

ver

lede

wat

pla

aslik

in d

ieom

gew

ing

gew

oon

het

of e

lder

s in

Suid

-Afr

ika

F

sosi

ale

erva

ringe

oor

tyd

(bv

. hu

ise,

voed

sel

en

kler

edra

g in

ve

rski

llend

esa

mel

ewin

gs)

F

vert

el v

an v

oorw

erpe

en

pers

oonl

ike

besi

ttin

gs

wat

vi

r di

e le

erde

r va

nw

aard

e is

en

ve

rdui

delik

w

aaro

mhi

erdi

e vo

orw

erpe

van

waa

rde

isF

’n

bew

usth

eid

van

die

best

aan

van

die

nasi

onal

e re

gerin

g en

pre

side

ntF

ke

nnis

van

nas

iona

le s

imbo

le,

soos

die

Suid

-Afr

ikaa

nse

vlag

14

Gra

ad 3

Ged

uren

de d

ie lo

op v

an d

ie ja

ar w

ord

die

leer

ders

gel

eent

hede

geg

ee o

m:

JAN

EE K

enni

sfok

us (

P.1

0)

Lee

ruit

kom

ste

1§

met

hist

orie

se b

ronn

e te

wer

k om

inlig

ting

te v

erkr

y om

tren

t di

e ve

rlede

(bv

.ee

nvou

dige

ges

krew

e ve

rsla

e, v

isuel

e br

onne

, voo

rwer

pe)

§ vr

ae o

mtr

ent

aspe

kte

van

die

verle

de t

e be

antw

oord

§ m

onde

ling

en in

sin

ne ie

ts u

it di

e ve

rlede

te

besk

ryf

§ st

orie

s en

geb

eure

uit

die

verle

de in

die

kla

s of

in k

lein

gro

epie

s te

bes

pree

k§

mod

elle

te

maa

k, t

eken

inge

te

maa

k, t

onee

l te

spee

l?

Lee

ruit

kom

ste

2§

’n k

lein

erig

e ty

dlyn

te s

kep

deur

geb

eure

en

voor

wer

pe in

vol

gord

e te

ran

gski

k§

eenv

oudi

ge r

edes

te

vers

kaf

vir

som

mig

e ge

beur

e in

die

ver

lede

§ pr

ente

en

voor

wer

pe u

it di

e ve

rlede

te

besk

ryf

§ ve

rgel

ykin

gs t

e tr

ef o

m u

it te

vin

d om

tren

t oo

reen

kom

s en

ver

skil

deur

van

pren

te e

n vo

orw

erpe

geb

ruik

te

maa

k?

Lee

ruit

kom

ste

3§

stor

ies

en g

ebeu

re u

it di

e ve

rlede

te

besk

ryf

§ hu

lle e

ie m

enin

g om

tren

t di

e st

orie

s en

geb

eure

te

gee

§ vo

orw

erpe

uit

die

verle

de e

n he

de t

e ha

ntee

r, w

aar

te n

eem

en

te t

eken

§ vo

orw

erpe

wat

hul

le e

ie v

erle

de e

n di

é va

n hu

lle g

esin

ne u

itbee

ld, t

eid

entif

iseer

, te

vert

oon

en t

e be

spre

ek?

F

stor

ies

omtr

ent

men

se v

an b

elan

g (v

roue

en

man

s, s

euns

en

dogt

ers;

gew

one

men

se,

bero

emde

men

se)

op v

ersk

illen

de t

ye in

die

gesk

iede

nis

van

Suid

-Afr

ika

en

die

wye

rw

êrel

dF

st

orie

s om

tren

t ge

beur

e in

die

ges

kied

enis

van

Suid

-Afr

ika

en d

ie w

yer

wêr

eld

en w

athe

rden

k w

ord

(bv.

di

e O

limpi

ese

Spel

e,V

ryhe

idsd

ag, 1

6 Ju

nie,

Pap

awer

dag)

F

vers

kille

nde

plek

ke

van

gesk

iedk

undi

gebe

lang

in

die

leer

der

se l

ewe

(bv.

waa

r di

ele

erde

r ge

woo

n he

t, pl

ekke

van

aan

bidd

ing,

gesk

iedk

undi

ge v

ersk

ynse

ls)F

be

skry

f en

ve

rtel

va

n vo

orw

erpe

en

pers

oonl

ike

besit

tings

waa

raan

die

lee

rder

waa

rde

heg

en v

erdu

idel

ik w

aaro

m h

ierd

ievo

orw

erpe

van

waa

rde

isF

st

orie

s ui

t Su

id-A

frik

a en

di

e w

êrel

d se

verle

de e

n di

e he

de t

en o

psig

te v

an r

espe

kvi

r en

sken

ding

van

kin

ders

se

regt

eF

so

siale

erv

arin

ge o

or t

yd (

bv.

kuns

wer

ke,

mus

iek

en d

ans

in v

ersk

illen

de s

amel

ewin

gs)

F

bew

usth

eid

van

die

best

aan

van

die

leer

der

se e

ie p

rovi

nsie

en

prem

ier

F

nasio

nale

sim

bole

soo

s di

e Su

id-A

frik

aans

evo

ël, b

lom

, die

r of v

is

15


Sosiale Wetenskap

Moedig kritiese denke aan

Daar is al gesê dat Geskiedenis en Aardrykskunde sonder kritiese denke niks werd is nie. Dítmoet van die Grondslagfase af in gedagte gehou word, ongeag wat ons ook al in die SosialeWetenskappe-klaskamer doen. Die ontwikkeling van kritiese denke en van ondersoek- enprobleemoplossingsvaardighede in die Sosiale Wetenskappe skakel ook direk met die kritiekeuitkomstes.

Hoe moedig ons kritiese denke aan?

Spoor leerders aan om vrae te vra• Ontwikkel hulle vaardighede om vrae te stel• Vra leerders waarom hulle sekere dinge gesê of voorgestel het• Vra leerders op ’n toepaslike vlak om te klassifiseer, te analiseer en te skep• Vra leerders om hulle eie begrip van konsepte voordat “antwoorde” gegee word• Betrek leerders by bespreking• Betwis stereotipes en vooroordele reeds van die Grondslagfase af.

Die aard van die sleutelvraag wat van bewyse gevra moet word, word bepaal deur die fokus opsowel tyd/verandering en plek. Voorbeelde in Geskiedenis kan wees:

• Wanneer het dit gebeur? Hoe oud? (chronologie)• Wat het gebeur? Wie was betrokke? (geskiedkundige situasies)• Hoe lank het dit geduur? Is dit vandag nog so? (kontinuïteit)• Wat het verander? Hoe het dit verander? (verandering)• Hoekom het dit gebeur? Waarom het mense so gedink? (oorsaak)• Wat het as gevolg daarvan gebeur? (gevolg)• Hoe het dit vir hierdie persoon gelyk? Waarom sien die persoon dit anders? (gesigspunte)• Wat sê dit vir ons omtrent die lewe op daardie tydstip? (gevoel vir tydperk)• Wat kan hierdie bron my vertel? Kan ek dit vertrou? Waar kan ek hierdie inligting nagaan?

(historiese bewys)


Sosiale Wetenskap

VRAE OOR VOORWERPE (ARTEFAKTE)Kyk na ’n ou voorwerp

Uit Nuffield Primary History Project, VK

Fisiese kenmerkeHoe lyk dit en hoe voel dit?

Watter kleur is dit?Hoe ruik dit?Hoe klink dit?Waarvan is dit gemaak?Is dit ’n natuurlike of vervaardigde stof?Is die voorwerp volledig?Is dit verander, aangepas, heelgemaak?Het iemand dit gedra?

Konstruksie Hoe is dit gemaak?

Is dit met die hand gemaak of met ’n masjien?Is dit in ’n vorm gemaak of bestaan dit uit los stukke?Hoe is dit aanmekaargesit?

FunksieWaarvoor is dit gemaak?

Hoe is dit gebruik of hoe het dit gewerk? Is dit ooit vir ’n ander doel gebruik?

OuderdomHoe oud is dit?

Weet ons wanneer dit gemaak of gebruik is? Weet ons waarvandaan dit kom of waar dit gevind is? Lyk dit oud, en indien wel, hoekom?

OntwerpIs dit goed ontwerp?

Doen dit die werk waarvoor dit gemaak is, goed?Is die beste materiaal gebruik?Is dit versier?Hou jy van hoe dit lyk?Sou ander mense daarvan hou?

WaardeWat is dit werd?

Vir die mense wat dit gemaak het?Vir die mense wat dit gebruik het?Vir die mense wat dit hou?Vir jou?Vir ’n bank?Vir ’n museum?

Wat sê dit vir my van die mensein die verlede?

Watter soort mense het dit besit of gebruik – was hulleryk en belangrik, of gewone mense ?Sou ons so iets vandag gebruik?

Beplanning en uitvoer van ’n mondelingegeskiedenisprojek

Mondelinge bronne en oorlewerings is ’n belangrike element van die verskeidenheidinligtingsbronne waaraan leerders in die AOO-band blootgestel moet word. Leerders moet nienet met mondelinge bronne werk nie, maar behoort ook aangemoedig te word om onderhoudete voer as ’n belangrike deel van geskiedenis.

1. Stel ’n raamwerk op vir die projek• Wat sal deur die ondersoek gedek word?

2. Bespreek die projek met die klas• Wat is mondelinge geskiedenis?• Hoekom is dit ’n belangrike manier waarop hulle iets

omtrent die verlede kan uitvind?• Wat sou hulle graag wou uitvind omtrent die verlede?

3. Identifiseer die persone met wie onderhoude gevoer gaan word• Familie?• Ouer mense in die gemeenskap?• Oudleerders?• Gemeenskapsleiers?• Sal die persoon/persone skool toe gebring word vir ’n klasonderhoud?

4. Stel die vraelys op• ’n Klasaktiwiteit/groepsaktiwiteit/individuele aktiwiteit?• Hoe sal ek die leerders lei/help om die vraelys op te stel?

5. Beplan die onderhoud• Wat moet leerders weet omtrent die voer van onderhoude?• Wat moet gereël word indien die persoon met wie die onderhoud gevoer gaan word,

skool toe kom?

6. Kry die konteks gereed – agtergrond• Wat moet die leerders weet omtrent die tydperk wat deur die onderhoud belig sal word?• Hoe sal hulle toegang kry tot daardie inligting?

7. Voer die onderhoud• Sal daar ’n bandopnemer wees?• Sal iemand as skrywer optree wanneer die vrae beantwoord word?• Wat moet die leerders weet omtrent die voer van onderhoude indien hulle onderhoude

voer met die gesin/huisvriende?

8. Bied die bevindings aan• Hoe sal die bevindinge van die onderhoude aangebied en in die klaskamer vertoon word?

Die volgende tabel bied enkele bruikbare riglyne vir die voorbereiding van ’n mondelingegeskiedenisprojek. Die Intermediêre en Senior Fases is ingesluit vir inligting en om die vorderingtydens elke fase aan te toon.


Sosiale Wetenskap

GR

ON

DSL

AG

FASE

INTE

RM

EDIÊ

RE

FASE

SEN

IOR

FA

SE

Besp

reek

mon

delin

gege

skie

deni

s

Klas

- en

gro

epbe

spre

king

: di

nk a

an d

inge

wat

in d

ie b

aie

onla

ngse

ver

lede

erv

aar

is, h

ulle

eie

lew

e, o

uers

, gro

otou

ers.

Soos

vi

r di

e G

F,

maa

r m

eer

veel

eise

nde

aktiw

iteite

. Kr

y by

die

leer

ders

idee

s om

tren

t ’n

reek

s br

onne

wat

geb

ruik

kan

wor

d w

anne

erdi

e pl

aasli

ke g

eski

eden

is be

stud

eer

wor

d.

Kan

begi

n by

hu

lle

eie

leef

tyd:

wat

ter

tipes

inlig

ting

sou

hulle

bym

ekaa

rmaa

k vi

r ge

brui

k in

’n t

ydka

psul

e so

dat

ande

r ka

n ke

nnis

opdo

enva

n hu

lle le

we/

gem

eens

kap?

Besp

reek

die

rel

atie

we

waa

rde

van

vers

kille

nde

tipes

bro

nne

en f

akto

re w

at i

nter

pret

asie

s va

ndi

e ve

rlede

ka

n be

ïnvl

oed.

V

ersk

illen

depe

rspe

ktie

we

van

die

verle

de,

bv.

verg

elyk

ing

van

twee

wee

rgaw

es v

an d

iese

lfde

gebe

urte

nis.

Besp

reki

ng v

an p

robl

eme

wan

neer

’n m

ens

met

mon

delin

ge b

ronn

e w

erk,

bv.

men

se o

ntho

uni

e al

tyd

op d

iese

lfde

man

ier

nie/

onth

ou s

legs

die

goei

e ty

e, e

ns.

Iden

tifi

seer

men

se m

et w

ieon

derh

oude

gevo

er k

anw

ord

In

die

geva

l va

n di

e jo

ngst

e le

erde

rs

sal

opvo

eder

s di

e m

eest

e va

n di

eve

rant

woo

rdel

ikhe

id v

ir di

e id

entif

iserin

g va

nge

skik

te m

ense

om

ond

erho

ude

mee

te

voer

,se

lf m

oet

dra

– ge

sin.

Opv

oede

rs

en

le

erde

rs

tesa

me

id

entif

iseer

men

se m

et w

ie o

nder

houd

e ge

voer

kan

wor

d.D

ie

keus

e te

n op

sigte

va

n pe

rson

e vi

ron

derh

oude

ga

an

nou

verd

er

as

die

gesin

.Le

erde

rs k

an o

p hi

erdi

e st

adiu

m g

ehel

p w

ord

om

oude

rdom

, ge

slag,

en

ku

lture

le

enek

onom

iese

ver

skill

e no

u en

in

die

verle

de i

noo

rweg

ing

te n

eem

. Sa

l ook

agt

ergr

onds

kenn

isno

dig

hê

om

men

se

met

w

ie

onde

rhou

dege

voer

wor

d, i

n ko

ntek

s te

pla

as;

’n m

ate

van

agte

rgro

ndsn

avor

sing

as

deel

va

n di

e pr

ojek

dus.

Ka

n ’n

lys

opst

el v

an m

ense

met

wie

hul

leon

derh

oude

wil

voer

en

’n a

andu

idin

g va

n w

athu

lle h

oop

om v

an e

lke

pers

oon

te le

er.

Uitb

reid

ing

van

IF-a

ktiw

iteite

.

Kan

mee

ron

afha

nklik

wer

k na

aan

leid

ing

van

’n o

pdra

gw

at

deur

di

e op

voed

er

gege

e w

ord.

Kan

indi

vidu

eel

wer

k of

in

pa

re

of

in

groe

pe.

Opv

oede

r ko

ördi

neer

die

ond

erlin

ge d

eel

van

idee

s. L

eerd

ers

kan

grot

er v

eran

twoo

rdel

ikhe

idaa

nvaa

r vi

r di

e id

entif

iserin

g, k

onta

k en

reë

l van

onde

rhou

de m

et s

pesif

ieke

indi

vidu

e.

Bere

i vra

e vo

or

Moe

dig

leer

ders

aan

om

sov

eel m

oont

lik d

eel t

ene

em a

an d

ie o

pste

l van

vra

e.Le

erde

rs in

hie

rdie

fas

es r

aak

al m

eer

daar

toe

in s

taat

om

vra

elys

te v

ir di

e on

derh

oude

op

te s

tel.

Die

opv

oede

r sp

eel

’n b

elan

grik

e ro

l, m

aar

moe

t pr

obee

r om

sov

eel

moo

ntlik

die

ide

es v

an d

iele

erde

rs t

e ge

brui

k.

Leer

ders

het

leid

ing

en t

oega

ng t

ot a

gter

gron

dsin

ligtin

g no

dig.

Lee

rder

s ka

nbe

gin

met

’n

opna

me

van

beso

nder

e as

pekt

e va

n di

e le

we

vand

ag w

at h

ulle

ges

kied

kund

ig w

ilon

ders

oek

en ’n

vra

elys

daa

rom

heen

ops

tel.

19

Voe

ron

derh

oude

Oef

en o

nder

houd

e: g

ee le

erde

rs ’n

gel

eent

heid

om

aan

toe

rust

ing

gew

oond

te

raak

en

ontw

ikke

l vaa

rdig

hede

. Le

erde

rs k

an o

nder

houd

e vo

er m

etm

ekaa

r en

met

hul

le o

pvoe

der

en a

nder

vol

was

sene

s by

die

sko

le.

Voe

r on

derh

oude

: in

dien

daa

r ga

ste

na d

ie s

kool

toe

kom

vir

die

voer

van

die

ond

erho

ude,

maa

k se

ker

dat

hulle

daa

rtoe

in s

taat

is o

m m

aklik

by

die

skoo

l en

wee

r te

rug

te k

an k

om.

Betr

ek le

erde

rs d

aarb

y om

die

gas

te w

elko

m e

n on

tspa

nne

te la

at v

oel.

Lee

rder

s ka

n ’n

een

voud

ige

advi

esbl

aadj

iege

gee

wor

d vi

r in

tera

ksie

met

die

gas

te, b

v. d

at g

aste

vry

e ty

d op

offe

r en

dat

hul

le d

us h

oflik

moe

t w

ees

en m

oet

wys

dat

hul

le d

ie h

erin

nerin

ge v

anhu

lle g

aste

waa

rdee

r. M

oedi

g di

e ga

ste

aan

om t

e pr

aat;

ont

wik

kel

’n v

erm

oë o

m t

e lu

ister

en

moe

nie

te v

eel

sê n

ie;

beda

nk d

ie g

aste

ná

die

onde

rhou

d pe

r br

ief.

Bere

i die

res

pond

ente

voo

r: g

ee a

an d

ie g

aste

’n a

lgem

ene

idee

van

die

ond

erw

erp

wan

neer

hul

le v

ir di

e on

derh

oud

geno

oi w

ord.

Be

klem

toon

dat

leer

ders

in

hulle

eie

her

inne

ringe

en

erva

ringe

geï

nter

esse

erd

is.

Vra

hul

le o

m e

nigi

ets

wat

hul

le u

it di

e ve

rlede

bew

aar

het,

en w

at m

et d

ieon

derw

erp

verb

and

hou

(fot

o’s,

brie

we,

pos

kaar

te, v

oorw

erpe

, ens

) saa

m te

brin

g.W

aar

om d

ie o

nder

houd

te

voer

: D

aar

is ’n

ver

skei

denh

eid

plek

ke w

aar

onde

rhou

de g

evoe

r ka

n w

ord:

by

die

skoo

l, by

die

hui

s va

n di

e pe

rsoo

n m

etw

ie d

ie o

nder

houd

gev

oer

wor

d, t

ehui

se v

ir be

jaar

des,

tyd

ens

uits

tapp

ies

na g

eski

edku

ndig

e pl

ekke

en

mus

eum

s sa

am m

et d

ie r

espo

nden

t, le

erde

rsdo

en in

divi

duel

e on

derh

oude

met

men

se tu

is of

eld

ers.

Ná

die

onde

rhou

d:an

alis

eer,

som

op, r

edig

eer,

tran

skri

beer

Die

mee

ste

van

die

opvo

lgw

erk

sal

best

aan

uit

klas

besp

reki

ngs

kort

ná

die

beso

ek.

Leer

ders

kan

van

die

mon

delin

ge in

ligtin

g ge

brui

k in

kor

tge

skre

we

wer

kstu

kke

of

in

uitb

eeld

ings

in

teke

ning

e.

Die

vla

k w

aaro

p an

alise

in

hier

die

twee

fas

es p

laas

vind

, ka

n ge

leid

elik

mee

r ge

sofis

tikee

rd r

aak.

Mon

delin

ge b

ewys

e ka

n m

et a

nder

bro

nne

bv.

doku

men

te,

pren

te,

foto

’s,

koer

antb

erig

te,

ens.

verg

elyk

wor

d.

Geb

ruik

mon

delin

geve

rkla

ring

s

Kom

mun

ikee

r ke

nnis

en b

egrip

: M

onde

linge

ges

kied

enis

vers

kaf d

ie b

asis

vir

’n v

ersk

eide

nhei

d ko

mm

unik

asie

vorm

e in

Ges

kied

enis

en a

nder

leer

area

s. D

aar

is ge

leen

thei

d vi

r in

divi

duel

e so

wel

as

groe

ppro

jekt

e.G

eski

edku

ndig

e dr

ama:

Daa

r be

staa

n ui

tste

kend

e ge

leen

thed

e vi

r di

e ge

brui

k va

n m

onde

linge

bew

yse

in d

ram

a/sim

ulas

ie-a

ktiw

iteite

.Be

rei ’

n bo

ekie

voo

r vi

r pu

blik

asie

: D

ie k

las/

skoo

l kan

’n b

oeki

e op

stel

oor

die

ges

kied

enis

van

die

skoo

l/pl

aasli

ke g

emee

nska

p/ki

nder

jare

in d

ieve

rlede

.Kl

aska

mer

uits

talli

ngs:

Her

inne

ringe

uit

gese

lekt

eerd

e on

derh

oude

kan

lang

s ar

tefa

kte,

pre

nte

en fo

to’s

en

ande

r as

pekt

e va

n pl

aasli

ke n

avor

sing,

soos

Aar

dryk

skun

de, u

itges

tal w

ord.

Pers

oonl

ike

proj

ekte

: Lee

rder

s ka

n ve

rkie

s om

hul

le e

ie p

roje

kte

te d

oen

oor

onde

rhou

de w

at h

ulle

gev

oer

het.

20

Onderrig en leer van Aardrykskunde

Kinders wat vandag op skool is, se volwasse lewe gaan heel waarskynlik tot verder as die middelvan die volgende eeu strek. Die vraag waarvoor ons as opvoeders in die Grondslagfase te staankom, is: sal ons onderrig van Sosiale Wetenskappe die leerders se kanse om voorbereid te weesop die eise wat vir hulle wag, verbeter?

Die reeks kurrikulumveranderinge en kurrikulumhersienings wat ons onderwys-stelsel dieafgelope aantal jaar gekenmerk het, is bewys van die eis dat dit moet verander ten einde daarvoorvoorsiening te maak dat opnuut gefokus word op opvoedkundige uitkomstes en assessering vanvordering.

Die volgende is van die belangrikste fokusareas in die onderrig en leer van Aardrykskunde teneinde ons leerders voor te berei op die eise wat die een-en-twintigste eeu stel:

• Gebruik kaartwerk – vind jou wegLeerders moet in staat wees om hulle in hulle omgewing te kan plaas en om hulle pad van een plek nadie volgende met toenemende vertroue te kan kry.

• GrafisiteitDie vermoë om ruimtelike verhoudings te interpreteer en weer te gee, is ’n sleutelvaardigheid in diemoderne wêreld.

• Reis en kommunikasiePersoonlike mobiliteit en vertroue ten opsigte van inligtings- enkommunikasietegnologie is nuwe lewensvaardighede.

• Ken die omgewingLeerders moet bande vorm met hulle omgewing om hulle opvoedkundige en sielkundigeontwikkeling te bevorder.

• Kennis van die wêreldAfgesien daarvan dat hulle oor hulle plaaslike gebied leer, moet leerders bekendgestel word aan ’nwêreldperspektief en die belange van Suid-Afrika en Afrika in ’n wêreldkonteks kan plaas.

• Burgerskap in ’n wêreld wat onderling verbind isLeerders moet by die skool aan toepaslike kennis en ervaring blootgestel word indien hulle aandie demokratiese proses van volwassenes moet deelneem.

• Respekteer die verskeidenheid van kultureTensy skole die bevooroordeelde beelde en negatiewe stereotipes betwis en aanspreek, kanleerders ongebalanseerde opvattings van verskillende mense en plekke ontwikkel.

• ’n Volhoubare wêreld – gee om vir die omgewingDaar is ’n dringende behoefte daaraan om beleide te interpreteer en te aanvaar wat waarliksal help om omgewing te beskerm.

• Deelname en verantwoordelikheid – speel ’n aktiewe rol in diesamelewingDie samelewing staar ’n ongekende reeks uitdagings en probleme in die gesig; almalmoet daarby betrokke raak om oplossings of bestuurstrategieë te help vind.

• Toekomsvisie – leef met verandering saamHeeltemal te veel tyd word daaraan bestee om jongmense vir gister en vandag op tevoed, en heeltemal te min om hulle vir môre op te voed. Aardrykskunde is gemoeidmet die prosesse wat die konteks bied vir môre se wêreld.


Sosiale Wetenskap

• Veldwerk en ondersoekVeldwerk is geografiese ondersoek. Geografiese ondersoek onthul die aard van die wêreld waarin onswoon.

• Verbeelding en nuuskierigheidOns gesindhede jeens plekke is gebaseer op die diepte van ons gevoelens en die gehalte van onspersoonlike interpretasie.

• Patrone en prosesse – leer om te leerDie kenmerkende aard van aardrykskundige konsepte en interpretasies wat deur hulle geïnspireer word,verskaf die taal vir verklaring en voorspelling van die wêreld en sy toekoms.

• Vorm gesindhede en meningsDeur vraagstukke, uitdagings en probleme te eksploreer, is Aardrykskunde in die ideale posisie omkinders se gesindhede en menings te ontwikkel.

• Slyp taal- en denkvaardighede – bevorder bekwaamhedeAardrykskunde het te make met die wêreld waarin ons leerders leef en opgroei. Dit verskaf ’nkenmerkende gebruik van taal en analise wat deurslaggewend is vir samehangende, onafhanklike denke.

Wat Aardrykskunde kan bydra tot dit wat leerders leer


Sosiale Wetenskap

Persoonlike ontwikkelingLewensvaardighede

Praktiese vaardighede (met inbegrip van IKT)Kennis van plekbepaling

Kaartwerk en hoe om jou pad te kryGrafisiteit

Omgewingsgeletterdheid

Emosiionele ontwikkelingGehegtheid en behoort aanGevoel van identiteitGevoel van plekGee om vir die omgewingHeg waarde aan andermense en kulture

Intellektuele ontwikkelingLeervaardighede: beskryf,verduidelik en voorspelSleutelkonsepte: verandering,proses en patroonMetakognisie: oordrag vankonsepte van een konteks na‘n ander

Sosiale ontwikkelingGeruik die hulpbronne vanplekke en gemeenskappe

Reageer op huidigevraagstukke

OntwikkelingsopvoedingTendense en lewenstyle

Burgerskap

23

Che

cklis

t to

gui

de t

each

ing

and

lear

ning

bas

ed o

n th

e ge

ogra

phy

lear

ning

out

com

es a

nd a

sses

smen

t st

anda

rds:

Gra

de R

Dur

ing

the

cour

se o

f the

yea

r, h

ave

the

lear

ners

bee

n gi

ven

oppo

rtun

itie

s to

:Y

ESN

OK

now

ledg

e fo

cus

(P.2

3)

Lear

ning

Out

com

e 1

§ [N

o as

sess

men

t sta

ndar

d]

Lear

ning

Out

com

e 2

§ di

scus

s pe

rson

al e

xper

ienc

es o

f fam

iliar

pla

ces?

[p

eopl

e an

d pl

aces

]

Lear

ning

Out

com

e 3

§ [N

o as

sess

men

t sta

ndar

d]

F

the

diffe

renc

e be

twee

n ne

eds

and

wan

tsF

st

orie

s ab

out o

bjec

ts a

nd p

erso

nal b

elon

ging

s th

atth

e le

arne

r va

lues

and

why

thes

e ob

ject

s ar

e va

lued

F

stor

ies

abou

t fam

iliar

pla

ces

in th

e ar

ea w

here

the

lear

ner

lives

or

plac

es th

e le

arne

r ha

s vi

sited

;F

di

rect

ion

(e.g

. lef

t, rig

ht, i

n fr

ont,

behi

nd, o

n to

p)an

d ob

ject

s in

rel

atio

n to

sel

f and

in r

elat

ion

toot

her

obje

cts

24Gra

de 1

Dur

ing

the

cour

se o

f the

yea

r, h

ave

the

lear

ners

bee

n gi

ven

oppo

rtun

itie

s to

:Y

ESN

OK

now

ledg

e fo

cus

(P.2

3)

Lear

ning

Out

com

e 1

§ in

dica

te d

irect

ion

and

posit

ion

of o

bjec

ts in

rel

atio

n to

sel

f (le

ft, r

ight

, in

fron

t, be

hind

, etc

.)?[a

nsw

er th

e qu

estio

n]

Lear

ning

Out

com

e 2

§ de

scrib

e ow

n ex

perie

nce

of a

pla

ce a

nd c

ompa

re it

to s

omeo

ne e

lse’s

exp

erie

nce

of a

sim

ilar

plac

e? [

peop

le a

nd p

lace

s]§

desc

ribe

his/

her

own

likes

and

disl

ikes

abo

ut a

loca

l are

a? [

peop

le a

nd th

e en

viron

men

t]

Lear

ning

Out

com

e 3

§ id

entif

y an

d de

scrib

e iss

ues

affe

ctin

g pe

rson

al h

ealth

or

safe

ty in

the

scho

ol a

nd/o

r ho

me

envi

ronm

ent?

[th

e iss

ue]

§ id

entif

y fa

ctor

s th

at m

ake

cert

ain

plac

es h

arm

ful o

r un

safe

in th

e sc

hool

and

/or

hom

een

viro

nmen

t? (

fact

ors

affe

ctin

g th

e iss

ue)

§ su

gges

t way

s to

impr

ove

pers

onal

hea

lth o

r sa

fety

by

prop

osin

g so

lutio

ns o

r al

tern

ativ

es th

atw

ill r

educ

e th

e ris

k to

per

sona

l hea

lth o

r sa

fety

? [m

akin

g ch

oice

s]

F

safe

and

uns

afe

plac

es:

�

actio

ns to

pre

vent

dan

ger,

�

whe

re a

nd h

ow to

get

hel

p in

var

ious

pla

ces

(e.g

.ho

me,

sch

ool,

com

mun

ity)

�

cont

act d

etai

ls –

plac

e of

res

iden

ceF

pe

ople

’s e

xper

ienc

e of

pla

ces:

�

plac

es th

at th

ey v

alue

�

stor

ies

abou

t pla

ces

that

oth

er p

eopl

e liv

e in

– in

Afr

ica

and

one

othe

r co

ntin

ent

F

basic

nee

ds s

uch

as e

atin

g, b

reat

hing

, drin

king

and

shel

ter,

and

the

reso

urce

s th

at h

elp

to m

eet t

hese

need

sF

ob

ject

s in

rel

atio

n to

sel

f and

one

ano

ther

:im

port

ance

, dist

ance

, sha

pes,

siz

e, d

irect

ion,

hei

ght,

wid

th

25

Gra

de 2

Dur

ing

the

cour

se o

f the

yea

r, h

ave

the

lear

ners

bee

n gi

ven

oppo

rtun

itie

s to

:Y

ESN

OK

now

ledg

e fo

cus

(P.2

3)

Lear

ning

Out

com

e 1

§ ob

serv

e an

d re

cord

wha

t peo

ple

do a

t var

ious

pla

ces?

[w

ork

with

sou

rces

]§

iden

tify

and

desc

ribe

signi

fican

t fea

ture

s of

pla

ces

in th

e lo

cal c

onte

xt?

[ans

wer

s th

e qu

estio

n]

Lear

ning

Out

com

e 2

§ de

scrib

e ke

y fe

atur

es o

f diff

eren

t pla

ces,

incl

udin

g pe

ople

s’ in

tera

ctio

ns w

ith th

e pl

aces

?[p

eopl

e an

d pl

aces

]§

iden

tify

som

e re

sour

ces

avai

labl

e an

d us

ed in

the

loca

l are

a (e

.g. w

ater

, min

eral

s) a

nd e

xpla

inw

here

they

com

e fr

om?

[peo

ple

and

reso

urce

s]§

iden

tify

and

desc

ribe

links

and

net

wor

ks in

the

loca

l are

a (e

.g. t

rans

port

rou

tes)

? [p

eopl

e an

dth

e en

viron

men

t]

Lear

ning

Out

com

e 3

§ id

entif

y an

d de

scrib

e en

viro

nmen

tal i

ssue

s in

the

plac

e w

here

the

lear

ner

lives

or

goes

tosc

hool

? [t

he is

sue]

§ de

scrib

e fa

ctor

s le

adin

g to

the

prob

lem

or

issue

? [fa

ctor

s af

fect

ing

the

issue

]§

iden

tify

the

impa

ct o

f the

issu

e on

the

plac

e an

d on

peo

ple

(hom

e, s

choo

l, lo

cal e

nviro

nmen

t)?

[fact

ors

affe

ctin

g th

e iss

ue]

§ su

gges

t thi

ngs

that

cou

ld b

e do

ne to

sol

ve th

e pr

oble

m, a

nd im

prov

e th

e pl

ace

in w

hich

the

lear

ner

lives

or

goes

to s

choo

l? [m

akin

g ch

oice

s]

F

a va

riety

in h

ousin

g ty

pes

and

thei

r im

med

iate

envi

ronm

ents

F

avai

labi

lity

of r

esou

rces

suc

h as

spa

ce, w

ater

,el

ectr

icity

and

tran

spor

tF

im

port

ant p

lace

s in

the

lear

ner’

s co

mm

unity

and

obvi

ous

phys

ical

feat

ures

F

the

conc

ept o

f a r

esou

rce

and

the

daily

use

of

reso

urce

s su

ch a

s w

ater

, air

and

ener

gy (e

.g. w

ood,

para

ffin,

coa

l, oi

l, el

ectr

icity

, foo

d)F

pe

rson

al tr

ansp

ort r

oute

s an

d co

mm

unic

atio

nsne

twor

ks fo

r va

rious

pur

pose

sF

ac

tions

that

cou

ld b

e ta

ken

to im

prov

e pl

aces

in th

elo

cal e

nviro

nmen

tF

pi

ctur

e m

aps

of p

lace

s sh

owin

g ke

y fe

atur

es a

ndco

nnec

tions

bet

wee

n th

em

26Gra

de 3

Dur

ing

the

cour

se o

f the

yea

r, h

ave

the

lear

ners

bee

n gi

ven

oppo

rtun

itie

s to

YES

NO

Kno

wle

dge

focu

s (P

.24)

Lear

ning

Out

com

e 1

§ fin

d in

form

atio

n on

peo

ple

and

plac

es u

sing

a ra

nge

of s

ourc

es?

[find

sou

rces

]§

link

info

rmat

ion

to p

lace

s on

sim

ple

map

s, g

lobe

s, d

raw

ings

, pho

togr

aphs

and

cha

rts?

[w

ork

with

sou

rces

]§

answ

er q

uest

ions

abo

ut k

ey fe

atur

es o

f peo

ple,

pla

ces,

res

ourc

es a

nd c

hang

es in

the

envi

ronm

ent?

[an

swer

the

ques

tion]

§ us

es s

ymbo

ls an

d id

entif

ies

basic

feat

ures

of a

pla

ce o

n a

simpl

e m

ap?

[com

mun

icat

e th

ean

swer

]

Lear

ning

Out

com

e 2

§ ob

serv

e an

d na

me

diffe

rent

way

s la

nd is

use

d in

the

loca

l are

a an

d co

mpa

re w

ith e

xam

ples

inot

her

plac

es?

[peo

ple

and

plac

es]

§ ex

plai

n w

here

diff

eren

t pro

duct

s ar

e m

ade

and

grow

n in

the

loca

l are

a an

d ho

w th

ey a

re u

sed?

[peo

ple

and

reso

urce

s]§

desc

ribe

how

and

why

pla

ces

are

chan

ging

in th

e lo

cal e

nviro

nmen

t? [

peop

le a

nd th

een

viron

men

t]

Lear

ning

Out

com

e 3

§ id

entif

y on

e or

mor

e po

llutio

n iss

ues

in a

par

ticul

ar c

onte

xt (e

.g. w

astin

g w

ater

, ene

rgy

orph

ysic

al r

esou

rces

or

safe

disp

osal

of r

efus

e or

che

mic

als)

? [t

he is

sue]

§ de

scrib

e th

e fa

ctor

s le

adin

g to

the

pollu

tion

prob

lem

in th

e lo

cal c

onte

xt? [

fact

ors

affe

ctin

g th

eiss

ue]

§ id

entif

y th

e im

pact

of t

he p

ollu

tion

on th

e lo

cal e

nviro

nmen

t? [

fact

ors

affe

ctin

g th

e iss

ue]

§ su

gges

t way

s to

red

uce

the

pollu

tion

prob

lem

bei

ng in

vest

igat

ed?

[fact

ors

affe

ctin

g th

e iss

ue]

§ pr

opos

e so

lutio

ns to

red

uce

the

pollu

tion

prob

lem

bei

ng in

vest

igat

ed?

[mak

ing

choi

ces}

F

diffe

rent

type

s of

land

suc

h as

farm

s, r

esid

entia

lar

ea, f

ores

t, na

ture

res

erve

s, o

pen

spac

es,

recr

eatio

nal s

ites

F

item

s th

at th

e le

arne

r an

d fa

mily

use

reg

ular

ly, a

ndth

e re

sour

ces

and

proc

esse

s fr

om w

hich

they

are

obta

ined

F

loca

tion

of p

lace

s on

sim

ple

map

s an

d po

sitio

n of

plac

es in

rel

atio

n to

oth

er p

lace

s (e

.g. b

each

,m

ount

ain,

riv

er)

F

chan

ge in

the

loca

l env

ironm

ent

�

build

ings

, roa

ds, h

ouse

s an

d ot

her

infr

astr

uctu

re�

na

tura

l fea

ture

sF

co

ncep

t of p

ollu

tion

and

broa

d ef

fect

sF

m

anag

ing

was

te –

con

cept

s of

red

ucin

g, r

ecyc

ling

and

re-u

sing

was

teF

di

rect

ion

– th

e fo

ur c

ardi

nal p

oint

s

GEOGRAFIESE ONDERSOEK

Kinders is gebore geograwe. Van die oomblik dat hulle gebore is, begin hulle leer omtrent hulleomgewing. Eerstens raak hulle vertroud met hulle eie omgewing, dan, deur ’n verskeidenheidstimuli, begin hulle ’n gevoel ontwikkel van ander plekke. Hierdie insig kan fragmentaries ofverwring wees, maar dit sal vorm aanneem voor enige formele onderwys. Dit is deel van dieproses waardeur kinders hulle in die wêreld begin plaas. Teen die tyd dat hulle skool toe gaan, hetdie meeste leerders dus al ’n mate van bewustheid van die wêreld om hulle en het hulle al beginom ’n idee te vorm van hulle eie identiteit in die wêreld. Kortliks, hulle is jong geograwe met ’nwêreld in hulle koppe.

Soos die vermoë om te lees, skryf en reken in die Grondslagfase ontwikkel word, ontwikkelleerders ook die vermoë om nie net omgewings wat hulle eerstehands kan bestudeer teondersoek en te interpreteer nie, maar ook dié wat beskryf word met behulp van die geskreween gesproke woord, of geïllustreer is in prente of voorgestel is op kaarte. Hulle doen dit opverskillende skale, van plaaslik tot globaal.

Ten einde te beskryf, verstaan en verduidelik, vra geograwe vrae oor geografiese vraagstukke –sleutelvrae. Hierdie sleutelvrae …• vorm ’n ondersoekroete waardeur Sosiale Wetenskappe (Aardrykskunde

en Geskiedenis) bestudeer kan word;• dui die aspekte aan wat belangrik is in geografiese of historiese ondersoek; • verskil na gelang van die onderwerp wat ondersoek word; • vorm ’n organisatoriese raamwerk waardeur opvoeders kan beplan en onderrig,

en leerders kan leer omtrent …;• gee eenheid en samehangendheid aan “lesse” of leerervaringe; • gee aan leerders ’n manier om soos ’n geograaf/historikus te dink oor …;• moedig leerders aan om vrae te vra en krities te dink, en• help ook met die ontwikkeling van vordering in ondersoekvaardighede en

tegnieke.

Voorbeeld:


Sosiale Wetenskap

AARDRYKSKUNDE VAARDIGHEDE & TAAL GESKIEDENIS

Wat is dit? Benoem, identifiseer, definieer Wat is dit?

Waar is dit? Vind ligging, bepaal verspreiding& patroon

Waar is/was dit?

Hoe lyk dit (nou)? Neem waar, beskryf, vergelyk Hoe het dit gelyk in …?

Hoekom is dit so? Hoe het ditso geraak?

Beredeneer, verduidelik Hoekom was dit so?

Hoe is dit besig om te veranderen wat kan volgende gebeur?

Voorspel, spekuleer, stel hipotese Hoekom het dit verander?

Wat dink/voel ek daaroor? Evalueer, gee om Wat dink/voel ek oor watgebeur het?

Wat is die Aardrykskunde wat hulle in ’n meer formele sin in die skool salraakloop?

Die sentrale doel van geografiese onderrig is om leerders ’n voller,meer afgeronde, gestruktureerde geleentheid te gee om die wêreldwaarin hulle woon te besigtig, dit waar te neem, dit te verstaan endaarop te reageer. Aardrykskunde beskryf ons wêreld en geograweprobeer die interaksie van menslike wesens met hulle omgewingverstaan en verduidelik. Ten einde te beskryf, verstaan en verklaar,vra geograwe vrae omtrent plekke (die wêreld om hulle; dieomgewing).

Die tipiese vrae wat geograwe vra, soos in die tabel op dievolgende bladsy aangedui, vorm ’n ondersoekroete waardeurAardrykskunde bestudeer kan word, en ’n organisatoriese raamwerkwaardeur opvoeders kan onderrig en leerders kan leer van plekkenaby en ver.


Sosiale Wetenskap

VRAE OM TE VRA IN AARDRYKSKUNDE VOORBEELDE VAN DEURLOPENDE

AKTIWITEITE

Wat weet ek reeds van hierdieplek?• Wat kan ek verwag om daar

aan te tref?• Hoe sal dit wees?• Wat dink ek daarvan?

Spekuleer• Maak gebruik van die leerders se vorige

ervaring• Persepsies op grond van direkte en indirekte

ervaringe • Vindingryke werk

Waar is dit?• Is daar baie of min mense ?• Hoe voel dit om daar te woon?• Hoe is die weer?• Is daar baie besoekers?• Wat is besonders omtrent die plek?

Beskryf• Bepaal plek van, beskryf, versamel en sorteer

inligting• Klassifiseer, gebruik boeke, kaarte, atlasse,

aardbolle, artefakte, mense • Veldwerk

Hoekom is dit so?• Hoekom is dit waar dit is?• Hoe het dit so geraak?• Hoekom het dit gebeur?• Hoe kan ons dit verklaar?• Hoe is die lewe geraak deur die plek – of sy

ligging?• Hoe het mense die plek gebruik of verander?• Hoe skakel dit met ander plekke?• Hoekom is dit soortgelyk aan/verskillend van

waar ons woon?

Verduidelik• Verbande tussen faktore (bv. klimaat en

landbou)• Verhouding tussen mense en omgewings• Verband tussen plekke• Faktore wat verklaar• Bring bewyse bymekaar uit ’n verskeidenheid

bronne om verklarings te soek• Vergelyk• Redeneer

Die manier waarop kinders van plekke leer, is ingewikkeld. ’n Deel van die probleem is dat daargeen volkome logiese of onvermydelike volgorde van gebeure bestaan nie. Leer is vir baieleerders ’n verbasend eienaardige proses waartydens idees is op ’n skynbaar lukrake wyse bekomword. Die meeste leerders raak nie sistematiese denkers nie tot hulle adolessensie bereik of selfslater.


Sosiale Wetenskap

Hoe verander dit?• Hoe kan dinge verander?• Wat sal die impak wees?• Watter besluite sal geneem word?• Wie sal besluit?• Wie sal daarby baat of daaronder ly?• Sal die veranderinge verbetering bring? Van

wie?

Voorspel• Gebruik koerante, tydskrifte, televisie-

programme en video’s om verandering ofmoontlike verandering te identifiseer

• Kyk na huidige vraagstukke,vrae of konflikte• Simulasie-speletjies• Modelle vir rekenaarvoorspelling

Hoe sal dit voel om daar te wees?• Wat is die sieninge van die mense wat hier

woon?• Wat dink en voel ander daaromtrent?• Wat dink en voel ek daaromtrent?• Wat kan ek doen?

Reageer• Vindingryke werk• Nuuskierigheid – empatie• Gebruik literatuur en televisie• Verslae van reise• Dagboeke• Foto’s• Briewe van afgeleë plekke • Maak prente• Rolspel

BELANGRIKHEID VANKAARTGELETTERDHEID

Kinders begin die ligging van voorwerpe ontdek terwyl hulle inhulle wiegies of beddens en op die vloer met speelgoed speel.Aanvanklik verskaf smaak en tas die hoofleidrade, maar náomtrent drie maande verbeter hulle visie en begin hulle dievermoë te ontwikkel om skerper op voorwerpe te fokus. Vanomtrent tien maande af begin kinders hulle omgewing daadwerklik te eksploreer.

Soos hulle die vermoë ontwikkel om te kruip en dan te loop, brei die omvang en verskeidenheidten opsigte van die plekke wat hulle kan besoek, geweldig uit, alhoewel die ouers hierdie vroeëpogings aan bande lê uit vrees vir gevare. Soos die jong kinders se bekwaamhede en vertroueegter toeneem, so word hulle toegelaat om verder van die huis af weg te beweeg. Dit stel hulleaan die omgewing anderkant die voordeur en die groter wêreld bekend.

Kaarte is noodsaaklike werktuie in die ontdekkingsproses. Verskillende navorsingstudies het totdie gevolgtrekking gekom dat kinders van 3 jaar af aan die vermoë besit om ’n kaart met ’nwisselende mate van sukses te gebruik om sekere take uit te voer, bv. om ’n speelding in ’nbeperkte area op te spoor. Die feit dat baie kinders lank voordat hulle leer lees of skryf spontaankaarte teken, suggereer dat ruimtelike bewustheid ’n fundamentele vaardigheid is wat as ’nbasiese onderwysreg in kleuterskole en ander voorskoolse groepe ontwikkelbehoort te word.

Vroeë ervaring van kartering Jong leerders moet geleenthede hê om:• met speelgoedvoertuie, mense en diere op landkaarte wat op vloermatte

afgebeeld is, te speel deur paaie en dowwe paadjies met stedelike enplattelandse verskynsels te gebruik;

• modelle te bou van die uitleg van plekke deur speelgoedmeubels,geboue, voertuie, mense en diere te gebruik. Hulle moet hulle in dieuitleg kan inleef en moet daaroor kan praat terwyl hulle speel;

• geboue op groot velle papier te kan plaas. Hulle moet ook paaie envoetpaaie tussenin kan teken sodat hulle met die speelgoedvoertuiedaarop kan ry;

• te kyk na grootskaal- skuinslugfoto’s en vertikale lugfoto’s van dieplaaslike gebied. Verder moet hulle oor verskynsels wat hulle waarneem kanpraat en roetes met paaie langs nagaan;

• te praat oor wat hulle sien op ’n groot volkleur-prentkaart van ’nvermaaklikheidsplek, soos ’n park waar mense ontspan;

• te kan speel in ’n kinderskaalmodel-omgewing op die speelterrein,met paaie wat aangelê is en winkels wat op die muur of op bordegeteken is en wat buitentoe gebring kan word en langs die paaiegeplaas kan word. Praat oor wat hulle sien en die pad wat hulle volg,en gebruik woorde soos draai, links, vorentoe, ens.;

• te gaan stap in die gebied wat aan die skool grens en te praat oor dieverskynsels waarby julle verbygaan en die pad waarlangs hulle loop.Gaan op ander geleenthede dan terug op daardie roetes en wys diepad aan;

• te speel met ’n grootskaalkaart, geteken as ’n vertikale aansig van die meubels in ’n kamer in die


Sosiale Wetenskap

skool, of van die verskynsels in die speelgebied. Neem dan die kaart in daardie gebied in om dieverskynsels op te spoor en dui hulle aan op die kaart en in die kamer;

• ’n grootskaalplan van ’n kamer te gebruik, met slegs enkele meubelstukke in die kamer en om ’nskattejag-speletjie op die kaart te speel, waar die verborge skat op die plan aan hulle gewys worden hulle dit dan in die kamer moet gaan soek;

• kleurgebaseerde koördinate te gebruik om artikels op ’n ruitnetuitleg te vind, en• te speel met ’n opblaasbare aardbol, tafelmatjies of speelmatte op die vloer wat Suid-Afrika, Afrika

en die wêreld aantoon.

Wanneer na ’n volgende vlak beweeg wordLeerders moet geleenthede gegee word om:• speletjies te speel en versigtig te luister na instruksies wat van hulle vereis om

aanwysings te volg deur woorde soos regs, terug, halwe draai, ens. tegebruik en om dan aanwysings te gee en hierdie terme te gebruik;

• te praat oor die relatiewe posisie ten opsigte van hulself en verskynsels wathulle op die skoolterrein kan sien deur woorde en frases soos voor, naby, agter,ens. te gebruik;

• speelgoedvoertuie, diere, geboue, ens. (van verskillende groottes) te sorteeren hulle volgens relatiewe grootte te groepeer en die groeperinge teverduidelik, deur terme soos groter, kleiner, ens. te gebruik;

• die basis van speelgoed en lewensgrootte voorwerpe af te teken, die voorwerp te verwyder en tebesef dat die vorm op die papier die bo-aansig van die voorwerp is;

• ’n model te maak, deur padstroke en speelgoed-geboue te gebruik wat in ’n gebied voorkom,miskien een wat hulle ken, en dan saam met ’n denkbeeldige persoon deur die model te stap of ’nvoertuig daardeur te bestuur;

• prentkaarte te teken van plekke of roetes wat aan hulle bekend is en van plekke waarby hulle instories uitkom of wat in hulle verbeelding bestaan;

• bekend gestel te word aan die gebruik van simbole, wat grys kan wees vir ’n pad en ’n gebou-vormvir ’n huis, om hulle eie kaarte van roetes of plekke wat hulle ken, te maak;

• te kyk na ’n skuinslugfoto van hulle plaaslike gebied en verskynsels wat hulle herken, uit te wys,dan na ’n grootskaal- vertikale lugfoto van dieselfde gebied te kyk en verskynsels te identifiseer, ente kyk of hulle dieselfde verskynsels op albei foto’s kan opspoor;

• na ’n grootskaal- vertikale lugfoto en dieselfde skaal oorsigkaart van die hoof- verskynsels te kykom dieselfde verskynsels op die foto en die kaart te kry;

• verskynsels op ’n grootskaal- vertikale lugfoto op natrekpapier na te trek, in te kleur en/of dieverskynsels te benoem, en die plekke dan te identifiseer wanneer die foto weggeneem word;

• op ’n grootskaalkaart van hulle klaskamer, skoolterrein en die gebied óm dieskool, verskynsels te identifiseer en te praat oor waar dit is;

• ’n grootskaalkaart van hulle klaskamer of die gebied wat aan dieskool grens te gebruik om die pad aan te wys en verskynsels opdie kaart en in die omgewing aan te toon;

• alfanumeriese koördinate te gebruik om ruitnetverwysings opprentkaarte en planne van bekende plekke te gee;

• die plek waar die son opkom en die plek waar die sonondergaan as Oos en Wes onderskeidelik te gebruik. Van daaraf kan Noord en Suid ook vasgestel word;

• relatiewe afstande te skat, deur van terme soos nader as, verder weggebruik te maak;

• te praat oor die gebruik van kaarte om die pad te kry en die wêreld uit te wys, en• te kyk na en te praat oor wat hulle in atlaskaarte, vloermatkaarte van Suid-Afrika en die wêreld

sien en om te soek na hoof- globale verskynsels op wêreldkaarte, soos kontinente.


Sosiale Wetenskap

Verdere ontwikkeling van kaartervaring

Leerders moet geleenthede gegee word om:• hulle eie kaarte te teken van verskynsels soos ’n tafel, ’n kamer en ’n buite-gebied, soos die

speelterrein, wat hulle kan sien en in rondbeweeg terwyl hulle teken, en aangemoedig wordom so akkuraat moontlik te werk;

• bekend gestel te word aan die redes waarom ’n kaart wat hulle teken ’n sleutel moet hê endat hulle ’n sleutel moet insluit by enige kaarte wat hulle teken om te wys wat prente, vormeen kleure wat hulle gebruik, beteken;

• kaarte van bekende plekke te teken, soos die gebied om hulle huise, of roetes soos die padvan die huis af na die winkels toe;

• ’n model te maak om ’n deel van die plaaslike gebied aan te toon, soos ’n park of ’n straat metwinkels, of van ’n denkbeeldige omgewing, soos ’n eiland;

• ’n grootskaalplan van hulle klaskamer, die skoolgebou of die terrein te oriënteer ten opsigtevan die gebied wat dit aanwys om aan te dui waar verskynsels is en om die pad aante wys;

• verskynsels op die skoolterrein of plaaslike omgewing, soos dit in foto’s aangeduiword, te herken en om hierdie verskynsels op ’n kaart van dieselfde gebied te kry;

• ’n grootskaalkaart en/of straatkaart van die gebied om die skool te gebruik omverskynsels en roetes tussen plekke in die omgewing te identifiseer;

• verskynsels en roetes op beide ’n grootskaal- vertikale lugfoto en ’n soortgelyke skaal kaart vanhulle eie lokaliteit te identifiseer;

• ’n plan van hulle klaskamer of die skoolterrein te gebruik, en verskynsels wat op die kaartontbreek by te voeg en ’n sleutel by te voeg om aan te dui wat dit is;

• bekendgestel te word aan konvensionele simbole op kaarte, te kyk na 1:50 000-topografiese en 1:10 000-ortofotokaarte om simbole te kry wat metpaaie, geboue, water, ens. in die sleutel en op die kaart te make het;

• te begin om enkele konvensionele simbole te gebruik wanneer hulle hulle eiekaarte van werklike of denkbeeldige plekke opstel en om ’n sleutel te voorsien;

• ’n meterstok of maatband te gebruik om reguitlynafstande in hulle klaskamer, die skoolgebouen die speelterrein redelik akkuraat te meet;

• ’n lynskaal te gebruik om reguitlynafstande op ’n grootskaalkaart te meet;• alfanumeriese en viersyfer-koördinate te gebruik om ruitnetverwysings op kaarte te gee;• ’n rigtingkompas op hulle skoolterrein te gebruik om die vier kompasstreke te bepaal en om

die kompasstreke te gebruik om rigting op ’n kaart aan te dui;• kaarte van verskillende skale te gebruik, met inbegrip van straat- en atlas-kaarte, om plekke te

kry en om die rigting van een plek na ’n ander aan tedui;

• ’n aardbol te vergelyk met ’n wêreldkaart en te praatoor hoe elkeen ons kan help, en

• te soek na verskillende tipes verskynsels op atlaskaarte,bv. stad, land, see.


Sosiale Wetenskap

Die

ont

wik

kelin

g va

n ka

artv

aard

ighe

de in

die

Gro

ndsl

agfa

se (

en d

ie b

egin

van

die

Inte

rmed

iêre

Fas

e)

Gra

adLi

ggin

gV

oors

telli

ngA

fsta

ndPe

rspe

ktie

fSt

ylTe

ken

Geb

ruik

kaa

rte

Ken

nis

van

kaar

te

R &

1V

olg

aanw

ysin

gs:

bv. o

p en

af,

links

en r

egs,

agt

er,

voor

.

Geb

ruik

eie

simbo

le o

pde

nkbe

eldi

geka

arte

.

Geb

ruik

rel

atie

we

woo

rdes

kat:

grot

er/k

lein

er,

hou

van/

hou

nie

van

nie,

ens

.

Mod

el-u

itleg

te;

teke

n ro

nde

voor

wer

pe o

m ’n

plan

te m

aak.

Win

inlig

ting

inen

voe

g by

pren

tkaa

rte;

gebr

uik

aard

bolle

.

Teke

npr

entk

aart

e va

nde

nkbe

eldi

gepl

ekke

en

uit

stor

ies.

Praa

t oo

r ei

epr

entk

aart

e.Ko

nsta

nte

verw

ysin

gs n

ala

nde,

seë

en

plek

nam

e op

die

aard

bol e

n gr

oot

kaar

te.

1 &

2V

olg

aanw

ysin

gs:

noor

d, s

uid,

oos

en w

es.

Geb

ruik

sim

bole

waa

roor

die

kla

sbe

sluit

opee

nvou

dige

kaar

te.

Ruim

telik

epa

ssin

g: b

egin

dies

elfd

e ge

bied

ete

pas

, bv

.ko

ntin

ent,

land

,op

’n k

aart

van

’ngr

oter

of

klei

ner

skaa

l.

Kyk

af o

pvo

orw

erpe

om

’npl

an te

maa

k;pl

anaa

nsig

ver

eis

onde

rrig

.

Land

/see

op

aard

bol;

opvo

eder

tek

enba

siska

arte

en

groo

tska

alka

arte

Gee

’nvo

orst

ellin

g va

n’n

war

e of

denk

beel

dige

plek

.

Vol

g ’n

roe

te;

gebr

uik

’n p

lan;

gebr

uik

’nki

nder

atla

s.

Stel

ligg

ing

van

vers

kyns

els

vas

op’n

kaa

rt v

anSu

id-A

frik

a, b

v.os

eane

, riv

iere

,be

rge,

ste

de, l

iggi

ngva

n di

e hu

is en

beno

em d

it.

3G

ebru

ikal

fanu

mer

iese

koör

dina

te o

mdi

e lig

ging

van

vers

kyns

els

op ’n

kaar

t aa

n te

dui

;ge

brui

k vi

erko

mpa

sstr

eke.

Ver

staa

n di

eno

odsa

aklik

heid

van

’n s

leut

el e

nst

anda

ard-

simbo

le.

Ruim

telik

epa

ssin

g,gr

ensp

assin

g:id

entif

iseer

dies

elfd

e gr

ens,

bv. l

ands

gren

s op

kaar

t met

’nan

der

skaa

l.

Teke

n sk

ets-

kaar

tva

n ho

ëui

tkyk

plek

; vo

eghe

lling

en

hoog

teby

.

Iden

tifise

erve

rsky

nsel

s op

skui

nslu

gfot

o’s

Teke

n ’n

kaa

rtva

n ’n

kor

t roe

tem

et v

ersk

ynse

lsin

die

reg

tevo

lgor

de;

eenv

oudi

gesk

aalte

keni

ng.

Geb

ruik

gro

ter

skaa

l kaa

rt b

uite

;ge

brui

k ka

arte

van

ande

r pl

ekke

Vor

der

na …

4G

ebru

ikvi

ersy

fer-

koör

dina

te o

mve

rsky

nsel

s op

’n k

aart

op

tesp

oor;

geb

ruik

ag

kom

pass

trek

e.

Teke

n ’n

ske

ts-

kaar

t en

gebr

uik

simbo

le e

n ’n

sleut

el;

bew

usth

eid

van

seke

re s

imbo

lew

at o

pto

pogr

afie

seka

arte

geb

ruik

wor

d(1

:50

000)

Mee

t re

guitl

yn-

afst

and

op’n

pla

n.

Maa

k to

enem

end

mee

r geb

ruik

van

plan

aans

ig-

kart

erin

g.

Geb

ruik

inde

ksen in

houd

sopg

awe

in a

tlass

e;m

ediu

msk

aal-

kaar

te.

Teke

n ’n

vers

keid

enhe

idte

mat

iese

kaa

rte

wat

op

eie

data

geba

seer

is.

Ver

gely

kgr

oots

kaal

kaar

ten

ver

tikal

elu

gfot

o(o

rtof

oto-

kaar

t);

kies

kaa

rte

vir

’n d

oel.

Iden

tifise

erve

rwys

ings

punt

eso

os g

espe

sifise

erop

‘nve

rske

iden

heid

kaar

te g

enoe

m in

die

HN

KV.

33

Waar kan hierdie kaarte, matte, foto’s, ens. wat in die gedeelte genoem is,bekom word?

1. Kaarte en lugfoto’sDepartement van Grondsake: Opmetings en Kartering, Mowbray, Kaapstad(021) 658 4300

2. Opblaasbare en gewone aardbolleOpvoedkundige/Speelgoedwinkels en winkels soos MTN Science Centre, by CanalWalk, Kaapstad

3. Plaaslike kaartePlaaslike munisipaliteit of die Streeksdiensteraad

4. Inligting van die plaaslike streekPlaaslike museum, godsdienstige instellings/organisasies, opvoedkundige instellings

5. KinderatlasGroot boekhandelaars

Erkenning:• HANDBOOK OF PRIMARY GEOGRAPHY, Roger Carter (ed), Geographical Society, June

1998• Besprekings, artikels en aantekeninge van Julia Tanner, Leeds Metropolitaanse Universiteit, VK.


Sosiale Wetenskap

TABEL VIR BEPLANNING

Die volgende tabel is geskep om te help met kurrikulumbeplanning binne en tussen gradein die Grondslagfase. Dit is afgelei van die beleidsdokument van die Hersiene NasionaleKurrikulumverklaring se Leerareaverklaring vir Sosiale Wetenskap en word hier in Engelsaangebied. Sodra die amptelike vertalings goedgekeur is, sal dit aan al die provinsiesbeskikbaar gestel word. Dit spyt die WKOD dat dit dalk ongerief kan veroorsaak, maar inbelang van eenvormigheid en konsekwensie is dit verkieslik om vir die nasionale vertaling tewag.

Die tabel dek die volgende inhoud:

FASE Grondslagfase (en graad 4)GRADE R, 1, 2, 3, (en 4)LEERAREA Sosiale WetenskapLEERUITKOMSTES 1EN ASSESSERINGSTANDAARDE

Elke graad word in ‘n kolom getoon.

Die graad na die Fase (graad 4) word ook in ‘n kolom getoon om die progressie tussengrade aan te dui. Hierdie kolom is grys ingekleur om aan te toon dat dit nie deel uitmaakvan die Fase nie.

Assesseringstandaarde word geriefshalwe genommer.

Bv: R.1.1 / 1.1.1 / 2.1.3 / 3.4.2

Die eerste letter of syfer = die graadDie tweede syfer = die leeruitkomsDie derde syfer = die individuele assesseringstandaard (‘n aandagkol in die

oorspronklike beleidsdokument). Elke assesseringstandaard binne ‘n leerarea het sodoende ‘n eie individuele nommer. Aangesien die WKOD hierdie stelsel vir duidelikheid en eenvormigheid sal gebruik, word onderwysers versoek om dit ook vir hulle beplanning en verslaghouding te gebruik.

U kan hierdie tabel en dié vir die ander leerareas verkry van die WKODKurrikulumdirektoraat se webwerf. Gaan na http://curriculum.wcape.school.za/ncs/index.

U kan drukstukke van hierdie tabelle maak en hulle kan ook op u hardeskyf afgelaai enbewaar word.


Sosiale Wetenskap

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

36

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

HIS

TO

RY

Lea

rnin

g O

utc

om

e 1:

HIS

TO

RIC

AL

EN

QU

IRY

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o u

se e

nq

uir

y sk

ills

to in

vest

igat

e th

e p

ast

and

pre

sen

t.

The

enq

uiry

pro

cess

in h

isto

ry a

nd g

eogr

aphy

is c

lose

ly li

nked

in th

is o

utco

me.

Ask

ing

key

ques

tions

is c

ritic

al to

the

enqu

iry

proc

ess.

Ask

‘w

hat?

’, ‘

whe

n?’,

‘whe

re?’

and

‘w

hy?’

que

stio

ns a

bout

asp

ects

of

the

past

usi

ng o

bjec

ts, p

ictu

res,

wri

tten

sour

ces,

bui

ldin

gs, m

useu

m d

ispl

ays

and

peop

le (

oral

his

tory

).

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Inqu

iry

rout

e in

Soci

alSc

ienc

es

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

enth

e le

arn

er:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Fin

dso

urce

s:te

ache

r/le

arne

r

Wor

ks w

ithth

eso

urce

s:as

ksqu

estio

nsof

sou

rces

,fi

nds

info

rma-

tion

inso

urce

s,or

gani

ses,

anal

yses

,sy

nthe

sise

sin

form

a-ti

on

R.1

.11.

1.1

2.1.

1 O

btai

ns in

form

atio

nfr

om h

isto

rical

sou

rces

prov

ided

by

the

teac

her

(e.g

. pic

ture

s,ph

otog

raph

s, o

bjec

ts,

peop

le)

[wor

ks w

ithso

urce

s]..

3.1.

1 O

btai

ns in

form

atio

nfr

om h

isto

rical

sou

rces

(e.g

. sim

ple

writ

ten

acco

unts

, vis

ual s

ourc

es,

obje

cts)

[wor

ks w

ithso

urce

s].

Rec

ords

and

org

anis

esin

form

atio

n fr

om a

var

iety

of

sour

ces

(e.g

. ora

l, w

ritte

nan

d vi

sual

sou

rces

,in

clud

ing

map

s, g

raph

s an

dta

bles

, obj

ects

, bui

ldin

gs,

mon

umen

ts, m

useu

ms)

[wor

ks w

ith s

ourc

es].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

37

Wri

tes

api

ece

ofhi

stor

y

R.1

.2 A

nsw

ers

sim

ple

ques

tions

abo

ut s

torie

s of

the

past

[ans

wer

s th

equ

estio

n].

1.1.

2 A

nsw

ers

sim

ple

ques

tions

abo

ut s

torie

sof

the

past

[ans

wer

s th

equ

estio

n].

2.1.

2 A

nsw

ers

sim

ple

ques

tions

abo

ut s

torie

s of

the

past

[ans

wer

s th

equ

estio

n].

3.1.

2 A

nsw

ers

ques

tions

abou

t asp

ects

of t

he p

ast

[ans

wer

s th

e qu

estio

n].

Use

s in

form

atio

n fr

omso

urce

s to

ans

wer

ques

tions

abo

ut p

eopl

e,ev

ents

, obj

ects

and

pla

ces

in th

e pa

st [a

nsw

ers

the

ques

tion]

.

Com

mun

i-ca

tes

hist

oric

alkn

owle

dge

and

unde

rsta

n-di

ng

R.1

.3 R

etel

ls s

torie

sab

out t

he p

ast a

nd d

raw

spi

ctur

es il

lust

ratin

g th

ese

stor

ies

[com

mun

icat

esth

e an

swer

].

1.1.

3 R

etel

ls s

torie

sab

out t

he p

ast,

with

guid

ance

writ

es s

hort

sent

ence

s ab

out t

hepa

st, d

raw

s pi

ctur

es,

mak

es m

odel

s, a

ndac

ts [c

omm

unic

ates

the

answ

er].

2.1.

3 D

escr

ibes

ora

llyan

d in

sho

rt s

ente

nces

aspe

cts

of th

e pa

st th

atha

ve b

een

lear

ned

from

sour

ces,

mak

es m

odel

s,cr

eate

s dr

awin

gs, a

cts

and

danc

es[c

omm

unic

ates

the

answ

er].

3.1.

3 D

escr

ibes

ora

llyan

d in

sen

tenc

es a

spec

tsof

the

past

, dis

cuss

esst

orie

s an

d ev

ents

from

the

past

as

a cl

ass

or in

smal

l gro

ups,

mak

esm

odel

s, c

reat

esdr

awin

gs, e

tc.

[com

mun

icat

es th

ean

swer

].

Com

mun

icat

es k

now

ledg

ean

d un

ders

tand

ing

in a

varie

ty o

f way

s, in

clud

ing

disc

ussi

on, w

ritin

g a

para

grap

h, c

onst

ruct

ing

abo

ok, c

olla

ge, p

oste

r,ar

twor

k, d

ram

a, d

ance

and

mus

ic [c

omm

unic

ates

the

answ

er].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

38Lea

rnin

g O

utc

om

e 2:

HIS

TO

RIC

AL

KN

OW

LE

DG

E A

ND

UN

DE

RS

TA

ND

ING

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o d

emo

nst

rate

his

tori

cal k

no

wle

dg

e an

d u

nd

erst

and

ing

.

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

R.2

.1 D

iscu

sses

per

sona

lex

perie

nces

in th

e pa

st a

ndpr

esen

t [ch

rono

logy

and

time]

.

R.2

.2 D

iscu

sses

ow

n ag

e in

year

s [c

hron

olog

y an

d tim

e].

The

se a

sses

smen

t sta

ndar

dsar

e cl

osel

y in

terl

inke

d

1.2.

1 D

iscu

sses

ow

n an

dot

her

peop

le’s

exp

erie

nces

in th

e pa

st a

nd p

rese

nt[c

hron

olog

y an

d tim

e].

1.2.

2 C

ompa

res

own

age

with

the

ages

of o

ther

s, a

ndex

plai

ns c

once

pts

such

as

old,

you

ng, o

lder

than

,yo

unge

r th

an [c

hron

olog

yan

d tim

e].

The

se a

sses

smen

t sta

ndar

dsar

e cl

osel

y in

terl

inke

d

2.2.

1 U

nder

stan

ds th

edi

ffere

nce

betw

een

past

and

pres

ent,

then

and

now

[chr

onol

ogy

and

time]

.

2.2.

2 E

xpla

ins

conc

epts

such

as

old,

new

, pas

t,pr

esen

t, fu

ture

[chr

onol

ogy

and

time]

.

The

se a

sses

smen

t sta

ndar

dsar

e cl

osel

y in

terl

inke

d

3.2.

1 A

rran

ges

even

ts a

ndob

ject

s in

ord

er, t

o de

velo

pa

sens

e of

the

pass

ing

oftim

e [c

hron

olog

y an

d tim

e].

Use

s co

mm

on w

ords

and

phra

ses

rela

ting

to th

epa

ssin

g of

tim

e (e

.g. o

ld, n

ew,

befo

re, a

fter,

mon

ths,

yea

rs)

[chr

onol

ogy

and

time]

.

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

39

R.2

.31.

2.3

2.2.

33.

2.3

Giv

es s

impl

e re

ason

sfo

r so

me

even

ts in

the

past

[cau

se a

nd e

ffect

].

Giv

es r

easo

ns fo

r an

dex

plai

ns th

e re

sults

of a

ctio

nsof

peo

ple

in th

e pa

st in

agi

ven

cont

ext [

caus

e an

def

fect

].

R.2

.41.

2.4

2.2.

43.

2.4

Des

crib

es a

nd m

akes

com

paris

ons

usin

g pi

ctur

esan

d ob

ject

s [s

imila

rity

and

diffe

renc

e].

Iden

tifie

s si

mila

ritie

s an

ddi

ffere

nces

bet

wee

n pa

st a

ndpr

esen

t way

s of

doi

ng th

ings

in a

giv

en c

onte

xt [s

imila

rity

and

diffe

renc

e].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

40Lea

rnin

g O

utc

om

e 3:

HIS

TO

RIC

AL

INT

ER

PR

ET

AT

ION

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o in

terp

ret

asp

ects

of

his

tory

.

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Issu

es o

fin

terp

reta

-ti

on

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

enth

e le

arn

er:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

enth

e le

arn

er:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Inte

rpre

ta-

tion

base

d on

hist

oric

also

urce

s

R.3

.1 R

espo

nds

to s

torie

sab

out t

he p

ast (

e.g.

liste

ns to

a s

tory

abo

utth

e pa

st a

nd m

akes

com

men

ts)

[sou

rce

inte

rpre

tatio

n].

1.3.

1 R

espo

nds

tost

orie

s ab

out t

he p

ast

(e.g

. lis

tens

to a

sto

ryab

out t

he p

ast a

ndm

akes

com

men

ts)

[sou

rce

inte

rpre

tatio

n].

1.3.

2 B

egin

s to

dist

ingu

ish

betw

een

fant

asy

and

real

ity[s

ourc

e in

terp

reta

tion]

.

The

se a

sses

smen

tst

anda

rds

are

clos

ely

inte

rlin

ked

2.3.

1 R

etel

ls a

sto

ry a

bout

peop

le a

nd e

vent

s in

the

past

[sou

rce

inte

rpre

tatio

n].

2.3.

2 B

egin

s to

dis

tingu

ish

betw

een

fant

asy

and

real

ity[s

ourc

e in

terp

reta

tion]

.

3.3.

1 D

iscu

sses

and

give

s ow

n op

inio

nab

out s

torie

s an

dev

ents

in th

e pa

st[s

ourc

e in

terp

reta

tion]

.

Rec

ogni

ses

that

ther

eca

n be

two

poin

ts o

f vie

wab

out t

he s

ame

even

t in

the

past

[sou

rce

inte

rpre

tatio

n].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

41

Inte

rpre

tspu

blic

repr

esen

ta-

tion

of th

epa

st,

arch

aeol

ogy

and

mem

ory

R.3

.31.

3.3

Cho

oses

and

talk

sab

out a

n ob

ject

that

repr

esen

ts th

e pa

st (

e.g.

phot

ogra

phs

or a

n ite

mus

ed in

the

hom

e fo

rso

cial

or

cultu

ral

activ

ities

)[r

epre

sent

atio

n of

the

past

].

2.3.

3 C

hoos

es, d

escr

ibes

and

talk

s ab

out a

n ob

ject

that

rep

rese

nts

the

past

(e.g

. pho

togr

aphs

or

pict

ures

of g

rand

pare

nts,

or it

ems

used

for

cultu

ral

cele

brat

ions

or

for

spec

ific

purp

oses

) [r

epre

sent

atio

nof

the

past

].

3.3.

3 H

andl

es,

obse

rves

and

dra

ws

obje

cts

from

the

past

and

pres

ent

[rep

rese

ntat

ion

of th

epa

st].

3.3.

4 Id

entif

ies,

disp

lays

and

dis

cuss

esob

ject

s th

at r

epre

sent

own

and

fam

ily’s

pas

t[r

epre

sent

atio

n of

the

past

].

The

se a

sses

smen

tst

anda

rds

are

clos

ely

inte

rlin

ked

Sel

ects

and

giv

esre

ason

s fo

r th

e se

lect

ion

of k

ey o

bjec

ts w

hich

repr

esen

t an

aspe

ct o

fth

e pa

st o

f the

loca

l are

abe

ing

stud

ied

[rep

rese

ntat

ion

of th

epa

st].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

42SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

GE

OG

RA

PH

Y

Lea

rnin

g O

utc

om

e 1:

GE

OG

RA

PH

ICA

L E

NQ

UIR

Y

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o u

se e

nq

uir

y sk

ills

to in

vest

igat

e g

eog

rap

hic

al a

nd

en

viro

nm

enta

l co

nce

pts

an

d p

roce

sses

The

enq

uiry

pro

cess

in h

isto

ry a

nd g

eogr

aphy

is c

lose

ly li

nked

in th

is o

utco

me.

Ask

ing

key

ques

tions

is c

ritic

al to

this

pro

cess

. Whe

re a

re th

ings

in r

elat

ion

tom

ysel

f? (

Gra

de R

) W

here

are

impo

rtan

t thi

ngs

loca

ted

in th

e lo

cal a

rea?

(G

rade

1)

How

do

diff

eren

t pla

ces

com

pare

with

oth

ers?

(G

rade

2)

Whe

re?,

why

? w

hat?

and

how

? qu

estio

ns a

bout

mys

elf,

the

loca

l are

a, o

ther

peo

ple,

pla

ces

and

geog

raph

ical

fea

ture

s. (

Gra

de 3

)

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Enq

uiry

proc

ess

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Fin

dsso

urce

sre

leva

nt to

the

enqu

iry:

Tea

cher

/le

arne

r

R.1

.11.

1.1

2.1.

13.

1.1

Fin

ds in

form

atio

non

peo

ple

and

plac

esus

ing

a ra

nge

of s

ourc

es[fi

nds

sour

ces]

.

Iden

tifie

s in

form

atio

n fr

omva

rious

sou

rces

(m

aps,

atla

ses,

boo

ks)

[find

sso

urce

s].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

43

Wor

ks w

ithth

eso

urce

s:as

ksqu

estio

ns,

find

sin

form

a-tio

n,or

gani

ses,

anal

yses

,sy

nthe

sise

sin

form

a-ti

on

R.1

.21.

1.2

2.1.

2 O

bser

ves

and

reco

rds

wha

t peo

ple

do a

tva

rious

pla

ces

[wor

ks w

ithso

urce

s]

3.1.

2 Li

nks

info

rmat

ion

topl

aces

on

sim

ple

map

s,gl

obes

, dra

win

gs,

phot

ogra

phs

and

char

ts[w

orks

with

sou

rces

].

Org

anis

es in

form

atio

nun

der

give

n he

adin

gs[w

orks

with

sou

rces

].

Iden

tifie

s sy

mbo

ls u

sed

indi

ffere

nt k

inds

of m

aps

(incl

udin

g pl

an v

iew

, grid

san

d m

ap k

eys)

[wor

ks w

ithso

urce

s].

Loca

tes

plac

es u

sing

asi

mpl

e gr

id r

efer

enci

ngsy

stem

and

dire

ctio

ns[w

orks

with

sou

rces

].

Iden

tifie

s im

port

ant p

oliti

cal

boun

darie

s an

d ke

y hu

man

and

phys

ical

feat

ures

on

larg

e-sc

ale

map

s [w

orks

with

sou

rces

].

Ans

wer

sth

equ

estio

nan

dco

nsid

ers

prac

tical

actio

nsw

here

poss

ible

.

R.1

.31.

1.3

Indi

cate

s di

rect

ion

and

posi

tion

of o

bjec

ts in

rela

tion

to s

elf (

e.g.

left,

right

, in

fron

t, be

hind

)[a

nsw

ers

the

ques

tion]

.

2.1.

3 Id

entif

ies

and

desc

ribes

sig

nific

ant

feat

ures

of l

aces

in th

elo

cal c

onte

xt [a

nsw

ers

the

ques

tion]

.

3.1.

3 A

nsw

ers

ques

tions

abou

t key

feat

ures

of

peop

le, p

lace

s, r

esou

rces

and

chan

ges

in th

een

viro

nmen

t [an

swer

s th

equ

estio

n].

Use

s in

form

atio

n fr

omso

urce

s (in

clud

ing

own

obse

rvat

ions

) to

ans

wer

ques

tions

abo

ut p

eopl

ean

d pl

aces

(e.

g. ‘W

hy is

itlik

e th

at?’

) [a

nsw

ers

the

ques

tion]

.

Rep

orts

on

the

find

ings

of

the

enqu

iry

proc

ess

usin

gdi

ffer

ent

com

mun

ica

tion

skill

s.

R.1

.41.

1.4

2.1.

43.

1.4

Use

s sy

mbo

ls a

ndid

entif

ies

basi

c fe

atur

es o

fa

plac

e on

a s

impl

e m

ap[c

omm

unic

ates

the

answ

er].

Use

s ge

ogra

phic

al a

nden

viro

nmen

tal c

once

pts

and

term

s to

rep

ort o

nen

quiri

es in

diff

eren

t way

s(e

.g. w

ritin

g a

para

grap

h,us

ing

a po

ster

, art

wor

k)[c

omm

unic

ates

the

answ

er].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

44Lea

rnin

g O

utc

om

e 2:

GE

OG

RA

PH

ICA

L K

NO

WL

ED

GE

AN

D U

ND

ER

ST

AN

DIN

G

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o d

emo

nst

rate

geo

gra

ph

ical

an

d e

nvi

ron

men

tal k

no

wle

dg

e an

d u

nd

erst

and

ing

.

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

R.2

.1D

iscu

sses

per

sona

lex

perie

nces

of f

amili

arpl

aces

[peo

ple

and

plac

es].

1.2.

1 D

escr

ibes

ow

nex

perie

nce

of a

pla

ce, a

ndco

mpa

res

it to

som

eone

else

’s e

xper

ienc

e of

asi

mila

r or

diff

eren

t pla

ce[p

eopl

e an

d pl

aces

].

2.2.

1 D

escr

ibes

key

feat

ures

of d

iffer

ent p

lace

s, in

clud

ing

peop

le’s

inte

ract

ions

with

the

plac

es [p

eopl

e an

dpl

aces

].

3.2.

1 O

bser

ves

and

nam

esdi

ffere

nt w

ays

land

is u

sed

in th

e lo

cal a

rea

and

com

pare

s w

ith e

xam

ples

from

oth

er p

lace

s [p

eopl

ean

d pl

aces

].

Des

crib

es th

e fe

atur

es o

fth

e lo

cal s

ettle

men

t,in

clud

ing

land

use

s, a

ndco

mpa

res

them

with

exam

ples

from

oth

er p

lace

s[p

eopl

e an

d pl

aces

].

R.2

.21.

2.2

2.2.

2 Id

entif

ies

som

ere

sour

ces

that

are

ava

ilabl

ean

d ar

e us

ed in

the

loca

lar

ea (

e.g.

wat

er, m

iner

als)

,an

d ex

plai

ns w

here

they

com

e fr

om [p

eopl

e an

dre

sour

ces]

.

3.2.

2 E

xpla

ins

whe

redi

ffere

nt p

rodu

cts

are

mad

ean

d gr

own

in th

e lo

cal a

rea

and

how

they

are

use

d[p

eopl

e an

d re

sour

ces]

.

Des

crib

es th

e im

port

ance

of

acce

ss to

res

ourc

es a

ndse

rvic

es fo

r pe

ople

livi

ng in

settl

emen

ts [p

eopl

e an

dre

sour

ces]

.

R.2

.31.

2.3

Des

crib

es o

wn

likes

and

disl

ikes

abo

ut a

loca

lar

ea o

r pl

ace

[peo

ple

and

the

envi

ronm

ent].

2.2.

3 Id

entif

ies

and

desc

ribes

link

s an

dne

twor

ks in

the

loca

l are

a(e

.g. t

rans

port

rou

tes)

[peo

ple

and

the

envi

ronm

ent].

3.2.

3 D

escr

ibes

how

and

why

pla

ces

are

chan

ging

inth

e lo

cal e

nviro

nmen

t[p

eopl

e an

d th

een

viro

nmen

t].

Des

crib

es h

ow b

asic

hum

anne

eds

wer

e m

et in

the

past

and

at p

rese

nt [p

eopl

e an

dth

e en

viro

nmen

t].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

45

Lea

rnin

g O

utc

om

e 3:

EX

PL

OR

ING

ISS

UE

S

Th

e le

arn

er w

ill b

e ab

le t

o m

ake

info

rmed

dec

isio

ns

abo

ut

soci

al a

nd

en

viro

nm

enta

l iss

ues

an

d p

rob

lem

s.

Gra

de

RG

rad

e 1

Gra

de

2G

rad

e 3

Gra

de

4

Pro

cess

of

expl

orin

gis

sues

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Ass

essm

ent

Sta

nd

ard

s

We

kno

w t

his

wh

en t

he

lear

ner

:

Iden

tify

the

issu

e by

teac

her

and/

orle

arne

r

R.3

.11.

3.1

Iden

tifie

s an

dde

scrib

es is

sues

affe

ctin

gpe

rson

al H

ealth

or

safe

tyin

the

scho

ol a

nd/o

r ho

me

envi

ronm

ent [

the

issu

e].

2.3.

1 Id

entif

ies

and

desc

ribes

env

ironm

enta

lis

sues

in th

e pl

ace

whe

reth

e le

arne

r liv

es o

r go

esto

sch

ool [

the

issu

e].

3.3.

1 Id

entif

ies

one

orm

ore

pollu

tion

issu

es in

apa

rtic

ular

con

text

(e.

g.w

astin

g w

ater

, ene

rgy

orph

ysic

al r

esou

rces

; sa

fedi

spos

al o

f ref

use

orch

emic

als)

[the

issu

e].

Iden

tifie

s is

sues

asso

ciat

ed w

ith r

esou

rces

and

serv

ices

in a

part

icul

ar c

onte

xt [i

dent

ifyth

e is

sue]

.

Fac

tors

affe

ctin

gth

e is

sue

R.3

.21.

3.2

Iden

tifie

s th

e fa

ctor

sw

hich

mak

e ce

rtai

npl

aces

har

mfu

l or

unsa

fein

the

scho

ol a

nd/o

r ho

me

envi

ronm

ent [

fact

ors

affe

ctin

g th

e is

sue]

.

2.3.

2 D

escr

ibes

the

fact

ors

lead

ing

to th

epr

oble

m o

r is

sue

[fact

ors

affe

ctin

g th

e is

sue]

.

2.3.

3Ide

ntifi

es th

e im

pact

of th

e is

sue

on th

e pl

ace

and

on p

eopl

e (h

ome,

scho

ol, l

ocal

envi

ronm

ent)

[fac

tors

affe

ctin

g th

e is

sue]

.

The

se a

sses

smen

t sta

ndar

dsar

e cl

osel

y in

terl

inke

d

3.3.

2 D

escr

ibes

the

fact

ors

lead

ing

to th

epo

llutio

n pr

oble

m in

the

loca

l con

text

[fac

tors

affe

ctin

g th

e is

sue]

.

3.3.

3 Id

entif

ies

the

impa

ctof

the

pollu

tion

on th

elo

cal e

nviro

nmen

t [fa

ctor

saf

fect

ing

the

issu

e].

3.3.

4 S

ugge

sts

way

s to

redu

ce th

e po

llutio

npr

oble

m b

eing

inve

stig

ated

[fac

tors

Iden

tifie

s th

e fa

ctor

s th

atin

fluen

ce w

hy s

ome

peop

le h

ave

bette

rac

cess

to r

esou

rces

com

pare

d to

oth

ers

in a

part

icul

ar c

onte

xt [f

acto

rsaf

fect

ing

the

issu

e].

SO

CIA

L S

CIE

NC

ES

LE

AR

NIN

G O

UT

CO

ME

S &

AS

SE

SS

ME

NT

ST

AN

DA

RD

S, G

RA

DE

R-3

46

affe

ctin

g th

e is

sue]

.

The

se a

sses

smen

t sta

ndar

dsar

e cl

osel

y in

terl

inke

d

Mak

esch

oice

s /

deci

sion

s /

prov

ides

alte

rnat

ives

R.3

.5b

1.3.

5 S

ugge

sts

way

s to

impr

ove

pers

onal

hea

lthor

saf

ety

by p

ropo

sing

solu

tions

or

alte

rnat

ives

that

will

red

uce

the

risk

tope

rson

al h

ealth

or

safe

ty[m

akin

g ch

oice

s].

2.3.

5 S

ugge

sts

thin

gsth

at c

ould

be

done

toso

lve

the

prob

lem

and

impr

ove

the

plac

e in

whi

ch th

e le

arne

r liv

es o

rgo

es to

sch

ool [

mak

ing

choi

ces]

.

3.3.

5 P

ropo

ses

solu

tions

to r

educ

e th

e po

llutio

npr

oble

m b

eing

inve

stig

ated

[mak

ing

choi

ces]

.

Sug

gest

s w

ays

toim

prov

e ac

cess

tore

sour

ces

in a

par

ticul

arco

ntex

t [m

akes

cho

ices

].

hersiene nasionale kurrikulumstelling...die vaardighede en prosesse wat daar aangetoon word, is uit...

Documents